Arthashastra aparnama Rajsiddhanta

Author(s): Kautilya Acharya,
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai

Page 111

सटिप्पनकं कौटलीयमर्थशास्त्रम् • शुल्कं दण्डा' पौतवं नागरिको लक्षणाध्यक्षो मुद्राध्यक्षः सुरा सूना सूत्रं तैलं घृतं क्षारः सौवर्णिकः पण्यसंस्था वेश्या द्यूतं वास्तुकं कारुशिल्पिगणौ देवताध्यक्षो द्वारं बाहिरिकादेयां च दुर्गम् ।
सीता भागो बलिः का५१प्र.रो वणिक् नदीपालस्तरो नावः पत्तनं विवीतं वर्तनी रज्जुश्चौररज्जुश्च राष्ट्रम् ।
- सुवर्णरजतवज्रमणिमुक्ताप्रवालशङ्खलोहलवणभूमिप्रस्तररसधातवः खनिः। पुष्पफलवाटखण्डकेदारमूलकंदवापासेतुः। पशुमृगद्रव्यहस्तिवनपरिग्रहो वनम् । गोमहिषमजाविकं खरोष्ट्रमश्वाश्वतरं च व्रजः। स्थलपथो वारिपथश्च वणिक्पथः । इत्यायशरीरम् ।
मूल्यं भागो व्याजी परिघः क्लृप्तं रूपकमत्ययश्चायमुखम् ।
देवपितृपूजादानार्थ स्वस्तिवाचनमंतःपुरं" महानसं [५१ द्वि.] दूरत(?) प्रावर्तिम" कोष्ठागारमायुधागारं पण्यगृह" कान्तो विष्टिः पत्त्यश्वरथद्विपपरिग्रहो गोमण्डलं पशुमृगपक्षिव्यालवाटाः काष्ठतृणवाटाश्चेति व्ययशरीरम ।
राजवर्ष मासः पक्षो दिवसश्च व्युष्टम् । वर्षाहेमन्त ग्रीष्माणां तृतीय" सप्तमा दिवसोनाः पक्षाः । शेषाः पूर्णाः पृथगधिमासक इति कालः ।
करणीयं सिद्धं शेषम् । आय-व्ययौ नीवी च । संस्थानं प्रचारः शरीरावस्थापनमादानं सर्व[स]मुदयपिंडः सञ्जातमेतत्करणीयम् । कोशार्पितं राजहारः पुरव्ययश्चाप्रविष्टं परमसंवत्सरानुवृत्तं शासनमुक्तं मुखाज्ञप्तं चापैतनीयमेतत् सिद्धम् । 20 सिद्धिकर्मयोगो दण्डशेषमाहरणीयम्। बलात्कृतप्रतिष्टब्धमवमृष्टं च प्रांशोध्यमेतच्छेषमसारमल्पसारं च।।
वर्तमानः पर्युषितोऽन्यजातश्चायमिति । दिवसानुवृत्तो वर्तमानः। परमसांवत्सरिकः परप्र[५२ प्र.]चारसंक्रांतो वा पर्युषितः। नष्टप्रस्मृतमायुक्तदण्डः पार्श्व पारिहीणिकमौपायनिकं डमराँगतकस्वमपुत्रकं निधिश्चान्यजातः।
1 svl शुल्कदण्डः । 2 sJ क्षारं । 3 SIG शिल्पिगणो। 4 SIG द्वारबाहि । 'आदेयमिति सर्वत्र योज्यं' इति टिप्पणी। 5 SIG पट्टनं; svl पत्तनं। 6 8 प्रवाळ । 7 sJG 'कंद' नास्ति। 8 srG
वापाः सेतुः। 9 SIG अश्वतराश्च । 10 SIG मूलं। 11 SIG रूपिकम। 12 8 °मन्तःपुरमहानस;.svl पुरम् । 13 SIG दूतप्रा। 14 SJG प्रावर्तनं; I प्रवर्तनं । 15.sJG कुप्यगृहं कर्मान्तो। 16 SIG °वाटश्चेति; svl वाटा। 17 SIG पिण्डसजात° । 18 JG श्वाप्रविष्टः; sG °श्व प्रविष्टं। 19 SIG चापातनीय। 20 SIG प्रकर्मयोगः। 21 SIG प्रतिस्तब्ध°। 22 SIG
भवसृष्ट; svl °मप्रसृष्टं । 23 SIG प्रशोध्यम् । 24 SIG °चायः। 25 SIG डमरगतक'; svl उमरगतमृत° डमरगतमृत ।