Book Title: Shibir Pravachanoni Zanki
Author(s): Nemichandra Muni
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/035258/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cblbllls IK Ibollebic 1% 7 IE PHIEUI, HIqui 12. ELEKTLC-7820:11 5222002 -CS2 C GI CIR UCRIOLOpiul - yra gifheie Shree Sudharmaswami Gvanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' vizvavAtsalya preraka : munizrI saMtabAlajI saMpAdaka : navalabhAI zAhuM AdhyAtmika ekatAnA tathA dharmadaSTiyukta samAja racanAnA vicArone tathA samAja jIvanane sparzatA vividha praznone mananIya lekho rUpe rajU karatuM advitIya pAkSika. vArSika lavAjama : rUA. 6-00 ( bheTa pustaka sAthe ) * kAryAlaya : haThIbhAInI vA, amadAvAda, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zibira pravacanonI jhAMkhI sa'pAdaka : suni nemicaMdra prakAzaka : lakSmIcaMda jhaveracaMda sa`ghavI matrI mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira haThIbhAInI vADI, dilhI daravAjA bahAra amadAvAda-1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM maiyA prastAvanA 6 " jyAre zibira cAlatA hatA, tyAre pATIyA upara zibirapravacanAnA sAra zibirArthIo mATe khAsa apAtA hatA. A kAma paNa mukhyapaNe priya naimimuni karatA hatA. jene lAbha zivamATuMgAnAM Itara zibirapremIe anAyAse ThIka ThIka letA hatA. te badhA parathI priya cheTubhAI (ke je sAdhusAdhvI zibiranA samaya pAkayo che, tenI yAdI ApanAra hatA; te )e kahyuM : ' A ja pustakarUpamAM apAya teA kevuM sAruM !' te ja arasAmAM vizvavAtsalyanA rasika vAcaka eka patrakAre sUcavyuM : ' sAdhusAdhvI zibiranI cAlu kAryavAhI aMge vizvavAtsalya 'mAM TUMkuM varNana Ave te sAruM.' paNa e zakaya naheAtuM. chatAM maNibhAI e ' smRtinA vikAsa ' e muddA paikInAM prArabhika TUMkAM pravacane ApavAnI zarUAta karelI; paraMtu vi.vA.mAM jagyAnI maryAdAne lIdhe e paNa AvI na zakayAM. bIjI bAju vizvavAsaNanA vAcAnI jijJAsA vadhye jatI hatI. A sayeAgA vacce 'vizvavAtsalya,' navAM mAnavI' tathA mahAvIra sAhitya prakAzana madiranI mITiMga maLI gaI. A mITiMga guja ravADImAM ja kArtika mahinAnA prAraMbhamAM maLI hatI. sadbhAgye tyAre bhAla nalakAMThA prAyeAgika sadhanI niyAmaka samitinA sabhyA paNa hAjara hatA, tyAM ja nirNaya levAyA : ' A vakhate * vizvavAtsalya 'nA bheTapustaka tarIke TUMkANamAM zibirapravacaneAnA sAra ApavA.' A parathI priya nemimunie zibirapravacaneAnI jhAMkhI ' nAmanuM A pustaka taiyAra karI ApyuM che. ( vAcakA jANe che ke sAdhusAdhvI tathA sAdhakasAdhikAone cAlIseka nakala zibiramAMthI ja jatI hatI. uparAMta jAmanagaravALAe taraphathI paNa sAMgeApAMga amuka nakalA ane vacce yaMtra maLyuM, tyAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa nakale jatI hatI. vaLI eka nakalane lAbha pite vAMcI bIjAne vaMcAvavArUpe ThIka levAtuM hatuM. uparAMta sAdhusAdhvI zibirapravacananuM saMpAdana 5 hAthethI thaI rahyuM che. alabatta te pustaka lagabhaga dazathI agiyAra bhAgamAM thaze ane tenA lenAranA hAthamAM te bhAgone AvatAM haju daza-bAra mAsa saheje vItI jaze. eTale te daramiyAna A pustaka vizva vAtsalyanA vAcakenA hAthamAM AvavAthI temane nirAMte thaze, ema mAnuM chuM. eka bAju priya nemimunine A aMge khUba zrama paDyo che ane bIjI bAju priya navalabhAInI rasamaya navalakathAne badale Ama te rasaprada chatAM ciMtanAtmaka sAhitya vAcakenA hAthamAM Ave che, je keTalAka vAcakane khUba gamaze te vaLI keTalAka vAcakone kaThina paNa lAgaze. chatAM ekaMdare saune sAdhanAmAM madada karaze, ema mAnuM chuM. A nAnA pustaka parathI vAcake saheje samajI zakaze ke daza muddAomAM dharmanA anubaMdhavALI vizvadarzananI vAta zakya teTalI sarvAge ane pUrNapaNe carcAI gaI che. A pustikAnuM ciMtana ane vyaktigata tathA sAmudAyika AcaraNa thatuM jaze, tema tema anubaMdha vicAradhArAnuM rahasya aMjalijala samAna sAva spaSTa thaze. AjanA jagatane je satya-ahiMsAnA vyApaka dharmanI jarUra che, te mATe A rAjamArga che, tevuM jemane jemane jaNAya te naranArIe potapotAnA kSetramAM rahI tana, mana ane sAdhanathI A anubaMdha vicAradhArAmAM lAgavuM joIe, tema paNa jaNAyA vinA nahIM rahe. bAkI te sAkaranuM game teTaluM vizadavarNana thAya paNa ene AsvAda karanAra ja mIThAzane anubhava karI zake, te ja vAta "zibirapravacana nenI jhAMkhI'ne lAgu paDe che. cIMcaNa(ji. thANuM)nA samudrataTa para saMtabAla" tA. 13-1-62 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha vicAra A anubaMdha vicAra jagatamAM, A anubaMdha vicAra (ja.) zAzvata zAnti saune samapI, utAraze bhavapAra. jagatamAM ) cAre aMgAnI nija-nija sthAne, gU thaNI gAThavanAra. (jagatamAM ) gAmaDu' temAM agraNI dAme, anna vastrAdi bhaMDAra. (jagatamAM) hiMdI saMskRtinAM maulika satyA, paDyAM tyAM aparaMpAra. (jagatamAM ) jana sa`khyA jyAM jaMgI vase che, saraLa zramika udAra. (jagatamAM ) naitika pAye saMgaThita thaIne, vizvamAM paheoMcI janAra. ( jagatamAM ) bApu samayanA sevaka saMdhaLA, racanA kArya karanAra. ( jagatamAM ) gAmaDAM, bhakto, kAMgresamAMthI, upara je UDanAra. ( jagatamAM ) preranAra. ( jagatamAM ) kaoNMgresane zaherAmAM tenA taLe grAma prAyogika sadhArUpe e, vizvavAtsalya prAyogika sadhA, bananAra. ( jagatamAM ) Induka, mAtRsamAja Adi sau, cAlanAra. ( jagatamAM ) gAmaDAM, Induka, mAtRsamA, kAMgresa pUraNahAra. ( jagatamAM ) leAkazAhI baLa kaiMgresa jaganuM, rAjyakSetra bananAra. ( jagatamAM ) artha, samAja ne sa`skRti kSetre, re mUkI mathanAra. ( jagatamAM ) preraka-pUraka baLathI gresa, zuddha sa'gIna thanAra. ( jagatamAM ) A traNane krAMtipriya satA sau, sneha thakI sAMdhanAra. ( jagatamAM ) sAdhu sAdhvI varga e sAru, cAturmAsika maLanAra. ( jagatamAM ) sAmudAyika ahiMsAnA prayogo, bhArata vizvane denAra. ( jagatamAM ) vizva prajAonA yuddhane cheDA, AvI jagazAnti thanAra. ( jagatamAM ) maiyA ne saMtanI mahAkRpAthI, sadaiva jya jayakAra. ( jagatamAM ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvavAtsalya, sarvodaya ane kalyANarAjya vidhavAtsalya, sarvodaya ane kalyANarAjya jagatamAM Aje je pravAha cAlI rahyA che, tene barAbara samajavAthI ja dharmane ApaNe sarvAgI rUpe samajI zakIe. A traNeya vicArane samanvaya thavAthI ja dharmamaya samAja racanA saMpUrNa banI zakaze. vizva vAtsalya saMsthAo dvArA samAja kAMtimAM mAne che. sarvodaya (Adhunika) vyakti dvArA samAja krAMtinI vAta kare che. jyAre kalyANa rAjya rAjya dvArA krAMtinI vAta pRhIta karIne cAle che. bhAratanI prAcIna praNAlikA pramANe vyakti, e krAMtinI. preraka hoI zake, paNa samAja vyApI krAMti ekalI vyakti nahIM karI zake. te mATe susaMsthAo hevI joIe; vizva vAtsalya vicAranI e vAta bhAratIya saMskRtine anurUpa che. ane samAjavyApI krAMti mATe kAMti priya sAdhusaMnyAsI, janasevaka saMsthA, janasaMgaThane ane rAjyasaMsthA e cAreyane anubaMdha hovo jarUrI che, ema vizvavAtsalya mAne che. jyAre sarvodayane Adhunika vicAra saMgaThane racavA ane ghaDavAmAM mAnate nathI; saMgaThanamAM doSonI bhIti batAve che. ane vyakti dvArA vicAra pracAra thavAthI ja samAjanuM ghaDatara thaze, ema mAnI vyakti dvArA samAjavyApI krAMtinI vAta kare che. ane kalyANa rAjya sattA dvArA sAmAjika krAMtinI vAta kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvavAtsalyane vyavahAru banAvavA mATe vizvane vyakti, samAja ane samaSTi e traNa bhAgAmAM vahecavuM joI e. vizva sudhI vAtsalya sAdhavA mATe mAnava ja samartha che, eTalA mATe ja jainadharma vAtsalyane samyakatvanuM aMga batAvyuM. sAdhusAdhvIe mATe samaSTi sudhInI vAtsalyasAdhanA anivAryuM batAvI che, jyAre zrAvaka zrAvikA (gRhasthasAdhaka) mATe samAja vAtsalya sudhInI sAdhanA anivArya batAvavAmAM AvI che. paNa anukULa ke pratikULa badhIya vyaktie, sasthAo, rASTrA, prANIe pratye vAtsalyane sakriya rIte sAdhavu' hoya tene mATe cAra bhAvanAe A cheH- (1) maitrI, (ra) kAruNya (3) pramAda, ane (4) mAsthya. prANimAtranI sAthe ane savizeSe mAnavanI sAthe maitrInA artha che--samAja, sasthA, rASTra, jJAti, dharma, vyakti ke prANI sAthe sahaastitvanI rIte sarvabhUtahitaneA vyavahAra karavA. kAruNyanA artha che--pIDita, zASita, padadalita, pachAta rahI gayelI vyakti, sauMsthA, samAja, jAti, rASTra ke samaSTi pratye sakriya rIte duHkha haravAnI vRtti. pramAdanA artha che--susaMsthA dvArA dhaDAyelI nItimAna, cAritryazIla vyakti, nyAya ahiMsA satyanI dizAmAM vyApaka rIte prayatna karanArI susa sthA, surASTrone TekA ApavA, pratiSThA ApavI, kAryanuM anumAna karavuM. ane mAsthyane a che--je vyakti, sasthA, samAja ke samaSTi viparIta AcaravALI hoya, agara teA pahelAM sArI hAya, have viparIta (krUra, anyAyI, zASaka, pIDaka, atyAcArI, anAyArI) thaI gai hoya te pratye mAdhyasthya bhAva rAkhavA, tene pratiSThA na ApavI, samAja pAsethI nyAya apAvavA, mAdhyasthyanA artha ekAMta tATasthya nahI", tema udAsInatA ke ekAMta upekSA bhAva paNa nathI; paNa tAdAtmya sAthenu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tATasthya agara teA tAdAtmya ane tATasthyanI vaccenI mAdhyasthya vRtti. keTalIka vakhata mAghyasthyamAM mauna sevavuM paDe che. asahakAra paNa rAkhavA paDe che. A cAreya bhAvanAone yathArtha rUpe samajIne AyaravAthI vizvavAtsalyane mArge jaI zakAze ane sarvAdhya tathA kalyANa rAjyane paNa emAM samAveza thai zakaze. (tA. 17-1-61) vizvavAsayanuM vivecana prANimAtramAM lAMbAkALa sudhI jIvavuM ane TakI rahevu, e je vRtti dareka pravRttinA mULamAM paDelI che, te ja vAtsalyanu* khIja che; saMtAnane peAtAne aMza mAnI saMtAnataMtu dvArA anaMta kALa sudhI jIvavA ke TakI rahevAnI IcchA pUrI karavAmAM Ave che, eTale sauthI pahelAM sa`tAnane vAtsalyanuM ekama mAnyuM, paNa dhIme dhIme joyuM ke samAja, jJAti ke rASTra dvArA paNa mANasane sakriya sahAnubhUti ane sahayeAga maLe che, eTale samAja, jJAti ane rASTra pratyenuM vAtsalya vikasyuM ane ucca sAdhakAe te vizvanA prANimAtranA kALA potAnA jIvanamAM mAnIne te RNa pheDavA mATe vAtsalya ApavAnuM vicAryuM.... mAnavajAtinA pUrvajoe judA judA viSayeAmAM karelI zodha tathA samAjanA dhAraNa, pASaNa, rakSaNa ane sattva sAdhana mATe karela sAdhanAnA vArasA samAjane maLatA AvyA che, te mAsane kuTuMbavAtsalyathI AgaLa samAja vAtsalya tarapha prere che. kuTuMbasAthe lohInA saMbaMdha che, jyAre samAjanI sAthe mAnasika sabaMdha hoI, zuddhatAne vadhAre avakAza che, paNa vAtsalya jenI sAthe thAya, tyAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kauTubika bhAva AvavA ja joIe, nahitara AtmIyatA sadhAze nahIM. bha. RSabhadeve gRhastha jIvanamAM sAdhamivAtsala eTale samAjavAtsalyanI sAdhanA te AcarIne samAjane batAvI, pachI peAte samaSTi vAtsalya sudhInI sAdhanA karavA mATe sAdhu thayA. varSItapa karyuM. marudevI mAtAne sImita vAtsalyathI AgaLanI asImita vAtsalyanI preraNA ApI. mahAtmAgAMdhIjIe vizvavAtsalya sAdhanAnI preraNA eka jaina sAdhu ane saddagRhastha zrImad rAjacandra pAsethI meLavI ane brahmacarya vrata lIdhA pachI AphrikAmAM enuM kheDANa karyuM.. pachI teA AzramamAM samaSTi vAtsalya sudhInA keTalAya prayAgA karyA. bha. mahAvIra svAmIe vizvavAsa-yanI sakriya-pU sAdhanA jIvanamAM caDaikeAzika sarpane pratibAdha ApavA jevA prasaMgA dvArA AcarI batAvI hatI. mahArAjA ratidevane vizvavAtsalyanI preraNA RSimunie pAsethI maLI hatI, te temaNe duSkALa vakhate pAte 48 divasA sudhI upavAsI rahIne, prajA ane prANIo pratye AtmIyatA keLavIne AcarI batAvI hatI. vizvavAsatyavratIne badhAM dharmAM, jJAti, rASTro, kuTuMbe potIkAM lAge che, eTale vidheyAtmaka ane niSedhAtmaka banne rIte ahiMsAne svIkAra karIne, te sAdhaka temAM saMzAdhana ane parivana banne kare che ane pravRttinivRttinI samatulA sAcavI zake che. (tA. 24-7-61) 3 vizvavAsalyanAM pAsAM vizvavAtsalya zabdamAM mAtAnA Adarzo che, eTale nyAyane mATe bALaka upara mAtA niSThura thAya che, chatAM tenuM mAtRtva lAjatuM nathI, UlaTu' vadhAre zeAbhe che, temaja vizvavatsala puruSa badhAyanI sAthe AtmIyatA rAkhe che, chatAM AtmIya mAnelAM jagatanA ayogya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartana vakhate khUba kaDaka paNa bane che. sarvodayamAM badhAne udaya sAdhavAne hAI badhA pratye ekIbhAve rahI zakAya, paNa aMdhakAra maTADI zakAya nahIM; jyAre vizva vAtsalyamAM aMdhakAra maTADIne udaya karavAnuM kAma AvI jAya che, eTale saheje ja pratIkAraka zaktine samAveza AmAM thaI jAya che. sarva zabda karatAM vizva zabda vyApaka paNa che. phalitArtha e thayo che ke jagatanA badhA dharmo, jAtio, samAje, rASTra, kuTuMba, vyaktio ke prANIo sAthe AtmIyatA rAkhavA chatAM jyAM jyAM e badhAmAM aniSTa ke doSa dekhAya, tyAM tyAM anAsakata rahIne dUra karavAmAM Ave che. eTale vizva vAtsalyamAM eka bAju AtmIyatA hAI pravRtti thAya che, jyAre bIjI bAju doSothI nivRtti thAya che. eka bAju sahakAra, tAdAmya ke citanyatatva pratye AtmIyatA ane bIjI bAju asahakAra, taTasthatA ke kartavya bhAve aniSTone virodha; e be pAsAM maLIne vizva vAtsalya pUruM thAya che. vizvavAtsalyane sAdhaka samAja jIvanamAM saMyama, dharma, nIti vagere guNe pUravA eka bAju AtmIyabhAve pravRtta thAya che, jyAre bIjI bAjuthI samAjanAM aniSTo vakhate virodha karIne nivRtta paNa thAya che. (1) jeNe kuTuMbavAtsalya sAdhyuM na hoya te vizvavAtsalya sAdhaka na banI zake, jema rAmAnujAcArye pelA gRhasthane kuTuMba vAtsalya na hovAne lIdhe, vizvavAtsalyanI dIkSA na ApI. (2) vizvavAtsalya sAdhaka bhale ekAMtamAM thoDA vakhata mATe rahe, paNa te jagatanI gatividhithI udAsIna na rahe, jema bhadrabAhu svAmI ekAMta sAdhanA karavA gayA hatA, paNa samAjanA agatyanA kArya mATe pAchA AvyA hatA. (3) vizvavatsala puruSa samAjamAM pachAta, nabaLA ke tarachoDAyela vargane tarataDaze nahIM, samAjane khepha vaherIne paNa evA pAtrane apanAvaze. jema mAtaMga RSie koI jAtane siddhAMta bAdha na haiI virodha hovA chatAM paNa zabarIne apanAvI. (4) vizvavAtsalya sAdhaka bIjAnI bhUlanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAyazcitta pite laIne, pratiSThA jatI karIne paNa saMskRtirakSA kare che. kaNvaRSie RSi ane devAMganAnI bhUlane pinAnI bhUla gaNuM prAyazcitta lIdhuM. zakuMtalAne putrInI peThe AzramamAM Azraya ApyuM ane vAtsalyarasane anubhava karAvyuM. (tA. 31-7-61) vidhavAtsalyane bIjamaMtra (1) sAdhake dhyeya nakkI karyA pachI tenuM satata smaraNa rAkhavA mATe keI bIjamaMtra nakkI karI levo joIe; ane te bIjamaMtra paNa evo hovo joIe, jemAM dhyeyanA badhA ja bhAvonuM spaSTa bhAna thaI zake. agharA ke gUMcavaNabharyA bIjamaMtrathI e artha sarato nathI, eTalA mATe ApaNe vizvavAtsalyane bIjamaMtra "OM miyA" rAkhe che. (2) nA judA judA artho - = brahmA, viSNu, maheza, % = brahma vaidika dharma. = utpAda, vyaya, dhrauvya, = paMcaparameSThI, jainadharma. = zAMta, udita, vyapadeza, = IzvaravAcaka zabda, gadarzana. Amina-islAmadharma, omanI-khristI dharma, evI ja rIte = vizva, vyakti, samAja ane samaSTi, urva-madhya ane aloka = satya bhagavAna (3) "aiyA" nA judA judA artho - maiyA=judA judA guNa vALa zaktio; purANa. miyA=pravRtti-nivRtti vakhate sAdhakane jAgRta rAkhanArI zakti=pravacanamAtA; jainadharma. gayA=vAtsalyamayI, jIvana ane jagatanI mahAniyamarUpI bhagavatI. maiyA=ahiMsA bhagavatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) % maiyAnAM saMyukta arthe - >> maiyA=vizvavatsalatA, vizvamAtA vizvanI mahAniyaMtA, Izvara ane zakti, paMcaparameSThIonI pravacana mAtA, satyabhagavAna ane ahiMsA bhagavatI. (5) mAtR upAsanAnA traNa prakAra - 1 bhagavatIrUpa mAnIne tenI AjJA pramANe anusaravuM; araviMdagI. 2 samagra nArI jAtine mAtRsvarUpa mAnIne pratIkarUpe kAlI mAtAne mAnavuM; rAmakRSNa paramahaMsa. 3 pite jagatanI mAtA banavAne satata puruSArtha karIne, vizvane pitAnuM saMtAna kalpane mAnasika sarjana karIne brahmacaryane AnaMda mANa; saMtabAlajI. (6) vedamAM mAtA bhUmiH rs gfthA " kahyuM che. haribhadrasUrie yAkinI mahattA sAdhvIne dharmamAtA banAvI hatI. mAtR-upAsanAthI vikArenA saMyamamAM spaSTa sukha darzana thAya che, avyakta balake mahAniyama upara pUrNa AsthA jAge che, mAtR jAtine pratye vizeSa zubhecchA ane nyAyanI lAgaNI thAya che. (7) mAtRtvanI upAsanA mATe maiyAnA smaraNa pachI mAnI aMdara je sAta guNa hoya che, tene vikAsa kare joIe. te A pramANe che:- 1 sneha 2 sevA 3 zuzraSA 4 tadrupatA 5 zikSaNa 6 rakSaNa ane 7 vijJAnayukta saMskAra. () vidhavAtsalya dhyeya sAme rAkhIne mAtAnA sata guNa jIvanamAM utArIne sAmAjika kArya karatI vakhate aneka agavaDa, kaSTa, saMdharSo ke AkSepe lekasevaka upara Ave che, te vakhate te barAbara TakI rahe te tenI nisargazraddhA ane Atmazakita vadhe che. vAtsalyavikAsanI paddhatinA traNa aMga che- 1 snehapUrNa vyavahAra 2 vizvAsapUrvaka pragati ane 3 samAjanA jAnamAla, zIla ane vyavasthAnI salAmatInuM satata nirIkSaNa. (tA. 7-8-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhavAtsalyanuM ekama AkhA vizva pratye vAtsalya vahevaDAvavA mATe dareka kSetranAM ekame nakkI karavA joIe; jethI e ekamanA mAdhyamathI samagra vizvamAM sahelAIthI vAtsalya reDI zakAya. (1) vizva vAtsalyanuM kauTuMbika ekama ghara che; kAraNa ke gharathI ja vAtsalyanuM siMcana thAya che. vAtsalyane vikAsa, prakAza ke viveka gharamAM mAtR tithI ja maLI zake. madAlasA mAtAe potAnA sAta putrone gharathI vizva sudhI vAtsalya vahevaDAvavAnI preraNA pAraNAmAM jhulAvatAM jhulAvatAM ApI hatI. menAvatI mAtAe gopIcaMda rAjAne kuTuMba meha choDIne vizva vAtsalya rasAnaMda meLavavA mATe preryo hate. mANasa game tyAM jAya, ene duHkhomAM hUMpha ApanAra vAtsalyanuM pAvara hAusa ghara bane che. (2) vidhavAtsalyanuM sAmAjika ekama gAmaDuM che. emAM pachAta vargo, pAchaLa rahI gayelI nArI jati ane kheDUta gopAlaka majUra vargo tathA gojAti paNa AvI gaI. gAmaDuM nItidharmanI daSTie AgaLa che, paNa sAmAjikatAnI daSTie pachAta che, eTale mAtA jema nabaLA bALakane vadhAre vahAla kare che, tema gAmaDuM nabaLuM hoI ene sAmAjika ekama tarIke mAnyuM che. gAMdhIjIe samAja sevA mATe gAmaDuM ja pasaMda karyuM; utpAdaka varga gAmaDAmAM che, tene pitAnA utpAdananuM sAcuM vaLatara ane nyAya maLe te daSTie grAmodyogo batAvyo. bharatajIe ayodhyAnI sAthe gAmaDAone anubaMdha joDavA naMdIgrAmamAM rahevAnuM pasaMda karyuM. (3) vidhavAtsalyanuM Arthika ekama majUra ane madhyama varga che. je ke arthanI pAchaLa nIti, nyAya ane dharmanI daSTi raheze. eTalA mATe ja gAMdhIjIe majUra mahAjananuM naitika saMgaThana racyuM hatuM. (4) vizvavAtsalyanuM rAjakIya ekama bhArata rASTra che, kAraNa ke bhAraShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamAM dharmanI daSTie rAjya thayA che. bhegalAlasA mATe ahIM rAjya karavAnI dRSTi rahI nathI. rAjya karanAranA pAMca dharmomAM e ja daSTi batAvI che eTalA mATe ja "hu mAre ' kahyuM che. gAMdhIjIe svadezI vrata tathA jaina dharme "dizAparimANa vrata" ane "dezAvakAzika vata' batAvyAM che. RSabhadeva tathA rAma nIti-dharmanA pravartana mATe ahIM rAjya kare che. samartha rAmadAse zivAjIne dharma daSTie rAjya karavAnuM kahyuM. mATe ja bIjA rASTro karatAM bhAratane rAjakIya ekama mAnyuM. (5) vizva vAtsalyanuM sAMskRtika ekama AkhuM vizva che. kAraNa ke sAMskRtika daSTie bhAratamAM samagra vizvane vicAra karavAmAM Ave che; emAM vizvanA badhAya dharmo, vicAra dhArAo, vAda, susaMsthAo ane prANIo vagere AvI jAya che. marudevI mAtAe putra vAtsalyane badale jyAre sAMskRtika dRSTie samagra vizvanA prANImAtra pratye vAtsalyane vicAra karyo tyAre ja temane kevaLa jJAna thayuM. (6) vizva vAtsalyanuM AdhyAtmika ekama "mAnava" che. vizvavalyanI pUrNa sAdhanAne adhikArI mAnava ja che; bIjA prANIo nathI; enA mAdhyama dvArA prANimAtra pratye vAtsalya siddha thaI zake. gItAmAM mAnava zarIramAM virATa vizva darzana ane jaina zAstramAM 14 rAju pramANu lekane mAnavAkAra batAvavAnI pAchaLa e ja rahasya che. vizva vAtsalyanA ekamo be prakAranA hoI zake pratyakSa ane pakSa. pratyakSa ekama dhara, gAmaDuM ane zaheranA majUra tathA madhyama varga; pakSa ekama rASTra ane vizva. (1) bhAratIya kuTuMba saMsthAmAM saMyukta kuTuMba praNAlI hoI vizva vAtsalyanI dizAmAM ATalA guNo vikasI zake. 1. kAmavikArazamana, 2. lAbhanI maMdatA, 3. sahayoganA saMskAra, 4. krodha zamana, 5. moha mamatvanI maMdatA, 6. samanvaya zIlatA. saMyukta kuTuMba praNAlImAM keTalAka doSo che, te nivAravA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe grAmanuM kuTuMba bhAve Ayojana karavuM joIe. pakSa ekamamAM bhArata ane vizva che. samagra vizvanA naitika mUlya ane dezanuM sAmUhika hita susaMsthAonA anusaMdhAna dvArA vicAravAmAM Ave to e banne dvArA vizva vAtsalya sAdhI zakAya. ( tA. 14-8-62) vidhavAtsalyanI AcAra niSThA vizvavAtsala upara vicAranI daSTie ciMtana karyA pachI AcAranI daSTie ciMtana jarUrI bane che; vicAranI dRSTie vizvavAtsalyanuM kheDANa khUba thayuM che. lagabhaga badhA dharmo vizvAtsalyanI vAtane eka yA bIjI rIte svIkAre che; paNa AcAramAM mUkavAmAM bharatI-oTa AvyA karI che. dAkhalAoH-1. zaMkarAcArya advaitavAdamAM mAnatA hatA paNa jyAre cAMDAla sAme maLyo, tyAre tene jUnA saMskArane lIdhe khasavAnuM kahyuM, paNa cAMDAle emanI sAthe brahmAdvaitanI bhASAmAM vAta karI, tyAre samajI gayA. 2. rAmAnujAcAryane paNa eka harijana mAtA A bAbatamAM bedha ApIne temanA jUnA saMskArane kherave che. 3. vidvAna brAhmaNe aSTAvakane joIne brahmadaSTi bhUlI jaI zarIradaSTithI vicAre che, hase che, paNa pAchaLathI baMdha pAme che. (2) vicAra mATe samAjamAM kSobha e che hoya che, AcAra mATe vadhAre. vicAramAM je sAmAnya hoya che, te ja AcAramAM vizeSarUpa dhAraNa kare che, eTale vicAramAM je vastu madhura lAge che, te ja AcAramAM kaDavI lAgavA mAMDe che. vicAramAM je suMdaratA bhAse che, te ja vastunI AcAramAM suMdaratA nathI bhAsatI, e ja mAnavajAtinA durbhAgya che. te je siddhAMtane mAne che tene AcAramAM jovA mAgatI nathI. je vizva vAtsalyanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArane zatAMze paNa AcAramAM mUkavAmAM Ave te samAjakalyANa thaI zake. (3) vizva vAtsalyanI AcAraniSThAmAM bAdhaka kAraNeH-1. sAmAjika paristhitinI pratikULatA, 2. pitAnI paristhitinI pratikULatA, 3. jUnA saMsakAre, 4. pratiSThA jatI rahevAne bhaya athavA yazeha, 5. Adata ke Teva, 6. mAnasika nabaLAI, 7. IrSyA ke tejedeSa, 8. samAjanI bhaDaka, 9. sAcI daSTine abhAva. (4) sarvAgIkrAMti karavAmAM vicArakrAMti sahAyaka ane Avazyaka che, paNa te krAMtinuM svapna dekhADI zake, samAjane krAMtine bigula saMbhaLAvI zake, krAMtine sulabha karI zake, samAjane jagADI zake, paNa krAMti karI zakatI nathI. bhale ApaNe ghaNuM mANasane bolAvIe, vyAkhyAne karIe, lekha lakhIe, pariSado bharIe, paNa jyAM sudhI e vicArakrAMtinA bIjane saMgaThanarUpI jalathI sIMcIe nahIM, tyAM sudhI sarvAgIkrAMtirUpI jhADa na UgI zake. vicArakrAMti samAjane dharmayuddhamAM utsAhita ke prerita karavA mATe phejI beMDa che, paNa e ahiMsaka yuddha te saMgaThita senA ja karI zake. vicArakrAMtithI pedA thayela utsAhane saMgaThana dvArA kArya ke kAryakSetra nahIM maLe te tenA upara niyaMtraNa na rahevAthI te kAM te uzRMkhala thaI jAya che, agara te karamAI jAya che. mAtra vicAraniSThAvALo chevaTe vairya, samatA ane sthiratA I bese che. mATe vicArakrAMtirUpI varALane krAMtinA eMjinamAM pUrIne, eMjina cAlu karavA mATe saMgaThanarUpI pATA pAtharavAnI jarUra che. (tA. 21-8-61) vizvavAtsalyanI nItiniSThA 1. jainadarzana pramANe caturthaguNasthAnanI bhUmikAmAM vicAraniSThA (samyaphadarzana ane jJAna) Ave che, pAMcamA guNasthAnathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 vicAraniSThApUrvaka AcAra niSThA zarU thAya che. 2. vizvavatsalanI AcAra niSThAnA be aMga che- 1. nItiniSThA ane 2. dharmaniSThA (vrataniSThA). mAtra dharmaniSThA (vRtabaddhatA) heya te samAjanuM vyApakarIte ghaDatara thatuM nathI. vyaktigata rIte vrata pAlanamAM paNa aneka vidane Ave, eTale vrataniSThAnI sAthe nItiniSThA jarUrI che. nahitara AjanI zrAvakasaMsthA agara te Adhunika sarvodaya saMsthAnI jenI Dhacupacu sthiti hoya; saune sarakhA-goLane kheLa ekabhAvagaNavAnI dRSTi hoya, tethI dAMDatane, zoSakone, anyAya karanArane paNa sIdhI ke ADakatarI rIte pratiSThA maLI jAya, nItiniSkAmAM kacAsa hoya te leke anaghaDavidhAne karyA kare che. saMsthAkIya rIte ghaDatara nathI pAmatA. koMgresamAM gAMdhIjInA avasAna pachI nItiniSkAmAM kacAsa hovAne lIdhe keTalIka vAra e bhAratIya saMskRtinAM tatta cUkI jAya che. 2. vizva vAtsalyanI nItiniSThAnAM sUtro- 1. vizvavAtsalyanuM mUrtarUpa dharmamaya samAja racanA che. eTale jyAM arthakAma lakSI daSTi hoya tyAM naitika saMgaThana dvArA tene dUra karI dharmadaSTi rakhAvavI agara to vizvAtsalyalakSI saMgaThanenI pAchaLa dharmadaSTi mukhya raheze. 2. badhA dharmo, kSetra, jJAtio, rASTro, saMskRtio, vicAro va.ne samanvaya dharmatatvanA pAyA upara karavo. 3. vizvavAtsalyane sAdhaka sAmAjika, Arthika, rAjakIya, dhArmika, sAMskRtika, zaikSaNika ke AdhyAtmika keIpaNa (mAnavajIvananA) kSetrane choDIne cAlaze nahIM, badhAya kSetromAM nIti dharmane praveza karAvavA mathaze. 4. vizva vAtsalya sAdhaka anubaMdha vicArane choDIne eka DagaluMya AgaLa bharaze nahIM. AmAMthI cAra muddAo phalita thAya che. 1. vizva vAtsalyasAdhaka bagaDela ke tUTela anubaMdha ne sudhAravA ke sAMdhavAne prayatna karaze, 2. apratiSThAmRtone pratiSThA nahIM Ape. 3. anubaMdhamAM cAra susaMsthAonA krama pramANe jenuM jyAM sthAna che ke je saMsthAne yogya je kSetra che, tene te sthAna ke kSetramAM tene rahevA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deze. 4. jyAM tyAre anubaMdhamAMthI ekane anubaMdha na hoya, tyAM tenI avejI pUravI. 5. gAmaDAM ke zaheramAM sasvAvalaMbana kArya mAtra arthadaSTie nahIM cAle, paNa nItidharmadaSTie cAlaze; jemAM Arthika daSTie nabaLA mATe sabaLAne ghasAvavAnuM Avaze. 6. puNya (hita)ne kAma karatAM vyApaka dharma (krAMti-satyaahiMsAnyAyAdi dharmatatva)nuM kAma mukhya gaNaze. 7. satya, prema, nyAyanI tripuTIne lakSamAM rAkhIne saMsthAo dvArA lavAdIthI jhaghaDA patAvavA, prazno ukelavA, anyAya atyAcArane sAmudAyika rIte ahiMsaka pratikAra (zuddhiga dvArA) karo, tephAna ke hullaDa hoya tyAM ghaDAyelA zAMtisainiko dvArA zAMti sthApavI. 8. niyamitatA, vyavasthitatA ane upayogitA e triveNInI vizvavAtsalyalakSI saMsthAonI dareka pravRttimAM kALajI rAkhavI. 9. zoSaNamukti mATe sahakArI pravRtti, pharajiyAta bacata vagere, tathA nyAya mATe paMcAyatamAM naitika pratinidhitva satya prema nyAyanI daSTie rAkhavAmAM Ave. 10. saphAI, prArthanA ane reTi e traNa vastuo te vizvavAtsalyamAM mAnanArI dareka saMsthAmAM hovI jarUrI che. 11. satyatA, vIratA ane aguptatA, e traNa vizva vAtsalya sAdhakamAM joIe. A sUtrane dareka saMsthA kakSA pramANe Acaraze. e 11 sUtro nItiniSThAnA che. vizva vAtsalya vicArane anulakSIne je saMsthAo UbhI thaze, tenA baMdhAraNa uparAMta je nIti nakkI karavAmAM Avaze te pramANe anusaravAthI ja vyakti ane saMsthAnuM ghaDatara thaI zakaze. A nItiniSThA haze te dharmaniSThA sahelAIthI AvI zakaze. (tA. 28--61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhavAtsalyanI dharmaniSThA 1. vizva vAtsalyanI dharmaniSThA kaI jaina bauddha vaidikAdi khAsa dharma uparanI ke amuka dharmanA kriyAkAMDonI agara te saMpradAyanI athavA puNya dAnAdi rAhatanA kAmo uparanI niSThA nahIM; paNa vizvadharmonI daSTie tattvajJAna ane sadAcArane pAyAmAM rAkhIne racAyelI vrataniSThA (vratabaddhatA) jANavI 2. nIti niSThA ane vrataniSThA bannene eka bIjA sAthe anya saMbaMdha che. nItiniSThA pAme che te vrataniSThA caNatara che. bane maLIne AcAraniSThA pUrNa thAya che. nIti niSThA te vizvavAtsalyamAM mAnanArI ane ene lakSyamAM rAkhIne sthapAyela dareka saMsthA ane vyaktimAM hovI joIe. vataniSThA kadAca AMzika hoya ke na hoya, paNa nItiniSThA pAkI haze te vrataniSThA tarapha e vaLyA vagara raheze nahIM. nItiniSThA vagaranI vataniSThA kAMto jaDa kAMte jhanUnI kAM to anaghaDa vidhAna karanArI athavA te kriyAkAMDamAM ja rAcanArI thaI jaze. AvA dAkhalAo lagabhaga badhA dharmomAM banyA che. ma. gAMdhIjInA saMparkamAM Avela keTalAka kAryakaromAM vataniSThA AvI, paNa nItiniSThA kAcI rahI gaI, pariNAme teo vyavahAramAM vyakitavAdI ane kAMta ekAMgI banI gayA. paMDita neharUjI jevA keTalAkamAM nItiniSThA pAkI hoI teo ADakatarI rIte vataniSThA tarapha vaLatA jAya che, eTale sAdhu vargamAM te banne niSThAo sarvAzapaNe hevI joIe, lekasevakemAM nItiniSThA ane AMzika rUpe vratanichA hovI jarUrI che; tathA janasaMgaThanamAM tathA rAjya saMgaThanamAM gayelA vizvavAtsalyamAM mAnatA le ke mAM nItiniSThA pAkI hovI joIe. samAjanA badhAya aMgenA ghaDatara mATe tathA leka zraddhA pedA karavA mATe ane samAjane vrataniSThA tarapha deravA mATe janasevakemAM nItiniSThA yukta vataniSThA jarUrI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 3. taniSThA mATe pratijJA baddatA anivArya che, nahitara DhacupacupaNa raheze ane chevaTa skhalita ane patana thavAnI paNa bhIti che. evA dAkhalAe ghaNA banyA che. 4. tagrahaNavidhi paNa samudAya samakSa, vaDIla sAdhaka ke sAdhusAdhvI samakSa hAvI joI e. emAM kAI paNa prakAranA ADaMbara, lhANI ke dekhAva na thaI jAya, e kALajI rAkhavAnI che. samudAya samakSa vratagrahaNa karavAthI tADatAM sa`kAca thaze ane vrataniSThA TakI raheze. ( tA. 4-9-61) 9 vizvavAsadhyamAM vratavicAra 1. nItiniSThA sAthe vrataniSThA tyAre ja TakI zake jyAre lIdhelA "huM gAvAyelA vratAnuM vivekapUrvaka jJAna hoya, yugAnurUpa dharma krAMtinI diSTae navA vaLAMka apAya. peAtAnA ane samAjanA dhaDatara mATe vratabaddhatA jarUrI che. A badhA tratAnu mULa vizvavAtsalya che. ra. jainadhama nI vizvamaitrI ane sAmAyika, tathA ahiM sA, bauddhadharmanI karuNA ane brahmavihAra, khristIdharmanA vizvaprema ane sevA, IslAmanA bhAicArA, hiMdudhanA adbhuta ane gAMdhIjIe batAvela ahiMsA, aspRzyatAnivAraNa ane namratA va.ne samAveza vizvavAtsalyamAM thai jAya che. munizrI satabAlajIe badhAe dharmAnuM dohana karI bAra vrato gAvyAM che. emAM vizvavAtsalyanA traNa mULa vate che. 1. brahmacarya 2. satyazraddhA ane 3. mAlikI haka maryAdA. e traNa mULa vratone poSanArAM bAkInA 89 upatratA che. brahmacaryane pAtranArAM traNa upatratA--vibhUSAtyAga, khAnapAna-zayanaviveka ane rAtri bhAjana tyAga che. satyazraddhAne poSanArAM traNa upatratA--sarvadharma upAsanA, kSamApanA ane niMdAstuti parihAra che. mAlikI haka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 maryAdAne peASanArAM traNa upatratA-vyasanatyAga, vyavasAyamaryAdA, vyAja tyAga che. brahmacarya ane satyane lagabhaga badhA dharmoe vratamAM sthAna ApyuM che. asteya ane aparigrahane kAI e eka vratamAM tA kAI e be vratamAM vaNI lIdhA che. ahIM mAlikI haka maryAdA vratamAM e bannene samAveza thaI jAya che. dizAparimANu, dezAvakAzika ke svadezIvrata ane zarIrazramane badale ahIM vyavasAya maryAdA, vyasanatyAga ane vyAjatyAga upannatA che, je yugAnukULa ane vyavahAru che. anaMda'Da viramaNa, pASadhavrata ane upabhoga paribhAgaparimANa tathA asvAvratane badale ahIM vibhUSAtyAga, vyasanatyAga ane khAnapAna zayanaviveka che. namratAne badale kSamApanA che. sAmAyika tathA sarvadharma samabhAvane badale sarva dharmapAsanA che. atithisa vibhAga ane abhaya e bannenA samAveza mAlikIhaka maryAdA ane satya zraddhAmAM thai jAya che. 3. A vratAnI vizeSatA e che ke e badhA dharmomAMthI lIdhAM che, eTale badhAya dharmovALA e vratAne potIkAM mAnIne pALI zake; khIjuM mULavatA niSedhAtmakane badale vidheyAtmaka rIte lIdhAM che. yugAnurUpa ane vyavahArU kema bane e dRSTi rAkhavAmAM AvI che. dA. ta. mAlikI haka maryAdAne badale sarvathA mAlikIhaka tyAga vrata rAkhyuM hoyata / vyavahAru ane savagrAhI na banata. 4. yuge-yuge mUlyo palaTAya che. jema traNa trAne badale bha. pArzvanAthe cAturyAma mUkayA, bha. mahAvIre 5 vratA mUkayA, gAMdhIjIe AkhA dezane ekAgra karavAnI dRSTie svadezI, zarIrazrama, abhaya, aspRzyatA nivAraNa, sarvadharma samabhAva va. navAM vratA umeryA. have vizvane sAMskRtika daSTie eka karavA mATe yugAnurUpa vrata-upavratA gAThavavAM joI e, eTalA mATe ja sarva dharma mAnya 12 trA munizrIe gAThavyAM che. ( tA. 18-9-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 vidhavAtsalyamAM brahmacarya vicAra (1) vizva vAtsalyanI sAthe brahmacaryane UMDo ane najIkane saMbaMdha che. eTale brahmacaryavrata vagara vizva vAtsalyanI niSThA TakI zakatI nathI, kAraNa ke vAtsalyanuM mULa citanya che ane vizvacaitanyamAM vicaraNa karavuM enuM nAma ja brahmacarya che. Aje brahmacaryane samAjavyApI ane sarvAgI banAvavuM hoya te vidheyAtmaka artha levo joIze. jeo brahmacaryane niSedhAtmaka artha laI mAtRjatithI ataDA, alaga ane bItA rahe che, temanA brahmacaryanI sAdhanA zuSka, ekAMgI, kAcI ane vyaktivyApI ja rahe che. (2) dhaNuM lekee vAtsalya ane vikAra bannenI ekatAne bhrama heI vikArane jokhame vAtsalyane paNa choDyuM, ethI karIne nara ane nArI bane Atmika tAdAmya na anubhavI zakyA, pariNAme samAjamAM nara-nArI banenA sAcA guNonI pragati aTakI gaI. bannenA sAcA guNenA darzana na thavAne lIdhe tAdAmyane nAme strIpuruSa zArIrika vAsanAne netarIne parasparAsakta thaI jAya che agara te tATazyane nAme ekabIjAthI sAva ataDA rahI, ekabIjanI khAmIonI pUrti karI zakatA nathI. eTale A yuge brahmacaryanI sarvAgI sAdhanA mATe eka bAju nara-nArI banenuM sAhacarya apekSita che, temaja bIjI bAju brahmacaryamAM khUba kaDaka ane jAgRta rahevAnI jarUra che; te ja guNanI daSTie strI-puruSa paraspara pUraka ane jokhama vakhate ekabIjAnA preraka banI zakaze. yama ane yamI, rAmatI ane rahanemi, suMdarI ane bhAratanA dAkhalA A mATe prasiddha che. (3) jemane brahmacaryanI ucca ane sarvAgI sAdhanA karavI che, temane vaimAnika devonI jema uttarottara vAsanAne badale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 vAtsalyavikAsa mATe nArInA zarIraspanI nahIM, paNa tenA hRdayaspanI jarUra che; kAraNa ke anna, prANa, mana ane vijJAnamaya brahmanI bhUmikA vaTAvyA pachI AnaMdamaya bhUmikA tyAre ja te meLavI zakaze. pUrvabhUmikAemAM strIne kAmajanya-(sparUpa zabda ane mana dvArA) je tuccha sukha anubhavAya che, tenA karatAM A bhUmikAmAM vAtsalyarasa dvArA parama AnaMdanA anubhava pote karI zake ane jagatane karAvI zake. sthULibhadra munie kAzA vezyAne hRdaya- sparzadvArA A AnaMdanI anubhUti karAvI hatI. (4) brahmacarya nI jemaNe sarvAMgI sAdhanA karI che temaNe gRhastha sAdhakasAdhikA ane sAdhusAdhvI, e cAreyanA anubaMdha rAkhI saoNMdha ke sa sthA racI brahmacarya ne samAvyApI banAvyuM che. bhUtakALamAM cAre AzrameAnA pAyA brahmacarya gaNAtA, tethI traNe AzrameA uparAMta gRhasthAzramamAM pazu aneka brahmacArI joDalAM maLI rahetAM; vidhavA baheneA ane kumArikAmAM tejasvitA rahetI, sAdhu-sAdhvIo dvArA potAne ane AvAM bahenane ghaDatara maLatuM, tethI baheneAnA prazno brahmacarya - dRSTie NAtA ane emane mAdana maLatuM. Aje emAM eTa AvI gaI che. pAzcAtya saMskRtinA pravAhonI sAme TakI rahevA mATe krAMtipriya sAdhu-sAdhvIoe AvAM brahmacarya lakSI bhAI-bahene ne taiyAra karavAM paDaze. ma. gAMdhIjIe A saDaka taiyAra karI dIdhI che. jUnA zAstromAM Thera Thera enAM bIja maLe che. tA. 25-9-61 11 vizvavAsalyamAM satyazraddhAvrata (1) vizvavAsalyanI sAthe brahmacaryanI jema satya zraddAne paNa nikaTa sabadha che ane e paNa mULabhUta aMga che. mAtA bALaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 pratye vAtsalya rAkhe che, chatAM nyAya ane satyanA prazna Ave tyAre niSThura thAya che; bahArathI jonArane niSThuratA lAge, paNa kharuM jotAM te tenuM satyAgrahIpaNuM che, jo e ema na varte te vAtsalyane ThekANe mAha ja kahevAya, tethI aMgata ane sAmAjika vikAsa aTakI paDe; tevuM ja vizvavAtsalya sAdhakanuM che. (2) vizvavAtsalyamAM samanvayanI ane dhyeyAnukULa joDavAnI dRSTi che, tema satya zraddhAmAM khIjAnI sAthe virAdha hovA chatAM aMtarane joDavAnI vRtti paDI che. ApaNe dhaNIvAra ema samajIe chIe ke potAnAthI jarAka mAnyatAmAM jIdya paDayA eTale satya zraddAmAM enI sAthe teADavAnI ke alagatA sevavAnI vAta che, paNa kharuM jotAM evuM nathI; kAraNa ke satyanAM khulluM judAM pAsAM che. ApaNe samajIe te ja ane teTaluM ja satya che, bAkInuM badhuM mithyA che, ema mAnavuM vadhAre paDatu che. eTalA mATe ja jainadhame anekAMtanI vAta karI. AnA dAkhalAo 1. sAta AMdhaLAoe eka hAthIne tapAsIne eka-eka aMgane hAthI rUpe batAvavA lAgyA, paNa eka sUjhatA ane samaju mANase jyAre sAteyane samajAvyA ke tame eka-eka aMzanI daSTie sAcA che, paNa sarvAMze sAcA nathI. 2. cAra rAjakumArIe kezuDAMnA jhADane judI judI RtuomAM joyuM heAI daSTi bhrama rahI gayA, tenuM samAdhAna rAjAe karyuM. 3. dhoDA kUtarA jevaDA che, e vAkayane sthaLa ke sayeAga joyA vagara khoTuM kahI dIdhu, paNa jyAre parvata upara jaI te tyAMthI joyuM te uparathI DA kUtarA jevaDA ja dekhAyA, e AMkha ane anubhavanI dRSTie barAbara hatuM, paNa buddhinI daSTie barAbara na hatuM. 4. eka kuTuMbanA traNa bhAI e judI judI dizAmAM vyApAra mATe gayA, dhaNA varSa thavAthI bhASA ane raheNIkaraNImAM ka paDI gayA. eka vakhata relagADImAM e traNe bhegA thaI gayA, badhI vAtA thaI, oLakhANa ApI, tethI lAgyuM ke ame traNe eka ja chIe, evI ja rIte badhA dharmonuM mULa ane dhyeya eka ja che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemAM je satya paDayuM che, tene tAravavuM joIe. 5. duzmanathI nagararakSA mATe parAmarza karavA rAjAe Ijanera, suthAra, luhAra, mecI, vakIla ane purehitane belAvyA, saue pita pitAne mata sAce batAvya, e rIte ja thavuM joIe, ema kahyuM, evI ja rIte matamatAntaravALA ekabIjAnI sAthe jhaghaDe che. bIjAnA matanI pAchaLanuM rahasya jue te ja satya zraddhA TakI zake. (3) game tevA durguNa mANasamAM paNa koIne koI guNa hoya che, evI guNa grAhaka daSTi, samyapha daSTi satyazraddhAvALAmAM hevI joIe. avaLA ane aniSTa kAraka vAkyamAMthI savaLe artha kADhavAthI satyazraddhA TakI zake che keyInA vAkayamAMthI rAme ane kauzalyAe savaLe bhAva tArA, yudhiSThirane nagarImAM kaI durjana na dekhAya. "jevI daSTi tevI sRSTi e nyAye darekamAMthI sAre bhAva levo joIe. A rIte dareka zAstra, dharma, vastu ane vyaktimAMthI satya ke tava tAravavAnI vRtti rAkhIzuM te satya zraddhAnAM banne pAsAM sacavAze. tA. 2-10-6 vizva vAtsalyamAM mAlikIhaka maryAdAvrata 1. mAlikIhaka maryAdA na hatA te mANasa jIvanamAM game tema varatata, game teTaluM saMgraha karata ane game teTalI vastuo vAparataeTalA mATe ja mAlikInI pAchaLa yuddho thayAM che. 2. jyAM vizva pratye vAtsalyanI daSTi hoya tyAM vizvane pitAnA vadhAre saMgraha ke vadhAre upabhegavathI kaSTa pahoMce, tevuM kAma na thaI zake. rASTravAtsalya hoya tyAM rASTranA niyamonuM barAbara pAlana thavuM joIe ane rASTrane mATe tyAganI bhAvanA hovI joIe, tema ja jemAM samAja vAtsalya hoya tene samAjamAM koI paNa mANasa bhUkhe, duHkhI hoI, tene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 anyAya-anIti na karavI paDe, enI javAbadArI potAnI samajIne paisA ke sAdhanathI sahayAga ApavAnI pharaja che. dhArAnagarInA jinadAsane garIbAI ne kAraNe jinapAlazeThanA hAranI corI karavI paDI, temAM jinapAlazeThe peAtAnI bhula kabUlI ane prAyazcitta lIdhuM. 3. vyakitagata mAlikInI jema saMsthAgata, rASTragata paNa mAlikI hoya che, eTale vyakitagata mAlikI upara maryAdA mUkatI vakhate jema vyavasAya maryAdA ane vyAjanA dhaMdhA tarIke tyAga karavAnA hoya che, tema sasthA ane rASTranI mAlikI upara paNa maryAdA mUkavI joIe. je rASTra samagrarASTranI mAlikI rAkhe ke jethI vicAra ane vANInuM svAtaMtrya haNAya, tenA upara maryAdA mUkIne vikendrIkaraNa karavuM joI e. rAjyasa sthAe rAjkIya sivAyanA kSetrAnuM vikendrIkaraNa karIne janasagaDhanA ane jana sevaka saMgaThanAne sAMpI devA joIe. saMsthAmAM saMpattinA vadhArA zANu ane khInna aniSTa janmAve che, mATe enA upara paNa maryAdA mUkavI joI e. 4. paisAghara mANasa dhanane TrasTI rahI, vakhata Avye samAjane caraNe arpaNu karatA, evI vRtti bhUtakALamAM hatI, tevI Aje hovI joie; te ja samAjanI mAlikI upara maryAdA AvI zake. A rIte vyakita, samAja, saMsthA, rASTra ane rAjya badhAyane mATe mAlikI haka maryAdA hAya te| A vrata vizvavyApI banI zake. eka rASTra khInna rASTrane kabje karavAnI tathA zastra astra, senA vRddhi karavAnI lAlasA rAkhe che, te ochI thAya 5. sAdhu saMsthAe paNa vastra, pustaka, sthAna, upakaraNu, ziSya vagerenI mAlikI upara maryAdA mUkavI joI e. 6. vyavasAya maryAdAmAM dhaMdhAnI maryAdAnI jema rASTra tathA samAjane dhAtaka saTTo, vyAja dArU,mAMsa vagere dhadhAnA tyAga AvI jAya che. [tA. 9-10-61] Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 vizvavAtsalyanA kAryakrama sarvathA sau sukhI thAo, samatA sau samAcaro, sarvatra divyatA vyApo, sarvatra zAMti vistare." e cAreya sUtromAM vizva vAtsalyanA kAryakramo AvI jAya che. (1) badhA prakAre badhA sukhI thAo' e sUtramAM sUcavyuM che ke jema AMkhamAM kANuM paDayuM hoya te jyAM sudhI na nIkaLe, tyAM sudhI saMtoSa na thAya; temaja dehanuM duHkha jyAM sudhI dUra na thAya, tyAM sudhI saMtoSa na thAya. mATe sauthI pahelAM deha duHkhathI mukta karavAne kAryakrama hoya. bhAlamAM pANInuM duHkha hatuM, Aje to A duHkha maTI rahyuM che. pANIne trAsa hoya tyAM sudhI bhajana ke dharma na thaI zake, temaja annane trAsa hoya te, mANasa nIti-dharma na pALI zake. trIjuM duHkha vastra ane vasAhatanuM che, te mATe bhAlamAM nAnAkaDo prayoga thayo. ethuM duHkha e traNe duHkhothI mukta hovA chatAM rakSA mATe nirAMta na hoya to thAya che. salAmatInI vyavasthA na thAya tyAM sudhI kheDUtone pitAnI khetI vagere sudhAravAnuM mana thatuM nathI. eTale tanane sukha ApavuM, e pahele kAryakrama thaye. (2) keTalIka vakhata A badhI upalI sukhasagavaDo hovA chatAM mANasa IrSyA, asaMtoSa, binaAvaData vagerene lIdhe duHkha bhogave che, tene nivAravA mATe zikSaNasaMskArane kAryakrama hevo joIe, keTalIka vakhata zikSaNa maLyA chatAM anyAya thayo hoya, agara to zarIramAM roga thaye hoya, tene nivAravAnAM sAdhane na maLe te duHkha rahe che, eTale zikSaNa, nyAya ane ArogyarakSaNa, e kAryakramo mane duHkha dUra karavA mATe bhAlamAM jAyA. Ama anna, vastra, vasAhata, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSaNasaMskAra, Arogya, nyAya ane rakSaNa e sapta svAvalaMbananA kAryakramo grAmasaMgaThana dvArA davAkhAnA, taLAva, annabhaMDAra, khetInA navA prayogo, zikSaNa, nyAya(lavAdI tathA zuddhiprayoga dvArA) rakSaNa ane khAdI grAmodyoganA rUpe goThavAyA tema bIje goThavAvA joIe. (3) bIjuM pagathiyuM "samatA sau samAcare che. sapta svAvalaMbana hovA chatAM grAma-nagara-saMdharSa heya. je A prayogane khAI jato hoya, temaja kheDUta, gopAlaka ane khetamajUromAM judA judA kAyadAone lIdhe viSamatA hoya to keTalAka leke emAMthI AjIvikA ane parigrahanI maryAdA svIkArIne samAjaracanAkArya mATe nIkaLe, judA judA saMgaThane UbhA karI AjIvikA, nyAya tathA rakSaNanI ciMtA kare; sahakArI pravRtti, pharajiyAta bacata, lavAdI prathA, zuddhi prayoga dvArA A saMgaThananA kAryakramanuM vyavasthita saMcAlana kare, dUpha Ape, keIne naMdhArApaNuM na lAge, e mATe inka, sarvasevA saMdha vagere saMgaThana dvArA vizva sudhI pahoMcI zakIe, evA sAmAjika Arthika mAnasika viSamatA dUra karavAnA kAryakramo prAyogika saMghoe levA joIe. (4) trIjuM pagathiyuM "sarvatra divyatA vyApa" che. upalA banne pagathiyAnA kAryakramonI sAthe sAthe je mAnava samAjamAM je divya guNa na vikase te samAja racanA dharmamaya na thaI zake. eTale abhaya, sattvazuddhi vagere divya guNone samAjamAM vikasAvavAnA kAryakrame divyaguNa vikAsa prApta sAdhue hAthamAM le ane dravya-kSetra-kALa-bhAva pramANe cArenA anubaMdhanI daSTie kAryakramo goThave. (6) cothuM pagathiyuM "sarvatra zAti vistare che. pitAnA AtmAne vizvamAM vilIna karavAne anubhava ane AnaMda levAne kAryakrama sAdhu samAja mATe saMpradAyameha ane chIcharA rAgadveSathI mukta krAMta draSTA sAdhu goThave; evo sAdhu bhaviSyanA pariNAmane vicArI zake, azAMti hoya tyAM zAnti sthApavAnA, samagra samAjane sparzatA, vizvanI rAjya saMsthAne sAme rAkhI vizva ghaDataranA kAryakramo goThave. [tA. 16-10-1] Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 14 sarvodayanuM Aja sudhInuM svarUpa (1) pazcimamAM vadhAre mANase nuM sukha vadhAravuM; e nIti cAlu thaI; sukha paNa zArIrika ane paisATakAnuM. evuM sukha meLavavAmAM nItiniyamA bhaMga thAya tenI darakAra rAkhavAmAM nathI AvI, niyameA bhaMga thAya tenI darakAra rAkhavAmAM nathI AvI, temaja vadhAre mANasAnuM sukha jALavavuM, e hetu hovAthI gheADAne duHkha ApIe teA harakata nathI, ema paNa mAnatA thayA; pariNAme pazcimanA dezeAmAM gulAme ane garIbA dakhAelA ja rahyA. A nIti viruddha ane IzvarIya kAyadAnI viruddha che, ema pazcimanA vicArakA paikI razkine bAIbalane AdhAre 'aMdhu dhisa lAsTa' pustaka dvArA pragaTa karyuM; emAM emaNe satyanAM mULa, adala nyAya, ane sAcInIti viSe lakhyuM. TrAMsajorDananI musApharI karatI vakhate mi. peAlake mA. gAMdhIane A pustaka vAMcavA ApyuM. ethI gAMdhIjInA vicAromAM uthalapAthala thayuM. ane A vicArAne anurUpa pAtAnuM tathA samAjanuM ghaDatara karavA mATe phinikasamAM TaoNlskAya Azrama bAMpyA. A pustakanA sarvAdhya nAmathI anuvAda karyAM. AzramamAM keTalAMka kuTuMbe sAthe rahI khetI ane grAmeAdyoga pradhAna jIvana jIvavA lAgyA. pachAta gaNAtA tathA hiMdI lekAmAM pratIkAra zakti jAgRta karI. bhAratamAM AvIne aMtyajone apanAvavAnA sakriya prayAgA karyAM. harijana kanyAne tathA harijana kuTuAne AzramamAM rAkhyAM. harijA mATe AmaraNa anazana karyuM.. pachAta rahI gayelA gAmaDAM, mArA ane mahilAonA utthAna mATe kAryo karyAM. mAnava jIvananAM badhAM kSetrAnAM aniSTAMdhakArane dUra karI, badhAM kSetrAnI zuddhi karI, satyAgraha zakti UbhI karI; samAja dhaDatara mATe judAM judAM sagaDhanA UbhAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 karyAM; pAte jhINAmAM jhINI bAbatamAM dhyAna ApatA. sarvodaya viyAra pracAra mATe 'sarveya' mAsika pragaTa karyuM. jo ke vaidika, bauddha ane jaina dharmazAstromAM sarvAdhya vicAranAM bIja paDayAM hatAM, paNa gAMdhIjIe Ane sAmudAyika rIte amalI rUpa ApyuM, nave ghATa ApyA. gAMdhIjInA avasAna pachI sarvodaye navuM svarUpa pakaDayu.. 