Arthashastra aparnama Rajsiddhanta

Author(s): Kautilya Acharya,
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai

Page 54

सटिप्पनकं कौटलीयमर्थशास्त्रम्
वृत्तचौलकर्मा' लिपिं संख्यानं चोपयुञ्जीत । वृत्तोपनयनंस्त्रयीमान्वीक्षिकीं च सि (शि) ष्टेभ्यः' वार्तामध्यक्षेभ्यः । दण्डनीतिं वक्तृप्रयोक्तृभ्यः " ।
C
ब्रह्मचर्यं त्वाषोडशाद्वर्षात् । अतो गोदानम् । दारकर्म चास्यं । नित्यश्च विद्यावृद्धसंयोगो विनयविवृद्ध्यर्थं तन्मूलत्वाद्विनयस्य ।
'पूर्वमहर्भाद्वि.] गं हस्त्यश्वरथप्रहरणविद्यासु विनयं गच्छेत् । पश्चिममितिहासंश्रवणेषु । पुराणमितिवृत्तमाख्यायिकोदाहरणम् । धर्मशास्त्रमर्यशास्त्रं चेतिहासः ।
शेषमहोरात्रभागमपूर्वग्रहणं गृहीतपरिचयं " च कुर्यात् । "अगृहीतानाभीक्ष्णं श्रवणं च ।
श्रुताद्धि प्रज्ञोपजायते प्रज्ञया योगो" योगीदात्मवत्तेति विद्यानां
समर्थ्यम् ॥
विद्याविनीतो राजा" हि प्रजानां विनये रतः । अनन्यां" पृथिवीं "भुङ्क्ते सर्वभूतहिते रतः ॥ छ ॥ इति विनयाधिकारिके पञ्चमोऽध्यायः वृद्धसंयोगः ॥
१८.
*
१ गर्भपंचमवर्षे वृत्तं चौलकर्म यस्य ।
त्रय्युपयोगार्थं गुरोः समीपे नयनं उपनयनं तच्च ब्राह्मणस्य गर्भाष्टमवर्षे क्षत्रियस्यैकादशवर्षे |
३ अस्पष्टाक्षरेयं टिप्पनी ।
४ पण्याध्यक्षादिभ्यः ।
५ कर्मप्रधानत्वात् वार्तायाः ।
६ विद्याविघ्नप्रतिषेधार्थम् ।
७ मंत्रपूर्वकं समावर्तनाख्यं कर्म । मुंडनमित्यन्ये ।
८ भोजनकालात् प्राक् ।
१० इति एवं ह स्फुटं आस बभूव भुवनकोशादिकम् ।
११ इति राज्ञो वृत्तं नयानयाभ्यां संपत्तिविपत्तिप्रदर्शनार्थ भारतरामायणादि ।
१२ असंभूतकथावाक्यमुक्तप्रत्युत्तरान्वितम् । निदर्शनार्थमन्येषामुदाहरणमिष्यते । यथा
तंत्र पंचकादि ।
...
१३ अभ्यासः ।
१५ आत्मसंपद्गुणैरिति शेषः । १७ अन्यनृपतिरहिताम् ।
९ तद्विद्यावृद्धसंयोगात् ।
१४ मनोधारितानामर्थानाम् ।
१६ कुमारस्य भाविराजत्वं द्रष्टव्यम् ।
१८ प्रमाणतः फलतश्च ।
1 BJ चाषोड; च आ षोड° । 2 sa च । अस्य । 3 SJG विनयवृद्ध्यर्थम् । 4 sJG "घु' नास्ति । 5 sJG चेतीतिहासः । 6 SJ 'नामाभी । 7 sJG क्ष्ण्यश्रवणं । 8 G प्रज्ञाया | 9 Jvl योगादात्मविद्यासामर्थ्यम् । 10 sua विद्यासाम । 11 SJ प्रथमेऽधिकरणे वृद्धसंयोगः पञ्चमोऽध्यायः । G प्रथमाधिकरणे पञ्चमोऽध्यायः वृद्धसंयोगः ।
सटि • कौट• अर्थ • 2
$
10
18