Book Title: Swarodaygyan
Author(s): Amrutlal Kalidas Doshi
Publisher: Jain Sahitya Vikas Mandal
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001538/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cidAnaMdajI mahArAja kRta svarodaya jJAna : bhAvAnuvAdaka: zeThazrI amRtalAla kAlIdAsa dozI, bI.e. ':saMpAdakaH zrI candrakAnta amRtalAla dozI jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, muMbaI - 56 For Private & Personal use only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cidAnaMdajI mahArAja kRta svarodaya jJAna : bhAvAnuvAdaka : zeThazrI amRtalAla kAlIdAsa dozI, bI.e. : saMpAdaka : zrI candrakAnta amRtalAla dozI - 58 T A Ro) * Std TAMaa : prakAzaka : jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, 96 bI, esa. vI. reDa, iralA, vilepArale (pazcima), muMbaI-400 056. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka: candrakAnta amRtalAla dozI, me. TrasTI - jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, 96 bI, svAmI vivekAnaMda bhAga, iralA, vile-pArale (pazcima), muMbaI-400 056. mudraka : viveka mudraNAlaya, 36, svAtaMtryavIra sAvarakara bhAge, prabhAdevI, muMbaI-400 025. prathama AvRtti, 1986, prata : 750 sarva hakka svAdhIna. mUlya: 20 rUpiyA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. kaya svA, dayAya, ziva svarodaya' mAM svarajJAnanuM mAhAsya darzAvatAM jaNAvyuM che ke svarajJAnAtpara guhyaM svarajJAnAtparaM dhanam / svarajJAnAtparaM jJAnaM na vA dRSTaM na vA zrutam // athAt "svaranA jJAna karatAM vadhu gUDha yA zreSTha dhana ke parama jJAna (kayAMya paNa) jevA ke sAMbhaLavAmAM AvyuM nathI." ati prAcIna kALathI svarodayanI sAdhanAnI paraMparA bhAratavarSamAM cAlI Ave che tenuM pramANa aneka graMthomAM maLI Ave che. je svarodayane mahimA upara darzAvavAmAM Avyo che te guhya viSaya uparanA ciMtanana, "svadaya saMjJA" upara vicAra zarU karIne prAraMbha karIe. svara' eTale prANazakti ane teno udaya" eTale ubhava. prANazakti sAthe A jJAnanuM anusaMdhAna hovA chatAM svarodaya zAstranuM avalekana karIe tyAre mukhyatve temAM zvAsanI nisaraNanI kriyAnI AlocanA jovAmAM Ave che tethI svarane udbhava sUcavatI saMjJA A zAstrane zA mATe ApavAmAM AvI haze te prazna sahaja upasthita thAya che. je zvAsa- usanI bhautika kriyA najare dekhAya che tenA mULamAM zuM kaMI sUkSma kriyA abhipreta haze ? A prakAranI saMjJAo zAstrothI nirNata thatI hovAthI temAMthI ja teonA arthasaMketa maLI rahe te zakaya che, tethI "vodaya' zabdArthanuM vizeSa ciMtana karIne A rahasyane uddaghATita karavA mATe yatkiMcita prayatna ahIM karavAmAM Ave che. pracalita artha mujaba zvAsanuM jyAre kaMThamAMthI nisaraNa thatuM hoya tyAre kaMThamAM rahelA svarataMtramAM cittanA Azaya mujaba je prakaMpane utpanna 3 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya ane te bhASAsUcaka athavA sagItasUcaka akArAdi, kai sA, re, ga, ma vageremAM uccAra pAme te 'svara' kahevAya che. uccAranu kAraNa che aMtaratha prANazakti. mana, zarIra ane vANInI sava' kriyAonI preraka zaktine 'prANa'nI saMjJA ApavAmAM AvI che. A sUkSma zakti dhvanyAtmaka, vAMtmaka ane spaMdanAtmaka che--dhvani, vaNu ane spAmAM te abhivyakti pAme che. A sUkSma zakti prakRtimAM sarvatra che, sa padAmAM vyApta che. mana ane zarIranI sa` ceSTAonuM te kAraNa hAvAthI A kriyAmAM tene satata vyaya thatA rahe che. jIvananA saMrakSaNa mATe tenI satata pUrti thavI jarUrI che. jaLa ane bhAjanamAM A zaktinA sa Mcaya hovAthI te zarIrane baLa Ape che. paraMtu tenA karatAM anekagaNI zakti vAyumAM hAvAthI vAyu A zaktine mukhya srota khane che. zvAsa dvArA prANI A zaktine grahaNa karI teneA saMcaya nAbhisthAnamAM kare che. zvAsanu niHsaraNu e eka dehanI ceSTA athavA jIvananI kriyA che. prANa, kaThAdimAM uccAra sthAnAne prApta karatI vakhate zrAvya bane che. para Mtu nAsikAmAMthI zvAsa dvArA svaraNu karatAM prANu indriyagamya na hovAthI tenA medha thatA nathI ane te carcAne viSaya ane che. prANatattvanuM zvAsamAM svaraNa thatuM hAvAthI zvAsarUpI kriyAmAM je prakAza pAme che te 'svara' che. prANa ane svar alaga nathI. kaMThe tathA nAsikAmAMnI udbhava pAmatA svaranuM A kAya--svarUpa thayuM. pratyeka kAyanA mULamAM kAraNa hoya che eTale svaranuM gupta svarUpa je tenA kAraNa svarUpamAM raheluM che te samajavA mATe prayatna karIe. akArAdi zabdonA uccAra te ka Mtu kAya che. te dhvani karatAM kaIka vizeSa che te sUcavavA mATe kAraNanA kAyamAM Aropa karIne tene 'svara' kahevAmAM AvyA che. 'svara' eTale je svare arthAt anusaraNu kare te- je svayaM prakAzita thAya che te svara' kahevAya che. AvA guNu dharAvatA nivizeSo 'svara' kahevAya che. jagatanA padArthAne oLakhavA mATe tene nAma ApavAmAM Ave che. tenA mATe akArAdi zabdo nizcita karavAmAM Ave che. padArthAMnuM svaraNaanusaraNa karanArA hAvAthI akArAdi svara' kahevAya che. 4 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArthamaya khAdya jagatanI jema mane!maya AMtarika jagata sAthe paNa 'svara'te anusaMdhAna che. 'svara'nA anya pAMce cheH vaNu taNA akSara svara'nA AMtarika jagata sAthene saMbaMdha samajavA mATe A sattA upayAgI che. jenA vaDe atha vaNu vAya te 'vaNu`.' jema lAla Adi vaNu -raMga vaDe bhIMta vagere upara citra prakAzita thAya che tema vaNu -akSara vaDe atha prakAzita thAya che. je ane kSare che-pragaTa kare che paraMtu pote kSaratA-vinAza pAmate nathI te akArAdi vaNu 'akSara' che. taduparAMta jJAna pariNAmarUpa cetana svabhAvane paNu akSara kahe che kAraNa ke te kadI kSaratA eTale ke cAlI jatA nathI. akSaya evA cetana svabhAvamAM budhdhinu kAya' umerAya tyAre vAM samUha ekatra thAya che. A vaNe'mAM anaMtA aMnuM pratipAdana karavAnI zakti rahelI che. cetana svabhAva tathA vAMnA samUha baMnene eka ja sattA 'akSara' ApavAmAM AvI che. kAraNa ke temAM ane prakAza karavA samAna guNa rahelA che. 6 atha prakAzanA hetuthI akSarA ekatra thAya eTale 56 bane che. pada tenI svAbhAvika zakti ane samruta vaDe aneA khAdha karAve che. ' e pada che. paramezvaranuM te eka nAma athavA vAcaka che, paramezvara e teneA atha athavA vAcya che. padanA aneka pA~yA che--jema ke nAma, sattA, zabda, vAcaka vagere. nAmI, saMsI, zabdArtha vAcya ityAdi athanA pAMce che. vAcaka ane vAcya vacce sabaMdha che. padanuM jyAre uccAraNa, smaraNu athavA dhyAna karavAmAM Ave tyAre tene vAcya (atha`) manamAM upasthita thAya che, vikalpa UThe che. vAcaka ane vAcya bane svaranA AdhAra vinA saMbhavatA nathI. zabdAnuM ciMtana karatAM je viSTi jJAnanu AMtaka pariNamana cetana svabhAvamAM thAya che tene AMtarika vijJAnarUpa 'akSara' athavA 'zabda' kahevAya che, jemAM zabda ane atha ekarUpatAne pAmelA che tevI A bhAvavANInI abhivyakti che. akArAdi zabda tenuM svaraNa athavA anusaraNa karanArA heAvAthI svara kahevAya che. A zabdarUpa bhAvavANInA mULamAM che bhAvavANInI zakti athavA cetana svabhAva. kamanA AvaraNane kSaya thavAthI AtmAmAM jJAna svarUpa caitanya udaya pAme che. mana, indriya vagere nimitta sAdhanA vAsanA pUrI 5 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA mATe grahaNa karIne A jJAnazakti sUkSma zabdarUpe pariNAme che. A caitanya athavA jJAnanuM svaraNa-anusaraNa karanArA hevAthI akArAdi svara kahevAya che. A mULa zaktino artha rUpe prakAza karanArA hevAthI te svaranI saMjJA pAme che. Ama traNa prakAre darzAvAyeluM "svara'nuM A kAraNa svarUpa che. jJAnano artha rUpe prakAza karavo e tene svabhAva che. akArAdi vaNe tenuM kArya hovAthI "svara' kahevAyA che. niHzvAsa, prANunA saMcArathI thatI naisargika kriyA che. mana tathA dehanA AMtarika guNadharmo temAM prakAza pAme che. taduparAMta svara-jJAnane prakAza karanAra tarIke mAnya karI tene paNa "svara'nI vizeSatA sUcaka saMjJA ApavAmAM AvI che. svAdaya zAstra tenuM pramANa che. zabdathI bedha utpanna thAya che tenuM pramANa jIvanamAM thato pratyakSa anubhava che. paraMtu niHzvAsathI je svarajJAnanI prApti thAya te manuSya mATe sahaja anubhava nathI. zAstravacana tenuM parAkSa pramANa che. sAdhanA dvArA tene anubhava pratyeka vyaktie jIvanamAM pratyakSa kare paDe che. svarane udaya niraMtara jemAM bhAsyamAna thAya che tevA ApaNA zvAsanuM sUkSma nirIkSaNa karIe to te koIvAra jamaNI nAsikAmAMthI te koIvAra DAbI nAsikAmAMthI, kyAreka lAMbo kayAreka TaMke, kyAreka Urva kayAreka adhe ane vaLI kayAreka sanmukha to kayAreka tIrtho vahete anubhavAya che. banne nAsikAmAMthI eka sAthe zvAsane maMda saMcAra thato paNa kayAreka jovA maLe che. zvAsanuM vahana je nasakorAmAMthI thAya te bAjumAM AvelI zarIranI nADImAM paNa tenA preraka prANane vizeSa saMcAra thAya te sahaja che; eTale A nADIonI prakRtine lakSamAM rAkhIne jamaNI bAjunI nAsikAnA zvAsavahanane "sUryanADI"nI ane DAbI bAjunI nAsikanA zvAsavahanane caMdranADI'nI saMjJA ApavAmAM AvI che. sUryanADI tathA caMdranADI tarIke oLakhAtI A nADIone karoDarajajunI banne bAju AvelI "Sympathetic-simpatheTika' ane Para sympathetic cords-perA sipetheTika kAjha' kramazaH mAnavAmAM AvI che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI phalita thAya che ke nADImAM jovAmAM AvatA uzvAsanA parivartananA mULamAM ati caMcaLa prANazakitamAM thatA pheraphAro kAraNabhUta che. tethI te mAtra zvAsanI dhULa kriyA na rahetAM prANanAM lakSaNo darzAvanArI banI rahe che. zAstroe A parivartanane pAMca prakAramAM vargIkRta karyA che tathA pratyeka nizcita thayelA prakArane tatvanI saMjJA ApI che. dA. ta. zvAsa jyAre nAsikA sanmukha cAlato hoya ane tenuM vahana bAra AMgaLa dUrathI hatheLImAM thatA sparzathI anubhavI zakAya tyAre tene pRthvItatvanI saMjJA ApavAmAM AvI che. zvAsamAMnA vAyunA paramANuo prANuzakitathI prerAIne nizcita AkAra tathA gati dhAraNa kare che je prayoga dvArA anubhavI zakAya che. darpaNa sanmukha rAkhIne je tenA upara niHzvAsa choDavAmAM Ave to havAmAM rahelA bhejane kAraNe eka dhUMdhaLI chApa paDe che. A chApa carasa, goLa vagere AkAranI hoya che. te chApanI AkRtine abhyAsa karavAthI kayA taravamAM zvAsa cAle che tenuM AkAra mujaba anumAna thaI zake che. dA. ta. pRthvI tatvanI corasa chApa UThe che. kaMThamAMthI zabdake sUra rUpe ke zvAsamAMthI upara darzAvyA mujaba taravarUpe nisaraNa pAmatA svarane varNayukata kahevAmAM AvyuM che. a, A, I vagere varNAkSaro tarIke pracalita che. taMtramAM pratyeka varNAkSarane SomAM nizcita sthAna ApIne saMpUrNa varNamALAne deha aMtargata pratiSThita karavAmAM AvI che. raMga mATe "va" saMjJA bhASAmAM ApavAmAM AvI che. akSaranI jema pratyeka cakramAM pILA, lAla vagere raMgasUcaka "vaNuM" eganA graMthamAM darzAvavAmAM AvyA che. prakAza tathA vaninA bheda eTale ke zabdo ane raMgo mATe samAna saMjJA "vaNuM' nizcita karavAmAM AvI che. eka ja spaMdanAtmaka zaktinI teo abhivyakita che te hetu temAM abhipreta hoI zake che ! dehamAM dhULarUpe koI cakra jovAmAM AvatAM nathI paraMtu suSumaNA nADInAM cokakasa rathAnamAM prANano pravAha savizeSa ane valayAkAre vaheto, sUkSma ciMtanamAM anubhavAtAM, zAstrajJoe A anubhavane yogya saMjJAo ApIne SakranuM savistara varNana karyuM che. temAM pratyeka cakranAM varNa tathA tatva darzAvyAM che. vizeSamAM je sAmAnyapaNe raheluM hoya te "tattva" kahevAya che. tatva zabda jAtisUcaka che. jAtinA samAna guNadharmane te prakAza kare che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dA. ta. 'jaLatattva' eTale pravAhItAneA samAna guNa darzAvatA sa padArthoM cakronA tattvane oLakhavA mATe pratyeka cakranA tattvane prakRtinA paMca mahAbhUtanI pRthvI, jaLa vagere sanAe ApavAmAM AvI che. te je viziSTa ane sUcave che te AgaLa jaNAvavAmAM Avaze. mUlAdhAra cakramAM tattva pRthvI che ane vaNuM pILA, svAdhiSThAna cakramAM tattva jaLa tathA traNa sapheda, maNipUra cakramAM tattva agni tathA vadhu lAla, anAhata cakramAM tattva vAyu tathA vaNu lIle| ane vizuddha cakramAM tattva AkAza ane vaNu` kALo che. caDhDhAmAM vidyamAna zakti eka ja che paratu tenAM prakaRpane badalAya tyAre tenuM svarUpa parivatana pAme che tathA tenAM tattva tathA vaNu bhinnabhinna bhAse che. pratyeka cakramAM zaktinI abhivyakti badalAya che ane tethI tenAM tattva tathA vadhu alaga darzAvavAmAM AvyAM che. * vaNuMthI jema zaktinu tejomaya rUpa prakAza pAme che tema tattvathI zakitanA guNa ane kAyA nizcaya thAya che. pAMca tattvothI zakitanA guNa vikAsa tathA kAryonuM pAMca prakAramAM vargIkaraNa thAya che. aMtima AjJAcakramAM vaNu vAmAM AveluM mahat tattva prakRtithI para mAnavAmAM AvyuM che. SaTcaDhDhAmAMthI pAMca cakranuM nirmANa paMcabhUtAtmaka prakRti dvArA tathA AjJAcakranu nirmANu citta dvArA mAnavAmAM AvyuM che. A cakra yaMtra svarUpa che ane baMdhanamAM paDelA jIva temAM gati karatA rahe che. A caDhDhA dvArA tenuM niyaMtraNa thatuM rahe che. SaTcakrabhedana vagara jIvanI mukti saMbhavita nathI paraMtu A kuMDalinI yAgane viSaya hAvAthI tenuM vaNu na atre karavAmAM AvyuM nathI. cakromAM tathA nAsikAnA svaramAM eka ja prANazaktinuM samAna bhAve saMcaraNa thatuM hAvAthI temAM tattva tathA vaNunI samAna vyavasthAnuM nirUpaNu maLI Ave te tarkasaMgata che. paraMtu pAMca caDhDhAmAM thatAM prANunAM spaMdanone ane zvAsamAM thatAM pAMca prakAranAM parivatanAne, paMcabhUtAtmaka tattvanI sattAnI niyukti, prANu ane padArthAMmAM samAnabhAve pravatatI eka akha prakRtinI sattAne nirdeza karavA mATe zuM hoi zake che ? A vicArane puSTi 'zivasvarAdaya'mAMthI maLI Ave che. temAM prANane sava' padArthAMnI utpattinuM kAraNa kahevAmAM AvyuM che. A zakitamAM viva utpanna thatAM pAMca mahAbhUtanuM' sUkSma ravarUpa pragaTa thayuM. aneka sayAjatAmAM 8 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te vivato sthULa bhAva pAmatAM padArtho utpanna thayA eTale ke "bhUta" thayA. pAMca prakAramAM vibhakta thavAthI paMca mahAbhUta kahevAyA. vijJAne padArtha mAtra sUkSmamAM zakita svarUpa che te mAnya karyuM che. paraMtu have te evI dhAraNuM pratye vaLI rahyuM che ke sthaLamAM bhale padArtho alaga bhAse paraMtu teo aMtima evA aNunA aza athavA kaNasvarUpamAM te prakRtimAM vyApta eka mahAzakitano sthAnika, bahurUpI tathA kSaNika AviSkAra che. tenuM astitva pUrNapaNe bhinna pUravAra karI zakAtuM nathI. tene aneka prakAranA saMbaMdhamAM sugaThana pAmelI vyApaka vyavasthAnA viziSTa guNa dharAvatA eka bhAga rUpe grahaNa karavuM paDe che. je prANane vizvamAMthI grahaNa karIe chIe te sarvatra che. sarva prANIo ane padArtho sAthe anusaMdhAna pAmelA che, paraMtu tenI abhivyakita prANIomAM jovA maLe che. tethI tene jIvanazakita tarIke oLakhIe chIe. te prANa atIta, vartamAna tathA anAmata sarva vizva ghaTanAo sAthe agamya rIte saMkaLAyelA che e A zAstrano vizvAsa che. tethI ghaTanAone tiSanI jema vistArapUrvaka phaLAdeza svarodayanA AdhAra upara A graMthamAM jaNAvavAmAM Avyo che. zAstro zvAsanI kriyArUpI darpaNamAM A adazya zaktinA prabhAvane nihALe che paraMtu A adazya zakitane vidyutanA mAdhyama dvArA dazyamAna karavAnA tathA tenA phoTA pADIne abhyAsa karavAnuM zakaya banyuM che. "hAI phrIkavansI ilekaTrika philDa upajAvI kiralena pheTogrAphI Tenika'thI sajIva dhAnya, vRkSanAM patra, puSpa, phaLo, manuSyanA hAtha ityAdi goThavIne phoTAo levAnuM tathA viziSTa prakAranA dam kAcanAM upakaraNomAMthI teone najare jovAnuM paNa zakya banyuM che. nijIva vastuonA phoTA pADavAmAM AvyA tyAre temAMthI zAMta prakAza jharato nihALavAmAM AvyuM paraMtu sajIva padArthonAM citro athavA do nihALatAM manane mugdha kare tevA raMgaberaMgI prakAzanA parivartana pAmatA pravAha jovA maLyA. taMdurasta manuSyanA hAthamAMthI UThatI bahAra vahetI taraMgalIlAo spaSTa ja hoya che. chatAM tenI na samajAya tevI rIte aspaSTa chApe kayAreka UThatI jovA maLI tyAre tene TekanikanI koI bhUla mAnavAmAM AvI. paraMtu AvuM banyA pachI TUMka samaya bAda e ja manuSya rogagrasta thatAM jaNAyA. mana jyAre kSobha pAmyuM hoya tyAre paNa prakAzanA taraMganAM citro maMda athavA alaga prakAranAM jovA maLyAM. manuSyanA svArathyanA tathA tenA manadaihika Avegone raMgaberaMgI prakAzamAna taraMgo sAthe gADha - 9 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdha hovAnAM pramANa maLyAM. A prANane samAna lakSaNono udyota hovAthI yogIone dhyAnamAM avagata thatAM prANanAM rahasyo amuka aMze vaijJAnika upakaraNo dvArA ukelI zakavAnI saMbhAvanA UbhI thaI. AgAmI raMgane pArakhavAne tathA manuSyanI mane daihika kriyAone prANa sAthene sUkSma saMbaMdha, je gAbhyAsa mATe mahattavane tathA svarodaya jJAnano mukhya viSaya che, tene vyavasthita abhyAsa have thaI zakaze. tathA prANano paricaya ApatI "ravara tatva ane "varNa Adi saMjJAo zAstrIya carcAnA kSetranI sImA pAra karIne prayogazALAnI cakAsaNIno viSaya thaI cUkI che. have ravarodayanA kSetramAM praveza karI zakAze. "svadaya" viSaya upara kaivalyadhAmanA yogAzrame vaijJAnika upakaraNe dvArA saMzodhana karyuM che je "yega mImAMsA" tathA anya graMthomAM prakAzita thayuM che. svarodayanI "phijhiyolojI" samajavA mATe te te graMthano Azraya levo jarUrI che. A vivaraNa mATe yoga mImAMsAnA A graMthane AdhAra levAmAM Avyo che. zvAsocchavAsanI kriyAo upara atyAra sudhImAM karavAmAM AveluM saMzodhana prAthamika che. vyavasthita dhoraNe je prayAsa hAtha dharavAmAM Ave to navAM to jarUra bahAra AvyA vagara na rahe. A saMzodhana zvAsanI kriyAne, mastiSkanAM saMvedanazIla niyAmaka kendro, jJAnataMtuonA saMsthAna tathA teo dvArA dehanA samagra taMtra upara paDatA prabhAva sAthe saMbaMdha che tevuM sthApita kare che ane zvAsamAM rahelI zaktinuM saMcaraNa tenuM kAraNa che evuM anumAna kare che. eka nADImAMthI vahetA zvAsane palaTAvIne anya nADImAMthI tenuM vahana zarU karavuM hoya te svarodaya zAstra keTalAka upAyo darzAve che temAM eka upAya, lAkaDIthI bagalamAM dabANa UbhuM karavAno che, je bAjunI bagalamAM AvuM dabANa UbhuM karavAmAM Ave tenI viparIta bAjunI nADImAMthI zvAsosanuM cAlana DI miniTomAM avazya zarU thAya che. bagalamAM jJAnataMtuonA uttejana grAhaka-Receptors AvelA che. A Receptors dvArA zaktino saMcAra Nervous system jJAnataMtuonA saMsthAna dvArA, mastiSkanA niyAmaka kendro sudhI pahoMce che. A kendrono nAsikAnA chidro sAthe jJAnataMtuonA mArga dvArA saMbaMdha che. tethI je AMtarika kriyAonA kAraNe tenA upara bagalanA dabANathI zvAsavahanamAM - 10 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pheraphAra thAya che tenA upara A saMzodhana sAre prakAza pADe che. mastiSka tathA dehanA anya avaya sAthe jJAnataMtuonA saMsthAna dvArA saMbaMdha, A avayamAM thatI kriyAo tathA A kriyAone dehanA agaNita kemAM thatI rAsAyaNika kriyAo sAthe saMbaMdha te sarvenA kAraNe lehInA baMdhAraNa, hRdayanA dhabakArA ane zvAsocchAsanAM pramANa prakAra tathA saMkhyA upara paDatI asara vagere vize "phijhiyolejamAM je jJAna saMpAdita thayeluM che tenA AdhAre, keTalIka khUTatI kaDIo pUrI pADIne prANazaktinA prabhAvathI A kriyAo kevI rIte kramazaH thaI zake tenI vizeSa mAhitI A saMzodhana pUrI pADe che. deha jIvaMta che, aneka jaivika prakriyAonI jaTila vyavasthA temAM jovA maLI che. A sarve supere samajavI hoya to 'phijhiyolojI nI paribhASAmAM eka vistArapUrNa svataMtra lekhanI jarUra paDe. paraMtu tethI viSayAMtara thayA vagara rahe nahi. viSayAMtara karyA vinA vAcaka samakSa viSayanI spaSTatA karavA mATe aneka anyonya Azrita kriyAo tathA pratikriyAo svarUpa jaivika ghaTanAonA samUha, zAstrIya paribhASAmAM sAMgopAMga varNana karavAnuM TALIne, jarUra pUratuM tathA zakya teTalI saraLa bhASAmAM je vivecana karavAmAM Avaze tene, te arthamAM grahaNa karavAmAM Ave tevI apekSA che. nAsikAnA UMDANamAM jJAnataMtuonI jALa AvelI che. temAM uttejana grAhako- Receptors' rahelA che. A uttejana grAhake gaMdhane grahaNa kare che. tenAthI jJAnataMtuone mAga uttejita thAya che. vidyutamAM parAvarta thayelI uttejanA mastiSkanA madhyabhAgamAM sthita "OIfactory. tubercule- gadhagrahaNanI saMracanA' sudhI pahoMce che. gaMdhagrahaNa mATenI A vyavasthA zvAsamAM rahelI prANazaktine paNa viziSTa uttejanA tarIke grahaNa kare che. vidyutamAM parAvata kare che tathA te zaktine gaMdhagrahaNanA vibhAga 'nifactory tubercule sudhI pahoMcADe che. tyAMthI te zakti pasAra pAmIne "emIgUDelA-Amygdela', hIpa kempasUHippo Campus ane "hAIpo themasa-Hypothalmus' vagere saMracanAomAM pahoMce che. temAM thaI rahelAM kAryo upara tene prabhAva paDe che. mastiSkanA UMDANamAM je aneka addabhuta saMracanAonuM vyavasthA taMtra AveluM che, temAMthI keTalIkano ulalekha upara karavAmAM AvyuM che. A eka gUDha vistAra che. tenA badhAM rahasyo vijJAna hajI ukelI zakayuM nathI. mastiSkanA A vistAramAM mane daihika kAryonA AdezAnI Apa-le thatI jovA maLe che. mana tathA 11 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dehanI arasaparasa asara UbhI karatuM aTapaTuM ane sUkSma prabhAvakSetra paNa ahIM AveluM che tethI A vistAra gatizIla thatAM temAM aneka kAryo thAya che. arasaparasa samUhamAM thatAM kAryo jovA maLe che. prANazakti prathama emIgaDelAmAM tathA tyArabAda upara nirdezita anya saMracanAomAM phelAya che, temAM kriyAone prere che. DAbI bAjunI nAsikAthI thatuM zvAsanuM grahaNa DAbI bAjunA mastiSka madhyavartI emIgUDelA'nA kendrane tathA jamaNI bAjunI nAsikAthI thatuM zvAsanuM grahaNa jamaNI bAjunA mastiSka madhyavartI "emIgUDelA'nA kendrane uttejita kare che. DAbI bAjunA mastiSkanuM niyAmaka kendra zarIranA caya ane apacayanI kriyAone upazAMta karavAnuM kArya kare che tethI zarIranA sava avayavonI gatividhine vega ghaTe che, zarIranI uSNatA ghaTe che. "svarodaya'mAM DAbI bAjunI nAsikAmAMthI thatA zvAsavahanane "caMdranADInuM nAma ApyuM che te sArthaka che kAraNa ke te saumya prabhAva-sUcaka che. te mujaba jamaNI bAjunA madhyavartI mastikanuM niyAmaka kendra jyAre jamaNI bAjunI nAsikA dvArA grahaNa thatA zvAsanA saMsparzathI uttejita thAya tyAre dehamAM cAlatI caya (koSavRddhi) apacaya (koSakSaya)nI kriyAone vega vadhe che, zarIranA avayavone kAryavega vadhe che, uSNatAnI vRddhi thAya che. jamaNI bAjuthI thatA zvAsavahanane "sUryanADInuM nAma ApyuM che te kharekhara A daSTie ucita che. samaye samaye caya apacaya kriyAnA kAyaveganI vRddhi tathA upazamana karavAnuM taMtra goThavIne prakRtie jIvanadhoraNanI pravRttimAM svAsthaSika samatulA jALavI rAkhavAnI vyavasthA goThavI che. je dehayaMtra calAvavA mATe breka' tathA ekaselareTaranI garaja sAre che. AvI AMtarika saMtulana jALavavAnI vyavasthAnA abhAvamAM jIvananI hAni thayA vagara rahe nahIM te samajI zakAya tevuM che. dehamAM satata cAlatI caya tathA apacayanI kriyAnA kAryaveganI vRddhi tathA upazama karavAnA niyamana taMtrane zvAsavahana sAthe saMbaMdha sthApIne, prakRtie kharekhara kevI addabhuta racanA goThavI che te jANavA jevuM che. dehamAM goThavAyelI caya tathA apacayanI kriyAnA kAyaveganuM niyaMtraNa ApoApa thayA kare tevI vyavasthAnuM taMtra prakRtie mAnavadehamAM goThavyuM che. dehanI sava kriyAonA phaLasvarUpe UbhI thatI jIvananI jarUriyAta A 12 lain Education International Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taMtranuM niyamana kare che. A jarUriAtane saMdeza maritaSkanAM uparokta kendro upara paDatAM te mujaba temAM kriyA thAya che ane tethI dehamAM kAryaveganI vRddhinI jarUra hoya te jamaNI nAsikAnuM dvAra vikAsa pAme ane zvAsanuM grahaNa tyAMthI thAya che je mastiSkanA cekasa kendrane uttejanA pahoMcADavAnuM kArya kare che. jIvanane kAryavega ocho karavAnuM jarUrI bane tyAre mastiSkanAM uparokta kendro te rIte sakriya bane che tathA jamaNI bAjunI nAsikAnuM kendra sarakAca pAmatAM te bAjunuM zvAsagrahaNa baMdha thAya che. nAsikAnA dvArene saMkeca athavA vistAra dehanI AMtarika jarUriyAta mujaba kudaratI thAya che. zvAsagrahaNamAM raheluM prANatatva mastakanAM kendrone kriyAzIla rahevAmAM sahAyaka bane che. svastha zarIramAM ApoApa cAlatI A kriyA svAsthane piSaka bane che. paraMtu bImAra zarIramAM A kriyA viparIta cAlatI hoya che eTale bImArI hoya tyAre je bAjune zvAsa cAlato hoya te nAsikA baMdha karIne bIjI bAjune zvAsa calAvavAnI svaradayamAM bhalAmaNa karavAmAM AvI che tathA tene upAya darzAvavAmAM Avyo che. AvI rIte dhIrajathI prayoga karavAthI bImArIne kALa ocho thAya che te anubhavathI siddha thaI zake ema che. Ama svarodayanI kriyAne ArogyanI dRSTie samarthana maLe che. svarodaya jJAna uparanuM vaijJAnika saMzodhana bhale prAthamika avasthAmAM hoya paraMtu te A jJAnanI upayogitA siddha karavA mATe tathA tene vyavahArika lAbha meLavavA mATe tathA te athe vAcakamAM A zAstra pratye abhiruci jAgRta karavA mATe paryApta che. paraMtu svarodaya jJAnano mULa hetu paramArthika che. vyAvahArika lAbho paNa paramArtha siddhi karavA mATenI anukULatAe sajavA mATe svarodaya zAstromAM varNavavAmAM AvyA che. cidAnaMdajIe paNa A jJAnanA nirUpaNane mULabhUta Azaya paramArtha che te jaina tatvadarzanane anurUpa elIthI samajAvavA mATe A graMthamAM aneka rIte prayatno karyA che. svaradayane prANuyAma dhyAnanI prathama bhUmikA tarIke tathA deha tathA jIvanuM bhedajJAna karavA mATe Distha yAnanA eka prakAra tarIke varNa che te A graMthanI nijI vizeSatA che. A Azaya mATe prANAyAmanI vyAkhyA vyApaka karI dhyAnano temAM samAveza karavAmAM Avyo che. prANuMyAma yAnanI daza bhUmikAmAM svareAdaya jJAnanI upalabdhine prathama bhUmikA 13 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahI tene je yAnanA saMdarbhamAM mahatva darzAvavAmAM AvyuM che te noMdhapAtra che. A ullekha anyatra jANavAmAM Avyo nathI. daza prakAranA prANa tathA sAta prakAranA prANAyAma dhyAnanuM varNana karIne graMthakAre mauna sevyuM che. tenuM kAraNa te samaye anyatra paraMparAthI A jJAnanI upalabdhi hevAnI saMbhAvanA hoI zake che. prANAyAmanA viSayane graMthakAre atizaya agamya ane pAra na pamAya te jaNavyo che. prANAyAmanA mukhya be bheda-nizcaya prANAyAma tathA vyavahAra prANAyAma che. nizcaya prANAyAma te bhAvakriyA che. zvAsamAM recaka, pUraka tathA kuMbhakanI je kriyAo thAya che tenI sAthe AtmasvarUpanA vicAranI saMgati karavAmAM AvI che. AtmA mATenA heya bhAvonuM virecana karavuM te recaka, upAdeya bhAvane grahaNa karavA, tenI pUrti karavI te pUraka, tathA anya sarva padArthone para mAnIne tenA mamatvano tyAga karIne sva-svarUpamAM manane sthira karavuM te kuMbhaka. nizcaya prANAyAma te Adarza che. te siddha karavA mATenA upAyo te vyavahAra prANAyAmane viSaya che temAM samagra gamAga samAI jAya che. yogano pAMcame bheda vyavahAra prANAyAma che tenA sAta prakArane graMthakAre sakala siddhinAM sthAna kahyAM che. graMthano ati vistAra na thAya tethI nAmamAtrathI huM tene bhAvArtha jaNAvIza tema jAhera karIne vAcakane gurugamathI temAM tAruM mana lagADa' tevo upadeza ApIne graMthakAre saMtoSa mAnyo che. je A graMthanI AbhUSaNa samAna AgavI vizeSatA che te prANAyAma dhyAnane, yathAzakti samajavA mATe prayatna karIe. svarodaya'mAM prANAyAma yAnanAM sAta svarUpa-bhede, sAdhanAnA sAta tabakkAo darzAvavAmAM AvyA che. sAdhakamAM jJAnasamAdhi prati dorI jatI AMtarika yogyatAnA vikAsane krama AmAMthI jANI zakAya che. recaka, pUraka ane kuMbhakathI kaI paNa prakAranA prANAyAmanuM svarUpa nizcita thAya che. prANAyAmanA sarva bhedane tethI A traNa sarvasAmAnya bhedamAM samAvI levAmAM AvyA che. prANAyAmanI sarva kriyAnuM prajana mukhyatve dehanI AMtarika zuddhi karI svArathya meLavavAnuM tathA cittanI dhAraNa zaktine vikAsa karavAnuM che. AMtarika zuddhi karavAthI cittazuddhi sadhAya che. tathA cittazuddhinA prabhAvathI dehanI vizeSa zuddhi thAya che. parasparanA yogathI thatI A prAthamika zuddhi sadhanA mATenI pUrva zarata che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthAM bheda che zAMtika prANAyAma dhyAna jemAM gaLuM, nAsA tathA mukhanA dvAra vaDe vAyune nirdhakaravAnA che. cittanI ca McaLatAne jyAM savizeSa prabhAva paDe che te prANunA sthAnemAM dhAraNA karIne manane saraLatAthI upazAMta manAvavAneA Azaya hovAthI, A zAMtika prANAyAma dhyAna kahevAya che. tenu kULa dehanI kAMtinI vRddhi tathA rAnivAraNa mAnavAmAM AvyuM che. dvaitamata mujaba sRSTinA mULamAM e parama zakitae rahelI cheH eka che Atmazakti ane khIjI che. prakRti. prakRtinA anaMta azA sthULamAMthI sUkSmamAM gati karI lIna thatAM tathA sUkSmamAMthI sthULa prati gati karI AvirbhUta thatAM--satata pacabhUtAtmaka svarUpa dhAraNa karatAM najare paDe che. A parama zakti kA~vaza sacaiAga pAme che ane caitanyarUpe, eTale ke jJAnakriyArUpa zakita vizeSa rUpe, prakAza pAme che. pacavidhi prakRtinA anaMta azA vadhatA ochA pramANamAM grahaNa karIne saMyukata thayelI A parama zakitae vidhavidha svarUpomAM kAya kare che--jene mana, prANa, svara, zvAsa, zabda, nAda tathA zabda, atha, bhAva, tyeAti vagere, manuSyane thatA anubhava anusAra sattAo ApIne, eLakhavAmAM AvyAM che. svadharma anusAra gatizIla thatAM tathA anyAnya prabhAvaka A zakitavazeSo upara prANAyAma dhyAnanA zeSa traNa bhedA samatA, ekatA ane lInabhAva, je khIjI rIte kahIe teA cittanI sUkSma ane sUkSmatara thatI jatI bhAva avasthAe che e samajavA mATe, sAdhanAnA saMdarbhamAM kaMIka ciMtana karavuM jarUrI che. aai, jJAna ane kriyA svarUpa AtmAnI aMtaraMga zakti te cittanI zakti che. cittanI kriyAzIla avasthA mana kahevAya che. vicAra hoya tyAre ja mana hAya che, anyathA nahIM. mananuM preraka khaLa prANa hAvAthI, prANa vagara mana hoI zakatuM nathI. mana zvAsa sAthe ane zvAsa prANu sAthe svAbhAvika gati kare che. svaranA anusaraNAtmaka svabhAva tathA tenA zvAsa sAthenA sabaMdha upara agAu ciMtana thayuM che. svara jenuM anusaraNa kare che te zabda zu che? A zabda te vANInI zakti che jenA udbhavanuM kAraNa prANazakti athavA dhvanirUpe thatuM prANanuM sphuraNa che. A dhvani athavA nAda mAtra bhautika nathI. vizuddha caitanyanA AzrayathI dehamAM tenI utpatti thAya che. jJAna zakti svayaM temAM prakAza pAme che. A nAdamAM dvividha vyaktine 15 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMga rahela che. bhautika stara para prathama te sUkSma zabda varUpamAM athavA madhyamA vANImAM tathA bAdamAM mana tathA Indriya vagere sAdhanonuM nimitta grahaNa karIne utpanna thatA sthUla zabdasvarUpamAM athavA vaikharI vANImAM AvirbhAva pAme che. sUkSma zabdasvarUpe prathama te jJAnazaktinA mRtajJAnarUpa upaga rUpe hoya che. A bhAvavANI che, tene vikAsa thAya tyAre te ciMtana rUpe pariNamatuM jJAna bane che. vANIrUpe uccAra pAmatA zabdamAM A ciMtana svayaMne prakAza kare che. vANI, prANuM ane mananA saMyogathI utpanna thatA zabdano artha e bAhyamAM thato vikAsa che. zabda sAthe atha joDAya tyAre dravya vANI pUNa bane che tathA teno hetu siddha thAya che. kaMThamAMthI uccAra pAmato zabda ane lAbha Ape che ane tenI zakti anaMta avakAzamAM vyApta bane tyAre punaH nAda svarUpe sUkSma bane che. nAdamAMthI utpanna thatI jJAnamayI zabda zakti athe pradAna karavAnuM kArya samApta karIne nAdamAM pharIthI vilIna thAya che. A zabda zaktine jagatanA mULarUpa paNa mAnavAmAM AvI che tethI paramAnaMdanI prApti mATe A indriya pratyakSa jagatanuM atikramaNa karavA mATe zabdane eka mAtra AlaMbana mAnya karIne japa sAdhanAmAM tenuM mAhAsya darzAvavAmAM AvyuM che. jevI rIte zabda sAthe athe joDAya che tevI rIte atha sAthe bhAvanuM anusaMdhAna thAya che. mana jyAre zabdanA artha upara ciMtana kare che tyAre anurUpa bhAvane udaya thAya che. zabda, artha ane bhAva maMtraccAramAM saMyukta thAya che tenA kAraNe vizeSa prakAranA bhAvane satata udaya thavAthI manamAM tevA prakAranI bhAva avasthAnuM nirmANa thAya che. artha ane bhAvanuM aMte sUkSmamAM pariNamana thAya che. te jJAna jyoti che. jenuM Ucita sthAne varNana karavAmAM Avaze. mana ane prANa pravAhAtmaka che ane banne zabda sAthe saMbaMdha dharAve che. tethI pavitra zabda athavA maMtra "sva"nuM anusaMdhAna karavAnA upAya tarIke mahattavano bane che. maMtrane punaH punaH thate bhAvapUrvakane uccAra mana ane prANa bannenI saMzuddhi kare che eTale ke teonA pravAhamAM rahelI viSamatAone dUra kare che, teonI gatine layabaddha karI niyaMtrita athavA sama kare che. A maMtranI trANa zakti che. 16 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ane spaSTa karavA mATe eka udAharaNa laine prayatna karIe. gItakArane takhalacI sAtha Ape che, ane saMgata kare che. sa'gItanA sUrAnA AAha avareAha tathA takhalacInA tAla, khannenI gati svataMtra che. sUra ane tAla potAnA baMdhAraNu anusAra svayaM gati kare che. chatAM, temAMthI madhura sa MgIta nIpaje che. tenuM kAraNa che mAtrAmeLa rAgamAM gavAtA sUra tathA tene anurUpa tAla banne mATe kramabaddha mAtrAdnAmAM eka sama"nI matrA nizcita karavAmAM AvI che. takhalacI tathA gItakAra sa Mgati kare che tenA mULamAM teemAM rahelI 'sama'nI samajaNu che. mAtrAmeLa sura tathA tAlane jevI rIte layabaduM kramamAM niya Mtrita kare che tyAre te saMgItamAM pariName che. tevA prakAranuM amuka aMze samAna kAya karIne maMtra, mana tathA zvAsamAM gati karatA prANanuM samamAM niyaMtraNa kare che, tyAre teonu samatAmAM pariNamana thAya che. ma MtrAccAramAM mAtrAne vicAra karavAmAM AnyA che tenI A sada'mAM naidha levA jevuM che chatAM A udAharaNanA hetu bhAva spaSTa karavA pUratA ja che te vIsaravuM joie nahIM. mAccAra mAtra bhautika kriyA nathI. matramaya zabda sAmarthyayukta hovAthI mananuM trANu karanArA che. matrAccAranI pAvana karanArI sahAyatAthI, viSayarUpI vikSepo ane kaSAyarUpI maLeA dUra karIne, UdhvagAmI dhyeyamAM sthira thavAnI AMtarika yogyatAneA, sAdhakamAM vikAsa thAya che. yeAgyatA prApta thAya pachI tenuM yeAjana, prathama svarAyanI siddhi dvArA zIghra Atmika vikAsa karavA mATe karavuM athavA, anya kAI yAgamAga dvArA svavikAsa mATe karavuM, te sAdhakanI abhiruci upara AdhAra rAkhe che. maMtrajApa ane paramAtmAnA svarUpa citananA upAyathI prANAyAma dhyAnanAM svarUpA eTale ke cittanI bhAva-avasthA ane svarAya jJAnaprAptinA mArgane saMkalita karIne atre je vyavasthita vicAra rajU thaI zakayeA che tenA mULamAM piMDastha dhyAnanA samAna Azaya rahelA che. 