1951 mAM saMta vineAkhAjIe bhUdAna AMdelana calAvyuM. ane bhUdAna, grAmadAna, sa MpattidAna, sAdhana dAna vagerenA svarUpamAM sarvAdhyane lAvyA. vinebAjInA saMskArA vedAMtanA hAI vyaktivAda Adhunika sarvAdayamAM AvyA. samAjanI vAteA kare, paNa samAjanA ghaDatara mATe saMgaThanA UbhAM karavAmAM mAnatA nathI. mAtra vicAra-pracArathI samAja ghaDatara thatuM nathI. badhAya kSetrAsavizeSe rAjakIya kSetranA aniSTonA adhArAne haThAvyA vagara sa nA udaya ( sakSetrAya ) zI rIte thAya ? ane ekalI vyakti A adhArAne maTADI kema zake ? rAjyakSetranI zuddhi mATe prayatnA nathI thatA. gAMdhIjInA vakhatanI racanAtmaka saMsthAonAM ekIkaraNa rUpe sasevAsaMdha ' UbhA thayA kharA, paNu ane preraNA, mAdana, dhaDatara ke naitika cokI upara dhyAna apAtuM nathI, ethI sadhyinuM svarUpa Aje vicArapradhAna banI gayuM. sarvodhyamAM bhUdAna nimitte je navA kArya - karA AvyA, emanI pAse sarvAMgI diSTa na rahI, eTale vicAra- pracAra kAMtA rAhatanAM kAmeAmAM ja gAThavAI gayA. (2) sarvodayanA siddhAMta vAkayo A pramANe cheH- (1) zASaNa vihIna samAja, (ra) varga vihIna samAja, (3) zAsana mukata samAja ane pachI (4) zAsana nirapekSa samAja, (5) bhUdAna mUlaka grAmodyoga pradhAna ahiMsaka krAMti, (6) rAjanItine badale lokanIti (7) daMDazaktine badale daMDanirapekSatA, (8) bhavyapakSane badale pakSAtIta ke niSpakSa. paNa " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 e siddhAMta vAkayAne vyavahAramAM mUkavA mATe naitikajana saoNMgaThane na racyA; janatAne tAlIma na ApI, rAjakAraNathI janatAne ataDI rAkhIne rAjyanI zuddhi na karAvI zakayA. saumya satyAgrahanI vAta karI, paNa tene amalI rUpa na ApyuM. . A rIte lagabhaga badhA ja siddhAMta vAkayeA havAmAM rahyA. kAI paNa krAMti ekalI vyakti dvArA ke vyaktionA TALAMe dvArA thaI ja na zake. ma. gAMdhIjae eTalA mATe ja saMgaThane UbhAM karyA hatAM, paNa e vyakita dvArA mAnavA lAgyA. A badhA kAraNAne laI ne Adhunika sarvodaye AdhyAtmikatAnA puTa jarUra ApyA, paNa vedAMtanI jema e paNa eka vicAra pradhAna zabumeLA thaI gayA. (tA. 23-10-61) 15 sarvodayanA kAryakrama ane khUTatAM tattva 1. kAI paNa kAryakrama hoya enI sAthe 4 vastue mukhya hevI joI e- 1. sarvAMgI dRSTi, 2. vyavasthA, 3. susaMgaThane sAthe anubaMdha ane 4. sAtatya. sarvodayanA navA kAryakramA(bhUdAnAdi) saMta vinAbAjI nimitte UbhA thayA. eka vAra te enI havA AkhA deza ane duniyAmAM phelAI; paNa pachI keTalAka kAryakaronI dRSTi sarvAMgI na hovAne lIdhe, vicAra pracAranI sAthe tevAM grAma saMganAnA anubaMdha na hovAne lIdhe ane vyavasthA zakita dvArA lAka dhaDatara na hovAne lIdhe bhUdAnathI mAMDIne grAmadAna sudhInA kAryakramAmAM geTa AvI. kA konA nirvAha mATe gAMdhI nidhine sahayega maLyA; paNa enA kharca upara barAbara niyaMtraNa na rahyuM; game tevA kAkarAnI bharatI thavA lAgI. eTale vinAbAjIe ka'TALIne nidhimutine tathA saMsthAethI kA karAne mukata rAkhavA mATe ta tramukitanA kAryakrama mUkayA; pariNAme vyavasthA bagaDI. rAjakAraNathI mAMDIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 kuTuMba, jJAti, sapradAya, artha ane adhyAtma vagerenA rAjakharAjanA prazno leAka saMgaThanAnA mAdhyamathI kArya karA dvArA levAvA joItA hatA, te na levAyA, eTale sAtatya na rahyuM. pachI pakSa mukitanA kAryakrama mUkayA, emAM kaoNMgresa jevI ghaDAyelI rAjyasaMsthA (pakSa)thI pote ataDA rahyA, leAkeAne paNa ataDA rAkhyA. ethI khInna pakSA geralAbha UThAvavA AvyA ane pakSAnA za bhumeLA thayA; grAmadAnane rAjyAzrita thavuM paDayuM. zAMtisenAmAM vagara ghaDAyelAonI bharatI thaI, temanA nirvAha mATe sarvAdya pAtrane kAryakrama calAvyA, paNa enI vyavasthA barAbara na rahevAthI leAkazraddhA AsaratI gaI. pachI peTara AMdolana, svaccha bhArata AMdolana thayAM, paNa vinAbAjI vicAra pheMkIne cAlyA jAya pAchaLathI kAMI vyavasthA thatI nathI, sAtatya rahetuM nathI. eTale AjanA sarvAdayanA kAryakramAmAM je A 4 tattvA khUTatAM jAya che, te vizvavAtsala dvArA pUravAM joI e. 2. jaina darzanamAM jIvanane samajavAnAM traNa pAsAM cheH-- 1. nizcaya ( sarvodaya dRSTie vicAratuM tattvajJAna ) 2. vyavahAra ( AcAramAM lAvavAnI vyavasthA) 3. ane saMdhavana sAthe anubaMdha. nizcaya, vyavahAra ane samAja e traNene mukhyatve lakSyamAM rAkhIne vana dhaDe te kramazaH sAdhu, zrAvaka ane mArgAnusArI kahevAya. gAMdhIjIe satyane sarvApari mAnIne e traNeya jIvane joyA. satya jatu hoya te teo Azrama, kuTuMba, sapatti ke pakSane cheDI detAM; paNa anukha dha nahAtA tADatA. Ama te sarvodaya vicAranA sAdhu thayA; emanI pAchaLa ravizaMkara mahArAja, svAmI AnaMda, kedAranAthajI, kizAra lAlajI ane vineAbAjI A satya vicArane samajavA ane AcaravA taiyAra thayA. e rIte satAnA eka kAla taiyAra thayA. pachI AzrameA ane zikSaNa sa sthAomAM rahI vratabaddha sahiyArUM jIvana gALanArA sAdhakAnA ghaDatarane khIjo kAryakrama mUkayA. ane trIjo kAryakrama samagra samAjane ghaDavA mATe carakhAsadha, harijana sevaka sauMdha, geAsevAsaMdha, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAdI grAmodyoga barDa, naI tAlIma saMdha, majUra mahAjana, kastUrabA grAmasevA maMDaLa vagere saMsthAo ane saMgaThane UbhAM karyA. A traNe pAsAMonA anusaMdhAnamAM traNa kakSAo UbhI karI. 3. Aje sarvodayanA kAryakramamAM A traNa pAsAMo che ke nahIM, te vicArIe - vinobAjInA vicAramAM nizcayanayanI-AdarzanI-vAta che. teo kahe che ke, jema pilisa vinA mAtra signalathI vAhanavyavahAra cAle che, tema keInI dekhabhALa ke niyaMtraNa vagara samAjane jIvana vyavahAra cAla joIe. ane te mATe nidhi, taMtra, pakSa ke baMdhane na hovA joIe. pitAnI sarvasva zakti Izvarane samarpita karIne cAlanArA jIvanadAnI ane koI paNa paMtha, pakSa, saMsthA sAthe nahIM baMdhAyelA saMtanI kakSAvALAo mATe upale kAryakrama che. paNa Aje jyAre dareka agya gRhasthAzramI kAryakara enuM anukaraNa karavA jAya che, tyAre geTALe Ubhe thAya che. bIjI kakSAnI AdhyAtmika saMsthAo UbhI karI, brahmavidyAmaMdira, samanvaya Azrama, vizvanIDama vagere. sarva sevAsaMdha dvArA je kAMI kAryo thAya, temAM je zrImaMta, rAjya ke borDa madada kare, te levAnA nirdhAranI sAthe-sAthe jyAre rAjyanI pakaDa joI, tyAre saMsthA cheDavAne kAryakrama upADa; paNa durbhAgye A saMsthAo dvArA kAryakaranuM ghaDatara na thayuM. gAMdhIjI jema saMsthAnI vacce rahIne ghaDatara karatA, tema vinebAjI nathI karatA. e te pitAne prajAsUyayajJane gheDo mAne che, kAryakare. paNa temanuM anukaraNa karIne pharyA kare che. e kAryakarane nathI vyavahArajJAna, nathI te saMdha zraddhA. eTale vicAranI sAthe AcaravA acarAvavAnI vAta sarvodayanA kAryakramomAM khUTe che, tenI pUrti thavI joIe. (tA. 30-10-61). Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvodayane rAjanaitika dRSTikoNa 1. Aje sarvodayane rAjanaitika dRSTikoNa "zAsanamukti ane zAsana nirapekSatA'nA sUtra upara AdhArita thayo che, tethI rAjakAraNathI ataDA rahevA, vaTa na ApavAnI vAta karyA karI, pariNAme prajA rojabarojanA jIvanamAM AvI paDelA rAjakIya praznothI ghaDAtI nathI, chevaTe rAjanIti dAMDa tonA hAthamAM ramI jAya che, enA upara prajAne aMkuzeya raheto nathI, ane prajAsevakenI preraNaya rAjya letuM nathI; gAMdhIjIe rAjanItimAM satya-ahiMsAnAM to praviSTa karAvyAM hatAM, te prayatna-rAjakAraNanI zuddhine koI prayatna- sarvodaya dvArA cAlato nathI. eTale jyAM sudhI zAsana che, tyAM sudhI enI zuddhi-puSTi karavAne puruSArtha nahIM thAya ane zAsanamuktinI vAta karyA kare che te havAmAM raheze. 2. "rAjanItine badale lokanIti joIe e mukhya sUtra sarvodaye uccAryuM. je bhAratIya cAturvaNya samAjamAM pahelethI acarAtuM AvyuM hatuM, kAraNa ke ahIM rAjya saMsthA upara prajAne ane prajAsevake (brAhmaNe )ne aMkuza pahelethI rahyo hato, vacagALAmAM prajAsaMgaThane tUTyAM, brAhmaNe udAsIna ane binajavAbadAra thaI gayA; eTale rAjanIti dUSita thaI lekanItinA uccAraNanI sAthe janasaMgaThane ane janasevaka saMgaThane ThArA lekaghaDataranI ane rAjyanA pUraka-preraka (poSakazodhaka) banavAnI vAta na svIkArAya tyAM sudhI lokanIti AvavAnI nathI. lekazAhIne lokalakSI ane lekene dharmalakSI banAvavAnI koI prakriyA sarvodaya pAse Aje nathI. mAtra vicAra ane te paNa pUrvApara asaMgata pheMkavAthI lekanIti AvavAnI nathI. eTale sarvodayapreraThee rAjyasaMsthAnI zuddhi-puSTinA kAryakramo yojavA paDaze. 3. sattA choDavAnI vAta samajAya che, paNa sattA konA hAthamAM che, te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gya che ke agya ? sattA upara aMkuza zI rIte rahI zake ? e vastune vicAra sarakhe na karavAthI sattA chUTe enI ? sattAnA vikendrIkaraNa mATe grAmapaMcAyato ane prAMtamAM grAma pratinidhitvanI viAta karavAmAM AvI. paNa enI cAvI jyAM sudhI sarakAranA hAthamAM rahe tyAM sudhI ani ane dAMDa to ja pasavAnA. mATe jema sarvodayane grAmadAnI vyavasthA sarakAranA hAthamAM seMpavI paDI; eTale eka bAju zAsana nirapekSatA ke zAsana muktinI vAta kare, bIjI bAju lekasaMgaThane ane lekasevaka saMgaThana dvArA vyavasthA UbhI na karI zake eTale zAsanane Azraya le paDe, ema paraspara virodhI vAto ane asaMgata vicArothI sarvodayanA rAjakIya dRSTikaNamAM gUMcavADe Ubho thAya che. so akalAka zAra eka vakhate vinebAjIe kahyuM ke svarAjya pachI surAjya hevuM joIe, te mATe eka adhikArI pakSa, bIjo virodhI pakSa (jyAM virodhanI jarUra hoya tyAM virodha kare, sahakAranI jarUra hoya tyAM sahakAra Ape) ane trIje niSpakSa (sattAnirapekSa) samAja joIe. enA pAMca kAryakramamAM sarakAranI bhUla ke aniSTa jue tyAM rAga-dveSa rahita thaI jAherAta ane nirdeza kare ane kyAreka sakriya pratikAra(satyAgraha) paNa kare ane samAjajIvananA gUMcavAtA praznone ahiMsAtmaka naitika ukela kADhe; e be kAryakramo paNa che. A badhI vAta suzAsananI tarapheNamAM thAya che, bIjI bAju eka vakhate kahI nAkhe che ke suzAsana paNa na joIe. ane sarakAra ke galata kAma karI rahI hoya tyAre tenI sAme avAja UThAvavo emAM amArI jarUra nathI. Ama paraspara virodhI ane prayogAtmaka anubhava vagaranA vicArothI janatA ane janasevake banne UlaTe raste dorAya che. lekanItinI niSThA mATe 1. ahiMsA-satya asteya, 2. sakAmavRttithI sahana ane 3. daMDanirapekSa lekazakti joIe, e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 vicAra mUkAye, paNa ene prayoga te susaMgaThana dvArA ja thaI zake, jemAM vinobAjI paDatA nathI. daMDanirapekSa lekazakti tyAre ja UbhI thaI zake jyAre jyAM-jyAM hiMsA thAya, anyAya-atyAcAra thAya tyAM hiMsAne badale ahiMsAnA prayogo karIne batAvAya, te batAvAtA nathI. rAjyanA hAthamAM prajAe vyavasthA ane salAmatI karavAne adhikAra soMpyo che, paNa sarvodaya kAryakaroe pahelAM te hiMsA na phATI nIkaLe, enA upAyo karavA joIe, pachI je hiMsA phATI nIkaLe to tyAM hemAvA mATe [ anubaMdha rAkhIne ] javuM joIe. tapa-tyAga dvArA zAMti sthApita karavI joIe, jethI sarakArane daMDazakti-(kAyadA-kAnUna, korTa, piolIsa, lazkara, zastra-astrAdi va.)ne prayoga ochAmAM ocho karavo paDe, lavAdIprayoga ane zuddhiprAga dvArA ahiMsaka rIte jhaghaDA patAvavA, prazno ukelavA joIe; jethI karIne ahiMsAnI tAlIma maLe, hiMsAnI niSThA ghaTe, ahiMsA upara zraddhA vadhe. e badhuM karyA vagara daMDanirapekSa lekazaktinI vAta havAmAM rahevAnI. bIjo vicAra e mUkyo ke kendrIya sarakAra pAse ochAmAM ochI sattA rahe, paNa e sattA ochI karavA ane sAmAjika, Arthika, sAMskRtika ane zaikSaNika kSetra enI pAsethI AMcakI levAne ane paMcAyatomAM grAma saMgaThananA naitika pratinidhitva dvArA rAjakIya kSetranI sattAnA vikendrIkaraNane kaze ja prayoga na kare te e vicAra lokone AjanAre lAge, paNa kArya kazuMya thatuM nathI. Ama vicAramAM sarvodaya ane vizva vAtsalyamAM jhAjhe phera nathI rahe, paNa AcAramAM vizvAtsalya A badhAne prayoga karyo che, te sarvodaye apanAvI levo joIe. je vizvavAtsalyanA rAjanaitika daSTikoNathI sarvodayane rAjakIya dRSTi keNa vyavahAramAM athaDAte na hoya te banne [ sattAnirapekSa te che ja] e sAthe maLIne kAma karavuM joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra gAMdhIjIe rAjakIya kSetre kaoNMgresane lIdhI ane ghaDI, paNa vinAbAjIe judo mArga lIdhA, khIA pakSeAnI barAbarImAM emaNe koMgresane mUkI, e barAbara nahAtuM karyuM. ethI leAkazAhImAM mAnatA khIna pakSA sAthe sarvodaya kAryakarAnA saparka thayo kharA, paNa ekaMdare kaDavA anubhavA thayA. oNMgresa pratye dhRNA thaI, enI TIkA karavA ja maMDI paDayA. enI zuddhi-puSTi karavAnI vAta na upADI. vineAkhAjI have saMsthA( guNA vadhAre hAya, dASA AchA hoya tevI)ne rAkhavAnI ane ghaDavAnI vAtamAM mAnatA thayA che, paNa durbhAgye dhaDavAnI javAbadArI sarvAdhya kAryakaranI nathI mAnatA, samAja upara enA bhAra mUke che, te asa'bhava che. mATe paristhiti-parivata nanI prakriyA vizvavAsalya prayAganI jema sarvodaya vicAramAM vyavahAru nathI. eTale sarvodaye A khUTatu tattva vizvavAtsalya prayAga pAsethI apanAvI levuM joI e. (tA. 6-11-61) 17 kalyANarAjya ane enI pUrvabhUmikA kalyANa rAjyanI kalpanAmAM rAjye dhIme-dhIme daMDa, nyAya, zikSaNa, rakSaNa ane ArAgya va.nI badhI ja javAbadArI peAtAnA hAthamAM lIdhI; prajAne prathama-prathama te A vastu khUba gamI. kAraNa ke purAhitA, dharma gurU, paMDAe va. aDI gAmethI leAko kaTALI gayA hatA; aMdha vizvAsa phelAvIne te prajAne chetaratA hatA. puN have e vastu rAjyanA hAthamAM AvI. DenmArkamAM bALako ane vRddhonI javAbadArI rAjye lIdhI, tethI AvakanA 50. sarakAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra. karaverArUpe udharAvatI, dareka vastumAM prajA rAjyAvalaMbI banI gaI ethI vAtsalyane badale svArtha vadhe. bhAratIya saMskRtine anukULa A na hatuM. paNa svarAjya pachI kalyANa rAjyane amalI banAvavA. prayatna thaI rahyuM che. emAM jana zakti dabAI jAya che. 2. ApaNe tyAM rAjyane eka prakAra rahyo, jemAM duSTonuM damana, sajjanane satkAra, gobrAhmaNa ane cAre varNonI rakSA karavI, nyAya Apavo, rAjya vyavasthA mATe keSa vRddhi; e badhI vastu mukhyatve rahI. yuropamAM paNa rAjya mATe A ja vastu svIkArAI. prajAe pitAnA deha, makAna, milkata vagerenI rakSA mATe, nyAya mATe rAjya nAmanI saMsthA svIkArI. pachI rAjya nyAya telavA mATe nyAyAdhIza, vakIlanI ane nyAyane amala karAvavA, kAnUna kAyadA paLAvavA mATe piolisa tathA lazkara UbhuM karyuM. e badhAM khAtAo tathA rAjyavyava sthA calAvavA mATe revanyu khAtuM UbhuM karAyuM. pachI rAjya karmacArIone e ja zIkhavavAmAM AvyuM ke nyAyamAM khUba kaDakAI rAkhe, dhAka dhamakI, daMDa ane jelakhAnAM e ja rAjyanuM lakSaNa thaI paDyuM. rAjya eTale baLa vAparanAra. yuropanA dezamAM buddhi ane zarIrathI nabaLA lekene khatama karavA mATe rAjyanI tAkAta vaparAI. enI sAme bIjI vyAkhyA AvI ke saumAM sarakhI zakti paDelI che, rAjya pitAnI zakitane upayoga nabaLA mATe kare temAM rAjya ane rAjyakartA bannene lAbha che, emAMthI majUra sattAvAdI saramukhatyAra zAhI AvI. ethIye judI eka trIjI vyAkhyA karavAmAM AvI ke nabaLA-sabaLA saune vikAsanI samAnataka maLe, saunuM bhaluM thAya, sarva prajAnuM kalyANa thAya. AnuM nAma kalyANa rAjya(Valfare state) rAkhavAmAM AvyuM. rAjya pAse polIsa, vahIvaTItaMtra, lazkara va. che. prajAnA nyAya, rakSaNa, zikSaNa ane Arogya mATenI zakita che, tene upayoga samagra prajAnA kalyANa mATe thavo joIe, ema kalyANa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArI rAjya manAtuM. e pramANe bhArate paNa svataMtra thatAM ja badhAM ja khAtAM saMbhALyA. svarAjya bAda je ke bhArate potAnuM dhyeya have badalI nAkhyuM che, chatAM rAjya karmacArIo, amaladAro haju rUAba aMgrejI rAjya jevo ja calAvatA hoya che. amaladArazAhI, lAgavaga, lAMcarUzvata, johukamI haju pahelAnI jema cAle che. jo ke ApaNe tyAM zikSaNa ane davAnI sagavaDa, vRddhAvasthAmAM sagavaDa, samAja kalyANa borDa dvArA anAzrita, apaMga, anAtha, vezyA va.ne saMskArI banAvavAnAM kAryo, duSkALa, bekArI, regacALe va. thAya te sarakAra kAma Ape, rAhata Ape. pANInI sagavaDa, bekArI ghaTADavA mATe paMcavarSIya yojanAo va. kalyANa rAjyanI dizAmAM kAryo kogresa karI rahI che. ApaNe tyAM nyAyataMtra, polIsataMtra ane vahIvaTI taMtra (amaladArItaMtra)nA khAtAM kharAba che; tethI prajAmAM hatAzA vyApI che. samAjavAdI rAjyamAM paNa A kalyANa rAjyanI nIti svIkArAI, paNa ethI leke eTalA badhA parAdhIna thaI gayA ke kaI mAMde paDe te gharavALA enI sAravAra na kare, IspitAlane khabara Ape ne te laI jAya. samAjamAM bejavAbadArI vadhavA lAgI. rAjyamAM vAtsalya, saMvedanA, udAratA, karuNA vagere guNe kyAMthI hoya ? prajA ghaDatara rAjya na karI zake, janasaMgaThana ane janasevaka saMgaThane karI zake. eTale ja vizva vAtsalya prayoga kahe che ke mAnavamAM paDelI sattio ane svataMtratAne vikAsa thavo joIe, e kAma saMgaThana dvArA ja thaI zake, rAjya mAtra madadarUpa thavuM joIe. sAmAjika, Arthika, zaikSaNika ane sAMskRtika kSetre e saMgaThane ja pitAnI nIti ghaDe, kArya kare. rAjya mAtra rAjakIya kSetre kAma karavuM joIe. (tA. 13-11-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhavAtsalya vicAranI vizeSa javAbadArI 1. Aje vizva vAtsalya, sarvodaya ane kalyANarAjya traNe jANe nekhuM-nokhuM vicAratA hoya ema lAge che. sarvodayavALA rAjyamuktinI daSTie ja vicAratA hoya ane kalyANarAjyavALA rAjyanI daSTie, tyAre vizva vAtsalya vicAra e bannene samanvaya karI anubaMdhanI daSTie bhegA goThavavAne prayAsa kare che. gAMdhI vicAra ja Aje traNeyanuM kendra banyuM che. e traNe baLe gAMdhI vicArane jhIlanArAM che-1. vizvazAMti mATe satata puruSArtha karanAra paMDitajI, jemanuM samarthaka baLa kogresa che. 2. saMta vinobAjI sarvodayavicAranuM mizana laIne pharanArA che, emanuM samarthaka baLa sarvasevA saMdha che. racanAtmaka kAryakaro emanI vAtane AdhArabhUta mAne che. vinobAjI mAtra sUcanA ane vicAra Ape che. bIjI bAju AMtararASTrIya majUra pariSadamAM anasUyAbahena, zaMkaralAla beMkara va. kAma karI rahyA che. e badhI saMsthAone satya-ahiMsAnI dRSTie ghaDavAnuM, navasaMskaraNa karavAnuM kAma haju bAkI che. trIjI bAju satyAgrahI zakti je gAMdhIjI vakhate UbhI karavAmAM AvI hatI, te judA judA kAryakaronI jhaMkhanA prayoga karavAnI hoI svarAjya bAda, kAryakaronI tAkAta prayoga karavAmAM rokAI ane prayogamAM ekAgratA joIe, tethI bhAvAtmaka ekatA dezamAM na gaThavAI eTale satyAgrahI zakti UbhI na thaI bIjuM kAraNa e banyuM ke bhAvAtmaka ektA mATe saMgaThana joIe, saMgaThanamAM zista ane niyamane Ave che, satyAgrahI te svairichaka niyamana ane nabaLAInI kabUlAta kare che, paNa badhA na karI zake, eTale saMgaThanamAM doSa pesavAnI bIke te UbhAM na karI zakyAM. eTale satyAgrahI zakti UbhI na thaI. i-Tuke dezabharamAM majUra saMgaThana UbhuM na karyuM che te sAmyavAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ majUra mAlika vacce AMtaravigraha Ubho karAvI deta, e bhUtane eNe aTakAvyuM. cothI vastu che, je dezanI zraddhAnuM vahana kare che te bahene, grAmajane ane pachAta varganI bhAvuka dharmazakti. jJAnanI kakSAe zakti maryAdita hovA chatAM dharmadaSTie zraddhA potapotAnA dharma ane dharmaguruomAM vaheMcAyelI che. e traNe saMkalita nathI, ane e traNene saMkalita karavAnI javAbadArIvALA dharmaguruo sAmasAme laDIne pitAnI zakti veDaphI rahyA che. bApu vakhate A zakti ghaDAI na hatI, Aje paNa ghaDAI nathI. ane raNanI retImAM nadInA pravAhanI jema zakti veravikhera thaI cUkAI gaI che. vizva vAtsalya vicAranI vizeSa javAbadArI e UbhI thaI che ke eka bAjuthI paM, javAharalAlajInI zakti sudaDha banAvavI, e zakti vizvamAM vadhAremAM vadhAre kAma karatI thAya, e rIte madada karavI; bIjI bAju vinobAjInA vicArathI je prayogo ane kAryakare, emanA dvArA UbhA thayA che, temane saMkalita karavA, pratikita karavA ane lekaghaDataranuM kAma karI zake, e rIte madada karavI. trIjI bAju inTakanAM saMgaThane zaheromAM UbhAM thayAM che, gAmaDAMmAM kheDUta- bharavADa vacce ke kheDUta-vasavAyA vacce saMgharSa vadhyA che, khetamajUra ane kheDUto vacce AjIvikAnAM sAdhanane lIdhe gharSaNa thAya che, A badhA grAmajanene samajAvI naitika rIte saMgaThane UbhA karavAM ane ITuka ane grAma saMgaThana bannenI zakitane anubaMdha thAya, evo prayatna karavo. sarvodaya vicAra grAmaAyojana tathA kSetra AyAjanamAM mAne che. e bannenuM ghaDatara grAmaloke dvArA ja thaze, ema mAne che, paNa vizva vAtsalya vicAra prayoga pachInA anubhavathI saMsthAo dvArA grAmaghaDataramAM mAne che, mATe have vyApaka grAmasaMgaThana ane samagra kSetra saMgaThanane vizeSa prayoga dvArA dharmanI bhASAmAM samajAvI navo ghaTa ApavuM paDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 sAdhusaMsthAne Asakita, mUDhatA ane bhayathI mukta banAvavAnI vizeSa javAbadArI vizva vAtsalya vicAranI che, sAdhuonI vicAravAnI, lakhavAnI, upadeza ApavAnI daSTi badalavI paDaze. atyArasudhI sAdhu saMnyAsIoe je sAhitya racyuM temAM kAMto nakkI karela paraMparAgata grantha upara jUnA mUlyane poSanAruM vivecana, kAte kriyAkAMDanI carcA kAMto tatvajJAna enaMgI AtmavAdane piSanAruM, kAMta bIjA saMpradAyanuM khaMDana karanAruM, kathA sAhitya paNa dhana ane sattAne pratiSThA ApanAruM lakhAyuM che. kAte camatkAre ane aMdha vizvAsanI sAthe kriyAkAMDane joDI dIdhA che, ethI vyakita ane samAjane sAce svapuruSArtha dabAI gayo. eTale have vijJAna, arthazAstra, samAjazAstra, rAjanItinuM adhyayana sAdhuoe sarvAgI ane vyApaka dharmanI dRSTie karavuM joIe. sAdhusAdhvI zibira dvArA jema A kAma thayuM, tema have Thera Thera dharma pariSade goThavAya ane muktapaNe tattvacarcA vizvanA samagra praznone laIne karavAmAM Ave to sAdhusaMsthAnI zaktine sadupayoga thaI zake. vizva vAtsalya vicAra je koMgresane sAmAjika Arthika kSetrathI mukta karI mAtra rAjakIya kSetre anubaMdha joDavA ane AMtarrASTrIya kSetre satya ahiMsAnI dizAmAM kAma karatI karavA mathe che, paNa kogresa e vicArane jhIlI zakatI nathI, ema lAgyA kare che, tyAM sudhI sAdhusaMkalana ane sarvasevAsaMdhane pratiSThita karavAnuM kAma A vicAra dvArA thAya te enI zakti vadhe ane kogresane paNa preraNuM levAnI ane zuddhinI vAta gaLe utare. bIjIbAju inTrakamAM naitika mUDI pUravAnuM kAma karatA rahIne tenI sAthe AtaSTrIya zramikasaMgaThana sudhI pahoMcavAnuM kArya upADavuM joIe. Aje saMgharSanA kAmamAM vi. vA. vicAranI je vadhAre zakita kharcAya che, te pachI anubaMdhanA kAmamAM vizeSa kharcAze. ( tA. 20-11-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratIya saMskRti bhAratIya saMskRtine saLagapravAha 1. saMskArAthI sa`skRti ghaDAya che. dareka dezanA sa`skAro judA-judA hoya che. bALaka pUrvajanmanA saMskAro keTalAka laI ne Ave che, pachI mA-bApanA ane samAjanA sa`skAro meLave che, eTale emAMthI sa`skRti pedA thAya che, e saskRtimAM sAtatyarakSA (paraMparAnuM tattva jALavavuM) ane parivartana zIlatA (dravya kSetra kALa bhAva pramANe siddhAMtane anusarIne badalavuM) hovI jarUrI che. bhAratIya sauMskRtinI zarUAta ApaNe rAmayugathI mAnIe chIe, e saMskRti lagabhaga pAMca hAra varSa prAcIna che. ene ApaNe cAra bhAgamAM vaheMcIe chIe 1. rAmayuga 2. kRSNayuga 3. qhudda mahAvIra yuga ane 4. gAMdhIyuga. A cAra yugAmAM bhAratIya saskRtine saLaMga pravAha kayA sUtreA ke tattvA upara AdhArita rahyo te ja ApaNe vicAravAnuM che. 2. ApaNe bhAratIya saMskRtinA pravAhanA AdhAra rUpe 8 sUtrA tAravIe chIe. te A pramANe che :~~ 1. mAtR devA bhava, pitR devA bhava, AcArya devA bhava ane atithi devA bhava, 2. anAkramaNa 3. tAdAtmya ane tATasthya 4. anAyAsa AyAsa 5. mAtRpUjA 6. zIlaniSThA 7. satya 8. prAmANika jIvana vyavahAra. bhAratanA lakAmAM saMyukata kuTuMba prathA hovAne lIdhe mAtA www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 pitA pratye vinaya te zarUAtathI hoya ja. gurUo pratye paNa AthIja lagabhaga 100 varSa pahelAM vinayanI lAgaNI hatI. atithi pratye to Aje paNa bhAratamAM bIjA dezo karatAM sArI lAgaNI che. amerikAthI hamaNAM eka bahena AvelAM. temane ame pUchyuM ke tame bhAratamAM sAruM zuM joyuM ? tyAre temaNe kahyuM "atithi satkAra." brAhmaNa ane leka sevaka pratye pUjya buddhi to eTalA mATe che ke te saMskRtinA rakSaka che. saMta vinobAjI jyAre pagapALA dilhI gayelA tyAre moTA-moTA netAo ane pradhAne temane levA gayelA videzI patrakAre to AzcaryamAM paDI gayA. A vastu bhAratIya saMskRtinA khamIramAM paDelI che. bhAratanA leke videzamAM mAtra paisA kamAvA mATe nahotA gayA, gAMdhIjI AphrikA vakIlAta karavA gayA hatA, paNa tyAM bhAratane kesa laDavA lAgyA. AphrikAmAM thatAM bhAratIya jane uparane trAsa maTADavA mATe satyAgraha karyo. bhArate bIjA deza upara cAlI calAvIne AkramaNa kadI nahotuM karyuM. bhAratanI saMskRtimAM tAdAmya sAthe tATazya paNa rahyuM che. bharate jyAre joyuM ke mAtAe mArA svArtha mATe moTA bhAI pratye anyAya karyo che, eTale mAtA sAthe AtmIyatA (tadAtmatA) hovA chatAM e prasaMge tATastha (virodha) rAkhyuM. gAMdhIjIe raLiyAta bahenane harijana pravRtti na gamavAne lIdhe temanI sAthe tAdAmya sAthe tATastha rAkhyuM. tA. 17-7-61 bhAratIya saMskRtinAM mahatvanAM aMgo 1. bhAratIya saMskRtinAM mukhya ATha aMgo paikI trIju aMga che-tAdAmya sAthe tATasTaTya rAkhavuM. enA udAharaNo-1. bharatajI mAtA kaikeyI pratye vaphAdAra hatA. paNa kartavya vakhate virodhamAM rahyA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40. 2. janakavidehI rAjya karatI vakhate gaLADUba dareka praznamAM jhINavaTathI paDatA, paNa zrotA banyA te vakhate mithilAnI mamatA na rAkhI. 3. kastUrabA ma. gAMdhIjInA eka sAmAjika sAthI hovAne lIdhe temanI sAthe gAMdhIjInuM tAdAtmya hatuM, paNa bImArI vakhate jelamAM bApUne maLavAnI IcchA darzAvI, paNa briTiza sarakAranI mAphI mAgIne maLavAmAM siddhAMta bhaMga dekhAto hoI maLavA mATe taTastha rahyA. 4. rAma pitAnA vacanathI 14 varSanA vanavAse nIkaLyA, pachI pitAe kahevaDAvyuM, mAtA kaikeyIe paNa kahyuM chatAM pAchA na pharyA. pitRzrAddha na karyo, jaTAyuM zrAddha karyo. 5. svarAjyanI laDatamAM tadAtma chatAM svarAjya maLyA pachI pote rASTrapati pada mATe gAMdhIjI taTastha rahyA. sAbaramatI AzramamAM paga na mUko. 2. keTalAka leke taTasthatAne artha tIre UbhA rahevuM kare che, aMdara jaIe to saMsAranA ragaDAjhagaDAmAM paDI javAya. paNa je aMdara nathI jhaMpalAtA, temane sAcAM motI maLatA nathI. mArA bhaDiyAda cemAsA vakhate zrI ravizaMkara mahArAje cUMTaNImAM rasa na levAnI IcchA darzAvI, tyAre meM kahyuM- ApanA jevA cUMTaNImAM rasa nahIM le to prajA sAruM narasuM zI rIte pArakhI zake ? rAjakAraNamAM rasa levAne artha e nathI ke aMdara (pada upara) javuM paNa bahAra rahI prajAne rAjakAraNanI rIte ghaDavI; e che. eTale taTasthane sAce artha che-aMdara paDIne je bIjAne bacAvI bahAra nIkaLe." (tA. 24-7-61) bhAratIya saMskRtinAM mahattvanAM aMge bhAratIya saMskRtinuM cothuM aMga che-anAyAsa-AyAsa. anAyAsa eTale prayAsa karyA vagara ane AyAsa eTale prayatna karavo te. eTale ke puruSArtha karavo paNa sahajabhAvathI, baLAtkAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 3. sItAMnA kheMcAIne puruSArtha na karavA. enAM udAharaNo--1. rAma jyAre vanavAsa mATe vidAya thayA tyAre ekAda divasanu bhAjana, bhAtuM ke kaMdamULAdi kAMI paNa sAthe nahAtuM lIdhuM. yathA lAbha sa MtuSTa rahyA. 2. bhramara jema badhAM phUlA upara thaI thoDA thADA rasa laIne potAne tRpta karI le che; phUlAne paNa ijA pahoMcADatA nathI, tevI ja rIte rAme je kAMI vanamAM sahaja maLyuM te letA gayA. apaharaNa pachI rAmane mana viraha du:kha gauNa hatuM, mukhya du:kha tA sAdhunA veSamAM rAvaNa sItAne upADI gayA, e hatuM; kAraNa ke sAdhuva pratye leAkazraddhA tUTI jaze, e saMskRtibhaMganuM duHkha hatuM, te leAkazraddhA TakAvavA mATe anAyAse AvI paDela rAvaNa sAme yuddha rAme karyuM. 4. sahaje zaraNe AvalI zabarIne mAtaMga RSie ziSyane virAdha hovA chatAM AzramamAM rAkhI, e anAyAsa AyAsa hatA. 5. sItAvira rAmacaMdra je sItAnI geAtAgAta kare che te anAyAse AvI paDelu ardhAMganA pratyenuM kartavya hatuM. 6. maryAdA puruSAttama rAma RSimunione namaskAra kare che, gAMdhIjI sAdhusaMtAne vaMdana karatA, te sAdhutAnuM sanmAna karavAnI saskRti sAcavavA mATe anAyAsa AveluM kartavya hatuM. 7. vAlInA vadha paNa teNe saskRti bhaMga karyA hatA te mATe karyA hatA. 8. gAMdhIjIne huM bApunA kheALAmAM jAuM,' evI kastUrabAnI atima IcchA pramANe anAyAsa sayeAga maLyA hatA. 9. mahAdevabhAI pratye bApu kaDaka paNu thatA tA aMtaramAM premanI lAgaNI paNa rAkhatA. 10. sugrIvane rAjagAdIe besADayA pachI te bha. rAma sAthe karelI maitrI ane vacanane bhUlIne rAjavaibhavamAM paDI gayA, rAma mathanamAM hatA, lakSmaNe sItAnI zodhanI yAda apAvI; sugrIvane paNa smaraNa ApyuM, ane te tathA hanumAna vagere badhA rAmane anAyAse maLI gayA. 11. caMdanabALAnA uddhAra mATe dhanAvADa zeDa, mULA zeThANI, caMdanabALA ane bha. mahAvIra badhAnA anAyAse sayeAga maLyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAnuM sthAna ke sattA jamAvavA mATe svArtha poSavA khAtara rajoguNathI prerAIne prasaMge gotatAM pharavuM e anAyAsa-AyAsa nathI. paNa samAjanuM vAtAvaraNa svastha rAkhyA vinA pitAnuM jIvana zuddha na rahI zake, te vicArIne sahajaprApta zarIranA dharma ke kuTuMbanI pharajanI jema samAjanA mULabhUta prazno levA paDe te anAyAsaAyAsamAM ja che. enI be rIta hoI zake-1. parivrayA daramiyAna prasaMgo Ave tyAre kAryakartA, kegresI ke bIjAne lakhavA yogya lakhIne ghaTatuM karAve. 2. pite prazno na ukele ane ukelavA mATe paNa koIne na lakhe. mAtra janasevakenI akkala upara ja choDI de. janasevake paNa pitAnA zraddheyanuM anukaraNa karavA jAya te lekaghaDatara na maLe. eTale bIjI rItamAM jokhama che. sAmAjika kAryakare jyAre prazno UbhA thAya tyAre ukelavA mATe lekasaMgaThana UbhAM karavAM, e anAyAsa AyAsa che. (tA. 31-7-61) bhAratIya saMskRtinAM mahattvanAM aMge bhAratanA lokoe sabhyatA karatAM saMskRtine vicAra vadhAre karyo che. bhAratIya saMskRtinA cethA aMga-anAyAsa-AyAsa viSe haju vicAravAnuM rahe che. jyAM aniSTa saMgaThane UbhAM thatAM hoya ke thayAM hoya tyAM ISTa saMgaThane UbhAM karavAM, e sahaja puruSArtha che. anubaMdha tUTe ke bagaDe te vakhate prayAsa karyo ja chUTake. te vakhate je "dhAyuM dhaNInuM thAze re' ema kahIne besI rahe te ekAMta niyativAda Ave; ane eya, maryAdA ke saMskRti kazuMya joyA vagara bhautika sukha mATenA puruSArthamAM maMDI paDavuM, e cArvAkavAda che. e bannemAMthI vacale mArga kADhavo te anAyAsa AyAsa che. enA udAharaNo tapAsIe-1. hanumAnajI sItAnI zodha karIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azokavATikAmAM temane maLavA AvyA tyAre sItAjIe pitAne rAma pAse laI javAnuM kahyuM, paNa hanumAnajIe "A rAvaNanI cArI kahevAze" ema kahI A aniSTa puruSArtha karavAnI nA pADI. 2. rAme eka bAjuthI evuM AkarSaNa jamAvyuM ke vibhISaNane kheMcAIne AvavuM ja paDe; bIjI bAjuthI jyAre vibhISaNa cAlI calAvIne rAma pAse Ave che, tyAre sAthIdAre pahelAM avizvAsa mUke che, paNa tenA upara vizvAsa mUkIne pAse rAkhe che. 3. rAma dariye pAra karavAmAM lakSmaNa dvArA karela camatkArane mahattva ApatA nathI. nala ane nIlanA sahaja puruSArthane mahatva Ape che. 4. duryodhana jevo naphaTa ane apamAna karanAra ane saralasvabhAvI arjuna ane zrIkRSNa pAse madadanI mAgaNI karavA Ave che tyAre pahelAM arjunane adhikAra che, ema duryodhana pAse kabUla karAvIne pachI duryodhanane nArAyaNasenA ane pote bemAMthI eka anAyAse ApavAne puruSArtha kare che. 5. zrIkRSNa yAdavajAtinI unnati mATe puruSArtha karavAmAM kacAza na rAkhI, chatAM yAdavoe temanI vAtane avagaNIne pitAnA SothI ja dvArikAne vinAza netaryo; te vakhate zrIkRSNa anAsakata rahyA. 2. vyavahAra ane Adarza, cetana ane zarIra, sagAvahAlA ane siddhAMta e bemAMthI ekanI pasaMdagI karavI paDe te Adarza, cetana ane siddhAMtanI kare, puruSArthamAM jarAya kacAza na rAkhe chatAM phaLa na maLe te taTastha raho. puruSArtha sAcA mArgane che ke nahIM, te vicAre, satata jAgRti rAkho, manuSya prayatna + IzvarakRpA e sUtra pramANe avyakta baLa upara zraddhA rAkho. e rIte anAyAsa AyAsanI sAdhanA thaI zakaze. 3. je kama svabhAva ja hoya te sahaja karma ane je karma svabhAvamAM na hoya paNa mAtra pratiSThA meLavavA, pradarzana karavA ke dekhAdekhI karavA thatuM hoya, te asahaja kama kahI zakAya. je karma svabhAvamAM na hoya, paNa AvI paDe te tene anAsakitapUrvaka karavuM e anAyAsa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyAsa che. chatAM na hovA chatAM anAyAse AvI paDela sevAkarmane javAbadArIpUrvaka pUruM karavuM, e paNa anAyAsa--AyAsa che. (tA. 7-8-61 ) bhAratIya saMskRtinAM mahattvanAM aMge bhAratIya saMskRtinuM pAMcamuM aMga che-mAtRjatinI pUjA ane pratiSThA. strImAM je mAtRtva che te zI rIte pragaTAvAya ? jyAM-jyAM e mAtRtva bhUlI gaI che, tyAM zI rIte ene preravI ? enA ghaNA dAkhalAo bhAratIya saMskRtinA ItihAsamAM maLe che; dharmagraMthamAM pramANa paNa maLe che. bhagavatI sUtramAM mAtAnA traNa aMge mastaka, lohI ane mAMsa batAvyAM che. 1. marUdevImAtAne Trake mAtRbhAva bha. RSabhadevanI preraNAthI vizva vizALa banya. 2. bha. rAma sItAveSa sajIne beThelAM pArvatIjIne namana karI, mAtA kahIne saMbodhe che, tethI bha. zaMkare satAveSa sajelA pArvatI pratye patnIbhAva che ane temanuM mAtRtva pragaTa karAvI jagata mATe vAtsalya vahevarAvavAyuM. 3. bha. zrIkRSNa gopIone kuTuMbameha choDIne sAthe anubaMdha rakhAvI temanAmAM mAtRtva pragaTa karAvyuM ane jagata mATe vAtsalya vahevarAvavAmAM tene upayoga karAvyuM. 4. bha.mahAvIre caMdanabAlA nAmanI tarachoDAyelI ane dAsI gaNelI kumArikAnA hAthe bhikSA levAne abhigraha karyo, ane tene pitAnA saMdhamAM 36 hajAra sAdhvIonI zirachatrA banAvI tenAmAM vizva mAtRtva pragaTAvyuM. 5. sudarzana zrAvake vikAra prApta abhayAraNane mAtA tarIke saMbodhIne vAtsalya mArge prerI 6. muni yULibhadra kezA vezyAne tyAM cAturmAsa rahI, temAM AkhA jagatane preranArI mAtRzakti pragaTAvI. 7. rAmakRSNa paramahaMse zAradAmaNidevIne jagatajananI mAnI jagata pratye tene vAtsalajharo vahevarAvavA. 8. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 mahAtmAgAMdhIjIe dezasevA mATe kastUrabAne mAtA banAvyAM. kharekhara kastUrabA rASTramAtA banyAM. nArI e rAkSasI ke narakanI khANu nathI, vAsanA ja rAkSasI ke narakanI khANa che. e rIte mAtRjAtinI pratiSThA karavA mATe mAtAemAM raheluM mAtRtva pragaTAvavuM paDaze. yurepamAM mAtRpUjAne badale sau pUjA tarapha vadhAre lakSya rahyuM che. te jyAMsudhI strI bhAgya ja che, evI bhramaNA je samAjamAM raheze tyAMsudhI nArInI sAcA arthAMmAM pratiSThA nahI thAya. jyAM rASTrahita mATe strI potAnA zIlanuM balidAna ApavAmAM gaurava mAne che, tyAM mAtRpratiSThA zI rIte thaI zake ? jyAM sudhI strI mATe pativratyadharma'nI jema puruSa mATe paNa bahugAmIpaNuM ke bhramaravRtti baMdha karIne eka patnIvrata anivArya karavAmAM nahI Ave tyAM sudhI mAtRpratiSThA vyavahAru nahI bane. mAtRpratiSThAnA sAcA upAyA A che. 1. jAtIya vRttinuM saMskaraNa karavuM. 2. susa`gaThita naitika mAtRsa`sthA UbhI karI, te dvArA AvA jvalaMta prazno ukelavA. 3. jAhera vanamAM nArIpratiSThA. 4. sAmAjika ane ane rAjakIya jIvanamAM vaikArIka saMbadho ghaTADavA. 5. evA nivi kArI puruSAnAM saMganA dvArA mAtRRti upara thatA anyAye atyAcArAnA ahiMsaka pratIkAra. 6. Arthika dRSTie bahenane svAvalakhI banAvavAM. 7. sarvAM'gINa vikAsanI taka ApavI. 8. sArA saskArI dvArA dhaDatara karavuM tA. 14-8-61 bhAratanI prajAnA khamIramAM mAtRpUjAnu` sAMskRtika tattva paDayuM che. bhAratanA sAMskRtika graMtha smRtimAM rAjAnI patnI, gurU ke vaDIlanI patnI, mitranI patnI, patnInI mAtA ane potAnI mAtA, e pAMcayane mAtA batAvI che. 1. lakSmaNajIe pAtAnI bhAbhI sItAjIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 6 mAtA samAM ja gaNyAM hatAM. 2. dhyAnaMda sarasvatI pAse 'tamArA jevA putra joI e, eTale mane svIkAre' evI vAta eka bAI e karI tyAre temaNe kahyuM: * mAtA, tuM mane ja tArA putra mAnI le.' 3. chatrapati zivAjI pAse jyAre emanA sipahasalAra eka suMdara strIne pakaDIne lAvyA, ane bheTarUpe dharI tyAre zivAjIe kahyuM-- ' AvI rUpALI mAtAnI kukhathI janmyA hAta te kevuM sAruM thAta.' ene mukata karIne ThekANe pahAMcADI. 4. vIra durgAdAsa pAse jelamAM aura gajebanI begama gulenAra potAne svIkAravAnI mAgaNI kare che, rAjyanuM pralAbhana Ape che, paNa durgAdAse kahyuM- * rAjapatnI hAI tuM mArI mAtA che; huM A vAta na svIkArI zakuM.' pa. bha. buddhanA yuge mRgadhara zeThe potAnI putravadhU vizAkhAnI madadathI dhaNA aTapaTA gUcavAtA rAjakIya prazno ukelyA, tethI enA upakAra mAnI tene ' mAtA ' tarIke sakhAdhI, prasenajita rAjAe tene 'rAjaginI ' mAnI. 2. mahilAe taraphathI puruSone vikAravaza thatAM sthira karavAmAM AvyA che. dA. ta. rAvaNa jyAre sItAne paTarANI banAvI devAnu pralAbhana Ape che ane sAme jovAnu kahe che, tyAre sItA rAvaNane pataMgiyAnA prakAzanI sAthe sarakhAve che ane taraNuM ADuM dharIne jue che. paNa rAvaNa sItAnA teja sAme joI zakatA nathI. mAthuM nIcuM karI le che. 2. vikAravaza thayela rahanemimunine satIrAjImatI samajAvIne sthira kare che. 3. mIrAMbAI durAcArI sAdhune TaMkAra karIne sAcAsa ta banAve che. 4, gAsvAmI tulasIdAsajIne temanA patnI strIzarIra upAsanAthI prabhu upAsanA tarapha prere che. 5. bilvama galane citAmaNi vesyA sAMkaDA svArthamAMthI kADhIne paramArtha tarapha prere che. A rIte mAtAe peAtAnu mAtRtva sAcavIne puruSone preryA che, temaja puruSoe paNa strIjAtimAM paDelA mAtRtvanI pUjA-pratiSThA karI che. AvA sa`skAra bhAratamAM paDayA che; mAtra e sa`skArAne jAgRta karavAnI jarUra che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje te nArI jAtinI daNa durdazA che. ApadhAta, anisnAna, kanyAvikraya, kajoDAlaDana vagere duHkha ene bhogavavA paDe che, ethI mAtRjatinI sahanazIlatA ane zakitano paricaya maLe che. je leke vikArI che, teo bhale zIla kSA na karI zakatA hoya, paNa temanuM mAthuM zIlavatI mAtA-bahena AgaLa namI jAya che; athavA tatkALa hRdaya palaTo thaI jAya che. tenI pAchaLa bhAratIya saMskRtimAM mAtRpUjAnA paDelA saMskAro ja che. AjanI nArI jatimAM je mAtRra paDayAM che, tene saMkalita karIne jevuM joIe. AvAM mAtRsaMgaThane dvArA jyAre mAtAonA prazno ukelAze, tyAre navI paristhiti sarjAze. (tA. 21-8-61) bhAratIya saMskRtimAM zIlanuM sthAna 1. zIlamAM traNa pAsAono samAveza thAya che-1. brahmacarya, 2. samAjane vyApaka sadAcAra ane 3. samAjamAM nArIne zIla- surakSAne vizvAsa. sAmAnya rIte zIlane artha brahmacarya karavAmAM Ave che. paNa brahmacArI mANasa dArUDiye, kuvyasanI ke durAcArane protsAhana ApanAra hoya te te zIlavAna nathI gaNAta. eTale samAjanA vyApaka sadAcAra tathA nArInI zIlasurakSA pratye niHzaMkatA hoya to ja zIla gaNAya. dA. ta. 1. sulocanA(meghanAdanI patnI ) maMdodarI(pitAnI sAsu)ne potAnA patinuM mAthuM levA rAmanI chAvaNImAM javA mATe pUche che, tyAre tene maMdodarI khuzIthI javA mATe rajA Ape che; kAraNa ke rAme vanavAsamAM sItAne patnIbhAve nathI joI, hanumAne bhAMgapheDa laMkAmAM karI, paNa tenI AMkha pavitra hatI. samAjamAM strInuM zIla surakSita rahe, te mATe ja rAme vAlI vadha karyo hato. A rIte rAmayugamAM zIlanuM mahattva hatuM. 2. kRSNayugamAM bha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNa draupadI cIraharaNa prasaMge zIlanAM A traNe pAsAone laIne badhAne vakhoDI kADhyA hatA. vidura, vikarNa tathA droNAcArya vagere brAhmaNa ane kSatriyane Thapake Apyo ke zIla ane saMskRtinI hatyA thatI hoya, tyAM bhAgI javuM, mUMgA rahevuM, AMkha mIMcAmaNI karavI enA karatAM jamInamAM pesI javuM sAruM che. 3. zubhA bhikSaNIne jaMgalamAM ekalI joIne eka laMpaTa enA zIla upara AkramaNa karavA dhAre che, te vakhate nakhathI potAnA DoLA kADhIne Ape che. lehI jeIne laMpaTanuM hRdaya parivartana thayuM. 4. amadAvAdamAM sadabA nAmanI cAraNa bAIne joIne sUbAnI dAnata bagaDI, teNe pakaDI lAvavA mATe lazkara mekavyuM. jatAM pahelAM hathiyAra laI teNIe stana kApI nAkhyA. samAja te vakhate UkaLI UThe che. sUbe A balidAna joIne DaghAI jAya che. sadabAnA A balidAnathI strIonA zIla lUMTavAne pravAha amadAvAdamAM baMdha thaI gayo. 4. zivAjInA vyavahArathI yavana lokonA dilamAM khUba vizvAsa beThe ke amArI strIonA zIla upara kSatriya AkramaNa nahi kare. A traNa vastuo zIlanI aMga banI bhAratIya saMskRtimAM Aja sudhI rahI che. yuropa chellA saikAmAM vijJAnavALAoe dorela beTA siddhAMta upara cAluM, tethI tyAM saundarya, rUpa ane bhegane mahatva apAyuM. bhAratamAM zIla bacAvavA mATe jhera pIvA ke ApaghAta karavAnA ghaNA dAkhalAo banyA che. paNa zIlanI vAta Aje sAdhuo ane vidhavA bahene mATe ja mukhyatve vicAravAmAM Ave che, zIlaniSThAne vyApaka banAvavI hoya te evA kAryakrama goThavavA joIe. je nArInA zIla upara azlila piSTara, sinemA va. dvArA thatA AkramaNane aTakAvI zake. Aje A kAryakramane abhAve kRtrima saMtati niyamana, saundarya prasAdhananA sAdhanono upayoga, tathA cAre bAjunA azlila vAtAvaraNane lIdhe bhAratIya saMskRtinI zIla- niSThAnA pAyA DagatA jAya che, eTale Aje brahmacaryane sarvAgI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane samAja vyApI banAvavA mATe mULa tatva sAcavIne jUnA vidhAnamAM sudhArAvadhArA karIne navAM mUlya UbhAM karavAM paDaze ane brahmacaryalakSI mAtA-bahenanuM ghaDatara karavuM paDaze. (tA. 27-8-61) bhAratIya saMskRtimAM zIlaniSThA 1. jyAre dharmanuM AcaraNa samAjamAM varUpe banI jAya tyAre tene saMskRti kahevAmAM Ave che. dharma tyAre samAjanA sahaja saMskAramAM vaNAI jAya che. bhAratIya saMskRtimAM zIlanAM traNa pAsAM-brahmacarya, sadAcAra ane samAja vizvAsa che. mANasa brahmacarya pALa haze, sadAcArI paNa haze, paNa jyAM sudhI pati patnIne arasaparasa eka bIjA pratye vizvAsa na hoya, tathA samAjane zIlanI khAtarI na karAve tyAM sudhI samAja vizvAsa nathI thato. dAkhalAo - 1. rAmane sItA pratye khUba vizvAsa hato paNa jyAre laMkAmAM azokavATikAmAMthI sItAne lakSmaNa vagere rAma pAse lAve che, tyAre rAma sItAne agniparIkSA ApI samAjane vizvAsa ApavAnI vAta kare che. 3. Ama te dareka vrata ke anuSThAnamAM strInuM sthAna paheluM rAkhyuM che, paNa strImAM zIlaniSThAnI anivAryarIte apekSA rAkhavAmAM AvI che. lakSmaNajI jyAre sItAnA kahevAthI rAmane vahAre dhAyA che tyAre sItAnI zIlarakSA mATe lakSmaNa rekhA dorIne jAya che. 2. zIlathI kaI patita na thAya, eTalA mAtrathI zalaniSThA AvI jatI nathI, paNa e mATe raheNI karaNI, vAMcana, prekSaNa, ekAMtavAsa, ekAMta bhASaNa, sparza, khAnapAna vagere ghaNI bAbatamAM sAvadhAnI rAkhavI paDe che. dAkhalAo bha. buddhanA sAdhuo eka vakhata rAtre eka ghera bhikSArthe gayA, tyAM T Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 bAI ekalI hatI, eTale bAI e sAdhuone dhutkAryA. tethI bha. buddhe niyama banAvyA ke ekalI bAi hoya tyAM na javuM 3. bha. mahAvIre banne prakAranA niyamA judA judA pAtrone mATe banAvyA, eka bAju vezyAvADAmAM na javuM, ema kahyu', khIjI bAju pukhta ane aguNudhAraka sAdhue mATe AvA niyame bhAvathI pALavAnA hAya che, dravyathI anivArya nathI hotA; jema subhadrAsatIne tyAM bhikSArthe Avela muninA AMkhamAM kahyuM pesI gayu hatuM, tethI munine bahu ja pIDA thatI hatI te joI subhadrAe jIbha vatI te kahyu kADhyuM temAM munie vAMdhe na lIdhe. paNa tenI sAsue A joI ne subhadrA ane muni upara ALa mUkayo; paNa subhadrAnI zIlaniSThAne kAraNe samAjamAM vizvAsa UbhA thAya che. bha. rAma dvArA vAlInA vadhanuM rahasya samAjane kSatriya ane viDalabhAI pratye vizvAsa bhaMga thatA hatA, te hatuM. bhAratamAM brAhmaNA ane sAdhuonA zIla pratye UDA vizvAsa che, paNa jo tenA vizvAsa bhaga thatA hoya teA tenA upAya karavA jarUrI hoya che. 3. rAjazekhara cAvaDAne mAravADanA bhATA vanarAja jevA saMtAna mATe laI javA lAgyA tyAre vanarAjanI mAtAnA prasaMga sabhaLAvIne kahyu ke evI zIlaniSTha mAtA hoya te ja vanarAja jevA puruSA pAkI zake. 3. gAMdhIjI sAthe vilAyatamAM eka mAjI peAtAnI dIkarIne pharavA meAkalatA, paNa gAMdhIjIe peAtAnI zIlaniSThA sAcavI ane mAjIne jaNAvI dIdhuM ke 'huM vivAhita chuM.' (3) lagna karatA pahelAM bhAvi varakanyA ekAntamAM na maLe. eka muratiyAe ( saurASTramAM) kanyAne ekAMtamAM maLavAnI icchA darzAvI. kanyAe maLavAnI hA' pADI paNa rUpabhramara mUratiyAe jyAre kahyuM huM tamane pasaMda karuM chuM, chatAM kanyAe sAhasapUrvaka kahyuM:-tame mane pasaMda nathI, tame strI jAtinuM apamAna karyuM` che. (4) evI ja rIte DAkaTara, vaidya, jyotiSI, brAhmaNa, zikSaka ke sAdhu saMsthA AgaLa te samAjanI bahena beTInI Ijjata salAmata hovI joI e. 5. gharamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa1 bApa jema dIkarA-dIkarI upara vizvAsa mUke che, tema vahuo upara vizvAsa mUke, avizvAsa na kare te zIlaniSThA jAgI zake. tA. 4-9-11 bhAratIya saMskRtimAM satyanuM sthAna 1. bhAratIya saMskRtinuM sAtamuM aMga satyaniSThA che. jaina sUtramAM bhAva tya, karaNasatya ane gasatya, e traNe satya batAvyA che. bhAvasatya eTale aMtaramAM paDeluM satya ke tatva.karaNa satya eTale sAdhanamAM acarAtuM satya ke tathya. gasatya eTale mana, vacana, kAyAnI eka rUpatA dvArA AcaraNa ke vRttinuM satya. 3. satya bhAratamAM ja che, bIje nathI, evuM hota te "sarva satye pratiSThitam (AkhuM vizva satyane AdhAre TakI raheluM che), evuM na kaheta. paNa bhAratamAM satyane sAmAjika mUlya ApavAmAM AvyuM che. eTale ja gAMdhIjIe satyAgrahane kAryakrama mUka hato. paNa jyAre mANasa zarIra ane zarIrasaMbaMdhanI maryAdAne mukhyatA ApI de che, tyAre satya gauNa banI jAya che. eTalA mATe ja sarvAgI krAMtikAra satya mATe pitAnA prANa, pratiSThA ane parigraha, homI de che. 3. saMta ane satI zabda satamAMthI ja banyA che. sane brahma kahyuM. ene je jANe te brAhmaNa kahevAya. kSatriya mATe cAlI AveluM satya TakAvI rAkhavuM, Teka pALavI, vacana pALavuM, e ja dharma che. zibi, dadhIci, bali. harindra vageree kaheluM ke vicAreluM satya ka sahIne paNa AcaryuM. 1. bhAvasatya pAlananA prasaMge 1. rAjA dazaratha pAse vacana mAgatAM pahelAM kaikayI temane yAda devaDAve che, pachI temanA mukhethI satyanuM mahatva kahevaDAve che. paNa vacana mAMgyA pachI rAja dvidhAmAM paDe che, tyAre kaDavA vacana kahIne keyI satyamArge prere che. A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para banene jhaghaDe maTADavA tarata rAma Ave che; pitAnA vacanane satya karavA khAtara pite rAjya tathA kuTuMba badhuM choDIne vanamAM jAya che. 2. rAmane guharAja ghera padhAravAnI vinaMti kare che, paNa tApasa veSa laIne vicAravAnI 14 varSanI pratijJA hoI teo A Agrahane satya khAtara namratAthI TALe che. 3. "pitAjI prANa choDI deze, eTale pratika rUpe vanapraveza karIne pAchI ayodhyA phare'ema jayAre sumaMta sArathI rAmane dazaratha vacana kahe che, paNa rAma parama satyanA AgrahI hoI ene svIkAratA nathI. 4. vibhISaNa pahela vahelAM rAma pAse Ave che, tyAre badhA sAthI tene avizvAsanI najare jue che, paNa rAma tyAM aMtaramAM paDelA avyakta satyane AcaravA mATe tenA pratye avizvAsa mUkatA nathI 5. vibhISaNa pitAnA rAjyAbhiSeka vakhate rAmane nagaramAM padhAravAnI vinaMti kare che paNa pitRvacanane satya karavA mATe pite jatA nathI, lakSmaNa ane vAnara sAthIone mokale che. 6. draupadInA cIra haraNa vakhate badhuM ja bahAranuM gayeluM hatuM paNa bhItaranuM satya prakAzamAna hatuM. A satya prakaTAvavA bha. zrIkRSNa Ave che. 7. bha. mahAvIre aMtaramAM paDelA satyane jagata AgaLa pratyakSa karavA abhigraha karyo, anArya dezamAM gayA, kaSTa sahyA. 8. dharmarUci munie gurunI AjJA karatAM satyanI AjJA sarvopari mAnIne kaDavA tuMbaDAnuM zAka pite khAdhuM. 9. torale jesalanA pApa khullo karAvyA, satya pragaTa karyuM, eTale nAvaDI DUbatI aTakI. 10 gAMdhIjIe satyane mATe potAnA pakSamAM Avela cukAda phagAvI dIdho. 