Arthashastra aparnama Rajsiddhanta

Author(s): Kautilya Acharya,
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai

Page 65

सटिप्पनकं कौटलीयमर्थशास्त्रम् सत्त्वप्रज्ञावाक्यशक्तिसम्पन्नानां 'राज्यभाग्यमनुव्याहरेत् । मन्त्रिसंयोगं च ब्रूयात् ।
.मन्त्री' चैषां वृत्तिकर्मभ्यां वियतेत । ये च राज्ञः कारणाद्धास्तानर्थमानाभ्यां [१७ प्र.] शमयेत् । अकारणक्रुद्धास्तूष्णींदण्डेन राजद्विष्टकारिणश्च ।
पूजिताश्चार्थमानाभ्यां राज्ञा राजोपजीविनाम् ।
जानीयुः शौचमित्येताः पञ्च संस्थाः प्रकीर्तिताः ॥ इति विनयाधिकारिके एकादशोऽध्यायः॥छ। गूढपुरुषोत्पत्तौ संस्थोत्पत्तिः॥छ॥
[गूढपुरुषप्रणिधिः।] ये चाप्यसम्बन्धिनोऽवश्यकर्तव्यास्ते लक्षणमङ्गविद्यां जम्भविद्यां मायागतमाश्रमधर्मनिमित्तमन्तरचक्रमित्यधीयांनाः सैत्रिणः संसर्गविद्यां वा।
१ अस्य राज्ञः सकाशात्तव भाग्यं लक्ष्मीभविष्यतीति । [रा] शो वा भाग्यं सकलचक्रव
तित्वम् । अनेन सत्पुरुषसंग्रहः स्यात् । २ संकेतितः। ३ एवं च सर्वज्ञत्वे सिद्ध सर्वेऽपि वृत्यर्थिनः त्वामयं प्रकाशयति । क्रुद्धास्तुष्टाश्च ज्ञायते ।
तेषां प्रतिविधेयमाह । ४ अभिचारादिविधायिनः । ५ इति प्रकारे । एता उद्दिष्टा वक्ष्यमाणाश्च व्रजवास्यादयः । पंचतां तु न व्यभिचरंति ।
व्रजवास्याटविकादीनां गृहपतिकव्यंजनेऽन्तर्भावः । श्रवणस्य वा तापसव्यंजने । ६ सम्यगेकस्मिन् स्थाने स्थिताः । ७ संचारोत्पत्तिरभिधीयते । ८ आप्यानां मंत्रिपुरोहितोपाध्यायादीनां संबंधिनः । ९ अवश्यभर्तन्याः ।। १० ......... लक्षणादि ............परिचयकारकम् । ११ पूर्वोक्तां शुभाशुभज्ञान फलाम् । १२ * १३ *
१४
*
१५ भौमान्तरीक्षविकारैः शुभाशुभसूचकम् । १६ * १७ * १८ * १९ सत्रिणो विद्यमानमपि त्रायति गोपायतीति सन छन तद्विचते येषां ते सत्रिणः । २० संसृज्यन्ते जना यस्यां सा संसर्गविद्या गीतनृत्यादिका ताम्...... ।
1 SJG राज। 2 SJG भाव्य । 3 svl °व्याहरेत। 4 SJG 'ब्रूयात्' नास्ति । 5 sJa 'राज्ञः' नास्ति । 6 SIG कारणादभिक्रुद्धाः । 7 G चास्यसम्बन्धिनो । 8 SIC भर्तव्या । 9s धर्म; svl धर्म । 10 SIG °विद्या।