________________
( ૩ )
ભાવાર્થ એ છે કે તમે બીજાની પાસેથી જેવા આચરણની ઇચ્છા રાખે તેવું તમે તેઓ પ્રત્યે કરી દેખાડે. આ જે આપણે યથાસ્થિત સમજી શકીએ તે ઉક્ત શ્લોકના સત્યની યત્કિંચિત પ્રતીતિ આપણને થઈ શકવા સંભવ છે.
સપુત્ર સંબધી જે કે દષ્ટાંત ઘણું છે તદપિ આ નીચે આપેલું નૂતન હોવાથી અત્ર વર્ણવેલું છે.
એક પુરૂષ કોઈ વખત કાયદાની ચુંગાલમાં આવી જવાથી તેને પકડવામાં આવ્યો અને રાજાની તેપર ઇતરાજી થઈ. આથી રાજાએ તેની બે આંખ ફેડી નાંખવાની પિતાના માણસને આજ્ઞા કરી. આ અપરાધીને એક પુત્ર હતો તેનાથી આ જોઈ શકાયું નહિ તેથી તે રાજા સંમુખ આવીને બોલ્યો કે છે રાજન ! મારા પિતાને આપે અપરાધી ઠરાવેલા છે તેમાં ફેરફાર કરવાની કે હાથ ઉંચકવાની મારામાં શક્તિ નથી; તેથી આપ કૃપાળુને મારી એટલી અરજ છે કે તમે મારા પિતાજીની એક આંખ તથા મારી એક ફોડીને આપની શિક્ષા પૂરી કરે, કારણ કે મારા પિતાને અંધ મારાથી જોઈ શકાશે નહિ. રાજા આ સાંભળી વિચારમાં પડે; તોપણ સંશય આવવાથી તેણે તેને પ્રશ્ન કર્યો કે તું તારા પિતાની એક આંખ ફડાવવા કેમ માગે છે? જો તારે ખરે પિતપ્રેમ હોય તે આખી સજા તુંજ સહન કર. તે ભક્તિમાન પુત્રે આનું કારણ દર્શાવતા કહ્યું કે “જે મારી બે આંખો ફેડવામાં આવે તે હું કેવળ અંધ બનું અને તેથી મારું તથા મારા પિતાનું ગુજરાન ચાલે નહિ, પરંતુ જે બંનેની એકેક આંખ ફોડવામાં આવે તે હું મારા પિતાનું પાલન કરી શકું અને મારા પિતા પણ બિલકુલ અંધ થતાં બચી શકે” રાજા આ સાંભળી બહુ ખુશી થયા અને તેના પુત્રની આવી ભકિત જોઈને તેના પિતાને સજામાંથી છૂટો કર્યો. એક બીજી કથા વળી એવી છે કે એક રાજા એક પોતાના વિશ્વાસુ માણસ પર શકની નજરથી જેવા લાગ્યો અને તેના પરિણામે તેણે તે માણસને કેદખાનામાં નાખે. કેદખાનાના દરેગાને સખ્ત હુકમ કરવામાં આવ્યો હતો કે તે માણસને પાછું કે ખેરાક કંઈ આપવા નહિ અને તે ઉપરાંત કોઈ પણ માણસ તેને મળવા આવે તો તે માણસને અંદર જવા દેવું નહિ. સખ્ત બંદોબસ્ત રહ્યા. જ્યારે આ વાત તે કેદમાં પૂરાયેલા દુઃખી માણસની એકની એક જુવાન પુત્રીએ સાંભળી ત્યારે તે એકદમ રાજા પાસે ગઈ અને આજીજી તથા કાકલુદી કરી તેણે રાજા પાસેથી પોતાના પિતાને દરરોજ મળવાનો પરવાનો મેળવ્યો. દરેગાને આ પરવાને દેખાડવામાં આવ્યાથી તેણે તેને અંદર જવા દીધી. એમ દરરોજ બનવા લાગ્યું. કેટલેક દિવસે રાજાએ પૂછાવ્યું કે તે માણસ જીવતે છે કે મરી ગયો? જ્યારે તેને જણાવવામાં આવ્યું કે તે હજી જીવતે છે ત્યારે તેણે પોતાની નવાઈ જણાવી અને તેની પુત્રીની દ્વારા તપાસ કરાવીને તેના પિતાને મળવા જવા દેવી, એવી આજ્ઞા તે દિવસથી કરી. આ ક્રમ પણ ઘણા દિવસ સુધી ચાલ્યો, આખર રાજાને સંશય થયો કે ખાનપાન વગર એક માણસ આટલી મુદતમાં તો મરી જવો જ જોઈએ,
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