5. jainadharmamAM zIlane samAjamAM pratiSThita karavA mATe judI judI kathAo goThavAI samAja samakSa zIla vrata svIkArAya che; jyAre hiMdudharmamAM satyane sAmAjika pratiSThA ApavA mATe satyanArAyaNanI kathA goThavAI, satyane nArAyaNanuM svarUpa apAyuM. emAM cAre varNanA puruSo ane mahilAo, je je varNanA hoya te te varNanA kartavyo satyanA nyAsane saMkalpa karIne pALe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 AmAM eka brAhmaNa, kaThiyArA, vANI, rAjA ane vaizyapatnI tathA putrI badhAM pAtrA potAnuM kartavya cUkIne pachI pAchA satyaniSTha bane che. samAjamAM vizvAsu bane che, chevaTe A badhAthI khIjAone preraNA maLe che. A kathAne A yuge A rIte ghaTAvAya teA enAthI thatA durupayoga ane tyAga vagara puNya meLavavAnI lAlasA aTake ane satya AcaravAnI niSThA vadhe. tA. 18-9-61 10 bhAratIya saMskRtimAM satyanAM pAsAMo 1. sanAtana dharmanuM lakSaNa che.- * satya '. emAM paNa priya mAlavuM, apriya nahIM, tathA priya paNa jU DhuM na khAlavuM, ema batAvIne satyanA Agraha rAkhavAmAM AvyA che; chatAM kaDavuM ke mama upara prahAra karanAruM vacana tathya hovA chatAM satya nathI hatuM kAraNa ke je prANie mATe atyaMta hitakara hoya te ja satya kahevAya che. draupadIe jyAre duryodhanane ' AMdhaLAnA putra AMdhaLA ja hoya che,' evuM mam kArI vacana kahyuM, ethI chevaTe mahAbhArata nIpajyuM. mATe ja dazavaikAlika sUtramAM sAdhaka mATe vacana zuddhi upara khUba vistArathI kahyuM che ke sAvadya, niraka, makArI ke kaza bhASA na khAlavI. 2. gAMdhIjIe kahyuM hatuM ke jA Thu* mAlavAthI jo svarAjya maLatuM hoya te evA svarAjyane huM jatuM karuM. ApaNe mahApuruSonuM kaheluM karIe, paNa karelAnuM anukaraNa nahI' karIe. dha rAje anyAyI durgaMdhananA pakSathI droNAcAryane yuddha virata karavA mATe ane nyAyane pratiSThita karavA mATe paristhitivaza 'narAvA kuMjarAvA ' evA satyAsatyamizra vAkaya prayAga karyo, emAM zrIkRSNa tathA dharmarAjanA doSa karatAM sAmAjika paristhitinA dASa ja vadhAre che. samAja kalyANa mATe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 eTaluM jUThuM kheAlavuM paDayuM, tethI temanA ratha nIce utaryAM. 3. jyAM tamArA vAkayanA be artha nIkaLatA hAya tyAM sAmeA mANasa je artha kADhe, te ja sAco mAnavA; agara teA kheAlatI vakhate ja potAnA vAkayanI ceAkhavaTa karI devI 1. ajanA traNa va jUnuM dhAnya, e artha samajavA chatAM, vasurAjAe nArada-parvatavivAdamAM parvatanA khoTA pakSa laI, ajanA jUnA artha tA bAkaDA che ane navA artha dhAnya che; e rIte gALagALa phaisaleA bannene rAjI rAkhavA ApyA, tethI asatyane kAraNe tenu siMhAsana pRthvI upara paDI gayuM ane marIne te narake gayA. 2. bhagatajIe kheAlyA vinA paNa pAhaNA tarapha IzArAthI gAya lenArane chetaryA; A rIte JAna hovA chatAM asatya Acaryu. 4. zrApa ane varadAna satyavAdI puruSanA aMtaranA haiyAnA ukaLATa ane AzIrvAda che. satyavAdI puruSanuM vacana sAcuM paDe che, kAraNa e che ke te satyane vyApaka karavAmAM TakA ApatA hoya che. bhAva satya ane vacana satyanI sAthe karaNa (sAdhana) satya (zuddhi) nA Agraha rAkhavAthI ja satyanI sAdhanA sarvAMgI thaI zake. 5. asatyano udbhava svArtha, lAbha, krodha, abhimAna ke hAsyathI thAya che. tene dUra karI satyanI samAjavyApI pratiSThA UbhI karavI joI e. tA. 25-9-61 11 bhAratIya saMskRtimAM sAdhanazuddhinA Agraha 1. satyanA judAM-judAM pAsAMomAM sAdhanazuddhinu mahattvapUrNa sthAna che. sAdhananI sAthe e vastu joDAyelI che sAdhya ane sAdhaka. A dizAmAM khristI, islAma vagere dharmoe paNa khUba prayatnA karyA che. dA. ta. 1. Izukhriste eka vezyAne patthara mArA karIne mArI nAkhavA taiyAra thayelA lAAne kahyuM ke jeNe manavacana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamathI AvuM pApa na karyuM hoya te pattharamAro karI zake che. bIjAne adhikAra nathI. badhAye vicAryuM ke temanA jIvanamAM kAMIne kAMI pApAcaraNa thayuM che, ema jANuM cAlyA gayA. AmAM sAdhanazuddhine Agraha rAkhavAmAM AvyuM che. 2. Izu jyAre eka zrImaMtane ghera gayA tyAre eka patita bAIe pApane pastAvo karI IzunA caraNamAM mAthuM DhALIne caraNe AMsuthI palALyAM. pelA zrImaMta to enI niMdA ja karatA hatA, paNa Izue kahyuM. "tamArA karatAM e pastAvo karIne vadhAre zuddha thaI che." 3. hajarata alIne eka gunegArane nyAya ApatAM gusso Avyo tethI teo nyAyanI khurazI uparathI utarI gayA ane gusse zAMta thayA pachI, e nyAya Ape. kAraNa gussAnI vakhate zetAna peThA hata; eTale te vakhate nyAya na apAya. 4. paNa bhAratIya saMskRtinI e vizeSatA che ke ahIM sAdhana zuddhine vyApaka banAvavA mATe varNAzrama vyavasthA UbhI karI che eTale saMsthA ane guNe banne AvyA. dA. ta. bha. rAmane kekeyI be vacanenI vAta kare che tyAre rAma sAre bhAva le che, kauzalyA paNa avaLe artha letI nathI, pUrvagraha nathI rAkhatI, rAma lakSmaNa ane sItA vanavAsa jatI vakhate vanavAsamAM keksI pratye durbhAva rAkhatA nathI. bhArata senA laIne mAtAo sahita rAmadarzane AvatA hatA tyAre gRha ane lakSmaNanA manamAM bharata pratye zaMkA thaI ke kadAca e yuddha karavA AvyA hoya, paNa bha. rAma dhIraja rAkhavAnuM kahe che. paNa rAmane bharata daMDavata praNAma kare che. rAma kaikeyI mAtAne bheTI paDe che. teoe kaikeyI pratye roSa jarAya na rAkhyo, bIjAonA manamAMthI paNa zaMkA ke durbhAva kADhI nakhAvyuM. 5. bha. kRSNa pAMDavo tathA arjunanA manamAMthI roSa kaDhAvyA pachI ja mahAbhArata thavA de che ane pAMDavonA manamAM paNa mahAbhArata thayA pachI 18 akSauhiNIsenA yuddhamAM maravAne pastAvo thayo ane teo himAlayamAM gaLI javAnuM nakkI kare che. 6. jyAre pAzcAtya saMskRtimAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hemarata iliyaDa kAvyamAM pele sinika yuddhathI (arjunanI jema) kaMTALe che paNa jyAre yuddhamAM senA kapAya che, tyAre tene gusse caDhe che; tene pastAvo thato nathI. A bhAratIya saMskRtinI e vizeSatA che ke "che yuddha to jagavavuM paNa prema rAkhIne e lakSya rahyuM che. cha. gAMdhIjIe kogresIlekenA dilamAMthI aMgrejo pratyene DaMkha kaDhAvI dIdhe eTale ja lerDa mAuMTabeTanane svataMtra bhAratanA prathama gavarnara janarala svIkAryA. 8. ceTakazrAvaka aparAdhInI sAme laDayA, paNa ene pratye dveSabuddhi nahotI rAkhI. 2. satya mATe zuddhipaMcakane vicAra karavo joIe-sAdhanazuddhi, sAdhyazuddhi, sAdhakazuddhi, saMsthAzuddhi ane samAjazuddhi. sAdhya zuddha hovuM joIe, e te nirvivAda che, paNa sAdhanazuddhinA AgrahamAM matabheda che. tIrtha kare tathA gAMdhIjI sAdhanazuddhine Agraha rAkhatA. sAdhya, sAdhana bane zuddha hovA chatAM sAdhakazuddhi na hoya, sAdhakanuM khAnagI jIvana judu, jAherajIvana judu, ema hoya, to samAjane vizvAsa na bese. sAthosAtha te sAdhaka je kuTuMba, vahepAra ke dharmanI saMsthAmAM kArya kare che, te paNa zuddha hovI joIe. evI ja rIte naitika saMgaThano dvArA samagra samAjanI zuddhi mATe paristhiti parivartana thavuM joIe. tA. 210-61 bhAratIya saMskRtimAM prAmANika jIvana vyavahAra (1) prAmANika jIvanavyavahAra, e bhAratIya saMskRtinuM AThamuM aMga che. prAmANika jIvana vyavahAramAM 9 to Ave che. 1. vacananI prAmANiktA 2. vizvAsa bese e rIte vartavuM, 3. imAnadArI 4. bina hakanuM na levuM, 5. vaphAdArI 6. vahepAramAM bIjAnI ciMtA karavI 7. pitAnuM ke vaDIlonuM devuM phITI gayeluM hoya te paNa cUkavavuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. karakasarathI cAlavuM 9. maphata na levuM. 2. AnA para kramazaH dAkhalAo-1. gadhAzAha bheMsAzAha gujarAtamAM vepAra karavA AvelA te vakhate rUpiyA ochA paDyA, tene badale mUchane vALa Ape, ane pachI potAnuM vacana pALyuM. 2. yudhiSThira pAse duryodhana vizvAsa karIne pUche che ke mArA upara bhImanA prahAranI asara na thAya te upAya che ? tyAre yudhiSThire kahyuM -mAtA gAMdhArInI daSTi tArA zarIra upara pharI jAya te tAruM zarIra vajAga banI zake. briTIza saltanata AtamAM hatI te vakhate gAMdhIjIe teno geralAbha na UDAvyA, UlaTI tene madada karI. gupta rAkhavA jevI rAjakIya vAta paNa briTIza guptacarane batAvI ApatA. gujarAtanA bhImAzAhe bhalene eka hajAra sonAmahore ApavA mATe potAnA putra upara ciThThI lakhI ApI, paNa putre khoTI mahere ApI, tethI bhImAzAhe putrane Thapake lakhI kharI senAmahore ApavAnuM lakhyuM. tethI bhIlonuM hRdayaparivartana thayuM. 3. IMgleMDa vagere dezamAM chApAne Dhagale ema ne ema mUkI jAya, chatAM koI matamAM laI jatuM nathI. 4. janakapurInA dUto dvArA rAmacaMdrajI vagerenA khuza khabara sAMbhaLyA pachI dazaratha rAjA tathA sabhAsado temane bheTa-sogAda ApavA maMDe che tyAre dUto letA nathI, kAnamAM AMgaLIo ghAlIne kahe che, aNahakanuM levuM e anIti che. sItAjI jyAre gUha nAvikane nadI pAra utAravAnA bhADA peTe cUMdaDI ApavA maMDe che, tyAre te lete nathI; kAraNa ke dharmaprAptinuM vadhAre vaLatara maLyuM che, ema teNe kahyuM. 5. lakSmaNa mUccha vakhate rAvaNanA vidya suSeNane bolAvavAmAM Ave che, paNa eka vAra te vaphAdArIne prazna ADe Ave che, tethI te sAravAra karatAM aTake che, paNa pachI tene pitAne AMtarika dharma sUjhI Ave che ane lakSmaNanI cikitsA karIne mUccha dUra kare che. 6. zrImadajIe jenI sAthe jhaverAtane sodo karyo hate, bhAva bahu vadhavAthI te bhAInI paristhiti ApavAnI ke vadhArAnA rUpiyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 cukavavAnI na rahI, paNa zrIma"ne tenA karatAM vadhAre ciMtA thaI ane temaNe tenI pAsethI seAdAciThThI laI phADI nAkhI, tene nizciMta karyA. 7. amadAvAdanA eka bhAI e pAtAnA pitAnu devuM bAkI hatuM te badhA leNadArAne kheAlAvIne AgrahapUrvaka cUkavyuM. 8. gAMdhIjIne mATe jelare jelamAM 150 rUpiyAne badale 300 rUpiyA kharcanA maMjUra karAvyA, paNa temaNe kahyuM: ' mArI tabiyata sArI hota te huM sI kalAsamAM raheta, paraMtu 35 rUpiyAthI vadhAre kharca na laI zakuM, kAraNa ke e badhA kharcanA khAjo mArA deza upara paDe che. 9. gAmaDiyaNa kALI bahenane garIbAImAM madada karavA eka maNu jAra ApavA mAMDayA, paNa teNIe te na svIkArI, tene maphatanuM levuM gamatuM na hatuM. moTe bhAge gAmaDAomAM prAmANika jIvana vyavahAranI mAtrA vadhAre jovAmAM Ave che. (tA. 9-10-61) 13 AjanA yuge bhAratIya saMskRtinA avazeSA 1. bhAratIya saMskRtinA raDacAkhaDacA avazeSo Aje paNa gAmaDA, pachAta varga ane nArI jAtimAM jovA maLe che. vindranAtha ThAkura vagere sAMskRtika dRSTAe eTalA mATe ja bhAratIya saMskRti ane bhAratanAM vakhANa karyAM che. ma. gAMdhIjI pote paNa bhAratamAM janmavAnuM ane meM hindu hovAnu gaurava letA hatA. eTale mAtra gaurava gAnathI have kAma cAlavAnuM nathI, have teA nAvaDInI sAme jema dhruva kAMTA rahe che, tema ApaNe bhAratIya saoNMskRtinA dhruva kAMTA sAme rAkhIne vartIzuM teA ja jIvana saphaLa thaze... bhAratIya saoNMskRtinA prathama a`ganA cAra sUtreA paraspara saMkaLAyelAM che. khIjI rIte joI e tA mAtApitA, pachI AcArya ke zikSaka ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTa pachI atithi ane temAMya utkRSTa atithi brAhmaNa ane sAdhunI kramazaH preraNA le, kAraNa ke e badhAnI javAbadArI emaNe bajAvI che. 3. dAkhalA tarIke 1. pannA dAI e rANA uyasiMhane bacAvavA mATe potAnA putranu balidAna ApyuM ane uyasiMhane Azraya ApavA mATe kuMbhaLagaDhanA killedAra AzAzAha jainane kahyuM, paNa te zaraNAgata ane atithine Azraya ApavAnI bhA. saMskRtinI vAta bhUlIne tene nA pADavA jatA hatA, tyAM ja AzAzAhanI vIra mAtAe kaDaka zabdomAM saMskRtinI yAda ApI. AzAzAhe mAtRpreraNA jhIlIne uyasihune Azraya Apyo. 2. sagALazA zeTha atithi mATe potAnA putrane khAMDaNiye khAMDe che, chatAM mukha para hAsya pharake che, e rIte atithi satkAranI kasoTI Ape che. 3. gAMdhIjIe mAtAonI tAkAta jagADI. pariNAme eka mAtAe potAnA bALakane svarAjyanI laDatamAM gALAthI vIdhAtu joI, gaurava lIdhuM. 4. DAyarazAhI vakhate eka chekarA svarAjya AMdolananI patrikA vaheMcatA hatA, peAlIse patrikA cheDavAnu kahyuM, paNa te choDatA nathI. gALIe vIMdhAya che, tenI bahena hAthamAM rASTradhvaja laIne nIkaLe che. 5. eka rabArInA putre khUna karyuM.. tenu` kAI sAkSI na hatu. teNe pitA AgaLa vAta karela. pitAe kesa noMdhAvI chekarAne gunA badala sajA karAvI, pote raDayo, paNa kartavyapAlananA saMtASa hatA. 6. eka AdivAsIne ghera eka kasAI gheTAMbakarAM kharIdavA rAtre kAyA, AdivAsInA baiMkarAe tene rUpiyAnA leAbhe mArI nAkhIne dATI dIdhA. savAre bApane khabara paDI, kArTa kesa noMdhAvyA, nyAyAdhIza phrAMsIne badale janmaTIpanI sajA kare che. bApa eka bAju raDe che, khIjI bAju pitRkartavyanuM gaurava anubhave che. 6. gautama svAmInA 500 tApasa ziSyAne bha. mahAvIra pAse jatAM kevaLa jJAna thaI jAya che. chatAM teo gautama svAmIne ( peAtAnA karatAM alpajJAnI hovA chatAM ) namana kare che. rAmakRSNa paramahaMsa sAdhanAmAM ucca Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovA chatAM vidhivata saMnyAsa svIkAryo na hoI eka brAhmaNane namana kare che ane brAhmaNa emane kare che. (tA. 16-10-61) 14 bhAratIya saMskRtimAM anAkramaNunA avazeSo 1. anAkramaNa eTale pote cAlI calAvIne AkramaNa na karavuM eTale ja artha nathI, paNa AkramaNa thAya to mAtra kAyara thaIne niSyi rIte besI rahevuM ema nahIM, paNa pratyAkramaNa ahiMsaka rIte karavuM. anAkramaNane artha game tema, anyAya-atyAcArane, dAdAgIrIne, julamane calAvI levuM, ema nathI ja. paNa pratyAkramaNa karavA mATe paNa samartha vyakita hovI joIe, eTale evI vyakitanI avejImAM rAjya AvyuM. ApaNe pratyAkramaNane viSaya mAtra rAjyanA hAthamAM rAkhavA mAgatA nathI, rAjya anyAyanivAraNanuM saMpUrNa kArya na karI zake. mATe naitika saMgaThana dvArA DaMkha rAkhyA vagara sAmudAyika rIte ahiMsaka zuddhi prayoga dvArA pratyAkramaNa karavAnI vAta ApaNe karIe chIe; kAraNa ke ApaNe joyuM ke sattA hAthamAM AvatAM ja rAjyakartAo pote nirdoSa upara anyAya atyAcAra karavA lAgyA, strIonuM apaharaNa karavA lAgyA, eTale AvA anyAyI-julamI rAjAo pratye pratyAkramaNa karavAnI javAbadArI keTalAka taTastha kSatriyoe lIdhI. dA. ta. 1. vAlIe nAnAbhAI sugrIvanI patnInuM haraNa karyuM, eTale tene mArIne tenA putra aMgadane rAme rAjya sepyuM. pite DaMkha na rAkhyo. 2. ema ja rAvaNane yuddhamAM mArI, tenuM rAjya nyAyI vibhISaNane soMpyuM. 3. rAjasthAnamAM be rAjapUta kaTTA duzmana hatA, paNa jyAre eka gADA hAthInI haDapheTamAM duzmanane dIkare AvI javAnuM hatuM, tyAre teNe tarata vacamAM paDIne chokarAne bacAvI lIdhe, ethI pelA duzmananuM haiyuM pIgaLyuM. AkramaNanI sAthe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 DaMkha na rAkhavAthI AvuM banyuM. udayapuramAM rANA svarUpasiMhajIe garIba hirajanonI mAgaNI na svIkArI. harijane tyAMnA nagarazeTha capakalAlajI pAse AvyA. nagarazeThe rANAne samajAvavAnA prayatna karyA, paNa niSphaLa gayA, chevaTe temaNe hirajAne saMgaThita thaI te darabAragaDhanI saphAI prazna na pate tyAM sudhI na karavAnI salAha ApI. ethI rANA gabharAyA. zeThane kheAlAvyA, ukela pUchyA. roThe temanI mAgaNI pUravAnI rANA pAse hA paDAvo, ane hirajanA zeThanA kahevAthI kAma upara lAgyA. 5. kuliyA kuMbhArane Arya samAja gurukulanA AcArya hiMdu-muslima hullaDa vakhate musalamAnane mAravA mATe kheAlAvavA AvyA. paNa phuliyAe kahyuM- mArAthI mANasa mAravAnuM kAma na thAya.' AcArye kahyuM-khatama thaI jaIza.' phuliyA kahe-mArA gharamAM huM, mArI patnI, traNa bALA ane gAya vAcha ema sAta prANI chIe, bhale marI jaIzuM, paNa dharma cheADIzuM nahIM. Ama anAkramaNanI vastu balidAna sivAya AvatI nathI. 6. yapuranA poliTikala eja Ta prajAne khUba raMjADatA, najIvI bAbatamAM leAkeAne TIpI dete!, eka divasa prAe maLIne ene mArI nAkhavAnuM nakkI karyuM. ema ja thayuM. ene mArI nAkhyA pachI e khabara briTanamAM jatAM tyAMthI jayapurane tApathI UDADI devAnA hukama AvyuM. jaina divAne potAnA gunA kabUlIne pAtAnA upara badheA doSa vahorI lIdho. kesa cAlyo. phrAMsInI sajA thaI, khuzIthI svIkArI. teNe prajAne maratI vakhate saMdeza ApyA ke briTiza sarakAra pratye Dakha na rAkhoA. phAMsIne mAMcaDe caDatAM ja hRdya badha paDayuM. prajAe khUba ja bhAvathI AhasaMskAra karyA. A rIte anAkramaNanuM tattva bhAratanA leAkeAmAM paDyuM che. (tA. 23-10-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjanA yuge tAdAo ane tATasthane vyavahAra Aje saMsthAone yuga che, eTale tAdAmya ane tATazya kayAM ane zI rIte levAM joIe, e viSe vicArI gayA pachI have vizvamAM je 6 prakAranI saMsthAo-(1. kuTuMba saMsthA 2. jJAti saMsthA 3. dhaMdhAdArI saMsthAo, 4. dharmasaMpradAyanI saMsthAo 5. rAjanaitika saMsthAo 6. AMtararASTrIya saMsthAo) che, emAM kenI sAthe, kayAM ane keTaluM tAdAmya ane tAdrazya rAkhyuM. 2. kuTuMbamAM mAtA-pitA sAthe rahetAM dIkarA-vahu tAdAbhya rAkhe che, paNa jyAM mAtA-pitA kaTakaTa karyA kare, premathI na kahe tyAre tATastha mATe zaheramAM AvIne rahe che. keTalAMka dIkarA-vahu svataMtratAne nAme svacchatA poSavA zaheramAM Ave che. 3. jJAtinI sAthe tAdAmya jarUra rAkhavuM, paNa jyAM saMkIrNatA hoya tyAM tATazya rAkhavuM. jJAti dvArA sArAM kAme thatAM hoya te jarUra bhaLavuM. gAMdhIjIe chevaTa sudhI pitAnI jJAti sAthe tAdAbhya rAkhyuM, chatAM jyAM saMkIrNatA hatI, tyAM saMzodhana karyuM ethI jJAtivALA nArAja paNa thayA, tethI emaNe eTale aMze tATazya rAkhyuM. keTalAMka jJAti saMgaThane dhaMdhAdArI hoya che, te saMgaThanamAM je sArAM to che tyAM tAdAmya ane de heya tyAM tATastha rAkhavuM. gAMdhIjIe jema kuTuMba, jJAti ke dharma saMpradAyane pitAnA taraphathI tyAga nahoto karyo, teo te emAM jyAM jyAM dUSaNe hatAM tyAMtyAM tenuM saMzodhana karatA gayA. pachI te moTI saMsthA (koMgresa) sAthe anusaMdhAna thaI gayuM, temaNe e saMsthA sAthe tAdAmya chevaTa sudhI rAkhyuM. tATastha paNa rAkhyuM. ema ja vizva vAtsalyamAM badhAya pravAha sAthe tAdAmya tATazyane viveka sAdhIne AgaLa vadhavuM che. (tA. 30-10-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAyAsa-AyAsa kayAM ane kevI rIte? anAyAsa-AyAsamAM nIcenA muddAo vicAraNIya che- 1. jyAM AyAsa karavo hoya, tyAM anAyAsana kare. 2. jyAM anAyAsa joItA hoya tyAM AyAsa na kare, 3. jyAM puruSArtha karavAno hoya tyAM prArabdha ke niyatine AgaLa na lAve, 4. jyAM prArabdhavAdane lagADavo hoya tyAM puruSArtha na kare. 5. AyAsane nAme anadhikAra ceSTA na kare. 6. anAyAsane nAme adhikAra-aceSTA na kare. 7. kALe AyAsa (vilaMbakArI nIti na pakaDe) kare 8. akALe anAyAsa na kare. 9. jyAM tAdAmya sAthe tAdrazya goThavAI gayuM hoya tyAM anAyAsa kare. 10. jyAM tApUrvaka tAdAmya hoya tyAM AyAsa vadhAre kare. 11. anAyAsa AyAsamAM jyAM Agraha pakaDavAne hoya tyAM satyAgraha pakaDe, jyAM anAgraha pakaDavAne hoya tyAM anAgraha pakaDe. 12. puruSArtha ane puruSAnarthane viveka karavo. 2. ane zastrAstra sajIne DaMkha rahita thaI yuddha karavAne TANe, mohavaza thaI niSkriya thaIne besI jAya che, e AyAsa karavA TANe anAyAsa hato. 2. eka mANasa pAse ghaNI saMpatti che, chatAM nyAyanItine avagaNIne vadhu dhana meLavavA puruSArtha kare che, e anAyAsa joItuM hatuM tyAM AyAsa thAya che. 3. duHkhI garIbanI sevA karavAmAM puruSArtha karavo hoya tyAM prArabdha ke niyativAda baphAya che ane 4. jyAM pitAnA mATe sukhasagavaDo meLavavAmAM, vadhu dhana meLavavAmAM prArabdha ke niyatine AgaLa lAvavI hoya tyAM puruSArthavAda baphAya che. A banne khoTe prArabdhavAda ke niyativAda ane kheTe puruSArthavAda che. 5. jyAM pitAnA adhikArathI paranI vAta hoya, bahenanuM kArya hAya, kheTe jhaghaDe Ubhe karave, nakAmI TakaTaka karyA karavI; e anadhikAra ceSTA che. ane 6. jyAM pitAnI javAbadArInI vAta che, pitAne kahevAne haka che, kartavya che, tyAM pote Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cupa rahe, pramAda kare, anubaMdha bagaDele ke tUTelo hoya tyAM sudhAravAsAMdhavAnuM kAma na kare e adhikAra-aceSTA che. A amAruM kAma nathI, ema kahIne sAdhuo ke lekasevake chaTakI jAya to teo pitAnI javAbadArI cUke che. 7. anAyAsa-AyAsane rahasyArtha nahIM samajIne jyAM vilaMbakArI nIti[dIrdha sUtratA apanAvAya che, kahevAya che, "haju samaya pAkyo nathI, leke haju taiyAra nathI, amuka leke sAthe Avaze te pachI ame AmAM paDIzuM agara te mATe kAryakrama Avaze tyAre zAMti sthApavA jaIzuM.' e badhuM kheTe anAyAsa (AyAsathI aTakavuM) che. bha. mahAvIre eTalA mATe ja kahyuM: "mA paDibaMdhaM kareha" ( satyakAryamAM DhIla na kare). 8. keTalAka leke akALe anAyAsanuM vidhAna karyA kare che. koI beTI vastu ke beTe kAryakrama cAlato hoya tyAre mAtra nA pADIne rahI jAya che, tenI avejImAM sArI vastu ke sAre kAryakrama ApatA nathI. 9. Agraha-anAgrahane viveka paNa anAyAsa-AyAsamAM vicAraNIya che. 10. e ja puruSArtha UlaTI dizAmAM paNa na thavo joIe. Aje avakAzayAtrAnA puruSArtho, skUtanika ke paramANuM bebonI harIphAI mATe puruSArtha puruSAnartha che. evI ja rIte sAMpradAyikatA, jJAtIyatA, prAMtIyatA ke aMdharASTrIyatA vadhAravAne puruSArtha paNa puruSArtha che. (tA. 30-10-61) bhAratIya saMskRtinA cAra guNenuM saMkalana 1. zIlaniSThA, mAtRpUjA, satya ane prAmANikajIvana vyavahAra, e cAra guNe bhAratIya saMskRtimAM te vaNAyelA ja che, paNa samagra vizvamAM phelAvavA hoya te kyA baLa dvArA kAma karI zakIzuM? Aje cAre bAjuthI bhAratIya saMskRti upara AkramaNa thaI rahyuM che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 bhAratamAM paNa enI sAme virodhI paribaLo UbhAM che, temane khALavAM zI rIte ? e muzkelI che, paNa nirAza thavAnI jarUra nathI. gAmaDAM, pachAtavarga ane nArI jAti, e traNa baLa bhAratamAM che ja, pazcimamAM paNa chUTAchavAyAM evAM tattavo paDayAM che. 2. mAtupUjA ane zIlaniSThA mATe dAkhalAo-1. amerikAthI misasleDa (mIrAM bahena) gAMdhIjI pAse AvyAM, tyAMnA bhautika ane chUTachATavALA vilAsI saMskAramAM ucharelAM, e bahena bhAratamAM gAMdhIjInA AzramamAM saMyama, sAdAI ane vAtsalyamaya jIvana svIkAre che; bhAratIya saMskRtimAM pitAnuM vyakitatva ogALI de che. 2. jarmanInAM eka bahena "egAstA lAtAra' jemane hiMdanA eka bahena maLyAM ane bhAratIya saMskRtine paricaya Apyo. e bAInA pati 6 mahinA pahelA laDAImAM gujarI gayA hatA, emanI jJAtimAM punarlagna thaI zake che, paNa A bAI e vaidhavyajIvanamAM brahmacarya svIkAryuM. hiMdustAnamAM AvI. mArI sAthe carcA vicAraNuM karI. 3. eka svIDiza daMpatie hiMdustAnamAM AvyA pachI hiMdanA bALakane dattaka levAnI IcchA darzAvI ane amadAvAdanA anAthAzramamAMthI dattaka laIne gayA. 4. durbhAgye vacagALAmAM A baMne guNe pratye upekSA karavAmAM AvI. nArIne alila rIte citaravA mATe sinemA, nATaka, piSTaro, azlila sAhityane puruSArtha thayo, evI ja rIte kanyAvikraya, vRddhavivAha, bALalagna, kajoDA lagna cAre bAjunuM azlila vAtAvaraNa mAtRpUjA ane zIlaniSThAthI vidhI dekhAya che. eTale have vidhavA bahene ane AjIvana brahmacAriNI tarIke rahevA IcchanAra kumArikA bahene mATe samAjasevAnI evI pavitra saMsthAo, AzramamAM rahIne potAne sarvAgINa vikAsa karI zake, evI jogavAI UbhI karavI paDaze. kuTuMbanuM vAtAvaraNa paNa saMyamI, sAdAIvALuM devuM joIe. gAMdhIjIe AzramamAM aneka bahenane pavitra vAtAvaraNamAM rAkhIne ghaDatara karyuM, jokhama kheDyAM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 AkSepo sahyA. gRhasthAzramamAM rahIne brahmacarya pALanArAM joDalAM paNa taiyAra thayAM. evI ja rIte pArasI kuTuMbamAMthI keTalAMka bahene maLI zake, jee AjIvana kaumArya vrata pALI zake, khristI dharmAMmAM te ghaNI kumArikA bahene nIkaLe che, jeo sAdhvI tarIke rahI potAnuM jIvana zikSaNa ke sevAmAM gALe che. A rIte vizvamAM paDelAM nArI ratnAne tAravI-tAravIne levAM paDaze. bIjo upAya mAtRsamAja jevAM . saMgaThanAnA mAdhyamathI AMtararASTriya kSetre sAMskRtika saMsthAonI sAthe anubadha joDavA, e che. satya ane prAmANika jIvana vyavahArane vyApaka banAvavA mATe naitika janasagaDhaneA ( kheDUtA, mArA, pazupAlA, mAtRjAti, madhyamaane zaherI majUrAnAM) UbhAM karavAM joIe. jo Ama thAya te A cAre bhAratIya saMskRtinA guNAnu` saMkalana thaI zake. tA. 20-11-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krAMtikArAnAM jIvanA 1 krAMtikArInAM jIvane 1. je mANasa samAjamAM viziSTa javAbadArIpUrvaka jIve che, tene samAjanI dareka prakriyAnA vicAra karavA ja paDe che; samAjamAM jyAre jUnAM khATAM mUlyA, aniSTo pravartatAM hoya, tyAre jvAbadAra sAdhaka prANa, pratiSThA ane sUkSma ke sthULa parigraha hoDamAM mUkIne emAM parivartana karavA mATe prayatna karatA hoya, e ja mUlya parivata nane krAMti kahevAmAM Ave che. samAja zuddhi ke khATAM mUlyAmAM parivata na na thAya te vyaktinI Atma zuddhi sarvAMgI thatI nathI; eTale Atmazuddhi mATe paNa krAMtinI jarUra che. 2. sA~skRta bhASA pramANe krAMtinuM lakSaNa thAya che dravyakSetrakALabhAva pramANe vicArapUrvaka pagalAM bharavAM. 3. krAMtikAra dharamULathI parivartana karatI vakhate, emAM je maulika, upayAgI ane sArabhUta masAlA haze ene pheMkaze nahIM, paraMtu sAtatyarakSAnI sAthe parivartana karaze. sudhArAmAM mAtra eka ke be vastu laIne mAtra marAmata pUratuM kAma karavAmAM Ave che. 4. sAcI krAMti cirasthAyI hoya, emAM ghaNuM sahevuM paDe che, e ahiMsaka hoya che, paNa jemAM tAtkAlika parivartana jevu dekhAya che, te jalada ane asthAyI hoya che, hiMsaka hoya che, eTale emAMthI pratikrAMtinA gA phUTe che. 5. ekAMgI krAMtimAM , Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 dravya, kSetra, kALa, bhAva e cAramAMthI ekane laIne cAlavAmAM Ave che jyAre sarvAgI krAMtimAM cAritryane laIne cAlavAmAM Ave che. bIjA zabdomAM ekakSetrIya krAMti te ekAMgI krAMti, ane sarvakSetrIya krAMti te sarvAgI krAMti. 6. krAMtinI preraka eka vyakti hoI zake, paNa krAMti te saMsthAo ane samAja dvArA thaI zake. 7. Adya krAMtikAromAM Adimana ane bha. zaSabhadevanA nAme ullekhanIya che. manunA jIvana viSe khAsa ullekha nathI maLatuM, paNa temaNe racelI manusmRti uparathI ema kahI zakAya che ke temaNe varNAzramavyavasthAnuM suMdara nirUpaNa karyuM che. bha. RSabhadeve te cAre varNonuM suMdara ghaDatara karyuM. kuTuMba vyavasthA, ane samAja vyavasthA pratyakSa AcarIne batAvI. rAjya vyavasthA karI, samAjane vyavasthita karIne dharmakrAMti AgaLa vikasAvavA mATe caturvidha saMgha sthApanA pite sAdhu dIkSA lIdhA pachI kare che. samAja, rAjya, saMdha vagere badhAM mAM naitika dhArmika preraNA Ape che. jyAM anubaMdha bagaDe haiya tyAM tarata sAvadhAna kare che. 8. dharma krAMtikAramAM mukhyatve pAMca to hovAM joIe. 1. prANa-pratiSThA- parigraha choDavAnI taiyArI 2. dravya kSetrakALabhAvanuM yathArtha jJAna. 3. vyavahAra ane Adarzane meLa pADavAnI yogyatA, 4. jUnA Adarzo ke siddhAMtone sAcavIne navA pheraphAra karavA. 5. satata jAgRti rAkhIne bagaDelA ke tUTelA anubaMdhane sudhAravA-sAMdhavAne prayatna karo. tA. 18-7-61 savagI krAMtikAre 1. sarvAgI krAMtikAra badhAya kSetramAM UMDA utare, ema nathI hatuM, paNa samAjajIvananAM badhAMya aMgomAM pesI gayelAM khoTAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 mUlye! nIvArI sAcAM dha yukta mUlyone sthApe che. siddhAMtane TakAvI rAkhavA mathe che. prAcIna paraMparAonAM tattvAne sAcavI levaranuM rUpAntara kare che. 2. ene mATe krAMti karatAM pahelAM te dravya, kSetra, kALa, bhAva, cAreya jue che, bhale pachI te potAnI krAMtimAM nimitta eka vyakti ke vastune ja banAvatA hoya. 3. krAMti karatAM pahelAM peAtAnI zArIrika ane AdhyAtmika zaktionI pUrI tapAsa karIne temAM vRddhi kare che. 4. jaina tIrthaMkara bha. ariSTanemie sarvAMgI krAMti karI, temAM e nimitto maLyAM--1. mAtR jAtinI mahattA ane brahmacaryanI pratiSThA, 2. samAja jIvanamAM potAnA bhogavilAsa nimitte thatA pazuvadhatA aTakAva ane mAMsAhAra tyAga, karuNAnI pratiSTA . . jaina tIrthaMkara pArzvanAthe sarvAMgI krAMti karI temAM nimitta kamaDa tApasa banyA. karma kAMDA, vaheme ane camatkAro tarapha taNAtI prajAne sAcA AdhyAtmika tattvA tarapha prerita karI. saMdharacanA tA e bannee karI. 6. sarvAMgI krAMtikAra bha. zrIkRSNanA jIvanamAM krAMtinAM kayA tattvA hatAM ene mATe bhAgavatamAM AlaMkArika rIte bAlyalIlA ane yAgalIlAnuM varNana che. bAhyalIlAmAM 1. pUtanA rUpI avidyAne naSTa karI 2. zakaTa bhaMga rUpe kurUDhione bhaMga karyo. 3. vRtrAsuranI pratiSThA teADI. 4. cAre bAjunA vALamAM dRDha rahyA. 5. gAkuLanuM mahiyAruM sahiyAruM karyuM, sahakArI bhAvanA khIlavI. 6. mATI khAdhI tyAre yazeAdAmAe mukhamAM brahmAMDa joyuM. 7. badhI pravRtti pAchaLa adhyAtmanA anubaMdha doraDAthI baMdhAyela zrIkRSNe sAdhyA ane kAma ane lAbharUpI be jhADA tADayA. A pachI yAgalIlA karI temAM samAja sAthe svaccha MdatAne lIdhe nahIM joDAnAra alagatAvAdI ane peAtAnA zarIra ane zarIra sabaMdhI vastue ke prANIomAM rAcanArA ane potAnuM vaCsva ke sattA jamAvavA mATe khIjAene hAmanArA, evA AsurIvRttivALA upara naitika sAmAjika dabANa saMdhazakti UbhI karIne krame krame lAvatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 gayA. temAM bakAsura, aghAsura, dhenukAsura va. mukhya hatA. 2. A pachI gapasaMdhane abhinna banAvIne gosaMvardhanane kAryakrama mUkyo. govALIA Indrane naivedya dharatA hatA, tene badale govardhana parvatanI bhUmi kheDavA lAyaka banAvI, khAtaranuM naivedya apAvyuM. indra krodhe bharAIne badhA vAcharaDAo corI gaye, eTale zrIkRSNa Indrane harAvyuM. govardhana parvata che, ane uttama vRSabhanA vIryane vegazakita dvArA kheMcIne gAyone ApyuM, tethI traNa lAkha puSTa vAcharaDA thayA. indra vismita ane mugdha thaye. 3. mahiSAsurane gopAlakonI saMghazakti dvArA mahAta karyo. 4. mAtR jAti ane zramajIvIone pitAnuM prematattva samajAvyuM. veNu vagADIne syAdvAdanI jema emAMthI satasvara kADhyA; enuM 4 varNo, 5 yogI, 6 strI jAti, 7 prANijagata, e sAtanI sAthe anusaMdhAna karyuM. e sAta paikI nArI ane prANa jagata(gAya vagere)ne mokhare rAkhIne badhAne yathAsthAne goThavyA. yajakanI AgaLa mukhyatve aguptatA hovI joIe, eTale vastraharaNanA rUpaka dvArA hRdaya upara je kaSAyanA vastro hatAM, te haraNa karyA. 5. Ama avatArI banI mathurAmAM AvyA. krame krame kujAne saraLa banAvI, kaMsane zaMkha vagADyo. hAthI, malla, dvArapALa, kaMsa vagere dAMDa tane dUra karyA, mathurAnI gAdIe ugrasenane besADyo, pote moramuguTa dharyo, zastrane ThekANe baMsI dhAraNa karI. 18 vakhata ugrasenane dhanvayuddha karavA mATe preryo. yuddhane choDavA- cheDAvavAne saMkalpa karyo. 16108 nArIoe yuddha cheDavAnuM AMdolana mathurAthI DAkora sudhI AvIne jagADayuM. tethI raNachoDarAya kahevAyA. A pachI mahAbhArata yuddhamAM pAMDavonI tarapheNamAM rahyA kharA, paNa pote yuddha na karyuM, zastrasaMnyAsa karyo. kRSNane zaMkha pAMcajanya hata, emAM cAra varNa ane pAMcamA sAdhusaMte AvI gayA. A rIte zrIkRSNa sarvAMgI krAMti karI. tA. 25-7-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 3 sarvAMgIkrAMtikAra 1. sarvAM gIkrAMtimAM traNa vastu anivArya che. 1. te krAMti badhAM kSetrane sparze 2. vizvamAM naitika mUlyA na khAvAI jAya, tenI kALajI rAkhe. 3. siddhAMta mATe prANa, pratiSThA, parigrahanA tyAganI taiyArI hoya. A traNe uparathI ApaNe bha. rAmacandranI sarvAMgIkrAMtine cakAsIe. 1. kauTubikakSetre-raghukuLanI cAlI AvatI paraMparAmAM eka navA cIlA pADayA, moTAbhAI ne badale nAnAbhAI bharatane rAjagAdI apAvI. enI asara vibhISaNu, sugrIva ane bharata upara paDI. kuTuMbamAM bahupatnIprathAnA cIlA kApIne eka patnI prathAnA cIlA pADayA. siddhAMtamATe kuTuMbaviyoga sahana karIne vanavAsanI avadhi pUrI thayA pachI ja ayeAdhyA pAchA pharyAM. 2. sAmAjika kSetre krAMti-cAravarNAne, savizeSe nIcalA tharanA, AraNyaka lAkane apanAvyA. anArya gaNAtI rAkSasa, vAnara, rI cha vagere jAtimAMthI sArAM sArAM ratne tAravyAM, Aya-anAya samanvaya karyo. pUraka-preraka baLa vyavasthita karyuM. vanavAsa vakhate prajAsAthe AvatI hatI tene samajAvIne pAchI mAkalI ke mAre sthAnika sahayoga dvArA ja krAMti karavI che, temaja sItAnI zeAdha ke rAvaNasAthe yuddha vakhate paNa ayodhyAnI senA ke prajAne na kheAlAvI. 3. Arthika kSetramAM mahAjana dvArA krAMti karAvI. 4. dhArmikakSetre krAMti-pAte avatArI puruSa hovA chatAM dhArmikapuruSone namana karatA, temanuM vacana mAnatA. pachAtagaNAtA vargane pratiSThA ApIne UMcanIcanA bheda maTADayeA. 5. AdhyAtmikakSetre adhyAtma ane vyavahArane meLa besADIne krAMti karI. 6. sAMskRtika kSetre krAMti--nArI jAtinuM sanmAna, zAgata rakSA, maitrInirvAha, kata vyadaDhatA, satyarakSA, zIlaniSThA, prAmANikatA, vacanapAlana va. bhAratIya saMskRtinAM tattvA sAcavyAM. 7. rAjakIya kSetre krAMti-vAlInA bhogapradhAna saMskRtivALA rAjya ane rAvaNanA saramukhatyArazAhI rAjyane badale sugrIva ane vibhISaNanu anaitika Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjya sthApyuM. pUraka prerakabaLa vyavasthita ane saMgaThita nahotuM thayuM, pariNAme prajApriya rAme prajAnA eka bebI jevA nAnA sabhyanA vacanane lIdhe sItAne vanavAsa ApI viyoganuM duHkha ane apratiSThA sahI. sAthe ja e batAvI ApyuM ke pUraka-preraka baLanA sahayoga vagara rAjya ekaluM krAMti karI zakatuM nathI, karaze te paNa daMDazakti dvArA ja. tA. 1-8-61 savaMgIkAMtikAra 1. bha. mahAvIra ane buddha bannenA jIvanamAM siddhAMta mATe ane sAmAjika mUlyo khevAtAM hoya te vakhate prANa-pratiSThA-parigraha choDavAnI taiyArI hatI. bha. mahAvIranA jIvanamAM samAjanA ciMtana mATe 12 varSanI gheratapazcaryA, anArya dezamAM vividhakaSTa sahIne vicaraNa, vizvavAtsalyane siddhAMtane siddha karavA-karAvavA caMDakauzika sarpane pratibodha, gopAlaka dvArA gAye chUpAvavAne Arepa ane kAnamAM khIlA dharapAyA, IndranI sahAyatA levAne sAva inkAra, kevaLajJAna pachI saMdharacanA, aneka AghAta pratyAghAto vagere enI sAkSI pUre che. bha. buddhanA jIvanamAM satyanI zodhamAM prANAte paNa pIchehaTha na karavAno saMkalpa, hasate mukhe kuTuMbane cheDIne vizvamAM cAre bAju patharAyeluM duHkha dUra karavA pravarjayAgrahaNa; te vakhatanA cAlumArgo-gasAdhanA, dhyAna vagere tathA dehadamananA mAgaeNmAM joDAyA, paNa samAdhAna na thayuM, kAraNa ke temane to kalezakaMkAzamAM cIpacI rahela mAnavajAtine sthirasukha ApI zake, tevA mArganI zedha karavI hatI, eTale ekalA paDyA; 5. vizvAsu ziSyoe temane cheDyA, lekamAM niMdA thaI; ghaNuM kaSTa veThavuM paDyuM, mAranI senA upara vijaya meLavyo, ekale hAthe jhajhUmyA ane chevaTe satya jaDyuM. saMdharacanA karI. brAhmaNonA hiMsAmaya yajJone virodha karyo, temAM Thera Thera apamAna ane kaSTa veDyuM. 2. bha. buddha ane bha. mahAvIre mAnavajIvananA dareka kSetre krAMtine sparza karyo te A pramANe che :Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha0 mahAvIra strI jAtinI durdazA maTADI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat bha0 buddha dhArmikakSetre-yajJAdimAM thatI hiMsA aTakAvI. sAmAjikakSetre-saMdha sthApanA banee karI. jAtivAdane virodha bannee karyo. strI jAtine ucca sAdhanAne adhikAra Ape. ArthikakSetre- samyapha AjIvikAnuM vrata ApyuM. rAjakIyakSetre- varjilokenI gaNusattAka paddhatine Teko Ave. rAjyatyAga karyo. aneka rAjAone rAjyatyAganI preraNA ApI. sAMskRtikakSetre satya mATe sarvasva tyAga. 15 karmAdAnarUpa AjIvikAne tyAga karAvyuM. paripraha parimANa karAvyo. vyavasAyamAM nItinyAyanI vAta karI. 9 mallI ane navalicchavI vaMzanA 18 rAjAo e gaNusattAka paddhati svIkArI rAjyatyAga karyo. aneka lokone rAjyatyAganI preraNuM ApI. www.umaragyanbhandar.com AdhyAtmikakSetre- leka, alaka, svarga vagerenI vAto karatAM jIvanamAM sAcuM adhyAtma lAvavAnI vAta karI brahmavihAranuM sakriya AcaraNa batAvyuM. mAtApitAnI bhakti. munidIkSA pahelAM mAtApitA nI AjJAnI jarUra batAvI. adhikArI bhede aNu mahAvratanuM vargIkaraNa karIne adhyAtmane vyavahAranI sAthe meLa besADavA prANimAtra pratye sakriya maitrIbhAva batAvyo. samaSTi sudhInuM vAtsalya AcarIne batAvyuM. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 3. bannenI vizeSatA-buddha yajJayAgAdinA virodhamAM sIdhA utare che, jyAre bha. mahAvIra nArIjAtinA utthAna mATe savizeSa puruSArtha kare che. banne eka bIjAnA pUraka hatA. tA. 8-8-61 sarvAgI krAMtikAranI dizAmAM 1. jeo sarvAgI krAMti karavA gayA, paNa cAra susaMsthAone anubaMdha nahIM hovAne lIdhe sarvAgI krAMti na karI zakyA; evA traNa krAMtikAra hatA-Izukhrista, hajarata mahaMmada, jarathusta mahAtmA. 2. Izu khristanA 12 ziSyo paikI yAhuA nAmanA ziSya virodhIo sAthe maLIne kAvatru goThavyuM. Izu khriste ene premathI bolAvya, gusse na thayA. vizvapremanA siddhAMtane siddha karavA mATe koInA upara zastra ugAmyuM nahIM; ne ugAmavA paNa na dIdhuM. krosa upara laTakAvyA, tyAre hasate moDhe prANu arpaNa karyA. 2. Izu ekavAra jekasa nAmanA pApI ane atyAcArIne ghera jamavA gayA, eTale badhA lake roSe bharAyA, izunI niMdA karavA lAgyA; chatAM Izu kSamAsiddhAMta upara aDaga rahyA; pariNAme jekasanuM hRdayaparivartana thayuM. 3. jerUselamamAM vizrAmanA divase Izue eka ghAyalanA hAthe pATo bAMdhe, AzvAsana ApyuM, tethI tyAMnA paMDita bhaDakyA ane zrImaMtone uzkerIne TIkA karavA lAgyA. Izue temane vizrAmadinanuM rahasya samajAvyuM; chatAMya teo ugra thaI gayA, Izue zAMtithI sahyuM. Izue aparigrahI jIvana mATe brahmacarya svIkAryuM , sAdAI ane svaicchika garIbAI svIkArI, A rIte izukhristanA jIvanamAM prANa, pratiSThA ane parigraha tyAganI taiyArI hovA chatAM ane jUnA karAra upara no karAra taiyAra karI, temAM hiMsAne badale ahiMsAnA vidhAna karavA chatAM te vakhate rAjya ja sarvopari hoI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 rAjyasaMsthA upara lAkasaMsthA ane leAkasevakasaMsthAnA akuza na hAvAne lIdhe sarvAMgI krAMti na karI zakayA. samAja ghaDataramAM rAjyanA ja kALA hatA, dha sasthAnA na hatA. rAjya badalavuM, enuM ja nAma krAMti che ema tyAMnA leAkeA samajatA. Izu leAkasaMgaThane ke leAkasevakasagaDhanA UbhAM karI zakayA nahI, eTale emanI sarvAMgI krAMti ahIM ja aTakI gaI. 2. hajarata mahamade khristI, yAdI ane jUnA vicAravALA e traNe je asakhya deva-devAnI-- kAbAnA pattharAnI--pUjA karatA hatA, te cheDAvI ezvaravAdanA pracAra karyA. dArU, mAMsa ane strIharaNa jevAM aniSTone bahu ja ochAM karyAM. makkA-madInAmAM islAmadharmanA pracAra karyA. te vakhate emanA dhaNA virAdhIe hatA, je emane tathA emanA sAthIone TakavA detA na hatA,ekavAra teA emane keTalAya divasA sudhI eka guphAmAM rahevuM paDyuM. badhA sAthIne makkAthI hijarata karavI paDI. khalIphA umara emane mAravA mATe AvyA tyAre teo khudAne umaranI khuddhi badalavA ane satyaprakAza ApavAnI prArthanA karatA hatA. A joI umaranuM hRdaya balyu. 3. eka vakhata niHzastra joI ne eka mANase pUchyuM, atyAre tamArA rakSaka koNa ? emaNe kahyuM, allAha. eTalA Izvara upara dRDha vizvAsa hateA. 4. be kakhIlAomAM suleha pAkI karAvavA mATe pratIka rUpe khIjA pakSanI kapa kanyAne paNa paraNIne leAkinaMdAnI paravA na karI. 5. sAdAInA khUba ja AgrahI hatA. peAtAnI dIkarInA hAthamAM cAMdInA kaDA ane rezamI rUmAla joI ne masjidamAM namAja paDhatI vakhate raDI paDecA, pazcAttApa thayA. tyArathI kuTuMbamAM sAdAInuM vAtAvaraNu jAmI gayuM. rAjya badalavA mATe emaNe sattA hAthamAM lIdhI. paNa pAchaLathI emAM aneka aniSTo UbhAM thayAM. eTale vyaktigata rIte prANa, pratiSThAparigraha-tyAganI taiyArI heAvA chatAM cAre sa MsthAe anubaMdha na mahAtmA jathusta thayA eTale sarvAMgI krAMti aTakI gaI. 3. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IrAnamAM lagabhaga 3 hajAra varSa pahelAM thayA, teo pitAnA bhAganI saMpatti choDIne mAtra eka kapaDuM paherIne gherathI nIkaLI gayA. lekane pavitramana, pavitravANI ane pavitrakarmane upadeza Apyo. emanA anuyAyIomAM emanA upadezathI yuddhatyAga, udyoga, paropakAra, rASTranI nItine anukULa thavuM vagere guNo AvyA. eka vakhata jarathustane dharmapracAranA aparAdhamAM jelamAM pUryA ane pachI cheDI mUkyA. paNa anubaMdha taddana joDAyela na hatA, eTale emanI sarvAgI kAMti AgaLa na vadhI zakI. tA. 15-8-61 sAMskRtika kSetranA krAMtikAra 1. sAMskRtika krAMtikAramAM traNa vastuo hovI joIe. 1. vizvanuM phalaka sAme rAkhIne te saMskRtine vicAra kare. 2. satyanI UMDI zodha kare. 3. e zodha pachI jyAre sAMskRtika krAMtinA vicAre amalamAM mUkAya tyAre AvatA ka, Aphata, pratiSThA-prANaparigrahane bhoge sahana kare. 2. sAMskRtika krAMtikAra ucca jIvana jIve che, potAnA jIvana kALamAM te sAMskRtika krAMtinAM bIja vAvI jAya che. tenA jIvanakALamAM te krAMti avyakta rahe che. 3. sAMskRtika kSetranA krAMtikAromAM sokreTisa, pleTo, erisToTala, razkina, TolsToya, keyUziyasa ane tAo videzamAM thayA che. bhAratamAM lagabhaga pAMca hajAra varSathI Arya saMskRti khIlI che; ahIMnA vaidikakALanA RSio ane saMskRtidaSTAone kaDIbaddha itihAsa nathI maLatuM paNa teoe vyApaka dharma ane vizva daSTie saMskRtine vicAra jarUra karyo che je "ghara viThTha mavacetana' "matA mUri putro S6 grSAda' jevAM sUtromAM Thera Thera maLe che. A vizvanA te vakhatanA lagabhaga badhA ja pradezamAM jaIne vasyA ane temaNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eo vyApaka saMskRtinAM bIja reDayA; je judA judA pradezanA sAMskRtika krAMtikAromAM UgI nIkaLyA. tA. 22-8-61 sAMskRtika kSetranA krAMtikAra 1. sAMskRtika krAMtikAranI pUrvokta traNa kasoTIonI daSTie vizvamAM bAkI rahelA A che. 1. ravIndranAtha TAgora, 2. razkina, 3. ebrAhamaliMkana, 4. voziMgTana 5. saMta phAMsisa. 2. raviMdranAtha TAgore vizvane dRSTimAM rAkhIne bhAratIya saMskRtino UMDo abhyAsa karyo. kAvya, nATaka, vArtAo, navalakathAo va. lakhIne sAhityane saMskRti sabhara banAvyuM. emane nobala puraskAra paNa maLe. paNa briTiza sarakAra temane eka candraka enAyata karavAnI hatI, paNa gulAmImAM grasta rAkhanAra briTiza sarakAranA A padakane InkAra karyo. vizvabhAratI ane zAMtiniktana emanA dvArA sthApita thayela sAMskRtika saMsthAo che, jemAM vizva saMskRtine abhyAsa karIne vidyAthIo taiyAra thayA che. kavIndra tarIke pote prasiddha thayA. 3. razkina IMgalenDamAM thayA, yuropanI prajAmAM bhayaMkara viSamatA joIne temaNe "aMTu dhisa lAsTa " vagere pustaka lakhyAM. gAMdhIjInA jIvanamAM A pustakathI moTA pheraphAra thayo. 4. ebrahima liMkana amerikAmAM thayA. koTana jona brAuna ane emaNe maLIne sadAcAra pracAra mATe eka saMdha sthA. jemAM cAritrya, susaMskAra, vagere upara bhAra mUkyo. gulAmI prathA nAbUda karavAmAM emane moTo phALo che. pite nyAyAdhIza hatA, tyAre bhUMDane kAdavamAM phasAyela joI bahAra kADhaye. amerikAnA presiDenTa thayA tyAre halakAmAM halakuM kAma karavA mATe acakAtA nahotA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 seMTa phAMsisa zramaniSThAmAM khUba mAnatA. emaNe Azrama sthApyo hato. saMskRtinA kSetramAM sAruM kArya karyuM. tA. 29-8-61 dhArmika kSetranA krAMtikAra 1. dhArmika kSetranA krAMtikAranA lakSaNo. 1. prANa-pratiSThA-parigraha cheDavAnI taiyArI, 2. pitAnA dharmanuM saMzodhana kare, chatAM pitAnA dharmanA maulika niyame daDhapaNe pALe. 3. vaTALavRtti na hoya, 4. na vADo Ubho karavAnI pitAnI IcchA na hoya, 5. potAnA dharma ke saMpradAyane na choDe. 2. AvA dharmakrAMtikAramAM maharSi dayAnaMda, jagadgurU zaMkarAcArya, dharmaprANa lekazAha, mArTina lyuthara vagere thayA. 3. maharSi dayAnaMde parigrahanA pralobhane cheDayA, rUDhicusta sanAtanI ane vaiSNava lekee emane ghaNuM kaSTa ApyAM. vaidika dharmamAM rahevA chatAM, vedonA arthomAM saMzodhana karyuM. sAmAjika dhArmika kurUDhione phagAvI. chevaTe eka vezyAe emane rasaIA dvArA jhera pIvarAvyuM, tethI emano dehotsarga thaye. 2. jagadagurU zaMkarAcArya advaitavAdanA ajoDa pracAraka, saMnyAsI saMsthAnA pravartaka ane bhAratamAM sAMskRtika ekatA TakAvanAra hatA. karmakAMDI brAhmaNe dvArA thatI niMdA ane AkSepa sahana karyA. 3. dharma prANa leka zAha 15mA sikAmAM jaina dharmamAM krAMtikAra thaI gayA. emaNe te vakhatanI sAdhu saMsthAmAM pracalita aMdha vizvAsa, rUDha kriyAkAMDa, zithilatA, ADaMbara vagere vastuo siddhAMta viruddha jaI jehAda jagADa. tethI temane ugra virodha thayuM, ane chevaTe A krAMtikArI puruSanuM rAjasthAnamAM virodhI lekee jhera ApavAthI avasAna thayuM. 4. mArTina lyuthare paNa romanA pipa ane pAdarIonA bhraSTAcAra sAme Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 baMDa pAkAryuM. isAI dharmamAM krAMti karI. emanA avasAna pachI proTesTaTa saMpradAya UbhA thayA. tA. 19-9-61 ha dhArmikakrAMtikAranI dizAmAM 1. dhArmika krAMtikAranAM 5 lakSaNA jotAM jemaNe vyaktigata rIte dha krAMti karI ane tethI aneka leAkeAne preraNA maLI zakI, emane ApaNe dharma krAMtikAranI dizAmAM gayelA gaNIe chIe. emAM mIrAMkhAI, saMta kazmIra, svAmI vivekAnaMda, svAmI rAmatIrthaM vagerene laI e chIe. 1. ekabAju vedAntI udAsInatA pravartatI hatI, khIjI bAjI zuSka kama kAMDA cAlatA hatA, te vakhate mevADamAM mIrAMbAI e kRSNabhaktimAM etaprAta thaI dharma ne prabhubhakti dvArA jIvanamAM vaNI lIdhA. niSThApUrvakanI kRSNabhaktine kAraNe temanA upara kaSTo, AkSepo, nidA TIkAnA prahArA thayA. te sahaja bhAve sahI lIdhA. dharmane rasamaya banAvyA. paNa A kArya saMsthA dvArA na yuM. tethI emanI krAMti tyAM ja aTakI gaI. 2. saMtakabIra hindu-musalamAna bannene samanvaya karanArA ane hindudharmAMmAM saMzodhana karanArA krAMtikArI saMta thayA. emaNe pote A dharmAMkrAMti mATe ghaNuAM kA sahyAM, paNa saMsthA dvArA A krAMti AgaLa na vadhI. 3. svAmI rAmakRSNa paramahaMsa ane vivekAnaMda bannee vedAMtanA tattvajJAna dvArA janasevA siddha karI. sarve dharmA pratye sahiSNutAnI bhAvanA phelAvI. rAmakRSNa mizanA jarUra UbhAM thayAM, paNa enA dvArA mAtra zikSaNu ane sevAkAryAM ja thayuM. dharmAMmAM peselAM aniSTa ane janasagaDhane dvArA ahiMsaka prayogA karavAnuM dharma krAMtinuM asalI kArya na thaI zakayuM. svAmI rAmatIrtha Izvara ane advaitanI mastImAM rahyA pachI advaitanA sayivyavahAra batAvavA mATe videzamAM pravAsa kheDayA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale vyakitagata krAMti karI, paNa saMsthA dvArA ene vyApaka na karI zakayA. tA. 26-9-61 sAhityika kSetranA krAMtikAra 1. jenAthI samAja hitanA kArya ke bhAvanI preraNA maLe te sAhitya kahevAya che. samAja to arIse . samAjamAM pesatAM aniSTa ke aniSTakArone ughADA karI, e aniSTane nivAravAnuM kAma sAhitya sarjana dvArA karavuM, e sAhityakArane dharma che. sAhityika krAMtikAranI te ethIye vizeSa pharaja che. sAhityika krAMtikAranAM 5 lakSaNo H 1. prANu ane parigrahanA tyAganI taiyArI, pratiSThAtyAganI maryAdA. 2. satyazodhananI tAlAvelI. 3. samAjamAM cAlatAM jUnAM cheTAM mUlyone ukheDI navAM sAcAM mUlyone sthApavAnI tathA dharmamaya navasamAja nirmANanI preraNA maLatI hoya, 4. ene sAhityathI aniSTo ke aniSTakArene Teke na maLatA hoya. 5. enuM AcaraNa sAruM hoya. 2. sAhityika krAMtikAromAM bhAratamAM vAlmIki, vedavyAsa, jainAcArya haribhadrasUri vagere thayA che. 3. 1. vAlmIki eka nIcalA tharanA vaTemArgune lUMTanArA gaNAtA bhIlamAMthI saMta nAradanA samAgamathI mahAna RSi bane che. rAmanuM raTaNa karatAM karatAM emane rAmanuM caritra saphare che, ane ethI bhAratIya saMskRtinAM to pratibiMbita karIne e rAmacarita race che. e Adi kavi gaNAya che. sItAjIne emaNe AzramamAM Azraya Ape. lava-kuzane zikSaNa-saMsakAra ApyA. 2. vedavyAse vedamAM prarUpela vicArene sarva sAmAnya mATe sulabha banAvavA ane bhAratIya saMskRti tane samajAvavA mATe mahAbhArata ane bhAgavata racyAM. hiMdanA dharmenA tane samanvaya karyo, jJAna karma ane bhaktine gItA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 dvArA samanvaya karyo. bhAgavatamAM buddha (bauddhadharmanA) ane RSabhadeva (jainadharmanA)ne avatAramAM gaNAvI udAratAne pATha zIkhavyuM che. 3. AcArya haribhadra udAra prakRtinA, saraLa, saumya ane satya pratye AdarabuddhivALA hatA. emaNe "yAkinI mahattarA' nAmanI jaina sAdhvI pAse pratibaMdha pAmIne sAdhudIkSA lIdhI. sAdhvIne dharmamAtA mAnI. ghaDradarzanane samanvaya karyo. emaNe lagabhaga badhA ja viSayo upara vizALa sAhitya racyuM che. sAhityika kSetranA krAMtikAre 1. sAhityika kSetranA pUrvokta krAMtikAre sivAya bIjA keTalAka krAMtikAra thaI gayA che. te A pramANe che: 1. AcArya hemacandra, 2. siddhasena divAkara, 3. kuMdakuMdAcArya, 4. AcArya samantabhadra, 5. gosvAmI tulasIdAsajI, 6. sUradAsajI, 7. kizoralAla mazarUvALA, 8. kAkAsAheba. pAzcAtya sAhityika krAMtikAramAM seksapiyara, miTana, khalIla jibrAna, geTa vagere thayA. 