________________
(૬૦) દોષવાળું હોય અને સ્ત્રી શુદ્ધ હોય તો પણ કેટલેક દરજે સંતાને ખરાબ નીકળે છે, અને માબાપની આજ્ઞાનું ઉલ્લંઘન કરનારા તથા તેમને દુખ દેનારા બને છે. કેઈ વખત જ્યારે બાલ્યાવસ્થામાં પ્રજા પિતાના ઘરમાં કલહ કે મારફાડના બનાવે જુએ છે, માબાપને અસત્ય ભાષણ કરતા, પ્રજ્ઞાપરાધ આચરતા, ચેરી કરતા કે અનીતિમય વર્તન કરતા નિરખે છે ત્યારે તેની અસર તે પ્રજાપર બહુ તીવ્ર અને શિધ્ર થાય છે. આ સંતાનોની ભક્તિ ઓછી કરે છે એટલું જ નહિ પણ તેથી સંતાનોના હૃદયમાં નીતિની ઊંચી છાપ પડતી નથી. આ આપણી સામે શો ભેદ ખુલે કરે છે? એ આપણને સુનિયત બતાવી દે છે કે પુત્રો ખરાબ થાય કે સારા થાય તેને કેટલેક આધાર માબાપની વર્તણુકપર પણ રહે છે ખરો. જેમાં એક બિલોરી કાચના પ્યાલામાં જે જે રંગો ભરીએ તે તે રંગે આપણને વ્યક્ત થાય છે તેમ બાળકના અંતઃકરણમાં પડેલી જૂદી જૂદી છાપ અને થયેલી સમય સમયની અસરે મોટપણે દશ્યતાનું રૂપ ધારે છે. આ પરથી સમીક્ષણ થઈ શકશે કે માબાપોએ પણ, જીતેંદ્રિય રહેવું, વ્યસનની લતમાં ન પડવું, ક્રોધ ત્યાગવો, મનઃશ તિ જાળવવી, સમતલપણું (Equilibrium) ન ખાવું, સંસર્ગજન્ય રોગોમાં ન ફસાવું અને પ્રમાદી થવાની ટેવ ન પાડવી; કારણ કે માબાપના કેટલાક અવગુણો અને રોગે સંતતિમાં પણ અવતરણ કરે છે અને એથી નિર્દોષ પ્રજાને સદોષ માબાપોના અકર્તવ્યથી ઉપજતા દુઃખકર પરિણામને અનેકવાર ન્યુનાધિક અંશમાં અધીન થવું પડે છે. ભારતવર્ષની પરતંત્રતા. તેનાં કેટલાંક ઉડાં કારણેપર દષ્ટિપાત.
મથાળું વાચીને કોઈને લાગશે કે હિંદની પરતંત્રતા અને પુત્રધર્મ વચ્ચે છે સંબંધ? પણ અત્ર કથનીય છે કે આ દેશની અવનતિ સાથે પુત્ર ધર્મને જેટલું લાગતું વળગતું છે તેટલું બીજા કોઈ વસ્તુને નથી. વખત બહુ બારીક આવતો જાય છે અને જશે. મનુષ્ય એવી સ્થિતિએ પણ પહોંચવાને છે કે જે સ્થિતિમાં “ સવાશેર કાંસાવાળો શેઠ કહેવાશે !” અને ભૂમલપર વહેતીયા માણસે પિદા થશે. આ શું દર્શાવે છે અને કયા કારણને આભારી છે? એક તત્વદર્શકે કલ્પના કરી છે કે માનવ મંડળ પુણ્યભૂમિકાથી દિવસોદિવસ સરતું જાય છે અને અનાચારની ભૂમિકામાં પ્રવેશ કરવાનું શીખે છે. જે એ વિચારકની આ કલ્પના ખરી હોય તો આપણને જરા પણ આશ્ચર્ય પામવાનું કારણ નથી કે માનવ વ્યક્તિ અન્તમાં અપરિહાર્ય દુઃખને અનુભવ કરવાની.
આપણે જેમ નાની નાની ફરજને ભૂલતા જઈએ છીએ, તેમ તેમ મોટી મા મોટી ફરજો પણ વિસારે પાડવાની આપણને ટેવ પડતી જાય છે. જન્મદાતા માતાપિતાની સેવા જ્યારે આપણે ભૂલી જઈએ ત્યારે આપણી જન્મભૂમિ કે જેને પણ વિજોએ માતામાં ગણાવી છે તેની સેવા કરવાને આપણે કેમ સામર્થ વંતા થઈએ ? આ દેશ પરદેશવાસિયો વડે પરાજિત થયો તેનું મૂળ કારણ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
