Arthashastra aparnama Rajsiddhanta

Author(s): Kautilya Acharya,
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai

Page 95

सटिप्पनकं कौटलीयमर्थशास्त्रम् पसारं [३५प्र.] वा वासगृहं यन्त्रबद्धतलावपातं कारयेदोपत्प्रतीकारार्थम् आपदि कारयेत् । अतोऽन्यथा वा विकल्पयेत् । सहाध्यायिभयात् ।
मानुषेणाग्निना त्रिरपसव्यं परिगतमन्तःपुरमग्निरन्यो न दहति । न चात्रान्योऽग्निवलति । वैद्युतेन भस्मना मृत्संयुक्तेनोवल(लि)प्तं च । । 'जीवन्तीश्वेतामुष्ककपुष्पवन्दीकाभिरक्षीवे जातस्याश्वत्थस्य प्रतानेन गुप्तं सर्प विषाणि वा न [३५ द्वि.] प्रभवंति। .. मयूरपृषतनकुलोत्सर्गः सर्पान् भक्षयति । शुकसारिके. भृङ्गरोजो वा सर्पविषशङ्कायां क्रोशंति" । क्रौंचो विषाभ्यासे" माद्यति. ग्लायति "जीवंजीवको म्रियते मत्तकोकिलः । चकोरस्याक्षिणी विरज्येते । इत्येवमग्निविष७ सर्पेभ्यः प्रतिकुर्वीत ।
पृष्ठतः कक्षाविभागे स्त्रीनिवेशो" गर्भव्याधिसंस्था वृक्षोदकस्थानं च । बहिः कन्या-कुमारपुरम् । पुरस्तादलङ्कारभूमिमन्त्रभूमिरुपस्थानं कुमाराध्यक्षस्थानं च । कक्षांतरेष्वन्तर्वशिकसैन्यं तिष्ठेत् ।
. १तलं भूमिकातुलोपरि फलकास्तारादिलक्षणं तस्यावपातः शत्रोरुपरि पातः। स यंत्रेणावबद्धो
यस्य कार्यकाले कीलापनयनात्पततीति कारयेदिति । राज्ञो वासगृहे यथापत्प्रयत्नकरणं
आपत्प्रतीकारार्थम् । आपदि वा भविष्यंत्यां कारयेत् । पूर्वकृते तु मंत्रभेदः स्यादिति । २ मतिविभवैर्विभवं कल्पयेत् । सहाध्यायिनामप्येतदेव शास्त्रं ततश्च सावधाना नाति
संघातुं शक्यते । ३ मानुषाग्निः शस्त्रहतस्य शूलप्रोतस्य वा नरस्य वामपार्श्विकायां कल्माषयेणुनिर्मथनोत्पन्नो
मानुषोऽग्निस्तेनोल्कारूपेण । त्रिरपसव्यं त्रीन् वारान् प्रदक्षिणेन परिगतं नीराजितमग्निरन्यो न दहति । स एव दहतीति भावः । वक्ष्यति च मानुषेणाग्निना परदुर्गमादीपयेयुरिति । ४ महानसदीपादावपि । ५ विद्युद्दग्धस्य वृक्षस्य भस्मना वल्मीकमृदायुक्तेन करकजलेनार्द्रितेन । ६ डोडी। गिरिकर्णिका । ८ मुष्कके जातपुष्पोपलक्षितो वंदाकः । ९.शोभांजने।
१० वंदनमालाविरचितेन । ११ एतेषां निशांते उत्सर्गो मोक्षः सपनि भक्षयति एते उत्सृष्टाः सर्पान् भक्षयंतीत्युपचारः। १.२ कृष्णः शुकप्रमाणः-पक्षी। १३ मध्यमकक्षावस्थितवासगृहात् पृष्टतः।
१४ सुभगकुलस्त्रीगृहाणि । १५ एकतो गर्भिण्यः अन्यतो व्याधिताः। १६ कुमाराणां अध्याक्षाणां च । १७ प्राकारमूलेपु। १. अंतवंशो राज्ञः पुत्रदारं तत्र नियुक्तोऽन्तवंशिकस्तस्य सैन्यम् ।
1st वा कारयेत्। कनकवारिणाऽवलिप्त; J1 °वारिणावलिप्त। 38. जीवान्ती । 1s क्षीपे; svl °क्षीवे। 5sJG चा गुप्तं । (6SJ प्रसहन्ते। 7 SJC मार्जारमयूर. नकुलपृषतो। 8 svl °गास्सान भक्षयन्ति । 9s शुकरशारिका; svl . शुकशारिका; शुकः शारिका। 10 sJG क्रोशति; Svl कोशन्ति। 11 S. विषाभ्याशे। 12 , जीवजीवकः । 13 svl ज्येत । 14 SJC या । 10वद्याख्यातसंस्था वैद्यपत्यारूपात'। 16 क्ष्या।