2. 1. hemacaMdrAcAryo sAhitya, saMskRti ane rAjanIti, e traNe kSetramAM preraNAnuM adbhuta kArya karyuM. jiMdagInA cheDA sudhI teo sAhityika pravRttimAM rata rahyA. 700 lahiyAo pAsethI graMtha lakhAvavAnuM kAma letA hatA. nyAya, darzana, vyAkaraNa, sAhitya alaMkAra, kAvya, nATaka, kathAsAhitya, yoga, dharma, nIti, kaSa vagere badhA ja viSaya upara emaNe pustaka lakhyAM. te vakhatanA samAjamAM navA mUlyanI sthApanA ane unnati thAya, e kAma karI batAvyuM. 2. siddhasena divAkare sAhityika kSetramAM navI krAMtine janma Ape. e svataMtra vicAraka, pratibhAzALI, prabhAvaka AcArya hatA. rUDhicusta vicAronI khilApha emaNe te vakhate avAja kADhyo. 3. jainadarzanane nizcayanayanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 bhASAmAM vedAMtadaSTithI prarUpanAra pahelA AcArya kuMdakuMda hatA. samayasAra, pravacanasAra vagere graMtha lakhyA. 4. AcArya samaMtabhadra samyakdarzananI rUDha mAnyatA ane vratonI vyAkhyAmAM saMzodhana karyuM. pramANa ane nayanuM navI daSTie prarUpaNa karIne jaina nyAyazAstrane navo ghATa Ape. aneka kaSTa sahana karyA. 5. gosvAmI tulasIdAsajI rAmAyaNa racIne sAhityika kSetramAM amara thaI gayA che. e sivAya bIjA graMtha paNa lakhyA che. te vakhatanA samAjanI DAlatI zraddhAne ane bhAratIya saMskRtine sAhitya dvArA TakAvavAnuM kAma emaNe karyuM che. 6. sUradAsajI pote ja bilavamaMgaLamAMthI navuM jIvana meLavI sUradAsarUpe AvyA hatA. emaNe kRSNa bhaktimAM ja sarvasva sAhitya lakhyuM che. emanA aneka graMtha vrajabhASAmAM che. 8. kizoralAla mazarUvALA gAMdhIyuganA sarvazreSTha sAhasika sAhityakrAMtikAra thayA che. emaNe jIvana zodhana, keLavaNInA pAyA, dharma ane saMsAra, samULI krAMti vagere upara yugadaSTithI tarkazuddha sAhitya lakhyuM che. tA. 10-10-61 12 sAmAjika kSetranA krAMtikAre 1. sAmAjika krAMtikAranAM lakSaNe 1. prANa-pratiSThA-parigraha cheDavAnI taiyArI 2. jenAmAM sAmAjiktA hoya, je sAmAjika dRSTikoNathI vicArato hoya che. susaMsthAo dvArA ja krAMti karate heya 4. dharma ane saMskRtine sAcavIne krAMti kare, 5. sAtatyarakSAnI sAthe parivartana-zIlatAne viveka rAkhe. 6. sarvAgI krAMtikAranI bhUmikA taiyAra kare. 2. sAmAjika krAMtikAra bhAratamAM ja thayA, kAraNa ke bhAratamAM zarUAtathI ja samAjanuM ghaDatara varNAzramanI saMsthAo dvArA thayuM, rAjya paNa samAjanuM eka aMga ja gaNAtuM; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 videzamAM rAjya mukhya rahyuM che, tyAM janasaMganeA ke janasevaka saMgane thayA ja nahIM, dharma saMgaThano thayAM, paNa tenA anubaMdha upalI khe susa'sthAe sAthe rahyo ja nahIM. 3. sAmAjika krAMtikArAmAM 1. yAjJavalkaya 2. pArAzaraRRSi 3. vallabhAcArya 4. svAmIsahajAnaMda 5. AcArya haribhadrasUri, 6. ratnaprabhasUri 7. rAjA rAma meAhanarAya, * 8. vA. mA. zAha va. ne gaNIe chIe. 4. 1. yAjJavalkayaRSie samAjamAM pracalita mUlyAne badalavA mATe smRti racI. gRhasthajIvanamAM anAsaktinuM mUlya vadhAyu. maitrI ane kAtyAyanI potAnI patnIne parigrahatyAganI preraNA ApI. 2. pArAzaraRSie pArAzarasmRti racI, jemAM parApUrvathI cAlI AvelAM keTalAka vidhAnAmAM pheraphAra karyA. strIone nyAya ApyA. 3. vallabhAcAye vedAntamAMthI kRSNabhaktinuM rahasya kADhI, tenA upara zvera ApyuM. vaiSNavasa pradAyarUpe lAne saMgaThita karI ahiMsA ane zaucanA sa`skArA reDayA, 4. svAmI sahajAnande gujarAta-saurASTramAM pachAta gaNAtA dArUDiyA, mAMsAhArI ane asaMskArI lene apanAvIne svAmInArAyaNu saMpradAyarUpe saMgaThita karyA, vyasana ane mAMsAhArane tyAga karAvyo. 5. AcArya haribhadrasUrie prAgvATa(poravAla) jJAti ane AcArya ratnaprabhasUrie savAla jJAtinI sthApanA karIne badhAya varSoMnA lAne nIti-dharmanA sauMskAro ApyA. A jJAtiomAMthI kSatriye!nA preraka ane pUraka tarIke ghaNI vyakti nIkaLI. 6. rAjA rAmameAhanarAya bagAlamAM thayA. hindudharmAMmAM pracalita sAmAjika kurUDhi savizeSe satIprathAne baMdha karAvI, brahmasamAja sthApyA. 7. vA. mA. zAhe sAhityamAM pracalita sAmAjika kurUDhio sAme jehAda jagADI ane samAjamAM pratiSThAtyAga mATe taiyAra hatA, eTale keTalIka krAMti karI. tA. 17-30 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 Arthika kSetranA krAMtikA 1. ArthikakSetre krAMtikAranA 5 lakSaNo 1. artha upara dharmanA aMkuzane khyAla rAkhe. 2. mAnavadayAthI prerita thaIne krAMti kare. 3. Rdhdhi (anAja vastra va.) siddhi (yAMtrika zaktinI saphaLatA) ane samRdhdhi (sahaga dvArA utpAdana va.nI vyavasthA) e traNenA rahasyane jANakAra hoya, mAnavahitamAM ene upayoga kare 4. jIvanamAM pavitratA hoya che. prANapratiSThA-parigrahane maryAdita tyAga karavAnI vRtti hoya. 2. sauthI pahelAM bha. RSabhadeve asi masi kRSi e traNene sidhdhi, samRddhi ane dhinA pratIkarUpe batAvI, mAnavajAtinA hita mATe 64 kaLAo zIkhavIne Arthika krAMti karI. 2. gaNapatie dhaMdhAdArI kone gaNubadhdha karIne Rdhdhi samRdhdhi vadhAravAnI kaLA zIkhavI. 3. pRthurAjAe parvata zikhara toDI, jamIna samatala karI zramadvArA khetI ane gopAlanA vijJAnane vyavasthita karyuM 4. dilIparAjAe gosevA vijJAna zIkhavyuM. 5. satyakAma jAbale govaMzazAstra khIlavyuM. 6. candragupta mauryanA maMtrI cANakaye rAjya vyavasthAnI sAthe arthavyavasthA rASTrane daSTimAM rAkhIne goThavI. 7. bha. mahAvIranA upAsakemAM traNa prakhyAta Arthika krAMtikAra thaI gayA. 1. upAsaka AnaMda kRSi ane gopAlana dvArA alpAraMbhI jIvana gALavAne parigraha maryAdAne saMkalpa karyo. 2. sakaDAla putra kuMbhAre vAsaNa vidyA dvArA AjIvikA meLavI arthanIti zuddha rAkhI. 3. puNiyA zrAvake vastra vidyAthI thoDuMka upArjana karI Arthika samAnatAnI prakriyA UbhI karI. 8. mRtsamada RSi vaidika kALamAM thaI gayA, emaNe kRSi, vastra vagere vidyA zIkhavIne Arthika krAMti karI. 9. jamazedajI tAtA, dAdAbhAI navarojI, gokhale ane rAnaDee bhAratanI garIbAI dUra karavA mATe udyoga dhaMdhAo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIlavyA. A pachI 10. gAMdhIjIe paradezI arthataMtranI nAgacUDamAMthI zoSAtA bhAratamAM grAmodyoga, gRhadyoga vikasAvI, zramaniSA zIkhavI moTI arthakrAMti karI; tyAra pachI vinobAjIe mAlikI haka vibhAjananI ane saMtabAlajIe mAlikI haka maryAdAnI prakriyA UbhI karI. 11. pazcimamAM Adamasmithe kauTuMbika kSetramAMthI arthataMtrane kADhIne AkhA rASTra mATe arthanItine vicAra goThavya. 12. mAlachasa pAdarIe artha samRddhi mATe saMyama dvArA saMtati niyamanane upAya sUcavyuM. voTare khetI e ja sAcuM utpAdana che, ema mAnI khetInuM arthazAstra racyuM. 13. rAITa bradharsa udyoga saMzodhana dvArA ane sTIsane varALayaMtranI zodha dvArA audyogika krAMtine gati ApI. chatAM mAnavatA haNAtI hatI tene aTakAvavA 4. jarmanInA kArla mAkarse ane eMgabhe vaijJAnika Dhabe arthazAstra racyuM. emAMthI sAmyavAda AvyA. 15. iMgleMDanA lorDa kaIse sAmyavAdane sAme avikasita prajAnuM jIvana dhoraNa UcuM karavAnI mUDIvAdI janA banAvI. 16. raziyAmAM sTAline sAmyavAdI Dhabe paMcavarSIyojanA banAvI arthakrAMtine prayoga karyo. tA. 24-10-61 rAjakIya kSetranA krAMtikAre (1) AjIvikAnA sAdhano ane prANanI rakSA mATe rAjyanI jarUra paDI tyAre rAjAonI pravRtti prajAhita mATe thAya, ene laIne rAjAonI pharajo, niyamo ghaDAyA. vacce je rAjAoe prajAnA rakSaNa ane nyAya mATe zastrAstra dvArA laDAI karI, potAnA prANa homyA, pratiSThA ane parigraha hemIne mUla parivartana karyuM, temane ApaNe rAjakIya krAMtikAra kahIe chIe. 1. dadhIcie tyAga ane sa ma ra ra rU Sa nI paddhati devane batAvI. 2. svAtaMtrya rakSA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe prahalAde yAtanAo sahI. 3. nyAya rakSA mATe dhruve tapazcaryAnI paddhati UbhI karI, 4. viSNukumAra munie balirAjAnI dAnavatA dUra karavA mATe traNa DagalAMmAM tenI vAsanA, bhogecchA, dAnavatA traNe laI le che. eTale ke vicAra parivartana kare che. 5. atyAcArI veNa rAjAne padabhraSTa kare che. 6. rAmacandrajIe uttaradakSiNa ane ziva-vaiSNavane eka karI rASTrIya ekatA sthApI. 7. bhISmapitAmaha yudhiSThirane rAjanItine upadeza Ape che. kRSNa rAjyanA TrasTI banIne nyAya pUrvaka rAjya karyuM, anyAyI rAjAone badalavA mATe mahAbhArata yuddha suddhAM karAvyuM. 8. A pachI bha. mahAvIre ane budhe zramaNazrAvaka saMgaThano dvArA rAjya zuddhinuM kAma karyuM, rAjAone gaNataMtrarAjyanI preraNuM maLI. 9. A pachI bhArata upara bahAranA humalAo thavAthI rAjAo vera vikhera thaI gayA, e badhAne saMgaThita karI cANakaye naMdanavaMzane nAza karI caMdraguptane rAjya ApI. uttara bhAratanI ekatA sthApita karI. 10. azaka rAjAe talavAra ane yuddha cheDIne dharmacakra pravartanamAM sahayoga Apyo. 11. A pachI musalamAnonA AkramaNa ane lUMTaphATa thayA, pRthvIrAje sAmane jarUra karyo, paNa rAjAone saMgaThita na karI zakyo. 12. akabararAjA AvyA, tenuM darzana sApha hatuM paNa jIvana zuddha na hatuM, tethI hiMdumuslima aikya thayuM paNa TakayuM nahIM. 13. rANA pratApe mAtra anyAya sAme aNanama rahevAnI Teka pUrI pALI, paNa darzana vyApaka na hatuM, guNa vyApaka hatA. 14. zivAjIe pratApanA guNe jhIlyA ane rAjyanA TrasTI tarIke rahI aSTa pradhAna maMDaLa dvArA rAjya calAvyuM. cAritrya zudhdha hatuM. dharma samanvayanI bhAvanA hatI, paNa lUMTa vagerenA azuddha sAdhane lIdhA te barAbara na hatuM. 15. spArTAnA lAIkara gale kaMcana kAminIthI nirlepa rahI prajAmAM lazkarI tAlIma dvArA zauryazakti bharI. 16. grIsamAM erisTe kalIsa senApatie nAnArAne eka karyA, emAM udAratA, ekatA ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavacanatAnA guNe hatA. 17. rAmane ghaDanAra senApati phemilasa udAra ane zAMtivAdI hatA. remanI mAtA kekAInI preraNAthI tenA be putroe kaSTa sahIne paNa garIba pratye sahAnubhUti rAkhI. 18. IleMDamAM lesTee sAmrAjyavAdamAMthI lokazAhI UbhI karI. 20. amerikAmAM gulAmI prathAne nAbUda karI rASTrIya ekatA UbhI karanAra ebrAhimaliMkana ane voziMgaTana thayA. 21. majUrarAjyanI preraNA ApanAra mArsa thayA, emanA vicArane amalamAM mUkanAra lenina hatA. ra2. bhAratamAM koMgresa dvArA je svarAjya krAMti thaI emAM rAjA rAma mohanarAyathI mAMDIne ma. gAMdhIjI sudhIne phALo hato. emAM chevaTe sAdhana zuddhi, spaSTa dRSTi ane rASTrIya ekatA, e traNene sAme rAkhIne navuM rAjya darzana gAMdhIjIe karAvyuM. (3) rAjakIya krAMtine artha mAtra laDAI karIne rAjya jItI levuM, rAjya vistRta karavuM ke ghaNu garIbane mArI kacaDIne vizvavijetA banI javuM, e nathI, paNa rAjyanI vartamAna padhdhati janatAne trAsadAyaka lAgatI hoya te temAM parivartana karavuM, te che. rAjakIya kSetranA krAMtikAronA 6 lakSaNe phalita thAya che :- 1. rAjakIya aniSTanA parivartana mATe prANa, pratiSThA, parigraha tyAganI taiyArI hoya. 2. enI krAMtinI pAchaLa sAtivaka preraka baLa hoya, jethI ene ahiMsaka dizAmAM javAnI preraNA maLe. 3. rAjakIya kSetranA lake moTebhAge rajoguNa, tamoguNa pradhAna heI anyAya nivAraNa mATe kadAca sazastra pratIkAra kare to te kSamya gaNAya che. 4. enAmAM niDaratA ane apalAyana vRtti hoya. 5. dakSatA (netRtvazakti, vyava sthAzakti) hoya, prajAhita buddhi heya. (4) bhAratanA rAjakIya krAMtikAromAM kumArapAla rAjA gaNI zakAya, emaNe sidhdharAjanA samayanI rAjyaracanAne badalIne hemacandrAcAryanI preraNAthI dharmamaya rAjya racanA karI. bha. rAme vAlInA bhagavAdI ane rAvaNanA saramukhatyAre rAjyanuM parivartana karyuM. bha. kRSNa kaMsa, jarAsaMdha ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 kauravonAM rAjyamAM palaTe karAvyo. bhAratamAM ma. gAMdhIjInI preraNAthI ahiMsaka Dhabe rAjya krAMti thaI. Aje rAjyakrAMti karavI haze te pUraka ane saMsthA dvArA ja koMgresa rAjyanI zuddhi ke parivartana thaI zakaze. tA. 31-10-61 vaijJAnika kSetranA krAMtikAra jagatamAM vividha abhuta vastuo joIne mANasa ene camatkAra mAne che. kAMte Izvara ke deve ema karyuM che, ema zraddhAthI mAnI le che, paNa vijJAna pratyakSa anubhava karIne prayogo dvArA kAMte e vastune siddha karI batAve che, kAMto enA kAryakAraNa bhAvanI zodha kare che. paNa bhAratamAM dharma ane vijJAna jhaghaDayA ja nahIM jyAre videzamAM je dharmo pedA thayA, tyAM bAIbala tathA kurAnathI viruddha je vaijJAnike kahyuM, tene saLagAvI mUke, mAryo, yAtanAo ApI. ahIM bhautika vijJAna upara dharmane aMkuza hatA, eTale bahu ja ocho durupayoga thayo. vijJAnane durupayoga kare te rAkSasa gaNAto. rAvaNe vijJAnane durupayoga karyo tethI te rAkSasa gaNAya. pRthue vijJAnane sadupayoga karyo, dravargamAM janmavA chatAM avatArI gaNAyo 1. hindustAnamAM vijJAnazaktine pahele upayoga carake karyo. badhI ja vastuonA guNadoSa batAvyA. emane Ayurveda vijJAnanA krAMtikAra kahI zakIe 2. tyArapachI manovaijJAnika krAMtikAra pataMjali thayA. 3. nAgArjune rasavidyA ane yaMtravidyAnI vyavasthita zadha karI 4. varAha trihire khagoLavidyA ApI. 5. jagadIzacandra bojhe vanaspati vijJAnanI zodha karI. 6. praphulacaMdra reye aNu-paramANunI zodha karI, mAnavahita mATe upayoga batAvyo. 7. bhAskarAcAryo ane lIlAvatIe gaNita-vijJAna ApyuM 8. yuropanA vaijJAShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nikamAM thisale candrasUryagrahaNa viSe kahyuM ke pRthvIne paDachAye e bane upara paDe che; gelelIoe kahyuM "pRthvI phare che, brunee kahyuM: strIpuruSanA rAjavIrya saMgathI ja saMtAna thaI zake,' koparanikase dUrabInanI zodha karI. A badhAne ribAvyA mArI nAkhyA. 9. keTalAka karUNuM pradhAna vaijJAniko thayA, dA. ta. jenere zItalAnI rasInI zodha karI; picare kolerA nivAraNa mATe rassInI zodha karI, meDama kayUrIe reDiyamanI zodha karI. manovijJAnikamAM pheIDa, alDara va. thayA. bhautika vidyA, yaMtravidyA, ane kRSizAstramAM moTuM saMzodhana thayuM. vanaspatizAstramAM paNa moTuM saMzodhana thayuM che, eTale Aje e vaijJAnike dharatInA doSa nivArIne akSayapAtra banAvI zake, jethI vijJAnathI mAnavasaMhArane badale mAnava hita thAya ane mAMsAhAra aTakI zake. tA. 17-11-61 sarvAgI krAMtimAM ma. gAMdhIjIne phALe 1. ma. gAMdhIjIe mAnavajIvananA badhA kSetramAM saMgaThana dvArA krAMti karI. emaNe samAja, rAjya, artha ane dharmanA kSetramAM krAMti karavA mATe zuddha ahiMsaka sAdhanane upayoga karyo. bIjAne khatama karIne ke talavAranI jere badalIne, zeSaNa dvArA kacaDIne ke lUMTaphATa karIne kahevAtI krAMti karavAnI vAta sAme emaNe paDakAra pheMkayo. bhAratanI hajAra varSanI paraMparAne cUMthIne aMgrejoe evuM rAjyataMtra goThavyuM ke emaNe zikSaNa, rakSaNa, nyAya, Arogya vagere badhAM kSetre kaje karI lIdhAM. te vakhate gAMdhIjI AvyA, emaNe rAjakAraNanI A pakaDamAMthI bIjAM kSetrone mukta karavA mATe satyaahiMsAne krama rAjakAraNamAM dAkhala karyo. kAraNa ke bhAratamAM dharma, samAja, artha, saMskRti vagere kSetromAM je krAMti thaI hatI, te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAnA baLe thaI hatI, jyAre yuropa raziyA vi. mAM dharmakrAMti talavAranA jore thaI, arthakrAMti zoSaNanA jore agara te mUDIvAdIene khatama karIne, varga saMdharSa karIne thaI. amerikAmAM svataMtratA mATe ane gulAmI prathAnI nAbUdI mATe kAyadA ane sattAne Azraya levo paDe, e krAMtio uparathI ApaNA dezanA bhaNelA-gaNelA leke ema ja samajavA lAgyA ke sattA hAthamAM lIdhA vagara ke kAMti thaI na zake, Ama badhI ja krAMtione itihAsa gAMdhIjInI najara AgaLa hatuM. koMgresa saMsthAmAM emaNe navuM baLa umeryuM. majUre ane racanAtmaka kAryakaronAM saMgaThane khAdI grAmodyoga borDa, carakhAsaMdha, naItAlImI saMdha, sevAsaMdha vagere UbhAM karyA, pachAta gaNutA harijane ane AdivAsIonAM saMgaThane UbhAM karyA, nArIjAtine AgaLa lAvavA mATe mahilA saMgaThana UbhuM karyuM dhameti karavA mATe dareka dharmane samanvaya tathA prArthanA, AzramI jIvana, vratabaddhatA, mAnavasevA va. jIvanamAM vaNI lIdhAM. Ama saMsthAo dvArA rAjakIya, sAmAjika, Arthika, dhArmika, zaikSaNika ane sAMskRtika badhA kSetramAM sarvAgI krAMti karI. gAMdhIjInI A sarvAgI krAMtine munizrI saMtabAlajI vizvavAtsalanA mAdhyamathI AgaLa dhapAvI rahyA che. bIjI bAju saMta vinobAjI sarvodayanA mAdhyamathI vicArapracAra kare che. trIjI bAju paM. javAharalAla neharU kogresanA mAdhyamathI AntarrASTriya kSetramAM rAjya krAMtinuM kAma karI rahyA che. paNa gAMdhI vicAradhArAnA A traNe prayogakAronI zakti saMkalita thAya ane rAhatanAM kAmane badale krAMtinAM kAme vadhAre levAya te sarvAgI kAMtine vikAsa thaze. tA. 14-11-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 sarvAgI kAMtimAM zibirArthIone phALe zI rIte ? 1. sAdhusaMnyAsIoe dharmopAsanAnA sarvasthAne, je sArvajanika hoya temAM praveza kare, upAsanA karavI ane je mAtra saMkIrNa hoya, pitAnA saMpradAya sivAya bIjAne praveza baMdha hoya, temAM upAsanA mATe praveza na kare, bIjI koI sevAnI daSTie jAya te judI vAta che. ethI AgaLanuM pagaluM bhare te sArvajanika sthaLomAM jyAM harijanene praveza ke emane mATe khullAM na hoya, tyAM lokone samajAvavA, chevaTe zuddhiprayoga karavo. gRhastha sAdhaka kuTuMba sAthe rahetA hoya tyAM dhIme dhIme aspRzyatAnivAraNanA kAryakramo gharathI zarU kare, zarUAtamAM veThavuM paDaze, paNa pachI kuTuMbIjanene gaLe e vAta utarI jaze. 2. sAdhakasAdhikAo apariNIta hoya agara to brahmacaryavrata baddha heya te zAMtisainikanuM kartavya bajAve. zuddhiprayoganA kAryakramomAM to zibiranA dareka sAdhakasAdhikA joDAI zake che. 3. je sAdhakone pitapotAnA kSetramAM ke dhaMdhAmAM eka sthaLe rahevAnuM hoya, temaNe janatAnAM saMgaThane, zuddhiprayAga ane sarvadharma samanvaya, e traNe kAryakramo paikI eka, be ke traNe laI zake. 4. sAdhusaMnyAsIo jyAM-jyAM taka maLe tyAM-tyAM dharmapariSada goThave ane anubaMdha vicAradhArA goThave ane jyAM preraNAnI jarUra lAge, tyAM pU. mahArAjazrI pAsethI preraNA meLave. 5. sarva sAdhake mATe traNa muddA agatyanA cheH 1. vyasanamukti, 2. khAdIne pizAka ane 3. kAMIka sakriyakAma karI batAvavuM. A rIte samagra kakSAnA zibirArthIo A sarvAgI krAMtimAM phALe ApI zakaze. tA. 21-11-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha vicAradhArA anubaMdha vicAradhArA 1. "anubaMdha" zabda na nathI. gItAnA 18mA adhyAyamAM "anubaMdha" zabda Ave che. anubaMdha zabda Aje bhrAMta arthamAM vaparAya che, te vakhate sAcA artha zodhavo joIe; ane tenI pratiSThA karavI joIe. 2. bauddhadarzanamAM AlayavijJAna ane pravRttivijJAna e prakAro batAvyA che. AlayavijJAna satata cAluM Ave che ane pravRttivijJAna kSaNe kSaNe naSTa thatuM jAya che. A baMne dvArA anubaMdhane artha sUcita thAya che. 3. jainAcArya kahe che ke zuddhi ane puSTi baMnene anubaMdha hovAthI ja sarvAgI mukti thaI zake. puNyane saMgraha karavAthI samAjajIvananI puSTi thaze, ane samAjamAM paDelAM aniSTone nAbUda karavAthI zuddhi thaze. anubaMdhakArane dharmasArathI batAvavAmAM Avyo che. svapara banenI apekSAe sAcI pravRtti karatAM jyAM dharmaratha barAbara na cAlato hoya tyAM damana kare che, sAthosAtha tene barAbara calAvavA mATe pote samaya Ape che, bhega Ape che, tyAga kare che. ema damana ane pAlana dvArA potAnuM dharmasArathipaNuM siddha kare che. 3. bha. RSabhadeve samAjaracanA karyA (janazAsana sthApyA) pachI, rAjyazAsana (kAnUnazAsana) sthApyuM ane pachI pite tIrthakara thaI jinazAsana sthApyuM. traNene suMdara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha sAdhyuM. emAM je tattva khUTatuM hatuM te umeryuM, nabaLuM tatva dUra karyuM. 4. jyAM samAja Ubho thayo, tyAM savAla to UbhA thavAnA, aniSTa paNa pesavAnA, paNa A badhAM aniSTo na pese tenI kALajI rAkhavAnI ane aniSTa pesI gayAM hoya te dUra karavAnI javAbadArI sAdhusaMtonI che. 5. samAjanuM baLa, kakSA, utsAha, zraddhA, Arogya, kSetra ane kALa joIne anubaMdhakAra potAnI krAMtinI sAthe ene joDI de te samAjanuM ghaDatara thaze ane krAMti thaze. vyakti game teTalI sArI hoya, paNa susaMsthA dvArA ghaDAyelI nahIM hoya te e vyaktine jAhera pratiSThA ApavAmAM jokhama che. vyaktinA ghaDataranI jema rAjya, prajA sAdhakenuM ghaDatara paNa saMgaThana ane anubaMdha vagara nahIM thaI zake. 6. dIkarA-dIkarInA sagapaNa karatI vakhate jema khAnadAnI, kuLa, zIla, ghaDatara, uchera vagerene vicAra kare paDe che, tema koI vyakti ke saMsthA sAthe anubaMdha joDatI vakhate paNa e vicAra karavo joIe. 7. Aje rAjakAraNamAM gaMdavADa vadhAre che, paNa tene dUra nahIM karIne kaMTALaze, bhAgaze te te krAMti nahIM karI zake, gAMdhIjI bhAgyA nahIM, paNa rAjakAraNanI azuddhi dUra karavA puruSArtha karyo. anubaMdhakAre vizvamAnI sArI sArI saMsthAo laI kharAbane choDI, khoTAM mUlyo nIvArIne navAM sAcAM mUlo UbhAM karavA mATe e saMsthAone yathAkrame yathAsthAne goThavavI paDaze. anubaMdhakAra upara Ama karavAmAM aneka Aphata, AkSepa Avaze, paNa te vyaktigata AkSepone samabhAve sahaze, saMsthAgata AkSepane zuddhiprayogathI khALaze. tA. 18-7-1 anubaMdha vicAranAM vividha pAsAMo 1. anubaMdha vicAranAM pAMca pAsAMo H 1. vyaktinI zuddhi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 ane puSTinI jema rASTra ane vizvanI joDAyelI susa`sthAe (rAjyasaMsthA, lekasasthA ane sAdhakasa'sthA)mAM pesatA deASAnI zuddhi tathA sabhyavRddhi dvArA puSTi karavI. 2. vyaktie ane sasthAonu ghaDatara karavuM. 3. saMsthAemAMthI nIkaLelAM chatAM sasthAene nukasAna na karanArAM tattvAnuM anusaMdhAna rAkhavuM ane susaMsthAethI alaga thaI emane virAdha karI nukasAna karanArAM tattvA sAme sAvadhAnI rAkhavI ane rakhAvavI. 4. anicchanIya vyaktie ( dAMDa tattva, sthApita hitA, mAthAbhAre va.) tathA aniSTakArI saMsthAe (hiMsAvAdI, kAmavAdI, mUDIvAdI, saramukhatyAravAdI)nI pratiSThA tADavI ane susaMsthAone pratiSThA ApavI. 5. susa sthAonu sthAna je je sthaLe hAvu dhaTe tenA karatAM AgaLanu sthAna bhegavatI hAya tene pAchaLa pADI yathAsthAne geAvavI, ane te gAThavatI vakhate kA kSetra ane vyaktionA yAgya pheraphAra karavA paDe teA karavA tathA navI sa MsthAe UbhI karI temane yogya kArya sAMpavuM paDe, TUMkuM kArya kSetra hoya tyAM vistRta kAryakSetra karavuM paDe te te badhu saMsthAe vATe karAvavuM. A badhuM thaze te AjanA yuge sarvAMgI krAMti ane sarvAMgI anubhava thaI zakaze. tA. 25-7-61 3 anubhadha vicAranAM pAsAMo 1. anubaMdhanA dareka pAsAM eka bIjA sAthe saMkaLAyelAM che. 1. jo puSTi sAthe zudhdhi haze te ja samAjanuM dhaDatara thaI zakaze, eTale zudhdhi satata cAlu rahe, paNa te saoNMsthA dvArA sAmudAyika rIte thAya, kAMtA sasthAnA anusadhAnamAM thAya. 2. vyakti ghaDataranI jema samAja ghaDatara susaMsthA dvArA thAya. ra. samAja ghaDatara mATe sasthAone pakaDazA ke tarata savAla UbhA thaze, saMsthAethI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 bahAra rahelI vyaktio agara te saMsthAmAMthI nIkaLIne na vADo UbhuM karavA mathatI vyaktine mATe zuM karavuM ? temAM kALajI e rAkhavAnI che ke je vibhUti che, jenA dvArA sarva sAmAnya prajAnuM hita thatuM hoya te tene virodha na kare, temaja koI vyakti saMsthAmAMthI nIkaLIne na vADo Ubho karavA na mathatI hoya tene saidhdhAMtika rIte haLavo virodha kare; paNa je vyakti saMsthAmAMthI nIkaLIne sattA, dhana, pratiSThAne vyaktigata ke kemagata, saMpradAyagata svArtha sAdhavA na vADe Ubho kare che, tene sakhata virodha karavo. jema bha. mahAvIranA ziSya jamAli chUTA paDyA, paNa navo vADo Ubho na karyo, te mATe bha. mahAvIre haLavo virodha karyo, paNa gozAlake potAnI pratiSThA vadhAravA mATe nava vADe Ubhe karyo, tene sakhata virodha karyo. 4. pratiSThA lAyaka vyaktio ke saMsthAone pratiSThA ApavI paNa apratiSThA lAyaka vyaktio ke saMsthAonI pratiSThA teDavI, tene pratiSThA na ApavI; eTaluM thaze te susaMsthAenuM baLa vadhaze ane samAjanuM ghaDatara thaze. 2. anicchanIya vyaktio ke saMsthAone pratiSThA maLavAnA kAraNo- 1. sabhAomAM AgaLanuM sthAna apAya. 2. te pratiSThA meLavavA mATe sAdhusaMte sAthe phare te vakhate kALajI na rAkhavAmAM Ave che. 3. apratiSThA lAyaka vyaktio ke saMsthAonA lekhe, bhASaNamAM pratiSThA apAya, agara te nAnI takhatI mUkAya te. tA. 1-8-11 anubaMdha vicAranAM pAsAe 1. vizvane anubaMdha joDavA mATe 4 vastuo levI--vyakti, saMsthA, samAja ane samaSTi. A cAremAM jenuM sthAna jyAM jyAM che, tene tyAM tyAM goThavavAthI ja A jagata vyavasthita ane zAMtithI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahI zake. bagaDelA ane tUTelA anubaMdhane gya rIte nahi sudhAravA sAMdhavA ke goThavavAthI jagatanI vyavasthA bagaDe che, tenuM phaLa badhAyane bhogavavuM paDe che. eTalA mATe ja anubaMdha vicAradhArAmAM pAMcamuM pAsuM lIdhuM che. je vyakti ke saMsthAnuM sthAna cAlI gayuM hoya, kSetra TUMkuM thaI gayuM hoya te pAchaLa sthAnane yogya ane Treka kSetrane yogya vyakti ke saMsthAne pAchaLa khaseDavI ane tenA kSetrane TUMkuM karavuM joIe. 2. ApaNe anubaMdhamAM cAra saMsthAne kama A pramANe rAkhyo che 1. dharmasaMsthA (sAdhusaMnyAsI saMsthA), lekasevaka saMsthA (sAdhaka sAdhikA saMsthA), leka saMsthA ane rAjya saMsthA. Aje dharmasaMsthAe TUMkI ane pAchaLa paDI gayela che. loka sevaka saMsthAnA hAthamAM rAhatanuM kAma Avela che. lekasaMsthAne koI avAja nathI, rAjya saMsthA jalebaranA rogInI jema khUba phUlI gayelI che. ( helamAchalInA paTanI jema rAjyanA peTe badhAM kSetro bharI lIdhAM che.) tyAM yathAyogya sthAna ane kSetra apAvavA paDaze. 3. rAmayuge rAjyaupara lekasevakane aMkuza hate khare, paNa lekenuM ghaDatara vyavasthita nahotuM thayuM, ene lIdhe traNeyanuM yathAyogya sthAna hovA chatAM debIne ne samajAvavA koI nahotuM gayuM. kRSNayuge brAhmaNe (lekasevake ) rAjyAzrita thaI gayA hatA, eTale rAjya saMsthA AgaLa AvI gaI ane lekasevaka saMsthA pAchaLa rahI gayela. bha. buddha -mahAvIra vakhate rAjyasaMsthA karatAM dharma (sAdhaka) saMsthAnI mahattA vadhI, tethI leka kheMcAyA, rAjAo kheMcAyA ane tethI brAhmaNo paNa kheMcAyA. brAhmaNoe zramaNone te vakhate khUba virodha karyo, paNa phAvyA nahIM, kAraNa ke leke ane rAjAo, sAdhake zramaNanA pakSamAM hatA. tA. 8-8-1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha vicAranAM aMge kare che. kAma karyuM chesA( saMyukta 1. anubaMdha vicAranA cAra aMgo AjanA yuge A rIte vicAravA paDazeH 1. janasaMgaThana (grAmasaMgaThana, nagaramAM mAtRsaMgaThana ane madhyamavarga-majUrasaMgaThane), 2. racanAtmaka kAryakarenuM saMgaThana, 3. rAjyasaMgaThana(dezamAM koMgresa ane duniyAmAM yUna) ane 4. krAMtipriya sAdhu varga. jaina ane bauddha dharmamAM sAdhusAdhvI ane gRhastha sAdhaka-sAdhikA e bannene sAthe lIdhA che, e daSTie jokasaMsthA, dharmasaMsthA ane rAjyasaMsthA e traNa aMgo thAya che; paNa Aje cAra aMge levAM paDaze. 2. Aje duniyAmAM vyavasthita ane asarakAraka kAma karanArI rAjyasaMsthA che. emAM paNa aneka saMgaThane che. paNa bhAratIya saMskRti ane satya-ahiMsAnI dizAmAM jeNe pahelAM kAma karyuM che, ane karI zake tevI dezamAM saMsthA che - koMgresa ane duniyAmAM che yUne(saMyukta rASTrasaMsthA). e bannenI sAthe bAkInI traNa saMsthAone anubaMdha joDavo paDaze, te mATe pahelAM rAjyasaMsthAone laIne ghaDatara karavuM paDaze ane ghaDatara vakhate anubaMdhanA pUrvokta badhAM pAsAMone vicAra karavo paDaze. je A rIte rAjyasaMsthAnuM ghaDatara nahi thAya to te bAkInI traNa saMsthAonA kAmamAM Dagale ne pagale Dakhala karaze, traNeyanA kSetra ane sthAnane kaje karaze, te A saMsthAone ja bhAre paDaze. sAmyavAdI, tophAnavAdI, hiMsAvAdI, kemavAdI ke mUDIvAdI baLe je dhasI AvyA te samAja vyavasthAne vera vikhera karI nAkhaze, moTAmAM moTA krAMtikAranuM paNa te vakhate nahi cAlavA de; saMsthAnavAdanI pakaDathI vizva mukta nahIM thAya, bhAratamAM tyAgapradhAna saMskRtine badale bhogapradhAna saMskRti aDDo jamAvI leze; paMcazIlanA bhukakA belAvI deze; yUne jevI AMtarrASTrIya rAjya saMsthAmAM paNa rAve paDaze; 9 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakSapAta ke sattAvAda vadhato jaze, eTale keMgresanA mAdhyamathI traNeya saMgaThanene yune sudhI pahoMcIne ahiMsA, satya, nyAyathI avAja kADhavuM haze to te mATe kesanI zuddhi ane puSTi bane karavAM paDaze. tA. 15-8-61 anubaMdha vicAramAM rAjakIya saMsthAonuM sthAna. (1) anubaMdha vicAramAM Ama to rAjakIya saMsthAnuM sthAna chelluM che. paNa Aje samagra vizvamAM rAjakIya saMsthAoe AgaLanuM sthAna laI lIdhuM che. gaMdakI jyAM vadhAre hoya ene pahelAM dUra karavI, nahitara bhayaMkara anartho thAya, e daSTie rAjya saMsthAemAM aniSTo vadhAre hoI, enuM nivAraNa karavA mATe sauthI pahelAM pakaDavI paDaze. tene mATe anubaMdha vicAradhArAmAM upAya che-sArI saMsthAonuM ghaDatara ane temane kAryakramo ApavA. te kAryakramo pAMca che- 1. jagatamAM je kAMI sAruM che, emanuM kAMIpaNa bAkI na rahI jAya, te rIte saMkalita karavuM. 2. emAM nabaLuM na pesI jAya, tenI kALajI rAkhavI. 3. yathAyogya joDANanI gati aTakI na jAya, tenuM anubaMdha sAtatya rAkhavuM. 4. vyakta jagata ane avyakta jagata bannene tALo meLavo. 5. vyakti, saMsthA, samAja ane samaSTi e cAreyane dravya-kSetra kALa-bhAvanI kaseTIe kasI kasIne emanA sthAnane viveka karavo. (2) A pAceya kAryakrama upara vicA ! rAjakIya kSetramAM dezamAM kegresa ane duniyAmAM yUne e be saMsthAene Teko ApIe chIe. enAM kAraNe- 1. koMgresa dvArA vizvanA rAjakAraNanI zuddhi karAvavI che. 2. kesanI zuddhi ane puSTi satata na thAya to janasaMgaThana, janasevaka saMgaThana ane sAdhusaMsthA upara e caDhI besaze, ane je krAMtinuM kAma karavuM che, te aTakI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaze. azuddha ane apuSTa koMgresa AMtarrASTrIya rAjakAraNanI zuddhi karI zakaze nahIM. 3. sAmyavAda ane mUDIvAdane mATe bhaya Ubho che. mUDIvAda te lokazAhI paMja nIce che, eTale kadAca khALI zakAze, paNa sAmyavAda, je vyApaka dharma ane saMskRtinA pAyA vagarano che, te bhayaMkaratA ja sarjaze, mATe tyAM koMgresanI jarUra raheze. 4. paMcazIlanA siddhAMtone amalamAM mUkavA mATe je kolaMbomAM pariSad bharAI hatI, tene ja vicAra karavA aphoeziyAI pariSad bharAI gaIpaNa AphrikAnA nAnA rAjyo vyavasthita na thAya tyAM sudhI eziyA -AphrikAmAM paMcazIla sakriya banI zakaze nahIM. yUne dvArA paMcazIlane tyAre ja sakriya banAvI zakAya, jyAre briTiza kAmana veltha yUne va. sAthe saMbaMdha rAkhavA chatAM sakriya taTastha rahIne tenI zuddhi, puSTi karI zakIe, preraNA ApI zakIe, ane e kAma kogresa pAsethI bIje kSetro laIne mAtra rAjakIya kSetramAM pAvaradhA banAvavAthI ja koMgresa karI zakaze. tA. 22-8-61 anubaMdha vicAradhArAmAM rAjakIya saMsthAonuM sthAna (1) vizvanI rAjakIya saMsthAomAM koMgresanuM ajoDa sthAna che. kegresamAM keTalIka khUbIo che ane khAmIo paNa che. sana 1857nA baLavA pahelAM bhAratamAM parataMtratA dUra karavAnA judA judA prasaMga banI gayA. 1857 pachI AkhA dezamAM eka mejuM AvyuM. saune adhikAra mAgavA mATe hiMsA sivAya koI rasto jaData na hato. 1885mAM dAdAbhAI navarojInA hAthe rASTrIya mahAsabhAne pAyo naMkhAya; emaNe kahyuM ke "ApaNe zAMtimaya baMdhAraNIya rIte svarAjya meLavavuM che." enI pAchaLa pArasIdharmanA yuddha ane zastra bahiSkAranA saMskAra hatA. paNa hajI svarAjya viSe bahu ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 aspaSTatA hatI. te vakhate koMgresamAM traNa prakAranI netAgIrI hatI. 1. dhArmika tavavALA (lAlA lajapatarAya, svAmI zraddhAnaMda ane mAlavIyAjI vagere)nI. 2. vinIta leke ( jemAM sapu jayakara vagere vakIla leke)nI. 3. uddAmavAdI leke (baMgAla ane mahArASTranI pAla, tilaka, gokhale vagere)nI. A traNanA mizraNathI kogresane pAye ghaDAye. gAMdhIjIe AphrikAmAM sAmudAyika ahiMsAne prayoga karIne AvyA hatA. gokhalejIe gAMdhIjInuM anusaMdhAna keMgresa sAthe karAvI ApyuM. gAMdhIjInA tapa-tyAga-balidAnanA kAryakramamAM leke rasa levA lAgyA; e rIte gAMdhIjI AgaLa AvyA. kesa camakI, vizva phalaka sAme hovA chatAM zarUAtamAM te bhASaNe ane TharAvo ja karavAmAM AvyA; pachI gAMdhIjIe Azrama sthApI keTalAMka bhAIbahenane tabaddha karyA. kegresamene mATe 19 racanAtmaka kArya kramo mUkyA, saMgaThane ane satyAgraha dvArA lekaghaDataranuM kAma thayuM. keMgresanuM kAryakSetra bhale bhArata banyuM hoya, paNa enA kAryane vizvane Take maLe. koMgresa dezanuM ja nahIM, duniyAnuM zAMtimaya baMdhAraNIya baLa banyuM. (2) ahiMsaka samAja racanAnI dizAmAM AgaLa dhapI zake evI ghaDAyelI saMsthA kegresa che. Aje e nabaLI paDI che, ene sabaLa banAvavAnA traNa upAya che- 1. mata viSe nizcita karavI. 2. kSetro judAM judAM loka saMgaThane ane lekasevaka saMgaThanene vaheMcIne eka mAtra rAjakIya kSetrane ja beje enA upara rahevA devo. 3. judAM judAM grAma ane nagaranA naitika janasaMgaThane UbhAM karI lekazAhI rAjyamAM daMDazakti karatAM janazaktinuM baLa vadhAravuM. A traNe upAya nahIM thAya to koMgresa siddhAMtothI calita thaI sattA mATe bAMdhachoDa karaze. ane janazaktine nAme ToLAzAhI ane aNa ghaDa leke kesamAM pesI jaze. enA upara naitika, sAmAjika ane dhArmika aMkuza nahIM hoya to emAM zuddhinuM kArya thavAnuM nathI, azuddha sAdhanothI sattA meLavI ke TakAvI rAkhI bIjA pakSonI jema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 A peAtAnuM svatva khAI khesaze. eTalA mATe kaoNMgresanI sAthe pUraka khaLa (janasaMgaThana) ane preraka baLa (janasevaka saMgaThana) nA anubaMdha vahelI take krAMtipriya sAdhuee joDI devA joI e. krAMti priya sAdhue ane leAka sevAnI jvAbadArI che ke teo A badhI saMsthAnu dhaDatara ahiMsA satya nyAyanI dizAmAM kare. tA. 29-8-61 ' anubaMdha vicAradhArAmAM janasaMgaThanAnuM sthAna (1) anubaMdha vicAradhArAnA 4 aMgAmAM pAyAnuM aMga janasaMgaThana che. Aje rAjya saMsthAe cAre bAjuthI bhIDA lIdhe che, ene nAthavA mATe AzAprada khaLa janasaMgaThana che. janasa gAnAmAM sauthI pahelAM gAmaDuM levuM paDaze; kAraNa ke gAMdhIjIe sauthI pahelAM rAjyane pakaDIne emAM zuddhi karI, chelle sevakasaMgaThananI vAta karI; paNa tenI sAthe leAkeAnuM saMgaThana na hoya teA AkhI duniyAne bhArata na pahoMcI zake. kAMgresa yUne karatAM zaktizALI banI zake, jo lAkasagaDhane emAM pUraka bane, khIjA dezA karatAM bhArata kRSi pradhAna deza che, saMkhyA baLa paNa cIna pachI bhAratamAM che; janasaMgaThanane avakAza paNa bhAratamAM vadhAre che. bhAratanu ekama, lAkazAhInuM mULa, kaoNMgresanA AtmA, bhAratIya sa MskRtinuM pratIka gAmaDu` che. briTiza zAsana pachI gAmaDuM yaMtra ane pAzcAtya bhogavAdanI dhamAlamAM cuMthAI gayuM che, verivakhera thaI gayuM che. have pharIthI e tarapha dhyAna ApavuM paDaze. (2) gAmaDAmAM 5 tattvA paDelAM che-- 1. saraLatA vadhAre che, 2. janasaMkhyA vadhAre che, 3. prakRtinI najIka che. 4. khArAka, pozAka vagerenI sAmagrI jIvananI jarUrIyAtA zrama ane bhUmi che, 5. bhAratIya sa'skRtinA vicAra gAmaDAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 dilamAM che. ma. gAMdhIjIe gAmaDAmAM je prayAgA karyA temAM saphaLa thayA. (3) rAmanA 14varSanA vanavAsamAM gAmaDAMe ane vanavAsIenA vadhAre saMparka thayA, temaNe prema ane sevA ApI. vAnarajAtie sAMskRtika yuddhamAM sahayoga Apyo. 4. bha. kRSNe saramukhatyArazAhI tattvA sAme nesaDAmAM rahenArAM gApa bhAIbahenane prematattva pAIne taiyAra karyA. ane temanA sahayAgathI vijaya meLavyA. 5. bha. mahAvIra buddhanA yugamAM sAdhue gAmaDe-gAmaDe pagapALA krUratA hatA, tethI lAkAmAM navuM joma AvyuM, leAkabhASAmAM dharma tattvA grAmAe pIdhAM. 6. sAdhusanyAsIe, brAhmaNeA, vasavAyA, ThAkurA, vANiyA va. badhAyane gAmaDAM poSe che. pote bhUkhyA rahI vizvane peSanAra gAmaDAmAM be khAmIo che--1. rUDhicustatA ane 2. duniyAnA pravAhonI aNusamaja. A UNape! enA naitika sagAnA hoya te ja purAya, ane enI khUbIe bahAra Ave. dAMDatattvA, lAMciyA amaladArA, zASaka mUDIvAdIe va. nI sAme grAmasagaThana hoya teA ahiMsaka pratIkAra karIne emanAM aniSTone jAkAro ApI zake ane rAjyanI zuddhi karI zake, kaoNMgresanu* pUraka banIne tene vizva sudhI pahAMcADI zake. tA. 19-9-1 huM anubadha vicAradhArAmAM janasaMgaThaneAnuM sthAna (1) bhAratanA gAmaDAMmAM 5 tattvA paDela hovA chatAM, gAmaDAM enI bahusaxkhyaka prazna veravikhera heAI, emanu* vyavasthita saMgaThana nathI, eTale ja ahiMsaka rIte gAmanuM sarvAMgI rakSaNa karI zakatA nathI. 2. cUMTaNImAM bahumati gAmaDAnI hovA chatAM vyavasthita saMgaThana na hovAne lIdhe kAMgresa upara enuM vajana paDatuM nathI ane vana vagara kAMgresanI zudhdhi thaI zakatI nathI, leAkazAhInuM asalI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 baLa prakaTI zakatuM nathI. ethI karIne AMtarrASTrIya kSetramAM e asarakAraka kAma karI zakatI nathI, rASTramAM ghaNuM virodhI ane bhAratIya saMskRti virodhI pakSonI sAme koMgresa nizcita rahI zakatI nathI, mata meLavavA mATe sidhdhAMtamAM bAMdhachoDa karI bese che. grAmasaMgaThana je sAmAjika Arthika kSetre svataMtra rahe ane rAjakIya kSetre kesanuM mAtRtva svIkAre to gAmaDuM kegresane ghaDI zake ane grAmalakSI banAvI zake. 2. bhUtakALamAM gAmaDuM anna, vastra, makAna, zikSaNa-saMskAra, Arogya, nyAya ane surakSA e sAteyamAM svAvalaMbI hatuM, paNa Aje zahere dvArA Arthika zoSaNa ane sarakAra dvArA zikSaNa, rakSaNa, nyAya ane ArogyanuM kAma cAle che. 4. nadI samudra sAthe anusaMdhAna karavA mATe pahelAM nada ane akhAtamAM maLe che, tema gAmaDAnuM vizva sAthe anusaMdhAna karavA mATe rASTrIya mahAsabhA sAthe, prAyogika saMdha sAthe ane pachI saMyukta rASTra saMsthA(dhUna) sAthe maLe, e rIte vizva sudhI gAmaDuM pitAne avAja pahoMcADI zake. 5. grAmasaMgaThanane kegresa sAthe rAjakIya mAtRtva saMbaMdha zA mATe ? ene sacoTa javAba e che ke bhAratIya saMskRtinuM tattva vizva sudhI pahoMcADavA mATe koMgresa ja mAdhyama banI zake; bIjuM zuddha ahiMsaka sAdhano dvArA janatAe vizvakrAMti karavI hoya te rAjakIya kSetre kogresanuM mAtRtva grAmasaMgaThane svIkAravuM joIe. paNa grAmasaMgaThana ane koMgresa bannenI niSThAne savAla Ave tyAM mukhya nikA grAmasaMgaThana upara raheze, kAraNa sarakAra karatAM janatA moTI che; bhale Aje e janasaMgaThananI asara ochI hoya, ghaDatara ochuM thayuM hoya, chatAM ene mahattva ApavuM paDaze. naitika-sAMskRtika mAtRtva prAyogika saMdhanuM ane AdhyAtmika mAtRtva krAMtipriya sAdhusAdhvIonuM raheze. 6. gAmaDAnuM zoSaNa maTADavA mATe sahakArI maMDaLIo ane emAM grAmasaMgaThananuM pratinidhitva rahe, zaherone gAmaDAnA piSaka banAvavA mATe zaheramAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 mAtRsamAjo ane vizvavAtsalya prAyeAgika saMdha UbhA karavA joI e. A rIte gAmaDAnI khAmIo dUra karI, grAmasagaDhanA dvArA vizvavicAra gAmaDAoe karavA joIe. tA. 26-9-61 10 anubaMdha vicAradhArAmAM janasagaDhanAnu sthAna 1. vizvanuM kendra bhArata che ane bhAratanuM kendra gAmaDu che. sAMskRtika dRSTie vizvane eka karavuM hoya tA enI sAmagrI gAmaDAmAM paDI che. gAMdhIjIe gAmaDA ane zaheranI adhavacce rahevA chatAM gAmaDAne lakSamAM rAkhyuM. khAdIgrAmeAghogA ane svadezI vrata gAmaDAnI sAthe anubaMdhanI dRSTie ja gAThavyAM hatAM. 2. hiMdudharmanI je kauTuMbika bhAvanA che, te hajIya gAmaDAmAM paDI che. game te jJAti, va, dharma ke dezanA mAnava haraze tenI sAthe gAmaDAnA loka kauTuMbikabhAve vartaze. jUnAvakhatamAM nyAtAtanA bhede gAmaDAmAM eTalA badhA pajavatA na hatA. have sattA ane mUDInI pakaDavALA leAnI netAgIrI ane svArthane lIdhe aspRzyatA nivAraNanA prazna jaTila banI jAya che. anubhave ema jaNAya che ke kAMtA rAjakIya dRSTie navyauddo banAvI, kAMtA sapradAya ke saMkhyA vRddhine bhe IsAI banAvI agara tA vaTALavRttithI dharmAMtara karAvI, kAM teA sthApita hiteAe potAnI netAgIrI cAlu rAkhavA mATe harijanA pratye dhRNAbhAvane uttejIne gAmaDAmAM aneka bhAgalA pADyA che. nAtAtanA bhedothI para ane naitika pAyA upara zuddha grAmasaMgaThane racAya ane jUnI netAgIrIne sudhArIne agara khesavIne navI netAgIrI dAkhala karAya te A badhI badIo dUra thaI zake. 3. mAtra grAmasa`gaDhanA UbhAM karavAthI kAma nahI" pate, gAmaDAnA sAmAjika, Arthika, zaikSaNika, sAMskRtika ane rAjakIya va. kSetrAnA ekeeka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 prazno levA paDaze. sarvAgI daSTivALA lokasevake dvArA zikSaNa saMskAra apAvIne grAmINa janamAnasane ghaDavuM paDaze. zarUAtamAM jUnA saMskArene AMcako lAgaze. pachI thoDAka leke taiyAra thaze, samAjane dhIme dhIme A vAtanI gheDa besaze, kAryakarene paNa A vAta gaLe utaratI jaze. 4. gAmaDAmAM svabhAvika rIte hiMdumuslima kuTuMbamAM prema hoya che, paNa keTalAka kahevAtA dharmaguruo pitAnA anuyAyIone bahekAvIne A bheda paDAve che. je grAmasaMgaThana dvArA gAmamAM kauTuMbika bhAvanA keLavAya ane tiraskRta gaNutA kuTuMbane ucca gaNAtA kuTuMba taraphathI huMpha maLe te dharmaguruo AvuM sAhasa na karI zake. 5. zaheramAM Aje je AMtarjAtIya ane AMtardhamaya lagno thAya che, tenI pAchaLa rU5, artha ane buddhinI daSTi prAyaH hoya che, te sAcA premalagna hotA nathI, paNa gAmaDAmAM nikhAlasa premalagno thayAM te saMskRti ghaDatara mATe thayAM hatAM, eTale pAyAmAM ja nAtajAtanA bheda rahita grAmasaMgaThananI vAta mukAze te tenA dvArA vizvanA bIjA khaMDamAM sAcuM lokasaMgaThana thaI zakaze. tA. 3-10-61 grAmasaMgaThananI Arthika sAmAjika nIti 1. AjanA arthazAstrIonI prAyaH e ja daSTi che ke vadhAre kema pedA karavuM, vadhAre kema vAparavuM ? paNa gAmaDAnI arthanItimAM prAthamika jarUriyAtanI vastu pedA thAya ane yogya vinimaya thAya, e vastu che. gAmaDAnA kheDUto ema ja vicAre che ke ApaNe ekalA nathI, AkhuM gAma che, kheDUta khetaramAM bI vAvavA jatAM kahyA kare che ke A anAjamAM saMtasatI, jogI, jatI, pazupaMkhI, bhUkhyAmANasa vagere badhAne bhAga che, kAraNa ke badhAnA puruSArtha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 (ya)thI varasAda paDe che. varasAda na paDe tyAre gAmaDAnA badhA leke maLIne prArthanA karatA hoya che. 2. anna, vastra, vasAhata A traNeyamAM gAmaDuM svAvalaMbI thAya, comAsA uparAMta phurasadanA samaye teo kAMtaNa-vaNATakAma, makAna bAMdhavAnuM kAma vagere karatA hoya che. jo ke temanI A arthanIti gAma sudhI ja che. vizvanI sAthe sAMkaLela nathI. 3. kheDUta, pazupAlaka ane grAmodyogI majUronA saMgaThana nItinA pAyA upara UbhAM karavAM ane ArthikakSetramAM jyAM lebhanA prasaMge Ave tyAM DagavA na devA. bhAvaniyamana karI Arthika pralobhana upara svaicchika aMkuza mUkAvavo. 4. traNe saMgaThanamAM 10 TakA vyApArI ane buddhijIvI lokone levA, paraMtu emane virodhI dhaMdho na hoya 5. gAmaDAmAM kAcAmAlanuM rUpAMtara thaI zakatuM hoya to tyAM sahakArI dhoraNe karavAnI prakriyA UbhI karavI. rASTranI arthanIti yaMtra ane zaherane joIne nahIM paNa gAmaDAne lakSamAM rAkhI grAmonI reTI-rejI sahakAra ke saMgaThana uparathI ghaDAya. arthamaMtrI gAmaDAnAM saMgaThanane pUchavA Ave ke arthanIti kevI ghaDavI che ? jayAre Aje Ayojana ane zramamaMtrI zaheranA zramike ane yaMtro uparathI ja rASTranI arthanIti ghaDe che; e barAbara nathI. grAmasaMgaThananI arthanIti samasvAvalaMbana pramANe dhaDAvI joIe. 6. grAmasaMgaThananI sAmAjika nItimAM paisAne AdhAre samAjamAM koIne pratiSThA na apAya, paNa saMyamazIla ane cAritryane AdhAre pratiSThA ApavI joIe. samAjane sAce sabhya atikharca karanAra ke anItithI kamAnAra nathI. paraMtu saMyama ane sAdAIthI rahenAra che. samAjamAM sane vikAsanI samAna taka maLe, UMcanIcanA bheda na rahe. judA judA dharma-jJAtinA leke reTI beTI vyavahAra dvArA najIka Ave. AkhuM gAma eka kuTuMba banI vAtsalya dvArA hRdayathI najIka Ave, e grAmasaMgaThananI sAmAjika nIti che. tA. 10-10-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grAma saMgaThana dvArA mUlya parivartananI prakriyA 1. ahiMsaka krAMtine ApaNe traNa vAhana gaNue chIe- gAmaDuM, mAtRjAti ane pachAta vargo. je ApaNe emane ahiM saka krAMtinA vAhane banAvavA hoya te reTI, rojI, nyAya, rakSaNa ane zikSaNanI nizcitatA ApavI joIe. A traNe varganA lekane rAMcA, nIcA, abhaNa ke gamAra samajIne samAje vacagALAmAM avagaNyA che, eTalA mATe ja ma. gAMdhIjIe A khoTAM mUlyone palaTAvavA mATe pAMca vAra AmaraNa anazana karyA, munizrI saMtabAlajI mahArAje traNa vakhata AmaraNa anazana AdarIne kheDUta, gAmaDAM ane mAtRjAtine nizcitatA apAvI. (2) grAmane krAMtinAM vAhaka banAvavA tathA nizcitatA apAvavA mATe judAM judAM maMDaLe hovAM joIe, jethI emanuM svataMtra vyaktitva khIle, emanAM hito judAM hAI prazno gUMcavAya nahIM, chatAM ekabIjAnAM paraspara pUraka bane te mATe e traNene prAyogika saMdhanA saMcAlana nIce rAkhavA mAgIe chIe, je lavAdI dvArA jhaghaDA patAve, tethIye na patatA hoya te zuddhiprayoga dvArA naitika, sAmAjika dabANa lAvIne paNa ahiMsaka Dhabe prazno patAve; to ja mUlya parivartana thaI zakaze. 3. utpAdaka ane upalektA banene paravaDe tevA naitika bhAve rAjya ke samAja dvArA bAMdhI ApavA, 4. A traNe maMDaLanuM naitika pratinidhitva sahakArI pravRtti ane paMcAyata tathA zikSaNa-nyAyanA kSetramAM rahe. sahakArI maMDaLIomAM pharajiyAta bacata (nizcitatA mATe) dAkhala karavI, 5. navI DhabanI lavAdI paddhati dAkhala karavI. 