________________
૬૫
સોમિલ બ્રાહ્મણ
એ મારે ઇંદ્રિયયાપનીય છે; અને મારા ક્રોધ, માન, માયા, અને લોભ એ ચારે કષાયો વ્યચ્છિન્ન થયેલા છે અને ઉદયમાં આવતા નથી.એ મારે નોઇંદ્રિયયાપનીય છે.
પ્ર.– હે ભગવન્ ! તમને અવ્યાબાધ શું છે ?
ઉ.– હે સોમિલ ! મારા વાત, પિત્ત, કફ અને સંનિપાતજન્ય અનેક પ્રકારના શરીરસંબંધી દોષો ઉપશાંત થયા છે અને ઉદયમાં આવતા નથી, એ મને અવ્યાબાધ છે.
પ્ર.- હે ભગવન્ ! તમારે પ્રાસુક વિહાર શું છે ? ઉ.– હે સોમિલ ! આરામો, ઉદ્યાનો, દેવકુલો, સભાઓ, પરબો તથા સ્ત્રી-પશુ-નપુંસક રહિત વસતિઓમાં નિર્દોષ અને સ્વીકા૨વાયોગ્ય પીઠ (સૂવાનું પાટિયું), ફલક (પીઠ પાછળ ઓડિંગણ રાખવાનું પાટિયું) શય્યા અને પથારીને પ્રાપ્ત કરી હું વિહરું છું. તે મારો પ્રાસુક વિહાર છે.
પ્ર.- હે ભગવન્ ! સરિસવો આપને ભક્ષ્ય છે કે અભક્ષ્ય ? ઉ.− હે સોમિલ તારાં બ્રાહ્મણનાં શાસ્ત્રોમાં સરિસવ શબ્દના બે અર્થ કહ્યા છે ઃ ૧. સદશવયાઃ એટલે કે મિત્ર અને ૨. સર્જપએટલે કે સરસવ. તેમાં જે મિત્રસરિસવ છે, તે ત્રણ પ્રકારના છે : સાથે જન્મેલા, સાથે ઊછરેલા અને સાથે ધૂળમાં ૨મેલા. તે ત્રણે શ્રમણ-નિગ્રંથને અભક્ષ્ય છે; પરંતુ ધાન્યસરિસવ બે પ્રકારના છે : શસ્ત્રાદિથી નિર્જીવ થયેલા (શસ્ત્રપરિણત), અને શસ્ત્રાદિથી નિર્જીવ ન થયેલા (અશસ્ત્રપરિણત). તેમાં અશસ્ત્રપરિણત તો નિગ્રંથને અભક્ષ્ય છે. શસ્ત્રપરિણતના પાછા બે પ્રકાર છે : એષણીય (ઇચ્છવાલાયક, નિર્દોષ) અને (ન ઇચ્છવાલાયક, અનેષણીય). તેમાં અનેષણીય તો નિગ્રંથને અભક્ષ્ય છે. જે એષણીય છે તે બે પ્રકારના છે : યાચિત (માગેલા) અને અયાચિત (ન માગેલા). તેમાં જે અયાચિત છે, તે તો શ્રમણને અભક્ષ્ય છે; અને યાચિત બે
