Arthashastra aparnama Rajsiddhanta

Author(s): Kautilya Acharya,
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai

Page 25

नीतिनिर्णीतिनानी दयः । तेभ्यो विक्रयाधानवर्जानि । अनेन ब्रह्मदेयानामभिरूपेषु विक्रयाधानमनिषिद्धं भवति ।[अ]"दंडकरत्वं ब्रह्मदेयैः समानमेतेषामपि ॥ छ ।
करदेभ्यः कृतक्षेत्राण्येकपौरुषिकाणि प्रयच्छेदिति ॥ [२.१.९]
करदकर्षकेभ्यो निवेशकाले कृते क्षेत्राण्यचिरकाला......"नि सुकरत्वादेकपुर5 षिकाणि प्रयच्छेत् [1] उपगते तु पुत्रादौ पालने खेच्छा ॥ छ ।
अकृतानि चे कर्तृभ्यो नादेयानीति ॥ [२.१.१०]
अकृतान्य......र्यमाणसंस्काराणि । वृत्त.........[3A ]दिकं कृत्वा ये कुर्वन्ति । तेभ्यः कर्तृभ्यो नादेयानि तत्संततेरपीत्यर्थः ।। उभयापवादमाह ।*
अकृषतामाच्छिद्यान्येभ्यः प्रयच्छेदिति ॥ [२.१.११]
कृतमकृतं वा क्षेत्रमकृषिताम् आच्छि]"द्यान्येभ्यः प्रयच्छन्मा भूत् क्षेत्रफलहानिरिति ॥ छ ।
ग्रामभृतकवैदेहका वा कृषेयुरिति ॥ [२.१.१२] ग्रामभृताः कुंभकारायस्कारादयो ग्रामेण भ्रियंत इति । वैदेहका वा......॥॥ अकृषंतो वाऽवहीनं दद्युरिति ॥ [२.१.१३]
खयमकर्षणेऽन्येषामपि निषेधेऽवहीनं विनष्टक्षेत्रफलं क्षेत्रिणो दधुः। कर्षणसामग्रीसंपादनायाह ।* धान्यपशुहिरण्यैश्चैताननुगृह्णीयात् तान्यनुसुखेन दद्युरिति ॥[२.१.१४]
धान्यैर्भोजनार्थ पशुभिः कर्षणाय बलीवर्दादिभिर्हिरण्यैराच्छादनार्थमाहत...... 2० पश्चात्कृष्यादिफलात् सुखेन तर्जनावरोधादिभिर्विना भूयोप्यनुग्रहं करिष्यामीति संतोषिता दद्युरिति ॥ छ ।
अनुग्रहपरिहारौ चैतेभ्यः कोशवृद्धिकरौ दद्यात् । कोशोपघातको वर्जयेदिति ॥ [२.१.१५]
दत्त्वाऽनमनुग्रहः पश्चादपीडया ग्रहणमनुग्रहः । दंडकरादेर्माह्यस्य परिहरणमग्रहणं 25 परिहारः। तौ कोशवृद्धिकरौ चैतेभ्यो दद्यात् । अनुग्रहः परिहारो वा यत्र दत्तः
कृष्यादिभिः कोशवृद्धिं करोति । तादृग्भूतौ दद्यात् । कोशोपघातकी वर्जयेदित्येतस्मिनर्थापत्त्या सिद्धे अत्यंतनिषेधार्थ वचनं । प्रमादिनां व्यसनिनां च नैव दद्यात् । कोशस्यानुत्पत्तेरुत्पन्नस्य च वा भक्षणात् ।।
SJG °ण्यैकपुरुषिकाणि । २ SJG च dropped | ३ SJG °यातू । SJG an dropped i 4 SJ 9° 1 & SJG à dropped I SJ Parferant, G Sv.l. घातिको.