________________
જાન્યુઆરી, ૨૦૦૩
પ્રબુદ્ધ જીવન એહવા પરમાતમ પ્રભુ રે, પરમાનંદ સ્વરૂપ !
ગ્રાહકતા રવામિત્વતા રે, વ્યાપક ભોકતાભાવ; સાવાદ સત્તા રસી રે, અમલ અખંડ અનુપ.'...અજિતજિન...૬ કારણતા કારજ દશા રે, સકલ ગ્રહ્યું નિજભાવ.”...અજિતજિન...૮
શ્રી અજિતનાથ પ્રભુને પ્રગટપણો કેવા ગુણો વર્તે છે તેનું સંક્ષિપ્ત અનાદિકાળથી જે જીવ પરદ્રવ્ય ગ્રહણ કરતો રહ્યો હતો, જે પરપદાર્થમાં વન પ્રસ્તુત ગાથામાં થયેલ છે.
પોતાપણું માની બેઠો હતો અને જે પૌગલિક પદાર્થોનો ઉપભોગ કરી અમલ : રાગદ્વેષ અને અજ્ઞાનાદિ સર્વ દોષોરૂપ કર્મમળથી રહિત રહ્યો હતો એવા જીવને શ્રી અજિતનાથ પ્રભુનું ગુરૂગમે યથાર્થ ઓળખાણ પ્રભુ હોવાથી તેઓ અમલ છે.
થતાં તેનો આત્માર્થ જાગૃત થાય છે. આવા સાધકને પોતાના સત્તાગત અખંડ : અનંત જ્ઞાનદર્શનાદિ સર્વે આત્મિકગુણો ક્ષાવિકભાવે પ્રભુમાં આત્મસ્વરૂપને પ્રગટ કરવાની તીવ્ર અભિલાષા ઉત્પન્ન થાય છે. છેવટે પ્રગટપણે વર્તતા હોવાથી તેઓ અખંડ છે.
આવો ભવ્યજીવ આત્મિકગુણોનો ગ્રાહક થાય છે, તેનું જ સ્વામિપણું, અનુપ : વીતરાગ પરમાત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપની સરખામણી અન્ય તેમાં જ ઓતપ્રોતતા, તેનું જ કર્તુત્વ, તેનું જ ભોક્નત્વ, ઇત્યાદિથી કોઇની સાથે કરી શકાતી ન હોવાથી તેઓ અનુપમ, અજોડ કે અદ્વિતીય નિસ્વભાવનો કર્તા થાય છે. ટૂંકમાં મુમુક્ષુ ક્રમશઃ શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપનો
કર્તા-ભોકતા બની રહે છે. સ્યાદ્વાદ સત્તા : શ્રી અરિહંત પ્રભુ પોતાની શુદ્ધ સ્યાદ્વાદમયી ‘શ્રદ્ધા ભાસન રમણતા રે, દાનાદિક પરિણામ; આત્મસત્તાના જ રસિક છે અને તેમાં જ તેઓ સદેવ રમમાણ કરે છે. સકળ થયાં સત્તારસી , જિનવર દરિશણ પામ.'..અજિતજિન...૯
પરમાનંદ : શ્રી અરિહંત પરમાત્માને આત્મિક ગુણોનો પરમાનંદ ઉપર મુજબનું શ્રી જિનેશ્વર પ્રભુનું સમ્યગુદર્શન ભવ્યજીવને થતાં કે સહજાનંદ વર્તે છે.
તેનામાં પરમાત્મા પ્રત્યે અપાર શ્રદ્ધા અને ભક્તિ ઊગતાં તે પ્રભુના પ્રભુના શુદ્ધ આત્મિકગુણોની ઓળખાણા મુમુક્ષુને જ્યારે થાય છે ગુણકરણમાં નિમગ્ન થાય છે. પોતાના સત્તાગત શુદ્ધ જ્ઞાન-દર્શનત્યારે તે પણ પોતાની આત્મસત્તાનો રસિયો બનવા તત્પર થાય છે. ચારિત્રાદિ ગુણોમાં પરસ્પર સાહચર્યભાવે પ્રવર્તના કરતાં આવા સાધકને આરોપિત સુખ ભ્રમ ટળ્યો રે, ભાયો અવ્યાબાધ;
આત્મિકગુણોનો પ્રત્યક્ષ અનુભવ થવા માંડે છે. ટૂંકમાં સાધક આત્માના સમ| અભિલાષીપણું રે, કર્તા સાધન સાધ્ય.’...અજિતજિન...૭ ક્ષાયિક અને અક્ષય સ્વભાવનો રસિયો થાય છે અને અવસર આવે .
