________________
(૬૧)
આપણામાં સ્વદેશસેવાને અભાવ છે. આપણુમાં આવા પ્રકારની પ્રીતિને ઉદ્દભવ નથી થતો એનું કારણ એ છે કે આપણે આપણું પિતાના માતાપિતા પ્રત્યે પ્રીતિ રાખવાનું ભૂલી ગયા છીએ. જ્યાં સુધી મનુષ્યકેટિ એકબીજામાં પ્રતિભાવ ન રાખી શકે ત્યાં સુધી તે કોઈ કાળે પણ સમવિચારવાળું મંડળ બની ન જ શકે. આ એક સુષ્ટિને સાધારણ નિયમ છે કે નાની વસ્તુઓ ઉપરથી મોટી વસ્તુઓ પર જવાય છે. પ્રથમ માતા પિતા પ્રત્યે ભક્તિભાવ રાખ્યાથી સ્વદિશ ભક્તિ એની મેળે જ છુરાયમાન થવાની, આ વાતને જીવતે દાખલો જીપને પૂરો પાડે છે. તે દેશમાં એક બીજાને તાબે રહેવું એ એક દૈનિક ધર્મ મનાય છે. ત્યાંના પુરૂષો અને સ્ત્રીઓ ઘરના વડીલોને બહુ માન આપીને ચાલે છે. ચીનમાં પણ પૂજ્યભક્તિ ન્યૂન નથી. જેપનીઝ લોકોમાં આવી પ્રશંસનીય રૂઢિએ સ્વદેશાભિમાન અને સ્વભેગને જુસ્સો જાગ્રત કર્યો છે એ પણ વિચારણીય છે.
ગૃહસ્થાશ્રમી પુએ રાખવી જોઈતી સાવચેતી ગૃહસ્થાશ્રમમાં પ્રવેશ કરનારા પુત્રનું પ્રથમ કર્તવ્ય એ છે કે માબાપને સંસાર ચલાવવાની ચિન્તાથી મુકત કરવા. તેઓને શાંતિ (Rest) આપવી, પિતાની બ્રહ્મચર્યાવસ્થામાં પુત્રે પોતાના શરીરથી માબાપની દરેક પ્રકારની શુશ્રુષા કરેલી હોવી જોઈએ એ અનુસંગત સમજવું. વિદુષી બાઈ એની બિસ. પોતાના “હિન્દુ આઇડિઅલ્સ” એ નામના પુસ્તકમાં બ્રહ્મચારી પુત્રને માટે જણાવે છે કે –
Service to the Parents should also form part of the Brahmachari 's life; in the house he should be the help. the joy of Father and Mother and serve them with the body which they gave.
માબાપની શુશ્રષા એ બ્રહ્મચારીના જીવનનો એક ભાગ હેવો જોઇએ. ઘરમાં તે મા અને બાપના આનંદ અને સાહાયનું કારણ હોવો જોઈએ; અને તેણે તેઓએ આપેલા શરીરથકી તેમની સેવા કરવી જોઈએ.
ગૃહસ્થાશ્રમને આરંભ કર્યા પછી પુત્રે વધુ ઉત્સાહ ધારણ કરે ઉચિત છે; કારણ કે તેને ધર્માચરણ સહાયરૂપ એવી પિતાની પત્ની પ્રાપ્ત થઈ છે. પિતાની પત્નીને તેણે એવી રીતે સુશિક્ષિત કરવી જોઈએ કે જેથી તે સહ ધર્મચારિણીજ બને અને કદિપણ પિતાના કાર્યમાં વિઘકરી ન નીવડે. તેણે જાણવું જોઈએ કે ન જો સ્ત્રાતિંમતિ સ્ત્રી સ્વતંત્રતાને પાત્ર નથી. વળી તે સાવધાન દેવે જોઈએ કે પિતાની સ્ત્રીપર ગેરવ્યાજબી જુલમ ન ગુજરે. કારણ કે –
यत्र नार्यस्तु पूज्यन्ते रमन्ते तत्र देवताः॥
જ્યાં સ્ત્રીઓ પ્રસન્ન રહે છે ત્યાં સર્વ દેવતાઓ નિવાસ કરે છે. આ બધી દિશાઓ તરફ દષ્ટિ રાખી તેણે મધ્યમ રસ્તો કાપ જોઇએ. કોઈ પણ વખતે માબાપને ન ગમત એવાં વર્તને પુત્ર કે પુત્રવધુએ આચરવાં નહિ, અથવા તો તેમને
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
