________________
( ૪૩ )
वृद्धौ च माता पितरौ साध्वी भार्या शिशुः सुतः । अप्यकार्यशतं कृत्वा भर्तव्या मनुरब्रवीत् ॥
ઘરડાં માતપિતાનું, પતિવ્રતા સ્ત્રીનું અને બાળક પુત્રનું સા કામ છેાડી દઈને પણ પેષણ કરવું આમ મનુએ કહ્યું છે.
ઘરડાં માબાપ નિરાધાર છે અને કામ કરવાને અસમર્થ છે. સાધ્વી ભાર્યાં પતિવ્રતા હૈાવાથી પરપુરૂષને ઇચ્છતી નથી અને પેાતાનું બાળક નાનુ હાવાથી તેય પણ પેાતાની મેળે શારીરિક કે માનસિક વ્યવહાર કેમ કરવા તે જાણુતું નથી તેથી, આ ત્રણે વ્યકિત પાલનીય છે. આજ કાલ લોકા કમાઈને માટે કાં કાં મારે છે. આનું પ્રયાજન શું છે ? એના સમ બુદ્ધિથી વચાર કરનારા લે કાકજ હશે. અને જે વિચારની સંકળનાને લખવીને તાત્પર્ય ખેાળી કાઢશું તેને જણાશે કે પુણ્યની ઓછપ એ આપતુ' મૂળ. પ્રથમ એક મનુષ્ય પેાતાની વિશેષ ક્રૂરજોથી વાક્ થઇને આચરણ કરવુ જોઇએ. આ ક્રમ તેને નિશ્ચિંત અને સામાન્ય સુખવાળી જીંદગી બક્ષે છે અને તેથી પણ સુખીયસ્ થવું હાય તા તેણે પુણ્યકાર્યમાં મને પ્રેરવું ઘટે છે, જે લેાકેાને ખરી કમાઈ કરવાની ઉત્કંઠા હાય, પ્રતિષ્ઠિત ગણાવું હાય, જગપ્રવાસમાં સુખી થવું હોય, પરસેાકમાં પરમાનંદ પ્રાપ્ત કરવા હાય, અને નશ્વર દેહથી અમર કીર્તિ પોતાની પાછળ છેડી જવી હાય, તે લેાકાએ પ્રથમ વિશેષ ધર્મ આચરવા અને પછી સામાન્ય, જેમ એક પતિવ્રતા પેાતાના પતિ પ્રત્યે ભકિત રાખે છે, જેમ એક નિમકહલાલ સેવકના પેાતાના ધણી પ્રત્યે ભાવ હોય છે. તેમ એક કુળદીપક પુત્રને અનન્ય પ્રેમ માબાપ પ્રત્યે હાવેાજ જોઇએ. જે પુત્રે પેાતાના માબાપની આંતરડી કચવાવી નથી અને માબાપને કોઇ પણ પ્રકારે કાઇ પણુ વખતે શાપ સાંભળ્યા નથી તે પુત્ર એક પરમ પુરૂષાર્થનું સ ંપાદન કરેલું છે. તે પુત્રે પેાતાની જનનીને નવમાસને ભાર સકારણ આપેલા છે. તે પુત્ર પરમ ભાગ્યશાળી છે. તે પુત્રે આખા જન્મની એક આનંદમય વધાઇ મેળવી છે. જેઓએ પુરાણ, ભાગવત, રામાયણ, મહાભારતાદિ ગ્રંથ વાંચેલા હશે તે લેાકેા સારીપેઠે જાણતા હશે કે માતાપિતા, ગુરૂ, પાલક કે સત પુરૂષાની આંતરડી ઠારનાર બહુ સુખી થઈ ગયા છે અને એથી વિરૂદ્ધ વનાર દુ:ખી અને પાયમાલ થયા છે. આયુષ્ય, આનંદ, ઉદ્યાગ અને આગ્યમાં વૃદ્ધિ કરવી હાય તા શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે તેમ મનોવાઢાયર્મમિ માતાપિતાનું અનન્યભાવથી પાલન કરવું. કમાઇ ધંધામાં ખરકત લાવવી હાય, સ્મૃતિ શ્રુદ્ધિ વધારવી હાય તે। એકવાર ધર્માચરણી થઇ કુટુંબને આનંદમાં રાખવું; કારણુ કે Charity begins at home અને તેમાં પણ જે ગૃહમાં મા અને ખાપ પૂર્ણ સુખમાં રહે છે તે ગૃહસ્થ, પૂર્ણ સુખી છે. સુખી કાણુ છે? જવાબમાં આજ ઉત્તર સર્વમાન્ય ગણાય છે કે જેથી બીજા સુખી તેજ સુખી ” He is really happy who makes others happy.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
