Arthashastra aparnama Rajsiddhanta

Author(s): Kautilya Acharya,
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai

Page 86

सटिप्पनकं कौटलीयमर्थशास्त्रम् • संत्रिणामेकश्चैनं मृगयायूतमद्यस्त्रीभिः प्रलोभयेत् । पितरि विक्रम्य राज्य गृहाणेति । तमेन्यः सत्री प्रतिषेधयेदित्यांभीयाः । - महादोषमबुद्धंबोधनमिति कौटल्यः । नवं हि द्रव्यं येन येनार्थजा"तेनोपदिह्यते तत्तदाचूंषति । तस्माद्धर्म्यमर्थं चास्योपदिशेत् नाधर्म्यमनर्थ्य च । सत्रिणस्त्वेनं तव स्मः इति वदन्तः पालयेयुः।
__ यौवनोत्सेकात् परस्त्रीषु [ २९ द्वि.] मनः कुर्वाणमार्याव्यञ्जनाभिरैमेध्या"भिः शून्यागारेषु रात्रावुद्वेजयेयुः ।
मद्यकामं योगपानेनोद्वैजयेयुः। द्यूतकामं कापटिकैरुद्वेजयेयुः। मृगयाकामं प्रतिरोधकव्यञ्जनैस्त्रासयेयुः । .पितरि विक्रमबुद्धिं तथेत्यनुप्रविश्य भेदयेयुः।
१ विद्याभिर्विनयसंपनो नवेति कुमारचित्तपरीक्षणार्थ आचार्यमतमाह । २ उक्तं च---अस्छिस्वा परमर्माणि अकृत्वा कर्म दुष्करम् ।
___ महत्वा शत्रुवृंदानि महतीं नाप्नुयाच्छ्रियम् ॥ ३ उक्तं च-दोषान् दोषा इति ज्ञावा कालेनापि विरस्यति ।
__ काभूपपनिर्विरतेस्तगुणग्रहमानिनः ॥ ४ निंबकल्कगोमूत्रकपरादिना। ५ तन्मयं भवति । ६ न्यायेनार्थार्जनादि । ७ नाधर्म्यमित्यर्थापनेऽपि पुनरुच्यतेऽत्यंतनिरोधार्थम् । ८ अनर्थेभ्य रक्षयेयुः। ९ तथेत्यनुप्रविश्य । १० घटदासीभिः कृतकतकुलस्त्रीवेषाभिः । ११ अकृतशरीरसंस्कारामिनिवपलाण्डुभक्षणावलेपनादिभिर्दुर्गधाभिः। १२ तत्पतिपुरुषागमनैः।। १३ मदनीयविरेचनीयौषधयुक्तपानेन । १४ पूर्वोक्तगूढपुरुषैयूँताभिज्ञैक्पिारुष्यदंडपारुण्याभ्याम् । १५ उद्वेजनशब्दस्यावृत्तिरतिशयख्यापनार्थम् । १६ अनुप्रविश्य इति चित्तमूक्तं च-यस्य यस्य हि यो भावस्तस्य तस्य हितं नरः ।
अनुप्रविश्य मेधावी क्षिप्रमात्मवशं नयेत् ॥ पश्चात् भेदयेयुर्जाताशंकं कुर्युः।।
__ 1 SIG तदन्यः । 2 svl त्याजीयः; Jvl त्याजयिः; avl त्याजीम्भी। 3 SIG मुद्रितेषु पुस्तकेषु चूषतीत्यन्ततरं 'एवमयं नवबुद्धिर्यदुच्यते ( °च्येत) तत्तच्छास्नोपदेशमिवाभिजानाति' इति पठ्यते। 4 SJG तस्माद्धर्म°। 5 SJG °धर्म'। 6 SJG मनर्थ । 7 svl avl श्चैनं । 8 SIG स्त्रीभिरमेध्या । 9 svl avl av] रसेव्याभिः। 10 SIG पुरुषैरुद्वेजयेयुः।
सटि कोट० अर्थ. 6 Jain Education International