________________
જાણી જોઈને ઉદવેગ કરાવે નહિ; કારણકે “આરા કે વારો અને સોય કે દે એ પ્રમાણે તે પુત્ર અને પુત્રવધુને પણ એકવાર પિતાનાજ દીકરા કે દીકરાની વહુ તરફથી એવી અશાન્તિ સહન કરવાનો સમય આવે છે. ઘણીવાર માબાપ અત્યંત સંતપ્ત થઇને અંતરશાપો આપી દે છે, કારણ કે મનુષ્યની સહનશક્તિ પર અઘટિત દબાણ થવાથી મગજનું સમતોલપણું શાંતિની, સીમા કુદાવીને કે ધવશ થઈ જાય છે. એવા ક્રોધના ઉભરામાં મનુષ્ય આ વાણી જીહા કે મનડે પ્રકટિત કરે છે કે “જેવાં બાળ્યાં તેવાં બળજે.” પુત્રોએ બહુ સંભાળ રાખવાની છે. ગૃહસ્થાશ્રમ સુલભ થાય એમ કરવામાં ખરેખર ચાતુર્યની જરૂર છે.
ધન એક એવો પદાર્થ છે કે જે ગમે તેવા મનુષ્યના હૃદયમાં પણ થોડા કે ધણું મદને ઉત્પન્ન કરે છે. વ્યાવહારિક પ્રસંગોમાં એની બહુ જરૂર પડે છે એ વાત ખરી; કિન્તુ એથી એવી કલ્પના કરી લેવી ઉચિત નથી કે ધનની પ્રાપ્તિમાં જ કર્તવ્યતાને અવધિ આવી ગયો ! તે જ ખરે ધની છે કે જે ધન મળવાથી જનસમાજનું હિત કરવામાં આરૂઢ રહે છે અને કર્તવ્યમૂઢતાનો એક લેશ પણ અંતરમાં સ્થાપિત કરતો નથી. પુત્રએ કમાવાથી કે પૈસાદાર બની જવાથી, માબાપની કિસ્મત કેઈપણ રીતે હલકી કરવી ઘટતી નથી. પૂજ્યનું મહત્વ જેવું હોય છે તેવું ને તેવું જ સર્વ સ્થાનમાં અને સર્વ સમયને વિષે રહેવું જોઈએ. પિતાએ કદાચ ગરીબ હાલતમાં દિવસે કાઢયા હોય અને પુત્ર પિતાના ભાગ્યયોગે એકાએક ધની થઈ બેસે એથી પુત્રે એમ કદિપણ વિચારવું નહિ કે મારા બાપ કરતાં મારામાં આવડત અને કામ કરવાની શકિત વધારે છે' સમયના ફેરફાર પ્રમાણે મનુષ્યોના વિચાર, કાર્યદક્ષતા અને નીતિત ફરે છે. જમાના જમાનામાં બદલાતી જતી પ્રજાઓ સંભવે છે. કેઈ નવા જમાના વાળાએ જૂના જમાનાવાળા પ્રતિ તિરસ્કારની દૃષ્ટિથી જોવું કે જુના જમાનાવાળાએ નવા જમાનાવાળાને પિતાથી અજ્ઞાન માનવો એ એક પ્રચલિત પ્રમાદ છે. જૈ પોતપોતાના જમાનામાં સારા અને યોગ્ય હોય છે. જે એકમાં નથી તે બીજામાં હોય અને જે એકમાં હોય છે તેને બીજામાં અભાવ છે.
ગૃહસ્થાશ્રમી પુત્રોએ કમાવા માંડતા માબાપ માટે જરા પણ હલકું મત બાંધવું નહિ, પરંતુ સર્વથા તેમને માનપુરઃસર ઘરમાં મેં જાળ કે જેથી સ્ત્રી, પુત્ર, નેકર ચાકર ઇત્યાદિ સર્વે તેમને ઘરના મુખ્ય માણસો તરીકે ગણે. પિતાની પાર્જિત મિલ્કત હોય કે ન હોય તથાપિ પુત્રે સ્વકર્તવ્યમાં તત્પર રહેવું. માબાપના ધનની વાટ જેનારા કુપુત્ર અને ધન માટે જ તેઓનું બહારથી દાંભિક પૂજન કરનારા સ્વાર્થિયે ઉપકારઘાતકની સાથી અધમ પંકિતમાં મૂકવા યોગ્ય છે. કેટલાક ચાતુર્ય ચલાવનારા તરૂણો એમ પણ બોલતા દેખાય છે કે
અમારૂં અમારા માબાપે કર્યું શું? કંઇજ નહિ. અમારી મેળે જ અમે આગળ વધેલા છીએ. અમારા માબાપને એમાં જરા પણ ફાળો નથી” આ શબ્દ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
