________________
કયું પાપ લાગે ?
૨૭૯
તે ત્રણ ક્રિયાઓવાળો છે; આગ મૂકે ત્યારે ચાર ક્રિયાઓવાળો છે અને બાળે ત્યારે પાંચ ક્રિયાઓવાળો થાય છે.
ગૌ— હે ભગવન્ ! હરણોથી આજીવિકા ચલાવનાર શિકારી વન-જંગલમાં કોઈ હરણને મારવા બાણ ફેંકે, તો તે કેટલી ક્રિયાઓવાળો થાય ?
મ— હૈ ગૌતમ ! જ્યાં સુધી તે બાણ ફેંકે છે, ત્યાં સુધી તે ત્રણ ક્રિયાવાળો છે; મૃગને વીંધે છે, ત્યાં સુધી ચાર ક્રિયાવાળો છે; અને મૃગને મારે છે, ત્યારે પાંચ ક્રિયાવાળો થાય છે.
ગૌ— કોઈ પારધી મૃગને મારવા બાણ ધનુષ્ય ઉપર ચડાવી કાન સુધી ખેંચે, તેવામાં તેનો શત્રુ આવી તેનું માથું ત૨વા૨ થી કાપી નાંખે; પરંતુ પેલું બાણ છટકી પેલા મૃગને વીંધે, તો પેલા શત્રુને મૃગની હત્યા પણ લાગે કે પારધીની જ ?
મ— મૃગની હત્યા પેલા પારધીને જ લાગે છે; પેલા શત્રુને તો પારધીની જ હત્યા લાગે. કારણ કે, ‘જે વસ્તુ કરાતી હોય તે પણ કરાઈ જ કહેવાય’, એ ન્યાયે પેલા પારધીએ મૃગને માર્યો જ છે. એટલો વિશેષ છે કે, મરનાર છ માસની અંદર મરે, તો મરનાર પુરુષ પાંચે ક્રિયાઓવાળો થાય, પણ છ માસ પછી મરે તો પારિતાપનિકી સુધીની ચાર ક્રિયાઓવાળો જ થાય; પ્રાણવધ રૂપી પાંચમી ક્રિયા તેને ન લાગે.
શતક ૧, ઉર્દુ ૮
ગૌ— હે ભગવન્ ! કોઈ પુરુષ ધનુષ્ય ઉપર બાણ ચડાવી આકાશમાં ફેંકે; પછી તે બાણ આકાશમાં અનેક પ્રાણોને, ભૂતોને, જીવોને અને સત્ત્વોને હણે, તો હે ભગવન્ ! તે પુરુષને કેટલી ક્રિયાઓ લાગે ?
