________________
કયું પાપ લાગે?
૨૮૩ મ– હે ગૌતમ ! ઐયંપથિકી ન લાગે, પણ સાંપરાયિકી લાગે. કારણ કે, તે શ્રાવકનો આત્મા હજુ કષાયનાં સાધનોયુક્ત છે; તેથી તેને સાંપરાયિકી લાગે. કપાયરહિત પુરુષને જ માત્ર યોગ એટલે કે પ્રવૃત્તિના નિમિત્તથી ઐયંપથિકી ક્રિયા લાગે.
ગૌ– હે ભગવન્! કોઈ શ્રાવકે જંગમ જીવોનો વધ ન કરવાનું વ્રત લીધું હોય, પણ પૃથ્વીકાય જીવોનો વધ ન કરવાનું વ્રત ન લીધું હોય; તે ગૃહસ્થ પૃથ્વીને ખોદતાં કોઈ જંગમ જીવની હિંસા કરે, તો તેને પોતાના વ્રતમાં અતિચાર-દોષ લાગે?
મ– હે ગૌતમ ! એ વસ્તુ બરાબર નથી, કારણ કે શ્રાવક કાંઈ તેનો વધ કરવા પ્રવૃત્તિ કરતો નથી."
તેમ જ વનસ્પતિના વધનો નિયમ લેનાર પૃથ્વી ખોદતાં કોઈ વૃક્ષના મૂળને છેદી નાખે, તો પણ તેને દોષ નથી.
– શતક ૭, ઉદ્દે ૧
રાજગૃહ નગરમાં અપકીર્થિક કાલોદાયી પ્રશ્ન પૂછે છે :
કાલોદાયી : હે ભગવન્! બે પુરુષોમાંથી એક પુરુષ અગ્નિ સળગાવે, અને બીજો તેને ઓલવે; તે બેમાંથી કયો મહાપાતકવાળો અને કયો અલ્પ પાતકવાળો કહેવાય ?
– હે કાલોદાયી ! તે બેમાંથી જે ઓલવે છે તે અલ્પ
સામાન્ય રીતે અંશતઃ વિરતિ વ્રત લેનાર શ્રાવકને સંકલ્પપૂર્વક કરેલ હિંસાના ત્યાગનું વ્રત હોય છે. તેથી જેની હિંસાનો નિયમ હોય તેની હિંસા કરવા સંકલ્પપૂર્વક જયાં સુધી તે પ્રવૃત્તિ ન કરે, ત્યાં સુધી તેને તે વ્રતમાં દોષ લાગતો નથી.
