________________
( ૨૧ )
પુરૂષમાં ખપાવનારા હોય છે. તેને સુપ્રસિદ્ધ લક્ષણુ ચાપલ્ય છે; અને તેના મંનસાગરમાં કઠોરતા અને વિચિત્રતાના વમળા પ્રતિક્ષણ જન્મે છે. તે માનુષના લેાળા ચિત્તને ઉંદર પેડે ફાલી ખાય છે અને પ્રસંગાપાત તેપર ઝુક પણ મારતા રહે છે કે જેથી પેલા તેથી અજ્ઞાત રહે. તે પોતાની ક્ષુધા શાંત કર્યાં પછી પણ નુગરા વાધની પેઠે અહીં તહીં આથડે છે. તેઓ પાસે ચાવવાના અને દેખાડવાના એમ બે જુદા જુદા દાંતા હોય છે. તેના અંત:કરણમાં નાની નાની વાસના અસભ્યેય હૈાય છે અને તેને પ્રવાહ વાંકા ચૂકા અને આડકતરો હાવાથી સબંધમાં આવનારને બહુ અહિત કર્તા નીવડે છે. તેને આશરે પડેલા અભાગી જીવને આખા વખત અશાન્તિ અને આયાસ વેઠવા પડે છે. તે દહીમાં અને દૂધમાં પગ રાખીને કાઇની ભૂખનું શમન થવા દેતા નથી, તેઓ શ્વાનની પેઠે, પેાતાના કાર્યમાં વિજય મળ્યાં છતાં ચામડું ખાવું છેાડતા નથી. તેઓ પ્રથમ મેલાપને વખતે હિતૈષી થવાને ડાળ કરે છે અને કાળયાપન થતાં સંગત મનુષ્યને સમૂળ વધ કરવાનું ચૂકતા નથી. આવી રીતે, આ ધેાળા સાથેા પહેરીને કાળાં કામ કરનારા બગલા સ્વાર્થને માટે બહુજાતિના યેાગા લાવીને સરલ માછલાં છાનાં છાનાં છેતરે છે.
કુંપટરાજની મોટાઈ સ્વમાતાપાસે વધારવાના આ અવસર રૂડા હતા. પેાતાના આ મિત્રની સાથે પાતે સહવાસ રાખે અને તેમાં પોતાની મા જરાપણુ આડી ન આવે, એવા હેતુથી વસ ંતે કહ્યું “ મા, મેં મારા આગલા સાબતી ત્યાગ કરેલ છે હવે આ મારા નવા મિત્ર સાથે હું રહુ` છુ' તેથી મને બહુજ ફાયદો થયા છે. એ મને હરહમેશ સારી અને નિષ્પક્ષપાત સલાહ આપતા રહે છે”
કપટરાજ−( તક ન ગુમાવતાં ) સારા મિત્રને એતા ધર્મજ છેને ? पापन्निवारयति योजयते हिताय ।
મિત્રને પાપમાં પડતાં બચાવવા અને હિતમાર્ગે દર્શાવવા એ સન્મિત્રનું લક્ષણ છે. વસંતની માએ જોયું કે દીકરાને સ્વભાવ આટલો મળતાવડા અને વખાણવાલાયક થયા છે તેનું કારણ આ તેને નવા મિત્ર હાવા જોઇએ. આથી તે સાનંદ એકલી “ તમે તે। શાણા લાગે છે, અમારા આ વસંતની બુદ્ધિ વચમાં અહુ માઠી થઈ હતી; તેને તમે સુધાર્યાં છે, એ તમારા મારા ઉપર ઉપકાર થયો છે” તમારે વસત આગળ આવતું રહેવું.
કપટરાજ—આપણે તે। મહેાબતના ભૂખ્યા છીએ, ભાવ દેખીએ ત્યાં જઈએ. વસ'તના મન સાથે મારૂ` મન મળી ગયું છે એથી હું અહિં રાત દહાડા ગાળું તેનું પણ ભાન મને રહેતુ નથી. ખાટુ' કહેવાય નહિ, વસંતનું દિલ બહુ ભેાળુ છે. આપણી શીખામણુ માને છે એમાં એતી પણ મેાટાઈ છે. ( વસંતને ચઢાવ્યા ) હું તેા ઘણીયે વાર કહું છું કે ભાઇ, માખાપની સેવા કરીશ તે મીઠા મેવા મળશે ’’ ( ગપ મારી ).
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
