________________
કે કસોટી પણ કોઈ કાળે નિર્માત થઈ શકતી નથી. અમૂક પોતાના મિત્રની પરીક્ષા.. તે કેટલામાં છે એ જેવા કરે; સ્ત્રીને કસે, ભાઈની કસોટી કરે પણ. માતાની પુત્ર પ્રત્યેના પ્રેમમાટેની કસોટી કોઈ પુત્ર કરવા ગયો નથી ને કદિ ગયો હોય તો તે મૂર્ખ જ ગયો હશે! એક વિદ્વાન કહે છે કે –
બિપ૬ બરાબર સુખ નહિ, જે થોરે દિન હોય; .
ઈષ્ટ મિત્ર બંધુ ત્રિયા, જાન પરત સબ કેય, આમાં કવિ માતા કેમ ન લખી ? શું માતાને લખવી ભૂલી ગયો ? ના. ત્યારે શું ? માતા કસોટીને લાયક નથી. શુદ્ધ સુવણેની કસોટી કરનારે મફતનોજ પરિશ્રમ કરે છે !
. माता मित्रं पिता चेति स्वभावात्रितयं हितम् ।
- कार्यकारणतश्चान्ये भवन्ति हितबुद्धयः॥ - મા, મિત્ર અને પિતા એ ત્રિપુટિજ સ્વભાવતઃ હિતકર છે. બાકી બીજા કંઇ કાર્ય કે કારણના ભાવને લીધે હિતબુદ્ધિવાળા થાય છે.
આમાં પણ પત્નીની ગણના કયાં કરવામાં આવી છે પરંતુ આજે વૃદ્ધ માતા થઈ અને વૈવન સંપૂર્ણ સ્ત્રી આવી એટલે પત્નીને અગ્રસ્થાન આપવામાં આવે છે અને તે અનુપમ ઉપકારની મૂર્તિમતી માતા, પુત્રને માટે સર્વસ્વ પર ઉદાર થયેલી માતા આજે પુત્રવડે જાણે એક કડી સરખી કિસ્મતની ગણાય છે. ડેકરી” એ શબ્દથી લઈને જે જે અછાજતાં વચનો પુત્ર માતા પ્રત્યે આક્ષિપ્ત કરે છે તેથી આજે દરેક ઘરમાં શોક અને ત્રાસની પરિસીમાં આવી રહી છે. પત્નીના દરેક સત્યાસત્ય શબ્દનું શ્રવણ કરીને મોહમૂદ મૂર્ણ માતા પ્રતિ જે જે કઠેર આચરણ કરે છે તે અવર્યુ છે. અરે! જે વૃદ્ધ માતા હવે આ સંસારનો અનુભવ મેળવી અતિશય ગરવવાળી બની છે, જેની આશિથી દંપતીનું ભયાવિષ્ટ પદ જાળવી શકાય છે, તે માતાને આ વખતે અસુખ, અશાન્તિ અને ઉદ્વેગ ?
હજી માતા પ્રત્યે આટલીજ વિપત્તિ ઉપજાવી એક પાપી પુત્ર અટકતું નથી કિન્તુ બહુધા દષ્ટિગોચર થાય છે કે માતા અને પિતાને તેઓની વૃદ્ધાવસ્થામાં પરણ્યા પછી ત્યજી દેવાય છે. જોકલજ્જા, જ્ઞાતિની શરમ આદિ કેટલાક વ્યાધાત (!) ને લઈને તે પુત્ર જેકે આમ કરી નથી શકતો ! પણ અધકેઇકજ એવો સુપુત્ર હશે કે જે પોતાના માતપિતાને સપ્રેમ પૂજીને તેનું યથાયોગ્ય પાલન કરતો હોય ! આજે એક ભાઈ માતાપિતાને બીજા ભાઈને ઘેર ધકેલવા ઉત્સુક રહે છે અને બીજે ત્રીજાને ઘેર ! આ વર્તન શું અપાર લજ્જાનું આસ્પદ નથી ? આ ભરતભૂમિના પ્રાચીન પુત્ર માબાપને પોતાને ઘેર રાખવાને એકમેકને ઘેરથી બલાત્કારે તેડી લાવતા, જ્યારે આજે તેથી કેવળ વિરૂદ્ધ વર્તન દેખાય છે ! આમાં વાંક કોને કાઢો ? મને લાગે છે કે વિદ્યાનો નાશ ત્યાં દુઃખ અને અધર્મને અભિભવ!
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