6. sahakArI yaMtra dvArA arthanizcitatA, 7. kAcA mAlanI rUpAMtaranI prakriyA, 8. maMDaLonI lavAjama paddhati Arthika zakti pramANe goThavavI, 9. sAmAjika-Arthika kSetre grAmasaMgaThananI svataMtratA mATe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 sahakArI benkomAM, paMcAyatomAM pratinidhitva dAkhala karAvavuM joIe. rAjakIya kSetra koMgresanuM mAtRtva svIkAre to kesa AMtarrASTrIya kSetramAM nizcitatAthI mUla parivartananI prakriyA UbhI karI zake, paNa e kAma grAmasaMgaThana ane prAyogika saMdhanuM pUraka prerakatatva koMgresane maLe te ja thaI zake. zikSaNika ane sAMskRtika kSetramAM mUlya parivartananuM kAma prAyogika saMghanA hAthamAM rahe. tA. 17-10-61 3 anubaMdha vicAradhArA ane nagara jana saMgaThane 1. pahelAM te gAmaDAM cheDIne nagaramAM vasavAnuM mana bhAratIya lakane thatuM na hatuM; eTale nagare dariyAkAMThe vasyAM, tyAre zAsakoe vepAra karavA mATe mAlane vinimaya ane AyAta-nikAsa uparanA karaverA mApha karIne vepArI lekene zaheramAM vasavA mATe kheMcyA. pachI te kamAvAne lAbha thaze, sAthesAthe mahenata ochI karavI paDatI ane vilAsitA ane manoraMjananA sAdhane maLavA lAgyAM, eTale ke zaheramAM bharAvA lAgyA. have te grAmane badho ja kAco mAla zaherAmAM yaMtro vadhavAne kAraNe khaDakAvA mAMDayo. gAmaDiyA lekone ghaNAdaSTithI jovA lAgyA; eTale nagare eka bAju zoSaka ane bIjI bAju vilAsanAM kendro banyAM. artha ane kAma bane zaheromAM bhegAM thayAM, nIti-dharmane aMkuza na rahyo; aMgrejonI kahevAtI sabhyatA ane audyogika krAMtine nAme nagaramAM lokone kheMcyA. gAMdhIjIe nagaronuM zoSaNa aTakAvavA grAmodyogonI vAta karI, majUra-mahAjana tathA carakhAsaMdha jevAM saMgaThana UbhAM karyA. grAmanA pratIka AzramamAM rahevA chatAM, temaNe vadhAre satyAgraha nagaromAM ja karyA, pariNAme Aje kegresamAM vakIla, DokaTare vagere Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 zaherI lekanI netAgIrI AvI che; majUra-mahAjana upara paNa Aje naitika-prerakabaLa na hovAne lIdhe A saMgaThana ane insTraka saMgaThanamAM arthalAbha ane lebha cAle che; nItinAM tattva khUTatAM jAya che. eTale majUra-mahAjana, inka temaja madhyama varganAM saMgaThane ane mAtRsamAjo (je zaheromAM sthapAyAM che, temane naitika doravaNI ApanAra baLa mUkavuM paDaze. Aje e baLa vizvAtsalya prAyogika saMgha che. enI sAthe inkanA saMbaMdhe vadhatA jaze ane rAjakIya kSetre kogresa sAthe saMbaMdha te raheze ja. 2. nagarajana saMgaThanemAM atyAre je mAtRsamAje che te badhAM kSetramAM nArIjAtinA sarvAgI vikAsa mATe kAma karaze. evI ja rIte madhyamavarga ane majUronAM saMgaThane thaze te zahero gAmaDAnAM zeSaka maTIne piSaka ne pUraka banaze. tA. 24-10-61 14 sarvAgI anubaMdhavALuM janasevaka saMgaThana 1. anubaMdha vicAramAM krAMtipriya sAdhusAdhvIonA mArgadarzane nathI samAjamAM pratyakSa racanAtmaka kAma karanArA janasevake haze. evA janasevakomAM gAMdhIjIe daza guNa batAvyA che. Aje saMdarbha ane paristhiti badalAI che, AkhuM vizva najIka AvyuM che, tyAre anubaMdhanI daSTie emAM keTalAka viziSTa guNe hevA joIe. Ama te vizva vAtsalya sAdhakanI nItiniSThA ane vrataniSAmAM sAmAnya guNo te AvI ja gayA che, viziSTa guNo 8 hevA joIe, te A pramANe-1. prANa, pratiSThA ane parigraha tyAganI taiyArI hovA chatAM sarvAgI ane sarvakSetriya spaSTadarzana na hoya te te mAnavajIvananAM badhAM kSetre paikI kAM to sAmAjika, rAjakIya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 vagere koI eka kSetrathI kaMTALIne ataDe raheze, agara to enA praznone choDI deze, e nahIM cAle. 2. krAMtadaSTA RSionI jema pahelethI zuM banavAnuM che? te sUjhI javuM joIe. cAlavAnI to maryAdA rahevAnI. bhaviSyamAM zuM karavuM ? kyAM kSati thaI ? kyAM kayA kAryakrama ApavA ? enI sUjha nahIM hoya te samAjane te gatizIlatA nahIM ApI zake. 3. javAbadArInuM sakriya bhAna hovuM joIe. rAjya ane janatA badhAMya chaTakI jAya chatAM, eNe lIdhelI javAbadArI na choDavI. 4. avyakta baLa, saMsthA ane vizALa samAja upara daDha niSThA ane pUrNa zraddhA hevI joIe. 5. kaparA ane saMkaTanA prasaMgamAM paNa enI dhIraja akhUTa hevI joIe. 6. game te thAka lAgyo hoya toya visAmo lIdhA vagara sUryanI jema zraddhA ane dhIrajapUrvaka gati karavI. 7. Arthika prAmANikatA (paisAmAM prAmANikatA ane hisAbamAM cekhAI), sAmAjika prAmANiktA (samAjamAM enA zIla-cAritrya viSe vizvAsa hoya) ane vyaktigata sAmAjika jIvanamAM ekarUpatA hoya, e traNeyane ekamAM samAvavA hoya to kahI zakAya ke enuM cAritrya lazraya hovuM joIe. 8. niyamitatA, vyavasthitatA, prAmANikatA, satya, prema, nyAya; prArthanA, saphAI, reTi; saccAI, vIratA, asatA e cAra tripuTI enA jIvanamAM vyApta haya, e sivAya saMgaThananuM ghaDa , jAgRti, judI judI prakRtinA kAryakaro sAthe prakRtimeLa, namratA, kAryadakSatA vagere guNone javAbadArInA sakriya bhAnamAM samAveza thaI jAya che. tA. 31-10-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 15 janasevake ane krAMtipriya sAdhavargane anubaMdha 1. vyaktio bhegI thaI jAya ethI karIne hRdayanI ekatA thatI nathI, hRdayanI ektA mATe kaI ekalI saMsthA paNa saphaLa nahIM thaI zake. krAMtipriya sAdhavaga, lokasevaka saMgaThana, janasaMgaThana ane rAjyasaMgaThana (koMgresa) e cAre saMsthAonuM sArI peThe joDANa thaI jAya te duniyA hRdayathI eka thaI zake. 2. A cAra susaMsthAomAM janasaMgaThana ane rAjyasaMgaThana e be preraNuM jhIlanArI che, jyAre janasevaka saMgaThana ane krAMtipriya sAdhu varga e be preraNA ApanArA che. A benI vadhumAM vadhu javAbadArI che, e banne bhUla kare te kSamya gaNAtI nathI. preraka preraNA pAtrane hitabuddhi preraNA ApavI ja joIe. zarUAtamAM kadAca preraNA na game, paNa dhIme dhIme e gamavAnI ja. 3. janasevakenA viziSTa 8 guNenI jema sAdhuomAM A 8 guNa uparAMta mukhyalakSaNa samatA hevI joIe. samabhAvane artha che vizvapravAhamAM sarvAgI ane krAMtidaSTi tathA akhaMDapuruSArtha (zrama)nI javAbadArInuM sakriyabhAna e be guNa jALavI rAkhavA; e be guNe jALavavA jatAM AzA-nirAzAnA aneka prasaMga Avaze, te vakhate mana, vacana, karmathI sakTisarvocca samatA ane sthiratA na gumAve. A guNa na hoya te racanAtmaka kAryakara (jasevaka) enA pratye AkarSAze ja zI rIte ? 4. bhUtakALamAM RSimunio ane brAhmaNane anubaMdha hato. Ama te cAre varNane anubaMdha vyaktigata rIte thAya che. rAmayugamAM vaziSTha, vAlmIki ane vizvAmitra e traNa RSio prakhyAta hatA, emaNe brAhmaNa kSatriya sAthe anubaMdha joDe che. kRSNayugamAM brAhmaNa-kSatri nuM svArthika joDANa thAya che; temaja vaizya ane tapasvInuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 joDANa thAya che. pRthurAjA (zadronI sAthe RSione anubaMdha thAya che. A pachI bha. mahAvIra ane buddha vakhate judA-judA prasaMge zramaNa ane brAhmaNone anubaMdha thAya che, paNa kAMte brAhmaNe zramaNa saMsthAmAM vilIna thaI jAya che, kAMti ataDA rahe che. ethI banne vacce TheSa, IrSyA va. vadhe che. Aje vaidika saMnyAsIo ane zramaNo vacce paNa je bhedabhAva che, tene teDa paDaze. ane e banee navAM brAhmaNe (racanAtmaka kAryakaro sAthe anubaMdha jeDa paDaze. Aje A bannene anubaMdha na joDAvAnAM kAraNe A che - 1. sarvodayI, racanAtmaka kAryakarane zramaNa saMnyAsIo pAsethI sthULa utpAdaka zramane Agraha 2. saMkucita daSTi ane duniyAnA pravAhanuM ajJAna jeIne kAryakare AkarSAtA nathI. sAdhusaMnyAsIonI 2. kAryakare pratye e daSTi che ke e te gAMdhIvALA che, tyAgI nathI, rAjakAraNanA mANase che. 5. anubaMdha vicAradhArAnA prayagamAM sarvAgI daSTivALA je kArya kare che, temanuM kAMtipriya sAdhusaMnyAsIo pratye sahaja AkarSaNa eTalA mATe che ke AmAM anubaMdha daSTi cheDIne koI kAryakara cAlatuM nathI. sarvodayI kAryakarene mana anubaMdhanI kaI kiMmata nathI; sAdhusaMnyAsIo pratye ghaNuM che. kegresane zuddha karavAthI dUra bhAgavAnI manavRttinI jema AmAM paNa palAyanavAdI mane vRtti che. 6. Aje je vizvanA badhA praznone tapatyAga balidAnanI ahiMsaka prakriyA dvArA ukelavA hoya te pipitAnI maryAdA samajI e banne-sAdhu ane janasevake-e anubaMdha rAkhave anivArya jarUrI che. ekathI kAma cAlaze nahIM.. tA. 7-11-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 anubaMdhakAranI yogyatA 1. anubaMdhakAranI sauthI pahelI yogyatA e haze ke mAtR jAtinA saMgaThane, zaherI majUra ane madhyama vargIya lekonA saMgaThane; e be ane bAkInA 4 pUrvokta saMgaThane; Ama 6 saMgahane dvArA te duniyAnA badhA pravAhane sAMkaLaze. ene mATe vizvanA badhA pravAhanI pUrI samajaNa, tathA 6 saMgaThanene yathAyogya sthAne rAkhavAne puruSArtha, kuneha va. joIza. kyAMka siddhAMta mATe prANu, pratiSThA, parigraha homavA paDaze. navA brAhmaNe ane zramaNe banene yathAyogya anubaMdha tathA rASTrIya mahAsabhA sAthene racanAtmaka kArya karene tUTele anubaMdha sAMdhavo paDaze. duniyAnA dareka kSetranA praznone ukela bhAratIya saMskRtinA dharmagraMtha-rAmAyaNa, gItA, mahAbhArata vagere uparathI lAvavA paDaze. judA-judA dharmovALAne temanI bhASA ane dharmonI daSTie samajAvavA paDaze. A anubaMdhanuM mukhya kAma pahelanI daSTie krAMtipriya sAdhusAdhvIo ja karaze, paNa emanI sAthe sarvAgI dRSTivALA janasevake nahIM hoya te saMpUrNa rIte kAma nahIM thAya. sAdhuo anubaMdhakAra tarIke saMgaThananI bhUmikA taiyAra karaze jyAre 2. kAryakare saMgaThananI racanA ane ghaDataranuM kAma karaze. eTalA mATe ja jaina saMghamAM sAdhu ane zrAvakane anubaMdha pahelAMthI rAkhavAmAM AvyuM che. gAMdhIjIe gAMdhIsevAsaMdhamAM rAjakAraNI, arthakAraNa ane samAjakAraNuM (ra. kAryakara) e traNeya keTinA sArA lekene anubaMdha rAkhyA hatA. lokasevakasaMghanuM kegresa sAthe saMdhAna rAkhavA mAgatA hatA. ApaNe prAyogika saMdhanI sAthe grAma ane nagaronAM janasaMgaThane ane koMgresane anubaMdha goThavyo che, jemAM 6 saMgaThane AvI jAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 che. 2. anubaMdhakAranI bIjI yogyatA e hovI joIze ke jyAM je saMgaThanane ke vyaktine AMcake ApavAnI jarUra lAge, tyAM AMcake Apavo. Ane mATe moTAM jokhame paNa kheDavAM paDaze; tyAre ja te sarvAgI krAMtimAM moTo phALo ApI zakaze. tA. 14-11-61 17 vizvavatsala saMghanuM svarUpa 1. vizvavatsalasaMdha vizvAtsalya prAyogika saMdha ane grAmya prAyogikasaMgha, e bannene sAMkaLanAruM ane mAnavajIvananA badhAM kSetromAM naitika saMgaThano dvArA dharmadaSTie samAja racanAnuM mArga darzaka baLa che. e baLa vizvAtsalyanuM sarvocca ArAdhaka ane kAMti priya sAdhusAdhvIonuM sarvAgI anubaMdha karanAruM haze. 2. vizvavatsalasaMdhanA sabhyamAM mukhya 10 guNe hAvA joIe1. avyakta baLa pratye apAra zraddhA hovI joIe. avyakta baLanuM nAma, svarUpa bhale pitapotAnI dRSTie juduM juduM hoya, anubhava paNa judo judo heya. bha. buddha, mahAvIra, rAma, kRSNa, Izukhrista ane gAMdhIjIne saMkaTa vakhate avyakta baLane ja Azraya hate. 2. vyakti, samAja ane samaSTi sudhI prayogo AjIvana karato rahe. 3. ahiMsAne jhINAmAM jhINe vicAra karato hoya. 4. pitAnA mArga darzana nIce cAlatI saMsthAo ke vyaktio pratye AtmIyatA vidato hoya, eTale ke tenA deSo pitAnA doSo che ema mAnIne tene jagADavA, zuddha karavA tenA vatI prAyazcitta kare. tenI guNavRddhi mATe satata prayatna karaze. 5. te game te deza, veSa, bhASA ke saMskRti vageremAM ucharele haze, chatAM e badhAthI para rahIne vizva hitanI daSTie vicAraze ane tadanurUpa Acaraze. 6. vizvanI sevAmAM aharniza tatpara raheze, eTale jUnAM cheTAM mUlyane utthApavA ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 navAM sAcAM mUlyane sthApavA mATe satata puruSArtha karaze. ene mATe ahiMsaka krAMtivAhake ane pAda vihAra bhikSAcarI jevAM sAdhane leze. 7. sarvadharma samanvayanI khevanA karaze. 8. vizva vAtsalyanA dhoraNa mujabanI nItiniSA, vrataniSThA ane AcAranikA to haze ja, e mujaba cAlanArA saMgaThananA ghaDatara, mArgadarzana vi. nI javAbadArI enI raheze. 9. vizva pratye vAtsalya rAkhavAnuM hoI vizvamAM je vadhAre pachAta, dabAyelA vargo-nArIjAti, gAmaDA, pachAtavargo haze, temane sauthI pahelAM huMpha ApI unnata banAvavA prayatna karaze. 10. vizvapraznone paLe paLe vicAraze, dharmanItinI daSTie ulaze, Ama te kALadraSTA ane kAMdraSTA haze, AkSepa sahevA ane jokhamo kheDavA taiyAra raheze. evA vizvavatsala sAdhakane koI eka cokkasa veSa nahI haiya, paNa upalA guNe ane cAritrya saMpannatAthI tenuM mUlyAMkana thaze. sthaLa niyamonA cokaThAvALo e saMgha nahIM hoya, athavA te kaI sAMpradAyika vADo nahIM bane, enA sabhyomAM svaicchika niyamane vadhAremAM vadhAre haze. tA. 21-11-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvadarzananAM vividha pAsAMo vidhaItihAsanI rUparekhA 1. koIpaNa samAjane vikAsa kare che, te prANimAtra ane duniyAnA vikAsa sAthe tenA saMbaMdhane jJAna mATe itihAsanI jANakArI jarUrI che. bhaviSyanI preraNA mATe, sAtatyarakSA mATe ane dhyeyanA bhAna mATe itihAsanuM jJAna jarUrI che. 2. dareka dharmazAstramAM itihAsanuM varNana karavAmAM AvyuM che, jainazAstramAM dharma kathAnu yoga tarIke varNana che. eTale dharmanI daSTie rAmAyaNa vageremAM te te yugane itihAsa AlekhAya che. 3. samAjanI pragati-avanatinA AMkaDA batAvanAra ItihAsa che. samAjane parivartana karavA mATe itihAsa bahu madadagAra che. ApaNe badalavA na mAgIe teya kudarata parANe badalI nAkhe che. duniyAkSI raMgabhUmi upara jude jude veSa laIne dareka mANasa nATaka bhajave che, ene Alekha e ja itihAsa che. 4. bhAratIya prajA parApUrvathI AvelA saMsakAra ane sAtatya rakSAmAM mAnatI hoI bhAratane saMvata tArIkhavAra itihAsa nahote lakhAyo. Ama bhAratanI daSTi saMskRtipradhAna haiI rAmAyaNa, mahAbhArata, bhAgavata, jAtaka, Agama vageremAM sAMskRtika ItihAsa maLe ja che. 2. vyaktivAda karatAM saMsthA ane samAjane mahatva ApavAnuM lakSya eka vyaktinA parAkramamAM tenA badhA sahayogIone Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 sahaga che. mATe vyaktinA karatAM saMsthA ke samAjane ItihAsa AlekhAya che. pa. ahIMnA ItihAsamAM rAjyavyavasthAne ja mAtra vicAra karavAmAM nahote Avyo, paNa leka vyavasthA ane dharma vyavasthAne paNa vicAra karIne samagra itihAsa lakhavAno prayatna karyo che, eTaluM ja nahi, bha. buddha, rAma ane mahAvIranA pUrvanA aneka janmonuM varNana karyuM che. te jIvananI uttarottara pragati batAvavA ane preraNuM levA mATe. 6. prAgaitihAsika kALa pachI mAnava jAti jaMgalI avasthAmAMthI dhIre dhIre saMskRti ane sabhyatAne vikAsa kare che, tyAra pachI ja ItihAsa sarjAya che. 7. sauthI pahelAM eziyAne itihAsa vicAro joIe; kAraNa ke 1. eziyAmAM mukhya dharmasaMsthApake, mahAna vicAra ane karmavIre thayA che. 2. eziyAnI saMskRtinI asara yuropa vagere upara thaI che. 3. eziyAmAMthI ja prajA bIjA bhUkhaMDomAM jaIne vasI che. 8. grIsanA AcAra-vicAranI asara yuropa upara thaI che. grIsanI rAjyavyavasthAmAM prajAne avAja nahoto ane dharmasaMsthA sAthe prajA ane rAjyane anubaMdha nahoto, eTale tyAMnI saMskRtinuM patana thayuM. tA. 20-7-11 vizvaitihAsanI rUparekhA 1. Aryo bhAratanA vAyavya khUNAmAMthI AvyA; hiMdanA uttara bhAgamAM gaMgA ane siMdhune medAnamAM phelAyA, moTI vasAhata UbhI karI. ahIMnA mULa nivAsI-drAviDe sAthe temaNe samanvaya karyo. grAmavyavasthA khIlavI, cUMTAyelI paMcAyata ane vahIvaTa calAvatI. keTalAMka grAma ke kasabAe rAjA ke saradAranA amala nIce cAlatA hatA. AryonA kAyadA ane praNAlikA pramANe cAlavuM paDatuM, nahitara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajA tene daMDita ke padabhraSTa karI zakatI. cAre varNomAM kAmadhaMdhAnI vahecaNI karI lIdhI; paNa zramajIvI ane dabAyelA lekone kaI adhikAra na hato, ene pariNAme asaMkhya jJAtio UbhI thaI ane deza nabaLo thayo ane patana pAme. vidvAne, brAhmaNa ane RSimunio A tarapha ochuM dhyAna ApavA mAMDayA, pariNAme bhAratanI gulAmInA eMdhANa najare paDavA lAgyA. bhAratanA Aryo saMskRtipracAra, vyApAra ke zodhakhoLa mATe videzomAM paNa jatA. keTalAka dakSiNa hiMda tarapha gayA. 2. lagabhaga 5 hajAra varSa pahelAM pazcima taraphathI caDAI karIne AvelI jAtioe cInanI he AMgaNe nadIne kAMThe vasavATa karyo. e leke khetI, pazupAlana ane bAMdhakAmanuM kAma mukhyatve karatA; emAMthI cUMTAyele kuLapati rAjyavyavasthA saMbhALatA. "pA" eka viziSTa kuLapati hatA. pachI haMsiyAvaze rAjya karyuM, chelle rAja bahu ghAtakI hovAthI tene padabhraSTa karavAmAM AvyA. pachI sAMgavaza AvyA. kuLapati paddhati tUTI ane madhyastha sarakAra dvArA saMgaThita rAjya UbhuM thayuM. pachI tene ThekANe "cAuvaMza Avyo. e kALamAM kenphaziyasa ane lAose, e be tatvaciMtaka thayA. emanI naitikapreraNAthI rAjya ane leka ane vyavasthA sArI cAlI. kitsanAmanA cAu rAjyanA eka adhikArIe karI cheDIne cInathI pUrvamAM "sena" nAmanuM navuM rAjya sthApyuM, tyAM khetI tathA rezama banAvavAnI, ghara bAMdhavAnI kaLAne vikAsa karyo. cInathI ghaNuM leke jaIne tyAM vasyA. 3. enAthIye pUrvamAM jApAna deza che. tene ItihAsa ghaNe jUne nathI. tyAre prathama samrATa hato "jimmuTenuM'. e pitAne sUryadevane upAsaka kahevaDAvata, tyArapachInA save rAjAo A ja vaMzanA kahevAya che. tyAM dharmasaMsthAnI preraNuM na hovAthI rAjya ane prajAnI vyavasthA dharmayukta na rahI. tA. 27-7-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 3 vizvaitihAsanI rUparekhA 1. IrAna ane grIsa e banne deza Aryoe vasAvela hAI banne deza vyavasthA ane saMgaThananI dRSTie samRddha hatA. IrAnanA vistAra eziyAmAInarathI sidhunA kAMThA sudhI hateA. sArA rastAe hatA. IrAnasamrATa darAyase grIsa upara humalA karyo, paNa te niSphaLa nIvaDayo, khIjI vakhata humalA karyA tyAre ethe savAsIe vIratApUrvaka laDacA ane vizALa sainyane harAvyuM. darAyasa pachI jIsa gAdIe Avyo, eNe paNa grIsa upara AkramaNa karyuM.... paNa spArTAnA cAddAoe khUba haphAvyo, chevaTe e vizALa sainyanI sAme grIsa ane etheMsa TakI na zakayA. paNa naukAyuddhamAM IrAnanI hAra thaI. azejarathrusta jevA dhama preraka sAthe anabadha nahI. hAI prathama vijaya pachI dhamaMDa ane aMte patana ane vinAza thayo. grIsanA prakhyAta nagara eNthe samAM te vakhate 150 varSanA gALAmAM sokreTisa, pleTA ane arisToTala, e traNa tattvaciMtA ane dharmaprerakA thaI gayA; ethI leAkeA jAgRta thaI te samajI gayA hatA ke A zAsanakartAo prajAnI IcchA viruddha agara teA prajAne uzkerIne peAtAnI vijayAkAMkSA pUrI kare che. rAA deva nathI, paramAtmA deva che, eTale A satyane nahIM sAMkhIne sekreTisane rAjyadrohI banAvI mRtyudaMDanI santa ApI. pleTA ane erisToTalane herAna karyA, eTale 150 varSa pachI grIsanu* patana thavA mAMDayuM. 2. e vakhate meseDenanA rAjA philipanA putra sika Mdara mahAna vizvavijetA tarIke prakhyAta thayA, eNe grIsanI senAnuM Adhipatya svIkArI IrAna upara humalA karyo, tene jItI lIdhuM. pachI teharAna, kAbula, samarakaMda thaI siMdhunA uttara bhAge Avela pradezamAM paheAMcyA. mukzIthI tyAMnA rAjA porasane jItI zako, eTale takSazilA thaI gaMgA tarapha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 AgaLa vadhavAnA vicAra teNe mAMDI vALyo. sainike kaMTALI gayA hatA. tyAMthI pAchA pharatAM bebilenamAM pazcAttApapUrvaka sikaMdaranu mRtyu thayuM. e pachI judA judA bhAgAmAM enuM rAjya vahecAI gayuM hatuM. 3. e ja vakhate candragupta maurya cANukacanI salAhathI takSazilAmAMthI sikaMdaranI senAne hAMkI kADhI, pote kabje lIdheA; ane pATaliputranA rAjA naMdane harAvI rAjya jamAvyuM. silyUkase hiMdu upara caDAI karI, tene sakhata hAra ApI; kAkhula, teharAna, gAMdhAra vagere pradeza kabajo karyA. A rIte kAbulathI bagAla sudhI maurya - sAmrAjyane vistAra dhIme dhIme thaI gayA. nahere, saDA, rAjyavyavasthA, samAjavyavasthA te vakhatamAM bahu sArI hatI. cANakaye kauTilya arthazAstramAM te vakhatanI rAjyavyavasthA, lekavyavasthA ane dharmavyavasthAnuM suMdara nirUpaNa karyuM che. e yugamAM vaidikadharma, jainadharma ane bauddhadharma e traNeyanA preraka baLA jAgRta hatA. leAkeA ane lokasevA (brAhmaNA) jAgRta thaI gayA hatA, eTale ja mauryasAmrAjya sudRDha banI zakayuM. tA. 3-8-61 vizvaItihAsanI rUparekhA 1. candraguptanA avasAna pachI biMdusAra gAdIe AvyA. enA rAjyakALamAM grIka ane pazcima eziyAnI prazna sAthe vadhAre saMparka sadhAyA. I. pU. 268mAM azAka gAdIe Avyo. me varSe kaliMga upara caDAI karI, temAM lAkhA leAkA mAryA gayA. A khUnarejI joIne azokane yuddha pratye virakti thaI ane teNe dharmaniSTha thaI ne dharakSA ane dharmapracAra mATe prayatno karyA. rAjyamAM dhaNA sudhArA karyAM. videzAmAM baudhama ne pracAra karyo. sArvajanika sa...sthA sthApI. vidyAnI khUba ja unnati karI. lagabhaga 50 varSa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 sudhI azakanA vaMzajonuM rAjya cAlyuM. te vakhate dharma saMsthA ane rAjyasaMsthAne saMbaMdha rahyo, paNa saMsthA ke lokasevakasaMsthA sAthe na rahyo. jAgRti paNa bannenI na rahI. eTale ja puSyamitra nAmanA brAhmaNa senApatie emane gAdI parathI hAMkI kADhaDhyA; ane brAhmaNa dharmanI navA svarUpe sthApanA karI. bauddha dharma sAthe samanvaya lAMbA kALa sudhI na Takyo. te vakhate hiMda upara beTriyana, zaka, zithiyana, turka, kuzAna vagere jAtioe uparAuparI humalA karyA. paNa kuzAnajAti sivAya bIjI jAti lAMbA kALa sudhI TakI nahIM. kuzAna sAmrAjyane netA kaniSka rAjA hato. tenA zAsanakALamAM bauddhasaMskRti cIna ane maMgeliyA pahoMcI. bauddha saMghomAM vAdavivAda cAlya, pariNAme hInayAna ane mahAyAna e be daLo thaI gayA. 2. A pachI candraguptanuM rAjya cAlyuM; emAM anukrame candragupta bIje, samudragupta, candragupta trIjo, kumAragupta, skaMdagupta, vikramAditya, bAlAditya vagere samrATe thayA. emanA rAjyakALamAM bauddhadharma kSINa thate gaye. hiMdudharmane khUba pracAra thayo; saMskRta, prAkRta vagere judI judI bhASAo ane kaLAone vikAsa thayo. praNa lekee madhyahiMda upara rAjya karyuM paNa chevaTe bAlAyei temane harAvyA. te pachI uttarahiMdamAM harSavardhana rAjya upara Avyo. te vidyA premI ane chello bauddhasamrATa hatA. harSanA samayamAM ja muslimaAraboe siMdhane kabaje lIdhe. te ja vakhate dakSiNamAM cAlUkya, pallava, pAMDaca, cela vagere vaMzenuM sAmrAjya rahyuM. e lekae brahmadeza, malAyA, jAvA, maleziyA sudhI pitAnuM rAjya vistAryuM. te vakhate dhakSaNahiMdamAM ghaNuM maMdira baMdhAyAM hatAM. A maMdirane upayoga gAmanI zALA, cerA, paMcAyatanI kacerI, rakSaNanA sthAna tarIke karavAmAM Avato. e ja arasAmAM dakSiNahiMdamAM zaMkarAcArya thayA. temaNe hiMdanI sAMskRtika ekatA TakAvavA tathA saMnyAsI saMsthA sthApavAmAM phALo Ape. cAre khUNAmAM maTha sthApyA. brAhmaNane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 khUba virodha thaye, dharmo prAyaH rAjyAzrita banI gayA hatA, ke paNa vyavasthita na hatA. tA. 10-8-1 1. zarUAtamAM rAma ane grIsanA nagararA vacce bahu pharaka na hatuM, pachI bIjI jAtione harAvI reme pitAnuM rAjya vistAryuM. ITalInA moTA bhAgane samAveza karyo. AkhA mulakane vahIvaTa remamAMthI thato. A eka maryAdita taMtra jevuM hatuM. AmAM jamInamAlikanuM prabhutva hatuM. rAjyavahIvaTa seneTa calAvatI, tenA sabhyonI nImaNuka be kAuMsila karatA hatA. Ama remanI prajA be bhAgamAM vahecAI gaI hatI. 1. peTriziyana (jamInadAra, amIravarga), 2. lebiyana (sAmAnya prajAvarga). lebalekenI pAse sattA ke dhana na hatA. A be vacce satata saMdharSa cAlato. lebalekene bhAge nAnA TukaDA AvyA. gulAmI prathA ahIM vyApaka rUpamAM hatI. rAma ane kAryeja vacce laDAI jAmI, temAM rAma jItyuM. roma have badhAne jItIne sarvopari sAmrAjya banI gayuM hatuM. ATalA mulake jItavAne pariNAme remamAM vaibhava-vilAsa vadhyA. garIbalake garIba ja rahyA, dhanikaloke A lekene phosalAvavA mATe ramatagamata, sarkasa, harIphAI va. goThavatA. prekSakenA manaraMjana mATe leDIeTara-gulAme tathA kedIone AmaraNa laDAvatA; pariNAme sporTakasa nAmanA leDIeTaranI saradArI nIce dalita lekee baMDa karyuM. e lekane nirdayatAthI dAbI devAmAM AvyA. eka ja divasamAM 6 hajAra gulAmene krasa upara vIMdhI nAkhavAmAM AvyA. A pachI romamAM sAhasike ane senApationuM mahatva vadhyuM. emAM pepI ane jyuliyasa sIjhara prakhyAta thayA. jyuliyasa sIjhara pachI ekaTeviyasa eNparara ( sarvasattAdhIza) banyA. te vakhatanA kavio ane sAhityakAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 rAjyA~nI stuti karatA. romanI saMskRti mejamajA, ADaMbara ane bhapakAvALI banI. dhImedhIme sinyanA hAthamAM sattA AvI; te marajImAM Ave tene samrATa banAve agara to padabhraSTa kare. Ama thavAthI lekataMtranI paraMparAmAM paNa chaLakapaTa, lAMcarUzvatathI cUMTaNI laDavAmAM AvatI. A mATe nANAM prajA ane chatAyelA mulaka pAsethI kaDhAvavAmAM AvatAM, gulAmane vepAra mATe cAlatA, Delojhane TApu enuM moTuM mathaka hatuM, jyAM 1000 thI 1500 gulAmo dararoja vecAtA. barbarene pakaDIne lazkaramAM bharatI karatA. 326nI sAlamAM kasTAMTinepala zaheranI sthApanA thaI. navA remanI A rAjadhAnI banyuM. Ama roma sAmrAjyanA pUrva ane pazcima e be bhAga paDI gayA. pazcima sAmrAjyane dhImedhIme aMta Avyo. ene eka TukaDe Ta thaye, "mustaphA kamAlapAzA' prathama prajAtaMtra pramukha thayo. pITara nAnakaDA ramasAmrAjya upara Avyo. pITaranI gAdI upara bizapane besADavAnI prathA cAlu thaI remanakethalika saMpradAyane udaya thaye. cArlsanA samaye remane "pavitra romana sAmrAjya" kahevaDAvyuM. 1 hajAra varSa sudhI A cAlu rahyuM. "mahAna cArlsa selamana" ane "mArsa oreliyasa" zAMtivAdI rAjA thaI gayA. chevaTe 14 varasa sudhI nepoliyana sAthenA mahAyuddhamAM ramanuM patana thAya che. 2. A rIte sAMskRtika dRSTie grIsanI asara thaI dharma saMsthA rAjya saMsthAne Azrita thaI gaI hatI; sAmAnya leke taddana dabAyelA rahyA. lekasevakanuM kAma karanArA kavio ane sAhityakArene upayoga rAjyanI stuti karavAmAM , romanA kAnuna-kAyadA duniyAne mATe mArgadarzaka banyA. yuropa rAjyanI daSTie romanasAmrAjyane ja pitAnuM pUrvaja mAne che. A daSTie yurepIya dezamAM krAMti rAjya ja karI zake ane te paNa hiMsA dvArA, e mAnyatA baMdhAI. tA. 17-8-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 1. remanA patana pachI pazcimayuropa thALe paDavA lAgyuM. navAM rAjya UbhAM thayAM. beljiyama ane jarmanInA amuka bhAgamAM kalevisa rAjAnI AgevAnI nIce pheka leke rAjya sthApyuM. ceDA ja samayamAM rAjamahelanA kArabhArI lekee A rAjya kaje , emane hoddho vaMza paraMparAgata cAlyo. A pachI cArlsa mAraTela nAmane meyara phAMsane harAvIne khristI jagatane tAraNahAra banyo. enA pautra salamone popane keeMTinepala sAthe laDavAmAM madada karI. ethI karIne salamena pazcima yuropamAM khristI jagatane vaDe kahevAvA lAge. A pachI pApa dharmanI bAbate saMbhALatA ane samrATa rAjyanI bAbato. somane phAMsa, belajyima, holeMDa, sviTajharaleMDa, aDadhuM jarmanI ane ITAlI vagere jItI lIdhAM. enAM mRtyu pachI sAmrAjya ane saMpattinI vaheMcaNa mATe jhaghaDA UbhA thayA. phAMsa ane jarmanI judA rASTra tarIke gaNAvA lAgyA. khristI prajAne dharmane nAme uzkerIne laDAvavAmAM AvI. e ja arasAmAM yuropanA leke vahANamAM besIne pazcima tathA dakSiNanA dezamAM jaI lUMTaphATa, raMjADa va. karavA lAgyA. dhIme dhIme phAMsa, ITAlI ane sisilIne kejo karyo. IleMDane jItyuM, romane paNa lUMTayuM; ane meTA umarAvo banI gayA. ethI romanI jUnI vyavasthA paDI bhAMgI. baLajabarI, arAjakatA ane hiMsA pravartavA lAgI. baLiyA lerDa leke bIjAnA pAsethI je hAtha Ave te AMcakI laI kilAbaMdhI karavA lAgyA; garIba kheDUto asaMgaThita hoI pitAnuM rakSaNa pite karI zakatA na hatA, eTale A leDane upajane amuka hissA tathA bIjI sevAnuM vacana ApI potAnA rakSaNane baMdosta karyo. ethI e UMcA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 nAbale ane chevaTe A vyavasthAmAM TAca upara rAnna rahetA. Ane yUDala (sAmaMtazAhI) vyavasthA kahevAmAM AvatI. emAM samAnatAne sthAna na hatuM. kheDUta, vepArIo ane kArIgarAne khUba sahevuM paDatuM. emaNe peAtAnA mahAjanagRho ( zIlDa hAla ) bAMdhyA ane lerDa sAthe saMdharSa karatA. 2. bIjI bAju yuropanA khristI dharmosaMdha taraphathI virodhIo upara julama karavAmAM AvyA; jerUsalamanA pavitra tIrtha sthAnane kabje karavA mATe khristI prajAne uzkerIne ArA sAthe yuddha karAvyuM. A krUjheDA (dharmayuddha)mAM lAkhA mANasA mAryA gayA. 6. yuropathI amerikA cheTuM ane ata u hatuM. kAlabasa enI zodha kare che. amerikAmAM sonuM, cAMdI, trAMbu, lAhu vagere dhAtuenI khANA puSkaLa hatI, tethI tyAMnI saMskRtimAM bhAga vilAsanuM AkarSaNa vadhyuM. te vakhate amerikAmAM saMskRtinAM traNa kendro hatAM- mekisA, madhya amerikA ane perU. madhya amerikAmA traNa rAjyAnA saMdha sthapAyA, e pApana kahevaDAvatA. bAkI te vakhate vyavasthA sArI hatI. khIjI traNa saMsthAe te| hatI ja pAchaLathI amerikAmAM briTiza leAkA jaIne vasyA ane navI rAjya vyavasthA UbhI karI. tA. 24-8-61 rAjya nahIM vitihAsanI rUparekhA dariyA kAMThe be mahattvanA bhAga na bhajavyA, kemake samRddha na hatA. kahevAtA, ane temanA sAthI lekA kajiyAkhAra hatA. jIvanamAM kAMI jAgRti na hatI. ArabamAM navI jAgRti lAvavAmAM islAmadhamAM ane mahaMmada payagaMbaranA kALA hatA. AmA emaNe 1. arabastAne itihAsamAM tyAM raNapradeza hAI rasALa ane nAnA zaherA hatA. raNavAsI khullu UTA, gheADA ane gadheDA hatA. A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 AtmavizvAsa ane IzvarazraddhAnAM to bharyA; ethI e leke jhaDapathI yuropa, eziyA ane AphrikAmAM pharI vaLyA. ghaNA pradeza jItI lIdhA. pAchaLathI e lekamAM sattAlisA, vaibhava, vilAsa vadhatA gayA. pariNAme e leke ApasamAM jhaghaDatA. 2. 11 mI sadImAM Aga lagADato, katala karato talavAra laIne gajhanIne mahamUda hiMda upara caDI Avyo. eNe 27 vAra hiMda upara humalA karyA. mathurA, thANezvara, somanAtha vagere maMdire lUMTayAM. aDhaLaka dravya ane kedIone laIne te gajhanI pAcho pharyo. 3. 12 mI sadInA aMtamAM gajhanIne kabaje karI aphaghAna saradAra zAhabuddIna gorIe hiMda upara humalo karyo. pRthvIrAja cauhANane harAvyo ane mAryo. pariNAme hiMdamAM muslima rAjyanI sthApanA thaI. kSatriye vilAsa ane kUTamAM paDI gayA. brAhmaNo kriyAkAMDamAM paDyAM. leke nabaLA thaIne aneka kurUDhiomAM phasAI gayA. strIone paDadAmAM pUrI. dharmasaMsthA nisteja thaI gaI; pariNAme hiMda videzI lekenuM gulAma banyuM. 4. gorI pachI gulAma sulatAnavaMza rAjya upara Ave che. emAM kutubuddIna, altamaza mukhya hato. alAuddIna khilajIe pitAnA amala daramyAna navI rAjyavahIvaTa paddhati zarU karI; lazkarane baLavAna banAvyuM. pariNAme cittoDa, gujarAta ane dakSiNane ghaNo bhAga jItI lIdhuM. eNe hiMduo upara jajiyAre nAkhyo. ghaNA hiMduo judAM judAM kAraNothI musalamAna banyA. A pachI vidvAna chatAM nirdayatAne avatAra mahaMmada bina tugalakha gAdIe AvyuM. dilIne herAna karI mUkyuM. tugalakhAvAda vasAvyo. 5. 14-15 mI sadImAM sulatAnazAhI kSINa thatI jAya che. bAbare dilhI jItIne megala sAmrAjyane pAyo nAkhe. potAnA jIvanamAM ene ArAma na maLyo. A pachI humAyu AvyuM. zerakhAna sAthe yuddha karyuM temAM hAryo. tyArathI rakhaDate rakhaDate 16 varSa pachI te dilhInI gAdIe Ave che. ene putra akabara mahAna mogala samrATa tarIke vakhaNAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 akabara bahu ja rAjyalipsa ane vilAsI hatA, chatAM dharmasahiSNu hatA. prajA upara julama nahotA karata. akabare hiMdumuslima ejya mATe prayatna karyo. e pachI jahAMgIra, zAhajahAM ane auraMgajheba gAdIe Ave che. te badhA krUra ane kaTTara dharmAdha hatA. auraMgajhebe te parANe musalamAna banAvavA mATe ghara atyAcAra hiMduo upara karyA hatA. 6. enA zAsananA pAchaLanA bhAgamAM zIkha ane marAThA leke jAgyA. zIkha jevo zAMtipriya saMpradAya mugalenA atyAcAranA pratyAghAtothI laDAyaka svarUpa dhAraNa kare che. rAjasattA tarapha vaLe che, ane megala sAmrAjyane uthalAvI pADe che. marAThA saradAra zAha bheMsalenA putra zivAjIe megalene harAvyA; keTalAya zahera sara karyA. cothabhAga ugharAvavAnI prathA cAlu karI. emAMya pezavAvaMza udayamAM Ave che. ane dilhI sara karavA jAya che. tevAmAM IrAnathI nAdirazAha AvIne acAnaka humalo kare che, katala tathA lUMTaphATa calAve che. e pAchA phare che. 6 varSa pachI bIje lUMTAro ahamadazAha durAnI Ave che. enI pezavAo sAthe laDAI thAya che, tene harAve che. 7. 17mI sadI daramyAna phreMca ane aMgreja bane hiMdamAM pagapesAro kare che, IsTaIDiyA kaMpanI sthApI vahANe dvArA vepAra kare che. dhIme-dhIme rAjAone ApasamAM laDAvI, bhADe sene ApI, mulaka upara kajo karatA jAya che, jene harAvIne bhagADI mUke che. kalakattA, muMbaI ane madrAsa jevA zahera vasAve che. bevaphA hiMdI leke paisAnA lebhe aMgrejone sAtha Ape che. chevaTe AkhuMya hiMda dhIme dhIme e loko pacAvI pADe che. A uparathI phalita thAya che ke musalamAne ane aMgreje paNa rAjasattA dvArA krAMti karavA mAgatA hatA, temAM teo niSphaLa nIvaDyA. marAThAvaMzane paNa A ja anubhava thayo. lekazaktine lekasevake ke sAdhuo saMgaThita na karI zakyA. pariNAme gulAmInuM bhayaMkara duHkha 700 varSa sudhI bhogavavuM paDayuM. tA. 31-8-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 vivaItihAsanI rUparekhA 1. 17mI sadInA madhyabhAgamAM vesTapha liyAnI saMdhi thaI. pariNAme 30 varasanA IgleMDanA AMtaravigrahane aMta Avyo. pahelA cArjane mAthuM gumAvavuM paDyuM. e pachI amerikA ane bIjA saMsthAne sAthe vepArane lIdhe puSkaLa dhana ghasaDAI AvyuM. vibhinna vargo vacce taMgadilI ochI thaI. madhyama varganA lokone rAhata maLI. 1688mAM rAjA jemsane hAMkI kADhyo. pArlAmeMTane vijaya thaye; paNa haju phAMsane rAjA 14mo luI Apakhuda ane julamagAra hato. evAmAM phasamAM rASTrIya jAgRti thaI. dharmanuM sthAna rASTrIyatAe lIdhuM. Adhunika vijJAnane pAye nakhAye, tethI vepAra tathA mAlanuM bajAra jagavyApI banI gayuM. 2. A pachI 18mI sadImAM IMgleMDa ane phAMsa vacce sAmrAjyavAdanI harIphAI hiMda ane keneDAmAM jAma; temAM IleMDane vijya thayo. paNa ethI sAmAnya janasamudAya garIbAInI hADamArIthI kSubdha thaI gayA hatA, thoDAka upale varga sukha bhogavato hato. eTale phAMsa tathA yurepanA bIjA dezomAM parivartananI bhUmikA UbhI thaI. dharmagurUo garIbanA pApa ane dhanikanA puNyanI tathA para lekamAM phaLa maLavAnI vAta karI asamAnatAne Teko ApavA lAgyA; e ja arasAmAM vijJAnane lIdhe rUDha dharmanI sarvagrAhI pakaDa DhIlI paDI. navA udyogo ane artha vyavasthAmAM utpanna thatAM navA prazno upara lekonuM dhyAna coMTayuM. te kALamAM volaTeyara, rUsa vagere keTalAka vicArakee rAjakAraNa, arthakAraNa, kAnUna vagere upara pustaka lakhyAM, jemAM dharmanI sAthe e badhA viSayone anubaMdha tarachoDI nAMkhyo. tethI 18mI sadImAM traNa krAMtio thaI-1. amerikAmAM rAjyakrAMti thaI. 2. IMgleMDamAM audyogika krAMti thaI. 3. phAMsamAM sAmAjika krAMti thaI. e traNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 krAMtionI asara duniyA upara thaI; e traNe rAjya dvArA thaI. tene pariNAme nIcalAthara ke sAcA dharmanuM baLa na vadhyuM. krAMtinAM sAdhane hiMsaka hatA; tethI tenA khoTA pratyAghAto UbhA thayA. audyogika krAMtine pariNAme mUDIvAda va; zeSaNa vadhyuM. sAmrAjyavAda ane saMsthAnavAda vadhyA. 1914mAM 4 varasa sudhI yuddha thayuM 4. 19bhI sadImAM jarmanImAM kArla mAkarsa thaye. e sAmyavAdane janaka thaye. eNe rAjakIya tathA sAmAjika paddhatimAM parivartana karyuM paNa dharmanI sAthe ene anubaMdha na rahyo, pariNAme hiMsA, bhaya, trAsa avizvAsa vagere dUSaNe rahI gayA. 5. hiMdamAM aMgrejonuM zAsana hatuM te vakhate kArIgare, kheDUto, majUre vagerenI durdazA hatI, zeSaNa sariyAma cAlatuM hatuM. hiMdudharmamAM sAmAjika sudhArA thayA kharA, paNa rAjya sAthe sArI peThe anubaMdha nahote joDAye, gAMdhIjIe cAre anubaMdhane meLa besADyo, kogresa saMsthA dvArA zuddha sAdhanathI sagI ahiMsaka krAMti karI, jene pariNAme hiMda svataMtra thayuM. ahInI krAMti janatA dvArA thaI che, jyAre bIjA dezamAM rAjya dvArA krAMti thaI che. vidhabhUgoLanuM digdarzana 1. bIjA grahanI jema pRvI paNa eka graha che. bIjA graha karatAM pRthvI-graha ApaNAthI vadhAre najIka hovAne lIdhe tarata ane vadhu asara thAya che. vizvanI sAthe vAtsalya sAdhavA mATe vizvanI pRthvI tathA tyAM vasatA prANuo, manuSya, saMskRti, raheNukaraNI, rItarivAjo, dhaMdhAo, jIvana jIvavAnI rIta vagerenuM jJAna hovuM joIe. eTalA mATe ja A pRvIne mAtA tathA pitAne tenA putra mAnIne samagra pRthvImAM vasatA leke sAthe AdAnapradAna karI vAtsalya sAdhavA prerAyA hatA. itihAsa sarjana, rAjya vyavasthA, sarvAgI vikAsa, saMskRtinI khIlavaNa vagerene AdhAra paNa bhauge Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 lika paristhiti para che, mATe bhUMgALanuM jJAna dharma, adhyAtma, samAja racanA va.nI die jarUrI che. eTalA mATe ja jaina, bauddha, hiMdu, musalamAna ane khristI dharmanAM zAstramAM bhUgALanu` varNana karavAmAM AvyuM che. ka graMthamAM karela kSetravipAkI ka prakRtinuM varNana bhUgALanuM mahattva batAve che. meATe bhAge mAnavajIvana upara bhaugAlika paristhitinI asara thAya che, mANasa potAnI icchA pramANe jIvana ghaDI zakatA nathI; ghaNe bhAge pote je bhaugAlika paristhitimAM rahetA hoya, te ja tenA jIvanane ghaDe che. 2. bhaugAlika paristhitimAM 5 tattvAne samAveza thAya cheH-- 1. jamInane prakAra, 2. AmAhavA, 3. sthAna, 4. vanaspati, 5. prANIoN. 3. AkhI duniyAne Aje 5 mahAdvIpAmAM vahecIe chIeH--1. eziyA, 2. AphrikA, 3. yuropa, 4. osTreliyA ane 5. banne amerikA. jamInA traNa prakAranI cheH pahADI, uccapradezavALI ane medAnAvALA. A traNe prakAranI jamInanI judI-judI vizeSatAone lIdhe judAjudA prakAranI saMskRti khIle che, jyAM nadIe ane medAne vadhAre hoya tyAM gIca vasati hoya che, vahepAradhaMdhA, khetI, udyogA vagere vadhAre khIle che. 4. AmeAhavAnI mAnavajIvana upara 7 prakAranI asara thAya cheH 1. zarIra upara, 2. khArAka upara, 3. vastrA upara, 4. dharanI bAMdhaNI upara, 5. dhaMdhA upara, 6. vasati upara, 7. prakRtinI vilakSaNatA upara, 8. saMskRtinA vikAsAvikAsa upara. paM. duniyAnA mukhya kudaratI pradezA ( jemane deza, rAjya ke khaMDanA budhanA nathI ) A pramANe cheH 1. viSuvavRttanA jaMgalA, 2. uSNukaTibaMdhanA ghAsanA medAna, 3. garama raNanA pradeza, 4. mAsamI pavanAnA pradeza, pa. bhUmadhya samudranI AkheAhavAnA pradeza, 6. pAnamaratA jagalAnA pradeza, cha. sTepa pradeza, 8, za'kudruma jaMgalAnA pradeza, 9. TuMDra pradeza, 10. cInaprakAranI AbAhavAnA pradeza. 61. seTa lArensa prakAranI AkheAhavAnA pradeza. A badhA prakAranA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 pradezanA sthaLe, pradeza, AbohavA, varasAda ane leke vagere pAMce bhUkhaMDomAM judA judA prakAranA hoya che. tA. 28-9-61 vizvabhULanuM digdarzana 1. vAtAvaraNamAM rahelI varALe pRthvI upara mAnavajIvanane vasavATa karavAmAM ghaNuM mahattvano bhAga bhajave che. sahArAnA raNamAM mANasa rahI zakato nathI, tenuM kAraNa raNa ke varasAdane abhAva ja nathI, paNa vAtAvaraNu (je bhechaluM che) meTuM kAraNa che. pRthvInI sapATIne piNe bhAga mahAsAgaree rekele che. sUryanI garamIthI A pANInI varALa banI vAtAvaraNa sAthe bhaLI jAya che. je jamInamAM varALa saMdharavAnI zakti vadhAre hoya, tyAM vadhAremAM vadhAre varasAda paDe che. 2. pRthvI upara ugatI kudaratI vanaspati paNa mAnavajIvana upara moTI asara kare che. kudaratI vanaspati ghAsa, moTAM vRkSo ke sevALa vagerenA rUpamAM thAya che, emAM garamI, varasAda, pavana, prakAza ane jamInanA prakAre moTI asara kare che. jaMgale, ghAsa ane raNa ema traNe sthaLe judI-judI jAtanI vanaspati uge che. 3. prANIonI asara paNa mAnavajIvana upara thAya che. jyAM khorAkapANI vadhu hoya tyAM puSkaLa prANuo hoya che. eka kALe badhA pazuo gIca jaMgalamAM jaMgalI hAlatamAM pharatA hatA, dhIme dhIme mANasee ghaNuM upayogI prANIone pALavAnuM ane ucheravAnuM zarU karyuM. e prANIo mAnavajIvanamAM khUba upayogI nIvaDyA. 4. vizva vAtsalya sAdhaka jema vicAra ane bhAvanA parivartanane vicAra kare che, tema paristhiti parivartananuM paNa vicAre che. paristhiti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 traNa prakAranI che- 1. prakRtie sarjelI 2. samAje UbhI karelI 3. kAma-krodha vagere vAsanAne kAraNe UbhI thayelI. A traNene vi. vA. ne sAdhaka tapa dvArA palaTAvavA mAge che. bhUMgALamAM prakRti ane tenA dvArA sarjelI paristhitinuM vaNuMna hoya che. paNa prAkRtika paristhitine palaTAvavA mATe mAtra upavAsa cogya nathI, paNu kAyakaleza ( zarIrazrama ) sAtatya ( pratisalInatA ) ane satata svAdhyAya (paristhitinA jJAna) nI jarUra che. dA. ta. bhAlamAM khArI jamInane mIThI karavAne prayAga manuSya puruSArthI tathA niSNAteAnI madadathI karavAmAM Ave te tyAMnI paristhitimAM parivartana thaI zake. uttara amerikAmAM jyAM TUMkA ghAsanI jamIna hatI, tyAM Aje ghauMnA pAka bahALA pramANamAM thAya che. mege! pAsenuM jaMgala sAk karavAthI have yUreniyama jevI khanija saMpatti maLI AvI che. osTreliyAnA raNamAM pAtALakUvA khAtAM sAnAnI khANu maLI AvI. Una sArAmAM sArI pedA kare che. rAjasthAnanA raNanI 700 ekara jamIna lIlIchama karI nAkhI. mANusane duHkha bhAna thAya tyAre tenA upAya vicAre ane zramarUpI tapa kare teA duHkha dUra thAya ane bhaugAlika paristhiti parivartana thaI zake. tA. 5-10-61 11 1. vijJAna ane tattvajJAna e jagatane jevAnAM sAdhanA che. vizva zuM che, ? kayA tattvathI banyuM che? enA niyAmaka kANu che? e praznomAMthI jIva, jagat ane Izvara e traNa vastue nIkaLI. A upara vijJAnI ane tattvajJAnI banne vicAre che. tattvajJAnI bhAvAtmaka ekatAnI dRSTie vicAre che ke huM ane vizva eka chIe, citrakAra jema potapAtAnI kaLA sAthe ekarUpa thaI jAya tema che. mAtA potAnA bALakane ramADe tyAre ekarUpa thaI jAya che jyAre vijJAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 jagatamAMthI gheADA dravyone laI te enu pRthakakraNa kare che, ane dravya guNu ane karmanA vicAra kare che, e rIte vijJAnI anubhavajanya prayoga kare che, tattvajJAnI AdraSTA banI tattvAnA anubhava kare che. 2. tattvajJAnIe vizvanAM tattvane vicAra karyo. paMcamahAbhUta ane enuM maulika satya emAMthI jaDayuM. A tattvA mukhyatve be bhAgamAM vaheMcAyA-1. jaDa ane 2. caitanya; prakRti ane puruSa. jaDa tattvA keTalA che, emAM matabheda hoI zake, paNa caitanya tattvane teA badhA mAne che. 2. vijJAna eTale satya zodha mATenA puruSArtha. e vastumAM tattvajJAnI ane vijJAnI banne eka mata che. para`tu vijJAnIoe Aja sudhI dravya ane mana sudhInuM zeAdhana karyuM che, adhyAtmanI zeAdha sudhI, e gayA nathI, enuM kAraNa bAIbalamAM 'gAyamAM AtmA nathI' A bAibalanuM vAkaya che; ene lIdhe tyAM khInna prANIone aka-- smAta banelI vastuo gaNe che; ene lIdhe ja pazcimanA vijJAnane pAyeA vastuvijJAna che, jyAre pUrvanuM bhAratIya vijJAna adhyAtmane pAyA mAne che. AtmAne jANavA mATe AtmAnI sAthe lAgatAvaLagatA dravya; guNu karmonuM jJAna karatA kharA. 4. pazcimanA vijJAnamAM samagra padArthomAM traNa tattvA mAnavAmAM AvyAM cheH 1. pArtha zaktinuM jIvana 2. saMyogeAnA saMvedanamAMthI e utpanna thAya che 3. krame krame vikAsa thatAM te padAmAMthI zakti janme che. 5. dareka padArthanA traNa rUpa hoI zakeH vAyu ( varALa vAyavIya ), dhana (jaDa) ane pravAhI. paNa dareka padArthamAM sAta guNA sarakhA che H 1. AkAza (pAlANu) 2. gurutvAkaSa~Na 3. jaDatattva ( sthiti tattva) 4. gati ApanAra tattva ( ghaNu ), 5. padArtha mAtranuM vibhAjana, 6. be padArtho (aNue suddhA)nI vacce palANa hoya, 7. vastu mAtrane nAza nathI thatA. A sAta guNA dareka dravyane lAgu paDe che. A viSe vijJAnIe ane AjanA dArzanike ke jaina tattvajJAmAM mAtra gaNatarInA krUraka che, khAkI dravyanA guNaeNAmAM khAsa pharaka nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 6. pazcimanA vaijJAnike Arogya ane rakSaNanA kSetre vijJAnane. upayoga kare che; evo upaga bhAratamAM Ayurveda ane zAstravijJAnanA mAdhyamathI e banne kSetre thayo ja che. bhAratamAM jyAre siddhio meLavavA ane narasaMhAra karavAmAM upayoga thavA lAge, tyAre ene cheda UDADavo paDyo. Ama dravya vijJAnamAM baMne vacce kAMI pharaka nathI. 7. bIjuM rAsAyaNika vijJAna che. bhAratamAM nAgAjuna vageree anAsakti dvArA vimAna UDAvavA, jaMtunAza karavA, chaEnamardana dvArA bhasma banAvavA, aNu-paramANumAM rasavijJAnane upayoga karyo. yAjJika leke ane karmakAMDIo camatkAra ane aMdha vizvAsa phelAvavA lAgyA ane kene chetaratA. eTale rasAyaNika vijJAnane durupayoga paNa bhUtakALamAM A rIte thayo. Aje vijJAnane upayoga narasaMhAramAM thAya che, mATe Aje vijJAnanI sAthe adhyAtmanA joDANanI jarUra che. tA. 12-10-61 1. bhautika vijJAnanAM be aMge- padArtha vijJAna ane rAsAyaNika vijJAna upara ApaNe vicArI gayA. bhUgarbha vijJAnamAM pRthvInA peTALamAM kyA kyA padArtho che? kevI rIte bane che? ene ze upayoga che? e badhA viSaye AvI jAya che. bhUgarbha vidyAne upayoga mAnava jAtinA hita ane sagamAM karavAmAM Ave te vikAsa jhaDapI thAya. 2. jyotiSa vijJAna-AkAzamAM rahelA graha, nakSatro, tArAo va.nI zodha bhAratamAM thaI paNa ahIM ene deva ane camatkAra sAthe joDavAmAM AvyA; tethI jyotiSa vijJAnathI vizeSa phAyado na thaye, paraMtu pAzcAtya jyotiSa vijJAnIoe sUryanA kiraNe dvArA tApa, vIjaLI, prakAza, viTAmIna vagere taronI zodha karI. candraka ane maMgaLagrahanI yAtrA ane vasAhata mATe puruSArtha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 karI rahyA che. 3. vanaspati vijJAnathI mANasane meTe lAbha e thaye ke mANasa vanaspati upara ja jIve che. eTale enI zodha emAM rahelAM judAM judAM piSaka tattvo ane enA dvArA judI judI jarUriyAtanI pUrti thaI zake. have to evI zodha thaI rahI che ke mANasane anna, mAMsa ke dUdha na maLe toya vanaspati upara AvI zake. vanaspatimAM jIva che, e jaina tatvajJAna mAnatuM hatuM, paNa have jagadIzacandra bojha dvArA pratyakSa pramANita thayA pachI pAzcAtya vaijJAniko mAnavA lAgyA che. 4. zarIra vijJAna-mANasanA zarIramAM kayA aMge che ? te zuM kAma kare che ? bhojana ane tenuM pAcana zI rIte thAya che ? kyA kAraNe bagaDe che ? e badhuM zarIravijJAnamAM batAvAya che. bhAratamAM haThayoga ane Ayurveda vidyAmAM A vastu hatI, paNa UMDANathI pratyakSIkaraNa pAzcAtya vaijJAnikoe karyuM hatuM. 5. Arogya vijJAnamAM AhAra-vihAranuM, pathyApathyanuM, khAsa vastunA guNa-avaguNanuM, khorAkamAM joItAM poSaka tattvonuM, pAcanakriyAnuM tathA Arogya bagaDeluM hoya te tene svastha karavAnuM jJAna hoya che, je mAnavajIvana mATe jarUrI che. 6. adhyAtma vijJAnane meLa e badhAM vijJAnanI sAthe hoya te ja mAnavahitamAM emane upayoga thaI zake; nahitara vaijJAnikanI daSTi kAM te paisA kamAvA tarapha, kAM te saMkIrNa svArtha tarapha athavA AMdhaLA rASTravAda tarapha hoya, jethI bIjA rASTronuM ahita karI nAkhe. tA. 19-10-11 13 vizvamAM rAjanItinA pravAho 1. jyAM samAja Avyo tyAM samAjanA aneka prazno AvyA. ane e praznone ukelavA mATe dharmasaMsthA uparAMta rAjya saMsthAnI jarUra paDI. nizcita pradezamAM rahelI prA nakkI karelA niyama pramANe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 sattA dvArA pitAnuM taMtra calAve, te ja rAjya che. pradeza nizcita na hoya, vasatinA niyama na hoya te rAjya na cAle. rAjya AvyuM tyAM kAyadA AvyA, kAyadA paLAvavA mATe daMDavyavasthA UbhI karavAmAM AvI, rAjyavyavasthA calAvavA mATe karaverA dvArA prajA pAse paisA ugharAvavAmAM AvyA. je rAjyane kaSa na hoya te rakSaNa ane nyAyanuM kAma karavA mATe mANase kyAMthI rAkhI zake ? bhAratamAM rAjya upara aMkuza rAkhavA mATe brAhmaNo ane mahAjana ( prajAsaMgaThane ) rahetAM, Ama rAjAzAhImAM rAjA sAre hoya te ThIka paNu rAjA nabaLe hAya agara te atyAcArI hoya che tethI AkhI prajA pIDAya, mATe tevA rAjAne padaSNuta karavAno adhikAra prajAne rahetA. baLavAna rAjA hoya paNa niraMkuza hoya te ene badalavA mATe DIsameTika rAjyavyavasthA UbhI karavAmAM AvI, emAM amuka rAjakIya pakSa taraphathI rAjya cAle, paNa zAsaka upara pakSane koI aMkuza nathI hota, te senApati ja sarvesarvA thaI jAya. ijiptane nAsara, raziyAne kuva, cInane mAotye tuMga, sAudI arebiyA, jorDana, IrAka, IrAna vagerenA zAsake saramukhatyAra che. AphrikAnA ghaNA bhAgomAM atyAra sudhI kuLanAyaka paddhati hatI, ethI AgaLa vadhIne have aMgrejonA zAsanane badale Apakhuda Aphikane zAsana karavA AvyA. 3. yuropamAM rAjAo upara aMkuza hovo joIe, e vAta svIkArAI. dharmagurUo ane tAlukadAre maLIne vahIvaTa calAvatA. tAlukadAre raiyatane trAsa ApatA. rAjavaMza ane dharmagurUo vilAsI banI gayA. emAMthI bhadrazAhI UbhI thaI. e lekazAhI ja kahevAtI, paNa emAM varcasva sthApita hite ane mUDIdAranuM ja rahetuM. mUDIdAroe garIba ane zramajIvIone samaja-. vavA mATe dharmagurUone sAdhyA. dharmagurUoe garIba ane zramikene samajAvyuM ke tamArA upara bhagavAnane zrApa che. tamArA pApakarmanAM phaLa che vagere. 