________________
( ૧૪ )
હેજગન્નિયંતા, અમારી મા તથા અમારા ખાપને મારીશ નહિ. આ યજુ વેંદના સાળમાં અધ્યાયના પંદરા મંત્ર છે. એમાં માબાપનુ દીર્ધાયુ ખુછવામાં આવેલુ છે. માબાપના અસ્તિત્વથી પુત્રના સર્વે મગળ કાર્યંને પરમ શાલા મળે છે. કાલિદાસે એ ભાવ રઘુવ’શમાં દર્શાવેલ છે ;—
मिथुनं परिकल्पितं त्वया सहकारः फलिनीच नन्विमौ । विधाय विवाहसत्क्रियामनयोर्गम्यत इत्यसांप्रतम् ॥
હું પ્રિયે, આંખ અને પ્રિયંગુલતા એ તેને તે` એક જોડા તરીકે ગણુંલા તેમના લમની શુલક્રિયા કર્યાં વગર તું ચાલી ગઇ તે ખેટુ થયુ'!
ઉક્ત શ્લોકમાં માતૃીનાનાં ન વિવિત્સુઅમતિ । મા વગરનાને કંઇ પશુ સુખ હતુ' નથી; એ ભાવદર્શન છે.
હમેશાં માબાપની શારીર અને માનસ શાન્તિ જળવાય તેમ આચરવું. તેઓને માર મારવાથી માટું પાતક લાગે છે. એ વિષે સત્યાર્થ પ્રક્રાશમાં લિખિત છે કેઃप्रथम माता मूर्तिमती पूजनीय देवता. अर्थात् संतानोको तन मन धन से सेवा करके माताको प्रसन्न रखना हिंसा अर्थात्. ताडना कभी नहि करना । दूसरा पिता सत्कर्तव्यदेव उसकी भी माताके समान सेवा करनी ।
વળી એક ગ્લાક આ પ્રમાણે આદેશે છે કે
आचार्य च प्रवक्तारं मातरं पितरं गुरुम् ।
न हिंस्याद् ब्राह्मणान् गाश्च सर्वांश्चैवं तपस्विनः ॥ ખાચાર્ય, ઉપદેશક, માતા, પિતા, ગુરૂ, બ્રાહ્મણુ, ગાય અને તપસ્વિ એટ લાની હિંસા ન કરવી.
હિં‘સા' એ શબ્દના અર્થ માત્ર મારવું એટલેાજ થવા ન જોઇએ. ગાકારાએ વાક્ કર્મ અને મનની એમ ત્રણ હિંસા ગણાવી છે. કઠોર વાણીથી માબાપાને અપ્રિય થઇ પડવુ, તેએનું મન દુઃખાવવું અને તેમને તાડન કરવું એ પ્રત્યેકમાં હિ ંસાના સમાવેશ થઇ શકે છે. એથી કાઇ પણ કાળે તાડનાદિ ક્રિયામાં પુત્રે પોતાના અવયા યાજવા નહિ. કઠોર અક્ષર ઉચ્ચારવામાં પેાતાની જીભ વાપરવી નહિ અને માબાપની ઇર્ષ્યાથી વિરૂદ્ધ વર્તવામાં કાઇપણ ઇન્દ્રિયને ઉદ્ધૃત કરવી નહિ.
ભરતાં સુધી પણ માબાપેાની સતતિ હિત કરવાની ઉત્કટ ઈચ્છા.
પુત્ર જન્મે છે ત્યારથી તે ભણી ગણીને કમાતા થાય છે ત્યાંસુધીજ માત્ર નહીં પશુ તે ગમે તેટલા ધનવાન વિદ્યાવાન અને સુખસ’પત્તિવાન હાય તાપણુ તેઓને વિશેષ ઉદય માના અહર્નિશ ઇચ્છે છે. આ જગમાં માતાપિતામાંજ એક એવા વાત્સલ્ય પ્રેમ વિશ્વસૃષ્ટાએ મૂકેલે છે કે જેતુ ઝાંખું
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