'sva'nuM saMvedana karavuM ane AtmAne piMDathI judA anubhavavA te Azaya che. A graMthamAM paNa te kAraNusara svAya sAdhanA upara prakAza pADatI vakhate maMtrajApa tathA AdhyAtmika ullekhAnA saMdarbhe vAravAra joSA maLe che. svAdayanuM jJAna mAtra bauddhika jJAna nathI paNu aMtarmAMna che. te AdhyAtmika vikAsanuM phaLa che. 17 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodayanuM anumAnajJAna zAstranA AdhAre zvAsanuM parIkSaNa karavAthI thAya che. nADI-pavananA saMgamAM sAdhanA thAya to te zIghratAthI phaLadAyI bane che. prANAyAma dhyAnanA catutha svarUpa zAMtika dvArA upazAMta thayeluM mana, dhyAnanI pUrvabhUmikA siddha karIne, manomaya jagatamAM praveza kare che. mananuM spaMdana prANu ane prANanuM spaMdana mana che. cittanI zakti sthULabhAva pAmIne prANarUpe dehamAM sarvatra vyApta bane che. prANazaktinA abhAvamAM mana hoI zake nahIM e spaSTa che. kAraNa ke te banne ratha ane sArathinA bhAve vihare che. A prANazaktinuM eTale svaranuM taravasvarUpa zvAsanI jema, AjJAcakramAM paNa skurAyamAna thatuM hoya che. zvAsanA mAdhyamathI prANazaktino prabhAva bhUmaye kevI rIte prasAra pAme che te vijJAne amuka aMze pArakhyuM che. prANazaktinA tatva tathA varNayukta svarUpane phuraNane bhAsa, yoni mudrAmAM cittanI dhAraNA sthira karavAthI, amuka aMze thaI zake che. citta svayaM jJAna che ane jJAtA paNa che. arthAta je jANe che ane jemAM jANavAnI kriyA thAya che te judA nathI chatAM citta alaga thaIne vicAranI kriyAnuM avalokana karI zake che. A dvividha zaktino-cittanI vizeSatAne sAdhanAmAM viniyoga karavAno hoya che. - maMtrajApa karatAM citta je zreyAkArane pasaMda kare, pachI te arihaMta paramAtmAnuM svarUpa ke te svarodayanA abhyAsa, daDha zraddhA ane prIti temAM joDAya tyAre ja yAkAra viSayanuM yAkAramAM pariNamana thAya che. AvI rIte svayaM pariNamavuM-ceyamAM tanmaya ane tadUpa thavuM te cittano svabhAva che. citta je viSaya grahaNa kare temAM ekAkAra thavA prayatna karatuM heya che paraMtu atizaya caMcaLatAne kAraNe viSayane anurUpa AkAra ghaDAya, emAM e DhaLe, tyAra pahelAM, viSaya badalAI jato hovAthI te beya svarUpe thavAmAM saphaLa thatuM nathI. gurue ApelA maMtranA jApathI citta mATe te maMtranA artha tathA bhAvamAM ramamANa thavAne bhaktine viSaya, sunizcita thAya che. dhAraNa zaktinA vikAsa mATe A mahatvanuM che. maMtra asaMkhya che, ane tenA zabdArtha, bhAvArtha ane artha raho aneka rUpe varNavAya che ane ciMtanarUpe sAdhakamAM prakAza pAme che paraMtu, sarvamaMtrane sAra eka ja che ane te che AtmA. tethI svAtmabhAvana mATe svarodaya sAdhanAnA A graMthamAM jaNAvelA upAyamAM "se hama'ne jApa sauthI saraLa che. (huM A piMDa nathI paNa 18 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piMDamAM rahelA paramAtmA) te huM chuM', paramAtmabhAva mAre svabhAva che evuM vArevAre svAtmA sAthe vedana karIne soTTa' ne jApa karavAne che. cittamAM A sadUbhAvanA saMskAranuM repaNa karIne tene sudaDha banAvavAno che. prANAyAma dhyAna dvArA arthanuM anusaMdhAna karIne satata thatA maMtra jApathI tathA sAthe sAthe maMtranA cittamAM thatAM bhAvana vakhate nAdanAM je AMdolana utpanna thAya che te cittane nirmaLa tathA kaSAyathI vimukha kare che. cittane paramAtmAmAM sadbhAva sthira thatAM iDA tathA piMgalA nADImAM thato prANano saMcAra thaMbhI jAya che ane amuka parimANamAM suSumaNA nADI khUlI jatAM temAM prANane saMcAra zarU thAya che tyAre ja cittamAM kharekhara ekAgra thavAnI yogyatA vikase che. dhIrajapUrvakanA abhyAsathI "seDahama'ne maMtroccAranI, nAbhimAMthI UThatA zvAsocchavAsanI sAthe gati "sama" thatAM te layabaddha kramamAM thavA mAMDe che. jyAre maMtroccAranuM raTaNa AyAsa vagara thavA mAMDe che tyAre citta daSTAbhAvamAM sthira thAya che ane prANasama thatI uccAranI lIlAne nihALyA kare che. sarva azAMtinA mULamAM daSTAbhAvamAM sthira na thaI zakavAnI cittanI azakti rahelI che. te dUra thatAM maMtrajApa karavo paDato nathI, te ApoApa ja thAya che, A *ajapAjApanuM rahasya che. ajapAjApa siddha thatAM "sva saMvedana" athavA "anubhava bhAva"ne prakAza thAya che. te maMtra caitanyanA pUrvAbhAsa tarIke paNa oLakhAya che. mana-pavana samAgamathI cittano upayoga sUkSma thatA prANAyAma dhyAnanA pAMcamA svarUpamAM samatAbhAvanA sukhano, sAkSI banelA cittamAM, anubhava thavo zarU thAya che. citta je arihaMta paramAtmAnA svarUpamAM anusaMdhAna pAme te rUpanuM darzana karIne AkRtimAM tanmaya thAya che. je te svadaya-abhyAsamAM lAgeluM rahe to, svaranA tava ane varNayukta tejomaya raphuraNane anubhava thAya che. "mana ane pavanane samAgama" * eTale ke bhAvayukata mana ane deharUpI piMDanA sukSma svarUpa evA prANane, A baMnenA dhArApravAhanA "samAgamane, piMThastha yAnano prakAra mAnavAmAM Avyo che. samAgamanA gUDhAtha upara vizeSa vicAra mATe svataMtra ciMtana rajU karuM chuM je pracalita arthathI juduM paDe che. samAgamane artha *juo kaDI 69 * juo kaDI 97 19. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ milana karIe te mana ane prANa sarvatra che. prANa sAthe samAgama na thAya to mana hoI zake nahi eTale mana ane prANa athavA matane samAgama sAdhavAno nathI, te te prakRtimAM svayaMsiddha che. paraMtu A samAgama' athavA milana sama nathI viSama che. tethI cittamAM bhAva-vaiSamya ane prANamAM gati-vaiSamya utpanna thAya che. cittanI vRttio tathA prANane dhArApravAha vaiSamyamAMthI "sama-Agama" arthAta samamAM Agamana kare te "mana-pavana samAgama atre artha karavo vizeSa ucita jaNAya che. A saMdarbhamAM cidAnaMdajI te ja kaDImAM kahe che (kAma ane bhoga mATe bahAra bhaTakatA) manane vaza karI gharamAM ANe. mana vaza karavuM kevuM muzkela che te prasiddha che. citta ane prANano samamAM nivAsa kare te manane gharamAM ANavAnI yukita hoI zake kharI ? prakRtinA stara para maMtrajApathI mana ane prANanAM spaMdane sama thAya eTale ke mana, prANa ane maMtra e traNenuM samatva sadhAya tyAre, sAkSIbhAvane udaya thAya che. pachI citta rAgamAM raMjita thatuM nathI. tathA TheSane tene lepa caDhato nathI. tyAre cittamAM je bhAvano prakAza thAya che te samatAbhAva che. caitanyanA stara upara thatA AtmavikAsanuM A uttama phaLa che. sama" thayelA cittamAM "soTTa'nA mAnasika raTaNa sAthe svAtmA sAthe paramatmAbhAvanuM UMDANathI bhAvana karavAne puruSArtha je ananya zraddhAthI thato rahe to chevaTe maMtranuM zabdasvarUpa kSINa thAya che ane nisvarUpa zeSa rahe che. tyAre jeno pUrvAbhAsa ajapAjApa rUpe thayo hato te maMtramaitanya jAgRta thAya che. A prANamaya nAdazaktine AvirbhAva che. vizuddha thayelA ekAgra cittamAM maMtra Urvagamana karIne have te AjJAcakramAM biMdusthAnamAM praveze che tathA jetimaya svarUpa dhAraNa kare che. zreyAkAra citta 3yAkAra bane che. eTale ke cittamAM yeya svarUpanuM jJAna prApta karavAnI aMtaraMga zakitane vikAsa thatAM, dhyeyano sAkSAtkAra thAya che. kramazaH madhyamA vANune bheda karIne pazyantI vANImAM praveza karavo te maMtragane pradhAnahetu siddha thAya che. arihaMta paramAtmA sAthe abheda karavAne bhAva cittamAM ramatuM hoya te teonA alokika guNene nijaguNo tarIkene bhAvAtmaka aikayano anubhava thAya che. cittamAM svaranA viSayamAM ciMtana ane svaranA tatva saphuraNanuM avalokana thatuM hoya te svarodayanuM pUrNajJAna-aMtana prakAza 20 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAme che. bindusama jyeAtimAM ekAgra thayelA cittamAM aneA sAkSAtkAra sabhave che kAraNa ke te nyAti jJAnAtmaka che ane sarvajJeyapadArthoM temAM abhinna rUpathI samAviSTa hoya che. paraMtu je viSTi jJeyanI upAsanA karI hAya tene sAdhaka jJAnajgyAtimAM sAkSAt anubhave che. mana pavana samAgamathI pariNata thayelA prANazaktine pravAha vizeSa sUkSma ane tyAre prathama nAdarUpe ane bAdamAM jyAtirUpe prakAzita thAya che. A vikAsanI prakRtinA stara para thatI kriyA che. caitanyanA stara para A samatAbhAvane dhyeya ekatvamAM thatA cittanA vikAsa che. have sukhane anubhava vRddhi pAmIne paramAnadamAM pariName che. svaramAM thatAM tattvasphuraNa sAthe cittamAM anurUpa bhAvanA udaya thAya che te siddhAMta svarAyanA mULamAM rahelA che. te mAnya thaI zake te temAMthI e phalita thAya che ke A prakAranI prakriyA pratyeka vyaktinA cittamAM ani`za thatI hoya che. chatAM, temAM tattvasphuraNa tathA bhAveAdaya samamAM anusadhAna pAmelA na hovAthI tathA te prANa ane mananAM gati vaiSamya para AdhArita hAvAthI hAnikAraka nIvaDe che. manuSyanI AMtarika zaktinuM vahana prakRtinI vyavasthA sAthe, anukULa ke pratikULa, ane anyAnya, te kyAreka samamAM tA yAreka svacchaMdamAM, Akasmika UbhA thatA yAga anusAra thatuM hAvAthI, zaktinA viniyeAga thavAne khale vyaya thAya che. tethI manuSya icchAnusAra kAryo pAra pADavAmAM azataH saphaLatA meLavI zake che. svarAdayanI siddhi jene prApta thaI che tevA puruSo sva tathA paranA upakAra mATe satkAryo kare che prakRtinI vyavasthA sAthe potAnI AMtarika zaktione sAnukULa khanAvIne tathA tenA dhArApravAhane samatvamAM prayAjane, mana, vacana ane kAyAnI zitaonuM sakalana karIne tee kAya karatA heAvAthI, teone Azrayajanaka saLatA prApta thAya te svAbhAvika che. AvA puruSonA cittamAM evu bhAvasAmarthya sacita thayuM hoya che ke tee icchAnusAra svarane sumeLa UbhA karI zake che. suyeAgamAM ja te kAya kare che. A vidyAte sakAya sAdhaka mAnavAmAM AvI che. tenA kAraNe, yogakriyAone zIghra phaLadAyI mAnavAmAM AvI tathA Atmika vikAsamAM tene nizcita sthAna pradAna karavAmAM AvyuM tenuM mULa kAraNa tenA jJAnathI karyAM karavAmAM prApta thatI kuzaLatA che. 21 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRtimAM zakti svarUpe prANa tathA caitanya rUpe rahelI jJAna ane kriyAnI zaktiono, be stara para thatAM samAMtara, kramika tathA parasparanA prabhAvathI thatA UMvagAmI vikAsanuM anne nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. Atmika vikAsa mATe prANazaktinI zuddhi, niyamana tathA tenuM sAdhanAmAM yojana keTaluM mahatvanuM che ane te arthe svarodayanuM jJAna kevI rIte sahAyabhUta thAya che te darzAvavuM e tenuM prayojana che. noMdhapAtra hakIkata e che ke zvAsozvAsanI kriyA bane nAsikAmAMthI thAya che chatAM caMdranADImAM thatA svareAdayane ja dhyAnane anurUpa mAnavAmAM Avyo che. ane te svaranA taskuraNa sAthe bhAvanA-raphuraNano saMbaMdha A graMthakAre tathA kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcAryajIe "mahAdeva ratotra" mAM darzAvyo che. caMdranADI saumya, amRta svarUpiNuM ane sthira kAryone yogya che. tathA sUryanADI raudra svarUpiNI, cara tathA krUra kAryone suyogya mAnavAmAM AvI che. tethI dhyAnane upakAraka mana tathA prANanA saMbaMdhathI thatA bhAvodayane ja darzAvavAnuM zAstrakArane ISTa jaNAyuM hoya te saMbhava che. A saMdarbhamAM maLI AvatA keTalAka ullekho tapAsI joIe: kSAnti . 252 mI kaDI 260 mI kaDI mahAdeva stotra zloka 1 pRthvI (kSiti) jaya-tuSTi kSamAdi guNe 32-34 puSTi 2 jala rati, krIDA, hAsya, - zAMti, prasannatA 3 agni javara, nidrA dhAdi kaSAyo yoga 4 vAyu (pavana) prayAsa, kaMpa icchao niHsaMgatA 5 AkAza gatAyu, mRtyu - aliptatA dekhItI rIte bane graMthomAM darzAvelA tatva tathA bhAvanA saMbaMdhomAM meLa bese tema nathI. A graMthakAre sAmAnya sAdhakanA saMdarbhamAM tattva-bhAva saMbaMdhane vicAra karyo hoya te saMbhavita che kAraNa ke temAM mana tathA deha baMnene anulakSIne vicAra thayo hoya tema jaNAyuM che. tyAre "mahAdeva stotra'nuM yogasiddhi puruSanA cittamAM sahaja udaya pAmatA tatva-bhAvanA saMbaMdhone eTale ke Adarza mAnavAmAM AvelA pariNamanane ja darzAvavAmAM AvyAM hoya te saMbhavita che. 22 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANAyAma dhyAnanuM aMtima svarUpa lInabhAva te jJAnasamAdhi che. vastutaH svarodaya zAstranuM prayojana siddha thaI gayuM hovAthI A svarUpanuM ciMtana te arthe upakAraka nathI paraMtu prANAyAma dhyAnanI carama sthiti tarIke ane viSayanI samApti mATe te Avazyaka che. nAda ane jyotinA anubhavamAM virAma pAmeluM citta nAdAnusaMdhAna karIne anAhata nAdanuM zravaNa kare che tathA prazAMtabhAvamAM vahana kare che tyAre, karmakSaya thavAthI caitanya vizuddha thAya che. buddhine satyamAM pratiSThA pAmelI prajJAmAM udaya thAya che. A graMthakAre jaNAvyuM che tema anAhata devanI sevA karanArane te deva aneka prakAranI Rdhi dekhADe che ane tenuM adbhuta rUpa sAdhakanI dRSTimAM Ave che. eTale aMze AMtara jagatane vikAsa thAya teTalA aMze bAhya jagata uparano sAdhakane adhikAra vRddhi pAme che. eka dhanya paLe, AMtarika jagata pUrNa vikAsa pAme che tyAre bAhya jagata ane AMtarika jagata evA bheda sAdhaka mATe rahetA nathI ane abhedanI samAna avasthA utpanna thAya che, paraMtu tyAre sAdhakanuM lakSya mAtra anubhavagamya evI A abhuta adhio prati leza paNa AkarSatuM nathI paraMtu te svAtmAmAM ja kendrita rahe che. cittamAM vItarAgabhAvane pUrNa vikAsa thayo hoya to A zakaya bane che. brahmaraMdhra prANanuM sthAna che ane kuMDalinI zakita prANano Azraya laIne A sthAnamAM ArohaNa kare che. tyAre krIDA karavA mATe utpanna thayelAM mana, prANa vagere sarva zakitavizeSo anAhata nAdanA AzramamAM lIna thaI jAya che. A lInabhAva prANAyAma dhyAnanuM parama virU5 che. dhyAtA, dhyAna ane dhyeya save mahAbhAvamAM adazya thaI jAya che. sarvasamanvayAtmaka advaita daSTi eka ja parama zakitamAM vizvAsa kare che tethI sarva saMjJAo jemAM adazya thaI jAya che tevA A lInabhAvanuM jyAre puruSa ane prakRti eka rUpe thatAM aMtima samAgamamAM je anubhava thAya che tenuM. brahmabhAvanA prakAza tarIke nirUpaNa kare che. piMThastha dhyAna dvArA AtmAno piMDathI pRthak anubhava karavA mATe daitamAM vizvAsa karatI jenadaSTi, bheda vijJAnane vikAsa karIne A parama anubhavamAM, kamakSaya ane tenA pariNAme prakRtinA samAgamane nahIM paraMtu AsaMgamukitane nihALe che. tathA tenA phaLasvarUpe thatA Atmadarzanane varNave che. vastutaH ghaTanA eka ja che paraMtu tenuM arthaghaTana badalAya che. aMtima prAptine 23 WWW.jainelibrary.org Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRti sAthenA milananuM phaLa mAnIe ke vicchedanuM, paraMtu A vizuddha caitanyane pUrNa prakAza che. sva-svarUpanuM anusaMdhAna che ane tenAthI mahAna manuSya mATe koI uddeza nathI te nirNayamAM be mata nathI. A graMthamAM Asana, baMdha, mudrA, paMcavAyu, paMca pradhAna bIje, kuMDalinI zaktinuM utthAna, yogakriyAo vagere aneka sAdhanA mArga mATe Avazyaka padArthonuM varNana karavAmAM AvyuM che. A lekhamAM tene nirdeza karavAmAM Avyo nathI. kAraNa ke tene Azaya ravodaya jJAna kevI rIte manuSyane jIvananA vyavahAramAM sahAyabhUta thAya che te, tathA yoganI draSTie AdhyAtmika vikAsamAM tenA abhyAsanuM je mahattva darzAvavAmAM AvyuM che tenI yathArthatA samajAvavAnuM che. vikAsalakSI jIvana jIvavAnI eka kaLA svarodaya jJAnamAM paDelI che te kaLAnA svarUpa upara yathAzakita prakAza pADavAno che. aMtamAM cidAnaMdajIe sAdhakane sAvadhAna karavA kahyuM che. "svara" nA pRthvI vagere tatvanuM nirUpaNa saMjJArUpa che. dA. ta. "saMjJA che. tene Azaya paramAtmA bhAvanI anubhUti prati saMketa karavAnuM che. "" ne mAtra zAbdi artha darzAvavA nathI. te mujaba A graMthamAM bhautika paMcatanI lIlAnuM ravarUpa laukika sukhamAM rAcavA mATe karavAmAM nathI AvyuM, paraMtu jIvana mATe je baMdhana karanAruM rahasya che tene samajIne tenI mehamayI jALamAMthI mukta thaine tasvAtIta tevA AtmatattavamAM ahama ne lIna karavA mATe upadezavAmAM AvyuM che. svadaya jJAnanA nirUpaNamAM graMthakAranuM A mukhya prayojana che tethI te saMketamAM aTavAI nahIM javAnuM paNa saMketanA Azayane teo grahaNa karavAnuM kahe che. ravodayane garbhita bhAvArtha spaSTa karavA mATe karavAmAM AvelI A vicAraNuM svayaM paNa zabdarUpa hovAthI saMketa ravarUpa ja che. jeno nirdeza karavAne A namra prayAsa che te svAnubhUti prati prayANa karavAnI vAcakamAM abhiruci pragaTe e ja abhyarthanA. ta" IralA brIja, 15, svAmI vivekAnanda reDa, vile-pArale (pazcima), candrakAnta amRtalAla dezI muMbaI-400 056. tA. 1-8-1986 24 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 Aii - = = 16, = w ? anukramaNikA kramAMka viSaya 1. prakAzakIya nivedana 2. vizeSa zuddhipatraka 3. mukhapRSTha : citra paricaya 4. viSaya-pravezaH gadyabaddha svadaya jJAna 5. zuddhipatraka kramAMka viSaya 1. maMgalAcaraNa 1 thI 9 2. svarano udaya 10. 3 nADI-vicAra 11 thI 12 4. nADInA guNa tathA dhAma 13 thI 15 5. svadayanI vyAkhyA 6. svarenAM kArya 17 thI 19 7. pakSanA svAmI tathA tithinA bhAga gaNavAnI rIta 8 vAra, nakSatra, rAzi-vagata-dina 23 thI 33 9. praznakaraNa-svAdaya jJAna 34 thI 47 10. prANAyAma 48 thI 60 11. bIja saMcAra-pAMca vAyu 61 thI 66 12. varNasaMcAra - anAhata-dhvani, kuMDalinI 67 thI 74 13. mudrA, baMdha, Asana vagere- rega maTADavA mATe 75 thI 78 14. ganI ATha dRSTi ane dhyAnavyavahAra tathA nizcaya 79 thI 91 15. DisthAdi dhyAna, nAda 2 thI 104 16. prANAyAmanI daza bhUmi, pAMca tatva 105 thI 107 17. pAMca tattvanI oLakha varNa, mAna, AkAra, kAla ane phaLa dvArA 108 thI 118 18. varSa divasanA kAla ane samayanuM jJAna 119 thI 133. 19. varSaphaLa jevAnI traNa rIta 134 thI 163 20. pAMca tatvamAM praznano prasaMga 164 thI 168 13 15 23 27 30 ra Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pa0 ie. para 55 56 pa7 pa7 pa pa8 kramAMka padya 21. raMga ane rogI viSe prazna 169 thI 12 22. caMdrasvaramAM ane sUryasvaramAM karavA yogya kAryo 13 thI 224 23. suSuSNasvaramAM karavA yogya kAryo 215 thI 231 24. tattva svarUpa nihALavAnA upAyo vicAra rara3 thI 231 25 tanAM sthAna ane tenAM kArya 232 thI 24 26. tamAM padArthonI cintA 245 - 246 ra7. tAnA svAmI, graha tathA vAra 247 thI 29 28. caMdrasvaranI bAra avasthAe 250 thI 252 29. tAnA rasa 253 - 254 30. tanAM nakSetre 255 thI 258 31. tanI utpattine kama 259 32. tamAM kedhAdine udaya 260 33. tarAnA AdhAra, AhAra ane nihAra 261 - 262 34. yuddhakaraNa mATe svara tathA yuddhaprasaMganA prazno 233 thI 289 3pa. garbha-adhikAra 20 thI 317 36. paradeza-gamanano vicAra 318 thI 332 37. vAra ane tithinuM tattvajJAna 333 thI 336 38. svarajJAnane mahimA 337 thI 342 39. nIrogI zarIra mATe svarajJAna 343 thI 348 40. kAla-parIkSAnuM jJAna 39 thI 370 41. adhyAtma jJAna 371 thI 403 42. zvAsocchavAsa ane Ayu 404 thI 415 43. prANAyAma ane ajapa-smaraNa 416 thI 30 44. dehamAM nADIne vistAra ane tenuM jJAna 431 thI 447 45. svara bahAra ane aMdara cAlatAM phalAdeza 448 - 449 46. paMcatattva : saMjJArUpa 50 47. upasaMhAra 51 thI 45ra 48. racanAkALa 53 pala 70 74 76 1. s 100 U Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: prakAzakIya nivedana : ' zeThazrI amRtalAla kAlIdAsa deAzIe namaskAra mahAmatra . upara saMzAdhana zarU karyu. tyAre teoe ma MtrajApa ane dhyAnanA viSayeAmAM UMDA abhyAsa karyAM. sa MskRta ane prAkRta sAhityamAM prApta thatA keTalAka ullekhAmAMthI svAdayavijJAnanI mAhitI prApta thaI. namaskAra--svAdhyAya saMskRtavibhAga'mAM sagRhIta zrAddhavidhi' prakaraNAntaga ta sada'mAM zrAvake prAtaHkALe nidrA yAga khAda nADI-parIkSA ane tattva-ni`ya karIne dharmAM kriyA karavI joie' eve nirdeza maLyA. namaskAra-svAdhyAya prAkRtavibhAga'mAM 'namaskAra sAra thavaSNu'mAM pa'caparameSThi-sAdhana--vidhi kASTaka' ApavAmAM AvyuM che temAM 5'caparameSThi maMtrajApa karavA mATe pratyeka maMtra mATe sunizcita karavAmAM AvelA svara, tattva, maMDaLa, dizA, graha, tithi vagerenI vyavasthita vigatA maLI AvI. kalikAla sarvajJa zrIhemacandrAcAya viracita prAkRtayAzraya kAvyanI TIkA, sagad-8, pRSTha : 272-273 mAM samAlakhana'nI viziSTa dhyAna-prakriyA vizenA vaNaeNnamAM prANAyAmanuM mahattva darzAvatAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke H nADIpavanasaMyogaparijJAnavikalena bahuklizyatA'pi yoga : sAdhayituM na zakyata iti mA:| bhAvAtha ke nADI pavana sayAganA parijJAnathI ke pAMca samIranA utthAnanI prakriyAnA jJAnathI rahita puruSa dhaNA leze paNa ceAma sAdhI zakatA nathI. zrIzubhacandrAcAya racita ' jJAnA'va'mAM prANAyAmanA prakaraNamAM svarodaya vijJAna upara 102 zrlAka pramANu vizada nirUpaNu jovA maLyuM. temAM jaNAvyuM che ke zarIramAM rahelA pavana mukha-nAsikA dvArA zrvAsAvAsamAM jANI zakAya che. A pavana mananI caMcaLatAnuM kAraNu che ane pavanane vaza karavAthI mana vazamAM Ave che. temAM prANAyAmanAM e mukhya Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajano ApavAmAM AvyAM cheH (1) dhyAnanI siddhi ane (2) manane ekAgra karIne Atma-ramaNamAM sthira karavuM te zrIcidAnaMdajI racita "svadaya jJAnamAM tathA 300 varSa pahelAM kavirAja zrInemidAsa rAmajI zAha praNIta "paMca parameSTi maMtrarAja dhyAnamAlA" mAM zeThazrI amRtalAlabhAIne svarodaya vijJAnanI yoga-sAdhanAnI daSTie puSkaLa mAhitI maLI AvI. temAM paMca samIra, vAyunAM sthAna, paMca tatva, cAra maMDaLa, varNa, sparza, gaMdha, rasa vagerenuM varNana jovA maLyuM. temAM dravya-prANAyAma tathA bhAva-prANAyAmanuM svarUpa samajAvI bhAva-prANAyAmanI pradhAnatA sthApavAmAM AvI che. A sAdhanA mATe upayogI sAmagrInI samajaNa ApavAmAM teoe, zrIcidAnaMdajI kRta radaya jJAnanA ghaNuM AdhAronI noMdha potAnA graMthamAM karI che tathA te sAthe, AdhyAtmika-vikAsamAM cAvI rU5 A zAstrAbhyAsamAM gugama ane AmnAyanA abhAva mATe teoe kheda jAhera karyo che. zrI zubhacandrAcAryanA "nAnAvaNamAM, zrI hemacandrAcAryanA yogazAstramAM, tathA "paMca parameSThi maMtrarAja dhyAnamALAmAM ane zrIcidAnaMdajI kRta "svadaya jJAnamAM svara vijJAnane pradhAna hetu zArIrika ke bhautika lAbha meLavavAne nahIM paNa AdhyAtmika vikAsanuM mahatvapUrNa sAdhana pUruM pADavAno che tema spaSTa jaNuMvavAmAM AvyuM che. "svarodaya jJAnamAM pratipAdita bhautika siddhio ane phaLAdeza, "teja - svarodaya', nAtha-svarodaya', 'ziva- daya'nI jema uparokta jena-graMthamAM paNa jovA maLe che; paNa jainagraMthomAM pradhAnapaNe pratipAdita adhyAtma piSaka abhigama anya graMthomAM te prakAre jovA maLato nathI. jena-graMthonI dhyAna kheMce tevI A vizeSatA lakSamAM laIne zeThazrI amRtalAlabhAIe svarodaya jJAnane dhyAnanA viSayamAM pUrtigraMtha tarIke gujarAtI bhAvAnuvAda taiyAra karyo, je graMthAkAre prakAzita karatAM amane AnaMda thAya che. svadaya jJAna nI siddhi mATe laukika kAryonI bhAvanA cheDIne, cittane ekatAna karIne karavAmAM AvatA prANAyAma-dhyAnanI vyavasthita sAdhanA paddhati A graMthamAMthI maLatI nathI. guru-mukhathI svaradaya jJAna paraMparAmAM maLatuM hovAthI teno AmnAya atyAre lupta thaI gayuM hoya evuM jaNAya che; chatAM kRtanizcayI sAdhaka mATe pragati karavAnuM avazya saMbhavita che kAraNa ke Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 cittarUpI darpaNuM jeTale aMze svaccha thaI zake teTalA aMze temAM jJAnanuM pratibiM'kha paDyA vagara rahe nahIM. 'ziva svarAdaya'mAM je jJAnane jIvana mATe Avazyaka, parama upakAraka, pavitra, sakAya sAdhaka, sarva'jJAnanuM kAraNa tathA graMtha darzAvavAmAM Avyu che, je jJAna dvArA suyeAga' hoya tyAre yoga-sAdhanA karavAthI zIghra phaLadAyI bane che, te jJAna pratye vAcakane AdarabhAva pragaTe ane mumukSuo AtmakalyANa mATe tene sadupayeAga karavA prerAya te prastuta graMtha svarodaya jJAna'nA prakAzananA mukhya Azaya che. 'svarAdaya jJAna'nA bhAvAnuvAda taiyAra karatI vakhate pAThAMtaro kaI kaI pratanA AdhAre neAMdhavAmAM AvyA che te jANI zakayu nathI. zA. bhImasiMha mANeka IsvI sana 1922 mAM 'svareAdaya jJAna' graMtha pustikA rUpe gujarAtImAM prakAzita karyAM che, jemAM zrIcidAnaMdajI kRta 'svarAdaya jJAna' padyamAM ApavAmAM AvyuM che. A viSayamAM praveza karavA saraLa paDe te hetuthI tene gadyabaddha karIne pazu chApyuM che. A gadyaracanA graMthA viSaya suspaSTa karavA mATe upayeAgI jaNAtA A graMthamAM tene 'viSaya-praveza' zISa ka nIce samAviSTa karavAmAM AvI che. paraMtu zrIcidAnaMdajIne AdhyAtmika dRSTikrANu samajavA mATe mULa racanAnu pAna anivAya che. zvAsAcchvAsanI bhautika-kriyA mAtra paraMparAgata mAnyatAnA khaLa upara svarajJAnanI nirdezaka ja nathI tathA tenA viSTi jJAnanu kSetra vyAvahArika lAbhAlAbhanA upayeAga pUratuM ja sImita nathI; paraMtu tenA mULamAM AdhyAtmika sama`na paDeluM che. ane Adhunika vaijJAnika daSTikrANu paNa tenI yathAtA pUravAra karavA mATe rasaprada mAhitI pUrI pADe che, te sarve upara prakAza pADatA saMsthAnA menejI'ga-TrasTI zrI candrakAnta amRtalAla dAzInA mananIya lekha svAdaya svAdhyAya' paNa ame ahIM rajU karela che. temAM svara tathA japayeAganI sAdhanAnA anusa MdhAnamAM prANAyAma-dhyAnanI sAta bhUmikAonuM teoe kareluM nirUpaNuM dhyAna kaSaka che. prAyaH lupta thaI gayelA svAdaya jJAnamAM vizeSa puruSAtha dvArA punaHjIvananuM saMcAraNa karavA mATe A lekha pUrvabhUmikArUpa che taduparAMta vAcakamAM viSaya pratye AdarabhAva kuLavavA mATe to te sahAyabhUta che ja. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalIka upayogI vigate lakSyamAM AvatAM te zuddhipatrakamAM pAdanoMdha rUpe tathA vizeSa zuddhipatraka rUpe levAmAM AvI che. upayogI mAhitI ApatI pAdanoMdhe chatyAdi pAchaLa zrI girIzakumAra paramAnaMda zAhane parizrama rahelo che, tethI tenuM zreya teone jAya che. graMthanA saMpAdanamAM chavAsthatA, anupaga, presa-veSa AdithI kaI truTi rahI javA pAmI hoya athavA jinAjJA viruddha kAMI paNa lakhAyuM ke chapAvAyuM hoya te badala ame tene micchA mi du6i daIe chIe. aMte A graMtha sAdhakone "svarodaya' viSayaka mAgadazana ApanAra banI rahe - e ja abhyarthanA. 96 bI, svAmI vivekAnaMda mArga, iralA, vile-pArale (pazcima), muMbaI-400 056, tA. 1-8-1986 li. kanaiyAlAla pI. zAha menejara, jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, muMbaI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa zuddhipatraka pRSTha paMkti azuddha zuddha 5 9 vakanAla vainAla [ A eka vizeSa nADI (brahmanADI) che, je mUlAdhArathI nIkaLI nAbhinI DAbI mAMthI bAjuthI upara jaI hRdaya ane vakSa:sthalane sparza karatI AjJAcakramAM rudragraMthine maLe che tathA temAMthI nIkaLI AgaLa vadhatAM kramazaH brahmarindramAM pahoMce che, taduparAnta mastakanI pAchaLanI bAjue laTakatI rahI pharI upara tarapha jAya che. ahIM A nADI adha candrAkAra dekhAya che, tethI A sthAna para tene vaMkanALa" kahe che. tyAra pachI te mahAzUnyanA cheDA para Avela "bhramara-guhAmAM praveza kare che. ] 12 24 -- saMyamanA bheda 17 che. te A pramANe 1. pRthvIkAya saMyama, 2. apUkAyasaMyama, 3. tejaskAya saMyama, 4. vAyukAya saMyama, 5. vanaspatikAya saMyama, 6. kIndriya saMyama, 7. trIndriya saMyama, 8. caturindriya saMyama, 9. paMcendriya saMyama, 10. ajIvakArya saMyama, 11. prekSA saMyama, 12. upekSA saMyama, 13. apahRtya saMyama, 14. pramAjanA saMyama, 15. mana saMyama, 16. vacana saMyama ane 17. kAya saMyama. pa6 18 paradezamAM gayelI vyaktinI avasthA (pachI umere) jANavA mATe upayegI evI pa7 24 zravaNanakSatrA zravaNa nakSatranA prathama caraNanA prathama 1/15 bhAga sudhI aMta sudhI 61 12 pahelAM jenuM nAma pahelA jenuM nAma lIdhuM hoya te lIdhuM hoya te hAre ane bIje Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIne pRSTha paMkti azuddha zuddha 86 25 -- bIjI rIte sAta prakAranA bhaya : (pachI umere) 1. Ihalokabhaya, 2. paralokabhaya, 3. AdAnabhaya, 4. akasmAtabhaya, 5 AjIvikAbhaya, 6 maraNaya ane 7. azlAghAbhaya. 