4. eTale AmAMthI keTalAka vicArake UbhA thayA ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. temaNe majUro ane garIbone samajAvyuM ke A te mUDIvAdIonuM sTeTa che. dharma e ja aphINanI goLI che, ene na caDAvIne tamane phesalAve che. tamAre barAbarano haka che. e mATe sAmyavAdI kalpanA mUkI majUrane taiyAra karyA. keTalAkane vaLI ema lAgyuM ke kadAca A majUre mUDIvAdI (nakalI) lekazAhIthI aMjAI jAya, mATe A lekazAhIne paNa khatama karo, zrImaMta vargane mata na Ape, majUrone ja mata Ape. Ama raziyAmAM majurasaramukhatyArazAhI AvI. emAM paNa mUDIvAdIo jema dharmane na caDhAvI svargasukhanuM pralobhana ApatA hatA, tema sAmyavAdIoe rAjyasukhane na caDhAvI vaibhava vilAsanuM pralobhana ApyuM; ane zrImaMta vargane nAza karavA mATe varga vigraha karAvyo ane te mATe kAyamI asaMtoSa Ubho karyo. paralekanI jema sAmyavAdIoe AvatI kAla ApaNu che, ema majUrone sukhasvapra batAvyuM. mUDIvAdIo bAIbala ke kurAnane ja sAcAM zAstro kahe. A leke mAkarsanA kepiTalane ja sAcuM mAne. pelAoe dharmagurUnuM na mAne te jakha, naraka ke jamakhAnuM batAvyuM, jyAre emaNe ahIM ja netAonA hAthe jamakhAnuM taiyAra karyuM. pelA lekee paraphekanI sattA dharmagurUone soMpI jyAre majUra rAjyavALAoe badhI sattA netAonA hAthamAM soMpI eTale e bane lagabhaga sarakhA ja che. 5. keTalAka dezoe prajAne khUba kamAvAnI ane game tyAM moja zokhamAM kharca karavAnI chUTa ApI. A svataMtratAnI sAthe bhAre karaverA nAkhyA, ane avikasita tathA nabaLA loko tathA dezone piSavA lAgyA; ene teo kalyANa rAjya kahe che. ahIM sukha sagavaDa, khAvApIvAnuM sAruM maLe ane garIbo paNa kAMIka maLe che ke maLaze, e AzAthI samAjamAM parivartana karI zakatA nathI. sAmyavAdanI sAme dIvAla UbhI karavA mATe muslima rASTrane caDhAvyuM rAkhe che. A eka grupa sAmrAjyavAdI ke saMsthAnavAdI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 nIti che. A badhA AjanI vizvarAjanItinA judA judA gA che. bhArata sakriya taTastha baLa che. muslima rASTro haju dhArmika jhanUnane lIdhe A sakriya taTastha nItimAM spaSTa nathI. tA. 26-10-61 14 bhAratanA rAjakIya pakSe 1. vizvanA rAjanItika pravAho joyA pachI have bhAratanA rAjanItika pakSeA kayA kayA che? ane temAM anubudha vicAradhArAne meAgya kayA pakSa che? e vicAravAnuM che. 2. rAjakIya pakSAmAM traNa vastue jovI joIe. 1. eneA pAyA zuM che? 2. enuM prerakabaLa zuM che? 3. ene uchera katyAM ane kevA sAgAmAM thayA che? sAmyavAdanA pAye majUra sattAvAda che; eTale ke sattA dvArA majUra saramukhatyArI UbhI karIne, keTalAka buddhi jvIe dvArA sattA bhAgavavI, e pAyA che. enuM preraka baLa che zramikAmAM tIvra asaMtoSa UbhA karAvI varga saMdhaSa (azuddha sAdhaneAthI) UbhA karAvavA. sAmyavAdanA uchera ahIM nathI thayA. A hiM...sAvAdI ke teAAnavAdI pakSa bhAratIya saMskRtine anukULa nathI. kAmavAdI pakSAmAM hiMdumahAsabhA, muslimaliga, rAmarAjya pariSada, janasaMdha vagere che. emane pAyA hindu ke musalamAnenuM rAjya sthApavuM, hiMdurASTravAda ke muslimarASTravAda che. enu preraka baLa mUDIvAdIe, dhamajIvIone pa`pALavA, dharmAMne nAme leAkAne uzkeravA; e che. ene uchera jo ke hiMdustAnamAM thayA che, paNa bhAratanI vikRtine anurUpa thayA che. kAmavAda bhAratane mAthe kALA kalaMka samA che. kAmavAdane lIdhe bhArate bApUjI jevA rASTrapitAne gumAvyA. kAmavAdI ramakhANAthI dezane apAra nukasAna thayuM che, dezanA bhAgalA paNu enAthI ja paDyA che. mUDIvAdI pakSAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 svataMtra pakSa jevA badhA ja pakSe AvI jAya che. ene pAyo sthApita hita che, preraka baLa mUDIvAda che; ene janma hiMdamAM hovA chatAM bhAratIya saMskRtine anurUpa nathI; kAraNa ke je jAgIra dare, jamInadAre, zrImaMtoe atyAra sudhI garIbene cUsyA che, UMcA AvavA dIdhA nathI, tevAone paMpALIne sattA meLavavAne AmAM prayAsa thAya che, te bhAratIya rAjanItinI viruddha che. have rahyA prajAsamAjavAdI ane samAjavAdI pakSa, e bannene pAye sattA dvArA krAMti karavI, e che. bhAratIya rAjyanI A nItirIti kaI divasa nathI rahI. ahIMnA rAjAo prajAne rakSaNa ane nyAya ApavA mATe ja sevArthe sattA grahaNa karatA hatA; vacce keTalAka vilAsI atyAcArI anyAyI rAjAo jarUra thayA paNa rAjAnA dharmomAM upalI vastu Ave che. e banne pakSonuM preraka baLa cUMTaNuM laDavI, sattAsIna pakSane virodha kare, tene vagovavA prayatna kare, e che. e baMne uchera videzamAM thaye che; eTale emanI nIti bhAratIya samAjavAdane anukULa nathI. bhAratIya samAjavAdamAM rAjya upara prajA ane prajAsevakone aMkuza pahelAMthI rahyo che. jyAre videzanA A samAjavAdamAM rAjya ja haMmezA baLavAna rahyuM che. tyAM prajA ane prajAsevakanuM vyavasthita saMgaThana na heI, rAjya upara aMkuza na rahyo. jo ke e pakSe kemavAdamAM nathI mAnatAM paNa keTalIka vakhata sAmyavAdavALI nItine apanAvI le che. deza vyApI karmacArI haDatAla ane bhAMgapheDa vakhate e pakSene hAtha hate. e bannene uchera videzamAM thayo che. kegrese je ke samAjavAdI bhAIone samAviSTa karyA che, paNa bhArata svataMtra thatAM ja sattA kAMkSAnI vAta najara samakSa AvI. koMgresane pAye saMsthAnavAdathI dezane ane duniyAne mukta karavAne rahyo che. enuM preraka baLa cUMTaNI dvArA sattA meLavavAnuM nathI, paNa sevA karavA mATe svarAjya meLavavuM ane lekazAhI dvArA zAMtimaya baMdhAraNIya rIte ahiMsaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 dizAmAM janatAne vikAsa karavo, e rahyuM che. ene uchera bhAratamAM thaye che, bhAratIya saMskRtinuM dUdha pIne e ucharI che. tapa-tyAgabalidAnanA kAryakramo dvArA e ghaDAI che. svarAjya pahelAne ene bhavya itihAsa che. bhAratanA UMcakeTinA sevAbhAvI ane buddhizALI puruSo tathA mahAtmA gAMdhIjIne enA ghaDataramAM mukhya phALe che. Aje paNa AMtarrASTrIya kSetramAM bhAratanI taTasthanIti ane saMskRtine anukuLa bIje kAI pakSa kAma karI zake ema nathI. koMgresanI sAme virodha pakSe hovA joIe, ema pAzcAtya lokazAhI tarapha mITa mAMDanArA leke kahe che, paNa bhAratIya lekazAhI pramANe pUraka baLa ane preraka baLa hovAM joIe, virodha pakSanI jarUra nathI. tA. 2-11-61 vizvamAM anItinA pravAha 1. bhAratamAM arthakAraNa sAthe dharmabuddhi rahI che, eTale Arthika kSetramAM satya-ahiMsA, nyAya va. nI daSTie kAma thayuM che. tyAga karIne bhagava' e sUtra upaniSakAroe ApyuM. vastupAla, tejapAla, vimalazAha vageree saMpatti kamAvI, paNa emaNe pitAnI saMpattine upayoga sthApatyakaLA ane saMskRtinA sthaLe mATe karyo. pita kaLA ane dharmArAdhanAne AnaMda mANavAne badale sau ene AnaMda mANI zake, ema ja pote ja svAdiSTa bhejanane svAda levAne badale sau thoDoDe prasAda laI svAda laI zake, e vastu maMdiramAM goThavAI nRtya ane saMgItakaLAne AnaMda sau sarakhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 rIte meLavI zake e mATe madirA sAthesAthe e vastu sAvajanika rIte gAvAI. eTale ApaNe tyAM artha-puruSArthanI sAthe dhA aMkuza rahyo che. 2. yuropamAM avyavasthA judI rIte vikase che. gharanI arthanItimAMthI arthazAstra racAyuM, pachI vyApArika arthazAstra racAyuM. kharca karatAM Avaka kema vadhe ? e vastu uparathI naphAnI daSTi AvI. dareka vastu nA mATe banAvavI, e sUtra AvyuM. pachI je bajAramAM harIphAImAM TakI zake, tenA hAthamAM arthataMtra rahe. A A harIphAImAMthI vizvayuddo thayAM. trIjI vastu e AvI ke sapattivALA mana kAve tema tene upayoga kare. cothI vastu mukta harIkAInI AvI. emAM je vadhAre sAdhanAvALA hatA te TakA, sAdhanahIneAnI zakti khUTavA mAMDI. A pachI garIba lAnI kharIdazakti vadhAravA mATe paisA udhAra ApavAnI udAratA batAvI. emAMthI arthazAstrIonuM navuM sUtra AvyuM ke, vastue khUba vAparA, vAparaze eTale mAla khatama thaze. vadhAre vastu vAparavAthI, vasAvavAthI ja jIvanadhAraNuM UMcuM thaze; A AkhI vastumAM pAyAnI bhUla che. amerikA va. dezae avikasita rASTrone beThA karavA ane jIvana- dhAraNa UMcuM karavAnuM A bhrAmaka sUtra phelAvyuM; enI pAchaLa tenI diSTa peAtAnA dezanA mAla khapAvavAnI vRtti che. durbhAgye ApaNA rASTranetAo paNa jIvana-dhAraNa UMcuM karavAnA A bhramamAM taNAI rahyA che. vilAsa, parAvalaMbana ke asayama upara jIvana dhAraNa vadhAravA karatAM sAdAI, saMyama ane svAvalaMbanathI jIvana-dhAraNa vadhAravAnI vAta ja bhAratIya saMskRtine anurUpa che. gAMdhIjIe AkhI anItine pAyAthI badalavAnAM sUcanA karyA. paheluM sUcana e hatuM ke utpAdana upayAga mATe hAya, naphA mATe nahI. khInne muddo e hatA ke e vastu tarapha sadbhAva rahe, te mATe pracAra karavA joI e; trIjo muddo e hatA ke jenAthI AvikA barAbara cAlI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 zake, te pramANe mAlanA bhAva nakkI kare; cothe muddo e hatuM ke vastunA bhAva Ajana upara sahakArI dhoraNe nakkI thavA joIe, rAjyanA dhoraNe ke harIphAInA pAyA upara nahIM. pAMcame muddo e hato ke meTA udyoga upara sArvajanika mAlikI ane nAnA udyoga upara sahiyArI mAlikI hevI joIe. gAMdhIjIe A badhuM prAga karIne anubhavathI sUcana karyuM hatuM. vizvanI arthanItine badalavI hoya te gAMdhIjInI bhAratIya arthadaSTi pramANe kamamAM kama bhAratanuM arthataMtra goThavavuM joIe. tA. 16-11-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smRti-vikAsanA mArgo avadhAnadvArA smRti vikasAvavAnI kaLA 1. smRti vikasAvavAnA aneka mArgo che, te paikI avadhAna paNa eka mArga che. joke ene camatkAra mAnI bese che, paNa kharuM jotAM abhyAsathI buddhimAM yAda rAkhavAnI zakita vadhI jAya che. bIjo upAya che ekAgratAne. ekAgratAthI ghaNuM vastuo yAda rahI jAya che. eka aDhI varSanuM bALaka pustakAlayanAM ghaNAM pustaka vAMcI gayuM. abhimanyue mAtAsubhadrAnA garbhamAM cakrazUha bhedananI kaLA zIkhI hatI. Ama nAnuM bALaka thoDA vakhatamAM ghaNuM zIkhI zake che. 2. avadhAna ezle ekAgratApUrvaka dhAraNa karI rAkhavuM te. ega dvArA ke yamaniyama dvArA smRti vikasAvavAnI vAta sAmAnya mANasa mATe agharI che, paNa kalpanA dvArA yAda rAkhavAnI vAta sahelI che. je mANasane je viSya vadhAre gamatuM hoya, tenI yAda rahI jAya che, temaja tame magajanA khAnAmAM game tevI vastunI kalpanA karIne goThavI rAkhe te yAda AvI zake. "eka saMbaMdhI smaraNuM apara saMbaMdhI smArakama' eka vastu ke mANasanI jeIne samagra vastu ke vyaktine khyAla AvI jAya che. yAda rAkhavAnI bIjI rIta e che ke duniyAmAM bhASA bhale judI-judI hoya, paNa AMkaDA te badhe sarakhA ja che. AMkaDA sAthe AkAra, uccAra ane saMyogane vicAra karI zabdone goThavyA che. te A pramANe che : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 aMka 1 2 3 4 5 akSara na, ma, Na ga, ra dha dha da ca ja jha 5 ya va saMketa 1 mAM ra gA 3 ghI 4 cA 5 pAuM aMka 6 7 8 9 akSara saMketa che, ka, pha, kha 6 phaI ta, tha 7 sItA Ta, Tha, Da, Dha 8 seTI la, La, pha, ba, bha 9 sAla za, Sa, sa 10 nasa - tA. 20-7-61 avadhAnane prayoga 1. A jIvanamAM keTalIka vAta yAda rAkhavA jevI ane keTalIka bhUlavA jevI hoya che. yAda rAkhavA jevI je yAda rAkhavI hoya ane bhUlavA jevIne bhUlavI hoya to te mATe avadhAnakaLA zIkhavI joIe. ethI mANasamAM ekAgratA Ave ane UMDo utare te prabhuprApti ke AtmajJAna thAya. dareka mANasamAM smaraNa zakti te paDelI che mAtra ene vikasAvavA mATe prathama ekAgratA joIe. smaraNa zaktinA agAu batAvela be mArgomAMthI kalpanAne mArga sahelo che. emAM cAkSuSa zakti ane zravaNazakti e be kAma kare che. eka pAtrane yAda karavuM hoya to tene mAthe zuM hatuM, page zuM hatuM, e uparathI bIjI tasaMbaMdhita vastuo yAda AvI jAya che. eTale pahelAM batAvela saMketa ane akSare yAda rAkhI te te zabdonI sAthe goThavI devA joIe. dA. ta. koIe kahyuM ke 9 AMka sAthe sukhazabda yAda rAkha che, have 9nI sAthe saMtazabda sAla che, enI sAthe sukhane goThavavuM paDaze ke "sAla oDhavAthI sukha thAya che." enuM citra paNa bhejAmAM kalpI levuM paDaze ke sAla oDhele mANasa che, te sukha bhagave che. Ama je aMkanI sAthe je zabda goThavavAnuM kahe tenI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthe gADhavI levuM ane bhejAnA khAnAmAM mUkI devuM, pachI jyAre pUche tyAre batAvI ApavuM, enuM nAma ja avadhAna kriyA che. AmAM 1 thI mAMDI 100 ane 1000 sudhInA avadhAna karanArA mANase duniyAmAM thayA che; eTale emAM kAMI navAI pAmavA jevuM nathI. tA. 30-1 3 avadhAna dvArA smRtivikAsa 1. smRti kalpanAthI khIlI zake che, eTalA mATe ja kalpanAcitrA avadhAnaprayAgamAM mUkayA che. smaraNazaktinA vikAsa kalpanAnA vikAsane AdhAre rahelA che. 1 thI 100 sudhInA kalpanA citrA yAda rahe ane tenI sAthe navA zabdone saMbadha joDI devAmAM Ave tA dareka zabda yAda rahI zake. ApaNAM 11 thI 40 sudhInA saMketeA A pramANe che 14--mAjI 15-mAvA 11--manu kara--nAga 13-nadI 23-rAdhA 24-rAjA 25--rAMpa 26--rI cha 145 16 mAchI 20 tha 28--rATI 29--gAla 30~~ ~dhAsa 17--mAthu 18--naTa 19--naLa 31-dhANA 32--ghara 33--dAdA 34-dhajA 35--vA 20sa 21--raNa 22~~gAra 36--dhAkA 30--dAMta 38--aa 39 dALa 40--yAsa tA. 10-8-}1 10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 avadhAna prayoga 1. je smRti sahaja che te pachI pUnarjanmanI vAta kema yAda rahetI nathI ? enuM kAraNa e che mANasa Aje asahaja jIvana jIve che. dA. ta. koIe Thapako Apyo hoya te te yAda rahI jAya che, paNa yAda rAkhavA jevI vastu yAda rahetI nathI, enuM kAraNa Asakti che. anAsakti ane pavitratA hoya te smRti vikAsa thAya. 2. svapnamAM AgAhI, phuraNa ane kalpanA e traNe zabdo samAI jAya che. svapnamAMthI je AgAhI thAya che, tene AdhyAtmika paribhASAmAM turIyA kahe che. nidrA, taMdrA ane jAgRti e traNemAM zarIrane nidrA sAthe, manane taMdrA sAthe ane cetanane jAgRti sAthe saMbaMdha che. keTalAka svAna AgAhI sUcaka hoya che, keTalAka najare joyelI, kapelI ke pUrvajanmamAM joyelI vastunA svapna Ave che. emAM je svane becenImAM thAya che, te grAhya nathI. 2. have ApaNe keTalAka leke-(I de) laIe. chaMda be prakAranA hoya che? 1. mAtrika ane 2. akSarIya. anuSkupa bleka mAtrika hoya che. emAM A pramANe jANavuM - AkhAye lekane iTTo guru, ne ladhu pAMcamo bIje cothe pade hasva, bAkImAM dIrgha sAtame. dAkhale- bahAdU thaje beTA, dilane dariye thaje; dardo dalita duHkhanA tuM, UnAM AMsu lUchaje. tA. 17-8-1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 avadhAna prayoga vyakta jagata ane avyakta jagatane tALA meLavavA mATe jaina dharmamAM abhigraha zabda vaparAya che. emAM dhAraNA na phaLe tyAM sudhI khArAka na levAne sAdhaka nirNaya le che ane prANamAha breDI avyakta jagatamAM rahelA vizvacaitanyanI sAthe vyakticaitanyane tALA meLave che. bha. mahAvIre eka kSatriyakanyA mATe evA abhigraha karyo hatA, jene phaLavAmAM 5 mAsa 25 divasa lAgyA hatA; tethI avyakta jagatamAM enA UMDA paDaghA paDyo hateA. avadhAna prayAgamAM paNa smRtinI AvI ekAgratA sAdhI dhana ane sattA taraphathI nirapekSa rahI vizvacaitanya tarapha tene lagADavAnI hAya che. vizva sAthe akaca sAdhyA pachI peAtAne maLela mana, buddhi, zarIra vagerene vizva mATe vAparI de che; camatkAra ane siddhimAM mugdha nahI banIne vizvanI sevAmAM aNu karI de che, e ja avadhAna prayAganuM rahasya che. tA. 24-8-61 avadhAna dvArA smRtivikAsa 1. jJAnendriya ane karmendriyanI pAchaLa eka cetanA zakti paDelI che. keTalIkavAra cetanA zaktine indriyAnI sahAyatA vagara ja amuka anubhavA thaI jAya che. enuM kAraNa cetanA zaktinI jAgRti che. dA. ta. 1. zrImad rAjacandrajIne bhAjanamAM mIThuM nathI, e jJAna cAkhyA vagara ja thaI gayuM hatuM. 2. helanakelara bAbaDI, baherI ane mUMgI hAvA chatAM, tene gheADAnA DAbalA saMbhaLAyA hatA. 3. ha. mahaMmadane cAdara oDhIne sutAM sutAM keTalIka AyAnuM jJAna thaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 gayuM hatuM. 4. dhaNA bhaktone akSarajJAna na heAvA chatAM, temaNe kAvyA banAvyA, bhajanA gAyA. haiyAukalatathI graMthA lakhyA. 5. 5. sukhalAlajI AMdhaLA na thayA haiAta tA kadAca ATaluM jJAna na meLavI zakata. eTale huM kANu chu? kAMthI Avyo chuM? A pahelAM zuM hatA ? atyAre kaI paristhitimAM chuM ? e badhAne tALA smRtivikAsa dvArA meLavavAnA che. 2. upati chaMdamAM 11 akSara hAya che. enA be prakAra che: upendravajrA ane indravajrA. upendravajrAmAMja bhAna tArA ja ja bhAna ga`ga' eTale jagaNu, tagaNu, jagaNu ane e guru hoya che. jyAre indravajrAmAM 'tArA ja tArA ja ja bhAna gaMga' ' eTale khe tagaNu, eka jagaNu ane e guru hAya che. gaNune oLakhavA mATe eka sUtra che. yamAtA rAja bhAnasa lama' yagaNu, magaNu, tagaNu, ragaNu, jagaNu, bhagaNuM, nagaNuM, sagaNu laghu ane guru. dareka gaNamAM traNa traNa akSara pramANe guru laghu samajI levA. " " 2 tA. 31-8-61 avadhAnadnArA smRtivikAsa 1. sAMkhya ane yAgadarzana e kramazaH 24 ane 25 tA mAne che. jyAre gItA ane vedAMta kramazaH 31 ane 32 tattvA mAne che. jaina darzana 5 indriye, mana tathA indriyAnA 23 viSaye mAne che. chevaTe teA manadvArA AtmA sAdhavAnA che. smRti mATe mukhya AdhAra buddhi ane antaHkaraNanI nirmaLatA che; jeTalI ni LatA vadhaze teTalA ja smRtivikAsa thaze, buddhinA camatkAra paNa caitanyanI smRti mATe che. abhayakumAranI buddhi vakhaNAya che, tenuM kAraNa cittanI ekAgratA ane zraddhA hatI. buddhi 4 prakAranI che. autpAtikI, vainayikI, kArmikI, pAriAmikI. abhayakumAra, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 vIrabaLa rAhaka vagerenI buddhi autpAtika, hAjarajavAkhI ane saheja sphuraNAvALI hatI, te lokahita mATe ja upayoga karatA hatA; aMdhavizvAsa phelAvIne pUgnapratiSThA ke paisA bhegA karavA mATe nahIM. 2. mAneA ke ekathI 55 sudhInI rakamanA saravALA karavA che, tA tene mATe tenI aDadhI rakama (eTale ke bekavALI rakama ) 28 levI ane 55 nI sAthe guNavI te! 28455=1540 saravALA Ave. e rIte 1 thI jeTalI rakama levI hoya teTalInA saravALe karavAnI A rIta che. 3. sAmI vyaktine kAIpaNa rakama (zUnyasivAya) dhAravA mATe kahIe pachI ene te rakama sAthe 9 Ave evI kAIpaNa rakama sAthe guNAkAra karavAnuM kahevuM, je guNAkAra Ave temAM zUnya sivAyanI rakama hovI joI e pachI je saravALA Ave temAMthI eka AMkaDA chupAvIne bAkInA AMkaDA kahe te emAM 9 AvI zake eTalI rakamanA AMka chupAvyA che, ema kahevuM. dA.ta. kAI e 22nI rakama dhArI, enI sAthe eNe 18 te guNI tA 22x18=396nA saravALA AvyA, eNe eka AMka (3)nA chupAvIne tamane 96 kahyuM te tamAre 9+=15 thayA, emAM 3 umeravAthI 1+8=(18)=9 thaI zake eTale 3nA AMka chupAvyA che, ema kahevuM. (4) vasaMtatilakA chaMdanuM lakSaNu-emAM 14 akSarA, ( 1 tagaNu, 1 bhagaNu 2 jagaNu ane e gurU ) hoya che. dAkhalA tArAjabhAnasajabhA--najabhAna gaga'' 6 prAtaH smarAmi hadi saMsphuradAtma tattvaM ' " tA. 21-9-1 . avadhAna dvArA smRti vikAsa 1. avadhAna zabdamAM dhA dhAtu dhAraNa karavAnA a mAM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 eTale ApaNuM potAnuM vizvasahita samyak dana nisargathI ane adhigama (khIjA nimitte)thI thAya che. adhigamathI jema jema smaraNa thatuM jAya che, tema tema buddhi uparanA AvaraNA dUra thatAM jAya che. dA. ta. kapila brAhmaNa smRtine cakaDALe caDAve che, chevaTe tene uhApAha karatAM pUrva janmanuM smaraNa thaI Ave che, ane avyakta zaktinA AnaMdamAM magna thaI jAya che. ra. DhAharAmAM pahelA ane trIA caraNamAM 13 mAtrA ane bIjA ane cothA caraNamAM 11 mAtrA hoya che. sArAmAM ethI UlaTuM samajavuM. pahelA trIjA caraNamAM 11 ane khIjA ceAthAmAM 13 mAtrA jANavI. dA. ta. * nirakhIne navayauvanA, lezana viSayanidAna' A doharAnuM udAharaNa che, ene ulaTAvIne lezana viSaya nidAna nirakhIne navayauvanA ' Ama karazeA te sArA banI jaze. cApAimAM yAre caraNA paikI darekamAM 16 mAtrA hoya che. dA. ta. raghukula rIti sadA cali AI, prANa jAya para vacana na jAI.' tA. 28-9-61 ( 9 avadhAna dvArA smRti vikAsa 1. ApaNane sauthI pahelAM peAtAnA zarIranA vicAra Ave che; e annamaya kASanI bhAvanA, tyAra pachI huM ane mArA saune pAvAnI bhAvanA Ave che. prANamaya kASanI bhAvanA, e pachI gheADIka udAra bhAvanA jAti ke grAma mATe ghasAvAnI Ave che, tene manAmaya kASanI bhAvanA, tyAra pachI vijJAnamaya bhAvanA Ave che, emAM prAkRtika ane sAmAjika paristhiti parivartana karavA mANusa prerAya che; duHkhA sahe che. ApaNe vijJAnamaya kASa sudhI smRtinA vikAsa karIne AnaMdamaya koSa sudhI pahoMcavuM che. mANasa zarIra ane zarIrathI sabadhita dASAne bhUlI vizvanA AtmAnA zuddha guNAnA vicAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 kare teA AnaMdamaya kASanI bhUmikA AvI zake. 2. vaMzastha cha MdamAM 6 ' 12 akSara Ave che. tArA ja tArA ja ja bhAna rAja bhA.' eTale be tagaNu, eka jagaNu ane eka ragaNu hoya che. bhujaMgI chaMdamAM 12 akSara, jemAM cAre yagaNu heAya che. yu mAtA ya mAtA, ya mAtA ya mAtA. 3. bhAgakAranA eka kAyaDA-- ekathI nava sudhInI sakhyAmAM kAIpaNu 9 AMkaDA mAgavA. mAne ke teNe 777777777 nava sAtaDA ApyA te ApaNe eka AMkaDAne nave guNI je rakama Ave tene bhAgavI. eTale 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, nI saMkhyA Avaze. nava ekaDA hoya teA nava eku nava eTale nave bhAgavI eTale e ja rakama Avaze. kAI te vadhAre IMtejAra karavI hAya tA bhAgavAnI rakama Dakhala karavI, tene aDadhA eTale 6172829 1/2 Avaze. joI e. A 10 bhAgAkAra tenAthI meDhe yAda rAkhavuM tA. 5-10-61 aMtaranA smaraNa sAthe bahAranA smaraNanA saMbaMdha joDavAthI smRtivikAsa thAya che, keTalIka vakhata kudaratI rIte potAne smaraNa thAya che, keTalIka vakhata sAcI vAtanI smRti bhUlavAthI khInnanA izArAthI, maunathI ke vANIthI e AvI jAya che. dA. ta. siddhasena divAkara pAlakhImAM besIne pharatA hatA, tyAre vRddhavAdI AcAye cetavyA. tukArAma ane ekanAtha bannee nadIkAMThe UbhA rahI izArA karyA, lAkA pahelAM tA samajyA nahI', pachI samajI leAkeA samajI gayA. 2. A pachI sAla ane tArIkhamAM kayA vAra hatA enA abhyAsa mATe nIce pramANe kAThI ane sananA vAra yAda rAkhavA-- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 sana 1700nI jAnyuArI 1lI tArIkhe zukravAra. sana 1800nI jAnyuArI 1lI tArIkhe budhavAra. sana 1900nI jAnyuArI 1lI tArIkhe samavAra. dara cAra varase eka lIpaiyara Ave che, e rIte so varase eka lIpaiyara ghaTe che eTale 24 lIpaiyara sonI aMdara umeravA. sana 1900nI zarUAta somavAre thayela, e uparathI 1961 nI 1lI jAnyuArIe kaye vAra Ave ? ene javAba Apavo heya te dara cAra varase eka lIpaiyaranA hisAbe 15 AvyA, pachI 61mAM 15 umeravAthI 76 thayA, tene sAte bhAgIe, eTale 6 vadhyA. have semavArathI chaTho dahADe eTale maMgala, budha, guru, zukra, zani pachI ravivAra Avaze. 1961nI 1lI jAnyuArIe ravivAra Avaze. 3. kutavilaMbita chaMdamAM bAra akSaro hoya che. nagaNa, be bhagaNa ane ragaNa eTale nasala-bhAnasa, bhAnasa rAjabhA. "zazi divAkara grahapIDana, gajabhujaMga marapi baMdhana, matimartA ca vilaya daridratA, vidhira balavAniti me matiH' e udAharaNa che. tA. 12-10-61 1 avadhAna dvArA smRtivikAsa 1. avadhAna dvArA AtmahitanI smRti karavAmAM Ave te e saphaLa thAya, dA. ta. rAmatI ariSTanemi sAthe pAchalA ATha bhamAM sAthe rahI. A navamA bhAvamAM jyAre ariSTanemi tenI sAthe lagna karavA nIkaLyA ane pazudayA nimitte teraNathI pAchA pharI gayA, tyAre rAjamatIne ciMtana karatAM karatAM pAchalA ATha bhAvonuM smaraNa thaI AvyuM ane navame bhave paNa ariSTanemine ja anusaruM e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 nakkI karI Atmalagna karyuM. cittamunie potAnA pUrvabhavonA snehI bhAI brahmadatta cakravatIne maLIne upadeza Apyo. smRtine sAcI dizAmAM vikAsa karyo. 2. mAlinI chaMdamAM 15 akSare hoya che. be nagaNa, magaNa, be yagaNa. "nasala nasala mAtA" rAya mAtA ya mAtA" dA. ta. "ahaha adhama AMdhI A gaI tU kahAMse'. 3. 11 kaDIo laI be mUThIomAM vaheMcI nAkhavI, pachI DAbI bAjumAM jeTalI rAkhI heya enA Dabala karavA ane jamaNuM mUThInA trabala karavA, te bene saravALo karI, je thAya te pUchavuM. Ama karatAM ochAmAM ochA 23 ane vadhumAM vadhu 32 sudhIne saravALe Avaze. saravALe 23 hoya te DAbAmAM eka ane jamaNAmAM 10 haze. e ja rIte saravALe 25 thAya te DAbAmAM 3 ane jamaNAmAM 8 haze. e rIte gaNatarI karavI ane batAvavuM. tA. 19-10-61 avadhAna dvArA smRti vikAsa 1. smRtinA be pravAhe che-Atmatatvane ane jaDatatvane. Atmatatvane pravAha kAyama kema TakI zake te mATe eTalI sUcanAo upara dhyAna Ape-1. koIpaNa vyakti, saMpradAya, rASTra, jJAti, varga va. pratye pUrvagraha na rAkhe 2. avizvAsanI dRSTithI keIne jaze nahIM. 3. keIna deze jevAne badale guNe jevA. 4. sAvadhAna rahevuM paNa chetaravuM nahIM, chatAM chetarAI jAya to nukasAna chetaranArane che. 5. darekanuM sAMbhaLavuM, chatAM karavuM svataMtra vicArapUrvaka (2) 40 thI AgaLanA saMketo A pramANe che - 41 jAme kapa cAMpa 49 jALa para pAre 42 cora 46 cAka 43 cAMde 47 jati 50 vAsa 53 vAdI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 44 cAMca 55 pAvo 56 pIMchuM 57 pithI 58 pATa 48 jaTA. 59 pALo 60 chAsa 61 chANA 62 chArA 51 mAna 54 vAju 63 kAMde 67 kAthe 64 kAju 68 phuTa 65 chIpa 69 phaLa 66 kAkA - 70 trAMsa tA. 26-10-61 13 phuraNA ane sAkSAtkAra 1. phuraNA pachI sAkSAtkAra thAya che. phuraNa thAya tyAre bhAvamananA kiraNe pragaTa thatA hoya che, phuraNAmAM navI vastuo maLavAthI avyakta pratye zraddhA Take to sAkSAtkAra sulabha thaI zake. 1. anAthI munine potAnI AMkhanI asahya pIDAne maTADavA badhA ja prayatna karyA chevaTe phuraNa thaI ke "A gRhasthajIvanathI nivRtta thAuM te mArI vedanA maTI zake." pachI te e muni banI jAya che, ane zreNika rAjA pralobhana ApavA Ave che, paNa muni taNAtA nathI. phuraNa pachI bIjA pralobhanamAM na paDe, vividha bhayothI kaMTALe nahIM te sAkSAtkAra thaI zake. AvI sthiti prApta karavA mATe ekAgratA meLavavI joIe, te avadhAnathI meLavI zakAya 2. avadhAnanA 70 pachInA saMketa A pramANe che - 71 thANA 79 thALI 86 DhAkA 93 le che 72 tAra 80 DIsA 87 TUtha 94 leja 73 tuMda 81 ThAma 88 TeTA 95 lAvA 74 tAja 82 Thaga 89 DhAla 96 laMkA 75 topa 83 DIdhA 90 bheMsa 97 lAtI 76 tAke 84 je 91 bAma 98 leTe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 77 thothAM 85 TepI 92 bAga 99 haLa 78 thaDa 100 nisAso 3. maMdAkrAMtA chaMdamAM 17 akSare heya che; magaNa, bhagaNa, nagaNa, bekagaNa, begurU hoya to maMdAkrAMtA kahevAya che. udAharaNa- "hA, pastAvo vipulajharaNuM svargathI UtaryuM che, pApI temAM DubakI daIne puNyazALI bane che." lalitaIda mAM 11 akSare hoya che. nagaNa, be ragaNa, eka laghu, eka gurU hoya te lalita kahevAya. udAharaNa-samajI bAlakI jAya sAsare, vacana mADinuM dhyAnamAM dhare." tA. 2-11-61 smRti vikAsane krama 1. jaina sUtromAM smRti vikAsane mukhya krama A pramANe batAvyo che- 1. avagraha, 2. IhA 3. avAya ane 4. dhAraNuM. avagraha smaraNaya vastu upara ekAgra thavAthI ja thAya che. bhUlavAlAyaka vastu upara dhyAna na rAkhIe to te vastunuM smaraNa na thAya, paNa yAda rAkhavA lAyaka vastu upara paNa dhyAna na rAkhIe te smaraNa na rahI zake; mATe avagraha smaraNIya vastune ja karo joIe. 1. mahAtiSya nAmanA bauddha sAdhune rastAmAM juvAna bahena maLyAM, chatAM emanuM dhyAna e tarapha na hatuM, eTale pUchavAthI kahyuM- "meM eka hAlate cAlatuM prANI jarUra ja che. 2. saMta habIba pitAne tyAM rahetI jubedAdAsIne varSo sudhI rahevA chatAM nahetA oLakhI zakyAM. 3. sItAjInA samIpe varSo sudhI rahevA tAM lakSmaNane ghareNAnuM pUiAM te kahe che: kuMDaLa ane keyurane huM oLakhato nathI, jhAMjharane oLakhuM chuM. avagrahamAM jhAkhuM darzana thAya che, IhAmAM ethI vizeSa, avAyamAM spaSTa darzana thAya che, jethI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 smRti lAMbe kALa TakI rahe, te dhAraNa kahevAya che. 2. zArdUla vikrIDita chaMdamAM 19 akSare hoya che. "mAtArA salaga ja bhAna sala tArA ja tArA ja ga" eTale magaNa, sagaNa, jagaNa, sagaNa, be tagaNuM ane eka gurU hoya te zArdUlavikrIDita chaMda jANu. udAharaNa jJAne Apa trika vyApaka chatAM, svAdhIna saMsArathI." zikhariNI chaMdamAM 17 akSaro hoya che. "ya mAtA mAtArA nasala salagaM bhAna salagaM" eTale AMgaNa, magaNa, nagaNa, sagaNa, bhagaNa eka laghu ane eka gurU jemAM hoya te zikhariNuM jANavo. udAharaNa- asatyo mAMhethI prabhu parama satye tuM laI jA." RgadharA chaMdamAM 21 akSare hoya che. "mAtArA rAjabhA bhAnasa nasala yamAtA yamAtA yamAtA" eTale magaNa, ragaNa, bhagaNa, nagaNa, traNa yagaNa jemAM hoya te stragadharA jANa. udAharaNa- "ne rogA, naiva zekA, na kalaha kalanA" nAri mArI pracAro." trATakamAM cAra sagaNa Ave. udA.- "apakRtya taNuM pathathI vaLavuM. zAlinI chaMdamAM mAtArA tArA ja tArA ja gaMga ' eTale magaNa be tagaNa ane be gurU hoya tyAM zAlinI jANo. tA. 16-11-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhusaMsthAnI anivAryatA ane upayeAgitA 1 sAdhusaMsthAnI anivAryatA ane upayAgitA 1. sAdhusaMsthAnI utpatti, jarUriyAta samAjanI sthApanAnI sAthe sAthe samAjane niSpakSa, nilepa ane niHspRha rahIne mArga - darzIna ApavA mATe bhAratamAM thaI; kAraNake vAnaprasthI ke gRhasthanI eka maryAdA che, jyAre sAdhu-saMnyAsIe vizvakuTu bI ane niHspRha hAI ane siddhAnta mATe prANa-pratiSThA-parigraha choDI zakatA hoI e kAma sArI peThe karI zake. 2. gRhasthAzramamAM rahIne pote eka vyakti potAnuM kalyANa karI zake, mAkSa meLavI zake, paNa AkhA samAjanuM kalyANa karavA, meAkSa apAvavA ke tenA mA cIMdhavA mATe sAdhusa`sthA anivArya che. eka gRhastha potAnA kuTuMbanI sAthe sAthe AkhA samAja sudhInI ane samaSTi sudhInI trevaDI javAbadArI upADIne bhAgye ja anAsakta rahI zake. dA. ta. janaka videhIe peAtAnA ziSya zukadeva sanyAsIne samAjane caraNe dharyA. bha. RSabhadeve paNa peAtAnA 99 putrAne saMnyAsamAge preryA hatA. 3. sva--para kalyANu dvArA ja sAdhusaMnyAsIonI sAdhanA saLa thaI zake. jainazAstra ThANAMga ane dazavaikAlika sUtranA pramANA e mATe maLe che. 4. saskRti ane dharmanI prANu sATe rakSA sAdhu ja karI zake. viSNukumAra jaina munie zramaNa saMsthAne AphatamAMthI bacAvI. tA. 21-7-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 2 sAdhusaMsthAnI anivAryatA ane upayeAgitA - 1. sAdhusa`sthAnI anivAryatAnA e kAraNeAH-- 1. AkhA samAjamAM sAcA dharma pAte AcarIne acarAvI zake; 2. sA~skRti ane dharmanI rakSA mATe potAnuM sarvasva cheADI zake. dAkhalAeH-- 1. bha. mahAvIre jyAre rAjagRhI nagarImAM arjuna mALInuM tAkAna cAle che, evuM jANyuM tyAre te vakhate hiMsAnI sAme ahi...sAnI pratiSThA karavA mATe pote cAlI-calAvIne tyAM AvyA. zramaNeApAsaka sudarzane joyuM ke rAjye dAMDa tattvAne chUTA dora ApI dIdhA che. prA paNa saMgaThita na heAI veravikhera hatI, pariNAme mAyakAMgalI banI gaI che; brAhmaNA-lAkaseva paNa jAgRta nathI; eTale mAre have ahiMsA upara pUrNa niSThA rAkhIne hiMsAnuM baLa ochuM karavuM joI e. te nirbhaya thaI ne . AsurI zakti prerita arjunamALIne mahAta kare che. bha. mahAvIranA upadezane te amalamAM mUke che. pazu peAtAnuM ane samAjanuM kalyANa karI zake te mATe arjunamALIne bha, mahAvIra jyAre munidIkSA ApI de che, ne te pAte prANapratiSThA-parigraha hAmavA mATe taiyAra thAya che. 2. dhIci RSie deveAnA saMgaThana dvArA vRtrAsura jevA daityone parAsta karAvavA potAnuM sarvasva balidAna ApyuM. tA. 28-7-61 3 sAdhu saMsthAnI anivAryatA ane upayeAgitA 1. A jagat satya eTale siddhAMta ane dharmamaya sauMskRtine AdhAre TakI rahyuM che. sAmAnya gRhastha satya ke saMskRtinI rakSA eka hada sudhI karaze, sAdhaka tethI vizeSa karaze, paNa sAdhu sanyAsI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 te mATe nisvArtha bhAve prANa-pratiSThA ane parigrahane choDI deze. 2. zramajIvI ane janAkAra bannene pUjya bhAva sAdhu puruSa pratye hAI tenI javAbadArI vadhu tapa-tyAga karIne bIjAne jIvADavAnI che, mATe ja duSkALa vakhate AvA pUjya puruSoe pote prANa choDIne paNa bIjAne jIvADavAnI saMskRti TakAvI rAkhavA mATe anazana karyA. 3. brAhmaNe ane kSatriyo guNa eTale sAmAjika mUlyane sAcavavAne badale bhoga vilAsa, svArtha ane lebhamAM paDI gayA ane samAjamAM mobho sAcavI rAkhavA moTA yajJo karavA lAgyA. 1. eka vakhate harikezI muni bhikSAnimitta yajJavADAmAM jaIne gALa, apamAna ane mAra vagere sahe che, TakI rahe che, chevaTe brAhmaNe temane caraNe paDIne mAphI mAge che, pitAnI bhUla kabUle che, sAcA brAhmaNanI vyAkhyA sAMbhaLI mArgadarzana le che. 2. A rIte ya ghoSa muni paNa vijaya ghoSane tene sAce dharma samajAve che; kaSTa, apamAna vagere veThIne bane munio saMskRti rakSA kare che. 3. bha. buddhanA ziSya pUrNa mahA kaSTa ane pariSahAnI paravA karyA sivAya anArya dezamAM jAya che. 3. sAdhake paNa pote vyaktigata rIte dharma ane saMskRtinI parIkSA vakhate TakI rahyA che, paNa AkhA samAjane dharma ane saMskRtine mArge doravA ane e bannenI rakSA karavA mATe sAdhu saMsthAnI jarUra che; AjanA yuge tene upayoga zI rIte karavo ? te vicAraNIya che. tA. 4-8-61 sAdhusaMsthAnI upagitA 1. bhAratamAM traNa prakAranI sAdhusaMsthA che. jaina, bauddha ane vaidika. emAM ghaDatara pAmelI ane jUnI jaina sAdhu saMsthA che. bha. pArzvanAtha vakhate paNa jaina sAdhu saMsthA hatI. bauddhasAdhu saMsthA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16e bha. buddha dvArA sthapAyela che, eTaleM pAchaLanI che ane videzamAM ene vadhAre phelA hovAne lIdhe e bhAratIya saMskRtinI daSTie ghaDAI na hatI ane vaidika saMnyAsI saMsthA to jaMga gurU zaMkarAcArya sthApela, eTale pAchaLanI navI ane vadhu ghaDatara pAmelI na hatI; pAchaLathI dharmapracAranA lebhe rAjyAzrita thaI eTale pitAnA maulika niyamamAM daDha na rahI zakI jyAre jaina sAdhusaMsthA Aje paNa pAdavihAra, bhikSAcarI ane mudrA-(paisA)tyAga vagere maulikaniyamemAM TakI rahI che. eTale rAjAonI pUjya hovA chatAM eNe badhAne sArI vastu kahI che; mATe ghaDAyelI jaina sAdhusaMsthAnI dRSTie AkhI sAdhusaMsthAnI upayogitA vicAravI paDaze. 2. Aje amuka graMthane ja ane amuka vyaktione ja mAtra upadezathI kAma cAlaze nahIM. jainazAstramAM "pa di' e vAkya dvArA siddha thaI jAya che ke sAdhuo brAhmaNa, kSatriya, vaizya, zuddha cAreya varNanA lekene dravya, kSetra, kALa, bhAva, pAtra ane gyatA pramANe upadeza ApatA hatA. 2. upadeza asarakAraka na thAya, tyAre preraNuM ApavI paDe. dA.ta. 1. kauTuMbika kSetramAM zreNika rAjAne celaNArANI pratye zaMkA na rAkhavAnI preraNuM tathA 2. dhArmika kSetre pikakhalI. vagere zrAvakene zaMkha zrAvaka pratye vyaktigata anyAya na thAya, te mATenI tathA 3. mahAzataka zrAvakane pitAnI patnIne marmakArI kaDavA veNa kahyA badala pitAnI bhUla sudhArI prAyazcitta laI sudhAravAnI preraNA gautama svAmIne mokalIne bha. mahAvIre ApI hatI. 4. jyAre preraNuM asarakAraka na thaI tyAre aniSTane tAtkAlika dUra karavA mATe Adeza paNa sAdhuoe Apyo che. jema gardabhAlI munie saMyatI rAjAne pote prANIone nirbhaya karavAne; cittamunie brahmadatta cakrIne Aryakama karavAne spaSTa Adeza Ape. Ama sAdhusaMsthA Aje yathAyogya rIte mAnavajIvananA dareka kSetre upadeza, preraNA, mArgadarzana ane Adeza karaze te ja tenI upayogitA siddha thaI zakaze. tA. 11-8-1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 sAdhusaMsthAnI upayogitAnAM pAsAo 1. jyAM sudhI pravRtti-nivRtti mArganI spaSTatA na thAya, tyAM sudhI sAdhusaMsthA potAnI upayogitA siddha karavA mATe pravRtti ke nivRtti zI rIte karI zake? ra. Aje sAdhusa sthA mATe pravRttinivRtti aMge 4 vicArapravAha cAle che--1. ekAMta pravRttipravAha, 2. ekAMta nivRttipravAha, 3. madhyama mArga ane 4. spaSTa mArga, 3. ekAMta pravRttipakSIne vicAra e che ke sAdhusa`sthAe dareka utpAdaka zrama karavA joIe. mAtra jJAnanI vAte sAmAjika jIvanane palaTI zakatI nathI. jo utpAdaka zrama na kare teA ene khAjo khIna upara paDaze. jo sAdhue dareka kArya pote nile`pa rahIne jAte karIne batAvaze nahI. te nile patAnA mArga zI rIte cekhA thaze? leksa sAdhunI A akarmaNyatAnuM khATuM anukaraNa karaze. 4. ekAMta nivRtti pakSInA vicAra e che ke sAdhusaMsthA tA nivRtti mATe ja che, pravRtti teA AkhuM jagata kare che. sAdhusa sthA pravRtti karavA mAMDaze te gRhastha ane sAdhumAM pharaka zuM raheze ? pravRttithI doSa coMTaze, sAdhutA naSTa thaI jaze. na chUTake jeTalI pravRtti karavI paDe tene paNa doSarUpa gaNavI ane ekAMta nivRttinA Adarza zailezI avasthA tarapha doTa mUkavI joIe. 5. A banne cheDA che. A pachI madhyama mArga ane chevaTe spaSTa mArgathI A kAyaDeA ukelAI jaze. A banne cheDAmAM vaicArika kacAza katyAM rahe che te tapAsIe--1. bha. rAma jevA krAMtikArI puruSa tApasaveSe vanamAM jAya che tyAre tyAM te khetI ke bIjo utpAdaka zrama karIne batAvatA nathI; UlaTA, araNyavAsIonI mijabAnI cAkhe che; chatAM tyAMnA badhA leAkeA temane anusare che, teo te vakhate RSie, AraNyA ane anAya gaNAtA lAkA sAthe anubaMdha joDIne satya-prema-nyAyanuM mATu* utpA 11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16ra dana kare che. 2. bha. kRSNa brAhmaNa daMpatI pAse vagara utpAdaka zrama kaye yajJabhAga levA jAya che, tenuM kAraNa e hatuM ke teo samAjanI saMgraha vRttine sahiyArI karavAnA tathA janatAne naitika doravaNI ApavAnA pusnArtha rU5 yajJa karatA hatA. 3. janakajI ane bharatajI jevA vyaktigata rIte nirlepa rahI zakyA; paNa sAdhusaMsthA jo utpAdaka zramamAM paDaze to samAjanA gUMcavAyelA praznomAM taTastha ciMtana mATe samaya, niSpakSatA ane nizcitatA nahIM rahe tethI spaSTa mArgadarzana nahi ApI zake. janakajI ane bharatajIe koIne mArgadarzana ApyuM nahotuM. 4. namirAjarSi jyAre mArgadarzaka banavA jAya che, te vakhate indra temane kSatriya dharmanI pravRtti pUrI karyA pachI sAdhudIkSA levAnuM kahe che, paNa namirAjarSi kahe che ke sAcuM kSatriyatva badhAnA hRdaya upara vijaya meLavavA ane anubaMdha joDIne jagatanI vyavasthA goThavavAmAM che. 6. ekAMta nivRttithI sAdhu jIvI zakatuM nathI. bha. budhdha ane mahAvIre rAjasattA choDI paNa satata anubaMdha joDIne samAja racanA dharmamaya banAvI. sAdhu samAja pAsethI le che to samAja pratyenI javAbadArI tathA pharajo bajAvavI joIe. sAdhu vanamAM haze ane tyAM koI bAInA zIla upara AkramaNa thatuM haze to te aTakAvaze ke nahIM ? tyAM ke tenI ekAMta nivRttine prazaMsaze ke pravRttine ? ekAMta nivRttithI daMbha, meha vagere AvavAnI saMbhAvanA che. prasannacandrarAjarSi nivRtta hatA, chatAM bha. mahAvIre te vakhate temane mATe naraka ane niyANuM karanArAM sAdhusADavaone pravRtta hovA chatAM temanA karatAM sArAM kahyAM, te zA mATe ? janatA karatAM UMcA banavA ke pUjAvA mATe nivRtti rAkhavI gya nathI. ethI binajavAbadArI ane ahaMkAra vadhe che. pravRttionI sAthe tAdAmya-tATazya sAthe anAyAsa-ayAsa rahe te tevI pravRttio sAdhumaryAdAmAM naDatararUpa ke doSajanaka nathI thatI. tA. 1-8-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 6 sAdhu saMsthAnI upayeAgitAnAM pAsAMo 1. keTalAka leAkA ekAMta pravRttivAda temaja ekAMta nivRttivAda e bemAMthI vacalA (madhyama) mArganI himAyata kare che. pravRtti e prakAranI che. sAvadya (soSa) ane niravadya (nirdoSa). sAdhue zikSaNa, nyAya ane ArAgya va.nI niravadya pravRtti kare teA zuM khAtuM? ApaNe A vicAra ne sAdhu sa'sthAnI upayogitAnI traNa mukhya vastuo- 1. niHspRhatA (dravya kSetra kALa bhAvanI nile patA, nibaMdhanatA) 2. UMDANanA sArvatrika vicAra ane 3. dareka vyakti ane sasthAnA UMDA sauMparka - uparathI cakAsavI paDaze. e traNeyanI sAdhanA mATe apratibadgha pAdavihAra (parivrAjakapaNuM) ane vyApaka bhikSAcarI e be sAdhanA che. 2. jo zikSaNa, nyAya ke ArogyanA kSetre sAdhue pravRtti karaze teA eka kSetre badhAI javuM paDaze, UMDAsuthI sArvatrika anubadha vicAra karI zakAze nahIM, dravya-kSetra-kALa bhAva ane sarakAranA pratibadhamAM rahevuM paDaze; jethI upalI traNe vastuo sacavAze nahIM. 3. je vizALa jana saMparka ke sArvAMtrika vicAra pracAra mATe vAhananA svIkAra karaze teAya mATe bhAge zaherI leAka saMparka ja thaze; anubaMdhanA sAvatrika vicAra karI zakaze nahIM. paisAvALA ke vAhanavALAnI apekSA rAkhavI paDaze; Asakti vaLagaze. apratibaddhatA raheze nahIM. 4. bauddha sAdhuo tathA rAmakRSNa mizananA saMnyAsIe tathA khristI sAdhu sAdhvI, jainayati, bhaTTAra vagere upalI traNa pravRttio paikI be ke traNamAM paDyA. pariNAme upara batAvela traNe mukhya vastu sAcavI zakayA nahIM, mULa lakSya cUkavyA. eka sthAne rahevuM, paisAnA prapacamAM paDavuM, sAMpradAyikatA vadhAravI e badhAM aniSTo AvyAM; tethI bagaDelAM anubaMdhe ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khovAtAM sAmAjika mUlyone sudhAravA joDavAnuM kAma, naitika dhArmika preraNA ke cekInuM kAma bhUlI gayA, pariNAme Aje sAdhu saMsthAnuM sthAna chelluM thaI gayuM che. 5. je sAdhu saMsthAe paheluM sthAna rAkhavuM hoya, bIjI traNeya saMsthAone yathAyogya sthAne goThavavI hoya te upalAM kAryo niravagha hevA chatAM rAhata vRttine piSanArAM hoI choDavAM paDaze, ane leka sevakane samAjaracanAnA pratyakSa kAmomAM preravA paDaze, loka sevakoe lokone ane lekae rAjya saMsthAne preravI paDaze. mukhyatve te sAmudAyika ahiMsA prayoga tathA anubaMdhanuM kAma sAdhu saMnyAsIoe hAthamAM levuM paDaze. 6. je Ama nahi thAya te pilI nivRttivAdI sAdhu saMsthA dhArmika kSetranA sAMkaDA vADAmAM purAI raheze, ane pitAnI upayogitA tathA agrasthAna gumAvI besaze. ane bIjA sAdhuo, brAhmaNa ke yatio tiSabAjI, aMdha vizvAsa, maMtrataMtra bAjImAM paDIne AkhI sAdhusaMsthAne vagAvaze. je leke layane sarvatomukhI vicAra nahIM karIne jhaMpalAyA, temanI dazA paNa bagaDI che. tA. 25-8-61 sAdhusaMsthAnI upagitAnAM pAsAMo 1. have e vastu spaSTa thaI jAya che ke ekAMtanivRtti, ekAMtapravRtti athavA madhyamamArga sAdhusaMsthAnI upayogitAnI daSTie barAbara nathI; ane pravRtti to sAdhujIvanamAM jarUrI che, eTale e mArga hovo joIe jemAM be koma vacce pasaMdagI karavAnI Ave tyAre vadhAre upayogI kAmane, te kAmanI phAvaTane, te kAma svadhamanI aMdara che ke nahIM, tene te kAma bIjI traNa saMsthAo paikI koI saMsthA dvArA thaI zake ke kema ? tene tathA te kAmamAM dravya kSetra kALabhAvane pratibaMdha che ke kema ? tene vicAra sArI peThe karavAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 AvatA hoya. evA mArgane ApaNe spaSTamArga kahIe chIe. 2. evA spaSTa mArgomAM nIcenI pravRttie AvI zake- 1. sAmAjika, Arthika, dhArmika, zaikSaNika, sAMskRtika, rAjakIya, AdhyAtmika vagere vananAM badhAM kSetrAmAM naitika dhArmika mUlyo bagaDe nahI, anubaMdha tUTe nahIM, suvyavasthA jaLavAI rahe, te mATe satata anubaMdha puruSArtha karavA. 2. samAjadhaDatara mATe judA judA kSetrAmAM sAmudAyika ahiMsAnA prayogA dvArA lokazikSaNa, sArvajanika nyAya ane sArvajanika svAsthyanuM kAma vagere A traNe mukhya pravRttie karavAmAM sAdhusa'sthAnA uddezya mATe agAu batAvela traNa mukhya vastue-- nibaMdhatA, sArvatrika UMDA vicAra ane sarvakSetrIya saparka surakSita rahe che. e kAma phAvaTanuM che, sAdhuenI maryAdAmAM che; svadharmAnukULa paNa che; dravyakSetrAdithI nibaMdha che; koIpaNa kSetranA dUSaNA, hAdA, pratiSThA vagerethI nile pa rahI, zuddhi karI zakaze. eTale spaSTamArgamAM enI pravRtti nivRtti lakSI haze ane nivRtti zuddhapravRtti lakSI haze matalaba ke kAIpaNa kSetramAM aniSTo cAlatAM haze teA te udAsInatA ke upekSAvALI nivRtti laI ne nahIM bese, temaja sthULa utpAdaka zrama ke madhyamamA vALI pravRttiomAM paNa nahIM paDe. dUSaNA dekhAze tyAM zuddhi mATenI pravRtti karaze ane pravRtti zuddha thAya tenA ciMtana mATe nivRtti karaze. 3. te yogya javAbadArInI pravRttithI vimukha thaze nahIM, agara teA kaMTALaze nahIM, temaja svakalyANa ke paralAkanuM bahAnuM laI ene TALaze nahIM. jo ekAMta svakalyANa ke paraleka sAdhavAmAM ja sAdhusa'sthAnI upayogitA hota teA bha. mahAvIra kevaLajJAna pachI soMdharacanA, pAdavihAra, dhama preraNAdi pravRtti na karata. tA. 1-9-1 www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhArmikakSetre sAdhu saMsthAnI upayogitA 1. cokakasa ane ghaDAyelI sAdhu saMsthAnI daSTie AjanI badhI sAdhu saMsthAonI upayogitA spaSTa mArga dvArA ja badhAM kSetromAM siddha thaI zake. 2. dhArmika kSetre sAdhu saMsthAnI upayogitA viSe bhUtakALanA dAkhalAonI preraNuM levI joIe. bha. RSabhadeva, ariSTanemi, pArzvanAtha ane mahAvIra jevA tIrthakaree zramaNasaMdhanI racanA karI, temAM sAdhusAdhvIonA prerakapaNAnuM kAma karavA zrAvaka zrAvikAne ghaDyA; temanA dvArA badhAM kSetromAM dharmane praveza karAvavAnuM kAma karAvyuM, dharmamAM peselAM aniSTo dUra karAvyAM. 3. tyAra pachI e ja sAdhu saMsthAnA sabhyoe dhArmika kSetre upayogitA siddha karavA mATe judI judI jJAtionI dharmadaSTie sthApanA karI. dA. ta. 1. AcArya haribhadra prAgvATa jJAtinI sthApanA karI, e jJAtinA lekanuM ghaDatara ahiMsA satyAdi tattanI daSTie karyuM. emAMthI vimala daMDapati, Abhu, jagaDu, cAMpAzAha, ninakazrImALA vagere preraka baLe pADyAM, jemaNe rAjAe tathA prajAne nIti dharmane mAge preravAnuM kAma karyuM hatuM. 2. ratnaprabhasUrie osiyAM nagarImAM vasatA badhI nAtanA lekene mukhyatve rAjAne dArU, jugAra, mAMsAhAra vagere kuvyasane choDAvI dharma ane nItinA saMskAra ApyA; osavAla jJAtinI sthApanA karIne ghaDatara karyuM. emAMthI. bhAmAzAha, khIme haDAlIo, karmacaMda vacchAvata, nagarazeTha caMpAlAlajI vagere sArAM ratna pAkyAM, jemaNe paNa kSatriyone preraNuM ApavAnuM brAhmaNonuM kAma karyuM. 3. lehAcA agravAla jJAtinI sthApanA karI. 4. zaMkarAcArye brAhmaNone prerakapaNAthI udAsIna joI kSatriya ane janatAne sAcA dharmamAge preravAnuM kAma pate Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyuM.... svAmI dayAnaMde paNa 5. have AjanA yuge jJAti . daSTie lAka sevaka 167 A samAja dvArA A kAma karAvyuM. saMgaThane nahi, paNa sarva dharma samanvaya saMgaDhanA ' UbhAM karavAM paDaze ane sArAM saMgAnA sAthe anubaMdha joDIne e badhA dvArA rAjA ane prajAne dhama nItine mArge doravAnuM kAma pratyakSa rIte karAvavuM paDaze. tA. 29-9-61 9 sAmAjikakSetre sAdhusa'sthAnI upayogitA 1. samAja eTale eka saMpradAya, dharma ke vartuLa nahIM paNu vicArapUrNAMka pragati karavA ane ghaDAvA mATe banelA mAnava samUha. jainasamAja, hiMdusamAja ke A samAja vagere samAjo kahevAya che, paNa kharuM jotAM te e badhI dhadaSTie racAyelI saMsthAe che. kuTuMbathI mAMDIne grAma, nagara, rASTra, jJAti vagere badhAyane samAveza thaI jAya che. eTale sAmAjika kSetramAM janma-maraNa, parva, lagna, kuTuMba, grAma, nagara, rASTra, baheneA, pachAta varganA jhadhaDAo, anyAya-atyAcAra ane anIti vagere aniSTonA prazno Ave che, sAthe ja samAjamAM krAnuM sthAna kAM rahevuM joIe ? kayAM karyuM tattva khUTe che, kayA anubadha tUTe che, e badhuMya sAdhusa`sthA UMDANathI vicAre, dharmAM daSTie enA ukela, upadeza, preraNA, mAna, kayAMka Adeza dvArA ane kayAMka jAte paDIne kare tathA sasthA dvArA karAve te ja sAmAjika kSetre enI upayeAgitA siddha thAya. 