જ્યારે ભવ્ય જીવને પરમાત્મપદ પ્રગટ કરવાની રુચિ ઉત્પન્ન થાય છે મુક્તિધામનો અધિકારી થાય છે. અને વિષય-કષાયાદિમાં સુખ છે એવું ભ્રાંતિમય આરોપણ છેદાય છે “તેણે નિર્ધામક માહણો રે, વૈદ્ય ગોપ આધાર; ત્યારે તેનાથી નીચે મુજબના ઉદ્ગારો નીકળે છે:
દેવચંદ્ર સુખ સાગરુ રે, ભાવ ધરમ દાતાર....અજિતજિન...૧૦ હે પ્રભુ ! આપના સમ્યગદર્શનથી મારો ઇન્દ્રિયજન્ય કે પૌદ્ગલિક હે અજિતનાથ પ્રભુ ! આપ જ મારા સાર્થવાહ અને સુકાની છો. સુખનો ભ્રમટળી ગયો છે. વળી હે પ્રભુ ! મને બાધા-પીડા વગરના આપ જ અહિંસાધર્મના પ્રવર્તક છો. આપ જ મારો ભવરોગ મટાડનાર સનાતન સુખની સમજણ પ્રગટતાં હું તેનો અભિલાષી થયો છું. હે સુજાણ વૈદ્ય છો. આપ જ મુક્તિમાર્ગના મારા ધર્મનાયક છો. ભવરણમાં પ્રભુ ! મુક્તિમાર્ગનાં સતુસાધનો વડે હું નિજસ્વભાવની પ્રાપ્તિનાં કારણો અટવાયેલા ભવ્યજીવોના આપ જ આધાર છો. આપ જ ક્ષાયિક સુખ સેવવા કૃતનિશ્ચય થયો છું. હે પ્રભુ ! મને આપની કૃપાથી નિસ્વરૂપની અને સહજાનંદના મહાસાગર છો. આપ જ ભાવધર્મના દાતાર છો. હે પ્રાપ્તિનો જ પુરુષાર્થ વર્તે એવી મારી હૃદયપૂર્વકની પ્રાર્થના સફળ થાઓ !” પ્રભુ ! આપને હૃદયપૂર્વકના મારા કોટિ-કોટિ પ્રણામ. *
સ્વ. કમળાબેન સુતરિયા આપણા સંઘના આજીવન સભ્ય અને સંઘની પ્રવૃત્તિઓ માટે પ્રેમાદર કૉલેજમાં અભ્યાસ કર્યો હતો. એમના જમાનામાં કન્યાઓ કૉલેજમાં ધરાવનાર, આપણાં વડીલ શ્રી કમળાબહેન સુતરિયાનું થોડા સમય ભણવા જતી નહિ, એમના પિતાશ્રીની ઇચ્છા પણ નહિ, પણ ગાંધીજીની પહેલાં અમદાવાદ ખાતે અવસાન થતાં સંઘને એક સહૃદય હિતચિંતકની દરમિયાનગીરીથી કમળાબહેનને કૉલેજમાં અભ્યાસ કરવાની તક મળી ખોટ પડી છે. તેઓ અમદાવાદનાં વતની હતાં, પરંતુ પત્ર દ્વારા સંઘ હતી. એમના સહાધ્યાયીઓમાં ધીરજલાલ ધનજીભાઈ, મણિલાલ ગાંધી, સાથે અવારનવાર સંપર્કમાં રહેતાં હતાં. સંઘના “પ્રબુદ્ધ જીવન” માટે કાન્તિભાઈ મહેતા, ડૉ. રણજિત પટેલ (અનામી) વગેરે હતા. સ્વ. સ્વ. ધીરજલાલ ધનજીભાઈ શાહ પારિતોષિકની વ્યવસ્થા એમણો જ કમળાબહેને ન્યૂ એજ્યુકેશન હાયસ્કૂલમાં શિક્ષિકા અને એસ.એલ.યુ. કરી આપી હતી.
મહિલા કૉલેજમાં પ્રાધ્યાપિકા તરીકે ઘણાં વર્ષ કાર્ય કર્યું હતું અને સાથે સ્વ. કમળાબહેન છેલ્લા કેટલાંક વર્ષોથી બીમાર રહેતાં હતાં. પાકટ સાથે વિવિધ શૈક્ષણિક, સામાજિક, સાહિત્યિક સંરથાઓમાં પદાધિકારીઓ વયે એમણે શાન્તિપૂર્વક દેહ છોડ્યો.
તરીકે તેઓ સક્રિય કાર્ય કરતા રહ્યાં હતાં, જેમાં ગુજરાત સાહિત્ય એક જમાનામાં કમળાબહેનનું નામ બહુ જાણીતું હતું. તેઓ સભા, ગુજરાત વિદ્યાસભા, ગુજરાત સ્ત્રી કેળવણી મંડળ, ગુજરાત એસ.એન.ડી.ટી. યુનિવર્સિટી સાથે વર્ષો સુધી સંકળાયેલાં રહ્યાં હતાં. કૉ.ઑ.હાઉસિંગ ફેડરેશન, બહેરા-મૂંગા શાળા, ગુજરાત રિસર્ચ એમણે સ્વ. ધીરજલાલ ધનજીભાઈ અને બીજા મિત્રો સાથે આપણા સોસાયટી, મહિલા કૉલેજ વગેરે મુખ્ય છે. ગુજરાતી સાહિત્યના અને યુવક સંઘની જેમ અમદાવાદમાં જૈન યુવક સંઘની સ્થાપના કરી હતી પત્રકારત્વના ક્ષેત્રે એમનું વિશિષ્ટ પ્રદાન રહ્યું છે. અને પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળાનું આયોજન પણ સાડા ત્રણ દાયકાથી સ્વ. કમળાબહેન સુતરિયાના સ્વર્ગવાસથી આપણને એક વડીલ કરતા રહ્યાં હતાં.
સન્નારીની ખોટ પડી છે. એમના પુણ્યાત્મા માટે શાન્તિ પ્રાર્થીએ છીએ ! રવ. કમળાબહેને ૧૯૩૮ થી ૧૯૪૪ સુધીમાં અમદાવાદમાં ગુજરાત
|તંત્રી