92 11/12 (arthAta bhU-madhye ("bhramara-gupha" arthAt "bhramaradhyAna kendrita guhA -e satya-rAjyanuM dvAra che; je atimahAzUnya - carama-zUnya pachI ane pUrNasatya pahelA baMnenA saMdhi-sthAnamAM AveluM che, tyAM sthita thaIne [ ahIM atha pAThAntara lakSamAM rAkhI karela che. ] [oMdhaH -- "vaMkanAla" tathA "bhramara-guhA mATe juo - mahAmahopAdhyAya DaoN. zrI gopInAtha kavirAja likhita "bhAratIya saMskRti aura sAdhanA" (dvitIya khaMDa) pRSTha : 44-45 ane "tAMtrika vADamaya zAktadaSTi - pRSTha: 103-104. ] mukhapRSTha : citraparicaya svarodaya'- prANAyAmanI prathama bhUmikA che. "jJAnArNavatantranA dvitIya paTalamAM "prANAyAma-mudrA'nuM varNana karatAM kahyuM che ke - " kaniSThAnAmikAGguSThairyannAsApuTadhAraNam // 27 // prAthamika sa vize ratanamaNyame vinA " tarjanI ane madhyamA vinA, kaniSThA-anAmikA ane aMguSTha vaDe nAsikApuTane pakaDavuM te prANAyAma jANa. svaradayamAM "svara- vicAra mukhya hevAthI A granthanA mukhapRSTha para, DAbe ke jamaNo kaye "svara" sahaja rIte cAle che arthAt nAsikAnA kayA randramAMthI "vAyu " bahAra Ave che - te jANavA mATenI "mudrA darzAvI che. A citramAM jamaNe svara cAlate batAvyuM che arthAt sUryasvara" ("piMgalA'nADI)no udaya darzAvela che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-praveza gadyabaddha svaradaya jJAna vicAra karavAthI jaNAya che ke svarodayanI vidyA eka moTI pavitra tathA AtmAnA kalyANanI karavAvAlI vidyA che. kemake eno abhyAsa karIne pUrva kAlanA mahAnubhAva pitAnA AtmAnuM kalyANa karI avinAzI padane prApta karI cukyA che. ja, zrI jinezvaradeva ane zrI gaNadhara mahArAja e vidyAnA pUrA jJAtA hatA arthAt teo e vidyAnA prANAyAma Adi sarva aMga ane upAMgane sArI rIte jANatA hatA. ja ke jenAgamamAM lakhyuM che ke "zrI mahAvIra arihaMta pachI cauda pUrvadhArI zrI bhadrabAhusvAmI jyAre thayA hatA tathA teozrIe sUkSma prANAyAmanA sthAnanuM parAvartana karyuM hatuM te vakhate samasta saMghe malane teone vijJapti karI hatI " ItyAdi. ItihAsanuM avalokana karavAthI jaNAya che ke jainAcArya zrI hemacaMdrasUri tathA dAdAsAheba zrI jinadattasUri Adi aneka jainAcArya e vidyAnA pUrepUrA abhyAsI hatA, tethI nyArA thaDA sikA pUrve AnaMdaghanajI mahArAja, cidAnaMdajI mahArAja (kapUracaMdajI) tathA jJAnasArajI (nArAyaNajI) mahArAja Adi moTA moTA AdhyAtmika puruSa thaI gayA che ke jenA karelA graMtha parathI jaNAya che ke AtmAnA kalyANane vAste pUrvakAlamAM sAdhu loko bhegAbhyAsathI ghaNI sArI rIte kriyA karatA hatA, paraMtu hAlamAM kaI kAraNothI te vyavahAra dekhavAmAM Avato nathI. kemake prathama to aneka kAraNo vaDe zarIranI zakti ghaTI gaI che, bIju dharma tathA zraddhA paNa ghaTavA lAgyAM che, trIju sAdhu loke pustakAdi parigrahane ekaThA karavAmAM ane potAnA mAna mahinAmAM sAdhutva (sAdhupaNa) samajavA lAgyA che, lobhe paNa kAMIka kAMIka pitAno paje temanA para phelAvyo che, kahe, have svarodayajJAnane jhagaDe zI rIte sAre lAge? kemake A kAma to nirlobhIpaNAnuM tathA AtmajJAnIonuM che. valI A paNa kahI devAmAM atizayokti nahIM lAge ke munionA AtmakalyANano mukhya mArga A che. have bIjI vAta e che ke munio Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 potAnA AtmakalyANano mArga choDIne ajJAna saMsArI jano para potAnA DhoMga dvArA e pitAnuM sAdhutva pragaTa kare che. prANAyAma ganI daza bhUmi che jemAM pahelI ja bhUmi svarodayajJAna ja che. A jJAnanA abhyAsa dvArA e meTA gupta bhedone manuSya sugamatApUrvaka jANI zake che tathA ghaNA rogonI oSadhi paNa karI zake che. svaradaya padane zabdAtha zvAsanuM nIkaLavuM thAya che, eTalA mATe AmAM mAtra zvAsanIja elakhANa karavAmAM Ave che ane nAka para hAthane rAkhatAMja "gupta vAtanuM rahasya citranI mAphaka sAruM Ave che, ane aneka siddhio utpanna thAya che; paraMtu A vAta nakkI che ke A vidyAne abhyAsa sArI rIte gRhasthAthI thaI zakato nathI, kemake prathama te A viSaya ghaNo kaThIna che arthAt AmAM aneka sAdhananI AvazyakatA hoya che, bIju A vidyAne je graMtha che temAM A viSayanuM ati kaThInatAnI sAthe ghaNuM saMkSepathI vArNana kareluM che. je sarva sAdhAraNa manuSyothI samajavAmAM AvI zakatuM nathI. trIjuM A vidyAnA sArI rIte jANavAvAlA tathA bIjAne sugamatApUrvaka abhyAsa karAvI zake evA puruSe paNa virala sthale jovAmAM Ave che. mAtra eja kAraNa che ke vartamAna kAle A vidyAnA abhyAsa karavAnI IcchAvAlA puruSa AmAM pravRtta thaIne lAbhane badale aneka hAnio karI bese che, astu. A sarva vAtane vicAra karI tathA gRhasthane paNa A vidyAnA kAMIka abhyAsanI AvazyakatA samajIne te gRhasthathI siddha thaI zakavA gya A vidyAnuM kAMIka vijJAna atre ApavAmAM Ave che - AzA che ke gRhastha A pustakanA AdhArathI A vidyAnA abhyAsa dvArA lAbha pAmaze, kemake A vidyAne abhyAsa A bhava ane parabhava niHsaMdehapaNe sukhanI prApti karAvI zake che. svaradayanuM svarUpa tathA Avazyaka niyama nAsikAnI aMdarathI je zvAsa nIkaLe che tenuM nAma svara che. tene sthira citte karI elakhANa karI zubhAzubha kAryane vicAra kare. ravarano saMbaMdha nADIothI che. jo ke zarIramAM nADIo ghaNuM che, paraMtu temAM 24 pradhAna che. temAM paNa nava ati pradhAna che. temAM paNa 3ne ghaNI ja Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 pradhAna mAnelI che. tenAM nAma IMgalA, piMgalA ane suSumaNA (sukhamanA) che. tenuM varNana Agala karavAmAM Avaze, yAdImAM rAkhavuM joI e ke brUnI vacamAM je cakra che tyAMthI zvAsanA prakAza thAya che . ane pAchalI vaMkanAlamAM thaine nAbhimAM jaI sthira thAya che. dakSiNa arthAt jamaNI bAju je zvAsa nAka dvArAe nIkaLe che tene piMgalA nADI ke sUryasvara kahe che. vAma arthAt DAbI bAju je zvAsa nAkadvArAe nIkaLe che tene iMgalA (iMDA ) nADI ke caMdrasvara kahe che ane ane tarapha arthAt nAsikAnI jamaNI ane DAbI ema baMne mAju suu' zvAsa nIkaLe che tene sukhamanA nADI kahe che. AmAM jayAre DAbI bAju svara cAle tyAre caMdranA udaya jANavA ane jyAre jamaNI bAju svara cAle tyAre sUryanA udaya jANavA. zItala ane sthira kArya caMdrasvaramAM karavAM jevAM keH-navA maMdiranuM banAvavuM, navA maMdiranA pAyAnuM kheAdAvavuM, mUrtinI pratiSThA karavI, mUla nAyakanI mUtine sthApita karavI, maMdira para daMDa tathA kalazanuM caDAvavuM, upAzraya, dharmazALA, dAnazAlA, pustakAlaya, ghara, hATa, mahela ane gaDhanuM manAvavuM, saMghanI mAlAnuM paherAvavuM, dAna devuM, dIkSA devI, yajJApavita devuM, nagaramAM praveza karavA, navA makAnamAM praveza karavA, lugaDAM ane ghareNAMnuM karAvavuM athavA molsa ( kiMmata ) levuM, navAM ghareNAM tathA lugaDAnuM paheravuM, padavI levI. auSadhi banAvavI, khetI karavI, bhAga, bagIcA banAvavA, rAjA vagere moTA moTA puruSAnI sAthe mitratA karavI, rAjyasiMhAsana para besavuM, ceAgAbhyAsa karavA ityAdi. tAtparya e che ke A sarva kAryA caMdrasvaramAM karavAM joI e, kemake caMdrasvaramAM uparanAM kAryA karavAthI sukhakArI thAya che, krUra ane cara kAryane sUryasvaramAM karavAM joI e. jevAM ke;-vidyA zikhavAnA prAraMbha karavA, dhyAna sAdhavuM, maMtra tathA devanI ArAdhanA karavI, rAjA ke hAkamane araja karavI, vakIlAta athavA mukhatyArI levI, vairInI sAthe malatApaNuM karavuM, sarpanuM viSa tathA bhUtanuM utAravuM, rogIne davA devI, vighnanI zAMti karavI, kaSTavALI strIne upAya karavA, hAthI, gheADA, ratha vagere levAM, bheAjana karavuM, snAna karavuM, strIne rutudAna devuM, navI vahI lakhavI, vyApAra karaveA, rAjAnA zatrunI sAthe laDAI karavA javuM, vaDANu Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke AgabeTane samudramAM calAvavI, varInA makAnamAM paga mUke, nadI vageremAM taravuM, koIne rUpIyA udhAra devA athavA keInI pAsethI udhAra levA ityAdi. tAtparya e che ke A sarva kAryo sUrya svaramAM karavAM. kemake tema karavAthI sarva kAryo siddha thAya che. je samaye cAlatA cAlatA eka svara baMdha thaIne bIje svara thAya che arthAta jyAre caMdrasvara badalIne sUryAsvara thAya che ke sUryasvara badalIne caMdrasthara thAya te vakhate pAMca sAta miniTa sudhI baMne svara cAlavA lAge che tene sukhamanA svara kahe che. A svaramAM kaI paNa kAma na karavuM, kemake A svaramAM kaI paNa kAma karavAthI te niSphaLa nivaDe che, tathA tethI kaleza paNa utpanna thAya che. kRNa (vadi) pakSane svAmI sUrya che ane zukala (suda) pakSane svAmI caMdra che. kRSNapakSanA paDavAnA prAtaHkAle je sUryasvara cAle che te pakSa ghaNuM AnaMdanI sAthe vIte. zakalapakSanA paDavAnA prAtaHkAle je caMdrasvara cAle te te pakSa paNa sukha ane AnaMdanI sAthe vIte. je caMdranI tithimAM (zukalapakSanA paDavAnA prAta:kAle) sUryasvara cAle te kaleza ane pIDA thAya che tathA kAMIka dravyanI paNa hAni thAya che. - sUryanI tithimAM (kRSNapakSanA paDavAnA prAtaHkAle) je caMdrasvara cAle to pIDA, kaleza tathA rAja taraphathI kaI paNa prakArane bhaya thAya che ane cittamAM caMcalatA utpanna thAya che. je kadAcit baMne pakSanA (sudi ane vadimAM) paDavAnA savAramAM sukhamanA cAle te te mahInAmAM lAbha hAni samAna thAya che. kRSNapakSanI 15 tithimAM kamathI traNa traNa tithie sUrya ane caMdranI thAya che. jemake paDa, bIja, trIja e traNa tithi sUryanI che tathA cotha, pAMcama ane chaThTha e traNa caMdranI tithi che. e rIte amAvAsyA sudhI bAkInI tithio viSe paNa samajavuM. AmAM jyAre pitApitAnI tithie baMne svara (caMdra ane sUrya) cAle che tyAre te kalyANakArI thAya che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 zukalapakSanI 15 tithiomAM kamathI traNa traNa tithio caMdra ane sUryanI thAya che arthAt paDe, bIja ane trIja e traNa tithi caMdranI che tathA cotha, pAMcama ane chaTha e traNa tithi sUryanI che. e rIte pUrNimA sudhI bAkInI tithio viSe paNa samajavuM, AmAM paNa A baMne svara (caMdra ane sUrya) pitapatAnI tithie prAta:kAle cAle te zubhakArI thAya che. vRzcika, siMha, vRSa ane kuMbha e cAra rAzi caMdra svaranI che. tathA e rAzio sthira kAryamAM zreSTha che. karka, makara, tala ane meSa e cAra zazi sUryasvaranI che ane carakAryamAM zreSTha che. mIna, mithuna, dhana ane kanyA e cAra rAzi sukhamanAnI baMne svabhAvavALI che. AmAM kAryo karavAthI hAni thAya che. uparanI bAra rAziothI bAre mahinAo paNa jANI levA arthAt upara lakhela je saMkrAMti lAge teja caMdra, sUrya ane sukhamanAnA mahInA samajI levA. je kaMIpaNa manuSya pitAnA keI paNa kAmane mATe prazna pUchavA Ave ane ApaNA sAme tathA DAbI bAju athavA te uce besIne prazna kare ane te samaye ApaNe caMdrasvara cAlato hoya te kahevuM ke tAruM kAma siddha thaze. jo keI mANasa ApaNI nIce pAchalake jamaNI bAju ubhe rahIne praznakare ane te samaye sUryasvara cAlato hoya te kahevuM ke tAruM kAma siddha thaze. je kaI mANasa jamaNI bAju ubhuM rahIne prazna kare ane te samaye ApaNe sUryasvara cAlato hoya tathA lagna, vAra ane tithinA saghalA caga je malI jAya te kahevuM ke tAruM kAma nakkI siddha thaze. + jo keI prazna karavAvALe jamaNI bAju ubhA rahIne ke besIne prazna kare ane te samaye ApaNe caMdrasvara cAlatuM hoya te sUryanI tithi ane vAra vinA te zUnya dizAne prazna siddha thaI zakatuM nathI. + maMgala, zani ane ravi e traNa vAra sUryanA che tathA soma, budha, guru, zukra e cAra vAra caMdranA che. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 je kaI pAchaLa ubhuM rahIne prazna kare ane te samaye ApaNe caMdrasvara cAlato hoya te kahI devuM ke kArya siddha nahIM thAya. je kaI DAbI bAju ubhuM rahIne prazna kare tathA te samaye ApaNo sUryavira cAlato hoya te caMdraga svara vinA te kArya siddha nahIM thAya. e rIte je kaI ApaNA sAme athavA ApaNAthI uce rahIne prazna kare tathA te samaye ApaNe sUryasvara cAlatuM hoya te caMdrasvaranA sarva yoge malyA vinA te kArya kadI siddha nahIM thAya. veremAM pAMca tatvonI oLakhANa upara kahela caMdra ane sUrya e baMne svaremAM pAMca tattava cAle che ane te tenA raMga, parimANa, AkAra ane mApa paNa hoya che. e vAste svadaya viSayamAM e viSaya paNa jANI levuM Avazyaka che. kemake je puruSa A vAtanA vijJAnane barAbara jANe che tenI kahelI hakIkata avazya maLe che. e vAte A viSayanuM varNana jarUrI che. pRthvI, jala, agni, vAyu ane AkAza e pAMca tatva che. temAM pRthvI ane jalane svAmI caMdra che ane agni, vAyu ane AkAza e traNano svAmI sUrya che. pRthvIne raMga pIle, jalane raMga sapheda, agnine raMga lAla, vAyune raMga lIlA ane AkAzane raMga kAle che. pRthvI tattva sAmuM cAle che tathA nAkathI bAra AMgala sudhI dUra jAya che ane tenA svaranI sAthe samarasa AkAra thAya che. jala tatva nIce cAle che tathA nAkathI sela AMgala sudhI dUra jAya che ane tene AkAra caMdramA je geLa che. agni tatva upara cAle che tathA nAkathI cAra AMgaLa sudhI dUra jAya che ane tene trikoNa AkAra che. vAyu tatva ta cAle che tathA nAkathI ATha AMgaLa sudhI dUra jAya che ane tene AkAra devA jevuM che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 AkAza tattva nAkanI aMdaraja cAle che arthAta ane svarezamAM (sukhamanA svaramAM ) cAle che tathA tenA AkAra kAMI nathI. eka eka svara aDhI ghaDI ekeka kalAka cAle che ane emAM A pAMce tattva rAta divasa A rIte cAle che. pRthvI tattva pacAsa pala, jala tattva cAlIsa pala, agni tattva trIza pala, vAyu tattva vIza pala ane AkAza tattva deza pala, e rIte traNe nADIo upara kahelAM pAMce tattvonI sAthe rAtri divasa prakAzita rahe che. pAMce tattvonA jJAnanI rIti pAMca raganI pAMca gALI ane vicitra ra`ganI eka geALI banAvI e cha gALIAne ApaNI pAse rAkhavI ane jyAre manamAM IcchA thAya ke hAla kayuM tattva che tyAre AMkha mIMcIne eka geALI lai levI. te manamAM dhArela tathA geALInA raga ekaja jAtaneA nIkaLe te te tattva che ema jANavuM. athavA khIjA koI puruSane kaheA ke tame koI raMga dhArA, jyAre te potAnA manamAM 2Mga dhAre tyAre ApaNA nAkanA svaramAM tattva joI levuM tathA ApaNA tattvanA vicAra karIne te puruSanA dhArela raMga batAvavA ke tame amuka raMga dhArela che, jo teNe dhArela raga reAkhara malI jAya te jANavuM ke tattva kharAkhara male che. athavA arIsAne ApaNA hAThanI pAse lagADIne tenI upara ala pUrvaka nAkanA zvAsa cheDavA. e pramANe karavAthI te arIsA para je AkAranuM cihna paDe te AkAra prathama lakhela tattvAnA AkAra sAthe maLave joI e. ane te tattvanA AkAra sAthe A AkAra male te tattva te vakhate che ema jANavuM. athavA e aMguThAthI e kAnane, baMne tarjanIthI e AkhAne, baMne madhyama AMgalIthI e nAkanAM chidro baMdha karIne ane baMne anAmikA tathA kaniSTikA AMgalIthI eTale cAra AMgalIthI hAThanI upara nIcethI khUba dabAvIne gurunI batAvelI rItithI manane bhrakuTImAM laI javuM. pachI te jagAe jevuM ane je raMganuM biMdu mAlama paDe te tattva che ema jANavu. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara kahela rItithI thoDA divasa sudhI sAdhana karavuM joIe. kemake abhyAsathI manuSyane tanuM jJAna thavA lAge che ane tenuM jJAna thavAthI te puruSa zubhAzubha kArya zIvratAthI jANI zake che. varamAM pragaTa thayela tattvo dvArA varSaphala jANavAnI rIti hamaNAM kahyuM ke pAce tanuM jJAna thayAthI manuSya thavAvALAM kAryo jANI zake che. e niyamane anusAre pAMce tatta dvArA varSamAM thavAvAi zubhAzubha phaLa paNa jANI zake che. te jANavAnI rIta nIce mujaba che. je vakhate meSanI saMkrAMti lAge te vakhate zvAsane rekIne svaramAM kayuM tattva cAle che te jovuM joIe. je caMdrasvaramAM pRthvItatva cAlatuM hoya te jANI levuM ke jamAne bahu zreSTha thaze arthAt rAjA ane prajA sukhI raheze. pazuone mATe ghAsa vagere ghaNuM thaze tathA roga ane bhaya vagerenI zAMti raheze ItyAdi. je te vakhate caMdrasvaramAM jalatatva cAlatuM hoya te jANavuM ke varasAda bahu thaze, pRthvI upara anna ghaNuM thaze, prajA sukhI raheze, rAjA ane prajA dharmanA mArge cAlaze, puNya, dAna, dharmanI vRddhi thaze sarva prakAre sukhasaMpatti vadhaze ItyAdi. je te vakhate sUryasvaramAM pRthvI ane jala tatva cAlatAM hoya te jANI levuM ke kAMIka ochuM phala thaze. je te vakhate baMne svaremAMthI game te svaramAM agni tatva cAlatuM hoya te jANavuM ke varasAda kamatI thaze rega pIDA adhika thaze, dubhikSa, thaze, deza ujaDa thaze tathA prajA duHkhI thaze ItyAdi. je te vakhate game te svaramAM vAyutattva cAlatuM hoya te jANavuM ke rAjyamAM kAMIka vigraha thaze, varasAda theDe thaze, jamAne sAdhAraNa thaze tathA pazuone mATe ghAsa-cAra paNa cheDe thaze ItyAdi. je te vakhate AkAza tattva cAlatuM hoya te jANI levuM ke bahu bhArI dubhikSa thaze tathA pazuo mATe ghAsa Adi kAMI paNa nahIM thAya ItyAdi. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 varSaphalane jANavAnI bIjI rIti je caitra sudi paDavAne divase prAta:kAle caMdrasvaramAM pRthvI tattva cAlatuM hoya to e phala jANavuM ke varasAda bahu thaze, jamAno zreSTha thaze, rAjA ane prajAmAM sukhasaMcAra thaze tathA keI prakArane bhaya ke utpAta A varSamAM nahIM thAya ItyAdi. je te divase prAtaHkAle caMdrasvaramAM jala tatva cAlatuM hoya te e phala jANavuM ke A varSa ati zreSTha che arthAta A varSamAM varasAda, anna ane dharmanI atizaya vRddhi thaze. tathA sarva prakAre AnaMda raheze ItyAdi. je te divase prAtaHkAle sUryasvaramAM pRthvI ke jalatattva cAlatuM hoya te madhyama phala jANavuM. je te divase prAtaHkAle caMdrasvaramAM ke sUryasvaramAM agni, vAyu ane AkAza e traNa tatva cAlatAM hoya to tenuM phala A pramANe samajI levuM ke pUrve meSa saMkrAMtinA viSayamAM lakhAI gayeluM che te pramANe je sUryasvaramAM agni tatva cAlatuM hoya te jANavuM ke prajAmAM rega ane zeka thaze. dubhikSa paDaze tathA rAjAnA cittane AnaMda nahIM rahe chatyAdi. je sUryasvaramAM vAyutatva cAlatuM hoya te samajavuM ke rAjyamAM kAMIka vigraha thaze ane vRSTi theDI thaze tathA je sUryasvaramAM sukhamanA cAle te jANavuM ke pitAnuM mRtyu thaze ane chatrabhaMga thaze tathA keIkeI ThekANe thoDuM anna ane ghAsa thaze ane kaI kaI ThekANe bilakula nahIM thAya ItyAdi. varSaphala jANavAnI trIjI rIti je mAgha sudi sAtama athavA akSaya tRtIyAnA prAtaHkAle caMdrasvaramAM pRthvI ke jalatattva cAlatuM hoya te agAu kahyA mujaba zreSTha phala che ema jANI levuM. je te dine prAtaHkAle agni Adi traNa tattva cAlatAM hoya to pUrva kahyA mujaba nikRSTa phala che ema jANuM levuM. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 jo te krine prAtaHkAle sUryasvaramAM pRthvI ke jalatattva cAlatuM hAya te sAdhAraNa phUla jANI levuM. jo te dine prAta:kAle zeSa traNa tattva ( agni, vAyu ane AkAza) cAlatAM hoya teA tenuM kula paNa pUrve kahyA mujaba samajI levu. pAMca tattvomAM praznano vicAra jo caMdrasvaramAM pRthvI tattva ke jalatattva cAlatuM hAya ane te samaye jo koI kAMI paNa kAryane mATe prazna kare teA kahevuM ke avazya kArya siddha thaze. jo caMdrasvaramAM agni, vAyu ke AkAza tattva cAlatuM hAya ane te vakhate koI paNa mANasa kAMi kAryane lIdhe prazna kare teA kahevu ke kArya keAI paNa prakAre siddha nahIM thAya. yAda rAkhavAnuM eTaluM che ke caMdrasvaramAM jalatattva ane pRthvItattva sthira kAryane mATe sArAM che paraMtu cara kAryane mATe sArAM nathI. tathA vAyu, agni ane AkAza e traNa tattva cara kAryane mATe sArAM che; paraMtu te paNa sUryasvaramAM sArAM che, paNa caMdrasvaramAM sArAM nathI. jo koI puruSa AvIne rogIne viSe prazna kare tathA te samaye caMdrasvaramAM pRthvItattva ke jalatattva cAlatuM hAya ane prazna pUchavAvALA paNa caMdrasvaranI (DAbI) bAjue beThela hAya tA kahevuM ke rAgI nahIM mare. jo caMdrasvara baMdha hoya eTale sUryasvara cAlatA hAya ane prazna karavAvALA DAbI bAju eke hAya te kahevu ke koI paNa prakAre rAgI nahIM jIve. jo koI puruSa khAlI dizAmAM je krizAneA svara cAlatA hoya (te dizA cheADIne bIjI kaI dizAmAM ) AvIne prazna kare teA kahevu ke rAgI nahIM kheMce, paNa jo khAlI dizAthI AvIne bharI dizAmAM (je dizAnA svara cAlatA heAya te dizAmAM ) besIne prazna kare te kahevuM ke rAgIne sArUM thaI jaze. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 je prazna karatI vakhate caMdrasvaramAM pRthvI ke jalatattva cAlatuM hoya te jANavuM ke regInA zarIramAM eka roga che. tathA je prazna karavAnA vakhate caMdrasvaramAM agnitattva Adi koI tatva cAlatuM hoya to kahevuM ke regInA zarIramAM keTalAka roga mizrita che. je praznana karatI vakhate sUryasvaramAM agni, vAyu ke AkAza tattva cAlatuM hoya te jANavuM ke regInA zarIramAM eka roga che, paNa je prajhana karatI vakhate sUryasvaramAM pRthvI ke jalatatva cAlatuM hoya te jANavuM ke regInA zarIramAM keTalAka mizrita rega che. yAda rAkhavAnuM ke vAyu ane pittane svAmI sUrya che, kaphane svAmI caMdra che tathA sannipAtane svAmI sukhamanA che. je kaI puruSa cAlatA svaranI taraphathI AvIne cAlatA svaranI bAjue ubhA rahIne ke besIne praznana kare te kahevuM ke tamAruM kAma avazya siddha thaze. je kaI puruSa khAlI svaranI taraphathI AvIne khAlI svaranI bAjue ubhA rahIne ke besIne prazna kare te kahevuM ke tamAruM kaI paNa kAma siddha nahIM thAya. je kaI puruSa khAlI svaranI taraphathI AvIne cAlatA svaranI bAjue ubhuM rahIne ke besIne prazna kare te kahevuM ke tamAruM kAma niHsaMdeha siddha thaze. je kaI puruSa cAlatA svaranI taraphathI AvIne khAlI svaranI bAjue ubhuM rahIne ke besIne prazrana kare to kahevuM ke tamAruM kAma siddha nahIM thAya. je guruvAre vAyutatva, zanivAre AkAzatattva, budhavAre pRthvItatva, somavAre jala tattva tathA zukavAre agni tara va prAta:kAlamAM cAle to jANI levuM ke zarIramAM kaI pahelAMne rega che te avazya maTaze. ApaNuM zarIra, kuTuMba ane dhana AdikanA vicAranI rIti je citra sudi paDavAne divase prAta:kAle caMdrasthara na cAlatuM hoya te jANavuM ke traNa mahInAmAM hRdayamAM bahu ciMtA ane kaleza utpanna thaze. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 je caitra suda bIjane divase prAtaHkAle caMdrasthara na cAlatuM hoya te jANI levuM ke paradezamAM javuM paDaze ane tyAM adhika duHkha bhegavavuM paDaze, je citra sudi trIjane divase prAtaHkAle caMdrasvara na cAlatuM hoya te jANavuM ke zarIramAM garamI, pittavara tathA raktavikAra Adikane rega thaze. e citra sudi cothane divase prAtaHkAle caMdrasvara na cAlato hoya te jANavuM ke nava mahInAmAM mRtyu thaze. je citra sudi pAMcamane divase prAta:kAle caMdrasvara na cAlatuM hoya te jANI levuM ke rAjyathI kaI prakAranI takalIpha tathA daMDanI prApti thaze. je citra sudi chaThThane divase prAtaHkAle caMdrasvara na cAlatuM hoya te jANavuM ke A varSamAM bhAInuM mRtyu thaze. - je caitra sudi sAtamane ja prAtaHkAle caMdravara na cAlatuM hoya te jANavuM ke A varSamAM potAnI strI marI jaze. je citra sudi AThamane divase prAta:kAle caMdrasthara na cAlatuM hoya te jANavuM ke A varSamAM kaccha tathA pIDA adhika thaze. arthAt bhAgyageja sukhanI prApti thAya ItyAdi. e sivAya je upara kahela divasamAM prAtaHkAle caMdrasvaramAM pRthvI tatva ane jalatava Adi zubha tava cAlatAM hoya to bIjuM paNa zreSTha phala jANI levuM. - - svara dvArA paradeza gamana vicAra je puruSa caMdra svaramAM dakSiNa ane pazcima dizAmAM paradeza jAya te paradezathI pAcho AvIne pitAnA gharamAM sukha bhegave che. sUryasvaramAM pUrva ane uttara dizA tarapha javuM te zubhakArI che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMdrasvaramAM pUrva ane uttara dizA tarapha paradeza javuM te ThIka nathI. sUryasvaramAM dakSiNa ane pazcima dizA tarapha paradeza javuM te ThIka nathI. Urva dizA caMdrasvaranI che, te mATe caMdrasvaramAM parvata Adi UrdhvadizAmAM javuM sAruM che. pRthvI nIcenA bhAgane svAmI sUrya che, te mATe sUryasvaramAM pRthvInI nIcenA bhAgamAM javuM sAruM che, paraMtu sukhamanA svaramAM tyAM javuM ThIka nathI. paradezamAM rahela manuSyanA viSayamAM prazna-vicAra prazna karatI vakhate je svaramAM jala tattva cAlatuM hoya te prazna karanArane kahevuM ke te (paradezAM gayela mANasa) sarva kAryo siddha karIne turata Avaze. je prazna karatI vakhate svaramAM pRthvI tattva cAlatuM hoya te prakana karanArane kahevuM ke te (paradezamAM gayela mANasa) ThekANe beThela che ane tene kaI vAtanI ciMtA nathI. je prazna karatI vakhate vAyu tatva cAvatuM hoya te prazna karanArane kahevuM ke te (paradezamAM gayela mANasa) te sthalethI bIje sthale gaye che ane tenA hRdayamAM ciMtA utpanna thaI rahI che. je prazna karatI vakhate agni tatva cAlatuM hoya te prazna karanArane kahevuM ke tenA paradeza gayela mANasanA zarIramAM roga che. je praznana karatI vakhate svaramAM AkAza tattva cAlatuM hoya to prazrana karanArane kahevuM ke te (paradeza gayela) puruSa marI gaye. vare dvArA garbhasaMbaMdhI prazna-vicAra je caMdrasvara cAlato hoya tathA te bAjuthI AvIne koI prazna kare ke garbhavatI strIne putra thaze ke putrI thaze te kahevuM ke putrI thaze. intri Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 je sUryasvara cAlatuM hoya ne te bAjuthI AvIne koI prazna kare ke garbhavatI strIne putra thaze ke putrI thaze to kahevuM ke putra thaze. je sukhamanA svara cAlatI vakhate kaI AvIne prazna kare ke garbhavatI strIne putra thaze ke putrI thaze te kahevuM ke napuMsaka janmaze. je ApaNe sUryasvara cAlato hoya tathA te bAjuthI AvIne kaI garbha viSe prazna kare ane prazna karanArane caMdrasvara cAlatuM hoya te kahevuM ke putra thaze. paNa te jIvaze nahIM. - je ApaNo tathA prazna karanAra baMnene sUryasvara cAlatuM hoya te kahevuM ke putra janmaze ane te ciraMjIvI thaze. je ApaNe cadrasvara cAlatuM hoya ane prazrana karanArane sUryasvara cAlato hoya to kahevuM ke putrI thaze, paNa te jIvaze nahIM. A bannene (ApaNe ane prazna karanArane) caMdrasvara cAlatA hoya te kahevuM ke putrI thaze tathA te dIrdhAyuSI thaze. je sUryasvaramAM pRthvI tatvamAM tathA te dinane mATe kaI garbha saMbaMdhI prazna hoya te kahevuM ke putra thaze tathA te rUpavAna, rAjyavAna ane sukhI thaze. je sUrya svaramAM jalatattva cAlatuM hoya ane temAM keI garbha saMbaMdhI prazna kare te kahevuM ke putra thaze tathA te sukhI, dhanavAna ane cha rasane joktA thaze. je garbha saMbaMdhI pratrana karatI vakhate caMdrasvaramAM pRthvI tatva ane jala tatva cAlatAM hoya te kahevuM ke putrI thaze tathA te upara lakhyAM lakSaNavAlI thaze. je garbha saMbaMdhI prazna karatI vakhate caMdrasvaramAM agni tatva cAlatuM hoya te kahevuM ke garbha paDI jaze tathA je saMtati thaze te te jIvaze nahIM. je garbha saMbaMdhI prakana karatI vakhate caMdvasvaramAM vAyu tatva cAlatuM hoya to kahevuM ke kAM te piMDAkRti thaze athavA garbha galI jaze. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo garbha saMbaMdhI prazna karatI vakhate sUryasvaramAM AkAza tattva cAlatuM hoya to napuMsakanI tathA caMdrasvaramAM AkAza tatva cAlatu hoya te vaMdhyA jevI putrInI utpatti kahevI. ne keI sukhamanA svaramAM garbhane prazna kare te kahevuM ke be dIkarI janmaze. je kaI baMne svare cAlatI vakhate garbhaviSayaka prazrana kare tathA te samaye je caMdravara teja cAlato hoya te kahI devuM ke be kanyA thaze tathA je sUryasvara teja cAlato hoya te kahI devuM ke be putra thaze. bIjA Avazyaka viSane vicAra keI ThekANe javAnI vakhate athavA uMghamAMthI uThIne bIchAnAthI nIce paga mUkatI vakhate je caMdrasvara cAlato hoya tathA caMdramAnoja vAra heya to pahelAM cAra pagalAM DAbI bAjuthI cAlavuM joIe. je sUryane vAra hoya tathA sUryasvara cAlato hoya to cAlatI vakhate prathama traNa pagalAM dakSiNa pagathI cAlavuM. je manuSya tatvanI oLakhANa karI potAnAM sarva kAma karaze tenA sarva kAma avazya siddha thaze. pazcima dizA jala tattvarUpa che, dakSiNa dizA pRthvI tatvarUpa che, uttara dizA agni tatvarUpa che, pUrva dizA vAyu tattvarUpa che tathA AkAzanI sthira dizA che. jaya. tuSTi, puSTi, rati khelavuM kUdavuM ane hAsya e cha avasthA caMdrasvaranI che. vara, nidrA, parizrama ane kaMpana e cAra avasthA jyAre caMdrasvaramAM vAyu tatva tathA agni tatva cAlatAM hoya te samaye zarIramAM hoya che. jyAre caMdrasvaramAM AkAza tatva cAle che tyAre AyuSyane kSaya tathA mRtyu thAya che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 pAMce tattvanA malavAthI ca`drasvaranI upara jaNAvelI khAra avasthA thAya che. jo pRthvI tattva cAlatuM hAya te jANavuM ke pUchanAranA manamAM mUlanI ciMtA che. jo jalatattva ane vAyu tattva cAlatAM hAya te jANavuM ke pUchanAranA manamAM jIva saMbaMdhI ciMtA che. agni tattvamAM dhAtunI ciMtA jANavI. AkAza tattvamAM zubha kAmanI ciMtA jANavI. pRthvI tattvamAM bahu pagavAlAnI ciMtA jANavI, jala ane vAyu tattvamAM e pagavAlAnI ciMtA jANavI. agni tattvamAM cAra pagavAlAnI ciMtA jANavI. AkAza tattvamAM paga vinAnA padArthanI ciMtA jANavI. vi, rAhu, maMgala ane zani e cAra sUryasvaranAM pAMce tattvanAM svAmI che. caMdrasvaramAM pRthvI tattvanA svAmI budha, jala tattvanA svAmI caMdra, agni tattvanA svAmI zukra ane vAyu tattvanA svAmI guru che. e vAste potapotAnA tattvamAM e graha athavA vAra zubha phaladAyaka thAya che. pRthvI Adi cAre. tattvamAM anukrame mIThe, kaSAyelA, khArA ane khATe e cAra rasa che, e vAste je vakhate je rasanI khAvAnI IcchA thAya te vakhate te tattva cAle che ema samajavuM. agni tattvamAM krodha, vAyu tattvamAM IcchA tathA jala ane pRthvI tattvamAM kSamA ane namratA Adi yatidharmarUpa deza guNa utpanna thAya che. zravaNa, dhaniSThA, rohiNI, uttarASADhA, abhijita, jyeSThA ane anurAdhA e sAta nakSatra pRthvI tattvanAM che tathA zubha ladAyI che. mUla, uttarAbhAdrapada, revatI, Ardra pUrvASADhA, zatabhiSA ane AzleSA e sAta nakSatra jalatattvanAM che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 e cAda nakSatro sthira kAryamAM potapotAnA tattvanA cAlatA samayamAM jANavAM. maghA, pUrvAphAlgunI, pUrvAbhAdrapada, svAtI, kRtikA, bharaNI ane puSya e sAta nakSatra agni tattvanAM che. hasta, vizAkhA, mRgazira, punarvasu, citrA, uttarAphAlgunI ane azvinI e sAta nakSatra vAyu tattvanAM che. prathama AkAza, tenI pAchaLa vAyu, tenI pAchaLa agni, tenI pAchaLa pANI, tenI pAchaLa pRthvI e kramathI eka eka tattva ekekanI pAchaLa cAle che. pRthvI tattvanA AdhAra gudA, jala tattvanA AdhAra liga, agni tattvanA AdhAra netra, vAyu tattvane AdhAra nAke tathA AkAza tattvanA AdhAra kAna che. jo sUryasvaramAM bhAjana kare tathA caMdrasvaramAM jala pIe ane DAbI bAju suve te roga kadi na thAya. jo caMdrasvaramAM bhojana kare ane sUryasvaramAM jala pIe te tenA zarIramAM avazya roga thAya. caMdrasvaramAM zaucane mATe ( dizA mATe ) javuM joie. sUryasvaramAM pezAba karavA joIe tathA suvuM joi e. jo kAI puruSa strIne evA abhyAsa rAkhe ke tene caMdravaramAM divasanA udaya hAya tathA sUryasvaramAM rAtrinA udaya hAya to te pUrI avasthA bhagave che. paraMtu jo ethI viparIta hAya te jANavuM ke mAta najIka che. aDhI aDhI ghaDI sudhI baMne ( sUrya ane caMdra ) svara cAle che ane tera zvAsa sudhI sukhamanA cAle che. jo A paheAra sudhI (cAvIza kalAka sudhI ) sUryavaramAM vAyu tattvaja cAlatA rahe te traNa varSanuM AyuSya jANavuM. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 je sela pahera sudhI sUryasvaraja cAlatuM rahe (caMdrasvara Aveja nahIM) te be varSamAM mRtyu jANavuM. je traNa divasa sudhI barAbara sUryasvara ja cAlatuM rahe te eka madInAmAM mRtyu jANavuM je eka mahInA sudhI sUryasvara haMmezAM cAlato rahe te be divasanuM AyuSya jANavuM. je sUrya, caMdra ane sukhamanA e traNe svara na cAle arthAt meDhethI zvAsa levuM paDe to cAra ghaDImAM mRtyu jANavuM. je Akho divasa caMdrasvara cAle ane AkhI rAta sUryasvara cAle te meTuM AyuSya jANavuM. je A divase sUryavara ane AkhI rAta barAbara caMdrazvara cAle te cha mahInAnuM AyuSya jANavuM. je cAra, ATha, bAra, seLa athavA vaza divasa rAta barAbara caMdrasvara cAlatuM rahe te mATuM AyuSya jANavuM. je traNa rAtadivasa sudhI sukhamanA svara cAlatuM rahe te eka varSanuM AyuSya jANavuM. je cAra divasa sudhI barAbara sukhamanA svara cAlatuM rahe te che mahinAnuM AyuSya jANavuM. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 1 11 11 13 14 15 15 16 18 19 19 20 21 21 22 paMkti 16 19 tithiAonA azuddha tIthaMkara Adi 14 kahyAM 19 te(praznakartA)nu 6vivAra 24 (4) pratyAhAra 1 (2) pUraka, 15 nija joga' zuddhipatraka 20 vaNa-saMcAra 22 suSumbrA(sarasvatI)- 12 dazama dvAre 6 tAme 10 AdRSTi 21 || zrlR || 24 strIkathA, 1 nidA zuddha Adi tIthaMkara tithinA kahyA te(praznakartA)nuM vicAra (4) pratyAhAra, (2) pUraka 'nija-joga' varNa-saMcAra suSumjA(sarasvatI) athavA iDA(yamunA), piMgalA (sarasvatI) ane suSumhA(gaMgA)* dazama-dvAre tA ASTi || 24 // strIkathA niMdA * sarakhAveA :-- piGgalA yamunA nadI / iDA gaGgeti vijJeyA, madhye sarasvatIM vidyAt, prayAgAdisamaM tathA // ( ' zivasvarAya;' zlAka : 374 ) athavA iDAyAM yamunA devI, piGgalAyAM sarasvatI / suSumnAyAM vased gaGgA, tAsAM yogastridhA bhavet // saGgatA dhvajamUle ca, vimuktA bhrUviyogataH / triveNIyogaH sA proktA, tatra snAnaM mahAphalam // ( 'SaTcakra-nirupaNam;' zloka : 1 nI TIkA ) Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 24 zuddha aMzathI agurulaghu bheda bhavi jIva (AtmA) ane kAyA (deha) tejakAMti 26 pRSTha paMkti azuddha 7 azathI 23 agara-laghu 25 6 memavi 20 kAyA (deha) ane jIva (AtmA) 6 tajakAMti 24 vinano 20 jyAre 4 cadrasvara 14 te te ne -rAmana 18 vata, 25 "nimudrA 37 vinAne 41 caMdrasvara te tene vina-zamana vadata enimudrA, " tadaya', 'pamukhIkaraNa vagere 47 pa2 pajha )nA 25 kara 18 "dhAtu' ? 9 pAMca (ta 17 je te 22 (pUrNa 12 ranameM 15 garbhapAta 24 prazna 25 cadrasvaramAM 26 pahacAna 24 biba 14 sakSepathI 4 kArya-siddha 13 ravI 10 lAgalagATa 16 thI 18 sumanAmI dhAtu pAMca(ta)nA je tene pUrNa janame garbhapAta prana caMdrasvaramAM pahacAna biMba saMkSepathI kArya siddha ravi lAgalAgaTa tathA 67 70 9Y 9 78 78 sukhamana bhI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 hiAya "A mAruM', praTha paMkti azuddha zuddha 79 22 heyA 82 ra1 dharma dharma rara dharma dharma 3 376 I376+ 17 "A mAru" "A mAra" A mAra; 22 joIe. joIe-- ra5 nAnAM nAno 14 fdhI adhikA 17 be ghaDI 48 miniTamAM be ghaDI athavA 48 miniTamAM 19 AkhA divasamAM eka divasamAM 25 "zvAsane atha zvAsane atha 90 24 athavA ke athavA + dharma, artha kAma ane mokSa, evA cAra puruSAtha prApta karavAno sapuruSone upadeza che. e cAra puruSArtha nIcenA be prakArathI samajavAmAM AvyA che : 1. dharma vastunA svabhAvane dharma' kahevAmAM AvyuM che. 2. jaDa-caitanya saMbaMdhInA vicArone "artha' kahyo che. 3. cittanirodhane "kAma". 4. sarvabaMdhanathI mukta thavuM te "mokSa. - e prakAre sarvasaMgaparityAgInI apekSAthI karI zake che. sAmAnya rIte nIce pramANe -- dhama-saMsAramAM adhogatimAM paDatA aTakAvI dhArI rAkhanAra te dharma. artha--vaibhava-lakSmI, upajIvanamAM saMsArika sAdhana kAma--niyamita rIte strIparicaya. mokSa--sava baMdhanathI mukita te mokSa. ("zrImad rAjacaMdra; khaMDa-2, AdhyAtmika-tatvajJAna, gujarAtI lipinI AvRtti 3 , pRSTha : 9 - 100 ). Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha paMkti 90 26 91 92 56 92 92 93 93 93 94 94 95 96 96 6 96 96 96 96 23/24 'alajISA', che 96 25 mukhya 100 10 pAThAMtara 100 11 vita azuddha zastrazAstranA 11 morayatAM rucaka-pradeza'thI ajapA-smaraNa 8 22 16 19 19 vadhAra. 1 cadAnaMda 18 // 42 // 15 arthAt AMTA che 14 IMgalA 15 nAsinA tema kare ane prema nasakaiArAmAM 15 16 suSumgrA' 17 rakSiLa, 23 'yazasvinI, 30 (2) hajAro nime prottta:, sahAre zuddha zastrAstranA bhogavatAM rucaka-pradeza'thI 'ajapA-smaraNu' tema tema karIne prema' vadhAre. cidAnaMda // 42 // * arthAt aDhI AMTA che iMgalA nAsikAnAM nasakeArAMmAM Pin 'suSumaNA' dakSiNa 'yazasvinI' 'alaiSuSA' che, (mukhya pAThAMtara - citta * sarakhAvA H , (2) 'kacchvAse zaiva niHzvAse, sa yaMkSarayam / ' ityAdi (2)sa:jArena varyAiti,Are virota punaH / ' ( vizeSa spaSTIkaraNa mATe jue :- vizvanAthakRtA--'SacakravivRttiH'). athavA pravezanam / ( 'ziva svAdaya'; kSAka : 51 ). Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna 4 * * * Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I zrI rAma namaH | zrI cidAnaMdajI mahArAja kRta svarodaya jJAna maMgalAcaraNa (tItha kara-vaMdanA) [ namo Adi arihaMta, deva devanapati raayaa| jAsa caraNa avalaMba, gaNAdhipa guNa nija pAyA / / dhanuSa paMcazata mAna, sapta kara parimita kaayaa| vRSabha Adi aru aMta, mRgAdhipa caraNa suhAyA // Adi aMta yuta madhya, jina covIsa ima dhyAiye / cidAnaMda tasa dhyAnathI, avicala lIlA pAiye // 1 // je (sarva) deve tathA denA svAmI-indronA rAjA che arthAta devadevendra-pUjya che tathA jenAM caraNonA avalaMbana vaDe gaNadhara bhagavate paNa potAnA guNe prApta kare che - tevA arihaMta bhagavaMtone sarvaprathama namaskAra thAo. tIrthakara Adi zrI trASabhadeva, jenI kAyA pAMca dhanuSanA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarAya jJAna mAnavALI che ane jenA caraNamAM vRSabhanuM lAMchana che tenuM tathA aMtima tIrthaMkara zrI vardhamAna svAmI, jenI kAyA sAta hAthanA mAnavALI che ane jenA caraNamAM siMhanuM lAMchana che tenuM - eTale ke Adi tathA atyathI yukta madhyavatI sahita - evA cAvIseya tIthaMkaronuM A prakAre ( graMthanA AraMbhamAM ) dhyAna karIe chIe. (graMthakAra) zrI cidAnaMda kahe che ke temanA dhyAnathI avicala lIlA arthAt mAkSanuM zAzvata sukha pAmIe. (1) ( sarasvatI-caMdranA ) [ chappaya ] ika kara vINA dharata, ika kara pustaka chAje / caMdavadana sukumAla, bhAla jasa tilaka virAje // hAra mukuTa keyUra, caraNa nRpuradhuni bAje / adbhuta rUpa svarUpa, nirakha mana raMbhA lAje || lIlAyamAna gajagamanI nita, brahmasutA citta dhyAiye | cidAnaMda tasa dhyAnathI, avicala lIlA pAiye // 2 // jeNe eka hAthamAM vINA dhAraNa karelI che ane jenA eka hAthamAM pustaka zAle che, jenuM vadana candra jevuM saumya che tathA jenA lalATamAM tilaka virAje che, jenA deha hAra, mukuTa ane keyUrathI alaMkRta che ane jenAM caraNamAM nUpura jhaMkAra karI rahyAM che, jenuM AvuM adbhuta rUpa tathA AkRti joI ne raMbhA paNa manamAM lajjita thaI jAya che evI lIlAyamAna gajagAminI brahmasutA( brAhmI ) - zrIsarasvatInuM niya cittamAM dhyAna dharIe. zrI cidAnaMda kahe che ke tenA dhyAnathI meAkSanuM zAzvata sukha pAmIe, (2) [ vohA ] udadhisutA suta tAsa ripu, vAhana saMsthita bAla | bAla jANI nija dIjie, vacana vilAsa rasAla || 3 || udadhi-sutA je lakSmI, tenA putra je pradyumna, tenA zatru je kAti keya, tenuM vAhana je mayUra, tenA para rahelI he khAle ! sarasvati! mane (cidAnaMdane) potAnA bALaka jANI rasavALA vacana-vilAsa Ape. (3) Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daya jJAna ( siddha-vaMdanA) [ ro ] aja avinAzI akala je, niraMkAra niradhAra / nirmala nirbhaya je sadA, tAsa bhakti citta dhAra // 4 // siddha bhagavaMte ke jemane punarjanma nahIM hovAthI jeo aja kahevAya che, vinAza nahIM hovAthI jeo avinAzI kahevAya che, jemanuM svarUpa samajAvI zakAya tevuM (Akalana karAya tevuM) nahIM hovAthI jeo akala kahevAya che, jeo peti-svarUpa hevAthI nirAkAra kahevAya che, jeo niraMjana hovAthI nirmala kahevAya che ane jeo sadAya bhayarahita havAthI nirbhaya kahevAya che - teonI bhakti dRDhatApUrvaka cittamAM dhAraNa karIne; (4) janma jarA jAkuM nahIM, nahIM soga saMtApa / sAdi anaMtI sthiti karI, sthitibaMdhanai ruci kApa // 5 // jeone janma, jarA, zeka ane saMtApa nathI, jemanI sthitinI Adi che paNa aMta nathI tathA jeoe karmanA sthitibaMdhanI ruci kApI nAkhI che arthAta jeoe karmanA 'sthitibaMdhanA kAraNane samULa nAza karyo che; (5) tIje aMza rahita zuci, carama piMDa avagAha / / eka same samazreNie, acala thayo zivanAha // 6 // jeonI avagAhanA pavitra evA carama dehathI trIjA aMze nyUna parimANavALI che, jemAM eka samayamAM samazreNithI lekanA agrabhAge jaI acala banIne mokSapadanA nAtha thayA che; (6) sama aru viSamapaNe karI, guNa paryAya anaMta / eka eka paradezameM, zakti sujaga mahaMta // 7 // 1 nirmm| 2 thiti| 3 thiti baMdhana / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna jeo sama ane viSamapaNe karI, anaMtA guNa ane anaMtA paryAyavALA che ane jenA pratyeka Atma-pradezamAM mahAna zakti jAgrata thayelI che; (7) rUpAtIta vyatItamala, pUrNAnaMdI Isa / cidAnaMda tAkuM namata, vinaya sahita nija sIsa // 8 // jeo rUpAtIta (arUpI) che, jeone (karmarUpI) mala cAlyA gaye che, jemAM pUrNa AnaMdavALA siddha - bhagavaMta che teone haM - cidAnaMda vinaya sahita potAnuM mastaka namAvuM chuM (8) kAlajJAnAdika thakI, lahI Agama anumAna / guru kirapA karI kahata hUM, zuci svarodaya jJAna // 9 // ane kAlajJAnAdi (eTale ke kAla, varNa, mAna, AkAra ane phalanAM jJAna)thI AgamanuM (zAstranuM) anumAna laIne (karIne) guru-kRpAthI pavitra evuM ( arthAt zubha kare tevuM ) "svarodaya jJAna" kahuM chuM. (9) svarano udaya svarakA udaya pichANIe, atihI thira citta dhAra / tAthI zubhAzubha kIjie, bhAvI vastu vicAra // 10 // (prathama) cittane atyaMta sthira karIne je svarano (prANa) udaya jANavAmAM Ave to tenA vaDe bhaviSyanI zubhAzubha vastune vicAra karAya. (10) nADI-vicAra nADI to tanameM ghaNI, paNa cauvIza pradhAna / tinameM dasa phuni tAhumeM, tIna adhika kara jAna // 11 // zarIramAM nADIo to ghaNI (72,000) che paNa temAM vIsa nADI mukhya che. temAM paNa daza nADInI pradhAnatA che ane temAMya vaLI traNa nADI vizeSa pradhAna samajavI. (11) 2 nava ! nADIonAM nAma, sthAna vagere mATe A graMthamAM ja juo - padya-kramAMka : 431 thI 441. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarAya jJAna iMgalA piMgalA sukhamanA, ye tInUMke nAma / bhinna bhinna aba kahata hUM, tAke guNa aru dhAma // 12 // e traNa nADInAM nAma - iMgalA(iMDA), piMgalA ane suSumjA che. e traNenAM judAM judAM guNa ane sthAna have huM kahuM chuM. (12) 19 nADInA guNa tathA dhAma bhRkuTI cakrasaM hota haiM, svAsAko parakAsa / vaMkanAlake Dhiga thai, nAbhI karata nivAsa // 13 // braTi-cakra( AjJAcakra )thI zvAsanA uddabhava thAya che ane te veMkanAla( brahmanADI )mAMthI pasAra thaI nAbhimAM nivAsa kare che. (13) nAbhIteM phuni saMcarata, iMgalA piMgalA dhAma / dakSaNa diza haiM piMgalA, iMgalA nADI vAma // 14 // te zvAsa nAbhithI pAchA iMgalA(iDA) ane piMgalAnAM sthAnamAM saMcAra kare che. jamaNI taraphanI nADI piMgalA che ane DAbI taraphanI nADI te iMgalA(iDA) che. (14) iNa douMke madhya meM, sukhamana nADI joya / sukhamanake parakAsameM, svara phuni cAlata doya / / 15 / / A baMnenI madhyamAM suSumhA nADI che. suSumhAnA udaya vakhate ane nasakeArAmAMthI svara(zvAsa) cAlatA heAya che. (15) svarodayanI vyAkhyA DAbA svara jaba calata haiM, caMda udaya taba jAna / jaba svara cAlata jImaNo, udaya hota taba bhAna // 16 // jyAre DAkhA svara cAlato hoya tyAre candranADInA udaya jANavA ane jyAre jamaNA svara cAlatA hoya tyAre sUryanADInA udaya jANavA. (16) Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna svaronAM kArya sabhya vAsa guma zazi, sUra vAma sUra ! iNi vidhi lakha kAraja karata, pAme sukha bharapUra / / 17 / / saumya(zItala ane sthira kArya mATe candranADI zubha che ane kUra (tathA cara)kAryo mATe sUryanADI zubha che - A rIte nADIcAra (nADIsaMcAra) oLakhIne kArya kare te atyaMta sukha pAme. (17) douM svara sama saMcare, taba sukhamana pahicAMna / tAmeM kouM kAraja karata, avasa hoya kachu hAMna // 18 // baMne svara jyAre sarakhA cAle tyAre suSumaNuM nADI jANavI. te nADImAM kaI paNa kArya karavAthI avazya kAMIka hAni thAya che. (18) caMdra calata kIje sadA, thira kAraja svara bhAla / cara kAraja sUraja calata, siddha hoya tatakAla // 19 // svara joIne candrasvara cAlatAM hamezAM sthira kAryo karavAthI ane sUryavara cAlatAM cara kAryo karavAthI te kAryo tatkAla siddha thAya che. (19) pakSanA svAmI tathA tithinA bhAga gaNavAnI rIta kRSNapakSa svAmI ravi, zuklapakSa pati caMda / tithibhAga inakA lahI, kAraja karata AnaMda / / 20 // kRSNapakSane svAmI sUrya che ane zukalapakSane svAmI candra che, tethI (nIce darzAvyA pramANe) A tithiAonA bhAga karI, kArya karavAthI AnaMda thAya che. (20) kRSNapakSakI tIna tithi, prathama ravikI jAMna / tIna zazikI phuni ravi, iNa anukrama pahicAMna // 21 // kRSNapakSanI prathama traNa tithie sUryanI jANavI, te pachInI traNa candranI, pharI traNa sUryanI - A anukramathI bAkInI tithio jANavI. (21) Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna zuklapakSakI tIna tithi, caMda taNI kahI mIta / phuna ravi phuna zazi phuna ravi, zazi giNavAkI rIta // 22 // he mitra! zukala pakSanI (prathama) traNa tithio candranI che, te pachInI traNa sUryanI, pachInI traNa candranI pachInI traNa sUryanI (ane pachInI chellI traNa candranI) che - A gaNavAnI rIta che. (22) vAra, nakSatra, rAzi-varNata-dina [ chappaya ] - maMgala zani Aditya, vAra svAmI ravi jANo / suraguru budha aru soma, zukra pati caMda vakhANo iNavidhi svara tithi vAra, bhinna kara nakSatra pichANo / zubha kArijakU yogya, sakala iNavidhi mana ANo // niragama suragama vidha, bhAva iNavidhakeM lakho* / tattva taNo parakAza, sudhArasa ima cakho' // 23 // maMgala, zani ane ravi- A traNa vArane svAmI sUrya che; guru, budha, sama ane zuka - A cAra vAra svAmI candra che. A pramANe svara, tithi, vAra tathA nakSatrane pRthapRthaka jANe ane zubha - kAryo mATe 1 sva sva / / 2 iNake / 3 cAkho V / * 1. saguNasvara- nAsikAnA chidramAM pravezata svara. 2. nirguNasvara- nAsikAnA chidramAMthI bahAra nIkaLato svara 3, udayasvara - nAsikAnA eka chidramAMthI badalAIne bIjA chidramAM nava zarU thato svara. 4, astasvara - nAsikAnA eka chidramAMthI bIjA chidramAM badalAtI vakhate virAma pAmato svara. svaranI "saguNa" ane "udaya" avasthA hoya te kArya siddhi thAya ane je svaranI "nirguNa" ane "asta" avasthA hoya te kArya hAni thAya. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaradaya jJAna gya badhA (ge) manamAM lAve. e ja rIte nirguNasvara ane saguNasvaranA A prakAranA vividha bhAve jANe ane (pRthyAditanA prakAzarUpa "sudhArasa"ne e rIte cAkhe. (23) [vo ] kRSNapakSa ekama dine, prAtaH sUra jo hoya / to te pakSa pravINa nara, AnaMdakArI joya // 24 // kRSNapakSanI ekamanA divase prAta:kAlamAM (sUryodaya samaye) je sUryasvara hoya te te pakSa, kuzaLa manuSya mATe AnaMdakArI vIte che. (24) zuklapakSake Adi dina, jo zazi svara udyota / to te pakSa vicArIe, sukhadAyaka ati hota // 25 // zukalapakSanA prathama divase (prAtaHkAlamAM) je candravara cAle to te pakSa atyaMta sukhadAyaka thAya - ema vicAravuM. (25) caMdratithimeM caMdra svara, sUratithi vahe sUra / kAyAmeM puSTi kare, sukha Apata bharapUra // 26 / / (sUryodaya samaye) candravaranI tithimAM je candrasvara cAle ane sUryasvaranI tithimAM je sUryasvara cAle te kAyAnI puSTi kare ane bharapUra sukha Ape. (26) caMdratithimeM Aya jo, bhAnu karata prakAza / to kaleza pIDA huve, kiMcita vitta vinAza // 27 // (sUryodaya samaye) candrasvaranI tithimAM je sUryasvara cAle te kaleza tathA pIDA thAya ane kaMIka dhanane nAza paNa thAya. (27) sUrajatithi paDivA dine, cale caMdra svara bhora / gRpa ma re, vitta saMva8 vivuM jora | 28 (sUryodaya samaye) sUryanI tithi(kRSaNapakSanA) paDavAnA divase je casvara cAle te pIDA, kalaha tathA rAjAthI bhaya karanAra thAya ane cAre taraphathI cittanI caMcalatAnA prasaMgo sarjAya. (28) Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarAya jJAna douM pakSa paDivA dine, sukhamana svara jo hoya | lAbha hANa sAmAnyathI, te nihace karI joya // 29 // baMne pakSanA paDavAnA divase (prAtaHkALamAM - sUdiya samaye) jo suSumgAsvara cAle to (samAna prakAre) lAbha-hAni baMne thAya - ema nakkI jANavuM. (29) vRzciSTha siMhaiM vRSa yuMma puna, zazi svaranI i rAsa | caMdrajoga iNake milata, zubha kAraja parakAza // 30 // vRzcika, siMha, vRSabha ane kuMbha - A (cAra) rAzio candrasvaranI che. A rAzimAM candrasvaranA yAga maLato hAya to zubha kAryAnA thAya. (30) prakAza karka makara tula meSa puna, cara rAzi e cAra / ravi saMga e saMcarata, cara kAje sukhakAra // 31 // karka, makara, tulA ane meSa - A cAra cara rAzie che. jo A rAzimAM sAthe sUryasvaranA yoga hoya tA carakAryamAM e sukha karanAra thAya. (31) mIna mithuna dhana kanyakA, dvisvabhAva e jAna / sukhamana svarasuM milata haiM, kAja karata hoya hAna // 32 // mIna, mithuna, dhana ane kanyA - A ( cAra ) dvisvabhAva rAzie jaNAvI. jo A rAzimAM suSumhAra cAlato hoya tA kA karatAM avazya hAni ja thAya. (3ra) sasi sUrajake mAsa ima, bhinna bhinna karI e jANa / rAzi vargita dina thakI, adhika bheda mana ANa* // 33 // candra ane sUryanA mAsa - A rIte judA judA karIne jANA ane tenA vizeSa bhede 360 thAya che-te manamAM dhAraNa karI, (33) * 12 mAsa ane 12 rAzine guNatAM 12 nA varga 144 thAya; tene eka rAzimAM candra 2 divasa rahetA heAvAthI ra thI guNatAM tenA vizeSa bhedde 1444 21 = 360 thAya. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | praznakaraNa - svarodaya jJAna prazna karaNakUM kou nara, Avata hirade dhAra / pRSTha' nanI vizi taLo, nirNaya jUduM vicAra || 4 | svarAya jJAna prazna pUchavA mATe koI mANasa hRdayamAM prazna dhArIne Ave tyAre praznakartAnI dizA parathI thatA nirNaya huM vicAra pUrvaka kahuM chuM. (34) sanamukha DAbI Urdhva dizi, rahI prazna kare koya / caMdrajoga he tA same, to kArija siddhi hoya // 35 // ( uttaradAtAnI ) sAme, DAkhI tarapha yA te uparanI dizA tarapha rahI koI prazna kare ane te vakhate 'candrayAga' hAya (arthAt uttaradmAtAne candrasvara cAlatA hAya tathA candrasvaranA lagna, vAra, tithi AdinA cAga maLatA hoya ) te| (praznakartAnuM) kArya siddha thAya. (35) nIce pIche jamaNo, jo koi pUche Aya / bhAnujoga svara hoya to, tasa kAraja ho jAya || 36 || ( uttaradAtAnI ) nIce, pAchaLa ke jamaNI tarapha rahIne jo kei AgaMtuka prazna pUche ane te vakhate sUryayAga' hAya (arthAt uttaradAtAnA sUryasvara cAlatA hAya tathA sUryasvaranA lagna, vAra, tithi AdinA cega (maLatA hAya ) tA paNa te (praznakartA)nuM kArya siddha thAya. (36) pUche dakSiNa bhuja rahI, sUraja svarameM vAta / lagana vAra tithi joga milI, siddha kArya avadAta // 37 // (uttaradAtAnA) jamaNA hAtha tarapha UbheA rahI, (uttaradAtAnA) sUryasvara cAlatI vakhate jo koI vAta pUche ane te vakhate jo lagna, vAra, tithinA yAga maLato hAya ( arthAt sUryasvaranuM lagna, sUryavaranA vAra ane sUryavaranI tithi hoya ) te ( praznakartAnuM ) kArya sArI rIte siddha thAya che. (37) vAma bhAga rahI jo kahe, prazna taNo parasaMga | zAMza svara no pUraLa dhruve, to tasa jAna amana | 28 // ? praoni V I 2 ranI V | 3 jImaNo / 4 Ana V | Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaradaya jJAna (uttaradAtAnA) DAbA bhAga tarapha rahI je koI prazna kare ane te vakhate uttaradAtAne candrasvara pUrNa hoya (eTale ke lagna, vAra, tithinA badhA vege maLatA hoya) te te praznakartA)nuM kArya abhaMga che ( arthAt pUrNa thaze)- ema kahevuM. (38) pUche ra ii , zazi svara vo ja ! ravi tattva titha vAra bina, tasa kAraja navi hoya // 39 // (uttaradAtAnA) jamaNA hAtha tarapha Ubho rahI keI prazna kare tyAre (uttaradAtAno) candrasvara cAlatuM hoya ane te vakhate sUryanAM tattva, tithi ane vArane vega na hoya te kahevuM ke te praznakartA)nuM kArya nahIM thAya. (39) adho pRSTha pAchala rahI, pRcchakano parimANa / caMda calata phala tehay, pUrva kathita pahichANe // 40 // pRcchakane ghera nIce ke pIDa pAchaLa rahela hoya ane tyAre (uttaradAtAne) candrasvara cAlatuM hoya te tenuM phaLa paNa pUrve kahyA pramANe ja jANavuM arthAt kArya nahIM thAya - ema kahevuM. (40) calata sUra svara jImaNo, (rahI ) pUche DAbI ora / caMdrajoga bina tehano, navi kArija vidhi kora // 41 // (uttaradAtAno) jamaNo- sUryasvara cAlatuM hoya tathA pRcchaka DAbI tarapha rahIne pUche ane je candrayoga na hoya te kahevuM ke te praznakartA)nuM kArya thaze ja nahIM. (41) sanamukha Urdhva dizA rahI, pUche jo ravi mAMhi / caMdrajoga bina tehay, kAraja sIje nAMhi // 42 // (tevI ja rIte je kaI) sAmeyA uparanA bhAgamAM rahI, (uttaradAtAnA) sUryasvara vakhate prazna kare ane candraga na hoya te te(praznakartA)nuM kAya paNa siddha na thAya. (42) huM pAcho v 2 pAna vi Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 lagna vAra tithi tacca puna, rAsa joga disi zodha / kArajake akSara giNe, hove sAco bodha // 43 // ', svarodaya jJAna lagna, vAra, tithi, tattva, rAzi, yAga tathA krizAnI zeAdha karIe, pachI kAryanA akSara gaNIe te ( te parathI ) satya bedha thAya. (43) sama akSara sasikUM bhalo, viSama bhAnu paradhAna / tinakI saMkhyA karanakUM, kahuM ema anumAna // 44 // sama akSara e candrasvarane anukULa che, viSama akSara sUryasvarane mATe zreSTha che. tenI saMkhyA karavA mATe huM A rIte anumAna kahuM chuM. (44) cAra ATha dvAdaza yugala, paTa daza cavade' jANa / poDazathI sasi yoga e, mahA zuddha pahichANa // 45 // cAra, ATha, khAra, e, cha, daza, cauda ane soLa ityAdi(samaakSarA )thI e 'candrayAga' che - ema ati zuddha rIte samaja, (45) eka tIna sareM + sAta nava, ekAdaza aru tera / tithi saMyama* padmavIra puna, vijJoza rUma hera | o || eka, traNa, pAMca, sAta, nava, agyAra, tera, paMdara, sattara, pacIsa ityAdi(viSama akSarI)thI e 'viyeAga' che - ema jANu. (46) lokakAja sahu parihare, dhare sunihacala dhyAna / zravaNa manana ciMtana karata, lahata svarodaya jJAna // 47 // saghaLAM lokika kAryAnA tyAga kare, sunizcalapaNe dhyAna dhare; zravaNu, manana ane cintana kare to te 'svareAdaya jJAna' meLave che. (47) 2 mAna V | 2 6kare V | rvadizvAna V | 4 var V | + sara arthAt ( kAmadevanAM) khANa pa che. 0 tithio 15 che. saMyamanA bheda 17 che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarAya jJAna prANAyAma* athavA prANAyAma je, sAdhe citta lagAya / tAkUM pahelI bhUmikA, sidva svarodaya thAya // 48 // athavA te je cittane ekatAna karI prANAyAma sAdhe, tene prathama bhUmikArUpa svareAdaya jJAna' siddha thAya che. (48) prANAyAma vivAra to, he ati agama apAra / bheda doya tasa jANiye, nizve aru vyavahAra // 49 // prANAyAmanA vicAra te atizaya agamya ane pAra na pamAya teve che. tenA be bheda jANavA- (1) nizcaya-prANAyAma ane (2) vyavahAraprANAyAma. (49) nicethI nija rUpa meM, nija pariNati hoya lIna / zreNIgata jyoM saMcare, to jogI paravINa // 50 // potAnA svarUpamAM potAnI pariNati lIna thAya - te nizcayaprANAyAma' che ane tenA yoge ( kSapaka ke upazama ) zreNimAM saMcAra kare tA te yAgI pravINa kahevAya. (50) upasama kSapaka kahI jugala, tiNako kAla svabhAva vasa, 13 zreNI pravacana mAMhi / sAdhana hivaNI nAMhi // 51 // (1) upazama zreNa ane (2) kSepaka zreNi - ema be zreNi zAstramAM kahI che; paNa hamaNAM kAla ane svabhAvanA kAraNathI tenI sAdhanA thaI zakatI nathI. (51) ahanisi dhyAna abhyAsathI, manathiratA jo hoya / to anubhava lava Aja phune, pAve viralA koya // 52 // * prANAyAma : ' prANa ' eTale ke zvAsa-prazvAsanI gati, tene AyAma' arthAt viccheda ke avarodha karavo te. 2 rUmanAM V | 2 6 V | Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna divasa rAta yAnanA abhyAsathI je mananI sthitA thAya te anubhavane bahu ja thoDe aMza Aje paNa kaIka viralA pAme che. (para) nija anubhava lavalezathI, kaThina karma hoya nAza / alpa bhave bhavi te lahe, avicalapurako vAsa // 53 // potAnA anubhavanA lavaleza(bahu ja cheDA aMza thI paNa kaThina karmone nAza thAya che ane tethI te(anubhavI) bhavyAtimA apa-bhavamAM ja mokSapurImAM nivAsa prApta kare che. (13) vyavahAre ye dhyAnako, bheda navi kahIvAya / bhinna bhinna kahitAM thakAM, graMtha adhika ho jAya // 54 // vyavahArathI A (prANAyAma, dhyAnanA bheda kahI na zakAya teTalA che, te badhA bheda judA judA kahetAM graMthane atyaMta vistara thaI jAya - graMtha bahu meTa thaI jAya. (14) nAmamAtra aba kahata hu~, yAko kiMcita bhAva / adhika bhathi tuma jANajo, gurugama tAsa lakhAve / / 55 // mATe have huM Ane kaMIka bhAvArtha nAmamAtrathI kahuM chuM; bAkI ene adhika vistara hai bhavyajane! tame gurugamathI jANaje. (55) aSTa bheda hai jogake, paMcama prANAyAma / * tAke sapta prakAra hai, sakala siddha ke dhAma // 56 / / yoganA ATha bheda(aMga) che, temAM pAMcamo bheda prANAyAma che ane tenA sAta prakAra che ke je sakala siddhinAM sthAna che. (56) recaka pUraka tIsaro, kuMbhaka bheda pichANa / zAMtika samatA ekatA, lIna bhAva cita ANa // 57 / / zuM kaTila V. 2 svAya che *ganAM ATha aMga - (1) yama, (2) niyama, (3) Asana, (4) pratyAhArI (5) prANAyAma, (6) dhAraNA, (7) dhyAna ane (8) samAdhi- A kramathI levAmAM Ave to "prANAyAma" pAMcame Ave che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya gAna (1) recaka, (2) pUraka, ane (3) trIje kuMbhaka nAmano bheda jANa (4) zAMtika, (5) samatA, (6) ekatA ane (7) lIna-bhAvane cittamAM ANa (eTale ke prANAyAmanA A sAteya bhedanAM svarUpane samajI temAM mana lagADa). (57) pUraka pavana gahata sudhI, kuMbhaka thiratA tAsa / recaka bAhira saMcare, zAMtika jyoti prakAza // 58 // (1) pavanane grahaNa kare te pUraka che, (2) te(grahaNa karelA pavana)ne sthira kare te kuMbhaka che, (3) (pavana) bahAra nIkaLe te recaka che, (4) (aMdara) tejane prakAzita karanAre te "zAMtika che, (58) samatA dhyeya svarUpameM, tihAM sUkSma upayoga / gahe ekatA guNa vipe, lIna bhAva nija joga // 59 // (5) tyAM - beyanA svarUpamAM ja sUkSama upayoga te "samatA che, (6) (ceyanA) guNamAM sUkama upayoga thAya te "ekatA" che ane (7) nija-joga" arthAt sva-svarUpAnusaMdhAna te lIna-bhAva che. (5) lIna dazA vyavahArathI, hota samAdhi rUpa / nihacethI cetana e, hove zivapura bhUpa // 60 // vyavahArathI - lIna-dazA te samAdhi svarUpa che ane nizcayathI-lInadazA Ave te) A cetana(AtmA) mekSanagarIne svAmI bane che. (6) bIja saMcAra - pAMca vAyu svAsAkU ati thira kare, tANe nahIM ligAra / mUla baMdha dRDha lAyake, kare bIja saMcAra // 61 // zvAsane atyaMta sthira kare, jarA paNa kheMce nahIM, mUlabaMdha daDha karIne (pAMca bIjo ) saMcAra kare. (61) vAyu pAMca zarIrameM, prANa samAna apAna / udAna vAyu cotho kahyo, pAMcama anila avyAna // 62 / / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna zarIramAM pAMca vAyuM che. prANa, samAna, apAna, ceAthe vAyu udAna kahyo che ane pAMcame vAyu vyAna che. (62) prANa hiye puna sarvagata, tanameM rahata samAna / AdhAra cakragati jANiye, tIjo vAyu apAna // 63 // prANavAyu hRdayamAM vase che, samAnavAyu zarIramAM sarvavyApI rahe che, AdhAra(mUlAdhAra)cakamAM gati karatA trIje apAnavAyu che. (63) udAna vAsaha kaMThameM, saMdhigati e avyAna / paMca vAyake bIja puna, paMca hiye ima Ana // 64 // udAna-vAyune vAsa kaMThamAM che ane vyAnavAyu saghaLA sAMdhAomAM rahe che. A pAMca vAyunAM bIje anukrame A pramANe hRdayamAM dhAraNa karo. (64) che che " " sudhI, vaMra vIra paravAnA inake garbhita bhedako, kahata na Ave mAna // 65 // je zaika - A pAMca pradhAna bIje che. AnA avAMtara bhedane kahetAM pAra na Ave. (65). paMca bIja saMcArathI, anahada dhuna je hoya / nirgama bheda dhuni taNo, jogIzvara lahe koya // 66 // pAMce bIjonA saMcArathI je anahada(anAhata) dhvani thAya che te dhvani pragaTa thavAne bheda keI yegIzvara ja jANe che. (66) vaNa-saMcAra - anAhata-dhvani, kuMDalinI varaNa mAtra iNa bIjake, kamala kamala thita jANa / mina mija pu teno, sAva thI mana zAkha+ + 67 | A bIjenA (anya) badhA varSo pratyeka kamaLa(cakra)mAM rahelAM jANe ane tene bhinna bhinna guNa zAstra thakI manamAM samaje. (67) * v 2 mo v1. + vizeSa spaSTIkaraNa mATe juo -panirUpaNam Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna sakala siddhi iNameM vase, sarva labdhi iNa mAMhi / * ketika Aja hUM saMpaje, ketika to aba nAMhi // 68 // saghaLI siddhie emAM vase che tathA saghaLI labdhie (paNa) emAM (4) vase che. je paikI keTalIka te Aje paNa utpanna thAya che jyAre keTalIka hAlamAM utpanna thatI nathI. (68) varaNa nAbhI meM saMcare, sohaM zabda udyota / bananAra te nALiye, anumava mAtra udyota | 66 / / + varNa(arthAt prANasama thayelA mantrAkSa) jyAre nAbhimAM saMcAra kare che ( tyAre ) 'koDaE' zabda prakAzita thAya che ane te ajapAjapa che. tenAthI anubhava- bhAvanA prakAza (arthAt ravasaMvedana) thAya che. (19) nAbhIthI hiye saMcare, tihAM raMkAra prakAza / 17 manathiratA tAme huve, azubha saMkalpa hoye nAza // 70 // (pachI varNa) nAbhithI hRdayamAM saMcAra kare che (tyAre) tyAM (agnikhIja) kAranA prakAza thAya che. temAM mananI sthiratA thAya te nAza thAya che. (70) azubha saMkalpAnA 2 chaLa V | 2 vaLa V | 2 soDae V | XX VI * siddhio 8 cheH- (1) aNimA, (2) mahimA, (3) laghimA, (4) garamA, (5) vizatA, (6) prAkAmya, (7) IzitA ane (8) prApti, labdhio 28 che = (1) AmauSadhi, (2) viauSadhi, (7) khelauSadhi, (4) jalauSadhi, (5) sauSadhi, (6) saMbhinnazrotA, (7) avadhi, (8) mana:paryAya, (9) vipulamati, (10) cAraNu, (11) AziviSa, (12) kevala, (13) gaNadhara, (14) pUrvadhara, (15) arihaMta, (16) cakravatI, (17) baladeva, (18) vAsudeva, (19) amRtazrAva, (20) koi, (21) padmAnusArI, (22) khIjabuddhi, (23) tejo lezyA, (24) AhAraka, (25) zItalezyA, (26) vaikriya, (27) akSINamahAnasa ane (28) pulAka. + ajapAjapa, anAhatanAda, sorlR ityAdinA vizeSa spaSTIkaraNa mATe jueH ' yogazAstra - aSTama prakAzanuM savistara vivaraNu, [ vibhAga-1].' Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 svadaya jJAna surataDoraM lAve gagana, tiraveNI* kara vAsa / tihAM anahada dhuni upaje, thira jotI parakAsa // 71 // suratadera(arthAt suSuNyavAhI prANa-pravAha - kuMDalinI zakti)ne triveNuM(AjJAcaka)mAM sthira karI gagana(brahmaraMdhra)mAM lAvavAmAM Ave te tyAM (arthAt "AjJAcakra' ane "brahmaraMdhramAM kramaza:) anAhata-vani utpanna thAya che ane sthitine prakAza dekhAya che. (1) [ ropA ] anahada adhiSThAya je deve, thira cita dekha kare tasu seva / Rddhi aneka prakAra dekhAve, adbhuta rUpa dRSTa tasa Ave // 72 // anAhata - adhiSThAyaka deva che, tene sthira citta karIne dekhe ane tenI sevA kare to te aneka prakAranI trAddhi dekhADe che ane tenuM adbhuta rUpa paNa (sAdhakanI) daSTimAM Ave che. (2) Rddhi dekha navi citta calAve, jJAna samAdhi te nara pAve / vedabheda+ samAdhi kahIye, gurugama lakSa tehano lahIye // 73 // e addhi dekhIne cittane calita na kare (arthAta tenA mehamAM paDe nahIM) te manuSya "jJAna-samAdhi pAme che. samAdhinA cAra bheda kahyA che, tene uddeza gurugamathI jANIe. (73) nAbhI pAsa he kuMDali nADI, baMkanAla he tAsa pichADI / drazana dvArA mArA sau6, 3ra vAra pAve nahIM makkA 2 surata DoDhav 2 devA v 2 sevA VI 4 jina vI * "ti veLI' arthAta "triveNI'- bhrama e jyAM IDA(gaMgA), piMgalA (yamunA) ane suSaSNA(sarasvatI) - e traNe nADIo maLe che te sthAna - 'AjJAcakra'. dazamaskAre (arthAta brahmaraMdhramAM) kuMDalinI zakita tirUpatAne dhAraNa kare che. vizeSa mATe juoH "yogazAstra - aSTama prakAzanuM savistara vivaraNa, [ vibhAga-1 ]." + vada 4 che- (1) anveda, (2) yajurveda, (3) sAmaveda ane (4) atharvaveda. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna nAbhinI pAse kuMDalinI nADI che. tenI pAchaLa vaMkanAla che. dazama dvAre javAne mArga te ja che. tenAthI UlaTA raste keI jAya to tyAM pahoMcI na zake. (74) mudrA, baMdha, Asana vagere - roga maTADavA mATe mudrA paMca baMdha triya jANo, AsaNa corAsI pahicANo / + tAne AsaNa *yugaparadhAna, mUlAsaga padmAsaNa jANa // 75 / / pAMca mudrAo tathA traNa baMdhane jANo ane corAsI AsananuM jJAna meLave. te AsanamAM be pradhAna Asana che : (eka) mUlAsana ( siddhAsana) ane (bIju) padmAsana. (75) astavista vAyu saMcare, kAraNa vizeSe SaTa karma kare / netI dhotI navalI kahI, bheda caturtha trATaka phuni lahI // 76 // vastI paMcama bheda pichAno, rasa kapAla bhAtI mana aano| kiMcita AraMbha lakha iNa mAMhi, jainadharamameM karIye nAMhi // 77 // jyAre vAyu asta-vyasta saMcAra karato hoya (arthAt je samaye je svara cAla joIe te na cAlatuM hoya) tyAre kAraNa vizeSe (te doSa dUra karavA mATe) SaTakarma kare. + pAMca mudrAo - (1) becarI, (2) bhUcarI, (3) cAMcarI, (4) agocarI ane (5) unmanI. traNabaMdhaH- (1) mUlabaMdha, (2) uDDayAna baMdha ane (3) jAlaMdharabaMdha. corAsI Asana- siddhAsana, padmAsana, bhadrAsana, svastikAsana, vAsana, cakrAsana vagere yoganAM corAsI Asane che. jijJAsu sAdhake mukA, baMdha, Asana AdinuM vivecana Itara yogagraM the dvArA jANavuM mArgadarzana mATe juo : "hayoga pradIpikA'. * yuga = yugala ke yugma arthAta be. rasa 6 che - (1) khAra, (2) khATa, (3) gaje, (4) tIkho, (5) kaDavo ane (6) tUra. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 svarodaya jJAna (1) netI, (2) dhotI, (3) nolI (4) trATaka, (5) basti ane (6) kapAla bhAtI. A kriyAomAM kaMIka AraMbha-samAraMbha thate jANune jaina dharmamAM pakarma karavAmAM AvatAM nathI. (76-77) trATaka navalI ye doya bheda, karata miTe sahu~ tanakA kheda / roga navi hove tana mAMhi, Alasa UMgha adhika hoye nAMhi // 78 // (chatAM) trATaka ane naulI' -A be prakAre karavAmAM Ave te samagra zarIrane kheda nAza pAme che, zarIramAM rega thato nathI, ALasa ane UMgha adhika thatAM nathI. (78) yeganI AThadRSTi ane dhyAna - vyavahAra tathA nizcaya dRSTi aSTa yoganI kahI, dhyAna karata te aMtara lhii| kIje e sAlaMbana dhyAna, nirAlaMbatA pragaTata jJAna // 79 / / (jaina-darzanamAM) ganI ATha dRSTio kahI che; dayAna karatAM te aMtaramAM utArIne (arthAt aMtaramAM sthApIne) "sAlaMbana-dhyAna karIe te "nirAlabanadhyAna mATenuM jJAna prakaTa thAya che (eTale ke nirAlaMbanadhyAna mATenI yogyatA vikase che). (79) mitrA tArA dUjI jANa, balA caturthI dIptA mana ANa / thirA dRSTi kAMtA phuni lahIye, prabhA parA aSTama dRga kahIye // 80 // * prathama mitrA, bIjI "tArA', trIjI 'balA, cethI dIptA, pAMcamI 'sthirA', chaThThI kAntA', sAtamI prabhA ane AThamI 'parI' -(ema yoganI ADa) daSTie kahI che. (80) che tenA v | 2 TIu v | ne sarakhA - nitrA tAra vADhI hA, thirA vattA pramA vsr | nAmAni yorchInAM, rukSa ja nivadhata / zarU che. [vo daSTisamucayaH"] Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarAya jJAna saghana aghana dina rayaNI kahI, tAkA anubhava yAmeM lahI / niraupAdhi ekAMte sthAna, tihAM hoya e AtamadhyAna // 81 // meghavALA ane megha vinAnA divasa tathA meghavALI ane megha vinAnI rAta Adino anubhava A(yoga-dRSTionA bheda samajavA)mAM meLave ane upAdhi vinAnuM ekAnta sthAna hoya tyAM A 'Atma-dhyAna' karavuM. (81) alpa AhAra nidrA vaza kare, hita saneha jagathI parihare / lokalAja navi kare ligAra, eka prIta prabhuthI citta dhAra // 82 // (AvuM 'Atma-dhyAna' karanArA yogI) AhAra alpa kare, nidrAne kAbUmAM rAkhe, jagatanA lAkethI potAnuM hita sadhAze- ema mAnI karavAmAM AvatA snehane tyAga kare, lagAra paNa loka-lAja na rAkhe, mAtra eka prabhuthI ja premane cittamAM dhAraNa kare, (82) AzA eka mokSakI hoya, bIjI duvidhA navi citta koya | ' dhyAna jogya jANo te jIva, je bhavaduHkhathI Darate sadIva // 83 // (jene) AzA eka mokSanI ja hAya, bIjI koI ja dvidhA manamAM na hoya; evA AtmAne ja dhyAna mATe caiAgya jANA ke je saMsAranAM duHkhAthI sadaiva DaratA hAya, (83) paraniMdA mukhI navi kare, svaniMdA suNI zamatA dhare / kare sahu vikathA parihAra, roke karma Agamana dhAreM * // 84 // ? sakata V I 2 dvAra V | + sarakhAvAH- sametrADamedharAvyA, saprAdyarmAvivat / ra1 . bodhadaSTihi jJeyA, mithyAdarzItarAzrayA // 22 // ['yogadaSTitamuccaya:'] 'vikathA'= zAstraviruddha nirupayeAgI vAte; tenA cAra prakAra che : 1. rAjakathA, ra. dezakathA, 3. strIkathA, ane 4. bhakata( = bheAjana) kathA. * karma Agamana dhAra (dvAra) ' arthAt Azrava-hetuo, te pAMca cheH 1. mithyAtva, 2. avirati, 3. pramAda, 4. kaSAya ane 5. yAga. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna - ( sAdhaka AtmA) pitAnA mukhe koInI nidAna kare, pitAnI niMdA sAMbhaLI manamAM samabhAvane dhAraNa kare, saghaLI vikathAne tyAga kare ane karmanA Agamana-dvArene reke. (84) harakha zoka haride navi Ane, zatrumitra barAbara jAne / paraAzA tajI rahe nirAza, tehathI hoya dhyAna abhyAsa / / 85 / / hRdayamAM harSa ke zekane sthAna na Ape, zatru ane mitrane samAna jANe tathA pArakI AzAone tyAga karI nirAza (arthAta nirapekSa) banIne rahe, tevA AmAthI ja A dhyAnane abhyAsa thAya. (85) dhyAna abhyAsI jo nara hoya, tAkU duHkha upaje navi koya / indrAdika pUje tasaM pAya, Rddhi siddhi pragaTe ghaTa Aya // 86 / / je manuSya sthAnane abhyAsa karanAra hoya tene koI duHkha utpanna na thAya. Indra Adi devatAo paNa tenA paga pUje ane Rddhi-siddhi tenA aMtaramAM AvIne- (svayameva) pragaTa thAya. (86) puSpamAla sama viSadhara tAsa, mRgapati mRga sama hove jAsa / pAvaka hoya pANI tatakAla, surabhisuta sadRze jasa vyAla / / 87 / / viSadhara (arthAt sarpa) tene puSpanI mALA je thAya che, siMha tenI AgaLa haraNa jevuM bane che. agni tatkAla jaLa je (zItaLa) bane che ane cittA tathA vAgha jevAM jaMgalI janAvara paNa gAyanAM vAcharaDAM jevAM bane che. (87) sAyara gopadanI pare hoya, aTavI vikaTa nagara tasa joya / ripu lahe mitrAi bhAva, zastra taNo navi lAge ghAva // 88 // te sAdhakone sAgara gAyanA pagalAM je nAne thAya che, bhayaMkara aTavI nagara jevI bane che, zatru mitratAne pAme che ane zastranA ghA tene lAgatA nathI. (88). ? sa v. 2 samudrazya v! Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna kamalapatra karavAla* vakhAno, hAlAhala amRta karI jaano| duSTa jIva Ave nahIM' pAsa, jo Ave to lahe suvAsa // 89 / / talavAra kamaLanA patra jevI (kemala) bane che, halAhala (arthAt viSa) amRtatulya thAya che, duSTa jIvo tenI pAse AvatA nathI ane je Ave te paNa suvAsa prApta kare che (arthAt prabhAvita thaIne mitra banI jAya che). (89) jo vivahAra dhyAna ima dhyAve, indrAdika padavI te pAve / nihace dhyAna lahe jaba koya, tAkuM avazya siddhapada hoya // 90 // je AtmA A prakAre vyavahAra-dhyAnane dayAve che te Indra vagerenI padavIne pAme che ane jyAre keI nizcaya-dhyAnane pAme che tyAre tene avazya siddhipada (mekSa) prApta thAya che. (0) sukha anaMta vilase tihuM kAla, toDI aSTa karmakI+ jaal| esA dhyAna dharo nitameva, cidAnaMda lahI gurugama bheve // 91 / / jenAthI ATheya karmanI jALane teDIne AtmA traNe kALa anaMtA sukhamAM vilase che - evA dhyAnane bheda gurugamathI jANIne tenuM hameza dhyAna dhare - ema cidAnaMda kahe che. (1) piMDasthAdi dhyAna, nAda dhyAna cAra bhagavaMta batAye, te mere mana adhike bhAye / rUpastha padastha piMDastha kahIje, rUpAtIta sAdha ziva lIje // 12 // bhagavate cAra prakAranAM dhyAna batAvyAM che -(1) rUpastha, (2) padastha, (3) piMDastha ane (4) rUpAtIta. A cAreya prakAranAM dhyAna sAdhavAthI mekSa 6 navi mAve che. 2 me v ! * "karavAla" arthAt talavAra. + aSTakama - 1. jJAnAvaraNIya, 2. darzanAvaraNIya, 3. vedanIya, 4. mehanIya, 5. Ayu, 6. nAma. 7. gotra ane 8 aMtarAya. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaradaya jJAna prApta thAya che, tethI te cAreya prakAranAM dhyAna mArA(arthAt cidAnaMdanA manane atyaMta ruce che. (92) rahata vikAra svarUpa nihArI, tAkI saMgata manasA dhArI / nijaguNa aMsa lahe jaba koya, prathama bheda tiNa avasara hoya // 93 // (je kaI zrIarihaMtAdinuM) vikAra rahita svarUpa joI manathI te svarUpa sAthe anusaMdhAna joDI (arthAt temAM lIna thaIne), te svarUpane aMzathI paNa potAnA ja guNa tarIke grahaNa kare che te samaye (te sAdhaka dayAnano) prathama-bheda arthAt "rUpasthi-dhyAna' prApta kare che. (93) tIrthaMkara padavI paradhAna, guNa anaMtako jANI thAna / guNa vicAra+ nijaguNa je lahe, dhyAna padastha suguru ima kahe // 94| 'tIrthakara pada' e zreSTha pada che, anaMtA guNonuM te sthAna che. tenA guNone vicArI sAdhaka pote potAnA AtmAmAM te guNene grahaNa kare te padasthAna che - ema sadguru darzAve che. (94) bhedajJAna aMtaragata dhAre, svaparapariNati bhinna vicAre / sakati vicArI zAMtatA pAve, te piMDastha dhyAna kahIvAve // 95 / / - "bheda-jJAnane aMtaramAM dhAraNa kare, sva(AtmA) ane paradehAdinI pariNati bhinna-bhinna che-ema vicArI, potAnI zakti anusAra zAMtapaNane (arthAt samatAne) pAme te piMDa-dhyAna' kahevAya che. (5) rUpa rekha jAmeM navi koi, aSTaguNAM* karI zivapada soi / tAkU dhyAvata tihAM samAve, rUpAtIta dhyAna so pAve // 96 // deg + kharI rIte vicAra te ja 'tAttvika-pada' che. * siddha-guNASTaka - 1. anaMta jJAna, 2. anaMta darzana, 3. anaMta cAritra, 4. anaMta sukha, 5. akSaya-sthiti, 6. apI, 7. agara-laghu ane 8. avyAbAdhasthiti. dhyAnanA rUpastha, padastha, piMDastha, rUpAtIta -e cAra bheda para vizeSa prakAza pADatI A vyAkhyAo maulika jaNAya che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna jemAM keI paNa rUpa ke AkAra nathI, je ATha guNothI yukta che, je zivapada prApta karI cUkayA che - evA siddhonA ATha guNonuM dhyAna karatAM (sAdhaka) svayaM temAM ja tallIna thaI jAya to te rUpAtIta dhyAnane pAme prANAyAma dhyAna je kahIye, te piMDastha bhedabhavi lahIye / mana aru pavana samAgama jAno, pavana sAdha mana nija ghara Ano // 97 // je "prANAyAma-dhyAna kahevAya che te piMDastha-dhyAnane bheda che - tema he bhamanamAM ANo. temAM "mana ane pavanane samAgama che - ema jANe ane pavanane sAdhIne (arthAt vaza karIne) manane potAnA gharamAM lAve (eTale ke potAnA AtmAmAM ja lIna karo). (7) ahanisi adhikA prema lagAve, jogAnala ghaTa mAMhi jagAve / alpa AhAra Asana dRDha kare, nayaNa thakI nidrA parihare // 98 // dina-rAta niraMtara atyaMta premapUrvaka yogAnalane (arthAta garUpI agnine) aMtaramAM pragaTAve, AhAra a5 kare, Asanane daDha kare ane netrathI nidrAne parihAra kare. (8) kAyA jIva bhinna karI jANe, kanaka upalanI para pahichANe / bhedadRSTi rAkhe ghaTa mAMhi, mana zaMkA ANe kachu nAhi / / 99 // suvarNa ane paththaranI jema kAyA(deha) ane jIva(AtmA) bhinnabhinna che - ema anubhave; aMtaramAM AvI "bheda-STi" jIvaMta rAkhe ane manamAM kaI paNa prakAranI zaMkA na rAkhe. (9) kAraja rUpa kathe mukhavANI, adhika nAhi bole hita jaannii| svapana rUpa jANe saMsAra, tana dhana jobana lakhe asAra / 100 // kAma pUratuM ja mukhathI bole ane temAM ja pitAnuM hita jANI adhika na bole. saMsArane svapnarUpa jANe tathA zarIra, dhana ane vanane asAra mAne. (100) Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaradaya jJAna zrIjinavANI hiye dRDha rAkhe, zuddhadhyAna anubhavarasa cAkhe / viralA te jogI jaga mAMhi, tAkU roga soga bhaya nAMhi // 101 // zrIjinavANune haiyAmAM daDha rAkhe ane "zuddhadhyAnanA anubhavarUpI rasane cAkhe, AvA rogI jagatamAM viralA che. AvA AtmAone rega, zeka ke bhaya raheto nathI. (101) tajakAMti tanameM ati vAdhe, je nizcala cita dhyAna ArAdhe / alpa AhAra tana hopa niroga, dinadina vadhe adhika upayoga // 102 // - je prANuM nizcalacittathI dayAnane ArAdhe, tenA zarIramAM teja ane kAti atizaya vadhe ADAra a95 thaI jAya, zarIra nI regI rahe tathA dinapratidina adhika upayoga varta. (12) nAsA agrabhAga dRga dharI, athavA douM saMpuTa karI / hiye kamala navapada je dhyAve, tAkuM sahaja dhyAnagati Ave // 103 // nAsikAnA agrabhAga upara daSTi sthApanA karI athavA baMne netre baMdha karI - saMpuTa karI eTale ke "zAMbhavI mudrA karI hRdaya-kamalamAM je navapadanuM dhyAna kare tenI svAbhAvika rIte ja dhyAnamAM gati thAya che (arthAtu dhyAnasiddhi sahelAIthI - sahaja rIte thAya che). (13) mAyAbIja praNava dharI Ada, varaNa bIja guNa jANe nAda / caDhatA varaNa kare thira svAsa, lakha dhura nAda taNo parakAsa // 104 // mAyAbIja(6) tathA praNavane AdimAM sthApIne, varNa, bIja, guNa ane nAdanuM jJAna kare tathA caDhatA varNamAM (arthAt varNanA uccAraNa vakhate) zvAsane sthira kare te nAdanA prakAzane jANe che - (arthAt nAdAnusaMdhAna karI zake che). (104) - 4 "navapada - navapadanA dhyAna mATe juo : "yogazAstra prakAza : 8, zleka: 33-34 tathA "jJAnArNava"; prakaraNa : 38, leka : 39-40. * "zAMbhavI-mudrA'--juo : "haga pradIpikA'; upadezaH 4, kaH 35 thI 38. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaradaya jJAna 7. prANAyAmanI dazabhUmi, pAMcatattva prANAyAma dhyAna vistAra, kahetAM suraguru na lahe pAra / tAteM nAma mAtra e kahyAM, guru mukha jANa adhika je rahyAM // 105 / / prANAyAma-dhyAnane vistAra eTalo che ke te kahetAM bRhaspati paNa pAra na pAme. meM te temAMthI nAma mAtra ja ahIM kahyo che, bAkI je adhika vistAra che te gurumukhathI jANaje. (15) prANAyAma bhUmi daza jANo, prathama svarodaya tihAM pichaanno| svara parakAza prathama je jANe, paMca tattva phuni tihAM pichANe // 106 // prANAyAmanI daza bhUmikA che. temAMnI prathama bhUmikA svaradaya che. sarvaprathama svaranA prakAzane (arthAtu prANanA udayane, jANe, pachI te(svara)mAM pAMca tane oLakhe. (16) kahUM adhika aba tAsa vicAra, suNo adhika citta thiratA dhAra / mvarameM tattva lakhe jaba koi, tAkU siddha svarodaya hoi / / 107 / / have tene adhika vicAra kahuM chuM te tame cittamAM adhika sthiratA rAkhIne sAMbhaLe. jyAre koI paNa sAdhaka) svaramAM tane (barAbara) oLakhe che tyAre ja tene 'svarodaya siddha thAya che-(anyathA nahIM). (107) pAMcatattvanI oLakha varNa, mAna, AkAra, kAla ane phaLa dvArA [ gaDhi iMdra ] . doya svaromeM pAMca tattva pahicANIye, varNa mAna AkAra kAla phala jANIye / iNavidha tattva lakhAva sAdhatA je lahe, sAcI vasavAvIsa vAta nara te vAde 208 . * vibhinna graMthomAM tavonAM varNa, mAna, AkAra AdimAM matAntara jovA maLe che. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaradaya jJAna (sUrya ane caMdra) baMne svaromAM e pAMca tatta(pRthvI, am, teja, vAyu ane AkAza)ne jANIne temanAM (1) varNa, (2) mAna, (3) AkAra, (4) kAla ane (5) phaLa jANavAM joIe. A prakAre tanAM lakSaNane je jANe te manuSya vIsevA (arthAt pUrepUrI) sAcI vAta kahe. (108) pRthvI jala pAvaka anila, paMcama tata nabha jAna / pRthvI jala svAmi zazi, apara tInako bhAna / / 109 / / pRthvI, jala, agni, vAyu ane pAMcamuM tattva AkAza jANe. pRthvI ane jala(ta)ne svAmI caMdra che; bAkInA traNa(to)ne svAmI sUrya che. (19) pIta zveta rAto varaNa, harita zyAma puna jAna / paMcavarNa ye pAMcake, anukramathI pahichANa // 110 // pILe, ta, lAla, lIla ane zyAma - e kamazaH pAMca(ta)nA pAMca varNo che - ema jANa. (110) pRthivI sanamukha saMcare, karapallava* SaT doya / samacaturaMsa AkAra tasa, svara saMgamameM+ hoya // 111 // pRthvI tattva sammukha cAle che, tenuM mAna bAra AMgaLanuM che, tene AkAra samacorasa che ane te svarenA saMgama vakhate hoya che. (111) adhobhAga jala calata hai, SoDaza AMgula mAna / vartula hai AkAra tasa, caMdra sarIkho jANa // 112 // jala tattva nIce tarapha cAle che, tenuM mAna seLa AMgaLanuM che, tene AkAra caMdra samAna (vartuLa) che - ema jANe. (112) huM tarave v * kara pallavI = AMgaLa. "pa deya= 6 42= 12. + 'svarasaMgama' -eka svarane asta ane bIjA svarano udaya thato hoya te kALa. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna cArAMgula pAvaka cale, Urdhva dizA svara mAha / trikoNA AkAra tasa, bAla ravi sama Aha* // 113 / / svaramAM agni tattva Urva dizAmAM cAle che, tenuM mAna cAra AMgaLanuM che, tene AkAra trikeNu che ane tenI AbhA bAla sUryasamAna (arthAt raktavarNanI) che. (113) vAyu ticchI calata hai, aSTAMgula nitameva / dhvajA rUpa AkAra tasa, jANo iNavidha bheva // 114 // vAyu tatva tIra chuM cAle che, tenuM mAna hamezAM ATha AMgaLanuM che, tene AkAra dhvaja je che - A rIte tenA bhedane jANo. (114) nAsAsaMpuTameM cale, bAhira navi parakAsa / sunna ahe AkAra tasa, svara yuga calata AkAza // 115 // AkAza tatva nAsikanAM baMne nasakerAmAM cAle che, te bahAra dekhAtuM nathI, te AkAra-zUnya che arthAta tene keI nizcita AkAra nathI, te (sUrya -caMdra) baMne svaramAM cAle che. (115) prathama paccAsa pala+ dUsaro, cAlIza trIjo trIza / vIzaru daza pala calata hai, tata svarameM nizadIza // 116 // prathama(pRthvI tatvonuM kALamAna pacAsa paLa, bIjA(jala tattva)nuM cAlIsa paLa, trIjA(agni tatva)nuM trIsa(paLa), cethA(vAyu tatva)nuM vIsa(paLa) ane pAMcamA(AkAza tattva)nuM daza paLa che - A rIte ta svaramAM rAta-divasa cAle che. (116) ghaDI aDhAi pAMca tata, eka eka svara mAMhi / ahanizi iNavidha calata hai, yAmeM saMzaya nAMhi // 117 // eka-eka svaramAM aDhI aDhI ghaDI paryanta cAlatAM A pAMca tatve A prakAre divasa-rAta cAlyA kare che - AmAM saMzaya nathI. (117) guI Vaa 2 vIra mav * "Aha = AbhA. 0 "bhava = bheda. + 1 pala = 24 sekaMDa. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3s svadaya jJAna paMca tatva svarameM lakhe, bhinna bhinna jaba koya / kAlasamayakA jJAna tasa, varasa divasakA hoya / / 118 // jyAre koI svaranI aMdara A pAMca tane bhinna-bhinna oLakhI zake tyAre (maMDaLamAM praveza ane nisaraNa) kALa samajAtAM tene varSaphaLanuM ane samayanA varatArAnuM jJAna thAya che. (118) varSa divasanA kAla ane samayanuM jJAna prathama meSa saMkrAMtiko, vhai praveza jaba Aya / tabahI tattva vicArIye, svAsA thira ThaharAya // 119 // prathama jyAre meSa-saMkrAnti(vaizAkha mAsa - sUrya mAsa) zarU thAya tyAre zvAsane sthira karIne tatvane vicArIe. (119) DAbA svarameM hoya jyo, mahI taNau parakAsa / uttama joga vakhANIye, nIko phala hai tAsa // 120 // te vakhate caMdrazvaramAM je pRthvI tatva cAlatuM hoya te te uttama roga che-ema jANIe ane tenuM phaLa A pramANe cheH (100) parajAkuM sukha vhai ghaNo, samo hoya zrIkAra / dhAna hoya mahIyala ghaNo, copadakuM' ati cAra // 121 // prajAne ghaNuM sukha thAya, samaya dhana-prApti mATe anukULa thAya, pRthvImAM dhAnya ghaNuM nIpaje ane pazuo mATe ghAsa vagere paNa puSkaLa pedA thAya. (121) Ita bhIta upaje nahIM, janavRddhi paNa thAya / ityAdika bahu zreSTha phala, sukha pAme ati rAya // 122 / / Iti, bhIti vagere hoya nahIM, manuSyanI vRddhi thAya ItyAdi ghaNuM zreSTha phaLa maLe ane rAjA paNa atyaMta sukha pAme. (12) Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna calata tattva jala tiNa same, zazi svarameM jo Aya / tAko phala aba kahata hUM, muNajo citta lagAya // 123 // te vakhate (arthAt meSa-saMkrAntinA prAraMbhamAM) je caMdrasvaramAM jala tattva cAlatuM hoya te tenuM phaLa have kahuM chuM; je tame dhyAna daIne sAmane. (123) meghavRSTi hove ghaNI, upaje anna apAra / sukhI hoya parajA sahu, cidAnaMda citta dhAra // 124 / / meghavRSTi sArI thAya, apAra anna nIpaje, prajA saghaLI sukhI thAya - sabha bihAna 4 cha, te vittamA dhAra. (124) dharmabuddhi sahukU rahe, puNya dAnathI prIta / AnaMda maMgala upaje, nRpa cAle zubha nIta // 125 // sahune dharmabuddhi rahe, puNya ane dAna tarapha prIti rahyA kare, AnaMdamaMgala utpanna thAya ane rAjA paNa zubha-nItithI cAle. ( 15) zazi svarameM ye jANIye, tattvayugala. sukhakAra / tattva tIna Agala rahe, tinako kahUM vicAra // 126 // caMdrasvaramAM (pRthvI ane jala) A be tatte cAlatAM hoya te te sukha karanAra che. have bAkInAM je traNa (agni, vAyu ane AkAza) tA rahyAM tene vicAra kahuM chuM. (16) lage' meSa saMkrAMta taba, prathama ghaDI svara joya / jaiso svarameM tattva vhai, taisohI phala hoya // 127 // jyAre meSa-saMkrAntine prAraMbha thAya tyAre prathama ghaDImAM svara je. te svaramAM jevuM tattva cAlatuM hoya tevuM ja phaLa maLe. (17) jo svarameM pAvaka cale, alpa vRSTi to hoya / roga dokha hove sahI, kAla kahe sahu koya // 128 // 1 lakhe / / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna jo bemAMthI koI paNa) svaramAM agni tatva cAlatuM hoya te alpavRSTi thAya, roga ane duHkha thAya - badhA loko kahe ke kALa(dukALa) AvyA che. (128) dezabhaMga parajA duHkhI, agni tatva parakAza / douM svarameM hoya to, azubha ahe phala tAsa // 129 // baMne svaramAM agni tatva cAlatuM hoya te tenuM azubha phaLa maLe. dezabhaMga thAya ane prajA duHkhI thAya. (129) vAyu tattva svarameM calata, nRpa vigraha kachu thAya / alpa megha varase mahI, madhyama varSa kahAya // 130 // ardhAMsA anna nIpaje, khaDa thoDAsA hoya / anila tattvakA iNI pare, mana mAMhi phala joya // 131 // - je vAyu tatva (baMne svaramAMthI kaI paNa) svaramAM cAlatuM hoya te rAjAo vacce vigraha thAya, pRthvI para megha e cho varase ane varSa madhyama gaNAya. anna adhuM nIpaje, ghAsa DuM Uge - vAyu tattvanuM phaLa A rIte manamAM samajavuM. (130-131) svara mAMhi jo prathamahI, vahe tattva AkAza / to te kAla pichANIye, hoya na pUrA ghAsa // 132 / / bemAMthI keIpaNa) svaramAM je AkAza tattva prAraMbhamAM ja cAlatuM hoya te te varSe duSkALa jANo ke jemAM pUruM ghAsa paNa na thAya. (132) iNavidhathI e jANIye, tattva svaranake mAMhi / phala manameM paNa dhArIye, yAmeM saMzaya nAMhi // 133 // A rIte svaramAM e ta jANavAM ane te mujaba phaLa paNa manamAM dhAravuM - A vAtamAM saMzaya nathI. (133) varSaphaLa javAnI traNa rIta madhu mAsa sita pratipadA, kara tasa lagana vicAra / calata tattva svara tiNa same, tAko varNa nihAra // 134 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna 33 caitra mAsanA zukala-pakSanI pratipadAe (arthAta ekame) te vakhatanA lagnane vicAra karI, te samaye svaramAM kayuM tattva cAle che, tene varNa je. (13) prAtasame sasi svara viSe, mahI tatva jo hoya / tAteM sarva' vicArIye, sukhadAyaka ati hoya // 135 // (te samaye) prAtaHkALamAM je caMdra svaramAM pRthvI tattva cAlatuM hoya te tenAthI sarva ati sukhadAyaka thAya - ema mAnavuM. (135) ghanavRSTi hove ghaNI, samo hoya zrIkAra / rAjA parajAke hiye, harSa saMtoSa vicAra // 136 // - meghavRSTi ghaNuM thAya, samaya maMgalakArI hoya tathA rAjA ane prajAnA haiyAmAM harSa ane saMteSa rahe-ema vicAravuM. (136) Ita bhIta upaje nahIM, mahoTA bhaya navi koya / cidAnaMda ima caMdameM, kSiti tattva phala joya // 137 / / Iti ke bhIti utpanna na thAya, keI moTo bhaya na AvI paDe; cidAnaMda kahe che ke caMdra svaramAM pRthvI tattvanuM - A phaLa jANo. (137) cidAnaMda jo caMdameM, prAta udaka paraveza / to te samo mubhikSa ati, varSA deza videza / / 138 / / cidAnaMda kahe che ke je caMdrasvaramAM prAtaHkALamAM jala tattvane praveza thAya te te ati sukALano samaya che; deza-videzamAM sarvatra varSA thaze. (138) zAMti puSTi hove ghaNI, dharma taNo ati raag| bhavika hiye ati upaje, dAna artha dhana tyAga // 139 // zAMti ane puSTi ghaNI thAya, dharmane ghaNe rAga (sarvatra jovA maLe) tathA dAna mATe dhanane tyAga (karavAnI bhAvanA) bhavya jInA hRdayamAM atizaya utpanna thAya. (13) 6 varasa vI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 svaradaya jJAna jala dharaNI douM vahe', divasapati ghara Aya / prAtakAla to te varasa, madhyama samo kahevAya // 140 // je prAtaHkAle sUryanA gharamAM (arthAt sUryasvaramAM) AvIne pRthvI ke jala tattva cAlatuM hoya te te varSa madhyama kahevAya. (140) tIna tattva aba zeSa je, svarameM tAsa vicAra / / madhyama niSTha kahyo tiko, pUrvakathita citta dhAra // 141 // have svaramAM je traNa tatva (agni, vAyu ane AkAza) bAkI rahyAM teno vicAra madhyama ane kaniSTha je pahelAM kahyo te pramANe ja ahIM 5] no . (141) rAjabhaMga parajA duHkhI, jo nabha vahe svara mAMhi / paDe kAla bahu dezameM, yAmeM saMzaya nAMhi // 142 // je (sUrya)svaramAM AkAza tattva cAle te chatrabhaMga thAya, prajA duHkhI thAya, dezamA bhoTa huA 5 - mAmA saMzaya nathI. (142) svara sUrajameM agniko, hoya prAta prvesh| roga sogathI jana bahu, pAve adhika kaleza // 143 // - sUryasvaramAM agni tattvane prAtaHkAle praveza thAya te roga ane zekathI ghaNA mANase atyaMta kalezane pAme. (143) kAla paDe mahIyale viSe, rAjA citta navi cena / sUrajameM pAvaka calata, ema svarodaya vena / / 144 // pRthvImAM duSkALa paDe, rAjAne cittamAM cena na hoya; sUryasvaramAM agni tatva cAlavAnuM A phaLa che - ema svadayazAstranuM veNa(vacana) cha. (144) nRpa vigraha kachu upaje, alpa vRSTi puna hoya / sUrajameM anilako, cidAnaMda phala joya // 145 // 1 caleI v / 2 mahIyAla V / 3 svara surajame VI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna * je sUryasvaramAM vAyu tava cAle te rAjAo vacce kayAMka laDAI thAya, vRSTi alpa thAya - A phaLa jANa, ema cidAnaMda kahe che. (14) sukhamana svara jo tA divasa, prAtasamaya jo hoya / jovaNahAra mare sahI, chatrabhaMga puna joya / / 146 / / caitra suda pratipadAnA divase, prAtaHkAlamAM je suSuNNa svara cAlate hoya to jenAre (te varSamAM) mare ane chatrabhaMga paNa je paDe. (146) kahUka thoDo upaje, kahUka tehuM nAMhi / sukhamana svarako ina pare, phala jANo mana mAMhi // 147 // kayAMka thoDI upaja thAya ane kayAMka upaja na paNa thAya - A pramANe suSuSNasvaranuM phaLa manamAM jANavuM. (147) dUvidha rIta jovaNa taNI, kahI varaSanI ema / trIjI Agala jANajo, dharI hiyaDe ati prema // 148 // A rIte varSa(phaLa) jovAnI be rIta kahI. trIjI rIta huM AgaLa kahIza; te haiye prema dharIne tame jANaje. (148) mAgha mAsa sita saptamI, phuni vaizAkhI trIja / prAtasamayako joiye, varaSa divasako bIja // 149 // - mahA suda sAtama ane vaizAkha suda trIjanA divase prAtaHkAle samagra varSanuM bIja(phaLa) joIe. (149) nizApatike gehameM, jala dharaNI paraveza / kare Aya jo tiNa same, to sukha deza videza // 150 // caMdrasvaramAM je te samaye jala tatva ke pRthvI tatvane praveza thata hoya te deza-videzamAM sukha thAya. (15) apara tattva nijanAtha ghara, vahe' adhama phala jANa / udaka mahI jo bhAnu ghara, to madhyama cita ANa // 151 // 1 huA VI Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarAya jJAna (te divase, prAtaHkAle) anya tattvA (agni, vAyu ke AkAza tattva) potAnA svAmInA gharamAM (arthAt sUryasvaramAM ) cAle te tenuM phaLa adhama jANavuM paraMtu jala athavA pRthvI tattva jo sUryasvaramAM cAle te tenuM madhyama phaLa jANavuM. (151) 36 eka azubha phuna eka zubha, tInuMmeM jo hoya | siddha hoya phala tehanuM, madhyama nihace joya // 152 // (te divase, prAtaHkAle) upara darzAvevI traNe rItimAM jotAM jo nADI ane tattva - A bemAMthI ekanuM lakSaNa zubha hoya ane anyanuM lakSaNa jo azubha hAya te tenuM madhyama phaLa nizcayapUrvaka thAya che. (1para) sahu parIkSA bhAvameM, meSa bhAva balavAna / tA dina tacca nihArIke, phala hirade dRDha Ana || 153 // sarva bhAveAnI parIkSAmAM meSa-saMkrAntivALA bhAva balavAna che mATe te divase tattva joI ne tenuM phaLa hRdayamAM nizcita mAnavuM. (153) aba je jovaNahAra nara, tehano kahUM vicAra / Apa lakhI apaNe hiya, apago karahuM vicAra // 154 // have je lakSaNA jonAra manuSya che tenA vicAra kahuM chuM. pote potAnA svara oLakhIne potAnA hRdayamAM peAtAnA viSe vicAra kare. (154) caitra sudi ekama dine, zazi svara jo navi hoya / to tehane tihuM mAsameM, ati udavegasuM joya // 195 // caitra sudI ekamane divase jo caMdrasvara na cAle to jANavuM joI e ke tenA (pAtAnA) traNa mAsa ati udvegapUrvaka vItaze. (155) madhu mAsa sita bIja dina, cale na jo svara caMda / gamana hoya paradezama, tiAM 3ne duHvata // 6 // caitra mAsanI suda bIjanA divase jo caMdrasvara na cAle te paradezamAM gamana thAya ane tyAM bhAre duHkha ane dvandva utpanna thAya. (156) Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 svadaya jJAna caitra mAsa sita trIjakU, caMda cale nahi Aya / to tAke tanameM sahI, pittajvarAdika thAya // 157 / / caitra suda trIjanA divase caMdrasvara na cAle te tenA zarIramAM pitta-javara, rakta-jvara Adi rega thAya. (157). maraNa hoya nava mAsameM, jo svara jANe tAsa / madhu mAsa sita cothakU, jo navi caMdra prakAza // 158 // caitra suda cothanA divase je caMdrasvara na cAle te je ravara jenA hoya tenuM nava mAsamAM maraNa thAya. (158) nizApati svara caita sudi, pAMcamako navi hoya / rAjadaMDa mahoTA hUve, saMzaya ihAM na koya // 159 // caitra suda pAMcamanA divase je caMdrasvara na cAle te mATe rAjadaMDa thAya - emAM saMzaya nathI. (159) caitra sudi chaThake divasa, caMdra cale nahi jAsa / varaSa divasa bhItara sahI, viNase baMdhava tAsa // 160 // citra suda chaThanA divase jene caMdrasvara cAle nahIM te manuSyanA bhAIne (ke mitrane) eka varSanI aMdara nAza thAya. (16) cale na caMdA caita sita, saptama dina lavaleza / tasa nara kerI gehinI, jAve jamake deza // 161 // caitra suda sAtamanA divase thoDA samaya mATe paNa je caMdrasvara na cAle te te manuSyanI patnI yamanA dezamAM jAya (arthAt tenuM mRtyu thAya). (11) tithi aSTamI caitra sudi, caMda vinA jo jAya / to pIDA ati upaje, bhAgya yoga sukha thAya // 162 // caitra suda AThamane divasa je caMdravara vinano pasAra thAya te tene atyaMta pIDA upaje, kadAca ati bhAgya hoya te ja sukha thAya. (12) Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna tithi aSTamano caita sitaM, dInau phala darasAya / hoya sasi zubha tattvameM, to ulaTuM mana bhAya // 163 // caitranA zukala pakSanA (caMdrasvara vinAnA) ATha divasanuM phaLa darzAvyuM parantu te divasamAM je caMdra zubhatattvamAM (arthAt pRthvI ane jala tatvamAM) hoya te AnAthI UlaTuM (arthAt zubha phaLa jANavuM. (163) pAMca tattvamAM praznane prasaMga tattva bANameM* kahata hUM, prazna taNo parasaMga / iNa vidha hiye vicArake, kathIye vacana abhaMga // 164 // have pAMca tattamAM prazna saMbaMdhI vicAra kahuM chuM, te pramANe hRdayamAM vicArIne prazna pUchanArane phaLa kahevAthI - te vacana satya kare che. (164) jala dharaNIke jogameM, prazna kare je koya / nizAnAtha pUraNa vahata, tasa kAraja siddha hoya // 165 // je caMdrasvara saMpUrNa cAlatuM hoya ane temAM pRthvI ke jala tatvane roga hoya te samaye koI prazna kare te tenuM kArya siddha thAya. (15) anila agana AkAzako, jogi sasi svara mAMhi / hoya prazna karatA thakA, to kAraja siddha nAMhi / / 166 // je caMdravaramAM vAyu, agni ke AkAza tattvane vega hoya ane te samaye (keI) prazna kare te tenuM kArya siddha na thAya. (16) kSiti udaka thira kAjakU, uDugaNapati svara mAMhi / tattvayugala e jANIye, cara kArajakU nAMhi // 167 // 2 caMdra vina vo. * "bANa" = pAMca, "kAmadevanAM bANa pAMca che - 1. sahana, 2. unmAdana, 3. staMbhana, 4. zeSaNa ane 5. tApana athavA 1. araviMda, 2. aze, 3. Amra, 4. navalikA ane 5. nIlelpala. