________________
૨૫૪
સુયં મે આઉસં !
અવસર્પિણીના સુખમસુખમાં, સુષમા, સુખમદુઃખમાં, દુઃખમસુષમા, દુ:ખમા, અને દુઃખમદુઃખમા— એમ છ આરા (વિભાગ) છે. ઉત્સર્પિણીના (ક્રમમાં) તેથી ઊલટા છ આરા છે.
=
૧
નોઉત્સર્પિણી-નોઅવસર્પિણી કાળમાં સુષમસુષમાનો સમાન કાળ દેવકુરુ અને ઉત્તરકુરુમાં હોય છે. સુષમાનો સમાન કાળ હરિવર્ષ અને રમ્યક ક્ષેત્રમાં હોય છે. સુષમ-દુઃષમાનો સમાન કાળ હિમવત અને ઐરણ્યવત ક્ષેત્રમાં તથા દુઃષમસુષમાનો સમાન કાળ મહાવિદેહમાં હોય છે.
પુલાક ત્રણે કાળમાં હોય છે. અવસર્પિણીમાં પુલાક જન્મની અપેક્ષાએ ત્રીજા અને ચોથા આરામાં જ હોય; અને ચારિત્રભાવથી અસ્તિત્વની અપેક્ષાએ ત્રીજા, ચોથા અને પાંચમા આરામાં પણ હોય. તેમાં જે ચોથા આરામાં જન્મ્યો હોય, તેનું પાંચમા આરામાં ચારિત્ર્યભાવથી અસ્તિત્વ હોય. ત્રીજા અને ચોથા આરામાં જન્મ અને સદ્ભાવ બંને હોય. ઉત્સર્પિણીમાં તે બીજા, ત્રીજા અને ચોથા આરે જન્મથી હોય. તેમાં બીજા આરાને અંતે તે જન્મે અને ત્રીજા
૧. આગળ ચારિત્રખંડમાં સુદર્શન શેઠની કથામાં જણાવેલ ‘સાગર’વર્ષોને હિસાબે અવસર્પિણી અને ઉત્સર્પિણી એ દરેક ૧૦ X(૧કરોડ X ૧ કરોડ) સાગર વર્ષના બનેલાં છે. અવસર્પિણીના છ આરાનું માપ આ પ્રમાણે છે : પ્રથમ આરો = ૪૪ (૧ કરોડ X ૧ કરોડ) સાગર વર્ષ
બીજો આરો
ત્રીજો આરો
ચોથો આરો
પાંચમો આરો
= ૩૪ (૧ કરોડ X ૧ કરોડ) સાગ૨ વર્ષ
= ૨ X (૧ કરોડ X ૧ કરોડ) સાગર વર્ષ – ૪૨૦૦૦ વર્ષ
= ૧ X (૧ કરોડ X ૧ કરોડ) સાગર વર્ષ
૨૧૦૦૦ વર્ષ
છઠ્ઠો આરો = ૨૧૦૦૦ વર્ષ
૨. જુઓ પા. ૨૫૩, નોંધ ૨.