2. bha. RSabhadeve samAjamAM sa`gaThana UbhuM karyuM, bha, kRSNe cAtuvaNya samAja karmInI dRSTie racyo, vrajamahilAonuM saMgaThana karyuM, paNa pAchaLathI brAhmaNNAe ane sAdhusaMnyAsIoe sattA ane dhanane pratiSThA ApavAmAM sIdhe! ke ADakatarA bhAga bhajavyo. jainAcAryAe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 jJAtisaMgaThana dvArA preraka-pUrakapaNAnuM kAma lIdhuM. have saMdarbha badalAya che eTale ma. gAMdhIjIe jema gAMdhI sevakasaMdha ane majUramahAjana jevAM saMgaThane UbhAM karyA tema kheDUta, pazupAlaka, grAmoghogI majUranA gAmaDAmAM ane mAtRsamAja, madhyama varga ane majUranA zaheromAM pUraka tarIke janasaMgaThana ane racanAtmaka kAryakaronA preraka tarIke janasevaka saMgaThane UbhAM karI sAdhusaMsthAe rASTrIya mahAsabhAnI zuddhi ane puSTi karavI paDaze, jethI anubaMdhanuM sarvAgI kArya AgaLa dhapI zake ane samagra samAjanA prazno laI zakAya. - tA. 29-9-61 rAjakIya kSetre sAdhusaMsthAnI upayogitA 1. sAdhusaMsthA ane rAjakAraNane saMbaMdha keTalAka rUDhicusta lekane Azcaryajanaka lAge che. paNa kharuM jotAM ghaDAyelI gaNAtI sAdhusaMsthAnA AjanA sAdhuo moTe bhAge rAjakAraNathI ataDA chIe, ema kahetA hovA chatAM rAjakAraNathI cheTA rahI zakatA nathI. bAladIkSA pratibaMdhaka ane dhArmika TrasTa bila AvyuM tyAre ane rAjya dvArA modyoga va. nA prazno AvyA tyAre jaina sAdhuo rAjya dvArA A kAryone virodha karavA lAgyA AthI rAjakAraNamAM rasa lIdhA vagara kaI sAdhune Aje cAlatuM nathI. chatAM dharma ane nItinI rAjyane vyavasthita rIte preraNA ApanAra sAdhune teo vagove che. AcArya hemacandra jevAne rAjakAraNamAM rasa rAjakAraNamAM nIti-dharma lAvavA mATe ja hato. bha. mahAvIre te yugamAM 18 gaNasattAka rAjyanA rAjAo, zAlInareza ceTaka, magadhasamrATa zreNika, tene putra keNika, kezIbIrAjA zatAnIka, ujainIne rAjA caMDaprAta, pitanapurane rAjA prasannacaMdra, vItabhaya pATaNanA rAjA udaya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 va. te upadeza, preraNA, mArgadarzana va. ApI rAjyamAM nItidharmanA praveza karAvyA. A rIte ja bhadrabAhu svAmIe candragupta rAjAne dharmanItinI preraNA ApI. AcArya suhastIgirIe sampratirAjAne dharma preraNA ApI, khAravela rAjane paNa te vakhatanA jainAcAryAnI preraNA maLI tethI e badhA rAjAe dhama pracAra karyo. ujjainanA rAna gabhinna dakhaNe sAdhvI sarasvatIne zIlabhraSTa karavA prayatna karela, paraMtu kAlakAcAye rAjAnA A aniSTane dUra karavA mATe badhA upAyo karyA, chevaTe nirupAye temane hathiyAra suddhAM hAthamAM levA padmA ane sAdhvIne mukta karAvI. hIravijayasUrie akabara bAdazAhane pratibodha ApIne ahiMsAnA prayAra karyo. hemacaMdrasUrie kumArapAla rAjAne pratibAdha ApI gujarAtamAM ahiMsAnA pracAra karAvyA. e badhAM bhUtakALamAM rAjakAraNanI zuddhi ane nItidharmanI preraNA dvArA puSTi karavAnA pramANeA hovA chatAM sAdhusa'sthA AjanA leAkazAhI rAjyamAM nItidhama nA praveza karAvI vizvarAjakAraNanI zuddhine niSedha zI rIte karI zake ? tA. 6-10-61 11 Arthika kSetre sAdhusaMsthAnI upayogitA 1. a tyAgI sAdhu ja Arthika kSetre krAMtinI preraNA karI zake, kAraNa ke samAjamAM anI bAbatamAM geTALA cAlatA hAya, anyAya anIti, zANu jevA aniSTa Arthika kSetre cAlatAM hAya, tyAM sAdhue mAtra upadeza Apaze te enAthI e aniSTa aTakavAnA nathI. mATe Arthika kSetre sAdhu saMsthAe potAnI upayAgitA siddha karavA mATe 1. atyAgane evA Adaza mUkaveA, jethI samAjane atyAganI ke amAM aniSTa tyAganI preraNA maLe. 2. evI paristhiti sarjavI; jethI artha kSetramAM aniSTa karavAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 mana na thAya, arthamAM pavitratA sAcavI zake. A be mudA paikI pahelA muddA mATe sAdhuo nisarga nirbhaya banI, pitAnI aMgata sukhasagavaDa mATe niHspRha banavuM joIe ane apratibaddha vihAra ane bhikSAcarI dvArA saMyama, sAdAI ane tyAgane namUne samAja sAme mUkavo joIe. jethI samAja ene anusare agara te kartavya bhAve arthatyAga na karI zake tene anItithI arthopArjananA tyAganI preraNA maLe. bIjA muddA mATe bhUtakALanA dAkhalAonI sAdhuvege preraNA levI joIe- bha. mahAvIre zramaNa vargane Arthika kSetre naitika caukI ane krAMtinuM kAma ane zrAvaka vargane e kAryamAM pratyakSa sahAyaka banavAnuM kAma soMpyuM. vrataniSTha banAvyA, parigraha maryAdA, AjIvikA maryAdA, vyavasAya maryAdA, upabhega paribhega maryAdA, atithi saMvibhAga vAvate dvArA Arthikane dharmanI preraNA ApI. bha. mahAvIre adhArmika AjIvikAvALAne pratiSThA na ApavAnI vAta karI che. bha. mahAvIre pote puNiyA jevA dharma niSTa AjIvikAvALAne jeTalI pratiSThA ApI che, teTalI keNikazreNika va.ne nathI ApI. pAchaLanA AcAryoe mArgAnusArInA guNamAM nyAyasaMpanna AjIvikAne guNa batAvyuM che. AcArya hemacandranI preraNAthI samAjadhAtaka dhaMdhAne baMdha karavAnI, tIrtha yAtrIkara mApha karavAnI ane aputranuM dAna na levAnI ghoSaNA kumArapAla rAjAe karAvI, vaizya ane rAjAoe maMdira baMdhAvyA, saMghayAtrA kaDhAvI. Aje have saMdarbha badalAya che, eTale gAmaDAmAM nItijIvI lekenA zoSaNa nivAraNa mATe naitika saMgaThane UbhA karAvI ane zaheromAM madhyamavarga, majUra ane mAtAonA saMgaThane UbhAM karAvavAM joIe, ane rAjya pAsethI sAmAjika Arthika kSetro AMcakI laI leka saMgaThanane ApI devA joIe. anyAya - atyAcAra-zeSaNa nivAraNa mATe sAmudAyika zuddhipravega paNa karavA joIe. tA. 13-10-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 sAMskRtika kSetre sAdhusaMsthAnI upayogitA 1. bhAratIya saMskRtinI rakSAnI javAbadArI kuTuMbamAM mAtAe upara, samAjamAM brAhmaNo ane kSatriyo upara ane vizvamAM sAdhusaMnyAsIo upara hatI; mAtAo ane brAhmaNakSatriya kadAca pitAnI javAbadArI cUkI jAya to chevaTe sAdhuoe prANa, parigraha ke pratichAne heDamAM mUkIne paNa saMskRtirakSA karavI joIe. 2. bhAratIya saMskRtinAM mukhya to A hatAM- 1. guNakarma pramANe varNAzrama vyavasthA 2. cAre AzramamAM zIlarakSA 3. govaMza, bhUmi ane mAtRjAti pratye Adara 4. mAtApitA, AcArya ane atithine satkAra 5. anAkramaNazIlatA, 6. prAmANika jIvana vyavahAra, 7. prAMtIyatA, jJAtIyatA ane aMdharASTrIyatAthI upara UThIne badhAMya prANuo pratye-vizeSe badhA mAna pratye AtmaupacyabhAva, 8. zramanizA ane zramajIvIonI pratiSThA 9. lekabhASA dvArA zikSaNasaMskAra 10. rAjyasaMsthA upara leke ane leka sevakane aMkuza tathA sAdhusaMsthAne naitika prabhAva 3. bhUtakALamAM sAdhusaMsthA dvArA saMsakRtirakSA karavA karAvavAnA prasaMge 1. brAhmaNe ane kSatriyo jyAre saMskRtitattavo cUkyA tyAre harikezI muni, kezIzramaNa jevA zramaNoe kaSTa sahIne paNa e bannene saMskRtimArge doryA. 2. jyAre jyAre satIsAdhvIonA zIla upara AkramaNa ke zIlarakSAnA savAla AvyA che tyAre tyAre zIlaguNa sUrI, sthUlibhadra, kAlikAcArya jevA munioe pratiSThA, prANu ane parigrahane haDamAM mUkIne paNa A saMskRtitatvanI rakSA karI che. jainazAstra, jainakathAo, rAmAyaNa ane mahAbhArata jevA dharmagraMthomAM saMskRtirakSA ane mAtAo dvArA zIlarakSAnA ghaNA prasaMge Ave che. 4. Aje have saMdarbha badalAya che, eTale sAdhuoe AMtarrASTrIya daSTie saMskRtirakSAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 praznane vicAravA paDaze, ane cAre saMgaThanAnA anubaMdha dvArA sa...skRtikAryo karavAM paDaze. e mATe gAMdhIjIe gAThavela navI varNAzrama vyavasthA naitika saMgaThano dvArA UbhI karavI paDaze, vezyA ane baheneAnA zIla, dAMpatya, kauTuMbika ane sAMskRtika prazno mATe mAtRsamAjo dvArA prayatna karavA paDaze. e mATe brahmacAriNI baheneA ane ghaDAyelAM sAdhvIe prayatna kare. kRtrima saMtatiniyamana sAme sAcA sayama dvArA saMtatinirodhanI jhUMbeza upADe, geAAti, bhUmi ane mAtRtinA prazno le, emane nyAya ane pratiSThA apAve; vidyArthIemAM sayama, vinaya ane cAritryavRddhinA upAyA yeAje, saMsthAnavAda, yuvA, aNuasraprayAgane sAmudAyika ahiMsA prayoga dvArA aTakAve; prAmANika jIvanavyavahAra mATe madhyamavarga, mAtA ane zramajnIonAM sagAneA dvArA Arthika prazno ukele, agrejI bhASAmeAha aTakAve, janasagaDhanA dvArA rAjyanI zuddhi puSTi banne kare, A rIte sAMskRtika kSetre naitikapreraNA ane cekI sAdhusa sthA kare tA tenI upayogitA siddha thaI zake. tA. 20-10-1 13 AdhyAtmika kSetre sAdhusa`sthAnI upayogitA 3. adhyAtmane arthe vicaraNa karavuM agara te AtmA pratye jovuM, e thAya che. e dRSTie AtmabhAvathI samagra vizvanA AtmAe sAthe ekarUpatA, abhinnatA ane tAlabaddhatA anubhavavA mATe vizvAtmAonI dareka pravRttine jANavI joI e, nahitara siddhanA AtmA jagatanA AtmAnuM ciMtana na karata, mAtra potAnA AtmAnuM ja ciMtana karata. evA AdhyAtmika puruSa vizvanA caitanya sAthe abheda sabadha rAkhatA hAI vizvacetanya upara AvelAM AvaraNA dUra karavAmAM satata puruSArtha karatA hoya che, ene mATe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 peAtAnuM balidAna ApavAmAM Anada mAne che. jema mAtAne pote kaSTa sahIne potAnA bALakane bacAvavAmAM AnaMda thAya che temaja AdhyAtmika puruSa vizvanA prANimAtranA rakSaka ane mA bApa hAI tene paNu temanI bhAvarakSA karavAmAM AnaMda thAya che. gajasukumAra munine potAnuM balidAna ApavAmAM saMpUrNa AtmavikAsa thayAnA AnaMda thayA hatA. 3. jyAM jyAM AtmA che, tyAM tyAM AdhyAtmikatAnu kSetra che. vyakti, samAja ane samaSTi ema vI karaNa karIne vizvanA AtmAe upara AvatA paDaLAne dUra karavA AdhyAtmika puruSa mathaze. mAnava vananAM badhAM kSetrAmAM jyAM jyAM gaMdavADa ke adghi haze, tyAM sAcA AdhyAtmika dUra bhAgaze nahi, paNa tene potAnA dASA gaNI vyaktigata ke sAmudAyika rIte dUra karavA prerAze. bha. mahAvIra vagere AdhyAtmika puruSo anA kSetra, viSadhara caDA zika vagerene joI ne tyAMthI bhAgyA nahIM, paNa AdhyAtmane nAme vyaktivAda, alagatAvAda, camatkAra, svAthI paNuM 1. jAmI paDelI vikRti dUra karI. AdhyAtmikatAnI sAcI kasoTI mAtra AtmAnI vAtA karavAmAM nathI, paNa te khIjA AtmA sAthe keTalIka AtmIyatAthI varte che te che. 5. AdhyAtmika kSetre sAdhusasthAne upayAgI thavA mATe badhAMya kSetrAmAM AdhyAtmikatAnA puTa ane cepa lagADavA paDaze; mAtra pravacanathI nahIM, paNa jyAM taka maLe tyAM prANa, pratiSThA, parigraha hAmIne sAcI AdhyAtmikatA pragaTAvavI joI e. tA. 27-10-61 14 krAMtipriya sAdhuvaga nA pradhAna guNA 1. krAMtipriya sAdhu varSoMmAM vividha kSetrAmAM spaSTa mArga pramANe kArya karavAmAM be pradhAna guNA hovA joIe- 1. tenuM premacuMbaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 2. namratA AkhA vizvane khecI zake 2. tenI pratibhAzakti AkhA vizvanA praznone ukelI zake. e be pradhAna guNA hoya teA khInna guNA, mahAvrate tapa tyAga va. tene potAnA jIvanamAM keLavavA ja paDe. sAthe sAtha pAdavihAra ane bhikSAcarI e guNAne keLavavA mATe sArvatrika UMDA sa'parka jarUrI che, te paNa svIkAravuM ja paDe. 2. vizvaprema subakane yogya banavA mATe sAta zaktienI jarUra che-- 1. vyApaka ane udAra hRdaya 3. satyagrAhitA 4. ahiMsaka Dhabe pratikAraka zakti 5. dhaiya 6. avyakta baLa pratye dRDha vizvAsa ane 7. sarvAMgI sarva kSetrIya anubaMdha. 3. A guNane keLavanAra bha. rAma, kRSNa, buddha, mahAvIra ane RSabhadeva thaI gayA che. ma. gAMdhIjI ane paDita javAharalAlajI A yuganA dAkhalArUpe che. 4. prema cuMbaka banavAmAM AvaraNA mukhyatve traNa che 1. saMkucitatA 2. saMkucita ane aspaSTa dRSTibiMdu ane 3. avyakta pratye azraddhAne lIdhe krAMtine vyavahAramAM mUkavAmAM akriyatA. 5. vyApaka pratibhA. zakti mAtra bhaNavA ke vAMcavAthI AvatI nathI. sarvAMgI ane sAmukhI pratibhA mATe bhaya ane pralAbhana, e khe AvaraNAne dUra karavAM joI e ane vyApaka tathA sa bhUta hitakArI kA mAM peAtAnI buddhine lagADavI joI e. tA. 3-11-61 15 sAdhusa'sthAnI upayAgitA siddha karavA mATe zuM? 1. sAdhusaMsthAnI upayogitA vyAvahArika pRSThabhUmi parathI vicAratAM pahelAM sAdhusaMsthA nirupayogI banavAnAM kAraNe vicAravAM paDaze ane te A pramANe cheH-1. peAtAnI vizvakuTuMbitAnI javAbadArI pratye upekSA, 2. vizva ane samAjanI gatividhi pratye udAsInatA, 3. vyaktivAdanI bhrAMti, 4. pravRtti nivRttinI bhrAMti, 5. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nisarganirbharatAne hAsa, 6. samAja, rASTra ane vizvamAM cAlatAM aniSTonA nivAraNa pratye AMkhamiMcAmaNuM. 2. sAdhusaMsthAnI upayogitA mATe traNa muddAo -daSTi, zuddhi ane puSTi. 3. sarvAgI, vyApaka ane spaSTa dRSTi keLavavA mATe ATalA bAnAnI jarUra che1. tAdAmya tATazya viveka, 2. sAmUhika ane vaiyaktika sAdhanAmAM viveka, 3. pravRtti nivRtti viveka, 4. samAja, rASTra ane vizvanA vividha kSetranA praznone samajavA, jANavA ane nItidharmanI daSTie ukelavAne viveka, 5. anubaMdha vicAradhArAnI pUrI rIte samaja, 6. naitikadhArmika preraNA, cekI, mArgadarzana, upadeza ane Adezane dravya-kSetra-kALa-bhAva pramANe viveka, 7. siddhAMta mATe prANa-pratiSThA -parigraha cheDavAne viveka, 8. tapa-tyAga-balidAnanA kAryakrama dvArA samAja (saMgaThana) ghatarane viveka, 9. jagatanA dharmo, jJAtio, susaMsthAo, rASTra vi.mAM sumeLa sAdhavAnI dRSTi, 10. Adhunika vAdo, vicAradhArAo tathA sarva kSetranA pravAhanuM adhyayana, 11. pitAnI yogyatA, kAryakSamatA ane zaktine pAmavAnI kaLA. 4. zuddhi mATe svAtmazuddhi ane vizvAtmazuddhi, banne muddAo vicAraNIya che. pitAmAM jyAM pIchehaTha, nabaLAI DhIlAza, khalana, pramAda, adaDhatA, meha, aviveka va. AvyA hoya, tyAM AtmanirIkSaNa karI tapa-tyAga va. dvArA zuddhi kare ane samAja, saMsthA, rASTra ane vizvamAM jIvananA keI paNa kSetramAM doSa, ani, anubaMdha hAni va. pesatAM hoya tyAM jAgRtipUrvaka vyaktigata ke sAmudAyika rIte tapatyAga-balidAna vagere dvArA zuddhi kare. 5. puSTi mATe paNa keTalAka muddAo vicAraNIya che - 1. vyakti, samAja ane samaSTi pratye sabhAvathI, AtmIyatAthI pote varte ane mAnavasamAjane e mArge dore, 2. gAmaDAM, nArIjAta ane pachAta vargane pratiSThA Ape ane apAve, 3. anubaMdha mATe satata puruSArtha kare Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane jenuM jyAM sthAna hoya tene te sthAna apAve, 4. sAMpradAyitAthI dUra rahe, vaTALavRttithI dUra rahe, 5. sAdhusaMnyAsIo pAdavihAra bhikSAcarInA kSetrane vyApaka banAve, 6. racanAtmaka kAryakarenuM ghaDatara, daSTi ane hUMpha ApavAnuM kArya kare che. e traNene lakSyamAM rAkhIne cAle to tenA mArgamAM je muzkelIonI bhIti che, te paNa dUra thaI zakaze. tA. 17-11-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmudAyika ahiMsAnA prayoga sAmudAyika ahiMsAnA prayoga 1. sAmudAyika ahiMsAnA prakAranI yogyatAmAM be vastu enI jarUra che. 1. prANa jAmelI pratiSThA ane parigrahane siddhAMta mATe cheDI zake 2. ahiMsAne pate AcarIne bIjAne acarAvI zake. ra. sAmudAyika ahiMsAnA prayogamAM be sAdhananI jarUra che. 1. saMsthAnuM baLa ane 2. Ama prajAne sahayoga. gAMdhIjIe kesa saMsthAnuM baLa kesanA pite sAmAnya sabhyathI mAMDIne pramukhapada meLavIne chevaTe sarvesarvA banIne meLavyuM. ane Ama prajA paNa emanA ahiMsaka prayogamAM bhaLI. 3. ahiMsAnA prayogakAramAM gUMcavAyelA praznone vyavahArU ukela lAvavAnI AvaData ane susaM sthAo sAthe anubaMdha he joIe. 4. bharata ane bAhubaline ane daSTiyuddha ane pachI muchiyuddha karAvI prajAne hiMsAmAMthI bacAvI, A ahiMsAne sauthI pahelo prayAga thaze. 5. sAmudAyika ahiMsA prayogamAM dareka vastu khullI hovI joIe. 6. samagrasamAjamAM saMsthA dvArA sAmudAyika ahisAne pravega sAdhusaMsthA ja karAvI zake, gRhasthAzramamAMthI paNa je nIkaLaze te saMta ke vAnaprasathI keTinA ja haze. 7. A yuge judA judA ane sarva kSetramAM sAmayika ahiMsA prayogadvArA ahiMsA upara lekaniSA vadhArI, ahiM sAnuM vAtAvaraNa sarjavuM che. tA. 21-712 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 ra sAmudAyika ahiM sAnA prayAgA 1. sAmudAyika ahiMsA prayAganI preraka vyakti haze, paNa jo prajA ke sa`sthAnI sAthe saMbaMdha nahIM hoya te te prayAga saphaLa nahIM thAya. gAMdhIjIe sAmudAyika ahiMsA prayAga karyA, tenI pAchaLa samAja ane bhAratIya saMskRtinuM baLa hatuM. eka vakhate temaNe briTiza zAsakAnA atyAcArAthI akaLAIne vinAbAjI pAse balidAnanI paraMparA UbhI karavAnA vicAra mUkayo hatA, vinAbAjIe saMmati ApI paNa te vAta tyAM ja aTakI gaI. 2. sAmudAyika ahiMsA prayAgamAM joDAnArane nAkarI, vakIlAta ke vepAra va. cheDA paDe, arAga-adveSathI balidAna mATe taiyAra rahevuM paDe; rAga dveSa rAkhIne balidAna ApavAnuM mahattva nathI. bApuganu khaTArA vacce hAmAyA hatA, temanA aMtaramAM rASa hatA, eTale gAMdhIjIne khUba duHkha thayuM hatuM. 3. 1. bha. neminAthe lagna jevA pavitra kAryoMmAM mijabAnI mATe pazuone mArIne mAMsAhAranA upayoga karAtA hatA, tene potAnA tyAga dvArA badha karAvyA. 2. bha. pArzvanAthe yAnikI hiMsAnI paraMparA tathA nAga jAti pratye anyAyane nivAraNa karavA ahiMsA dRSTi batAvI. 3. bha. mahAvIre leAkeAne yuddha ke laDA sivAya prazno patAvavAnuM kahyuM. nami ane candrayaza nAmanA madana- rekhA sAdhvInA gRhastha pakSanA be putro kAI kAraNasara yuddha karavA taiyAra thaI gayA hatA, te vakhate sAdhvI madanarekhAne khabara paDatAM ja te bannene yuthI aTakAvavA jAya che, sa`pa karAve che, eka mahAhi'sA cheDAve che. 4. bha. buddhanA ziSya upagupta bhikSu azekane hiMsA ane rAjya lipsA mATe karAtA yuddhathI aTakAve che. dadhivAhana nAmanA rAjAnI patnI dIkSita thatI vakhate garbhamAM bALaka hatu tene prasavIne kabaLamAM vIMTALIne mUkI de che, eka pachAta varganA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasa laI jAya che, pachI rAjA ane e banne vacce takarAra thAya che. sAdhvIjI e bannemAM zAMti sthApe che. tA. 28-7-61 sAmudAyika ahiMsAnA prayoga 1. sAmudAyika ahiMsAnA prayogamAM natika sAmAjika dabANa kSamya che. enA dAkhalAo - 1. AzramamAM gAMdhIjInA putre mIThAne Agraha pakaDyo tyAre gAMdhIjIe mIThuM levA na dIdhuM. 2. kAkA kAlelakare "piyuM nathI khAvuM" ema kahIne te khAdhuM, eTale gAMdhIjIne jANa thatAM pote AkhI jiMdagI mATe papaiyuM cheDI dIdhuM. kAkAe paNa sadAne mATe te cheDayuM. 3. satyAgrahanI laDatamAM carcAla upara vadhAre paDatuM dabANa na AvI paDe te mATe ravivAre satyAgraha baMdha rakhAze. 2. sAmudAyika ahiMsA prayogamAM traNuM vastuonI kALajI rAkhavI- 1. satya-aMgata satya sAthe sAmAjika mUlya 2. premaaMgata. satya sauthI pahelAM pachI prema. 3. nyAya-sAmAjika mUlya. 3. sauthI pahelAM satyane bacAvavuM joIe. 1. dharmarUci munie kIDIonI rakSAnA satya (siddhAMta) khAtara pitAnA prANa hemI dIdhA. 2. sudarzane potAnI kAyAne utsarga karavAnI taiyArI karIne arjuna mALIne zAMta karyo. ahiMsAnI zakti batAvI ApI. 4. ApaNe rAjyane tophAna rokavAnuM kahIe chIe. bIjI bAju kahIe chIe ke rAdhe goLIbAra nahIM kare. te goLIbArathI thatI hiMsA aTakAvavA mATe prajAe, prajAsevakee ane sAdhuoe pitAnI ahiMsAnI tAkAta batAvavI joIe. jethI rAjyane zastra, daMDa zakti va.ne prayoga na karavo paDe. sAdhuo ane loka sevakae pote jokhama kheDIne prajAne ahiMsaka prayogane raste doravI joIe. 5. satya balavuM eka vAta che, satyane sAmAjika banAvavuM, e bIjI vAta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. 6. 1. rAme sAmAjika mUlya bhaMga thavAne lIdhe jhADanI othe rahI vAlI vadha karyo. je sIdhuM bANa mArata to vAlI sugrIvanA bhukkA bolAvI deta. pachI tenAthI rAvaNanI sAthe yuddhanuM kAma levAnuM hatuM te na levAta. 2. zrIkRSNa mahAbhAratamAM zastra saMnyAsa lIdhe hate chatAM paDuM laIne bhISmanI sAme thayA tathA "azvatthAmA hato naro vA kuMjarevA" e asatya bolAvyuM, emAM pitAnuM aMgata satya nabaLAIne lIdhe cUkyA hovA chatAM sAmAjika mUlya rakSAnI daSTie e barAbara hatuM. 3, paThANanI bakarIne dehIne vANiyAne dIkare dUdha laI Avela tethI paThANu gussAmAM AvI tene mArI nAkhavA Avela, paNa vANiyAe potAnA dIkarAne bhara bajAramAM laI jaI mAryo. tethI bIjA lokonI sAthe sAthe paThANanuM dila paNa pIgaLyuM, Ama moTA aniSTothI bacAvavA nAnA aniSTone keTalIka vakhata kSamya gaNavA paDe che. 7. samAjamAM aniSTo cAlatA hoya tyAre pahelAM nirIkSaNa kare, pachI samAjane jaNAvIne jAgRta kare, pachI tene zAMta kare. 8. dabANa dvArA AvatI sUkSma hiMsAmAM cAra vAta vicAravI. 1. dAMData dvArA thatI hiMsA karatAM rAjyanI hiMsA gauNa che. 2, rAjyahiMsA karatAM sAmAjikahiMsA kSamya che. 3. aMgata satya sAmAjika satyanI AgaLa gauNa che. 4. AsapAsa dekhAtA satya karatAM avyakta samAjanA satyane mukhyatA ApavI. tA. 4-8-61 sAmudAyika ahiMsAnA prayogo 1. sAmudAyika ahiMsA prayogamAM traNa krama mukhyatve vicAravA 1. prema ane satya ba rahe te sauthI sAruM. 2. bane rahetA hoya te satyane bacAvavuM. 3. satya ane nyAya agara to nyAya ane prema (ahiMsA)bannemAMthI ekane bacAvavAnuM Ave tyAre nyAyane bacAva; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa ke nyAya eka rIte avyakta ke sAmAjika satyane ja prakAra che. paNa nyAyane bacAvavA jatAM bha. rAma ke bha. kRSNa jevAone hiMsA ke asatyane Azrama leve paDyo hato agara te rAjyane hiMsAno Azraya le paDe che, temAM temanI nabaLAI karatAM sAmAjika paristhitine deva vadhAre hoya che. 2. paristhiti barAbara na hoya, tyAre saMsthAne anubaMdha joDAyela na hoya athavA bagaDela hoya te rAjyanI ke rAma kRSNa jevA mahApuruSonI paNa maryAdA AvI jAya che. paristhiti parivartana karavA ke anubaMdha joDavA tathA sudhAravA mATe ahiMsA mATe javAbadAra sAdhusAdhvIoe pote agara te janatA dvArA tapa-tyAga-balidAnanI prakriyA calAvavI joIze, te mAtra upadeza ke preraNAthI thavAnI nathI. 4. je te anubaMdha joDyA vagara sAmudAyika ahiMsAnA prayAganI vAta karaze te TeLAo ke dAMData dvArA phelAtAM aniSTo ke hiMsAne rokavA sarakArane goLIbAra kara paDe ke polIsa pagalAM levAM paDe, kAraNa ke prajAe ene pitAnA jAnamAlanI rakSAnI javAbadArI seMpI che. je sarakAra Ama na kare te tephAnI tatvonI hiMsAne ja vadhAre uttejana maLe. 5. tephAna ke hullaDa vakhate thatI hiMsAne prakriyA dvArA rokavA sAdhuo ane leka sevake na AvI zake ane anubaMdha na haya, paristhiti paNa anukuLa na hoya te te vakhate rAjya dvArA thatI hiMsAne tephAnIonI hiMsA karatAM kSamya gaNe ane ahiMsAnI najIka gaNe. jainAcArya kAlike paristhiti ane anubaMdha banne bagaDelA jeI sAvIzIlarUpa saMskRtinI rakSA mATe pote zastro lIdhAM ane laDayA hatA. tA. 11--61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 5 sAmudAyika ahiMsA prayAganI bhUmikA 1. sAmudAyika ahiMsA prayAganI bhUmikArUpe be vAtA mukhya che 1. rAjyanI daMDazaktinuM bANu evuM kema thAya ? 2. samAjane ahiMsA tarapha laI javA mATe zuM karavuM? 2. 1. vaziSTha RSinI nadinI gAya upara siMha humalA karavA jAya che tyAre dilIparAjA dhanuSa tANe che, te vakhate siMha tene naitika phAyado batAve che, paNa e badheAya bhautika lAbha dhama ane siddhAMta mATe jatA karavA tatpara rahe che. ra. kAlikAyAye joyuM ke prajA karatAM kSatriyA ane brAhmaNAnI ane e banne karatAMya sAdhuonI javAbadArI vadhAre che. kSatriya-brAhmaNA peAtAnI javAbadArI cUkatA hatA, tyAre bhaviSyanI mahAna mAnasika hiMsA aTakAvavA mATe temaNe keTalA vicAra pachI atyAcArI rAjyane vaza karavA zastro lIdhAM haze ? 3. Aje sauthI vadhAre zakti rAjya pAse che. rAjyane ahiMsAne mAge calAvavuM hoya teA leAka sevA ane sAdhuoe hiMsAne mAge vADa UbhI karavI paDaze. 1956mAM amadAvAdamAM mahAgujarAtavAdI tAphAnI chekarA grAmINa kheDUta TukaDIone gALA detA, dhULa uDADatA, dhotiyA khecatA paNa temaNe samatA rAkhI. A ahiMsAne cepa polIsa amaladArane thayA, te sAthe rahyo, paNa teAAnIo upara daDa prayAga na karyAM. 2. haidrAbAdamAM rajhAkAronA tAkAna vakhate paMDitajIe lazkarane zastrane upayAga na chUTake ja karavAnI bhalAmaNu karI ane meDuM mekalyuM. rajhAkAro tA lazkara jotAM ja nAsI gayA. bhAgye ja zastra vAparavuM paDayuM hoya; paNa paDitajIe khUba ja AtmanirIkSaNa karyuM. 3. mArArajIbhAI e mahAgujarAtanA tAAnane zamAvavA upavAsa karyA, te vakhate peAlIsanI madada na mAgI. 4. puruSAttama paDayAe eka bAInI zIlarakSA mATe aMgrejanI sAme Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 rivolvara tAkI hatI, te mahAhiMsAne rokavA mATe ja 5. rAjakeTamAM vecANaverAnI laData vakhate eka tephAna karatA chokarAne polIse mAtra damadATI ApI, tethI te khUba gabharAya; tene polIsane pastAve thayuM hatuM, kAraNa ke tyAM lekasevake pharatA hatA. nArAyaNakAkAe polIsane zAMtisenAmAM palaTI kvAnI vAta karI tyAre meM kahyuM ke je sevake ane sAdhuo zAMtimAM madada Ape te ja ema thaI zake. tA. 18-8-61 sAmudAyika ahiMsA prayoganI bhUmikA 1. sAmudAyika ahiMsA praga eka ja kSetramAM ke janatA, janasevaka, rAjya ke sAdhusaMsthA, e cAre paikI eka ja saMsthAmAM karIzuM te te ekAMgI, binaasarakAraka ane eka vakhata saphaLa hovA chatAM bIjI vakhata niSphaLa nIvaDaze. cAre bAjuthI vyavasthita kAma nahi thAya te kyAMka ne kyAMka hiMsA AgaLa macaka mUkavI paDaze. sAthe ja sAmudAyika ahiMsA prayAga vakhate bIjA rASTronI bhUmikA ne khyAlane paNa vicAravA paDaze, anubaMdhanI daSTie grAmathI mAMDIne vizva sudhIne khyAla karavo paDaze. 2. vizvamAM A prayoga karavA mATe cAra vastuo vicAravI-1. rAjya sivAyanI koIpaNa daMDazakti, tephAnavAdI pakSa ke saMsthA agara te narasaMhAraka aNu prayogavAdI pAsenAM zastra myAna karAvavAM; prayoga upara pratibaMdha mUkAva. 2. chupI ane jAsusI pravRtti game te rASTra taraphathI cAlatI heya, tenA upara aMkuza mUkAvo. 3. koMgresane vagovavA khAtara game tyAM rAjakIya pakSe tophAna jagADavA, haDatAla paDAvavA TapakI paDe che, tenA upara niyaMtraNa lAvavuM. 4. gAmathI mAMDIne vizva sudhInA niraMkuza ke kAnUnabhaMgavAdI tane TharI ThAma karavA, virodhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 pakSene paNa ThekANe lAvavA. 3. rAjyanI pAsenA zastro dhIre-dhIre ochAM kema karavAM? te mATe aniSTa AvatAM pahelAM ja tyAM pahoMcI jaI ahiMsaka prakriyA dvArA jorazorathI prayatna AdaravA paDaze. 4. badhAM ja chUTAM rahelAM rAjyane "nemAM dAkhala karAvavA mATe puruSArtha karavo paDaze, kAraNa ke yUnemAM bhaLavAthI e rASTro upara niyaMtraNa Avaze 5. sarakAra divase-divase ahiMsAnI dizAmAM AgaLa vadhI zake te mATe enI pAsethI sAmAjika, Arthika zaikSaNika, ane sAMskRtika kSetro AMcakI laI leke ane lokasevakanA saMgaThanane soMpavA, rAjya pAse mAtra rAjakIya kSetrane bhAra rahe te bIjA ghaNA prazno A bane saMsthAo madhyastha pravega, zuddhi prayoga ane zAMtisenA prayogathI ahiMsaka rIte patAvI zakaze. dAMDa to phAvaze nahIM, agara te jhaMkhavAI jaze, phAMsI jevI krUra sajA ochI thaze, lekene sAco nyAya maLaze, ethI lazkaranuM meTuM kharaca ghaTI jaze. tA. 25-8-61 vyaktigata ahiMsA ane sAmudAyika ahiMsA je ahiMsA vyaktigata rIte pALavAnI ja hoya te sAdhusaMsthAnI upayogitA na raheta. vyaktigata ahiMsAne sAmudAyika ahiMsA tarapha vALavAthI ja ahiMsApratiSThA thaI zake. A saMsAra kadI cakhe thavAnuM nathI, paNa saMsAramAM cakakhAInI eTale satya ahiMsAdinI pratiSThA ahiMsA satyane sAmudAyika rUpa ApavAthI ja thaI zake. Ama na thAya te vyakti ahiMsAmAM pite DhIlI paDe ane hiMsaka baLAmAM bhoLavAI jAya; evA anubhavo AvyA che. 2. paryuSaNanA divase mAM jene dvArA karAIkhAnAM baMdha karAvavAnI ke vanaspati (lIlotarI), ghaMTI, snAna va. nA tyAga ke sthaLa tapaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 tyAga dvArA sAmudAyika ahiMsAne vicAra karAya che, paNa chevaTe te eka sAMkaDA vartuLane thaI javAthI bIjA samAja, rAjya-lekalekasevakasaMsthAo sAthe tALa na maLavAthI samatulA ke sAmudAyika rU5 sacavAtuM nathI. 3. evA ahiMsAvAdI leke dvArA bIjI bAju kALA bajAra, zoSaNa, anyAya, bhedabhAva vagerene lIdhe sAmAjika hiMsA baMdha karavAmAM AvatI nathI. pariNAme vyaktigata ahiMsAne tajavA jatAM sAmudAyika ahiMsA DhIlI paDI jAya che. jUnA vakhatamAM AkhuM gAma maLIne mahAjananA sahayogathI ahiMsA pALatuM. Aje te eka bAju jhINAmAM jhINI ahiMsAne vicAra karavAmAM Ave che, bIjI bAju je lekenI pAse ahiMsA paLAvavA mAge che, temanI sthitine khyAla karAto nathI. eTalA mATe ja ApaNe sAmudAyika ahiMsAmAM traNa vastuone vicAra kare paDaze -. rAjyanI daMDazakti ahiMsAnI dizAmAM AgaLa kema vadhe? 2. samAja ahiMsAnI dizAmAM AgaLa kema vadhe? 3. vyaktigata ahiMsAne sAmudAyika vega kema maLe? 4. je vakhate samAjamAM dAMDazAhI cAlatI hoya, vakIlane Teke heya te vakhate mAtra AdhyAtmika zaktinuM dabANa pUratuM nathI; ethI te dAMDazAhIne kAM te rAjyanI daMDazaktine vadhAre vega maLe che, hiMsA vadhe che, eTale te vakhate naitika, sAmAjika dabANathI ja A dAMDazAhIne khALI zakAya. bAkI te vakhate kahevAtA samAjanA khoTA AkSepathI DarIne mauna rahe te dAMDa tattvane phAlavA phUlavAne avakAza maLe che, hiMsAnI ja pratiSThA thAya; lekenI vyaktigata ahiMsA paNa niSkriya bane kAM te kuMDALAmAM purAI jAya. eTale sAmudAyika ahiMsA vagara vyaktigata ahiMsA kerI banI jaI sukAI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 sAmudAyika ahiMsA ane zuddhiprayoga 1. zuddhiprayogamAM satyane Agraha te che ja, abhigraha paNa che ja. e uparAMta vyaktigata ke sAmAjika zuddhinAM kAryo thatAM hoI dabANa Ave che, zuddha AdhyAtmika dRSTie dabANamAM sUDhamahiMsA lAge che, paNa e jenA upara lAvavAmAM Ave che tenA hitanI buddhi mAtAnI ke DokaTaranI jema hoya che. samAja zuddhinI dRSTi heya che. 1. gAMdhIjIe AphrikAnA AzramamAM eka mahetAnI eka bAI pratye kudaSTi joI tene chUTa karyo ane pote tenA prAyazcitta rUpe 7 upavAsa karyA. jAherAta te vakhate na karI; paNa pelA mahetAjI upara dabANa nahi AvyuM hoya ? je mANasanA aMtaramAM pastAvo thAya enA upara dabANa lAvyA vagara prazna patI jAya che, paNa jenuM dila UjaLuM na hoya tenA upara dabANa nahi lAvIne enA upara ja sudharavAnuM ja choDI de to tenI dAMDAIne Teke maLe, samAjamAM aniSTa vadhe. 2. AzramanA paisA kastUrabAe bIje ThekANe mUkyA, temAM gAMdhIjIe navajIvanamAM jAherAta karI ke "kasturabAe corI karI che." abAsa taiyabajIe gAMdhIjIne Thapako Ape, tyAre bApUe kahyuM- "saMsthAnA Arthika vyavahAramAM goTALA huM eka kSaNa paNa na zAMkhI zakuM. 2. jainazAstramAM zuddhine krama batAvavA mATe zuddha azuddha vastranI ebhaMgI ApI che. potAnA aMtara bAhyanI zuddhi, pachI samAja zuddhi mATe zuddhasaMkalpa (abhigraha), zuddhaprajJA, zuddhadaSTi, zuddhazIla, zuddhaAcAra ane zuddhavyavahAra, A krama che. bha. mahAvIranA jIvanamAM A krama ApaNe joI zakIe. caturvidha saMghanI racanA pahelAM anAryadeza vihAra, mAtRjAtinA uddhAra mATe abhigraha, caMDakauzika sarpane pratibaMdha, e traNa nimitto maLyAM. 3. pitAnI zuddhi, AjubAjunA samAjanI zuddhi ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 azuddhi hoya tyAM paDakAra karavo, e traNe vastune dhyAnamAM rAkhI zuddhiprayoga ane satyAgrahamAM aMtara-1. zu. pra. mAM krama che satyAprahamAM nathI. 2. satyAgrahamAM te vakhate videzIo sAme hAI kAnUnabhaMgane avakAza hA, zu. pra. mAM ene avakAza nathI. 3. zu. pra. mAM navI saMsthAo paNa UbhI karIne anubaMdha rAkhavo jarUrI che, jyAre satyAgrahamAM A vastu na hatI. ethI zu. pra. nI asarakArakatA AkhA vizvamAM pahoMcI zake. badhI sArI saMsthAone ke Apo chatAM azuddhi hoya tyAM premathI laDavuM; A vastu che. pra. mAM che ja. AMtarika saphaLatAnI sAthe bAhya saphaLatA keTalIka vakhata AmAM nathI dekhAtI; paNa lekazAhIne sAme rAkhI samagra vizvamAM A prayoga thaI zake; A prayoga saMsthAnA saMdarbhamAM ane prAyaH sAmudAyika rIte thAya che. tA. 22-9-61 zuddhipraganAM mULabhUta to 1 zuddhiprayoganAM mULabhUta to A pramANe che- 1. vyaktinA gunA mATe mukhya javAbadAra samAja che. ghaNu vakhata vyaktinA doSe joI samAja AMkha mIcAmaNa kare che, svArtha, lebha, bhaya ke zehazaramane lIdhe amuka dezone samAja calAvI letA hoya che, keTalAka te evI gunehagAra vyaktine Teko Ape che, eTale eka vyaktine te doSa samAjavyApI banI jato hoI, te vyaktine kADhe toya te doSa kAyama mATe nIkaLatA nathI; pAlaNapurane DokTarane kisse Ane pratyakSa dAkhalo che. eTale samAjanI tevI paristhitine palaTavA mATe zuddhiprayoga ja anivArya che. 2. zuddhipraga saMsthAnA saMdarbhamAM ke te dvArA nathI thatA, tyAM sthAyI pariNAma AvatuM nathI. dA. ta. zabdaracanA harIphAI ane vepArIonI bhUlanI sAme karelA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 AtmArAma bhaTTanA upavAsomAM amuka hada sudhI saphaLatA maLI ne aTakI gaI; ethI samAjamAM gatizIlatA na AvI. eka bAju jana jAgRti bIjI bAju gatizIlatA banne sAthe rahevI joIe. vyaktidvArA zu. pra. mAM aMgata rAgadveSa ke saphaLatA maLe ahaMkAra AvavAnI saMbhAvanA che, jyAre saMsthAnA saMdarbhamAM karavAthI ene yaza saMsthAne maLe ane rAgadveSa na rahe. 3. rAjya saMsthA ghaNIvAra leka saMsthAo dvArA ahiMsAnA sAmudAyika prayogamAM ADakhIlI rU5 banatI hoya che, eTale lekazAhIne lekalakSI banAvavI anivArya haI tene mATe pUraka-preraka baLa dvArA kAnUnabhaMga karyA vagara zu. pra. karavo jarUrI thaI paDe to acakAvuM nahIM. haDatAla, tophAna, bhAMgapheDa ke kAnUna bhaMganAM pagalAM haragijha na levAM. jAhera AMdolanathI tophAna thavAnI saMbhAvanA hoya baMdha karavuM, dA.ta. mahAgujarAta ane saMyukta mahArASTra AMdolanamAM tophAno thayAM 4. koMgresa virodhI kemavAdI, sAmyavAdI, hiMsAvAdI, mUDIvAdI baLane Take na maLI jAya tenI kALajI rAkhavI. dA. ta. gujarAtIoe mahAgujarAta AMdolanane Teke Aye, pariNAme bhAMgaDiyA sAmyavAdI to pesI gayAM. meTuM nukasAna thayuM. 5. keTalIka vakhata je gunegAranI sAme zu. pra. karAya che, te mukhya haze, kaI saMsthA enI pAchaLa haze, dA. ta. sANaMda zu. pra. mAM banyuM. 6. zu. pra. mAM trividha jAgRti rAkhavI (ba) prAgamAM gunegAra pratye aMgata rAgadveSavALA na bhaLI jAya. (4) bhASAmAM jarAya hiMsA na Ave. (4) gunegAra ke tenA pakSakArane Arthika zArIrika sajA na thAya, tenI kALajI rAkhavI. 7. zu. pra. mAM cAre anubaMdha gya saMsthAo ke vyaktione pUre Teke nahIM hoya te asarakArakatA na Ave, dA. ta. sANaMda zu. pra. mAM krAMtipriya sAdhu AvyA, mATaliyA sivAya badhAya bahAranA racanAtmaka kAryakare kAMte udAsIna rahyA, kAMto sAcuM kahI zakayA nahIM; bgresa nI sAthe grAmasaMgaThanane anubaMdha hovA chatAM grAmajano jAgRta thayA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 " paNa kesIone gunegArane Take Ama haju cAlu ja che. A uNapane lIdhe pUrI asarakArakatA UbhI na thaI . 29-9-61 zuddhi prayoga ane lavAdI tatva 1. mANasanA jIvanamAM jeTalA ane nyAya e benI bhUkha che; emAMthI lavAdI (madhyastha prathA) tattva nIkaLyuM. nyAya karatAM pahelAM ATalI vAta dhyAnamAM rAkhavI joIe- 1. jene anyAya thayo heya ene samAdhAna thavuM joIe, 2. enA manamAM DaMkha na rahe. joIe. 3. anyAyakartA ane anyAya pIDita banne vacce mIThe saMbaMdha rahevuM joIe. 4. nyAya jIte che anyAya jato nathI, e asara samAjanA mana upara rahevI joIe. e tyAre ja rahI zake jyAre banne pakSa vacce samAdhAna thaI javA chatAM anyAyane pratiSThA na apAya. 2. samajutI, samAdhAna, lavAda ane sUcanApatra vagerenI bhUmikA vaTAvyA pachI ja zuddhi prAga bahu vicArane aMte karavAmAM Ave che, ane gunegArane gune nakkI hoya tyAM ja zu. pra. thAya che, mATe zu. pra. cAlu hoya tyAre vacce lavAda nImavAne prazna kAI uThAve to te mAnya na kara. hA, zu. pra. patyA pachI Arthika bAbata kadAca Ave. dA. ta. 1. sALaMgapura zu. pra. patyA pachI gaNetiyAone je nukasAna thayuM, tenA vaLatararUpe maMdire keTaluM ApavuM, e mATe lavAda nImAye ane vaLatara nakkI karyuM. 2. mila mAlikane majUro pratye anyAya thato hato, emAM gAMdhIjIe A prazna hAtha dharyo. saMgati thavAnuM kahyuM, milamAlikenuM te saMgaThana hatuM ja, ene samajAvavA chatAM majUrone nyAya maLavAnI bhUmikA na hatI. majUroe haDatAla pADI. majUrA bekAra thavAthI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 kaMTALyA. laData tUTI paDe ema hatuM, tevAmAM ja gAMdhIjIe AmarazuAMta anazana AdhyuM. majUrAnA pakSe anasUyAbahena ane zakaralAla bekara hatA, milamAlika pakSe abAlAla hatA. banne pakSanI zraddhA gAMdhIjI upara hatI. chevaTe lavAda upara gayA. Ana zaMkara dhruva lavAda( madhyastha ) nImAyA, emaNe gAMdhIjInI IcchA pramANe ja majUra pakSe phaisalA ApyA. 2. jyAM mULabhUta tattvane jALavIne O zu. pra. karAyA hAya tA tyAM lavAdanI sApha nA pADavI. bhUtakALamAM paceA dvArA nyAya apAtA agara teA rAjA, brAhmaNNA ApatA, Aje saMdarbha badalAyA che, eTale zu. pra. pahelAM samAja dvArA te ja vakhate nImAyelA banne pakSanA madhyasthA dvArA nyAya apAya te ja ceAgya che. 3. RSi ka tA. 6-1-6 11 zuddhi prayAga ane rAjyAzraya 1, rAjyanA traNa aMgA cheH--1. dhArAkIya (kAyadA ghaDanAra) ta Mtra, 2. vahIvaTI taMtra ( rAjyanI vyavasthA prA rakSA mATe senA zastrAstra tathA te mATe karaverA va. udharAvanAra), 3, nyAyataMtra (sanna sUcavanAra, kAyadA kAnUna lAgu karanAra (vakIla, jaja va.) kAyadAne paLAvanAra (peAlIsataMtra, amalamAM mUkAvanAra) 2. zuddhi prayAga saMsthA dvArA thAya che, paNu rAjya saMsthA dvArA na thaI zake, kAraNa ke rAjya sasthA krAMtinuM kAma pate kaI di nahI karI zake; tenI eka maryAdA che. rAjya sasthA dvArA sAce nyAya meLavavAmAM polIsa, amaladAra, vakIla ane kAyadA kAnUnanA gUMcavADA naDe che. sAcI tapAsa thavAmAM aMtarAyA che. vaLI kadAca sAce nyAya paNa thaI jAya, gunegAranA gune sAbita thaI jAya te paNa tene daMDa ke khIjI zArIrika sajA ApavAmAM Ave te te hi*saka raste Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19ii che, tethI vipakSa pakSe DaMkha rahI jAya che, hRdaya palaTe thatuM nathI, gunAnI apratiSThA paNa thatI nathI. eTale sAcI taTastha tapAsa pachI sAce nyAya meLavavA mATe ane sAmAjika mUlya palaTavA mATe lekasevaka saMsthAnA saMcAlana nIce prajA saMgaThana dvArA zuddhi prayoga karavAmAM Ave che. emAM sAmudAyika tapa-tyAga prArthanA karavAmAM Ave che, jethI gunegAra upara naitika sAmAjika dabANuM Ave che, te pitAne gune ke bhUla jAheramAM kabUle che, mAphI mAge che, Arthika nukasAna karyuM hoya te thoDeka Arthika daMDa bAkI te sAmAjika apratiSThAne daMDa karavAmAM Ave che; ethI banne pakSamAM DaMkha rahetuM nathI, samAjamAM navAM sAcAM mUlyanI pratiSThA thAya che. eTale zuddhi prayogamAM kAnUna, pilIsa, miliTrI ke hathiyAra dhArI athavA koIpaNa sarakArI daMDa zaktine Azraya laI zakAya nahIM, kAraNa ke Ama karavAthI upalAM mUlya sacavAze nahIM. paNa je rAjyanI daMDazakti ke kAnana zaktinA keI karmacArI ke adhikArI pitAnI pharaja bajAvavA cAlI calAvIne madade Ave te tyAM taTastha rahevuM tathA te zastrane ke damadATIne prayoga na kare tema vinavavuM. dhyAna lakhAvavA mATe cokhkhI nA pADavI. 2. AjanuM sarakArI nyAyataMtra vicitra che. 100 gunegAra chUTI jAya te vAMdho nathI, paNa eka paNa nirdoSane sajA na thavI joIe, e nyAya sUtrathI zuddhi prayoganuM sUtra juduM che. gunegArane A rIte chUTa maLavAthI aniSTo vadhe che. 3. jenA upara anyAya thayo hoya te zu. prAmAM - bese, taTastha baLa ja bese te asarakAraka thaI zake. tA. 13-10-11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 zuddhiprayogamAM anubaMdhanuM sthAna 1. AjanA yuge anubaMdha vagara ekalI vyakti zu. pra. kare te tenI sthAyI asara thavAnI nathI. eTale zu. pra. sAmudAyika ghaDAyelI janasevakonI saMsthAnA anusaMdhAnamAM tho joIe, sAthosAtha janasaMgaThana, janasevaka saMgaThana, keMgresa ane krAMtipriya sAdhusAdhvIonI sAthe anubaMdha che joIe. e na hoya tyAM saMgaThana UbhAM karavAM joIe. 2. zu. pra. karatAM pahelAM anubaMdha barAbara che ke nahIM, e vicAravuM joIe; anubaMdha bagaDele ke tUTelo hoya te tene sudhArI sAMdhIne vyavasthita karo joIe; kAraNa ke anubaMdha kAca hoya ke joDAyela na hoya te zu. pra. mAM kacAza rahI jAya che, niSphaLa ane binaasarakAraka paNuM thAya che. 3. zu. pra. pariNAmalakSI hoya ke dhaDataralakSI, bannemAM ATaluM vAyumaMDaLa taiyAra karavuM ja joIe ke zuddhi prayugIya viSaya umara janatA sAcI vAta samajavA, jANavA, zodha karavA prerAya ke ekAgra thAya; enI satyatA mATe abhiprAya jAhera karAve, jenI sAme zu. pra. thayuM che, tenA upara dabANa Ave. 4. je upavAsathI samAjane gatizIlatA na maLe, kAMI paNa preraNA na maLe to samAjanuM ghaDatara thatuM nathI. karma jema vyaktigata che, tema sAmudAyika paNa che. sAmudAyika karmone nirjarA ke saMvara karavA mATe samudAya ekAgra thAya to Aje kAnUna ke daMDathI je aniSTo dUra thatAM nathI, temane AthI dUra thatAM vAra na lAge. 5. sALaMgapura zu. pra. mAM kegresI dhArAsabhya, lokasevake ane dharmasaMsthAnA leke tathA kheDUto va. ne anubaMdha hovAthI te saphaLa thayA. pAlaNapura zu. pra. mAM nAgarike, kheDUta maMDaLo, kesI ane sAdhu, cAreyane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 anubaMdha hato, eTale vacce oTa AvyA chatAM te saphaLa thaye. gaNotadhArA zu. pra. ghaDataralakSI hato. enI asara paNa sArI thaI sANaMda zu. pra. mAM lekasevake ane koMgresIo sAthenA anubaMdhamAM kacAza rahI, eTale prayoga saphaLa thavA chatAM jenA pratye zu. pra. tha, enI pratiSThA tUTI paNa enuM haiyuM na saLavaLyuM. tA. 20-10-61 13 zuddhipravegane kama ane vidhi 1. zu. pra. zarU thatAM pahelAM praznanI patAvaTa mATe samajutI, sAmAnya dabANa, lavAdI, asahakAra, bahiSkAra ane sUcanA vagere badhA ja 5 upAya ajamAvavA joIe. A badhI bhUmikA vaTAvyA pachI ja pratIkAranuM pagaluM levuM joIe. ane prArthanAmaya upavAsathI zu. pra. zarU karavo joIe. 2. zu. pra. Ave che tyAre sAmethI pratikriyA paNa cAle che, tene krama A pramANe cheH-1. kutUhala ane hAsya, 2. vagovavAno prayatna, 3. zu. pra. kAre upara jUThThA AkSepe. emAM jAsAciThThI vagerenI prakriyA paNa cAle che. 4. dhutkAra, 5. trAsadAyaka pagalAM. zu. pra. kAranuM naitika baLa teDavA mATe A badhI prakriyA zarU thayA kare che, ane chevaTe kasoTI karIne svIkAre che. A pachIne eka krama e bAkI rahe che ke zu. pra. patyA pachI jenI sAme zu. pra. thayuM hoya te pitAnI bhUla svIkAre ke na svIkAre te tenA pratye roSa ke DaMkha na rAkha paNa dAMDAI kare to tene pratiSThA na ApavI, bhojanane asahakAra rAkho. paNa enA sagAMnA mRtyu ke mAMdagI prasaMge AzvAsana jarUra ApavuM. 3. zu. pra. mAM besanArAomAM vyaktigata ke saMpradAyagata dveSa, DaMkha ke abhimAna na AvI jAya, enI pUrI kALajI rAkhavI. 4. zu. 13 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 ghaDAyelI vyApaka saMsthA dvArA thavo joIe ane susaMsthAo sAthe anubaMdha ho joIe. jyAM saMsthAbaLa na hoya tyAM e praznanI AkhI mAhitI saMsthAne mekalIne tenuM mArgadarzana dUrathI meLavavuM joIe, jethI saMsthAnuM pIThabaLa maLe ane hAlatA ane cAlatA koI upavAsa na karI bese. 4. zu. pra. mAM besanAra vyaktimAM cha vastu jevAnI-1. A prazna pUrata svArtha, aMgata dveSa ke pUrva graha na hoya. 2. je saMsthA sAme zu. pra. kare tenA pratye paNa aMgata dveSa na hoya, 3. pitAnA upara anyAya thayela hoya te vyakti pote zu. pra. mAM na bese. 4. yUnAnA vipakSI baLa lAlacIna sAthe lagavADavALA ke amerikana ke raziyana jUtha sAthe lagavADavALe te na have joIe, kAraNa ke ethI duniyAnI susaMsthAne hAni pahoMce che. 5. te koMgresa virodhI na hoya kAM to te kegresI hoya agara to koI paNa pakSa sAthe joDAyela na hoya. 6. te vyasanI ke cAritrya doSavALA na hoya. 5. zu. pra. mAM prArthanA, prabhAtapherI, saraghasa, sUtroccAraNa, svAdhyAya, saphAI, kAMtaNa, patrikA vAMcana, jAhera sabhA va. kAryakramo lokajAgRti mATe jarUrI che. tA. 20-7-61 zAMtisenAne pAye ane yogyatA 1. zAMtisenAnuM kAma AmajanatA dvArA thAya tevI Aje bhUmikA taiyAra che. janasevakonuM saMgaThana ane veravikhera paDelAM janatAnAM sArAM tattvonuM saMkalana karIne zAMtisenAnuM kAma karavAnuM che. te sivAya prajAnI ahiMsAniSThA vadhaze nahIM. 2. bhUtakALanAM balidAnanAM udAharaNo -1. cInanA yUphena nAmanA AdivAsI vicArake AdivAsI lekene narabali ApavAnI prathA baMdha karAvavA mATe samajAvyA. 40 varSa sudhI prayatna karyA, pelA lekee narabali baMdha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 karavAnuM svIkAryuM chatAM baMdha na karyo, tethI teNe pitAnuM balidAna ApyuM, tethI AdivAsIone hRdayapalaTo thayo. 2. svITajharaleMDanA eka senAnA heddedAra jena bhUdarAjane laDAI cAlu hatI te vakhate sUryuM ke A lAInI sAthe IsAnA premanA siddhAMtane kyAM meLa che ? eTale teNe senApatine kahyuM: "mAre laDavuM nathI. huM mArA hAdAnuM rAjInAmuM ApavA taiyAra chuM." senApatie tene Ama na karavA mATe bahu samajAvyo, paNa na mAne, chevaTe kAyadesara vaccethI senAmAMthI chUTavA mATe tene jelanI sajA karavAmAM AvI. tyArapachI te tene anusarIne ghaNA leke tyAga-balidAna ApavA taiyAra thayA. 3. bauddha gRhastha dayAmUrti rukamAvatIe duSkALa vakhate eka bAIne bhUkha maTADavA pitAnA bALakane mArIne khAvAnI taiyArImAM jaI tarata ja bALakane uMcakI lIdhuM ane sudhApati bAIne pitAnuM stana kApIne ApyuM. A dAkhalAo uparathI phalita thAya che ke AmajanatAmAM balidAna ApavAnI bhAvanA paDI che. ma. gAMdhIjIe jagatane je vArase Apyo che, tene ApaNe vicAra karI te veravikhera paDelAM badhAM ahiMsaka baLonuM saMkalana karIe ane zAMtinI prakriyA mATe ghaDatara karIe to zAMtisenAne pAyo sArI peThe ropAI zake. tA. 3-11-61 vizvamAM ahiMsAnA paribaLonuM anusaMdhAna 1. ahiMsAne jhINavaTathI vicAra karanArA traNa dhArmika paribaLo che. jaina, vaidika ane bauddha. jemAM ekendriya jIva-vanaspati va. ne ahiMsAne vicAra karavAmAM AvyuM che, teTale mAnava upara zeSaNa, anyAya-atyAcAra yudarUpa hiMsAnA tyAgane vicAra nahotA karavAmAM AvyuM. vaidika dharmamAM vaiSNava saMpradAya paNa govadha pratibaMShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 dhanA jeTale vicAra kare che, ane tene nAme kAmavAdI rAjakIya pakSAne TekA Ape che. teTalA vicAra mAnava vadhu-aNuasra prayoga, zASaNa, yuddha, anyAya-atyAcAra dvArA thatA narasaMhAranA-pratibaMdhatA nathI karatA; dharma-kAma-samanvaya ke anyAyanA ahiMsaka pratIkAranA e banne saMpradAyA vicAra nathI karatA. UlaTA hiMdu tA hiMdumuslima hullaDa vakhate musalamAnane khatama karavAmAM bAdha gaNutA nathI. baudhdha dharma karuNAnA pracAra teA karyA paNa have mAMsAhArane kSamya gaNIne bha. sudhdhanI karuNA upara pANI pheravI nAkhyuM che. 2. have e traNe ahiMsAmAM mAnanAra paribaLAne sakriya banAvavA hAya te| nirmAMsAhAranA pracAra orazeArathI karavA paDaze. ene mATe vizvazAkAhArI pariSada jIvadayA ma`DaLI, hiMsAviAdhaka sadha jevI sa`sthA sAthe anubaMdha joDavA joI e. sAtheAsAtha je keTalAka leAkA vyaktigata rIte zeSaNa va. karatA haze, paNa jaina, vaiSNava vagere dhArmika (ahiMsaka) sasthAnA sabhya haze, tene sa MsthAgata rIte zANu va. nathI karatA mATe levAmAM vAMdho nathI. kAmavAdI hiMsA geAvadhanI hiMsA karatAMya vadhAre bhayaMkara che, mATe kAmavAdI mUDIvAdI pakSA temaja sAmyavAdI ke samAjavAdI ( kAnavAdI, rAjyasattAvAdI ) pakSA ke te pakSA sAthe saMkaLAyelI saMsthA ke vyaktinI sAthe paNa anusadhAna nahI karI zakIe. 3. khristI dharma'mAM Daikasa sapradAyanA leke tathA khIjI chUTI chavAI ahiMsA ane nirmA'sAhAra tathA yubadhImAM mAnanArI vyaktionI sAthe anusadhAna karavuM paDaze. islAmadharmanI ahiMsAmAM, zAMtimAM ane nirmAsAhAramAM mAnanArI cunaMdA vyaktionI sAthe anuba kheDI temane pratiSThA ApavI paDaze. evI ja rAjakIya sasthAomAM dezamAM krAMgresa ane duniyAmAM yUneAne ahiMsA ane pa`cazIlanA kAryane rAjakIya mAdhyamathI AgaLa dhapAvavA mATe TekA ApavA joI ze. evI ja rIte AMtarASTriya kSetre je zAMtinA paribaLA vyakitagata ke saMsthAgata rIte kAma karI rahyAM che, jemanA sa`sthAnavAdake sAmyavAda sAthe lagavADa nathI temane TekA ApavA joIe. tA. 17-11-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzananI vizuddhi dharmane nAme cAlatA aMdhavizvAsa 1. mAnava jIvanamAM zraddhA ane buddhi bannenI samatulA na sacavAya te te zraddhA aMdhazraddhAmAM pariName che, ane te buddhi azraddhA tarapha vaLe che. mANasamAM paDelAM zraddhAnA tatvane kaI evalaMbana joIe. Izvara, deva, guru ane dharma va. zraddhAnA avalaMbane che. dharma ke dhArmika mAnyatA pratye zraddhAne vizvAsa kahevAmAM Ave che. jyAre I dharmamAM saMzodhana-parivarlDana dravya kSetra kALa bhAva joIne nathI thatAM, tyAre emAM aMdhavizvAsa pese che. tethI haThAgraha, durAgraha, mArAmArI, kApAkApI, atyAcAra ane saMgharSa va. aniSTa vadhe che. 2. dharmane nAme aMdhavizvAsa phelAvAnAM kAraNe 1. svArtha 2. lobha, 3. kSaNika pratiSThA 4. sukhasagavaDo 5. pralobhana 6. bhaya 7. ADaMbara joIne prabhAvita thaI javuM. 8. ajJAna 9. kheTe garva vagere. 