________________
સાધુ
૨૪૧ તપ કરે, તે ‘પરિહારવિશુદ્ધિક સંયત' કહેવાય. તેના બે પ્રકાર છે : (૧) નિર્વિશમાનક એટલે કે તપ કરનાર, અને (૨) નિર્વિષ્ટકાયિક એટલે કે સેવાચાકરી કરનાર'.
૪. સૂક્ષ્મસંપરાય સંયત : જેમાં ક્રોધ આદિ કષાય ઉદયમાન નથી હોતા, ફક્ત લોભનો અંશ અતિ સૂક્ષ્મપણે હોય છે, તે “સૂક્ષ્મસં૫રાય સંયત’. તેના બે પ્રકાર છે: (૧) સંક્ષિશ્યમાનક એટલે કે ઉપશમશ્રેણીથી નીચે પડતો (૨) વિશુધ્યમાનક, એટલે કે ઉપશમશ્રેણી કે ક્ષપકશ્રેણી ઉપર ચડતો.
૫. યથાખ્યાત સંયત : જેમાં કોઈ પણ કષાય ઉદયમાન નથી હોતો, તે “યથાખ્યાત સંયત' કહેવાય. તેના બે પ્રકાર છે : (૧) છબસ્થર, એટલે કે જેને હજુ કેવલજ્ઞાન થયું નથી, તેવો (૨) કેવલી, એટલે કે જેને કેવલજ્ઞાન થયું છે તે. જેને દર્શનમોહનીય કર્મનો સર્વથા ક્ષય હોય પણ ચારિત્રમોહનીયનો ક્ષય અથવા ઉપશાંતિ હોય, તે છબ0; અને મોહના આત્યંતિક અભાવને લીધે વીતરાગદશા
૧
તે તપમાં અમુક સંખ્યાના સાધુઓ ગચ્છમાંથી નીકળી તપ અંગીકાર કરે છે; તેમાં વારાફરતી એક ગુરુસ્થાને રહે છે, બીજા અમુક તપ કરે છે, અને બીજા અમુક સેવા કરે છે. વિગત માટે જુઓ આ માળાનું ‘અંતિમ ઉપદેશ, પુસ્તક પા. ૧૬૭, નોંધ ૩, તથા ભગવતીસારના ત્રીજા સિદ્ધાંતખંડમાં જીવવિભાગમાં પ્રકરણ ૬માં ૭મો લબ્ધિવાળો વિભાગ. આત્મિક શુદ્ધિ કે વિકાસની ૧૪ પાયરીઓ - કે જે ગુણસ્થાનો કહેવાય છે, તેમાં ૧૧ અને ૧૨ ગુણસ્થાને પહોંચેલો છદ્મસ્થ કહેવાય છે; પછી ૧૩માં ગુણસ્થાનમાં તેને સર્વજ્ઞપણું પ્રાપ્ત થઈ, ૧૪માને અંતે શરીરપાત થતાં તેને વિદેહમુક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે. જુઓ આ માળાનું “અંતિમ ઉપદેશ' પુસ્તક, પા. ૧૭૨, ટિપ્પણ નં. ૬; તથા ભગવતીસારના ત્રીજા સિદ્ધાંતખંડમાં જીવવિભાગમાં પ્રકરણ ૩ને અંતે ટિપ્પણ નં. ૧.
