Arthashastra aparnama Rajsiddhanta

Author(s): Kautilya Acharya,
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai

Page 69

सटिप्पनकं कौटलीयमर्थशास्त्रम् परोवसर्पज्ञानार्थ मुख्यानन्तेषु वासयेत् ॥ . ॥ इति विनयाधिकारिके द्वादशोध्यायः॥ छ ॥ गूढपुरुषोत्पत्ती
संस्थोत्पत्तिः गूढपुरुषप्रणिधिः ॥ छ ।'
[कृत्याकृत्यपक्षरक्षणम् ।] कृतमहामात्रांवसर्पः पौरजानपदानवसर्पयेत् । 'सत्रिणो द्वन्द्विनस्तीर्थसंभौपूर्गजनसमवायेषु विवादं कुर्युः । सर्वगुणसम्पन्नश्चायं राजा श्रूयते। न चास्य कश्चित् गुणो दृश्यते यः। पौरजानपदान अतिमात्रं दण्डकराभ्यां पीडयति ।
तत्र येऽनुप्रशंसेयुः तानितरस्तं च प्रतिषेधयेत् । मात्स्यन्यायाभिभूताः 16 [ १९ द्वि.] प्रजा मनुं वैवस्वतं राजानं चक्रिरे । धान्यषड्भागं "पण्यदशभागं हिरण्यं चास्मै" "भागधेयं प्रकल्पयामासुः । तेन भृता राजानः प्रजानां
१ कृतलक्षणाः । कृता महामात्रेषु महर्द्धिषु सतीर्थेषु च शत्रुमित्रादिपु च अवसा येन । २ यत्रावतरंति जनाः पुण्यार्थमर्थार्थ वा सोमनाथ-कालप्रियादिकम् । ३ समायान्ति गोष्ठ्यां जना यस्यां सा सभा। ४ पूगाः श्रेणीगणास्तंतुवायादीनाम् । ५ प्रेक्ष्योत्स्वादिषु यत्र जनाः समवयंति। ६ द्वौ द्वौ भूत्वा द्वंद्व युगं युगलमिति पर्यायाः । विवादो वा द्वंद्वं तद्विचते येषां ते क्षुद्र
ककृत्यपक्षरक्षार्थ विवादं कुर्युः। ७ विवादस्वरूपमाह । ८ कृत्याः । ९ साधूक्तमिति। १० कृत्यान् । ११ द्वितीयः सत्री। १२ तं च पूर्वपक्षवादिनं सत्रिणम् । १३ कुंकुमादि। १४ यथोचितम् । १५ भागम्। १६ रक्षणसामग्रीसंपादनाय । १७ भागेन पुष्टाः।.
1 SJG परापसर्प। 2 s गूढपुरुषोत्पत्ती सञ्चारोत्पत्तिः द्वादशोध्यायः; J प्रथमेऽधिकरणे गूढ सञ्चारो० गूढपुरुषप्रणिधिः द्वादशो; + प्रथमाधिकरणे द्वादशो° गूढ° सञ्चारो° गूढपुरुष । 3 5 गूढपुरुषप्रणिधिः कृतमहामात्या। 4 SC °मात्या; svl °मात्रा। 5 SIG °पसर्पः । 6 SIG °पसर्पयेत् । 7 SJG सभाशालापूग। 8 SJG 'अतिमात्रं' नास्ति । 9 पीज्यतीति । 10 Gvl चक्रुः। 11 SJG चास्य ।