________________
ટિપ્પણો
ટિપ્પણ નં. ૧ :
હવે પુલાક વગેરે પાંચેનો વેદ વગેરેની અપેક્ષાએ વિચાર કરવામાં આવે છે :
૧. તેમાં પુલાકને વેદ હોય છે; પરંતુ કોઈ સ્ત્રીને પુલકિલબ્ધિ હોતી નથી, તેથી પુલાલબ્ધિવાળો, પુરુષ કે પુરુષનપુંસક (કૃત્રિમ રીતે થયેલો) હોય છે. બકુશ પણ વેદયુક્ત હોય છે; પરંતુ સ્ત્રી, પુરુષ કે કૃત્રિમનપુંસક એ ત્રણે બકુશ હોઈ શકે છે. તેવું જ પ્રતિસેવનાકુશીલનું જાણવું. કષાયકુશીલ પણ વેદસહિત હોય તો ત્રણે વેદવાળો હોય; પરંતુ વેદરહિત હોય ત્યારે ઉપશાંત અને ક્ષીણ વેદવાળો હોઈ શકે. નિગ્રંથ વેદરહિત જ હોય પરંતુ તે ઉપશાંતવેદ કે ક્ષીણવેદ એમ બંને પ્રકારનો હોય. સ્નાતક તો વેદરહિત તેમ જ ક્ષીણવેદ જ હોય.
૨. હવે રાગની અપેક્ષાએ વિચાર કરવામાં આવે છે : પુલાક, બકુશ અને કુશીલ રાગસહિત હોય. નિગ્રંથ રાગરહિત હોય; પરંતુ ઉપશાંતકષાય કે ક્ષીણકષાય પણ હોય. સ્નાતક તો રાગરહિત તેમ જ ક્ષીણકષાય જ હોય.
૩. હવે કલ્પની અપેક્ષાએ પુલાકાદિનો વિચાર કરવામાં આવે છે. અમુક પ્રકારનાં વસ્ત્ર પરિધાન કરવાં વગેરે દશ કલ્પો – આચારોનું પાલન પહેલા અને છેલ્લા તીર્થકરના સમયમાં આવશ્યક હોય છે (સ્થિતકલ્પ). મધ્યના બાવીસ તીર્થંકરના સાધુઓને તે આચારોનું પાલન આવશ્યક નથી (અસ્થિતકલ્પ). પુલાકથી માંડીને સ્થાનક સુધીના વર્ગો સ્થિતકલ્પમાં પણ હોય અને અતિકલ્પમાં
૧. જુઓ પાન ૨૬૮ પર ટિપ્પણ નં. ૨.
