________________
(૨૩)
ધનને કબજો આવ્યો ત્યારે તેની આંખે અંધત્વના પડળ ફરી વળ્યાં. માતાના દિલમાં ઉત્સાહભંગ થય. વસંતે ધનમાંથી મેળવી શકાય તેવા ભોગે તરફ પોતાનું લક્ષ દોરાયું. કપટરાજની મૈત્રીમાં તેને આગળ જે રસ અને ઉમંગ આવતા હતા તે રસે અને ઉમંગે ધન આવવા પછી તેના હૃદયમાંથી પલાયન કર્યું ! કપટરાજથી પણ વિશેષ ખળ અને શઠ મિત્રોની સંગતિમાં તેને વિશેષ આનંદ અને આલ્હાદ જણાય. કપટરાજ આથી ચોંકયો. તે સારી પેઠે સમજ હતો કે એક માણસની અમુક માણસ પરથી જ્યારે પ્રીતિ કમી થવા માંડે છે ત્યારે તે માણસે પિતાનું સાધ્ય સાધવાને સતત યત્ન અને બનતી ત્વરા કરવી. કપટરાજ પતંગની દેરી ખેંચતાં અને આપતાં બહુ નિપુણતાથી શીખ્યા હતા. દેરી ખેંચવાનો વખત હવે આવ્યો. વસંતને મેહ પિતા પરથી જરાપણુ લુપ્ત ન થાય એટલા માટે તે વસંતની મરજી અનુસાર આચરવા લાગ્યા, અને તેને દુષ્ટ નર તથા નારીના સંપર્કમાં લઈ જઈ તેની કૃપા પોતાપર ખેંચવા યત્ન આરંભ્યા. આ યુક્તિ વિજયવતી નીવડી. વસંતના ઘરમાં હવે તે મિત્રમંડળી ભરાવા લાગી હાજીડાઓએ તેના દિલનું હરણ કર્યું. પૈસો પાણીના રેલાની માફક ગતિ કરતે ગયો કે જે તીણ ગતિને કપટરાજ અધીરાઈ, ઇર્ષ્યા અને સંતાપથી ભરેલી દષ્ટિએ નિહાળતા હતા. ટી-પાટી, ઇવનિંગપાટ, ગણિકાના નૃત્ય, નાટક ચેટક ઇત્યાદિ ભોગપભોગમાં વસંત પિતાને કૃતકૃત્ય માનવા લાગ્યો અને તેને પોતાની જન્મદાત્રી માતા અને પરણેતર પત્ની એ બન્નેનું મુખદર્શન પણ કલેશકર અને વિષમ થઈ પડ્યું. તે અલ્પબુદ્ધિને તે આમ જણાયું કે –
(નથી ચેન પડતું મુને દિલમાં યારી-એ રાહ.) હયાતી હતી બાપની ઘરમાં જ્યારે હતો હું પરાધીન સંપૂર્ણ ત્યારે- ધ્રુવ મારાથી મિત્રોને ન હતું મળાતું, સજોડે જમાતુ રમાતું ન કયારે હયાતી ખરે હું હવે છેક છૂટ થ ઈ કરે મિત્ર-મેળાપમાં જ ભારે હયાતી જવુ છે લઈ શુ આ સંસારમાંથી?
કરી નામના આવશે કામ મારે– હયાતી
ત્યાદિ ઇત્યાદિ. ભાનુમતીના કામ–પાશમાં વસંત સંપૂર્ણ રીતે લુબ્ધ થયેલો હોવાથી ચન્દ્રપ્રભાને એક દાસી તરીકે તે ગણવા લાગ્યો. આ નિષ્ફર અત્યાચારથી તે કમલ અંત:કરણવાળી સ્ત્રીના અંતરમાં આઘાત થયો. તે પોતાના દિવસે આકંદ અને વિલાપમાં કાઢતી હતી. કપટરાજ તરફથી તેને મોટું ભય ઉપસ્થિત હતું. કારણ કે એ પાપીની અનુચિત કુદૃષ્ટિથી તેનું અંતર કમ્પતું હતું. તે નિરૂપાય હતી. પિતાને સ્વામીજ જ્યાં પરવશ અને પરાધીન હતા ત્યાં પોતાના સુખની આશા રાખવી વ્યર્થ હતી ! ભાનુમતિ એક દ્રવર્ણની હતી અને તેમાં તેને ગુહાધિકાર મળેલ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