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna caMdrasvaramAM pRthvI ane jala tattva cAlatAM hoya te sthira kArya mATe te zubha che paNa A ta cara kAryo mATe sArAM nathI. (167) vAyu agani nabha tIna e, cara kAje paradhAna / tattva hiyemeM jAnIye, udaya hota svara bhAna // 168 // jyAre sUryasvarane udaya hoya tyAre vAyu, agni ane AkAza - A traNa ta cara kAryomAM zreSTha che - A rahasya hRdayamAM dhAraNa kare. (168) roga ane rogI viSe prazna rogI kero prazna nara, jo kou pUche Aya / tALU svAsa vicArake, ima uttara kahevAya // 169 // je kaI manuSya AvIne regI saMbaMdhI prazna pUche te tene, (ApaNA) zvAsane (arthAt svarane) vicAra karIne A pramANe uttara kaheH (169) sasi svarameM dharaNI calata, pUche tasa disa mAMhi / tAse nihace karI kaho, rogI viNase nAMhi // 170 // caMdrasvaramAM je pRthvI tatva cAlatuM hoya ane te svaranI (arthAta caMdrazvaranI) dizAmAM UbhA rahI te prazna kare te kahevuM ke regIne nAza nahIM thAya. (170). caMdra baMdha sUraja calata, pUche DAvI oDa / rogIko parasaMga to, jIve nahIM vidhi koDa // 171 // caMdrasvara baMdha hoya, sUryasvara cAlato hoya ane te praznakartA DAbI tarapha rahIne pUche te regInA praznamAM kahevuM ke karoDa upAye paNa te jIvaze nahIM. (171). pUraNa+ svarazuM Ayake, pUche khAlI mAMhi / to rogIkU jANajo, sAtA hove nAMhi // 172 // + je "svara cAlato hoya tene "pUrNa svara ane tenI dizAne pUrNa dizA' kahe che. * je "svara cAlato na hoya tene "khAlI svara ane tenI dizAne khAlI dizA kahe che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna pUrNa svara taraphathI AvIne khAlI svara tarapha Ubho rahI te prazna kare te jANavuM ke regIne zAtA nahIM thAya. (172) khAlI svarazuM Ayake, vahate svarameM vAta / jo kou rogInI kahe, to tasa nAhiMja ghAta // 173 // khAlI svara taraphathI AvIne vahetA svara tarapha UbhuM rahI je kaI regI aMge prazna kare te kahevuM ke regIne ghAta thaze nahIM. (13) vAya pitta kapha tIna bhaye, yo piMDatraya jog| samathI sukha hoya dehameM, viSama huA hoya roga // 174 // A zarIra vAyu(vAta), pitta ane kapha - A traNathI baneluM che. e traNe sama hoya te zarIramAM sukha thAya ane viSama hoya te roga thAya. (17) vAya corAzI piMDameM, pitta pacIza prakAra / kapha triya bheda vakhANIye, dvAdaza sata citta dhAra // 175 / / zarIramAM cerAsI prakAranA vAyu che, pacIsa prakAranA pitta che ane kapha traNa prakAranA che - Ama kula eka se bAra prakAra thAya che - te cittamAM dhAro (175) vAyu nivAsa udara viSe, svAmI he tasa sUra / phuni' zata dhamaNI mAMhi te, rahata sadA bharapUra // 176 // vAyunuM sthAna peTamAM che ane tene (arthAta vAyuno) svAmI sUrya che. te (vAyu) e dhamanImAM sadA bharapUra rahe che. (176) khaMda mAMhi puna jANajo, pitta taNo nita vAsa / jaTharAganimeM saMcarata, divAnAtha pati tAsa // 177 // pittane vAsa hamezAM khabhAmAM che ane te jaTharAgnimAM saMcAra kare che. tene svAmI sUrya che. (177) 2 muni v. 2 ja che! Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna ___ 41 nAbhikamalathI vAma disa, karapallava traya jANa / nADi yugala he kapha taNI, rahI haiyemeM ANa // 178 // - nAbhikamalathI DAbI tarapha traNa AgaLa dUra kaphanI be nADIo che; teya sudhA mAve cha. (178) sasi svAmi tusa jANajo, ye vivahArI vAta / nizcethI lakha ekameM, tIna Aya samAta // 179 // tene (arthAt kaphano) svAmI caMdra che - e vyavahAra prasiddha vAta che. nizcayathI te traNe (vAta, pitta ane kapha) eka sthAnamAM ja sabhAya cha - tebha. anjl. (178) apaNI apaNI Rta viSe, vAya pitta kapha tIna / jora jaNAvata dehameM, tasa upacAra pravIna // 180 // vaidyakagraMthanathI lakhyo, tiNakA adhika prakAra / mUla tInasaM hota hai, roga aneka prakAra // 181 // - pitApitAnI RtumAM vAta, pitta ane kapha zarIramAM pitAnuM jora batAve che. pravINa (mANase) vedaka-graMthamAMthI tenA adhika prakAra tathA tenA upacAra jANI levA (kAraNa ke) mULa (A) traNamAMthI ja (vikArane 42) mane prAranA / thAya che. (180-181) apaNe' amala visArake, bIjAne ghara jAya / roga kaphAdithI juime', sannipAta kahIvAya // 182 / / pitAno amala(kSetra) visarIne jyAre A traNe bIjAnA gharamAM nayata 43 2mAthI thoza 'sannipAta' upAya che. (182) romaromamA jagata guru, poNA ce be roga / bhAkhyA pravacana mAMhi te, azubha udaya tasa bhoga // 183 / / "paNo V / 2 jo ima v / 3 poNA be 2 VI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 svaradaya jJAna jagadguru zrI tIrthakara deve AgamAM pharamAvyuM che ke pratyeka remamAM paNa babbe roga vase che ane azubha karmanA udayathI te bhegavavA paDe che. (183) prazna kare rogI taNo, jaisA svarameM Aya / svara phuni tattva vicArake, taisA roga kahAya / / 184 // (jo keI praznakartA) AvIne rogInA rega aMge prazna pUche tyAre (uttaradAtAe potAne je) svara cAlato hoya tene tathA te samaye te svaramAM je tattva cAlatuM hoya teno vicAra karIne tadanusAra roga kahe. (14) apaNe svarameM ApaNA, tattva cale tiNa vAra / to rogInA piMDamAM, roga eka thira dhAra // 185 // pitAnA svaramAM pitAnuM tatva (arthAt caMdrasvaramAM pRthvI ke jala tatva ane sUryasvaramAM vAyu, agni ke AkAza tattva) cAlatuM hoya te rogInA zarIramAM eka ja roga che - ema nirNaya karavo. (185) svarameM dUjA svara taNo, prazna karata tata hoya / mizrabhAvathI roganI, utapatti tasa joya // 186 / / (keI) praznana kare tyAre cAlatA svaramAM je bIjA svaranuM tattva cAlatuM hoya to tenA (arthAta regInA) roganI utpatti mizra bhAvathI che- tema kahevuM. (186) pUraNa svarathI Ayake, pUche pUraNa mAMhi / sakala kAja saMsArake, pUraNa saMzaya nAMhi / / 187 // pUrNa svara taraphathI AvIne, pUrNa svara tarapha (ja) UbhuM rahI (keI) prazna kare te saMsAranAM saghaLAM kAryo eTale ke koI paNa kArya hAya te te pUrNa thAya temAM saMzaya nathI. (187) khAlI svarameM' Ayake, pUche khAlI mAMhi / je je kAja dunI taNo, te te hove nAMhi // 188 // 2 camu v | ra te vI Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daya jJAna 43 tala, zIda vi ja kAI nA thAya khAlI svara taraphathI AvIne, khAlI svara tarapha (ja) UbhuM rahI (I) prazna kare te duniyA saMbaMdhI je je kAma hoya te kaI kAma (pUrNa) thAya nahIM. (188) khAlI svarameM' Ayake, pUche vahate mAMhi / siddha kAja kaho tehano, yAmeM duvidhA nAMhi // 189 // khAlI svara taraphathI AvIne vahetA svara tarapha Ubhe rahI (keI) prazna kare te kahe ke tenuM kArya siddha thaze - emAM kaI jAtanI zaMkA nathI. (189). pUche pUraNa svara tajI, khAlI svarakI auDa / prazna tAsa niphala hau', saphala nahIM vidhi koDa // 190 // pUrNa svarane tyAga karIne, khAlI svara tarapha rahI (keI) prazna kare to tene prazna niSphaLa thAya, (te kAryo kareDa upAye paNa saphaLa thAya nahIM. (10) guruvAra vAyu bhalo, zani divasa AkAza / calata tattva ima kAyameM, pUrava roga vinAza // 191 // guruvAre vAyu tatva hoya te sAruM ane zanivAranA divase AkAza tA hoya te sAruM. je ta A pramANe zarIramAM cAle te pUrva utpanna thayelA regene nAza thAya che. (191) prAtasamaya budhavArakU, kSiti tattva zubha jANa / somavAra jala zakrakU, teja hiyemeM ANa // 1925 // budhavAre prAta:kAle je pRthvI tatva hoya te te zubha che. semavAre jala tattva ane zukravAre agni tatva zubha che-ema hRdayamAM jANa (12) raddo v 2 222 V! 8 zukra zuM v | ? svarathI v ! che ??? vI Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 caMdrasvaramAM ane sUryasvaramAM karavA cAgya kAryo sasi sUra svaramA abai, karaNa joga je kAma / tasa vicAra zubhe kahata hUM, sukhadAyaka abhirAma // / 193 // have caMdrasvara ane sUryasvaramAM karavA yAgya je kAryA che tenI sukhadAyaka ane manehura vicAraNA huM kahuM chuM. (193) (4) caMdrasvaramAM karavA yAgya kAryA devala zrIjinarAjano, navo nipAve koya | khAta mahUrata avasare, caMdrajoga tihAM joya // 194 // svarAya jJAna koI vyakti zrIjinendra bhagavaMtanA nUtana maMdiranuM nirmANa karatA hAya te tyAM khAta muhUrtanA avasare caMdrayAga hoya teA te zubha che. (194) amI sravata sasi jogameM, aruNadyuti thira hoya / karata pratiSThA biMbanI, ati prabhAva tasa joya / / 195 / / caMdrayAgamAM pratimAmAMthI amI jhare che; sUrya samAna kAnti sthira rahe che ane tyAre ja je biMbanI pratiSThA thAya te te ne atyaMta prabhAva jovA maLe che. (195) takhata mUlanAyaka prabhu, baiThAve tiNa vAra / jinaghara kalaza caDhAvatAM, caMdrajoga sukhakAra / / 196 / / takhta upara mULanAyaka bhagavaMtane birAjamAna kare te vakhate tathA jinamaMdira upara kaLaza caDhAve te vakhate, caMdrasvara cAle te sukhakArI che. (1969) poSadhazAla nipAtAM, dAnazAla ghara hATa | maheru sUrya gaDha hoTano, ravita muddaTa puravAra | 217 || 3 * ava V | 2 rvata rvata V | 2 hATa v | Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaradaya jJAna 45 saMghamAla AropatAM, karatAM tIratha dAna / dIkSA maMtra batAvatAM, caMdrajoga paradhAna // 198 / / pauSadhazALA baMdhAvatAM, dAnazALA, ghara, dukAna, mahela, durga ke gaDhane keTa sudaDha banAvatAM, saMgha kADhayA pachI mAlArepaNa karatAM, tIrthamAM dAna karatAM, dIkSA ApatAM, maMtra batAvatAM - A saghaLAM kAryomAM caMdrastara cAle te zreSTha che. (197-18) ghara navIna pura nagarameM, karatA prathama praveza / vAva gAyUSA saMta, za" rUjhAre teza che ? // jogAbhyAsa karata zuddhi, auSadha* bhaiSaja+ mIta / khetI bAga lagAvatA, karatA nRpathI prIta // 200 // rAjatilaka AropatA, karatA gaDha paraveza / caMdajogameM bhUpati, vilase sukha sudeza // 201 // navA gharamAM ke navA nagaramAM prathama praveza karatAM yA te vastro ke AbhUSaNene saMgraha karatAM yA te dezane IjA letAM, gAbhyAsa karatAM zuddhi (arthAt zuddhi-prAyazcitta) karatAM, auSadha ke bhaiSajya karatAM, khetI karatAM ke bAga banAvatAM yA te rAjA sAthe prema saMbaMdha bAMdhatAM, rAja-tilaka karatAM yA karAvatAM, gaDhamAM praveza karatAM-je caMdrayoga hoya to rAjA sukhI thAya che tema deza paNa sukhamAM rahe che. (199-200-2001) rAjya siMghAsana paga dharata, karata aura thira kAja / / caMdrayoga zubha jANajo, cidAnaMda mahArAja // 202 // rAjyasiMhAsana upara paga mUkatAM ane bIjAM paNa sthira karyo karatAM caMdraga hoya te te zubha che - ema jANaje. A pramANe cidAnaMda mahArAja kahe che. (22) 2 heta v ! * "auSadha - roga-nivAraNa mATe levAya te. + "bhaiSaja" arthAta "bhaiSajya' - zarIra-puSTi mATe levAya te. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna [ copAI ] maTha devala aru guphA banAve, ratana dhAtunA ghATa ghaDAve / ityAdika sahu jagameM kAma, caMdayogameM ati abhirAma // 203 / / maTha, devaLa ke guphA banAve yA te rana ke dhAtunA ghATa ghaDAve ItyAdi jagatamAM saghaLAM kAme je caMdragamAM karavAmAM Ave te atyaMta saphalA thAya che. (203) (ba) sUryasvaramA 421 // yojya ryA caMdrajoga thira kAja pradhAna, kahyo tAsa kiMcita anumAna / svarasUrajameM karIye jeha, suNo zravaNa de kAraja teha / / 204 // caMdraga sthira kAryomAM zreSTha che. tenuM kaMIka varNana karyuM, vizeSa anumAnathI jANavuM. have sUryasvaramAM je kAryo karavAnAM che te kAryo-kAna dhane samA . (204). vidyA paDhe dhyAna jo sAdhe, maMtra sAdha aru deva ArAdhe / arajI hAkamake kara deva, arivijayakA bIDA leve // 205 // viSa aru bhUta utAraNa jAve, rogIkU jo davA khilAve / vighana haraNa zAMtijala nAkhe, jo upAya kaSTIkU bhAkhe / 206 // gaja vAjI vAhana hathiyAra, leve ripuvijaya citta dhAra / khAna pAna kIje asanAna, dIje nArIkU RtudAna // 207 / / nayA copaDA likhe likhAve, vaNija karata kachu vRddhi thAve / bhAnajogameM e sahu kAja, karata lahe sukhacena samAle // 208 // vidyAne abhyAsa kare, dhyAnanI sAdhanA kare, maMtra sAthe yA devanI ArAdhanA kare, mAlikane arajI lakhIne Ape, zatrune jItavAnuM bIDuM 1 samAja VI 2 deve / / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna jhaDape viSa utAravA mATe ke bhUta utAravA mATe jAya, regInuM auSadha kare, viMdana-zamana mATe zAMti-jalane chaMTakAva kare, kuSThathI pIDAtAne upAya batAve, zatru-vijaya manamAM rAkhIne hAthI, ghoDA, vAhana ke zastra kharIde, khAna-pAna kare, snAna kare, strIne atudAna kare, navA cepaDA lakhavAnI ke lakhAvavAnI zarUAta kare, vyApAra karatAM kAMIka vRddhi thAya - A saghaLAM kAryo sUryasvara vakhate karavAthI samAja sukha ane zAnti prApta kare che. (205-206-207-208) bhUpati dakSaNa svarameM koi, yuddha karaNa jAve suNa soi / raNasaMgrAma mAMhi jasa pAve, jIta ari pAcho ghara Ave // 209 // keI rAjA pitAno sUryasvara cAlatuM hoya tyAre je yuddha karavA mATe jAya te te raNa-saMgrAmamAM yaza pAme ane zatrune jItIne pAcho potAnA nagaramAM Ave. (29) sAyarameM je pota calAve, vaMchita dvIpa vege te pAve / verI bhavana gavana paga dIje, bhAnajogameM to jasa lIje // 210 // sUryasvara cAlatAM kaI samudramAM vahANa calAve che te pitAnA vAMchita dvIpe zIvratApUrvaka pahoMce. sUryasvaramAM jaIne zatrunA gharamAM praveza kare to paNa yaza maLe. (10) uMTa mahISa go saMgraha karatAM, sATa vadata, saritA jala taratAM / karajadravya, kAMhUkuM detA, bhAnajoga zubha athavA letAM // 211 // UMTa, pADA, gAye vagerene saMgraha karatI veLA, keInI sAthe sATuM karatAM yA te nadI Adi taratAM, keIne dravya karaje ApatAM ke letAM, je sUryasvara hoya to te zubha che. (211) ityAdika cara kAraja je te, bhAnajogameM karIye te te / lAbhAlAbha vicArI kahIye, nahiMtara manameM jANI rahIye // 212 // ItyAdi je je cara karyo che te te sUryAsvaramAM karavAM. A badhI hakIkata lAbhAlAbhane vicAra karIne pUchanArane viveka rAkhIne kahevI anyathA manamAM jANIne mauna rahevuM. (212) Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svareAdaya jJAna vivAhadAna ityAdika kAja, saumya caMdrajoge sukhasAja' / krUra kAmameM sUra pradhAna, pUrva kathita manameM te jAna // 213 / / vivAha, dAna ItyAdika kAma saumya evA caMdragamAM karAya te sukhadAyaka thAya che ane krUra kAmamAM sUryasvara pradhAna che - A pUrvakathita hakIkata manamAM nizcita rAkhe. (213). caMdrajoga thira kAjakU, uttama mahA vakhANa / bhAnajoga cara kAja, zreSTha adhika manameM ANa // 214 // sthira kAryo mATe caMdrasvara uttama ane mahAprazaMsA pAtra che. cara kAryo mATe sUryasvara adhika zreSTha che - ema manamAM ANo. (214) suSumbharavAmAM karavA yogya kAryo sukhamana calata na kIjIye, cara thira kAraja koya / karata kAma sukhamana viSe, avasa hANi kachu hoya // 215 // suSumaNuM nADI cAlatI hoya tyAre cara ke sthira kaI paNa kArya na karavuM. suSaSNusvaramAM kAma karavAthI kaMIka ne kaMIka hAni avazya thAya che. (215) bhavanapratiSThAdika sahU, varajita sukhamana mAMhi / gAmAMtara jAvA bhaNI, pagalA bharIye nAMhi // 216 // duHkha dohaga pIDA lahe, cittameM rahe klesh| cidAnaMda sukhamana calata, jo koi jAya videza // 217 / / makAna baMdhAvavAM, pratiSThA karAvavI Adi saghaLAM kAma suSuNA nADImAM vajita che. te svara cAlato hoya tyAre paragAma javA mATe paNa kadama uThAvavAM nahIM kAraNa ke A svaramAM kaI paradeza jAya te duHkha darbhagya tathA pIDA thAya che ane cittamAM kaleza thAya che- ema cidAnaMda kahe che. (ra16-2017) ? suvAMga v ! Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna kArajakI hAni huve, athavA lAge vAra / athavA mitra' mile nahIM, sukhamana bhAva vicAra // 218 // yA te kAryanI hAni thAya che athavA kAmamAM vAra lAge che athavA te (je mitrane maLavA jaIe chIe te) mitra maLatuM nathI - A suSuNNA svarane vicAra che. (218) zvAsa zIghra ati pAlaTe, chIna caMdra chIna mUra / te sukhamana svara jANajo, nAbha anila bharapUra // 219 // zvAsa atyaMta sapATAbaMdha palaTAya, kSaNamAM caMdra ane kSaNamAM sUrya (cAle) te suSuNNa nAmane svara che - jemAM AkAza tattvavALe pavana bharapUra vahe che. (19) sukhamana svara saMcArameM, kIje AtamadhyAna / hiradagati' ahibhakSakI*, lahIye anubhavajJAna // 220 // suSuNNa svara cAlatuM hoya tyAre Atma-dhyAna karavuM ane te daramyAna nAsikAnA vAyunI gati, ruddha karavAthI (eTale ke kuMbhaka karavAthI) anubhava-jJAna prApta thAya che. (20) Atamatattva vicAraNA, udAsInatA bhAva / bhAvata svara sukhamana viSe, hove dhyAna jamAva // 221 // Atma-tattvanI vicAraNuM ane udAsInatA bhAva suSumaNA svaramAM bhAvavAmAM Ave te dhyAna daDha thAya che. (rara1) cara thira tIjIe kahI, dvisvAbhAvakI bAta / iNa anukramathI ArabhI', kAraja sakala kahAta // 222 // cara(sUrya), sthira(caMdra) ane trIjI A dvisvabhAva(suSuNA)nI vAta karI; A pramANenA anukramathI karavA yogya kAryone prAraMbha te te svaramAM karavAmAM Ave che te avazya saphaLa thAya che. (222) ? mita v. 2 anaz v| 3 rAti vI 4 gaura mI vo 1 sara v ! * "ahibhakSa--"ahi eTale "sarpa ane "bhakSa eTale "bhojana; tethI "ahibhakSa" eTale "sapanuM bhejane arthAta "vAyuM'. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5o svaradaya jJAna tattva svarUpa nihALavAnA upAyane vicAra tattvasvarUpa nIhALavAM', kahuM upAya vicAra / bhAva zubhAzubha tehane', adhika hiyAmeM dhAra / / 223 // tanAM svarUpane jANavA mATe upAyanI vicAraNA huM kahuM chuM; tenA zubhAzubha bhAvane hRdayamAM saMpUrNa rIte dhAraNa karavA joIe (223) zravaNa aMguThA madhyamAM', nAsApuTa para thApa / nayaNa tarjanIthI DhakI, bhRkuTImA lakha Apa / / 224 / / (baMne) kAna (baMne) aMgUThA vaDe, nAsikApuTa (baMne) madhyamA vaDe, (baMne) ne (ba) tarjanI vaDe DhAMkI jhUkuTimAM lakSa Apa." (24) paDe biMdu bhRkuTI viSe, pIta zveta aru lAla / nIla zyAma jaisi huve, taisI tihAM nihAla // 225 // kuTimAM pILA, zveta, lAla, lIlA ane zyAma (raMganuM) jevuM biMdu dekhAya tevuM tyAM nihALa. (225) jaisA varNa nIhArIye, taisA tattvavicAra / zvAsa gati svarameM lakho, icchA phuna' AkAra // 226 // je varNa dekhAya tevA varNanA tatvane vicAra karI-te sAthe zvAsanI gati, mananI IcchA ane tatvanA AkArane dhyAnamAM rAkhIne (tatvano nirNaya kara. (26) prathama vAyu svarameM vahe, dutIya agani vakhANa / trIjI bhU co\ salila, nabha paMcama mana ANa // 227 // svaramAM sarva prathama vAyu tatva, bIjuM agni tatva, trIju pRthvI tattva, ceLuM jala tattva ane pAMcamuM AkAza tatva vahe che - ema manamAM dhAre. (rara7) 2 nihAravA v. 2 teno VI rU dhyaHIV 4 jna v. * A nimudrA che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna vAma dizAthI svara uThI, vahe piMgalA mAMhi / tAkU saMkrama kahata hai, yAmeM saMzaya nAMhi // 228 // - vAma dizAthI svara utpanna thaIne piMgalAmAM vahe tene "saMkrama" kahe che - AmAM saMzaya nathI. (228) tattva udaka bhU zubha kahe, teja madhya phaladAya / hANa mRtyu dAyaka sadA, mAruta vyoma kahAya // 229 // - jala tatva ane pRthvI tatva- e zubha che, agni tatva madhyama phaladAyaka che ane vAyu tatva tathA AkAza tattva hAnidAyaka tathA mRtyu dAyaka che. (rara9) Urdhva adho aru madhya puTa, tIrchA saMkramarUpa / paMca tattva yaha vahata hai, jANo bheda anUpa // 230 // upara (agni tatva), nIce jala tattva), madhyamAM (pRthvI tattava, tIra chuM (vAyu tattva) ane saMkrama svarUpa (AkAza tatva)- A rIte A pAMca tatve svaramAM) vahe che-e anupama bheda tame jANe (30) Urdhva mRtyu zAMti adho, uccATaNa tirichAya / madhya staMbhana nabha viSe, varajita' sakala upAya // 231 // mAraNanA pravege Urdhva tattvamAM, zAMti(tuSTi, puSTi vagere)nA prayoga adhaH tattvamAM, uccATananA prAge tIrachA tattavamAM, taMbhananA prayogo madhyama tatvamAM karavA; parantu AkAza tatvamAM saghaLA prayogo varjita che. (31) tanAM sthAna ane tenAM kArya jaMgha mahI nAbhI anila, teja khaMdha jala pAya / mastakameM nabha jANajo, diye thAna batAya // 232 // ? vanina vo 2 rane v ! Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 svadaya jJAna pRthvI tatva jaMghAmAM, vAyu tatva nAbhimAM, agni tattva khabhAmAM, jala tattva pagamAM ane AkAza tattva mastakamAM vase che - ema jANaje; (A rIte) taronAM sthAna (muM) batAvyAM che. (232) thira kAje paradhAna bhU, carameM salila vicAra / pAvaka sama' kAraja viSe, vAyu uccATaNa dhAra // 233 / / sthira kAryo karavA mATe pRthvI tatva pradhAna che, cara kAryo karavA mATe jala tatva pradhAna che, sama (athavA kUra) kAryo karavA mATe agni tatva ane uccATana (tathA mAraNa) karavA mATe vAyu tattva pradhAna che. (233) vyoma calata kAraja sahU, karIye nAhi mIta / dhyAna joga abhyAsakI, dhAro yAmeM rIta // 234 // he mitra! AkAza tatva cAlatAM kaI ja kAma na karIe. mAtra dhyAna ane gAbhyAsanI rIta AmAM karI zakAya che. (234) pazcima dakSiNa jala mahI, uttara teja pradhAna / pUrava vAyu vakhANajo, nabha kahIye thira thAna // 235 // pazcima dizAmAM jala tatva, dakSiNa dizAmAM pRthvI tatva, uttara dizAmAM agni tatva, pUrva dizAmAM vAyu tatva ane sthira sthAnamAM AkAza tatva (balavAna) che. (35) siddhi pRthvI jala viSe, mRtyu agana vicAra / kSayakArI vAyu siddhi', nabha niSphala citta dhAra // 236 // pRthvI ane jala tatvamAM siddhi thAya che, agni tattvamAM mRtyu thAya che, vAyu tattvamAM kSayakArI-siddhi (arthAt a65 siddhi thAya che ane AkAza tatvamAM kArya niSphaLa thAya che. (236) dhIrajathI pRthvI viSe, jala siddhi tatakAla / hANa agani vAyu thakI, kAja niSphala nabha bhAla // 237 / / ? * V 1 2 mAra v rU zuddhi vI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna 53 pRthvI tattvamAM vilaMbathI ane jala tattvamAM tatkAla siddhi thAya che, agni ane vAyu tattvamAM hIna-siddha (arthAt madhyama tathA jaghanya prakAranI siddhi) ane AkAza tattvamAM kArya niSphaLa thAya che jANu. (237) ema saMgrAmAdi' kRtyameM, prabala hutAsana hoya / caMdrasUra saMgraha viSe, phaladAyaka ati joya || 238 // saMgrAma Adi kAryamAM agni tattva prabala hoya che, saMgraha karavA mATe caMdrasvara atiladAyaka (arthAt uttama) che. (238) jIvita jaya dhana lAbha phuna e, mitra artha judha rUpa / gamanAgamana vicAra meM, jAno mahI anUpa // 239 // jIvana, jaya, dhana-lAbha, putra, mitra, a-cintA, yuddha-svarUpa tathA gamana-AgamananA vicAramAM pRthvI tattva anupama che. (239) kalaha zoka duHkha bhaya tathA, maraNa kachU utapAta / maMtramabhAva samIrameM, jAMgha vivyAsa // 240 || jyAre vAyu saMkramaNa karatA hAya te vakhate koI kArya karavAmAM Ave tA kalaha, zAka, du:kha, bhaya, maraNu tathA kaMIka utpAta thAya - phaLa vicAravAnI A rIta prasiddha che. (240) 1 rAjanAza pAvaka calata, pRcchaka naranI hANa / durbhikSa hoya mahIyala viSe, rogAdika phuni jANa // 249 // agni tattva cAlatuM hoya tyAre ( keAI ) prazna kare teA rAjAnA nAza, pRcchaka manuSyane potAne hAni, pRthvItalamAM duSkALa ane rogAdikanI utpatti thAya. (241) durbhikSa ghora vigraha sudhI, dezabhaMga bhaya jANa / calata vAyu AkAza tata, caupada hAni vakhANa // 242 // 3 1 saMgrAmAdika VI 2 puna V | rU viTALa V | Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna he buddhimAna ! vAyu ane AkAza tattva cAlatuM heAya tyAre (keAI) prazna kare teA duSkALa, bhayaMkara-yuddha, dezabhaMga, bhaya ane cApagAM jAnavarAnI hAni thAya. (ra42) 54 maheMdra' varuNa juga jogameM, ghanavRSTi ati hoya / rAnavRddhi paranA muthI, samo zreSTha gati hoya // 242 // mAhendra(pRthvI) ane varuNa(jala)- A banne tattvAnA yogamAM medyavRSTi vipula thAya; rAjAne saMpatti tathA prajAne sukha thAya ane samaya ati zreSTha vIte. (243) mahI udaka douM viSe, caMdranAtha thiti rUpa / cidAnaMda phala tehanuM, jANo parama anUpa // 244 // pRthvI ane jala ane tattva caMdrasvaramAM hoya ane caMdratithine yAga thaI jAya to cidAnaMda kahe che ke tenuM phaLa anupama che-tema jANA. (244) tavAmAM padArthAMnI cintA mahI mUla ciMtA lakho, jIva vAya jala dhAra / teja dhAtu ciMtA lakho, zubha AkAza vicAra // 245 // pRthvI tattva vakhate ( koI ) prazna kare to 'mUla''nI cintA samajavI, vAyu ane jala tattvamAM 'jIva'nI cintA tathA agni tattvamAM dhAtu'"nI cintA ane AkAza tattvamAM zUnya'nI cintA (arthAt vicArazUnya sthiti ) che - ema jANeA. (245) 2 mAhendra V | 2 samA V | rUde / 1. 'mUla'- taNakhalAthI vRkSa sudhInA padAnI 'mUla' saMjJA jANavI. khetIvADI vagerenI cintA te 'mUla-cintA' samajavI. 2. 'jIva'-prANI mAtranI 'jIva'saMjJA jAvI. manuSya, pazu vagerenI cintA te jIva-cintA' samajavI. 3. 'dhAtu'- mATIthI ratna sudhInA padAthanI dhAtu' saMjJA jANavI. makAna, bhUmi, dhana vagerenI cintA te 'dhAtu-cintA' samajavI. jyotiSamAM 'mUka-prazna' ke 'muSTi-prazna' AdimAM A saMjJAo vaparAya che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarAya jJAna bahupAda pRthvI viSe, jugapada jala aru vAya / ani catuHpada nabha ude, vigata caraNa kahevAya / / 246 // pRthvI tattva vakhate prazna hoya teA ghaNA pagavALAnA prazna che, jala ane vAyu tattva vakhate prazna hoya to dvipada aMge prazna che, agni tattva vakhatanA praznamAM catuSpadma aMge prazna che ane AkAza tattva vakhatanA praznamAM apada ( arthAt parivanAnA padAtha ) aMge prazna che- ema jANavuM. (246) tattvAnA svAmI, graha tathA vAra ravi rAhu kuja tIsaro, zani caturtha vakhANa / paMca tatvake bhAnaghara, svAmI anukrama jANa // 247 // pAMce tattvA sUryanA gharamAM heAya tyAre tenA svAmI anukrame sUrya, rAhu, maMgaLa ane zani che. (247)+ budha pRthvI jalako sasi, zukra agani pati mIta | ; vAyu guru sura caMdameM, tattva svAma iNa rIta // 248 // he mitra! caMdrasvaramAM pRthvI tattvanA svAmI budha, jala tattvanA svAmI caMdra, agni tattvano svAmI zukra, vAyu tattvanA svAmI guru - A rIte tattvanA svAmI jANavA. (248) - svAmI apaNo ApaNo, apaNe gharake mAMhi / zubha phaladAyaka jANajo, yAmeM saMzaya nAMhi // 249 // ma jyAre potAnA svAmI potAnA gharamAM hoya tyAre te zubhaphalane ApanAra che - A vAtamAM zaMkA nathI (arthAt peAtAnA svara ane tattvamAM A graha ke vAra zubhala Ape che). (249) + ahIM vizeSa spaSTIkaraNa A pramANe jANavuM : - pRthvI tattvane svAmI ziva' che, jala tattva ane vAyu tattvanA svAmI rAhu-ketu' che, agni tattvanA svAmI 'maMgaLa' che tathA AkAza tattvane svAmI zani' che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna caMdra svaranI bAra avarathAo jaya tuSTi puSTi rati, krIDA hAsya kahAya / ema avasthA caMdanI, paTa jala bhUmeM thAya // 250 // pRthvI tattva ane jala tattvamAM caMdra(svara)nI cha avasthAo cheH te kramazaH jaya', tuSTi, puSTi, rati, krIDA ane hAsya nAmanI che. (250). jvara nidrA pariyAsa puna, kaMpa caturthI pichANa / veda+ avasthA caMdanI, vAyu aganimeM jANa // 251 // ( agni tatva ane vAyu tatvamAM caMdra(svara)nI cAra avasthAo cheH jvara, nidrA, prayAsa ane kaMpa" - A tenAM nAma che. (21) prathama gatAyu dUsarI, mRtyu nabhake saMga / kahI avasthA caMdanI, dvAdaza ema abhaMga // 252 // AkAza tatvanA rogamAM caMdra(svara)nI be avasthAo cheH pahelI gatAyu'' ane bIjI mRtyu - A rIte caMdra(svara)nI bAra abhaMga avasthA che. (upara) + "veda" 4 nI saMkhyA darzAvanAra, kAraNa ke veda cAra che - (1) veda, (2) yajurveda, (3) sAmaveda ane (8) atharvaveda. * A bAra avasthAomAM pahelI cha avasthAo cittanA vikalpa ke vRttionA kAraNe tathA bIjI cAra zArIrika sthitithI ane chellI be kALanI apekSAe hoya tema lAge che; taduparAMta tene tonI sAthe saMbaMdha nIce pramANe jaNAya che :tattva avasthA (1) pRthvI jaya, tuSTi, puSTi. (2) jala rati, krIDA, hAsya (3) agni jvara, nidrA. (4) vAyu prayAsa, kaMpa. (5) AkAza gatAyu, mRtyu Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daya jJAna pa7 tonA rasa madhura kaSAyala tikta puna, khATA rasa kahavAya / nabha avyakta rasa paMcake, anukrama dIye batAya // 253 / / (pRthvI tatvane) madhura, (jaLa tatvane) kaSAyele, (vAyu tatvano) khATe, (agni tatvano) tikta ane (AkAza tattvane) kaDa athavA avyakta - A pAMca rasa anukrame pAMca tatvanA che. (53) jaisA rasa AsvAdanI, hoya prIta mana mAMhi / taisA tattva pichANajo, zaMkA karajo nAMhi // 254 / / (je samaye) je rasa cAkhavAnI prIti manamAM thAya te samaye svaramAM) tevuM tatva cAle che, ema mAnaje - emAM zaMkA na karaze. (258) tonAM nakSatro zravaNa dhaniSThA rohiNI, utrASADha abhIca / jyeSThA anurAdhA sapata*, zreSTha mahIke bIca / / 255 // (1) zravaNa, (2) dhaniSThA, (3) rohiNa, (4) uttarASADhA, (5) abhijitu 4 (6) jayeSThA, (7) anurAdhA - A sAta nakSatra pRthvI tatvanAM che. (55) mUla uttarA bhAdrapada, revatI ArdrA jANa / pUrvASADha vada zamavA, vAjA nA rAja || rapa6 / (8) mULa, (9) uttarAbhAdrapadA, (10) revatI, (11) Adra, (12) pUrvASADhA, (13) zatatArA - zatabhiSaka, (14) AzleSA - A sAta nakSatro jala tattvanAM che. (256) * "saMpatI = "sapta" arthAt 7. X "abhijita nakSatra :- 21 mAM uttarASADhA nakSatranA cothA caraNanA pravezathI 22 mA zravaNa nakSatranA prathama caraNanA aMta sudhI 'abhijit " nakSatra mAtra be caraNanuM gaNavAmAM Ave che. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 svadaya jJAna maghA pUravAphAlgunI, pUrvabhAdrapada svAta / kRttikA bharaNI puSya e, sapta agni vikhyAta / / 257 / / (15) maghA, (16) pUrvAphAgunI, (17) pUrvAbhAdrapadA, (18) svAti, (19) kRttikA, (20) bharaNa, (21) puSya - A sAta nakSatra agni tatvanAM che. (257) hasta vizAkhA mRgasirA, punarvasu citrAya / utrAphAlguNa' azvinI, aniladhAma sukhadAya // 258 / / (22) hasta (ra3) vizAkhA, (24) mRgazIrSa, (25) punarvasu, (26) citrA, (27), uttarAphAlganI, (28) azvinI - A sAta nakSatro vAyu tatvanAM che ane te sukha ApanArAM che. (258) tattvonI utpattino krama nabhathI pavana pavana thakI, pAvaka tata parakAsa / pAvakathI pANI lakho, mahI lakho phuni tAsa // 259 // AkAzathI pavana, pavanathI agni, agnithI jala ane jalathI pRthvI tatva prakaTa thAya che. (259)+ tamAM krodhAdino udaya krodhAdika agani ude, icchA vAyu majhAra / kSAtyAdika guNa mana viSe, jala bhU mAMhi vicAra // 260 // agni tatvanA udayathI krodhAdika thAya che, vAyu tatvathI IcchAo uddabhave che tathA jala ane pRthvI tatvathI manamAM kSamA Adi guNone vicAra pragaTe che. (260) 2 3ttara guna V + tatvonI utpattino krama sUkSmamAMthI sthUla taraphane che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarAya jJAna tattvonA AdhAra, AhAra ane nihAra gudAdhAra dharaNI taNo, liMga udakano jANa / teja dhAra cakSu sudhI, vAyu ghrANa vakhANa // 261 / / zravaNa dvAra nabhanA kahA, zabdAdika AhAra / vidyAnaMta phaLa pAMcA, gALo 32 niddAra // 26ra * pRthvI tattvano AdhAra gudA che, jala tattvanA AdhAra liMga che, agni tattvonA AdhAra cakSu che, vAyu tattvanA AdhAra nAsikA che ane AkAza tattvane AdhAra kapuTa che. te pAMca(tattvo)nA zabda ADhi ADuAra tema ja te pAMca (tattvo)nA nihAra paNa jANA - ema cidAnaMda kahe che. (261-262) yudgha-karaNa mATe vara tathA yuddha-prasaMganA prazno caMda calata navi cAlIye, juddha karaNakUM mIta | rajata caMdraE tenA, zatranI dauya gIta // 263 / / he mitra! caMdrezrvara cAlatI vakhate yuddha karavA mATe na jaIe (kAraNa ke) caMdrasvara cAlatI vakhate (yuddha karavA) javAthI, tenA (arthAt yuddha karavA janAranA) zatrunA vijaya thAya che. (263) divasapati svara mAMhi je, yuddha kAraNakUM jAya / vinaya hade saMgrAmama, zatrusaina pAya || 264 || sUryavara cAlatI vakhate je manuSya yuddha karavA mATe jAya te saMgrAmamAM vijaya prApta kare che ane tenA zatrunI senA nAsI chUTe che. (264) apanA svara dakSaNa cale, zatrunA paNa teha | jIta lahe saMgrAma meM, prathama caDhe nara jeha // 265 // www pada * tattvAnA AdhAra Adi itara granthAmAM bhinna-bhinna najare paDe che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna ApaNe pitAne sUryasvara cAlato hoya ane tyAre ja je zatrune paNa sUryasvara cAlatuM hoya te je manuSya yuddha mATe prathama caDhI Avyo hoya te saMgrAmamAM jIta meLave che. (65) sasi calata ko bhUpati, mata jAvo raNa mAMhi / khetajIta ariyaNa lahe, yAmeM saMzaya nAMhi // 266 // he bhUpati! caMdasvara cAlatI vakhate yuddha mATe na jAo. te vakhate javAthI tamAro zatru tamArI bhUmine jItI jaze - emAM saMzaya nathI. (266) sukhamana svara saMgrAmameM, bhalA kahe navi koya / jAve sukhamana svara viSe, zIsa kaTAve soya // 267 / / saMgrAmamAM suSamya svarane kaI sAre kahetuM nathI (kAraNa ke) suSumaNA svara cAlatuM hoya tyAre je (yuddhamAM) jAya che te mastaka kapAve che (arthAt tenA prANu avazya jAya che, tene kaI bacAvI zakatuM nathI). (27) dUra desa saMgrAmameM, jAtA zazi paradhAna / nikaTa yuddha meM jANajo, jayakArI svara bhAna // 268 / / dara dezanA saMgrAmamAM jatI vakhate caMdrasvara pradhAna che ane nikaTanA sthaLe yuddhamAM jatI vakhate sUryasvara jaya karanAre che - ema jANaje. (268) sanamu kArca vizA rahI, gudra prazna kare che ! sama akSara sasi svara huA, jIta tehanI hoya // 269 // samukha yA te Urdhva dizA tarapha rahI je kaI yuddhanA viSayane prazna kare te je sama-akSarane prazna hoya ane je caMdrasvara cAlatA hoya to yuddhamAM te(prazna karanAra)nI jIta thAya che. (269) pUche dakSaNa madhyathI, dUta prazna kare jeha / viSamAkSara bhAnu huA, kheta vijaya lahe teha // 270 // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna - dakSiNa dizA tarapha Ubhe rahI hatI je prazna kare te prazna je viSamaakSara hoya ane je sUryasvara cAlato hoya te prazna karanAra (yuddhamAM zatrunI) bhUmi para vijaya prApta kare che. (ra70). yuddhayugalanI pUrNa dizi, rahI prazna kare koya / prathama nAma jasa uccare, jIta lahe nara soya / / 271 // yuddha karanArA bemAMthI kene vijaya thaze? e prazna je koI ApaNA pUrNasvaranI dizA tarapha rahIne kare to jenA nAmane prathama uccAra kare te manuSyane vijya thAya. (ra71) rikta pakSameM Ayake, mithuna yuddha parasaMga / pUchata pahelA harIye', dUjA rahata abhaMga // 272 // | (svarathI) khAlI paDakhA tarapha AvIne keI vyakti baMnenA yuddhaprasaMga aMge je prazna kare te pahelAM jenuM nAma lIdhuM hoya te abhagna rahe arthAt te hAre nahIM. (ra72) karata yuddha pariyANa vA, rikta mAMhe lahe hAra / alpabalI bhUpati thakI, mahAbalI citta dhAra // 273 // yuddha yA te yuddha mATe prayANa aMgenA praznamAM (svarathI) khAlI paDakhA tarapha rahI (I) prazna kare te alpabalI evA rAjAthI paNa mahAbalI rAjA hAre che -- ema jANavuM. (ra73) mahAkaTaka sanamukha cale, thoDAsA dala joDa / pUra tarava kAza, nIra vidhi vera 274 / moTA sinya sAme DuM sinya laIne jato hoya te (bhUpati paNa) uttaradAtAnA pUrNa svara taraphathI prazna pUchAye hoya te te karaDe rIte (avazya) jIta meLave che. (ra74) mahI tattvameM yuddha vA, kare prazna pariyANa / dou dala sama utare, ima nihace karI jANa // 275 // ? dAra vI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna (caMdra ke sUrya - koI paNa svaramAM) pRthvI tattvamAM (keI) yuddha yA yuddhanA prazna ke yuddha mATe prayANa kare te ane sainye sarakhAM Utaraze-ema nizcayathI jANA. (275) 62 kare prazna pariyANa vA, varuNa* taccake mAMhi / hoya mela tihAM parasparI, yuddha jANajo nAMhi // 276 // ( kei paNa svaramAM ) jala tattvamAM ( koI ) yuddhanA prakSa yA te yuddha mATe prayANa kare te kahevuM ke paraspara saMdhi thaze - thAya, (276) yuddha nahIM mahI udaka hoya ekakUM, dUjAkUM jo nAMhi / mahI varuNa tihAM jItIye, yAmeM saMzaya nAMhi // 277 // ( kaI paNa svaramAM ) ekane pRthvI yA jala tattva cAlatuM hoya ane jo bIjAne te tattva na cAlatuM hoya te pRthvI yA jala tattva jene cAlatuM hAya te vyakti jIte - emAM saMzaya nathI. (277) -- prazna kare athavA laDe, athavA kare prayANa | vadyuta' dutAzana tenUnI, ra5meM hove hrALa // 278 // ( koI paNa svaramAM kAI ) yuddha mATe prazna kare, yuddha kare athavA yuddha mATe prayANa kare te vakhate jo te agni tattva cAlatuM hoya teA tenA raNamAM nAza thAya che. (278) prazna prayANa yuddha je kare, anila tattvameM koya / nizcethI saMgrAmameM, maLe paheA soya // 276 || ( kAI paNa svaramAM ) vAyu tattva cAlatuM hAya te vakhate yuddha mATe prazna, yuddha mATe prayANa ke yuddha je kaI kare te saMgrAmathI nizcayapUrvaka pahelA bhAgI chUTe arthAt te avazya hAre, (279) o zvata VI --- 'varuNa tattva'- . 'varuNa' e pANInA adhiSThAtA deva che; mATe 'vaSNu tattva' eTale 'jala tattva'. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna vyoma vahata kou bhUpati, kare prazna pariyANa / athavA yuddha tiNa avasare, karata maraNa tasa jANa // 280 / / (kaI paNa svaramAM) AkAza tatva cAlatuM hoya te vakhate kaI rAjA yuddha mATe pregna, yuddha mATe prayANa ke yuddha kare te tenuM maraNa thAya - ema jANe. (280) caMdra calata bhUpati maraNa, sama jodhA ravi mAMhi / vAyu vahata bhaMje kaTaka, saMzaya karajo nAMhi // 281 / / caMdra svaramAM vAyu tatva cAlatuM hoya tyAre bhUpatinuM maraNa thAya ane sUryasvaramAM vAyu tattva cAlatuM hoya te baMne ddhAo samAna nIvaDe paNa sainyane nAza thAya - emAM saMzaya karaze nahIM. (281) nAmadheya sadRza kahI, pUche pUraNa mAMhi / prathama nAma jasa uccare, tasa jaya saMzaya nAMhi // 282 // baMnenAM nAma samAna hoya tyAre praznakartA pUrNasvara tarapha rahI prazna kare te jenuM nAma prathama bele tene jaya thAya - temAM saMzaya nathI. (22) raNameM je ghAyala hUve, tehanI pUche vAta / cidAnaMda te puruSakuM, uttara ema kahAta // 283 // je yuddhamAM ghAyala thayela hoya tenI vAta (koI) pUche te cidAnaMda kahe che ke te puruSane A pramANe uttara Apo : (283) ApaNI dizathI Ayake, pUcha pUraNa mAMhi / jAsa nAma kahe tAsa suNa, ghAva jANajo nAMhi // 284 / / ApaNu (pUrNa svaranI dizAmAMthI AvIne pUrNa svara tarapha rahI (keI) prazrana kare te jenuM nAma laIne prazna kare tene ghA nathI vAge - ema kahevuM. (284). Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna pUche khAlI svara viSe, ghAyalakA parasaMga / jasa pUche tasa raNa viSe, ghAva kahIje aMga // 285 // (je koI ApaNa) rikta svara tarapha rahI. ghAyala mATe prazna pUche te jenA aMge prazna hoya tene zarIramAM ghA vAge che - ema kahevuM. (285). pRzvI udara batAiye, jala calatA paga jANa / pAvaka ura hiride viSe, vAyu jaMghA vakhANa / / 286 / / ghAva zIsameM jANajo, calata tattva AkAza / svarameM tattva vicArake, pRcchakakU ima bhASa // 287 // - pRthvI tatva cAlatuM hoya to peTa, jala tava cAlatuM hoya te paga, agni tatva cAlatuM hoya to chAtI tathA hRdaya, vAyu tatva cAlatuM hoya te jaMghA, AkAza tattva cAlatuM hoya to mastaka - A rIte svaramAM tatvano vicAra karIne, (ghAyala vyaktine te te aMgamAM ghA vAge che) --ema pUchanArane kahevuM. (286-87) pUraNa prANa pravAha meM, nija tata' ghara svara hoya / prabala joga AvI malyA, sukhe vijaya lahe soya // 288 // svara pUrNa vahetuM hoya ane tatva paNa potAnA svaranA gharamAM hoya -- A rItane prabala pega jene AvI mAnya hoya te (yuddhamAM) sukhapUrvaka vijaya prApta kare che. (288) ApaNe svara jala tattva hai', zatrukU nahi hoya / ripu maraNa nija hAthathI, jIta ApaNI hoya / / 289 // ApaNuM svaramAM jala tatva cAlatuM hoya ane zatrune te na cAlatuM hoya to ApaNuM hAthathI zatranuM maraNa thAya ane ApaNe jaya thAya. (289) 2 tA v 2 va v ! Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daya jJAna garbha- adhikAra garbha taNA parasaMga aba, suNajo citta lagAya / svara vicAra tAsuM kaho, jo koi pUche Aya // 290 / / have garbha ane adhikAra mana daIne sAMbhaLo. je kaI AvIne A aMge pUche te svarane vicAra karIne (garbha aMge yogya uttara) tene kahe. (2(c)) klIva* kanyakA suta janama, garbhapatana vA dhAra / dIrgha alpa Ayu taNA, bhAkho ema vicAra / / 291 // janmanAra bAlaka napuMsaka thaze! kanyA thaze! putra thaze! garbhane nAza thaze! dIrgha AyuSyavALe thaze ! alpa AyuSyavALo thaze! - A badhA vicAra svara joIne kahe. (291) caMdra calata pUche kou, pUraNa dizimeM Aya / garbhavatInA garbhameM, to kanyA kahIvAya // 292 // - caMdrasvara cAlato hoya tyAre koI ApaNuM pUrNavaranI dizAmAM rahIne prazna kare te kahevuM ke garbhavatInA garbhamAM kanyA che. (22) divasapati pUraNa calata, pUche pUraNa mAMhi / putra peTameM jANajo, yAmeM saMzaya nAMhi // 293 / / sUryasvara pUrNa cAlatuM hoya tyAre ApaNA pUrNasvaranI dizA tarapha rahI (koI) prazna kare te kahevuM ke peTamAM putra che --- A vAtamAM saMzaya nathI. (23) svara sukhamanameM Ayake, pUche garbha vicAra / nArI kerI kUkhameM, garbha napuMsaka dhAra / / 294 // suSuNNa svara cAlatuM hoya tyAre je kaI) garbha ane praznana kare te kahevuM ke strInI kukSimAM napuMsaka garbha che. (294) * "kalIba" = napuMsaka. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaradaya jJAna bhAna calata pUche kou, vAkuM caMdA hoya / putra janama to jANajo, paNa' jIve nahi soya // 295 / / (ApaNe) sUryasvara cAlato hoya tyAre je kaMI garbha aMge prakana kare ane tyAre te(pRcchaka)ne je caMdrasvara cAlatuM hoya te putrano janama thaze paNa te putra jIvaze nahIM- ema kahevuM. (295) divasapati saMcArameM, kare prazna koi Aya / svara sUraja vAkuM huA, sukhadAyaka suta thAya / / 296 / / (ApaNe) sUryasvara cAlatuM hoya tyAre keI AvIne (garbha saMbaMdhI) prazna kare ane tene paNa sUryasvara cAlatuM hoya te kahevuM ke sukha ApanAra putra thaze. (296) kare prazna sasi svara viSe, vAkuM jo ravi hoya / hoya sutA jIve nahIM, kaho ema tasa joya // 297 // ApaNe caMdrasvara cAlatuM hoya tyAre (keI) praznana kare ane te(pRcchaka)ne sUryasvara cAlato hoya te kahevuM ke putrI thaze paNa jIvaze nahIM. (27) caMda calata AvI kahe, vAkuM caMda udyota / kanyA nizce tehane, dIrgha sthitidhara hota // 298 // (ApaNo) caMdrasvara cAlato hoya tyAre AvIne (koI garbha saMbaMdhI prazna kare) ane te(pRcchaka)ne paNa caMdrasvara ja cAlato hoya te kahevuM ke avazya kanyAne janma thaze ane te dIrdhAyu haze. (298). calata mahI suta jANajo, prazna karata tiNa vAra / rAjamAna sukhIyA ghaNA, rUpe deva kumAra // 299 // pRthvI tatva cAlatuM hoya tyAre (keI) prazrana kare te kahevuM ke putra thaze ane tene rAjyamAna maLaze, ghaNe sukhI thaze ane rUpe devakumAra je haze. (29) ni v ! 2 rithati ghara Vche. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 svadaya jJAna udaka tattvameM Ayake, kare prazna jo koya / suta sukhIyA dhanavaMta tasa, SaDrasa bhogI hoya // 300 // jala tattva cAlatuM hoya tyAre keI AvIne garbha saMbaMdhI) prazna kare te kahevuM ke putra thaze tathA te sukhI, dhanavAna ane Sasane bhaktA thaze. (300) tattva yugala je bhAna ghara, calata putra pahichANa' / nisAnAtha ghara hoya to, kanyA hiride ANa // 301 // uparokta bane ta (pRthvItatva ane jalatatva) je sUryanA gharamAM cAlatAM hoya tyAre (keI) praznana kare to (uparokta lakSaNavALo) putra jANa ane je uparokta bane ta caMdranA gharamAM cAlatAM hoya te uparokta lakSaNavALI kanyA thaze - ema jANavuM. (31) pUchata pAvaka tattvameM, garbhapatana tasa hoya / janameM to jIve nahIM, vigata puNya nara soya // 302 // je agni tatvamAM (keI) prazna kare te kahevuM ke, garbhapAta thaze. kadAca gabhapAta nahIM thAya ane bALaka janmaze te puNyahIna e te jIvaze nahIM. (302). prazna prabhaMjana tattvameM, karatAM chAyA hoya / athavA vijJa vicArajo, gale garbha meM soya // 303 // je vAyu tatvamAM (keI) prazna kare te garbha na hoya, garbhanI mAtra chAyA piMDAkRti) ja hoya athavA te he vijJa-puruSa! tame ema jANaje ke te garbha gaLI jaze. (303) pUchata nabha parakAsameM, garbha napuMsaka jANa / calata caMda kanyA kaho, vAMjha bhAva citta ANa // 304 / / je (sUryasvaramAM) AkAza tatva cAlatuM hoya tyAre (keI) prazna kare te kahevuM ke garbha napuMsaka che ane cadrasvaramAM AkAza tatva cAlatuM ? pAna V | 2 vi v ! Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna hoya tyAre (keI) prazna kare to kahevuM ke garbhamAM kanyA che paNa te vaMdhyA thaze. (30) zUnya yugala svara* mAMhi jo, garbha prazna kare koya / tAthI nizcaya karI kaho, kanyA upaje doya // 305 // suSuNAsvaramAM AkAza tatva (cAtuM hoya tyAre ) je kaMI garbha aMge praznana kare te tene nizcayathI kahevuM ke (ekI sAthe) be kanyAonI utpatti thaze. (35) caMda sUra douM calata, caMda hoya balavAna / garbhavatInA garbhameM, sutA yugala pahicAna // 306 // caMdra ane sUrya baMne svara cAlatA hoya (paNa je temAM) caMdra baLavAna hoya te kahevuM ke garbhavatIne garbhamAM be putrIo che. (306) caMda sUra douM calata, ravi hoya balavAna / garbhavatInA garbha meM, putra yugala pahacAna // 307 // | caMdra ane sUrya baMne svara cAlatA hoya (paNa jo temAM sUrya baLavAna heya te kahevuM ke garbhavatInA garbhamAM putronuM jeTaluM che. (307) jauNa tattvameM nArIkU, rahe garbhaodhAna' / athavA janame tehano, phala anukrama pahicAna // 308 // je je tattvamAM nArIne edhAna rahe athavA te bALaka janme tenuM phaLa anukramathI --(A pramANe) jANe. (308) rAjyamAna sukhIyA mahA, athavA ApahU bhUpa / rahe garbha dharaNI calata, hove kAma sarUpa // 309 // je pRthvI tattva cAlatuM hoya tyAre garbha rahe te janmanAra bALakane rAjyamAna prApta thaze. te mahAsukhI thaze athavA te te pite rAjA thaze ane te rUpathI kAmadeva je thaze. (309) 2 gAthAna v 2 | VT. * "yugala svara" = sUrya ane caMdra baMne svara sAthe cAlatA hoya te arthAta suSuNNA". Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna dhanavaMtA bhogI bhramara, catura vicakSaNa teha | nItayaMta nArI garama, naLa vaLatAM rahe neTM || pho0 || jo jala tattva cAlatuM heAya tyAre strIne AdhAna rahe te janmanAra bALaka dhanavAna, bhogI, catura, vicakSaNa ane nItimAna thAya. (310) rahe garbha pAvaka calata, alpa umara te jANa / nIve to du:NIyA ve, gammata mAtA haLa || 2o / / jo agni tattva cAlatuM hAya ane garbha rahe teA (janmanAra bALaka) alpa AyuSyavALA hAya, kadAca te vadhu jIve teA du:khI thAya ane te janmatAnI sAthe ja (tenI) mAtAneA nAza thAya. (311) duHkhI deza bhramaNa kare, vikala citta buddhihINa / rahe garbha jo vAyumeM, ima jANo paravINa / / 312 // jo vAyu tattva cAlatuM heAya ane garbha rahe teA (janmanAra bALaka) duHkhI, deza-videzamAM paribhramaNa karanAra, buddhihIna ane avyavasthita cittavALA thAya che -- tema huM pravINa ! (tame) jANA. (312) rahe garbha nabha cAlatAM, garbha taNI hoya hANa / janma taNo phala tattvameM iNahi anukkama jANa / / 313 // jo AkAza tattva cAlatuM hAya ane garbha rahetA garbhanA nAza thAya. evI ja rIte uparokta tattvAmAM janma thAya te paNa anukrame upara jaNAvyA pramANe ja phaLa jANavuM. (313) suta pRthvI jalameM sutA', calata prabhaMjana jANa / garbhapatana pAvaka viSe, klIba gagana mana Ana // 394 // 69 pRthvI tattva cAlatI vakhate (garbha rahe teA) putra thAya, jala tattva cAlatI vakhate (garbha rahe teA) putrI thAya, vAyu tattva ane agni tattva 1 janmatA VI * garabha' = garbha. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarAya jJAna 70 cAlatI vakhate garbha rahe te garbhapatana thAya ane AkAza tattva cAlatI vakhate garbha rahe te bALaka napuMsaka thAya ema manamAM jANe!. (314) ---- apanA apanA svara viSe, hai paradhAna vicAra | tattva pakSa avalokatAM, ye bIjA niradhAra // 395 // ApaNA peAtAnA svara viSe vicAra karavA te mukhya che ane tattva khAkhata avalokana karavuM te bIjA prakAranA nirNaya che. (315) saMkrama avasara Ayake, prazna kare jo koya | athavA garbha rahe tadA, nAza avazya tasa joya || 316 / / (eka svaramAMthI bIjA svaramAM) saMkramaNa thAya te samaye AvIne koI prazna kare athavA teA tyAre ( arthAt ) AvA saMkramaNa samaye garbha rahe te (garbha)ne avazya nAza thAya. (316) kA ema saMkSepathI, garbha taNA adhikAra | karata gamana paradezameM, tAkA kahuM vicAra // 317 // A rIte sakSepathI meM garbhanA adhikAra kahyo, have paradezamAM kayAre javuM te aMgenuM spaSTIkaraNa karuM chuM. (317) paradeza-gamanano vicAra dakSaNa pazcima dizi viSe, caMdrajogameM jAya / gamana rahe paradeza meM, sukha vilase ghara Aya // 318 // (jo keI) caMdravara cAlatA hoya tyAre dakSiNa tathA pazcima DhizAmAM paradeza--gamana kare ane tyAM jaIne rahe te (te avazya uttama) sukha bhegavIne ghare pAchA Ave. (18) pUrva uttara diza viSe, bhAnuyoga balavaMta / vaMchitadAyaka kahata haiM, je svaravedI saMta // 319 // pUrva tathA uttara dizAmAM (paradezamAM jaine rahevA mATe) sUryasvara alavAna ane icchita siddhi ApanAra che --ema svarAdaya - zAstrane jANanArA saMto kahe che. (319) -- Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarAya jJAna vidizi ApaNI ApaNI, apaNA gharameM lIna ! zubha aru itara ubhaya viSe, samaja lehu paravIna // 320 // te te vidizAnuM phaLa, te vidizA je dizAnI hoya te mujaba jANavuM. pravINa janAe je dizA zubha heAya tenI vidizA zubha jANavI ane je dizA azubha hAya tenI vidizA paNa azubha jANavI. (320) calata caMda navi jAiye, pUrava uttara deza / gayA na pAchA bAhuDe +, athavA lahe kaleza // 329 // khabara-aMtara caMdrasvara cAlatA hoya tyAre pUrva ke uttara dizAnA dezamAM na jaIe; kAraNa ke tevI rIte gayelAnA kAMI vAvaDa AvatA nathI athavA tene ghaNA kaleza bhAgavavA paDe che. (321) dakSiNa pazcima mata calo, bhAnajoga meM koya / mare na tohu maraNa sama, kaSTa avasa tasa hoya // 322 // sUryavara cAlatI veLA dakSiNu ke pazcima dizAmAM na javuM joI e; kAraNa ke sUryasvaramAM dakSiNa ke pazcima dizAmAM javAthI maraNa na thAya teya maraNu samAna kaSTa teA avazya thAya ja che. (322) dUra gamanameM sarvadA, pravala joga citta dhAra / nikaTa paMthameM madhyahu, jANIje sukhakAra / / 323 / / dUra dezamAM gamana karavAmAM prabala-yoga ane najIkanA pradezamAM gamana karavAmAM madhyama kakSAnA cAga sarvadA sukhakAraka thAya che- e vAta manamAM nakkI mAna....(323) tatva yugala zubha he sudhI, karata prazna pariyAna / nAma tenuM cittameM, mahI udaka mana ANa // 324 // 71 huM buddhimAna ! ( keI) prayANa saMbaMdhI prazna kare tyAre, e tattvA (ja) zubha che ane tenAM nAma pRthvItattva ane jalatattva che - ema manamAM jANu. (324) - : * + * bAhuDe' arthAt ' vAhuDe ' = vAvaDa - khabara-aMtara Ave te. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 svaradaya jJAna Urdhva dizApati caMda hai, adho dizApati bhAna / krUra somya kAraja lakhI, gamana bhAva pahicAna // 325 // uparanI dizAne svAmI caMdra che ane nIcenI dizAno svAmI sUrya che. je kArya karavuM che te kare che ke saumya che te nakkI karI gamana vagere kAryo karavAM. (35) sukhamana calata na kIjIye, zuddhi' pradeza prayANa / jAve to jIve nahIM, kAraja hAni pichANa // 326 // he paMDita! suSumaNuM nADI cAlatI hoya tyAre paradezamAM prayANa na karavuM; (kAraNa ke tyAre je kaI) prayANa kare te (te) jIve nahIM athavA te kAryanI hAni thAya. (3ra6) tattva paMcake gamanameM, hota bhaMga pacavIza / * dezika graMtha karI sadA, bItata jANa jotISa // 327 // paradezagamanamAM pAMca tatvanA pacIsa bhAMgA bheda) thAya che - te gurugamathI ke zAstrothI jANune hamezAM vistArathI jotiSa jANavuM. (3ra7) je nara vasata videzameM, tAkI pUche vAta / sukhI Ahe athavA duHkhI, tAthI ema kahAta // 328 / / je mANasa videzamAM vasate hoya tenA samAcAra (keI) pUche ke (te mANasa) sukhI che ke duHkhI? to tene A pramANe kahevuM (328) ? suvi v ! * pAMca tattanA pacIsa bhAMgabheda): prathama pRthvI tatvamAM pRthvI, jala, agni, vAyu ane AkAza - e pAMca ta kramazaH cAle che, tevI ja rIte jala tatva vagere bAkInAM taromAM paNa A pAMceya to kramazaH cAlatAM hovAthI kula 54 5 = 25 bhAMgA(bheda) thAya che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daya jJAna 73 udaka tattva jo hoya to, kaho tAsa dharI neha / / suve siddha kAraka vAra, ve' gAve taida / rUra. || je te vakhate jala tatva cAlatuM hoya te te pUchanArane saneha dharIne kaho ke paradezamAM gayelo mANasa sukha-pUrvaka kArya-siddha karI vahelA Avaze. (329) hoya mahI svarameM ude, pUche prazna tivAra / to thira thAnika bhAkhIye, duHkha nahi tAsa lagAra // 330 / / je te vakhate pRthvI tattva cAlatuM hoya te prazna karanArane kahevuM ke te nakakI karelA sthAne che ane tene jarA paNa duHkha nathI. (330) paravAsI nija thAna tajI, gayA dUsare dhAma / kachu ciMtA citta tehane, calata vAyu kaho Ama // 331 // - je vAyu tattva cAlatuM hoya te kahevuM ke pravAsI potAnuM sthAna tyajIne bIje sthAne game che ane tenA cittamAM kaMIka cintA vidyamAna che. (331) roga pIDa tanameM mahA, pAvaka calata vakhANa / nabha parakAza videzameM, maraNa avaza tasa jANa // 332 // je agni tattva cAlatuM hoya te paradezamAM gayelAne zarIramAM reganI moTI pIDA che - ema kahevuM ane AkAza tattva cAlatuM hoya te paradezamAM tenuM avazya maraNa thavAnuM che - ema jANavuM. (33ra) vAra ane tithinuM tattvajJAna sUra viSama sasi mAMhi sama, pagalA bharatAM mIta / vAra tithi iNa vidha karata, hove suNa tasa rIta // 333 // sUryasvara cAlatA hoya tyAre viSama(ekI saMkhyAnAM pagalAM ane caMdrasvara cAlatuM hoya tyAre sama(ekI saMkhyAnAM pagalAM bharIe ane 6 veze che ! 2 thAnaka v ! Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74. svadaya jJAna caMdrasUryanA vAra-tithimAM paNa e pramANe karavuM. tenI rIta A pramANe che -te tuM sAMbhaLa. (333) caMda calata Agala dharI, DAvA pagalAM cAra / gamana karata tiNa avasare, hoya udadhisutavAra+ // 334 // svara sUrajameM jImaNA, paga Agala dhare tIna / calata gamanameM hota hai, dinakara vAra pravIna // 335 // svara vicAra kAraja karata, saphala hoya tatakAla / tattvajJAna ehanAM kahyAM', camatkAra citta bhAla // 336 / / caMdrasvara cAlatuM hoya tyAre DAbe paga AgaLa karI te paganAM cAra pagalAM prathama bharIe ane te divase caMdranA vAra (sema, budha, guru ane zukra) hoya te dhAreluM kArya tatkALa saphala thAya. sUryasvara cAlatI vakhate jamaNA paganAM traNa pagalAM AgaLa karIne cAlavuM joIe ane te divase sUryanA vAra (ravI, maMgaLa ane zani) heya te dhAreluM kArya tatkALa saphaLa thAya. A rIte svarane vicAra karIne kArya kare che te kArya tatkALa saphaLa thAya che. A svaranA tatvanuM jJAna meM darzAvyuM che ke je cittamAM camatkAra upajAve che. (334-335-336) svarajJAnano mahimA tithi vAra nakSatra phuni, karaNa yoga', digazUla / lakSaNapAta horA lIye, dagdhatithi aru mUla // 337 // bRSTikAla kulikA lagana, vyatipAta svara bhAna / zukra asta aru cogaNI', yamaghaMTAdika jAna / / 338 // ? sTahyAM che. 2 raNa no vimUDha V | athavA cothI v ! + 'udadhisutavAra = 'udadhisuta" eTale "caMdramA mATe "udadhisatavAra arthAt "somavAra'. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaradaya jJAna ityAdika apayogako, yAmeM nahIM vicAra / aiso e svarajJAna nita, gurugamathI citta dhAra // 339 // tithi, vAra, nakSatra, karaNa, yoga, dizAzULa, lakSaNapAta, herA, dagdhatithi, mULa(nakSatra), viSTikAla, kulikA, lagna, vyatipAta, rAhu(?), zakAsta, coghaDiyAM, yamaghaMTA ItyAdi kaI ja duSTa yogane A svarodayamAM vicAra karavAne nathI; evuM A svarajJAna che, tene hamezAM gurugamathI cittamAM dhAraNa kara. (337-338-339) vigata udaka sara haMsa viNa, kAyA taru vina pAta / deva rahita devala yathA, caMdra vinA jima rAta / / 340 // zobhita navi tapa viNa muni, jima tapa sumatA TAra / tima svarajJAna vinA gaNaka', zobhata nahiya lagAra // 341 / / pANI vinAnuM sarovara, haMsa arthAt AtmA vinAnI kAyA, pAMdaDAM vagaranuM vRkSa, devabhUti vinAnuM maMdira, caMdra vinAnI rAtri, tapa vinane muni, tathA samatA vinAnuM tapa - A badhAM jema zobhatAM nathI tema svarajJAna vinAne gaNaka arthAt jyotiSI jarAya zobhata nathI. (340-341) sAdhana bina svarajJAnako, lahe na pUraNa bheda / cidAnaMda gurugama vinA, sAdhanahu tasa kheda // 342 // - sAdhanA vinA svarajJAnane pUrNabheda kaI pAmI zakatuM nathI (tethI) cidAnaMda kahe che ke gurugama vinA sAdhanA kare tene mAtra tana-kheda arthAt kAya-kaleza ja thAya che. (342) naregIzarIra mATe svajJAna dakSaNa svara bhojana kare, DAve pIye nIra / lAvI kAra + suvatAM, hoka nirA zarIra ne rU 42 // che naLa v. 2 saravara 1 + "karavaTa' = pAsuM, paDakhuM. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 svadaya jJAna jamaNe svara cAle tyAre bhajana kare, DAbo svara cAle tyAre pAchuM pIe ane DAbA paDakhe (je) sUI rahe tenuM zarIra nIrogI rahe che. (343) calata caMda bhojana karata, athavA nArI bhoga / jala pIve sUraja viSe, to tana Ave roga // 344 // hoya apaca bhojana karata, bhoga karata balahINa / jala pIvata viparIta ima, netrAdika bala kSINa // 345 // caMdravara cAlatuM hoya tyAre bhajana kare athavA strI-saMbhoga kare ane sUryasvara cAle tyAre pANI pIe te zarIramAM roga thAya che, (kAraNa ke caMdrasvara cAlatuM hoya tyAre) bhajana karavAthI apaco thAya che, bhega karavAthI balane nAza thAya che ane (sUryasvara cAlato hoya tyAre) jala pIvAthI netra AdinuM bala kSINa thAya che. (344-345) pAMca sAta dina iNI pare, cale rIta viparIta / hoya pIDa tanameM kachu, jANo dharI paratIta // 346 // pAMca sAta divasa A rIte je viparIta svaramAM uparyukta kAryo cAle te zarIramAM kaMIne kaMI pIDA thAya che - e vAta nakakI mAnavI. (346) bahirabhUmi* iMgalA calata, piMgalAmeM laghunIta+ / sayanadisA sUraja viSe, karIye nisadina mIta // 347 // he mitra! hamezAM caMdranADI cAlatI vakhate maLatyAga ane sUryanADI cAlatI vakhate mUtratyAga kare joIe tathA sUryasvara cAle tevI rIte (DAbuM paDakhuM pharIne) sUvuM joIe. (347) divasa caMdasvara saMcare, nizA calAve sUra / svara abhyAsa eso karata, hoya umara bharapUra // 348 // * " bahirabhUmi' = maLa tyAga. + "laghunIta" = mUtra- tyAga. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya pAna divase caMdrasvara cAle ane rAte sUryasvara cAle e rItane svarane abhyAsa kare te (te) bharapUra uMmarane thAya che. (348) - kAla-parIkSAnuM jJAna kathita bhAva viparIta jo, svara cAle tana mAMhi / maraNa nikaTa tasa jANajo, yAmeM saMzaya nAMhi / / 349 // upara kahelI rItathI zarIramAM je svara viparIta rIte cAle te te mANasanuM maraNa nikaTa che -- e vAta nizcita mAnaje, temAM saMzaya nathI. (349) sArddha yugala ghaTikA cale, caMda sUra svara vAya / svAsa trayodaza sukhamanA, jANo citta lagAya // 350 // aDhI aDhI ghaDI payaMta caMdra ane sUrya svaramAM vAyu cAlatA hoya che ane suSuNNa svaramAM vAyu 13 zvAsocchavAsa paryaMta cAlatuM hoya che - e vAta manamAM nizcita jANe. (350) aSTa pahara jo bhAnaghara, cale niraMtara vAya / tIna varasakA jIvaNA, adhika rahe na kAya // 351 / / ATha prahara paryata je zvAsa AMtarA vinA sUryanA gharamAM (eTale ke sUryasvaramAM) cAle te jANavuM ke traNa varSanuM jIvana bAkI che, tethI vadhAre samaya kAyA rahI zake nahIM. (351) cale niraMtara piMgalA, SoDaza prahara pramAna / doya varasa kAyA rahe, pIche jAve pAna // 352 // je AMtarA vinA piMgaLA (sUryasvara) seLa prahara paryaMta cAle te jANavuM ke be varSa paryata kAyA Take ane pachI prANa cAlyA jAya. (35ra) bhAna niraMtara jo cale, rAta divasa dina tIna / varasa eka rahI hoya phuni, dIragha nidrA lIna // 353 // xpAThAMtara - yAmeM saMzaya nAMhi / Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 svaradaya jJAna sUryasvara je AMtarA vinA traNa divasa ane traNa rAta cAle to jANavuM ke eka varSanuM AyuSya bAkI che eTale ke te pachI dIrgha-nidrAma lIna thAya. (353) solasa dina jo bhAnaghara, cale rAta dina svAsa / cidAnaMda nizcala karI, jIve te ika mAsa // 354 // seLa divasa sudhI je sUryasvara lAgelATa rAta ane divasa cAle te cidAnaMda kahe che ke nizcaya te manuSya eka mAsa (paryaMta) jIve. (35) mAsa eka ahanisi vahe, sUraja svara tana mAMhi / dona' dInAkA jIvaNA, yAmeM saMzaya nAMhi // 355 / / eka mahinA pata rAta ane divasa lAgalagATa je sUcasvara cAle te manamAM (samajavuM ke) mAtra be divasanuM ja jIvana bAkI che - A vAtamAM saMzaya nathI. (355) cale niraMtara sukhamanA, pAMca ghaDI svara bhAla / pAMca ghaDI sukhamana calata, marana hoya tatakAla // 356 // - je niraMtara suSumaNuM nADI pAMca ghaTikA paryaMta cAle ane tyAra bAda pAMca ghaTikA sUryasvara cAle tathA pharI pAMca ghaTikA suSumaNuM cAle te tatkAla mRtyu thAya. (3pa6) nahIM caMda sUraja nahIM, sukhamanabhI nahIM hoya / mukhaseMtI svAsA calata, cAra ghaDI thiti joya // 357 // - caMdrasvara paNa na cAle. sUryasvara paNa na cAle ane suSumaNusvara paNa na cAle paraMtu mukhathI ja zvAsa cAle te samajavuM ke cAra ghaTikA paryatanuM ja jIvana zeSa rahyuM che. (357) dinameM to sasi svara cale, nizA bhAna parakAza / cidAnaMda nizce ati, dIragha Ayu tAsa // 358 / / ? hoya v | Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarAya jJAna 79 divase caMdrasvara cAle ane rAtrie sUryasvara cAle tA cidAnaMda ati nizcaya-pUrvaka kahe che ke tenuM AyuSya lAMbuM che. (358) divAnAtha hoya divasameM, nisA nisAkara svAsa / cidAnaMda paTamAsa tasa, jIvitavyanI Aza // 359 // divase sUryasvara cAlatA hAya ane rAte caMdrasvara cAlatA hAya, te cidAnaMda kahe che ke tenAM jIvananI AzA mAtra cha mahinA jANavI. (359) cAra ATha dvAdaza divasa, SoDaza vIza vicAra | calata caMda nitameva ima, Ayu dIragha dhAra // 360 // cAra, ATha, khAra, soLa ke vIsa divasa caMdranADI rAta-divasa cAlyA kare to AyuSya dIrgha che--tema dhAravuM. (360) rAta divasa jo tIna dina, cale tattva AkAza | varasa divasa kAyAthiti, tisa uparAMta vinAza // 361 // jo traNa divasa ane traNa rAta sudhI AkAza tattva cAle te 1 varSa paryaMta kAyA Take, te pachI tenA vinAza thAya che, (361) ahorAti dina cAra jo, cale tattva AkAza | thiratA tanakI jANajo, utkRSTI SaTamAsa || 362 // jo cAra divasa ane cAra rAta nira Mtara AkAza tattva cAle te AyuSya vadhAremAM vadhAre cha mAsa zeSa rahyuM che -- ema jANavuM, (362) aruNaghRtI' dhruva bAlikA, mAtRmaMDale joya / e cAruM navi lakhI zake, Ayu hIna nara koya // 363 // aruMdhatI, dhruva, bAlikA* ane mAtRmaMDala-A cAra padAne je manuSyanuM AyuSya samApta thavA AvyuM haiyA te dekhI zakattA nathI. (363) ? ahaLapati V I * bAlikA' = bhrU kuTInA madhyabhAga. