________________
( ૩ )
ચિંતા અને આતુરતાના સપઘેવ વિનાશ થઇ જાય છે એવા જે માતાપિતા તેના ઉપકારાની સંખ્યા અગણ્ય છે. એક બાળક અવતરે છે ત્યારે જે પ્રસવની વેદના માતાને થાય છે તેની કલ્પના અન્યના મનમાં આવવી પણુ અશકય છે. પેાતાના તમામ સુખાપર લાત મારી, પેાતાની તમામ વાંચ્છનાઓના સમૂહ પેાતાના એક જન્મેલા માળપર નિહિત કરીને એક માતા પેાતાના બચ્ચાંને કેટલી સંભાળથી ઉછેરે છે? વ્હાય તે! સુવર્ણના હિમાલય પર્વત આપે। પરંતુ માતા જેટલા પ્રેમથી ઉછેરનાર એક બાળકને માતા વિના ઓજું કાણું મળી શકે? આવે! જે મહા ગૈારવવાળે માતૃપ્રેમ તેના બદલે કાટી જન્મે પણ વળી શકતા નથી. જો રીયલી માતા।
ભાઇ! આ લેાકમાં મોટુ કાણુ ? માતા. માતા જેટલું ગૈારવ ત્રણ ભુવનમાં બીજી કઇ વસ્તુમાં રહ્યું છે? માતાને પ્રેમ બીજે કર્યું ઠેકાણું નિવાસ કરે છે? કેવળ નિસ્વાર્થ અને સ્નિગ્ધ સંબધ માતા કરતાં મનુષ્યને બીજો કયા હાઇ શકે? માતાના અમૂલ્ય સ્નેહની કિમ્મત કરવા જેટલી જેનામાં બુદ્ધિ નથી તેએ અત્ર પ્રશ્ન કરશે કે એક સતી પત્નીને પ્રેમ માતા કરતાં કર્યાં ઉતરતા હાય છે? પરંતુ માતાને સ્નેહ સ્વભાવજન્ય છે અને કલત્રને સ્વભાવજન્ય નથી. આ લાકમાં પ્રવેશ કરવાને પ્રથમ માર્ગ માતા છે અને તેથી કેમ જાણે સૃષ્ટિ ચાલકે અગ્રત: માતા અને પુત્રને અપૂર્વ સબધ નિયુક્ત કરી દીધે! હાય તેમ લાગે છે ! આથીજ સિદ્ધ થાય છે કે પ્રથમ માતા છે. વળી એક પ્રાણીનું અસ્તિત્વ એ માતા વગર થઈ શકતું નથી; કિન્તુ ભાર્યા વગર થઈ શકે છે. આથી ભાર્યાને સંબધ માતાના સંબંધ કરતાં ક્ષુદ્રતર છે એ પ્રત્યક્ષ જણાય છે. વળી ભાર્યાના પ્રેમ સ્વાર્થમય અને અનેક લાલચેાથી સયુકત હોય છે. પ્રથમ પતિ અને પત્નીનાં સબધજ સાબીત કરે છે કે તે પ્રથમ જુદા હતા પણ પછીજ એક ૬ પતીના રૂપમાં જોડાયા છે; ઇંદ્રિય વિશ્વાસ એ પતિ પત્નીના સંબધનુ મુખ્ય કારણુ– ત્યારે મનસ્વી પુરૂષા કહે છે કે ના ના ઈશ્વરના હેતુ સૃષ્ટિ વધારવાના છે અને તેથી મનુષ્યમાં વિવાહ પ્રકરણ ઉભું થયું છે. અને ૬ પતી પુત્રાદિકની પ્રાપ્તિને સારૂં લગ્ન કરે છે. અત્ર પળવાર સ્તંભી ઘડીભર્ એમ માની લઇએ કે પુત્રપ્રાપ્તિ માટે પત્નીના આદર · કરાય છે; તે પણ એ પુત્રપ્રાપ્તિ પણ એક પ્રકારના સ્વાર્થ નહિ તે શું ? સ્વાર્થ! અને તે શુ વળી નાના સુતા ? એક પ્રાણ ધારીને આ પૃથ્વીની સપાટીપર અસ્તિત્વમાં આણી મૂકવું એ કાંઇ જેવા તેવા સ્વાર્થ ? માટે કરે છે કે પતિ પત્નીના પ્રેમ સ્વાર્થાધારે છે. વળી કાઇ પ્રશ્ન કરનાર મળશે કે ત્યારે શું એક માતા પેતાના પુત્ર તરી પોતાને સુખ મળે તેવી ઇચ્છા નથી કરતી ?
ઉત્તર-કરે છે. દરેક જીવ બીજા જીવ પાસેથી આત્મસુખની આકાંક્ષા રાખે એ સ્વાભાવિક છે. આ સ્વાર્થ નથી. માતાના સ્વાર્થ ત્યારે કહેવાય કે જ્યારે એક માતા આ બાળક મને સુખ આપશે તેથીજ મારે એનું પોષણ કરવું. ઉપયુક્ત છે” આવા વિચાર–આવી ધારણા, આવે. સંકલ્પ હૃદયમાં અહર્નિશ રાખીને પેાતાનાં બચ્ચાંનું પાલન કરતી હાય ત્યારે; નહિ કે અન્યથા, પશુ આપણે જોઇએ છીએ કે જ્યારે એક મા પોતાના એક ખાળકને અતિ ભાવનાથી પાષે છે ત્યારે તેના હૃદયમાં
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
