________________
પિતાના બચ્ચાં માટે માતાપિતાઓએ પિતાના પ્રાણુ ખાયાં છે. દુઃખના વાદળ સામે બાથ ભીડી છે. શત્રુઓની સાથે સંગતિ કરી છે અને પિતાના કાયિક, માનસિક અને આધ્યાત્મિક સુખને પણ ત્યાગ કરેલો છે. તેઓ પ્રત્યે આંતર સત્ય પ્રેમ રાખવો એ તે એક તરફ રહ્યું પરંતુ તેઓનું અનાથ અવસ્થામાં પિષણ કરવું એ પણ દુષ્ટ પુત્રને ભારે થઈ પડયું છે. કેટલાક પુત્રો તે પિતાના બાપને વારસો મળવા માટે તેઓ પ્રત્યે કૃત્રિમ પ્રેમભાવ દેખાડે છે અને જેવા તેઓને નિર્ધન દેખે છે કે --
त्यक्त्वा जनयितारं स्वं निःस्वं गच्छति दूरतः। પિતાના પેદા કરનારને ધન રહિત જોઈને, તેને ત્યાગ કરી દૂર ભાગે છે. પિતાની સ્ત્રી, પુત્ર, સાળો, સસરા, મિત્ર આદિની સુશ્રષામાં ગમે તેટલું ખરચ થાય છે તે જણાય નહિ પણ માતપિતાની સેવામાં એક દેકડે ગયો તો તે ગળે વળગે.
ગૃહિણીને માને ગુરૂ, કરે સંતતિ-સેવ, ભર્તુહરિ એક ઠેકાણે વદે છે કે જ્યાં સુધી મનુષ્યને નારીનાં હરિણીનાં જેવાં તેત્રનાં બાણ નથી વાગ્યાં ત્યાં સુધી જ તેનામાં વિવેકબુદ્ધિ રહી શકે છે અને તે પિતાના કરવાના કામ બરાબર કરી શકે છે. એક કવિ ગાય છે કે,
मातपिता जप योग रस तां मनि मयलम जोइ। . नयनबाण नारीतणां जां नवि लागा होइ॥
પુરૂષોએ ધર્માચરણમાં રહેવાને માટે સ્ત્રીનાં વચન એકાંતમાં શ્રવણ કરવામાં માટે દેષ માનવો જોઈએ. પૂજ્યની નિંદા સાંભળવી કે કરવી એ બેમાં પાપ રહેલું છે. આજ કાલ સ્ત્રીને સર્વ બાબતમાં પ્રભુત્વ આપવામાં આવે છે અને પુરૂષો પણ ઐણુ જેવા બની ગયા છે પણ આ લક્ષમાં રાખવું જોઈએ કે અજ્ઞાન કે મૂખના હાથમાં આપેલે અધિકાર એ પરિણામે શેકત્પાદક છે. બાપને તીર્થ સ્વરૂપ, શિરછત્ર એવા વિશેષણે કાગળપત્રમાં આપવાં અને તે પ્રમાણે વર્તન કરવું નહિ એ એક પ્રકારનું જુઠ્ઠાણું છે. માબાપની ભક્તિ કરવાનો જે પ્રસંગ આવે તે વધાવી લે કારણ કે રાંડ્યા પછી જેમ એક સ્ત્રીને ડહાપણુ આવે છે તેમ માબાપના મરણ પછી શોક થાય કે “હા, મેં પૂતે મારા માતપિતાની સેવા કરી નથી!” તે પહેલાં એવું વર્તન ધારણ કરી રાખવું કે જેથી એ પશ્ચાત્તાપ કરવાને વખતજ ન આવે.
જો મતિ પીછે ઉપજે, સો મતિ આગલ હેય
કામ ન બિગરે આપકે, દુર્જન હસે ન કેય, તે માટે ગમે તેટલા કામ પડતાં મૂકીને કીડીની પેઠે શનૈઃ શનૈઃ ધર્મને સંચય કરે, એક પુત્રને માતાપિતાની સેવા શિવાય અત૫ર બીજે ધમે નથી.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