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 nirdeAM' nAsA gre ni, mUjo madhya viSAra / ghara govA' nIrjI dI, zramathI vitta dhAra | 364 ||* jIbha, nAsikAnA agrabhAga, bhrUkuTinA madhyabhAga ane potAnA netrAnI kIkI e anukramathI aruMdhatI vagerene jANavA. (364) rasanA sasi divasa thiti, ghrANa hutAsana jAna / bAlikA nava tArakA, paMca kAla pahicAna || 365 // jIbha na dekhAya te eka divasa, nAsikAnA agrabhAga na dekhAya te traNa divasa, bhrUkuTinA madhyabhAga na dekhAya teA nava divasa tathA kIkI na dekhAya te pAMca divasanuM AyuSya zeSa che ema jANavuM. (365) * nauhA V | 2 zrRo na sarakhAvAH aruMdhatIM dhruvaM caiva, viSNostrINi padAni ca / kSILAyuSo na vasti, caturtha mAtRma jIm // svarodaya jJAna rvajoyA V | arundhatI bhavejjihvA, dhruvo nAsAgramucyate / tArA viSNupadaM proktaM, bhruvau syAnmAtRmaNDalam // ( yogAstra : paMcama-prArA, sTo, 26 nI TIkA ) a:- laukiko paNa kahe che ke kSINa thayelA AyuSyavALA aru dhatI eTale jihvA, dhruva eTale nAsAgra bhAga, viSNunAM traNa pagalAM (AkAza) eTale tArA(AMkhanI kIkI) ane cothuM mAtRmaMDala eTale brU-madhya bhAga dekhI zakatA nathI. aru dhatI eTale jIbha, dhruva eTale nAsikAnA agrabhAga, tArA eTale AkAza ane bhU-madhya eTale bhammaranA madhyabhAga samajave. +pAThAMtara-kSakSa vALiA tArA, vAha mA[vALa] hiAna // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna laghunIti vaDinIta puna, vAyuzrava sama kAla / hoya divasa dasa tehanI, kAyathiti budha bhAla // 366 // * he sujJa! laghunIti, vaDInIti ane vAyuzava (chIMka tathA vIryastrAva) ekasAthe thAya che tenuM AyuSya mAtra daza divasa ja bAkI che - ema DAhyA mANase jANavuM. (366) gAja vIja douM nahIM, megha na khaMce dhAra / kAgavAsa AvAsa tasa, haMsA gamana vicAra // 367 // gAjavIja bane na hoya tathA megha varasate na hoya (chatAM te bhAsa thAya) ane tenA AvAsa upara kAgaDAo besavA lAge te prANa cAlyA javAnA che - tema jANavuM. (367) adhika caMdra sukha bhAla jasa, calata kAyameM jAna / caMda sUra douM gayA, marana samo pahicAna // 368 // jena (sUryasvara karatAM) caMdrasvara adhika cAle tene kAyAmAM sukha prApta thAya tathA caMdra ane sUrya baMne svara cAlyA jAya te samajavuM ke maraNa samIpa che. (368) eka pakSa viparIta svara, calata roga tana thAya / douM pakSa sajjana ari, trIje maraNa kahAya // 369 // eka pakhavADiyA sudhI je svara viparIta rIte cAle to zarIramAM rega thAya che. be pakhavADiyA paryata je svara viparIta rIte cAle te sajajane (arthAt mitro paNa) duzamana thAya che ane traNa pakSa payaMta je svara viparIta rIte cAle te maraNa-sUcaka che. (369) * sarakhA :-- kSuta-viNbheda-mUtrANi, bhavanti yugapad yadi / mAse tatra tithau tatra, varSAnte maraNaM tdaa|| (yogarAtri : paMcama-prArA sToH 236) artha-je kaI manuSyane ekIsAthe chIMka, viSTA, vIryastrAva ane mUtra thaI jAya, te tenuM te varSanA aMte te ja mahine ane te ja divase mRtyu thAya. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna agni bANa biMdu lakhaNa, ityAdika bahu rIta / kAla parIkSAkI sahu, jANo gurugama mIta / / 370 // agni, bANa, bindu tathA lakSaNa ityAdi ghaNI rIte AyuSya jANavAnI che. he mitra! te (sarva rIte ) gurugamathI jANavI joIe. (370) adhyAtma jJAna avasara nikaTa maraNa taNo, jaba jANe budhaloya / taba vizeSa sAdhana kare, sAvadhAna ati hoya // 371 / / paMDita puruSa "maraNane avasara nikaTa AvyuM che-ema jyAre jANe tyAre atizaya sAvadhAna thaIne vizeSa prakAre dharma-sAdhana kare arthAt dharmanI upAsanA kare. (371) dharma artharu kAma ziva, sAdhana jagameM cAra / vyavahAre vyavahAra lakha, nihace nija guNa dhAra // 372 // (1) dharma, (2) artha, (3) kAma ane (4) mekSa-jagatamAM A cAra sAdhane (puruSArtho) che; (vaLI vyavahAra ane nizcayamAM) vyavahArane vyavahAra pUrate rAkho paNa nizcayane AtmAnA guNa tarIke dhAraNa kare. (372) (1) dharmanI vyAkhyA mUrakha kula AcArakU, jANata dharama sadIva / vastusvabhAva dharama+ sudhI, kahata anubhavI jIva / / 373 / / mUrkha mANasa kula-AcArane sadAya dharma tarIke jANe che jyAre paMDita anubhavI jIva vastu-svabhAvane dharma kahe che. (373) + sarakhAvoH- "varaghurAvo dhammo" Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaradaya jJAna (2) arthanI vyAkhyA kheha khajAnA* aratha, kahata ajJAnI jIha' / kahata dravya darasAvakU, artha sujJAnI bhIha // 374 // ajJAnI jIva dhana-bhaMDArane "artha" tarIke pichANe che jyAre jJAnI Atma-dravyanA svarUpa darzanane "a" kahe che. (37) (3) kAmanI vyAkhyA daMpatirati krIDA, pratye, kahata durmati kAma / kAma citta abhilAkhakU, kahata sumati guNadhAma // 375 / / duSTa buddhivALo jIva daMpatInI ratikrIDAne "kAma" kahe che jyAre guNenA dhAma je sadbuddhivALe AtmA cittanA abhilASane "kAma" kahe che. (375) (4) mokSanI vyAkhyA iMdralokakU kahata ziva, je Agamaga hINa / vaMdhamAra vari, mAyata nita paravIna rUdda je (jIva) Agama rUpI netre vinAne che te Indralekane "mekSa' kahe che jyAre pravINa puruSa hamezAM jyAM karmanA baMdhane abhAva che, jyAMthI kadI pAchA AvavAnuM nathI - evI acala-gatine mokSa' kahe che. (376). ima adhyAtamapada lakhI, karata sAdhana' jeha / cidAnaMda nija dharmano, anubhava pAve teha // 377 // A rIte upara jaNAvelA) adhyAma-padone oLakhI je sAdhanA kare che, te (cidAnaMda kahe che ke, potAnA cidAnaMda dharmane (arthAtu pitAnA anaMta jJAnAdi guNone) anubhava prApta kare che. (377) 2 neha Vaa 2 haida v\ rU sAdhanA v ! Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaradaya jJAna samayamAtra paramAda nita, dharmasAdhanA mAMhi / kathita saMsAra triA, re nara vAra nahirU78 ! . he manuSya! A saMsArane asthira svarUpa jANIne nitya dharmasAdhanAmAM samayamAtra paNa pramAda na karIza. (378) chIjata china china Aukho, aMjali jala jima mIta / kAlacakra mAthe bhamata, sovata kahA abhIta // 379 // he mitra! aMjalimAM raheluM jala jema samaye samaye jharatuM jAya che tema AyuSya kSaNe kSaNe ghaTI rahyuM che. kAlacakamAthe bhamyA kare che te. pachI nibhIka banIne tuM zA mATe sUI rahyo che? (379) tana dhana jobana kArimA, saMdhyA rAga samAna / sakala padAratha jagatameM, supana rUpa citta jAna // 380 // zarIra, dhana, vana - A badhA saMdhyAnA raMga jevA kSaNa-sthAyI che ane A vizvamAM dekhAtA saghaLA padArtho svapna jevA (asata) che - ema cittamAM samaja. (380) merA merA mata kare, terA hai nahIM koya / cidAnaMda parivArakA, melA hai dina doya // 381 // tuM "A mAruM" "A mAruM;" - ema na kara. ahIM tAruM kaMI nathI. cidAnaMda kahe che ke svajana parivArane A be divasane meLe che. (381) aisA bhAva nihArI nita, kIje jJAna vicAra / miTe na jJAna vicAra bina, aMtarabhAva vikAra // 382 // A badhA bhAve joI hamezAM jJAnane vicAra kare joIe - jJAnanA vicAra vinA aMtaranA bhAva (arthAta vRttio) ane vikAra maTatA nathI - dUra thatAM nathI. (382) Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna jJAnaravi vairAga jasa, hIride caMda samAna / tAsa niTa jho zima rahe, mithyA tama' duH6 jJAna | 282 // jenA hRdayamAM jJAnarUpI sUrya ane vairAgyarUpI caMdra sadA vase che, tenI najIka duHkhanI khANu samAna mithyAtvarUpI aMdhakAra kema rahe ? (383) Apa ApaNe rUpa meM, magana mamata mala khoya | rahe niraMtara samarasI, tAsa baMdha nAva joya | 284 || je AtmA potAnA svarUpamAM magna banI mamatvarUpI malano nAza kare che ane sadAkALa samarasa bhAvamAM ja rahe che. tene koI jAtanA karmabaMdha thatA nathI. (384) paraparaNita parasaMgazuM, upajata viNasata jIva / mithyA moDha pamAya che, paNa badhita ziva || 281 // ra A jIva para-pariNatithI para-svabhAvamAM ramaNa karavAnA kAraNe ja utpanna thAya che ane nAza pAme che paNa jyAre meharUpI parabhAva dUra thAya che tyAre te acala ane avyAbAdha evA mAkSarUpI sthAnane prApta kare che. (385) jaise kaMcuka' tyAgathI, viNasata nahIM bhuyaMga | TUdattvALI nIya thaLa, taise rata lamaMda // 286 // 85 jevI rIte kAMcaLInA tyAgathI sarpanA nAza nathI thatA, tevI ja rIte jIva paNa dehanA tyAgathI abhaMga ja rahe che arthAt nAza pAmatA nathI. (386) jo upaje so tuM nahIM, viNasata te paNa nAMhi / choTA moTA tuM nahIM, samaja dekha dila mAMhi // 387 // jenA janma thAya che te tuM ( arthAt AtmA) nathI ane je nAza pAme che te (arthAt zarIra) paNa tuM nathI; je nAnAM ke moTA thAya che te paNa tuM nathI - A vastu samaja ane cittamAM vicAra. (387) mata V 2 aASita-V | rUA MdhrujI V / Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaradaya jJAna varaNabhAMti tomeM nahIM, jAta pAta kula rekha / rAva raMka tuM hai nahIM, nahIM bAbA nahIM bhekha // 388 // tArAmAM keI varNa ( brAhmaNa, kSatriya, vaizya ke zudra ) nathI, jAti-pati ke kulanI rekhA nathI, tuM rAjA ke raMka nathI ke te sAdhu ke veza nathI. (388) tuM sahumeM sahuthI sadA, nyArA alakha sarUpa / atha thA terI mahA, vidvAnaMda vidrA 282 / tuM sahumAM che, chatAM sahuthI nyAre alakha athatu na samajAya tevA svarUpavALe che. tArI kathA akatha arthAta na kahI zakAya tevI che tathA jJAna ane AnaMda e ja tAruM svarUpa che. (389) janama maraNa jihAM hai nahIM, Ita+ bhIta* lavaleza / nahIM zira ANa nariMdakI, sohI apaNA deza // 390 // (he cetana!) jyAM janma ke maraNa nathI, jyAM koI paNa jAtanI Iti ke lavaleza bhaya nathI, jyAM mAthe ke rAjAnI ANa nathI, te ja (mela) ApaNo deza che. (390). vinAzika pudgala dizA', avinAzI tuM Apa / ApA Apa vicAratAM, miTe puNya aru pApa // 391 / / pudgalanI dazA vinAza pAmanArI che, jyAre tuM svayaM avinAzI che - (AvA) AtmasvarUpane pote potAnAmAM vicAra kare te (zIdhra) puNya ane pApane arthAt zubhAzubha karmane nAza thAya che. (391) 2 putra zA v . + ItinA sAta prakAra che:- (1) ativRSTi, (2) anAvRSTi, (3) tIDa, (4) uMdara, (5) pipaTa-suDA, (6) sva-cakra ane (7) para -cakra. * bhayanA sAta prakAra che:-(1) rAgabhaya, (2) jalabhaya, (3) agnibhaya, (4) sapaibhaya, (5) siMhabhaya, (6) gajabhaya ane (7) raNubhaya. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna beDI loha kanakamayI, pApa puNya yuga jANa / douMthI nyArA sadA, nija sarUpa pahichANa // 392 // pApa ane puNya--e baMne leADhAnI ane sAnAnI meDIe che; e baMnethI sadA nyAruM evuM tAruM sva-svarUpa che-tene tuM oLakha. (392) jugala gati zubha puNyathI, itara pApathI joya / cAruM gati nivArIye, taba paMcamagati hoya // 393 // jyAre A e (zubha)gati (deva - manuSya) puNyathI prApta thAya che bAkInI e (azubha)gati (nAraka - tiryaMca) pApathI prApta thAya che cAre gatinuM nivAraNa karIe tyAre pAMcamI gati (mekSa ) prApta thAya che. (393) paMcamagati viNa jIvakUM, sukha tihuM loka majAra / cidAnaMda navi jANajo, e mahoTo niradhAra / / 394 // pAMcamI ti (meAkSa) vinA A jIvane traNe leAkamAM kayAMya cidAnaMda arthAt Atmika-sukha nathI; ema jANo - A ja mahA niradhAra che - ema cidAnaMda kahe che. (34) ima vicAra haride karata, jJAna dhyAna rasa lIna / niravikalpa rasa anubhavI, vikalpatA hoya chIna // 395 // 27 A pramANe hRdayamAM vicAra karatAM je jJAna ane dhyAnanA rasamAM lIna thAya che te nivikalpa-rasane anubhave che ane tenI vyAkulatA nAza pAme che. (35) niravikalpa upayogameM, hoya samAdhirUpa | acalajyoti jalake tihAM, pAve darasa anUpa // 396 // AtmA nivikalpa upayAgamAM samAdhisvarUpa bane che, tyAre tyAM nizcala (jJAna)jyeAti jhagamage che ane anupama (evA sva-svarUpanAM) darzana thAya che. (396) Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna dekha darasa adbhuta mahA, kAla trAsa miTa jAya / jJAnayoga uttama dizA', sadguru dIye batAya // 397 // (sAdhaka) jyAre AvA mahA addabhuta (Atma-svarUpanuM) darzana kare che tyAre kALane trAsa maTI jAya che; sadagurue jJAna-ganI A uttamabhUmikA (dazA) varNavI che. (37) jJAnAlaMbana dRDha grahI, nirAlaMbatA bhAva / cidAnaMda nita Adaro, ehija mokSa upAya // 398 // jJAnanA AlaMbanane lakSyamAM rAkhI nirAlaMbanatAne bhAva hamezAM Adaree ja mokSano upAya che-ema cidAnaMda kahe che. (38) thoDAsAmeM jANajo, kAraja rUpa vicAra / kahata suNata zrutajJAnakA, kabahuM na Ave pAra // 399 // kahetAM ane sAMbhaLatAM mRta-jJAnane pAra kadI AvatuM ja nathI, tethI saMkSepamAM kahelA kartavya-vicArane tame (barAbara dhyAnathI ) samajaje. (39) meM merA e jIvakU, baMdhana mahoTA jAna / meM merA jAkuM nahIM, sohI mokSa pIchAna / / 400 // "huM" ane "mAruM"--e ja jIvane meTAmAM meTuM baMdhana che. "huM" ane "mAruM"-jene nathI tene ja mekSa che - ema tuM samaja. (400) meM merA e bhAvathI, vadhe rAga aru roSa / rAga roSa jauM loM hiye, tauM loM miTe na doSa // 401 // huM" ane "mAruM" - A bhAvathI rAga ane dveSa thAya che, jyAM sudhI haiyAmAM rAga ane dveSa haze tyAM sudhI (janma-maraNa Adi) doSa maTaze nahIM. (41). 2 vara VT. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna rAgadveSa jAkuM nahIM, tAkuM kAla na khAya / kAlajIta jagameM rahe, mahoTA biruda dharAya // 402 // jene rAga ane dveSa nathI tene kAla kadI khAI zakato nathI; te manuSya kAlane jItI, moTA birUdane dhAraNa karIne jagatamAM (sadA amara) rahe che. ( 2) cidAnaMda nita kIjIye, samaraNa zvAsozvAsa / vRthA amUlaka jAta hai, zvAsa khabara nahIM tAsa // 403 // (cidAnaMda kahe che ke he jIva!) pratyeka zvAsocchavAsamAM hamezAM cidAnaMdanuM (arthAt potAnA zuddha Atma-svarUpanuM) smaraNa karavuM jene, zvAsanI (arthAt svaradayanI) khabara nathI, tenAM amUlya zvAsa phegaTa jaI rahyA che. (403). zvAse zvAsa ane Ayu eka muhUrata mAMhi nara, svarameM zvAsa* vicAra / tihuMtara adhikA sAtaso, cAlata tIna hajAra' // 404 / / eka divasameM eka lakha, sahasra trayodaza dhAra / ekazata nevU jAta hai, zvAsozvAsa vicAra // 405 / / manuSyane eka muhUrtamAM (arthAta be ghaDI 48 miniTamAM) - keTalA zvAsa cAle che? ene vicAra karIe te eka muhUrtamAM 3773 traNa hajAra, sAta so ane tAMta2 zvAsa cAle che, ane AkhA divasamAM 113190 eka lAkha, tera hajAra, eka che ane navu dhAsa cAle che. (404-405) phuni zata sahasa paMcANave, bhAkhe tetrIza lAkha / eka mAsameM zvAsa ima, ehavI pravacana zAkha // 406 // ? rU77rU v ! 2 zarU 160 vrU muni v. 4 rUrU56700 VI * ahIM 'zvAsano artha 'hRdayano dhabakAro' hoya tema jaNAya che. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna (ane) eka mahinAmAM 335700 tetrIsa lAkha, paMcANu hajAra ane sAta se dhAsa cAle che -evI zAstranI sAkSI che. (406) causata aDatAlI sahasa, sapta lakSa svara mAMhi / cAra kroDa ika varasamAM, cAlata saMsaya nAMhi // 407 / / (ane eka varSamAM 40748400 cAra keDa, sAta lAkha, aDatAlIsa hajAra ane cAra so -- eTalA zvAsa cAle che. (407) cAra abaja koDI sapata, punaH aDatAlIsa lAkha / svAsa sahasa cAlIsa sudhI, so varasAmeM bhAkha // 408 // (ane) he sudhI ! se varSamAM 4074840000 cAra abaja, sAta keDa, aDatAlIsa lAkha ane cAlIsa hajAra zvAsa thAya che. (408) vartamAna e kAlameM, utkRSTI thiti joya / eka zata sole varSanI, adhika na jIve koya // 409 / / A vartamAna kALamAM (manuSyanA AyuSyanI) utkRSTa sthiti eka soLa varSanI hoya che - ethI adhika keI jIvatuM (jaNAtuM) nathI. (409) sopakrama Ayu* kahyo, paMcamakAla majAra / sopakrama Ayu viSe, ghAta aneka vicAra // 410 // pAMcamA ArAmAM sepakrama-AyuSya kahyuM che ane sepakramaAyuSyamAM aneka ghAte Ave che-tene te vicAra kara. (10) maMda svAsa svarameM calata, alpa umara hoya khINa / adhika svAsa cAlata adhika, hINa hota paravINa // 411 // 2 40748400 v. 2 4074840000 VI * AyuSya be prakAranAM che : je AyuSyano viSaprayoga ke zastrAstranA AghAta AdithI ekadama kSaya thaI jAya ane mRtyu thAya tevA AyuSyane apavartanIyaAyuSya athavA ke "sopakrama-AyuSya' kahe che; jyAre je AyuSya tenA pUrepUrA samaya sudhI bhagavAya ane pachI ja mRtyu thAya arthAta viSa-prayoga ke zastrazAstranA AghAta AdithI jeno kSaya na thAya tevA AyuSyane anapavartanIyaAyuSya" athavA "nipakrama - AyuSya' kahe che. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 svarodaya jJAna he pravINunara! svaramAM jyAre zvAsa maMda cAle tyAre AyuSya ochuM kSINa thAya che ane jyAre zvAsa adhika cAle tyAre AyuSya paNa adhika kSINa thAya che. (11) cAra samAdhi lIna nara, SaTa zubhadhyAna majAra / tuSNA' bhAva beThA ju dasa, bolata dvAdaza dhAra // 412 // samAdhimAM lIna manuSyanA jeTalA samayamAM cAra zvAsozvAsa kSaNa thAya che teTalA ja samayamAM zubhadhyAna vakhate cha vAsa kSINa thAya che, manapaNe beThelAnA dasa zvAsa kSINa thAya che ane belatI vakhate bAra vAsa kSINa thAya che. (12) cAlata solasa sovatAM, calata svAsa bAvIza / nArI bhogavatAM jANajo, ghaTata svAsa chatrIza // 413 // cAlatI vakhate seLa zvAsa kSINa thAya che, sUtI vakhate bAvIsa vAsa cAle che ane strI-saMga karatAM chatrIsa zvAsa ghaTe che. (13) thoDI velA mAMhe jasa, vahata adhika svara zvAsa / Ayu chIje bala ghaTe, roga hoya tana tAsa // 414 // gheDI vAramAM je mANasane svaramAM adhika zvAsa cAle che, tenuM AyuSya kSINa thAya che, baLa ghaTe che ane tenA zarIramAM roga thAya che. (414) adhikA nAMhi bolIye, nahIM rahIye paDa soya / ati zIghra navi cAlIye, jo viveka mana hoya / / 415 // je tamArA manamAM viveka hoya te adhika belavuM na joIe. adhika paDyA rahevuM ke sUI rahevuM na joIe tathA ati zIvratAthIutAvaLathI cAlavuM paNa na joIe. (15) prANAyAma ane ajapa-smaraNa jANa gati mana pavanakI, kare svAsa thira rUpa / sohI prANAyAmako, pAve bheda anUpa / / 416 // ? tUur v ! Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna | mana ane pavananI gatine jANane je manuSya zvAsane sthira kare che, te ja prANAyAmane anupama bheda pAme che. (16) meru rucaka pradezathI*, sUrataDoraku+ poya / kamalabaMdha choDayA thakAM, ajapA samaraNa hoya // 417 // merunA madhyabhAgamAM - nAbhi sthAne rahelA AtmAnA ATha cakapradezathI kuMDalinIne suSumaNAmAM parovIne (arthAt nAdAnusaMdhAnanI ekAgratAthI praviSTa karIne) kamaLa-baMdhane choDavAthI (arthAtu SakabhedanathI) ajapA-maraNa niraMtara thAya che. (417) bhamara guphAmeM jAyake, kare anilakU pAna / pache hutAsana te hane', mile dasama asthAna // 418 // bhramara-guphAmAM jaIne pavananuM pAna kare (arthAt bhU-mathe dhyAna kendrita karIne vAyune aMdara kheMcIne kuMbhaka kare), pachI te(sAdhaka)ne dazama-sthAnamAM (arthAt brahmaraMdhramAM) agninAM ( arthAta jyotinAM ) darzana thAya che. (418) mAragameM jAtAM thakAM, je je acarija thAya / zAMtadazAmeM vartatA', mukhathI kahI na jAya // 419 // te (samAdhi)mArgamAM jatAM ane zAnta-dazAmAM vartatA je je Azcaryo anubhavAya che te mukhathI varNavI zakAya tevAM nathI. (19) vadhe bhAvanA zittameM, tana mana vacana atIta / tima tima sukhasAyara taNI, uThe lahara suNa mIta / / 420 / / he mitra! jema jema cittamAM upazama-bhAvanA (arthAt kedhAdi kaSAyane zAMta karavAnI bhAvanA) vadhe che, tema mana, vacana ane kAyAnA che tene v. 2 varatatA vvittarma VI 4 3 v * "caka-pradeza"- AtmAnA ATha pradeza jenA upara kyAreya karma lAgatAM nathI te. + "surataDera'= kuMDalinI. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna gathI atIta arthAt para thatAM javAya che ane (AtmAmAM niraMtara) sukha-sAgaranI (addabhuta ane apUrva) lahera uThe che. (4ra0) iMdra taNAM sukha bhogatAM, je tRpti navi thAya / te sukha suNa china ekameM, mile dhyAnameM Aya // 421 / / he mitra ! IndranAM sukha bhegavatAM je tRpti thatI nathI, tevuM (tRptinuM) sukha dhyAna karatAM eka kSaNamAM prApta thAya che. (421) dhyAna vinA navi lakhI zake, mana kallola svarUpa / lakhyA vinA kima' upazame, yehU bheda anUpa / / 422 // dhyAna vinA manuSya, mananA taraMge jevA caMcala svarUpane jANI zakatuM nathI ane te svarUpane jANyA vinA upazama paNa kevI rIte thAya? - A eka anupama rahasya che. (42) AsaNa padma lagAyake, mUlabaMdha* dRDha lAya / merumaMDa sIdhA kare, bheda dvArakoM pAya / / 423 // kare svAsa saMcAra tava, vikalpa bhAva nivAra / jima jima thiratA upaje, tima tima prema vadhAra // 424 // padmAsana lagADIne, mULabaMdhane daDha karIne, merudaMDa sIdhe kare ane dvArenuM arthAt cakranuM rahasya jANIne, pachI te(cakA)mAM zvAsane saMcAra kare tyAre vikalpa-bhAvanuM nivAraNa thatAM, jema jema sthiratA utapanna thAya tema tema (dhyAnAbhyAsane) prema (arthAt "prIti') vadhAra. (4ra3-444) prema vinA navi pAiye, karatA jatana apAra / prema pratIteM hai nikaTa, cidAnaMda citta dhAra // 425 // apAra prayatna karavA chatAM paNa prema (arthAt "prIti) vinA 2 nava v 2 meTuMs v, * "mUlabaMdha mATe juo : "haThaga-pradIpikA;" upadeza-3, zloka : 61 thI 69 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadaya jJAna kaMI ja pAmI zakAtuM nathI. "premathI pratIti thatAM cadAnaMda (arthAta AtmAthI utpanna thato AnaMda) nikaTa che - ema cittamAM dhAre. (425) jo racanA tihu~ lokameM, so nara tanameM jAna / / anubhava viNa hove nahIM, aMtara tAsa pIchAna // 426 // je racanA traNe lekamAM che te racanA manuSyadehamAM che paNa anubhava vinA tenI pichAna aMtaramAM thatI nathI - tema jANe. (ra6) aMtarabhAva vicAratAM, manavAyu thira thAya / tima tima nAbhIkamalameM, pUraka thai samAya / / 427 // pitAnA dehamAM leka racanAnuM bhAvana karatAM jema jema mana ane vAyu sthira thAya che tema tema nAbhi-kamalamAM vAyu pUraka thaIne samAya che. (4ra7) nAbhI svAsa samAyake, urddha recasi hoya / ajapa jApa tihAM hota hai, viralA jANe koya // 428 // nAbhimAM zvAsane samAveza karyA pachI (arthAta atyaMtara "kuMbhaka' karyA pachI) jyAre Urva recaka thAya che (arthAta zvAsa bahAra nIkaLe che) tyAre ajapA-jApa cAlu thAya che jene keI virala vyakti ja jANuM zake che. (428). haMkAre svara uThata he, thai saMkAra samAya / ajapajApa tihAM hota hai, dIno bheda batAya // 429 // "IM kArathI svara UThe che ane "ra" kArathI te samAya che -(Ama) tyAM (arthAta pravAsozvAsamAM ja) ajapA-jApa thAya che-- A rahasya meM tane kahyuM che. (429) jogArNavathI jANajo, adhika bhAva citta lAya / thAya graMtha gorava ghaNo, tAmeM' kahyA na jAya // 430 // AthI adhika vistAra gArNava" ("jJAnArNava ?) graMthathI jANaje ane manamAM vicAre. je huM te badhuM kahevA besuM te graMthanuM gaurava ghaNuM 2 tAsai vI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna thAya (arthAt graMtha ghaNA moTA thAya ) - tethI (te badhA bhAvA) meM (ahIM) kahyA nathI. (430) dehamAM nADInA vistAra ane tenuM jJAna 431 // phehi maDha' nArI taLo, caDu 25 vistAra ! piMDa svarUpa nihAravA, jANo tAsa vicAra // aMdara nADInA bahuvidha vistAra che ane piMDanuM svarUpa nihALavA mATe tene vicAra upayogI che - mATe te ( avazya ) jANA. (431) dehanI ---- vaTazAkhA jima vistarI nAbhI kaMdathI jeha / meT dutAsana nALano, pAna nisAra tima tejja // %032 || (taduparAMta) nAbhi-kaMdathI vaDanI zAkhAnI jema je vistAra pAmI che, je suSupta ane hutAzana svarUpa che tene bheda jANajo. (432) je 3 aha' bhujaMgAkAra te, valaya aDhAi tAsa / gALa aMhi nADI te, nAmI mAMhe nivAsa || 432 || je sarpanA AkAre che, jenA aDhI valaya ( arthAt AMTA che - evI kuMDalinI nADIne jANe ke jenA nAbhimAM nivAsa che. (433) UrdhvagAminI tehathI, nADI daza tana mAMhi / adhogAminI daza suguNa, laghu gaNita kachu nAMhi // 434 // zarIramAM nAbhithI uparanI tarapha janArI kraza nADIo che tathA daza nADIo nIcenI tarapha janArI che. (AmAM) nAnI nADIonI gaNatarI karI nathI. (434) do do tirachI sahu malI, caturviMzati jANa / daza vAyu paravAhikA, daza pradhAna mana ANa // / 435 // 2 vema V | rU haiv | 2 nasA V | Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna e-e nADIe tIrachI jAya che - Ama saghaLI malI cAvIsa nADIo che. AmAM je daza nADIe vAyune vahenArI che te che - ema manamAM nakkI mAna. (435) mukhya nADIe 96 iMgalA piMgalA sukhamanA, gAMdhAri kahIvAya / danta nIda paMcama sudhI, puSnA tera vatAya ! 426 || saptama jANa yazasvinI, alaMbukhA citta dhAra / huM saMlaLI nArI', DhALe nAma vicAra // 437 // (1) iMgalA, (2) piMgalA, (3) suSumjA, (4) gAMdhArI, (5) hastijinnA, (6) pUSA, (7) yazasvinI, (8) alaMSuSA, (9) kuhU ane (10) zaMkhinI - e ( uparyukta ) daza nADIonAM daza nAma che. ema jANa. (436-437) d vAmabhAga he iMgalA, piMgalA dakSaNa dhAra | nAsApuTameM saMcarata, sukhamana madhya nihAra // 438 // (1) DAkhI tarapha 'IMgalA' che, (2) jamaNI tarapha 'piMgalA' che, (3) nAsApuTamAM ( arthAt nAsinA madhyabhAgamAM baMne nasakArAmAM) saMcAra karatI 'suSuNNA' madhyamAM che-- e tuM jo. (838) vAmanakSu baMdhAriyA, kSiLa, nayana manAra | dUtanIH puSyA sudhI, kSaLa jAna macAra || 436 || hai sudhI! (4) DAbA netramAM 'gAMdhArI' che, (5) jamaNA netramAM 'hastijihvA' che tathA (6) jamaNA kAna tarapha 'pUSA' phelAyelI che. (439) 11 vAme kAna yazasvinI, alaMbukhA mukhadhAna / ' kahuM liMga asthAna hai, gudA saMkhaNI jANa // 440 // (7) DAbA kAna tarapha 'yazasvinI,' che, (8) mukha-sthAnamAM 'alaMSuSA', che (9) liMga-sthAnamAM 'kuhU' che ane (10) gudAmAM 'khinI' che pramANe mukhya nADIonAM sthAna ) jANu. (440) o nADIC V | 2 puTM V | Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna diga+ dhamaNI ye kAyameM, prANAzrita nita jANa / vAyu Azrita je rahI, te daza kahuM vakhANa // 441 // * A kAyAmAM A daza nADIo niraMtara "prANIne AzrIne rahelI che - te meM kahI. have je daza (nADIo) vAyune AzrIne rahelI che - te batAvuM chuM. (441). prANApAna samAna je, udyAna avhAna' vicAra / ye pradhAna' vAyu dhamaNa, paMca anukrama dhAra // 442 // nAga kUrma aru kirakarA, devadatta kahIvAya / / nADI dhanaMjaya pAMcamI, gavaNi dIna batalAya // 443 // (1) prANa, (2) apAna, (3) samAna, (4) udAna ane (5) vyAna - A pAMca anukrame pradhAna "vAyunI nADIo che ane (6) nAga, (7) karma, (8) kRkala, (9) devadatta ane (10) dhanaMjaya - e pAMca gauNa vAyunI. nADIo che--je batAvI dIdhI. (jara-443) hiyA gudA nAbhI galA, tana saMdhi citta dhAra / prANAdikanI iNa pare, anukrama vAsa vicAra // 444 // hRdaya, gudA, nAbhi, gaLuM ane zarIranA sAMdhA - A tenAM (arthAt pradhAna vAyunAM) sthAna che, eTale anukrame prANa Adi vAyune tyAM vAsa che - ema samaja. [arthAt (1) "prANa vAyu hRdayamAM, (2) "apAna vAyu gudAmAM, (3) "samAna" vAyu nAbhimAM, (4) "udAna" vAyu gaLAmAM ane (5) vyAna vAyu zarIranA sAMdhAomAM vase 2 avyAna v. 2 thAna vI + "diga' arthAt "dizA", te 10 che - (1) pUrva, (2) pazcima, (3) uttara, (4) dakSiNa, (5) IzAna, (6) agni, (7) naiRtya, (2) vAyavya, (9) Urva ane (10) adhaH. * ahIM "prANa" ane "vAyune pharaka karavAmAM Ave che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaradaya jJAna nAgavAyu parakAzathI, pragaTa hoya udgAra / kUrmavAyu nADI ude, unmIlana citta dhAra / / 445 / / (6) 'nA' vAyunA yoge sAu2 mAve che, (7) 'bha' vAyunA udayathI umIlana (arthAt AMkhanA palakArA) thAya che - ema cittamAM dhArA 42. (445) chIMka kirakarAthI hUve, devadatta parakAza / jaMbhAye Ave suthira, jANa dhanaMjaya vAsa // 446 // (8)'sa' vAyuthA chauM thAya cha, (6) vahatta' vAyunA prazathI bagAsAM Ave che ane (10) dhanaMjaya" vAyune AkhA zarIramAM vAsa che, (446) ityAdika nADI taNo, kahyo alpa vistAra / adhika hIyAmeM dhArajo, gurugama' tAsa vicAra // 447 // ItyAdi nADIne sAmAnya vistAra meM kahyo, tene adhika vicAra zurumathA bhavI .yAmA dhA21 420. (447) svara bahAra ane aMdara cAlatAM phalAdeza jaba svara bAhirakU cale, tava koi pUche Aya / koTI yatanathI tehano, kAraja siddha na thAya // 448 // jyAre svara bahAra nIkaLato hoya te vakhate kaI AvIne pUche te 4 / prayatnAthI 5 tanuMbha (saddha na thAya. (448) svara bhItarakoM cAlatAM, AvI pUche koya / koTI bhrAMti' karI tahenAM, kAraja siddha na thAya // 449 / / 1 gurumukha / / 2 koTa bhAta OM koTI bhAMti V / 3 siddhi hoya V / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 svarAya jJAna svara jyAre aMdara praveza karatA hoya te vakhate AvIne kaI pUche tA karoDa prakAre karI tenA kArya siddha thAya. (449) paMcatattva saMjJArUpa paMca tatva jo ye kahe, te to saMjJArUpa / phana upara ne mana' pragho, te to svaromAM pAMca tattva je kahyAM te te saMjJA svarUpa che, enA upara ja mana rAkhavuM te te phAgaTa che. (450) upasaMhAra gAmanAyaye de mudhI, svara vicArajA' jAna ! samyA dAthI' no prade, soru hai muvkha samAna // 2 // mithyA va* // 450 || 'svara-vicAra' mATe A AmnAya che. tene je sabhyaSTithI grahaNa karaze te sukha pAmaze. (451) ko eha saMkSepathI, graMtha svarodaya saar+| bhaNe guNe te jIvakaM cidAnaMda sukhakAra / / 452 / / " A rIte saMkSepathI maiM 'svarodaya sAra' kahyo. je Ane bhaNe gaNe che, te jIvane A zAstra sukha karanAruM thAya che ema ' cidAnaMda'kahe che. (4para) o mata V ! 2 AmanAya ye hai VI so rude sunna V 4 DDithI V | rU suravivAre V | * 'mithyA rUpa' arthAt 'mithyAtvanA kUvA samAna' AdhyAtmika dRSTie niraka. + A graMthanuM nAma 'svarAdaya sArI ' paNa che, Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 svaradaya jJAna racanAkALa kRSNAsADhI dasamI dina, zukravAra sukhakAra / nidhix iMdu sara+ pUraNatA, cidAnaMda citta dhAra // 453 / / * saMvata 1905nA ASADha mAsanA kRSNapakSanI dazamanA divase sukha karanAra zukravAre A graMtha pUrNa thaye. (53) // iti zrIkapUracaMdajI mahArAja [aparanAma cidAnaMdajIkRta "roya jJAna saMpUrNa II A pramANe kapUracaMdajI mahArAja (aparanAma cidAnaMdajI kRta svadaya jJAna saMpUrNa thayuM. * pAdatara saMvatsara muni pUrNatA, __ naMda caMda cita dhAra // 1907 // 453 // >> 'nidhi--"nidhi" zabda ahIM nI saMkhyA darzAve che. kuberanA 9 ratnone "nidhi' kahe che, je nIce pramANe che: (1) padma, (2) mahApadma, (3) zaMkha, (4) makara, (5) ka75, (6) mukuMda, (7) kuMda, (8) nIla ane (9) kharva. + "sara arthAt bANa. ahIM te pa nI saMkhyA darzAve che, kAraNa ke kAmadevanAM pAMca bANa che, je nIce mujaba che : " aravindamazokaM ca cUtaM ca navamallikA / nIlotpalaM ca paJcaite paMcabANasya sAyakAH // " Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarodaya jJAna : puruSArtha-rahasya dharma artharu kAma ziva, sAdhana jagameM caar| vyavahAre vyavahAra lakha, nihace nija guNa dhAra // 372 // (1) dharma, (2) artha, (3) kAma ane (4) mokSa-jagatamAM A cAra - sAdhane (puruSArtho) che; (vaLI vyavahAra ane nizcayamAM) vyavahArane vyavahAra pUrate rAkho paNa nizcayane AtmAnA guNa tarIke dhAraNa kare. (372) mUrakha kula AcArakU, jANata dharama sadIva / vastusvabhAva dharama sudhI, kahata anubhavI jIva / / 373 // mUrkha mANasa kula-AcArane sadAya "dharma" tarIke jANe che jyAre paMDita anubhavI jIva vastunaravabhAvane 'dharma kahe che. (373) kheha khajAnAkU aratha, kahata ajJAnI jIha / kahata dravya darasAvakU, artha sujJAnI bhIha // 374 // ajJAnI jIva dhana-bhaMDArane 'artha" tarIke pichANe che jyAre jJAnI Atma-dravyanA svarUpa-darzanane 'atha" kahe che. (374) daMpatirati krIDA, pratye, kahata durmati kAma / kAma citta abhilAkhakU, kahata sumati guNadhAma // 375 // duSTa buddhivALA jIva daMpatInI rati-krIDAne "kAma" kahe che jyAre guNAnA dhAma je buddhivALo AtmA cittanA abhilASane "kAma" kahe che. (375) iMdralokakU kahata ziva, je Agamaga hINa / baMdhaabhAva acalagati, bhAkhata nita paravIna // 376 // je (jIva) Agama rUpI netra vinAno che te Indralekane mokSa" kahe che jyAre pravINa puruSa hamezAM jyAM karmanA baMdhane abhAva che, jyAMthI kadI pAchA AvavAnuM nathI - evI acalagatine "mekSa' kahe che. (376) www.jainelibrat