________________
( ૫ )
આ તે આપણને આપણી પ્રજાને અને એવી રીત્યા વંશપરંપરા દુગ્ધ આપે છે. તે શિવાય, છાણ મૂત્ર આદિ પવિત્ર વસ્તુઓનું પ્રદાન તે કરતી રહે છે કે જે મનુષ્યની . અશુદ્ધિ દૂર કરવા અનેક પ્રકારે ઉપયોગી થઈ પડે છે. અરે એટલું જ નહિ પણ તે
જ્યારે તે મરી જાય છે ત્યારે પણ પિતાની પાછળ ચર્મ છોડી જાય છે! ખરે પ્રાદમણુપર્યત પણ જે ગે મનુષ્ય પર ઉપકાર કરવા કસર રાખતી નથી તે એક માતાજ તુલ્ય છે એ નિર્વિવાદ.
તૃતીય માતા પ્રસ્તુત ઉલ્લેખનોજ વિષય છે અને એ ઉપકારથી આ નિષ્કર્ષ સારપર આવી પહોંચાય છે કે માતાને પ્રેમ સર્વથા સ્વાર્થ રહિતજ છે.
. માતાનું મન સદેદિત પુત્રહિતમાં જ રટણ કરતું હોય છે. આપણે બનતા બનાવ લઈએ અને જોઈએ કે માતા અને પત્નીને સંબંધ એક બીજાથી કેટલે અંશે ભિન્ન પડે છે અને પછી તાત્પર્યપર આવીએ કે કોણ શ્રેયસ્કર છે ? !
માને પ્રેમ સર્વદા સમાન છે, જ્યારે પત્ની–પ્રેમ ભિન્ન ભિન્ન સ્થિતિ,વિચારાદિને લઈ અસમ છે. પત્ની અને પતિ જ્યારે વન દશામાં હોય છે ત્યારે કેટલાક ચેકસ કારણોને લીધે સ્ત્રી પુરૂષપર વધારે આસક્ત અને વધારે પ્રેમ દર્શાવનારી હોય છે; પણ આ પ્રેમ કામજન્ય છે અને જ્યાં કામ–પ્રભવે છે ત્યાં કામના અસ્તિત્વે તે પ્રેમને પણ સંક્ષેપ સાથે જ થાય છે. કારણ કે જેમ જેમ જાયાપતિનું વયે વધતું જાય છે, કામ મંદ પડતો જાય છે તેમ તેમ તેઓનું જે વિસ્તૃત પ્રેમસર, વિનમાં અતિશય પ્રભાવવાળું હતું તેનું પાણી ઉનાળાની પેઠે હવે શુષ્ક થતું જાય છે
અને પૂર્ણ જરાવસ્થા પ્રાપ્ત થયે ત્યાં નીરસતા છવાઈ રહે છે. આ કથનની અન્ય પ્રિતીતિ આપવી ઘટતી નથી, કારણ કે તે મનુષ્યની દૃષ્ટિમાં સામાન્ય છે. ભાતનો પરમ સ્નેહ ત્રણે સ્થિતિમાં સમાન જ રહે છે અને રહેવાનો છે કે જેની વિરોધ વ્યાખ્યા અત્ર કરવી અનુચિત છે. | માતા સદા એકજ સ્વભાવની હોય છે જ્યારે પત્નીના વિચાર ચપળ હોય છે
અને ચિરસ્થાયી નથી હોતા. . गुणाश्रयं कीर्तियुतं च कान्तं पति रतिज्ञं सधनं युवानम् ॥ विहाय शीघ्रं वनिता ब्रजन्ति नरान्तरं शीलगुणादिहीनम् ।।
ગુણવાન, કીતિમાન, રતિક્રિયા જાણવાવાળે, ધનવાન અને યુવા પતિ આસક્તિ રાખનારે છતાં વનિતાએ તેને છોડીને શીલ અને ગુણથી રહિત એવા પરપુરૂષને જાય છે. - અનેક જો કે સતી સ્ત્રીઓ આ રન પ્રસવ કરનારી વસુધા વિષે મળી આવશે પણ કહેવાની મતલબ એ કે માતાને પ્રેમ સર્વ પ્રકારે પતી પ્રેમ કરતાં ચડીયાતે છે. ઘણીવાર આપણે સાંભળીએ છીએ કે અમૂક સ્ત્રીએ અમૂક પિતાના ભતાનું ખુન કર્યું; આમ એક ભાર્યા પતિ સાથે કપટથી વર્તી ( proved faithless) પરંતુ માતા કદિ પણ પિતાના પુત્રનું અહિત નહિ કરે; અને તેથી માતાની પરીક્ષા
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