3. A aMdha vizvAsane kAraNe ja bIjanA dharmanuM khaMDana, pitAnA dharmanuM sAcApaNuM siddha karavuM, pipa le ke dvArA svarganI hUMDI lakhI paisA paDAvavA, tIrthanA paMDAo dvArA chetarapIMDI, devadAsI prathA, chUtAchUta, dharmajhanUna vagere deSo cAle che. 4. 1. nagaramAM saphAI karavAthI devatA nArAja thaI jaze, ema varSo pahelAM dharma gurUoe phelAvelA (yurepanA eka nagaramAM) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 adha vizvAsane myunisipAliTIvALA leAkAe tADayo. 2. putra prAptine leAbhe eka bAI e eka nAnA bALakane phAsalAvI, mArI lehIthI snAna karyuM. 3. lAhAra pAsenA gAmamAM nadImAM pUra AvavAne lIdhe aMdha vizvAsI lakAe kUtarAnI bali ApI. A rIte A aMdhavizvAsI dezamAM dharmane nAme hajArA adha vizvAsa cAle che. satyAthI e badhA aMdhavizvAsAne dUra karavA joI e. tA. 15-7-1 ra vadevIone nAme mUDhatA 1. mUDhatA sAcA vikAsane rokanAra ane satyanA prakAza mATe AvaraNa rUpa che. bhaya ane lAbha enA pAyA che. deva mUDhatA paNa mUDhatAnA eka prakAra che. 2. devI devanI mAnyatAnA kALakrama A pramANe che. 1. kudaratI tattvAnI upAsanA--samudra, nadI, sUrya, candra vidyuta, agni, Indra va.nI pUjA AgaLa jatAM gar3a siMhArdi vAhanAnI upAsanA. 2. bhUtayakSanI ArAdhanA-bhairava, bhavAnI, yakSa, DAkaNuM, bhUta, pizAca, devI, zanizcara vagerenI upAsanA. 3. vIraArAdhanA - hanumAnajI, rAmadevajI, yAkSujI va.nI pUjA 4. guNudevAnI ArAdhanA-- mahAdeva, brahmA, viSNu, sarasvatI, lakSmI vagerenI pUjA. 5. kuLadevInI ArAdhanA-- pitara, mAtA, kuLadevI va.nI pUjA. mULe te A badhAnI upAsanAthI divyatAnA guNu levAnA hatA, tene badale sthULa rIte lAbha, svArtha, bhaya, vahema va.thI prerAIne devApAsanA karavA lAgyA, tethI ja mUDhatA phelAI. 3. dhruvamUDhatAnA 5 prakAra che-- devabhrama, rUpabhrama, kuyAcanA, durUpAsanA ane paradeva nidA. 4. devadevIone nAme cAlatI mUDhatAne dUra karavA mATe 6 upAyA-- 1. devadevIone jovAnI vaijJAnika daSTi keLavavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 2. zubha tane tAravavAM ane azubha tane kADhavAM. 3. je leke samajavALA hoya temane samajAvIne A pAkhaMDathI bacAvavA, 4. gADariyA pravAhane AMcake Apa, 5. pAkhaMDa calAvanArAone khullA pADavA. 6. paraMparAthI deva na mAnatAM, divyatAnA guNa pragaTAvavA mATe devanI upAsanA karavI. tA. 22--61 3 gurU mUkatA 1. bhAratamAM mAtApitA pachI vizeSa vikAsa mATe gurutatvane Azraya levAmAM Ave che. je ajJAna-aMdhakAramAM gothA khAtA chAne anubhavajJAnane sAro prakAza Ape te guru kahevAya. keTalIka vakhata mANasane vyavahAramAM sAro rasto jaDato nathI, keTalIka vakhata mANasa samajato hovA chatAM potAnA upara aMkuza rAkhI zakato nathI, aniSTa tarapha vaLI jAya che te vakhate sAcA mArgadarzaka gurunI jarUra paDe che. paNa jyAre guru evA jJAnI, niHspRhI, sadAcArI ane sevAbhAvI hotA nathI tyAre teo potAnI dukAnadArI calAvavA mATe ziSya ke anuyAyIone dhULa camatkAra batAvIne AkarSe che, khoTe raste dore che, aMdha vizvAsamAM sapaDAve che; bheTa pUjA le che. te vakhate evA kahevAtA gurunI jALamAM phasAI javuM, e guru mUDhatA che. 2. sAcA gurune viveka karavA mATe 4 vAta dhyAnamAM rAkhavAnI che- 1. koIpaNa prakArane amuka veSa, 2. pada 3. vyartha kriyAkAMDa 4. bAhya vidyA ke pAMDitya. e badhI gurutAnI nizAnI nathI. sevA, sadAcAra ane anubhavamAM je AgaLa vadheluM hoya tene guru kahI zakAya, paNa tenAmAM gurutAne guNa hovo joIe. veSa, pada, kriyAkAMDe ke vAkchaTAne vadhAre mahatva ApavAthI ja gurumUDhatA phelAI che. 3. guru ane ziSya samAna kakSAe ciMtana ke nirIkSaNa kare te ja bannene sAro vikAsa sadhAya. A jJAnI sAthe gurune ziSyanA hita, prakRti, ruci, vikAsa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 vagerenuM pUruM jJAna hovuM jarUrI che; ane ziSya ke anugAmIne gustatva upara pUrI zradhdhA hoya te ja bannene sarvAgI vikAsa che. eTale guru ane ziSyoe bannee jAgRta rahevuM joIe. nahitara bannenuM patana che. 1. meghamunine vicalita joI bha. mahAvIre tarata AjJA na karI, paNa samajAvyA ane "jahAsuhaM' kahyuM, tethI tene potAnA hitanI vAta tarata gaLe utarI gaI. 2. zelakarAjarSi zithilAcArI thaI gayA hatA, tyAre paMthakamuni gustatva upara zradhdhA rAkhI ekalA temanI sevAmAM TakI rahyA, bAkInA 499 sAdhuo vihAra karI gayA; pariNAme zilakarAjarSinuM hRdayaparivartana thayuM. temane sAce mArge vALyA. tA. 29-7-61 gurumUDhatA 1. jyAM sudhI gurutatvanuM vizleSaNa sArI peThe na thAya tyAMsudhI gurumUDhatA dUra thavI muzkela che. duniyAmAM jAta jAtanA ane bhAtabhAtanA aneka guruo che. tene mukhyatve traNa bhAgamAM vaheMcI zakAya1. svagura 2. saMghaguru 3. vizvagu. svagurUnA ATalA prakAra hoI zake-1. vidyAguru 2. preraNAguru 3. kuLaguru 4. jJAtiguru 5. rAjaguru 6. saMpradAyaguru 7. dIkSAguru 2. prAcInakALanA vidyAguru vidyArthInA zikSaNa sAthe tenA sarvAgI vikAsa ane cAritrya ghaDatara upara dhyAna ApatA. Aje te AkhI praNAli badalAI che. chatAM AjanA zikSakemAMthI keTalAMka ratna maLI Ave che. 3. preraNAguru darekanA judA judA hoI zake. dattAtreye 24 guru karyA hatA. koI eka vastuthI preraNA laI pratyeka budhdha thayA che. 4. kuLaguru ane jJAtiguru nAnA vartuLanA hovA chatAM kuLa ke jJAtinA vikAsa, saMskAra ane cAritrya ghaDataranI kALajI rAkhI, vizALa samAja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 sAthe tene anubaMdha joDI detA hatA. have AkhuMya dhAraNuM badalAyuM che. 5. rAjaguru rAjAnI ane rAjyanI hita ciMtA karatA hatA. rAjAnA jIvanamAM aniSTavartana joI prANane bhoge paNa aTakAvatA rANApratApanA purohita evA ja hatA. 6. saMpradAya guru saMpradAyamAM satyazodhana, udAratA ane saguNa vRdhdhi karatA tathA bIjA saMpradAya sAthe mIThe saMbaMdha rAkhatA 7. dIkSAguru paNa ziSya ke anuyAyInA sarvAgI vikAsa mATe mathatA. evA sAdhusaMnyAsIo saMskRti ane dharmanI rakSA mATe phanA thaI jatA. 8. saMghaguru eTale dharmAcArya, jeo samAja pratye vaphAdAra rahI samAjane svapara kalANamAM satata pravRtti karAve che ane samAjanA daSothI pote nirlepa rahI, zudhdhi karAvavAne puruSArtha kare che. 9. vizvaguru vizvanA badhAM kSetromAM dharmane prabhAva pADanArA, AkhA vizva upara pitAnA tapa-tyAgabalidAna ane udAratAnI chApa pADI zake evA tIrthakara, paigaMbara masIhA vagere che. A badhA gurao savizeSa dharmaguruo vizALa daSTivALA haze te ja AjanA samAjanI ane pitAnA anuyAyIonI mUDhatAo khaMkherI zakaze. tA. 5-8-61 dharmamUThatA 1. dharmanI pAchaLa ghaNI mUDhatAo lAgelI che, tenA mukhyatve traNa kAraNe che-1. lobhathI dharmapreraNa, 2. bhayathI dharmapreraNA, 3. kriyAkAMDamAM ja dharmasaMveSa. darekanA traNa-traNa prakAra che -1. bhaya dekhADIne dharmAntara karAvavo, 2. narakanA bhaya upara dharmane TakAvavo, 3. daMDa, apratiSThA ke sajanA bhayathI prerAIne dharma (satya, nyAya, nIti, prema va.)nuM pAlana karavuM. evI ja rIte -1. lebha batAvIne bIjA dharmavALAne potAnA tarapha kheMca, vaTalAvavo, 2. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 svarganA lobha upara dharmane TakAva, 3. pratiSThA vadhaze, saMkhyA vadhaze, grAhaka vadhaze e daSTie dharmapAlana karavuM. kriyAkAMDamAM dharma mAnavAnA traNa kAraNeH-1. amuka kriyAthI ja dharmapAlanane khoTe saMteSa, 2. nAma-japa vagerethI tarI javAne kheTa bhrama, 3. dharmapAlana mAtra paraloka mATe ja che e bhrama. 2. bhaya ke lebhathI prerAIne je lokoe dharmapalaTe karyo. narakanA bhayathI ke svargane lebhane lIdhe dharma karavA prerAyA, agara game te bhaya ke lebhathI dharmapAlana karavA prerAyA temane pAye kAco rahI gayo. bhaya ane labhanAM kAraNe dUra thatAM ja dharmamAM teo TakyA nathI. enAthI ghaNa, dveSa, krUratA, svArtha vagere aniSTa pAMgaryA. 3. je leke pitAnA dharmavALA sAthe ghaNuM, dveSa, chUtAchUta ke anyAya karIne tene dharmAntara karavA lAcAra kare che ke tevI paristhiti sarje che, teo paNa dharmamUDhatAnA bhoga bane che, pariNAme pelA loko taraphathI paNa enI hiMsAtmaka pratikriyA thAya che. 4. A lekamAM niHsvArthabhAve sAmudAyika rIte satya-ahiMsAdi dharmapAlana karavAthI ja paraleka sudharI zake che. dharmane mAtra paraloka mATe ja samajo, e dharma mUDhatA che. bhagavadbhakta therisAe Dola ane mazAla banne hAthamAM rAkhI svarganA lebha ane narakanA bhayathI samAjane mukta karavA prayatna karyo, te rIte ja dharmamUDhatA dUra karavAnI jarUra che. tA. 12-8-61 dharmamUThatA 1. dharmamUDhatA 5 kAraNothI phelAya che -1. dharma jyAre puNyAzrita thaI jAya che, 2. dharma jyAre dhanAzrita thaI jAya che, 3. dharma jyAre rAjyAzrita thaI jAya che, 4. dharma jyAre paralekA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 zrita thaI jAya che ane 5. dharma jyAre camatkArAzrita thaI jAya che. 2. puNya ane dharmane bheda nahi samajIne samAjamAM puNyane AgaLanuM ane dharma (satya-ahiMsAdi)ne pAchaLanuM sthAna apAya che, agara dharmanuM sthAna puNya laI le che tyAre dharmamUDhatA phelAya che. koI paNa zubha AzayathI kartavyabhAve karavAmAM Avela karma puNya che. ene niHsvArthabhAve phalAkAMkSArahita pitAnI ane samAjanI zuddhi mATe je karavAmAM Ave te dharma che. paNa jyAre puNya karanAra ke dAna karanArane dharmAtmA mAnIne, tenI pratiSThA vadhAravAmAM Ave che, tyAre sAcA dharmanuM mahattva ghaTI jAya che, tethI samAjamAM zoSaNa, vyaktimAM ahaMkAra vagere adharma vadhatA jAya che mATe ja uttarAdhyayanamAM lAkha gAyonuM pratimAsa dAna karanAra karatAM dAna na karanAra chatAM satya-prema-nyAya rUpa saMyamadharma pALanArane koi batAvyo che. naMda maNiyAra puNyamAM rAcIne puNya dvArA maLatI pratiSThAmAM kulA, dharmane mukhya na gaNyo, tethI tiryaMcagati pAme, pAchaLathI tene sAce baMdha thayuM. 3. je vadhAre paisA ke sAdhana Ape tene vadhAre dharmavALA mAnI dharmane dhanAzrita karI devAmAM Ave che, tyAre dharmamUDhatA phelAya che. ethI tapa-tyAga-siddhAMta ke saMyama rUpa dharmapAlana karanArane pratiSThA nathI apAtI, pelAne ja pratiSThA apAya che, ethI emAM dhRNA, dveSa, ahaMkAra, zeSaNakriyA vadhe che. leke sAcA dharmapAlanamAM TakI zakatA nathI, paisA ApIne ja dharma karyAne saMtoSa mAnI levAya che. e dharmamUDhatA dUra karavA mATe sAdhuo ane lekasevakee taiyAra thavuM paDaze. bha. mahAvIra meghamunine dhana karatAM tyAganI pratiSThA vadhAre che, ema samajAvyuM. zreNikanA dhana karatAM puNiyA zrAvakane dharma vakhANe. 4. dharma jyAre rAjyAzrita thaI jAya che tyAre dharmamUDhatA (dharmajhanUna, atyAcAra rUpe) Ave che. bauddha, khristI ane islAma dharmo jyAre rAjyAzrita thayA tyAre hiMsA, dveSa, mArAmArI, parANe dharmAntara karAvavuM vagere Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 aniSTo phelAyA. keTalAka jaina dharmaguruo jyAre rAjyAzrita thayA tyAre temanAmAM zithilatA AvI. 5. jyAre dharma mAtra parakAzrita thaI jAya che, tyAre ihalekanA samAja, kuTuMba, rASTra mATe kartavya, tyAga ke dharmapAlana maMda thaI jAya che, IhalokanI jvAbadArIthI mANasa chaTake che, tethI ghaNuM kare che, IhalekamAM satya ke siddhAMta mATe dharmadaDhatA rahetI nathI, A dharmamUDhatA che. je dharma paraleka mATe ja hota to bha. mahAvIra saMgharacanA zA mATe karata? eTale je ilekamAM satya, nyAya, ahiMsAdi dharma pALaze tene ja paraleka sudharavAne che. dharma nagada che; udhArIo nathI. jIvananAM badhAM kSetromAM enuM pAlana thaI zake che. 6. dharma siddhi ke camatkArAzrita thaI jAya che tyAre dharmamUDhatA phelAya che, sAcA dharmanuM teja ghaTe che. tA. 19-8-1 zAstramratA 1. jenA vaDe vizvahitanuM rakSaNa maLe te zAstra che. vyavahAra daSTie je satyapUrNa, leka hitakara, kalyANa mArgadarzaka, mahApuruSanA anubhavane saMgraha ane jJAna mATe AdhArabhUta vacana heya te zAstra kahevAya che. 2. satyAsatyane nirNaya karavA mATe jyAre mAtra potAnA mAnI lIdhelA zAstrane ja AdhAra levAmAM Ave che, tyAre zAstramUDhatA janme che. tyAM te paristhiti, dravya-kSetra-kALa-bhAvane vicAra nathI karavAmAM Avate, e ja moTI bhUla che. zAstranI sAthe viveka ane anubhavane meLa besADyA vagara koI nirNaya kare te paNa mUDhatA ja che. zAstra te sAkSInuM kAma Ape che. sAkSIne keI nirNAyaka banAvI de te tene jIvanamAM duHkhane anubhava karavo paDe che. eTale zAstra, guruvAkya, satya(vyavasAyAtmika) buddhi ane dravya-kSetra-kALaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 bhAvanI yuktithI kAI vastune nirNaya karavAmAM Ave te zAstrane nAme jhaghaDA na thavA pAme; anathe! paNa na thAya. vaLI niNaeNya karatI vakhate pUratI jANakArI, pratyakSAdi prabaLa pramANeAthI aviruddhatA, deza-kALa--pAtra pramANe saMbhAvyatA, nihitA (svatvamAha kAlamAha rahitatA) niya karanAramAM hovI joI e. 3. zAstramUDhatAnA kAraNAH1. svatvamAha, 2. kAlamAha, 3. bhASAmAha, 4. zAstravacana cheDIne svacchaMde vartavuM ane 5. zAstraneA artha karavAmAM aviveka. 4. zAstramUDhatA dUra karavA mATe zAstraparIkSA karavI joI e. parIkSA karavAnI pAchaLa 5 kArAH--1. paramaguru parAkSatA, 2. paristhiti parivartana, 3. zabda parivartana, 4. artha parivartana, 5. vikAsanI nyUnatA. 5. samyak daSTi mATe mithyA gaNAtA zAstra pazu samyak zAstra thaI jAya che ane mithyA daSTi mATe samyak gaNAtA zAsrA paNa mithyA thaI jAya che. eTale daSTi svArtha -mAha rahita, satyalakSI ane samyak hAya ! tene mATe badhA ja dharmazAstrA samyak che. zAstramAM je keTalIka AlaMkArika vastu che temAMthI paNu te satya tAravI leze. zAstranA upayoga mAtra batAvavAmAM, peAtAnI dukAnadArI calAvavAmAM, pUjavA, sAMbhaLavA mAtrathI kalyANa thaI jAya che, zAstramUDhatA pakaDe che, zAsrA dvArA svapara kalANu karatA nathI. vidvattA ke pAMDitya agara te zAstrAne e rIte kare te te tA. 2 9-61 . lekamUDhatA 1. vagara samaje, vagara kAraNe kAI paNa lAkAyA nA svArtha, ajJAna, avizvAsane vaza thaIne pakSapAta karavA te leAkamUDhatA che. leAkAcAramAM jJAti, samAjanA rIAM.vAjo, prathAe, ziSTAcArA, vezabhUSA, paraparA, rUDhio, janma-maraNu-lagna va.nI prathA tathA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 samAjanA pracalita pravAho AvI jAya che. dareka lokAcAra dezakALa-paristhiti pramANe goThavAya che. te vakhate e samAja mATe te hitakara hoya, Aje ahitakArI banI gayuM hoya chatAM amArA paNAne lIdhe ke pUrvajoe goThavela che mATe vaLagI rahevuM, e leka mUDhatA che. bIjA deza, samAja ke jJAtinA sArA lekacAra pratye asahiSNu banavuM, emAMthI sAre bhAva na kheMco ane bheLaseLa cAlavI e lokamUDhatA che. tathA amuka lokAcAramAM je tathya che tene bhUlI jaI ke saMzodhana na karI, mAtra peTe batAvI tene taracheDI nAkhavo; agara te tene lIdhe samAja sAthe je vAtsalya saMbaMdha baMdhAya che, tenI paravA na karavI ane svaccheda mArge javuM, e paNa lekamUDhatA che. je lokAcAra pALavAthI satyatatva (samyakatva)ne kAMI bAdha na Avato hoya ane satya-ahiMsAdi vatemAM kaI doSa na AvatA hoya tene pALavAmAM lokamUDhatA nathI. paNa tene svaparahita ane buddhi saMgatatAnI kasoTIe jarUra kasavo joIe. 2. AjanA yuge mukhyatve lokamUDhatA A che - 1. chUtAchUta 2. cekapaMtha, 3. mRtakabhAja, 4. paDadAprathA, 5. lagnanI keTalIka rUDhio 6. vahe che. yaMtra, maMtra, taMtra, chIMka zukana, grahocara, camatkAra jyotiSa, bhaviSya vANumAM phasAvuM. 8. mRtyu pAchaLa raDavuM 3. leka mUDhatAo dUra karI sAcA lekAvAra tarapha vaLavuM joIe. tA. 23-9-1 AstikatA-nAstikatA 1. Astika zabda ati uparathI bane che, ene artha che- A jagatamAM vastuo jevI hoya tevI jANe ane mAne te Astika che. paNa Astika zabdane vikAsakrama jANavA jevo che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 2. jUnA vakhatamAM Arya RSioe zeAdhakhALane aMte punarjanma, kanA niyamA ane IhaleAka-paralAkanA vicAra mUkayo. eka nA va A vastuone nahotA mAnatA, tene oLakhavA mATe samabhAve * nAstika ' zabdanA prayoga thayA. vakhata jatAM IzvaranI mAnyatAnA savAla AvyA, tyAre Izvarane jagatkartA mAnanArane Astika ' gaNavAmAM avyA, ane punarjanmavAdI hovA chtAM sAMkhya, mImAsaka, jaina, bauddha e nAstika kahevAyA. vaLI trIjo savAla vedanA prAmANyanA Avyo. eTale je pakSa punarjanma, IzvarakatRtva ane vedaprAmANya e traNene mAnatA hatA te Astika, bAkInA nAstika kahevAyA. paNa manu mahArAje A gUMcamAMthI nIkaLavA mATe nAstikanI TUMkI vyAkhyA karI, je vedane nirde te nAstika, bAkInA badhA Astika. e vyAkhyA pramANe jaina baudgha judA tarI AvyA. pachI jaina bauddhoe peAtAnA sAmA pakSane oLakhAvavA mATe zvara, punarjanma ke vedane AdhAre nahIM, paNu vaijJAnika daSTie daSTine AdhAre Astikane badale samyak daSTi ane nAstikane badale mithyA daSTi zabdo gAThavyA. vedanA tattvajJAnane mAnavA, saMzAdhana karavA taiyAra thayA, paNa tene lagatA kriyAkAMDAnuM AMdhaLu anukaraNa na karyuM. dhIme dhIme jaina sthULa dRSTie vicAratA thayA, eka khIjAne mATe mithyAdaSTi ane nindvava jainAbhAsa jevA kaDavA zabde vAparavA lAgyA. khIjA dharmomAM paNa A ane sUcavatA meAminakAphara, vizvAsu-avizvAsu, satsaMgI-kusa'gI, maryAdI-amaryAdI evA zabdo vAparavA lAgyA. navA matasAthe emanA upara julamA pazu gujaravA lAgyA. Astika ke te arthamAM vaparAtA zabdavALA ledhramAM pApabhIrUtA, sadAcAra, ImAnadArI va. na rahI; temanA AcaraNamAM anyAya, zASa atyAcArAdi aniSTo pesI gayA, tethI e zabdanI dhruI pratiSThA na rahI. le evA AstikAthI napharata karavA lAgyA. eTale Aje have Astika Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 6 www.umaragyanbhandar.com Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 nAstikanA sadAcArI Astika, sadAcArI nAstika, asadAcArI Astika asadAcArI nAstika; ema cAra prakAra karI pahelAMnA khe prakAravALAne pratiSThA ApavI joIe, ane je kalyANa mArga para dRDha zraddhA rAkhIne AcaraNa kare tene Astika gaNavA joI e. tA. 30-9-1 10 IzvaravAda-anIzvaravAda 1. A jagatane kANe banAvyuM ? kANu enuM niyAmaka che? e praznomAMthI IzvaranI kalpanA UbhI thaI. pachI Izvara jagatanA kartA, dhartA ane hartA che, te eka, nitya, sarvajJa ane svataMtra che, ema manAyuM, nahitara jagatanI vyavasthA TakI ja na zake. mANasa zubha kama phaLa bhogavavA taiyAra che. paNa azubha karma phaLa bhogavavA taiyAra thatA nathI, eTale ene azubha kama phaLa bhogAvanAra kAi taTastha baLa hovu joI e, ane te Izvara che. vaidikamAM pazu mImAMsaka, sAMkhya ane vedAMta Izvarane bIjI rIte mAnatA hatA. IslAma ane khristI dharma pApakarmothI mArgusa aTake, ane enA upara zraddhAthI tyAga-balidAna karI zake, te dRSTie IzvaranuM avalaMbana lIdhuM. 2. kAI jagatane jaDa tattvanuM, kAI jaDa-cetananuM baneluM ane krAI zUnyamAMthI UbhuM thayeluM mAne che. paramAtmA jagakartA che te jagatamAM duHkha ane aniSTo sAthI che? dAMDa lene zA mATe teNe pedA karyA? e badhI zakAomAMthI adazya IzvaranI sAthe dRzya IzvaranI kalpanA karavAmAM AvI. dazya IzvaramAM IzvaranA pratinidhi-avatAra, tIrthaMkara, paigabara, masIhA, viSNu, ziva, zakti, gaNapati, yuddha, brahma, paramaguru, kiratAra, ahuramajada va ne mAnavAmAM AvyA. tyAM kAne kvA rUpamAM mUkavA ? e mATe takarArA UbhI thaI. eTale gItAe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 % e bannene samanvaya karyo. 3. jaina dharme IzvaranA svIkAranI sAthe kartavane asvIkAra karyo. siddharUpe je Izvara che, te jagatakartA nathI, je muktarUpe (tIrthakara arihaMta jevA) Izvara che, teo vizvasamAjanA sraSTA che, ghaDanAra che. samAja vyavasthA karanAra che. karmo pote ja potAnuM phaLa bhogavavAnI zakti dharAve che. A rIte vicAra, anubhava, bhAvanA ane bhASAnI zuddhi hoya te Izvara tatvanI sAthe je asaMgatio che, tene samanvaya thaI zake. 4. IzvaravAdanA guNe- 1. zraddhA baLa vadhe, 2. pApabhIrutA vadhe 3. nirahaMka Ave. 4. IzvarasAkSitvathI pApakarma karatAM acakAya. 5. duHkhamAM AzvAsana maLe. 6. sanAthatAne anubhava thAya, 7. phaLa mATe pairya rahe. 8. samarpaNa bhAvanA vadhe. IzvaravAdanA de -1. Izvara pAsethI tuccha vastunI mAgaNuM karavAnI Teva paDI, ethI parAvalaMbIpaNuM vadhyuM. 2. ALasupaNuM-akarmaNyatA vadhI. 3. pApa mAphInA paravAnA maLavAthI pApanI chUTa maLI. 4. IzvaranI stuti, bhajana, nAmajapa karavAthI pApa dhovAI javAnI khATI mAnyatA baMdhAI, tethI jIvanamAM dharmAcaraNa karavAmAM maMdatA AvI. musalamAna, khristI ane hiMdu bhakto enA udAharaNa che. anIzvaravAdanA guNe- 1. puruSArtha 2. svAvalaMbIpaNuM 3. jIvanmukta pAse belibIja jevI uttama vastunI yAcanA. anIzvaravAdanA doSe - jagatanA niyAmaka mahAzakti upara zraddhA na TakI, 2. pApabhIrutA na rahI. paNa bannemAM dalAka deze sAmAnya pesI gayA. jema IzvaravAdI kahe che, Izvare je dhAryuM haze te ja thaze. tema anIzvaravAdI kahe che, sarvaze je jANyuM haze te ja thaze. Aje bannene samanvaya karIne dharmamAM svapuruSArtha karIne, jagatanI sevAmAM IzvarasevA mAnIne cAlavuM joIe. badhAya mAM IzvarabhAvanI AtmIyatA e ja IzvarasAkSAtkAra che. tA. 7-10-61 14 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 11 yeAgasAdhanAnu` tattva 1. yeAgasAdhanA viSu mukhyatve A vicArA cAle che. 1. zAnti meLavavA ekAntavAsa ane alaga jaI ne yogasAdhanA karavI, 2. zarIra sAruM rahe te mATe, 3. siddhi meLavavA mATe 4. lene AkarSita karavA mATe. 5. AtmA ke izvaranA sAkSAtkAra mATe. 2. dhara, samAja ke saMsArathI kaMTALIne, kalahathI DarIne, saMdhathI bacavA mATe kAMtA paisAdArane kAMtA evA sAdhakA ke sevAne, kAMtA binajavAbadAra sAdhusaMnyAsIone A vicAra sUjhe che; sAmAnya kheDUta ke zramajIvIne A vAta nathI sUjhatI. * samAjamAM prapaMca che, AtmA dUSita thAya che,' ema mAnIne upara jaNAvela varganA lAkA ekAMtamAM javAnuM vicAre che, paNa tethI sAdhanA kAcI rahe che, cittavRtti nirodha thatA nathI. 3. zarIra sAruM rahe te mATe khAnapAna saMyamanI jarUra che. zarIrapuSTa karIne tenI zaktinA kAI sadu5yAga na karavA, e vyAjakhI nathI. 4. siddhi meLavavAthI mANasa sthULa pratiSThAmAM ja aTavAI jAya che, tethI kalyANa thatuM nathI. 5. je leAkAkaSa~Na cAritrya ane tyAgane kAraNe thAya che, te sthAyI hoya che. 6. Atma sAkSAtkAra tA vizvanA AtmA sAthe ekarUpatA sAdhavAthI ja thAya che. yoganA artha cittavRtti nirodha che, jenI cittavRttie badhA prANIonA saMparka vakhate kAbUmAM rahe che, te AtmIyatA sAdhI zake. te ja kharI yeAgasAdhanA che. 7. jainadhame samatA sAmAyika)nI, jJAna-dana cAritryanI sAdhanane sahaja cAga batAvyA, gItAmAM samatAyeAga ane ka kauzalarUpa ka yAga che. arAvadanA rAjayoga, ramaNamaharSi ane rAmakRSNa paramaha'sane samatvayAga, gAMdhIjInA anAsaktiyoga ane Ana dhanajI tathA yaze| vijayanA sahaja ceAga upara vicAratAM Aje vizvayAganI sAdhanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja yuganAkuLa lAge che. yamAdi je ATha aMga che tenI sAdhanA vyaktigatanI sAthe samAjagata hovI joIe. samAjanA cAra mukhya saMgaThane-janasaMgaThana, janasevaka saMgaThana, koMgresa ane krAMtipriya sAdhusAdhvI A cAre-nI sAthe anubaMdha joDIne vizvanA prANIo (samaSTi) sudhIne ga(anubaMdha) sAdhavo che. tyAre ja khare Izvara ke AtmAne sAkSAtkAra thaze. emAM potAnA mana, buddhi, prANa, indri va. nI zuddhisaMyama te joIze ja. tA. 14-10-11 12 sAdhanAnA vividha aMgomAM viveka 1. sAdhya meLavavA mATe vividha sAdhanA dvArA karavAmAM Avate abhyAsa sAdhanA kahevAya che. sAdhya vidhavAtsalya nakkI thaI gayuM. gasAdhanA sivAyanI mukhya sAdhanAo A pramANe che-1. prArthanA 2. maMtrazaktinI sAdhanA 3. megnerijama 4. himaeNTijama 5. saMkalpa zaktinI sAdhanA 6, mAnavIya vidyuta zaktinI sAdhanA 3. jyAM vyaktigata ke sAmudAyika baLa khUTatuM hoya tyAM avyakta baLa (tenuM nAma game te hoya) dvArA meLavavAnI sAdhanA prArthanA che. prArthanAmAM viveka ATale rAkhavo joIe-1. prArthanA mAtra belIne ja na rahI javuM, enI sAthe AcaraNa hovuM joIe. 2. pavitratA vadhAravI 3. avyakta baLa pratye pUrNa zraddhA hovI joIe 4. prArthanA dvArA vyaktigata svArtha ke bhautika lAbha (dhana, sattA va.)nI tuccha mAgaNI na karavI, 5. samAjanI zuddhi mATe prArthanAne upayoga thaI zake. 4. maMtra sAdhanAmAM maMtra sAdhyane anukaLa ane kalyANakArI hovI joIe, maMtrasAdhanAmAM vivekaH-1. e sAdhanA sAmudAyika hevI joIe, 2. bIjAne aniSTakArI na hovI joIe, 3. enI pAchaLa manana hoya te ghaNuM sAruM, 4. zu. pra. vakhate te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 sAmudAyika maMtroccAra ja ISTa che. 5. enI pAchaLa aMdhavizvAsa, camatkAra va. nI vAta na hovI joIe, 6. samAjane aniSTothI trANa karavA yugAnukULa, sAdhyAnukULa maMtra goThavI levA. 5. mesmarijama ane hiTijama banenI sAdhanAo citta ekAgra karIne AtmabaLa meLavavAnI hatI, paNa Aje e banne pradarzana ke dukAnadArInI vastu banI gaI che. ApaNe tyAM ene mATe saMkalpazakti ane vicArasaMcAlana vidyA hatI. e bannene navI rIte goThavavI paDaze. anyAyI vyaktinA hRdaya upara asara pADavA mATe e banne sAdhanAo ane mAnavIya vidyuzaktinI sAdhanAne upayoga karavo paDaze, jethI samAjazuddhi thAya. tA. 21-10-61 13. ekAMgI AtmavAda 1. AkhA vizvamAM eka citanya brahmarUpe patharAyeluM che, mAtra zarIra rUpI pADyo judAM judAM che. jyAre eka ja AtmA che, tyAre ema mAnI levAyuM ke mAruM kalyANa thavAthI jagatanuM kalyANa thaI jaze. A rIte ekAMgI ane niSkriya AtmavAda piSA. kalyANa mATe paNa mAtra jJAna ane adhyAsa dUra karavAnuM che, ema manAyuM. sAMkhyadarzana AtmAne phUTastha nitya, apariNAma ane nisaMga mAne che; koI divasa ene vikRti eNTatI nathI. A mAnyatAne lIdhe AtmAne kAMI karavAnuM rahetuM nathI. 3. A banne ekAMgI AtmavAdI darzanene jena tattvajJAne eka pAsuM gaNIne pitAnI rIte vaNI lIdhA. kuMdakuMdAcAryane emAM mukhya phALo che. jaina tattvajJAne vedAntanI ekAtmavAdanI daSTi sAthe vyavahAramAM dareka zarIre judAjai AtmA che, ema batAvyuM ane sAMkhyanA kUTastha nityaAtmAne badale vyavahAramAM pariNamI nitya siddha karyo. eTale nizcayanaya ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 ( " vyavahAranaya bannenA samanvaya karyo. 4. paNa A paramasatya bhUlIne vyavahArane taddana uDADavA mATe eka navA sAnagaDhI saMpradAya Ubhe thayA, je ekAMgI AtmavAdanI ja puSTi kare che. enA mukhya maMtavyA A pramANe cheH--1. svabhAvathI * potAnA AtmA ja levA, bAkInA AtmAcyA ane pudgala parabhAva che, 2. nizcaya ja sAcA che, vyavahAra mithyA che, eTale nizcayane pakaDavA, 3. upAdAna prabaLa haze teA nimitta ApameLe hAjara thaI jaze, nimittane kAMI mahattva na ApavuM. 4. A AtmAne potAnA svabhAvamAM ja ramaNa karavAnuM che, khIjuM kazuM karavAnuM nathI, je banavAnuM che, te kramabaddha paryAyathI banaze ja. emAMthI dUSaNA e peThA ke khIjA AtmAe pratye lakSya cukAyuM; yAritrya, kriyA, nyAya--nIti va. nA vyavahAra bhUlAyA; peAtAnA upakArI nimittane bhUlAyuM, paNa upAdAna upara TakI na zakAyuM. puruSArthanA cheda uDADyo, ekAMta niyativAda upara nirbhara thavA lAgyA. 5. je sarvAMgI AtmavAdanI dRSTi hAya tA te svabhAvathI AtmAnI vibhutva zakti pramANe vizvanA AtmAone le; nizcayanI daSTi rAkhI, badhA ja sarvyavahAra kare, nimitta upAdAna bannene yathAyAgya sthAna Ape, krama niyamita paryAyanA siddhAnta kSAyaka samakitavALA mATe lagADe ane te jJAnI paNa AtmabhAva niyata hAI vyavahArane choDatA nathI, jAgRta rahIne puruSArtha kare che. zrImad rAjayandrane e ja vastu mAnya hatI, je AtmA, leAka, kama ane yiAne mAne te ja sarvAMgI AtmavAdI che, ema AcArAMgamAM kahyuM che. tA. 27-10-61 14 vyavahAramAM vyaktivAdI vicAradhArAo 1. je vicAradhArAone sabaMdha prajA ane prajAsevAnI susaMsthAe ke samAja sAthe na rahe, jemAM vyakti ja mukhyatve Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 kendramAM rahe, te vyaktivAdI vicAradhArA che. vedAMtamAMthI mULe te e vicAradhArA AvI, pAchaLathI vaiSNava saMpradAye emAM saMzodhana karI vyavahAramAM bhaktiyogane laI saMsthA sAthe mUkavAne prayAsa karyo, paraMtu temAM guravAdane ja vizeSa mahatva apAyuM. 2. zrImatI enI beseMTa nAmanI bAIe hiMdamAM thiyesephikala sosAITInI sthApanA karI, emAM khristI dharmane prema, vedAMtane advaita ane bauddhadharmanI karuNAne vaNI lIdhA. e saMsthAmAM mAtra AdhyAtmika kSetrane ja vicAra karavAmAM AvyuM. kRSNamUrtine khUba bhaNAvIne taiyAra karyA; leke emane avatArI puruSa mAnavA lAgyA, e emane na gamyuM. eTale saMsthA choDI, vyaktigata svataMtra vicAraka tarIke pharavA lAgyA, emanI vicAradhArA A pramANe che:-"guru, Izvara vagere avalaMbane cheDe, saMbaMdhane UMDANathI samaje, satyane mArga sAMkaDa che, te mAge eka ja vyakti jaI zake, praznone vahyA ke vakhANyA vagara taTastha rahIne samajo." A vicAradhArA pramANe samAja ke saMsthA sAthe kaI anubaMdha vyavahAramAM koIne rahI ja na zake. 3, araviMdagInI pUganI sAdhanA hatI, temaNe paNa mukhya daSTi vedAMtanI lIdhI, mAtR-upAsanA upara bhAra mUkyo, temanI vicAradhArA A pramANe che-sthiratA, samatA ane zAMti A krama che, emAM annamayathI AnaMdamaya kaSa sudhInI sAdhanA thaI jAya che, emaNe vyaktinA samUhane jarUra lIdho, paNa vyavahAramAM ghaDatara karavAnI vAta visarAI gaI, tethI e sAdhanA Akhare vyaktivAdamAM pariNamI; AkhA samAja upara enI asara na thaI. 4. bhautika samAjavAda ane vyavahAramAM vyaktivAda e bannene samanvaya karI, AdhyAtmika pAyA upara racAyelI, saMsthA dvArA ghaDataramAM mAnatI vicAradhArAne ja anusaravuM joIe. tA. 4-11-1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ya 15 vyApaka satyanuM darzana 1. mAnava jIvanamAM vyApaka satyanA danamAM ghaNAM aMtarAye che 1. kusaMskArane lIdhe pakSAMdhatA Ave che. ra. ajJAna, adhavizvAsa va. ne lIdhe dInatA Ave che ane 3. satyanA vibhinnarUpone nahI" samajavAne lIdhe ekAnta Agraha thAya che. A traNe doSone dUra karavA mATe traNa vastuonI jarUra che-- 1. niSpakSatA 2. parIkSakatA ane 3. samanvaya zIlatA. 2. niSpakSatA mATe be vastuAne tyAga jarUrI che svatva mAhanA ane kALa mAhanA svatvameAha eTale peAtAnI mAnelI vastune ja sArI samajavAne mAha, ane kAlamAha eTale prAcIna thavAne lIdhe ke navIna heAvAne lIdhe vastune sArI samajavAnA mAha. e banne mAhAne kAraNe huM doSo thAya che-- 1. satyanI upekSA, 2. satyane virAdha, 3. jUThanI vakIlAta, 4. satyane asvIkAra, pa. upekSaka koyAharaNa, 6. dhAtaka zreyeAharaNa. 3. satya darzana mATe khIjI vastu joI e. parIkSakatA. parIkSaka banavA mATe traNa vastunI jarUra che-- vicArakatA, adInatA ane pramANa vyavasthAnuM jJAna. 4. satyadarzana mATe trIjI vastu che samanvayazIlatA. niSpakSatA ane parIkSakatA dvArA satyadananI sAmagrI maLavA chatAM jyAM sudhI samanvaya zIlatA na hoya tyAM sudhI ene barAbara upayAga thaI zakatA nathI. barAbara upayAga na thavAthI satya tathya rahe che, kalyANakArI satya banatuM nathI. samanvayanA mukhyatve be prakAra che-- 1. paristhitika samanvaya ane zabda samanvaya. paristhitika samanvayamAM dravya, kSetra, kALa, bhAva, paristhiti pramANe te vastunA vicAra zabda samanvayamAM zAstrokta zabdo AlaMkArika karavAmAM Ave che, rIte vaparAyA hoya te tene artha yukti, lakSaNuA, vyaMjanA, tAtparyA, zleSa, upamA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 rUpaka va. dvArA kADhavAmAM Ave che, ane yuga saMgata banAvavAmAM Ave che. 5. A traNe vastuthI vyApaka satyanAM darzana tyAre ja thaI zake, jyAre susaMsthAo sAthe ene anubaMdha hoya. tA. 18-11-61 sarva-dharmopAsanA sarvadharma samanvayanI daSTi 1. dharmane nAme cAlatA aMdha vizvAsane dUra karavA hoya te dareka dharmanA tattvajJAnane meLavavAne puruSArtha karavo joIe. tatvajJAna meLavavA mATe UMDA utaravuM paDe che. anubhavInA mArgadarzananI paNa jarUra paDe che. dA. ta. 1. kizoralAla mazarUvALA svAmInArAyaNa saMpradAyanA hatA, teo gAMdhIjI pAse khUba rahyA, ghaNuM vAMcyuM, vicAryuM, chatAM tatva maLyuM nahIM. tattva meLavavAnI tAlAvelImAM zrI kedAranAthajI sAthe AbU gayA. tyAM emanI sAthe eka divasa vArtAlApa karatAM karatAM tatva maLI gayuM. apAra saMtoSa thayo. 2. bha. buddhane varSo sudhI tapasyA ane yoga sAdhanA karavA chatAM tatva na maLyuM, chevaTe vArAMganAnA zabda uparathI tattva maLI gayuM. 2. dharma samanvaya karavAmAM traNa vastuo upara vicAravuM joIe- 1. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 : dharma 2. zraddhA 3. sAdhu ke guru. dareka dharmanuM tattvajJAna pakaDavuM joIe. dharma upara je kAMI AvaraNe che, te kriyAkAMDanAM che. tattvajJAnamAM badhA dharmo lagabhaga eka ja dizAmAM prayANa kare che. eTaluM kharuM ke koI dharme enuM kheDANa vadhAre ryuM che, keIe ochuM karyuM che. tatvajJAna upara vicAraze te dareka dharma pratye ane te te dharmanA guruo pratye, temanI ujjavala kArakIrdI pratye zraddhA besaze. ane chevaTe te te dharmane sAdhuone e sarva dharmopAsaka sAce mArge dorI zakaze. 3. sarve dharmo traNa vastuo upara AdhArita che- 1. tattvajJAna 2. sadAcAra ane 3. kriyAkAMDa. mukhyatve sadAcAra ane tattvajJAna uparathI ja dhamane mUlavo joIe. kriyAkAMDone gauNa gaNavA joIe. 4. upalI daSTie joze te duniyAnA badhA dharmonI eka bIjA upara asara dekhAze. eTale badhA dharmomAM samanvayanuM tattva vadhAre che, virodhanuM tattva bahu ja ochuM che. kviAkAMDamAM je kAMI pharaka lAge che te te-te deza, kALa, pAtra, bhUmikA ane paristhitimAM pedA thayela dharmane lIdhe che. have e badhAne samanvaya karavA mATe deza kALAdine vicAra karavo joIe. judA-judA dharmavALAonI je zraddhA potapotAnI dharmakriyAo ane sAdhuo upara che, tene toDavAnI jarUra nathI, paNa tene samanvaya daSTithI samajAvavAnI ane viveka batAvavAnI jarUra che. tA. 15--61 sarvadharma samanvayanAM vividha pAsAe 1. dharmanI mukhya traNa vyAkhyAo kamekrame thaI- 1. jethI mAnavatAnuM patana na thAya-utthAna thAya. 2. jethI potAnI sAthe sAthe samAjanuM kalyANu-mokSa thAya. 3. jethI pitAnuM ane jaDa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 cetanamaya jagatanuM je svarUpa che, te rUpe te jovAya. e traNe vyAkhyAone AdhAre sarve dharmone traNa bhAgamAM vahecI zakIe 1. nItipradhAna 2. sadAcAra pradhAna 3. tattvajJAna pradhAna. 2. judA-judA dharmonI sAdhanA bhale judA-judA prakAre thatI hoya, badhAnuM lakSya jema nadIonuM lakSya samudra che tema eka ja che. AtmAne paramAtma tatvamAM lIna karavuM. nizALo bhale judI-judI heya badhAnuM lakSya jema jJAna ApavAnuM che, rasoI bhale judI-judI jAtanI hoya, badhAnuM lakSya bhUkha maTADavAnuM che, tema ja sarve dharmonuM lakSya prANimAtranuM kalyANa karavAnuM che. 2. sarva dharma samanvayathI mukhyatve 8 lAbho che- 1. satyazodhakatA Ave che. 2. dhArmika Thakko (jhaghaDAo)ne parihAra thAya che. 3. anekAMta daSTi maLe che, jethI ekAntarUpe kaI vastune pUrvagraha nathI raheta. 4. svatvameva upara virya thAya che, 5. ItihAsane sAro prakAza maLe che. 6. judA-judA dharmo ane dharma saMsthApakoe mAnavajAti upara karela upakAra pratye kRtajJa thaI traNa pheDI zakAya che. 7. dareka dharmanA sAcA marmane oLakhI zakAya che. 8. dareka dharmanA sthAne, maMdira, guruo, anuyAyIone saMparka rAkhavAthI, milana vadhu vadhaze, tethI sAmAjikatA paNa vadhaze. AjanA yuge vizvazAMti mATe je badhA dharmovALA eka vyAsapITha upara bhegA thaI sarvamAnya kAryakrama (je pitAnA dharmatattvane anukULa hoya) mUke, e jarUrI che. 3. judA-judA deza, kALa ane pAtra, saMga joIne dharmasthApakee mAnava kalyANa mATe ane mANase bhegA maLIne satya ahiMsAdi dharmatanI sAdhanA karI zake te mATe dharmasaMgaThane UbhAM karyA, te ja dharmo kahevAyA. emAMthI judI-judI zAkhAo phUTI, ane judA-judA matapaMthe cAlyA. mULa te badhAnuM eka ja che. 4. Aje duniyAmAM 7 dharmo mukhya che- jaina, bauddha, vaidika, hiMdu, IslAma, khristI ane pArasI dharma. emAM hiMdudharma, IslAmadharma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 khristI dharma ane bauddhadharma e 4 moTA dharmo che. e badhAnA samanvayane vicAra karavA joIe. tA. 22-7-61 3 sarvadharma upAsanAnI anivAryatA 1. jema vAjiMtranA badhA sure maLIne suMdara rAga kADhe che, tema badhA dharmo maLIne vizvane surIluM banAvI zake che. 2. A yuge sarvadharma sahiSNutA, sarvadharma samAdara, sarvadharma saMgama, sarva dharma samabhAva, sarvadharma samanvaya, sarvadharma samabhAva ane sarva- dharma-upAsane A badhA zabdo vaparAvA lAgyA che. A badhAmAM aMtara joIe-sarvadharma sahiSNutAmAM mAre dharma zreSTha che, bIjA dharmomAM doSa che, chatAM bhale rahe, Ama kSamyatA rAkhavA prerAya che, sarvadharma samAdaramAM badhA dharmo pratye Adara bhale hoya, paraMtu bhinnatA rAkhavAmAM Ave che. sarvadharma saMgamamAM badhA dharmo uparauparathI maLe che jarUra, paNa hRdayathI maLatA nathI. sarvadharma samabhAvathI sthULa dRSTivALA leke badhA dharmo sarakhA che, evo khATa, artha tArave che, kharekhara te ene artha sarvadharma pratye niSpakSa pAtatA che. paNa ethI bIjA dharmo pratye pitApaNuM lAgatuM nathI. sarvadharma samanvayamAM ekatA sadhAya che kharI paNa AtmIyatA nathI, sadhAtI; kAraNa ke emAM mAtra sarvadharmanA tattane ja samanvaya goThavavAmAM Ave che. sarvadharma samabhAvamAM potIkApaNuM lAge che kharuM paNa e vastu vyavahArU nathI banatI. mANasa je dharmasaMskAremAM ucharyo hoya, je dharma jene paraMparAmAM maLyuM hoya, enA pratye svAbhAvika rIte enI nikaTatA hoya che. jyAre sarvadharma upAsanAmAM potAnA dharmamAM rahevA chatAM badhA dharmonA ta, sadAcAre ane dharma saMsthApakanI upAsanA karI zake che, emA AtmIShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 judI judI prakRtinA bALakA hoya temAM kAI vAtsalya dvArA sudhAravAnA badhA dharmane peAtIkA yatA paNu sadhAya che. bALaka doSI hoya teA paNa tene mAtA hoya prayatna kare che. tema ja sarva dharma upAsaka mAnIne kAImAM kAI dASa tA paNa te dharmatattva, sAdhutA ke dharma saMsthApaka upara zraddhA rAkhI sa`zeAdhana karaze, zuddhi karavA mATe tapa-tyAga Ayaraze. 2. evA sarvAdhama upAsake badhA dharmone pratIkA gaNI, potAnA dharmamAM custapaNe rahI, khInna dharmonAM sArAM tattvA tAravI lIdhAM haze, sadAcArAnuM pAlana karyuM haze ane sArI kyiA paNa pALI haze. pachI teA khInna dharmo pratye potAnA mAnelA dharma anyAya karyo haze tene te sAlaze. 3. zAMtu mahetAe durAcArI sAdhune paNa sAdhutattva upara zraddhA rAkhI vana karyA, aMtaramAM kharA pazcAttApa dvArA pApa dhAvAI gayuM, banI gayA. tethI tenA te kharA sAdhu tA. 29-7-61 sadhama -upAsanAnAM tattvA 1. judI judI rucione lIdhe dharmo judA judA che, paNa e badhAmAM tattvanI daSTie samanvaya hoI zake che. 2. keTalAka lekA kahe che ke badhA dharmonA milananI vAta karavAthI te-te dharmamAM je khAmIo che, tene dUra karavAnI vAta te-te dhI ene zI rIte sUjhaze ? enA kharA upAya e che jemaNe potAnA dharmanuM AcaraNa karyuM che, te badhA dharmanA tattvajJAnanA abhyAsa kare ane pachI potAnA dharmamAM je sudhArAvadhArA karavA jevA lAge, te kare; ahiMsAdi vratAne deza-kALa-paristhiti pramANe jyAre samudAyagata ane vyavahArU anAvavA jaze tyAre tene potAnA dharmanA tattvavicAra, kriyAkAMDa ane sadAcAramAM je khAmI che, tene sudhAravI ja paDavAnI. je lA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 pitAnA dharmane vizvadharma hovAne dA kare che, temaNe mAnavajIvananA dareka kSetranA praznone dharmadaSTie ukela lAvavo ja paDaze. 2. sarvadharma upAsanAthI mithyAtvane deSa Ave che, ema kahenArA mithyAtvanA tattva upara vicAraze te jaNAze ke bIjA dharmomAM rahelAM ta -sanI adhikI, ochI ke viparIta prarUpaNuM karavAthI ja mithyAtva lAge che, yathAtathya prarUpaNAthI nahIM. 3. sarvadharma upAsanAmAM ATalI vAta jarUrI che - 1. sarvadharma nikA, 2. bIjA dhamene Adara rAkhI, potIkA gaNe, je bALaka pitAnI mAtAnI Ijata kare che, sevA kare che tene svabhAva bIjAnI mAtAonI Ijjata ane sevA karavAno hoya che. 3. sarvadharma sudhAra eTale pitAnA dharmamAM te saMzodhana kare che, temaja bIjA dharmomAM paNa saMzodhana kare; kAraNa ke tenA vagara mANasa AgaLa vadhI zakata nathI ane 4. adharmane viredha-vaTALavRtti, vela parivartana dvArA bIjAone kheMcavA ane lebha tathA bhaya dvArA dharmAntara karAvavA je adharma piote paNa na kare, bIjAone paNa A adharmathI aTakAve. 4. sarva dharmopAsakanA lakSaNo -1. tenA cittane vyApaka vicAra karavAmAM AnaMda Avaze, 2. kuTuMba, dhana, sattA, pada, pratiSThA parathI tene moha ghaTato jaze3. bIjAnuM duHkha joI tene dUra karavA prerAze, 4. bIjAne sukhI joIne AnaMda mANaze, 5. bIjA dharmomAM rahelI preraNAdAyaka vastune zuddha rUpe tAravI leze, 6. pitAnA dharmanI upAsanA cUkaze nahIM, 7. bIjA dharmone premapUrvaka abhyAsa karaze, 5. svAmI rAmakRSNa paramahaMse sarvadharmopAsanA karI hatI, tethI temanI nikA pitAnA dharma pratye ochI nathI thaI bake vadhI. tA. 5-8-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 sarvadharmopAsanAmAM rahelA savAle 1. sarvadharma upAsanAnI sAthe vividha dharma-saMpradAya, zAstro kriyAkAMDe vagerenI mAthAkUTamAM paDavuM paDe che, tenA karatAM sarvakartavyA caraNa rAkhIe te zuM vAMdho ? e savAlane sIdhe javAba e che ke mANasane vyavahAramAM sAdhanone upayoga karatI vakhate savAla thaze ke A satya che ke peluM ? tyAre sAdhu, dharma zAstra va. nI sAthe tathA jemaNe te dharma Acaryo, anubhavyo hoya, tenI sAthe saMparka rAkhavo ja paDaze. kartavya zabda sAro hevA chatAM enuM kSetra amuka kuTuMba, jJAti, rASTra, dharma-saMpradAya vagerenuM kuMDALuM banI jAya che, tyAre saMkIrNa thaI jAya che. mATe dharma e deza, kALa, dravya, kSetra thI para badhA prANuo sudhIne vicAra karanAra vyApaka zabda che. kartavya puNya sudhI laI jAya che, jyAre dharma mokSa sudhI laI jAya che; jyAre bIjAnuM ane tamAruM bannenuM puNya athaDAya tyAre dharmane ja Azraya levo paDe che. 2. sarvadharmasevAne badale sarvajanasevA zabda rAkhavAthI manuSya sivAyanA prANIo pratye upekSA thavAne saMbhava che. tyAre dharmo to badhAya prANIo pratye Atmavata bhAva rAkhavAnI vAta kare che eTale sarvajana sevAne samAveza te emAM thaI ja jAya che; kAraNa ke kaye sthaLe kyuM kAma karavuM, kayuM na karavuM? ene viveka te "dharma' ja batAvaze. sAthosAtha dharma mAtra kriyAkAMDamAM nathI, tatvajJAna ane sadAcAramAM che, e vastu paNa sarva dharmasevAmAMthI maLavAnI che. 3. sarvadharmopAsanAnA pAyAmAM satyazraddhA, pAkhaMDapratIkAra, savyavahAranI sthApanA e traNa vastuo che; je gharathI mAMDIne samAjanA dareka vyavahAramAM samanvaya karI zake, te ja sarvadharma samanvaya karI zakaze. mANasa sAthenA vyavahAramAM sAcI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 vAta levI ane beTIne namratApUrvaka cheDavI, e kaLA AvaDI jAya te dareka dharmanuM satya tene jaNAI jaze. tA. 12-8-61 khristI dharmanA UMDANamAM 1. khristI dharma vizvanA cAra meTA dharmo paikInuM eka che. khristI dharmamAM Arogya ane zikSaNa dvArA mAnavasevAnA saMskArane pAye ropA temAM Izukhristane phALe hate. khristI dharmanA mukhya aMge che-zraddhA, sadvartana ane udAratA. yAhUdI dharmanA saMskaraNa rUpe khristI dharma Avyo. IzukhristI enA saMsthApaka hatA. 2. Izune janma pelesTAInanI rAjadhAnI jerUsalamamAM thayo. rAjAe e be varSanA bALakane mArI nAkhavAne hukama kADhavyo, tyAre IzunA pitA yusupha ane mAtA merI ene laIne bIje sthaLe cAlyA gayA.jUnA karmakAMDI ane navA sudhAraka bane loke dabAyelA tathA paisA ane mAnapAnamAM paDelA hatA. 12 varasanI uMmare Izu pUjArIone AdhyAtmika prazno pUchIne mUMjhavI nAkhe che, teo ene dhutkArI kADhe che, pachI vacagALAnA 20 varSa te kyAMka ajJAta rahe che. 3rame varSe IzunA jIvanamAM meTu parivartana Ave che. semeriyAmAM A yahudI (Izu)ne jatAM emanA sAthIo reke che, paNa IzuM tyAM jAya che, tarasa lAgI tyAre semeriyaNa bAI pAse pANI mAge che, bAIe kahyuM : "semeriyanenuM pANI dUdI kema pI zake ?" emAMthI Izue bhebhAvane cheda uDADyo. 33me varSe Izue 40 upavAsa karyA, emAM vizva prANuonA citanya sAthe ekatAne anubhava thayo. te ja arasAmAM Izu upara rAjadrohano kesa lAgu pADI kese laTakAvavAmAM Avya, 3-4 varSa pachI ja Izue batAvela kSamA ane premane sAco dharma prakAzamAM Avyo. 4. IzunA upadezane sAra-1. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 zrImaMte ane garIbone bhedabhAva maTADavA mATe, parasevAne reTalo khAvo, 2. garIbomAMthI lAghavagraMthI kADhavA mATe "devonuM rAjya tamAre mATe che," kahyuM, 3. badhAne reTa meLavavAne samAna hakka che, 4. prabhu upara vizvAsa rAkhe, 5. bhUla thaI jAya to pastAvo kare, mAphI mAgo, 4. IzunA jIvanamAMthI traNa vastuo tAro - 1. dhanika, rAjAo ane pApIo traNene judI judI rIte saMbadhIne mAnava jAtane eka karavA prayatna, 2. kAmo bhale judAM hoya, ethI koI UMcuM ke nIcuM nathI, 3. saunA bhalAmAM ApaNuM bhaluM che, 4. jaDa-cetananA bheda jJAna vinA sAce dharma na pALI zakAya, 5. prema, zrama, karuNA vagere sadguNe jIvanamAM utare, e ja camatkAra che, bhautika camatkAranI vAto aMdhazraddhAthI bharelI che. pa. khristI dharmane be karAre cheH navo karAra ane jUne karAra, jUnA karAra upara yahUdI dharma Ubho che, temAM mUsAnI 10 AjJAo che: 1. tamArA mAbApane Adara kare, 2. kaI jIvane na mAre, 3. corI na kare, 4. vyabhicAra na kare, 5. jUThA sAkSI na bane, (AmAM bauddha dharmanA paMcazIla, je. dharmanA 5 vrata ane vai. dharmanA 5 yama AvI jAya che). 6. tArA khetara mATe nekaranekaraDI va. nI jhaMkhanA tAre na karavI, 7. tAre eka divasa kAmanI rajA pADavI, kAraNa sRSTi racanAre 7me divase ArAma karyo hata; ethI yahUdIoe zanivAre, khristI dharme ravivAre, IslAme zukravAre rajA pALavAnI vAta karI, 8. jagakartA bhagavAnanI mUrti na racavI, 9. tuM mane ja mAna, huM kahuM chuM te devane ja mAna. bIjAne pUchaza te dhanatapaneta karI nAkhIza. 10. tane parezAna kare tene te parezAna kara, dAMtane badale dAMta, AMkhane badale AMkha levI, paNa prANa na levA. 6. Izue A prakriyAmAM pheraphAra karyo. bhagavAna badhAnA putra che, samasta mAnava varga tene putra che, ema kahIne pite prabhuputra banIne vizvabhrAtRtva UbhuM karyuM. te vakhatanA rUDhicusta samAjane AzA baMdhAvI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 ke tane leAkA parezAna kare, prANa le, tyAre tuM leAhI reDa. balidAnanuM TIpeTIpu` UgavAnuM che. tArI pAse je kAMI dhana, zrama ke jJAna ke zakti che, tene udAra hAthe pIrasa tA. 19-8-61 IslAmadharmanA UMDANamAM 1. IslAma dharma pahelAM prAcIna yahUdI dharma, navIna yadI dharma ane khristI dharma e traNe dharmAM pracalita hatA. IzukhristanA 575 varSa pachI arabastAnamAM IslAma dharma sthapAyo. enA saoNMsthApaka hajarata mahaMmada hatA, emanA janma 571 nI 20 mI eprile makkA zaheramAM thayA. te vakhate ArakhA upara khristI lAkAnuM zAsana hAI bahu jIlmA thatA hatA. te vakhatanA dharmo tenA kAI ula kADhI zakatA na hatA. mahaMmadasAhebe IslAma dharma mAMthI tenA ukela kADhyo. temaNe ArabanI saMskRtimAM meATA phALA ApyA. IslAmanA phelAvA yurApa, AphrikA vagere dezAmAM jhaDapI thayA. 2. IslAmadhame vyavahArU mArga kADhyo. prAcIna yahUdI dharmAMmAM mArane badalA Dabala mArathI levA, e sUtra hatuM. khristI dharma' batAvyuM ke mArane badalA leNuM cUkavavAnI dRSTie sahanazIlatAthI ApavA. paNa e sUtra vyaktigata rahyuM, samAjamAM vyavahArU na banyuM. mATe mahaMmada sAhebe ene samAjamAM vyavahArU banAvavA mATe vAtsamaya laDAInI gAThavaNa karI. IslAme zAMticAhaka hovA chatAM jehAda karI, enI pAchaLa te vakhatanI paristhiti kAraNu rUpa hatI. 3. yajJA khUba thatA, devIdevAnI AgaLa pazue ane manuSyA suddhAM dharAvAtA. khuda hajarata mahuhaMmadanA dAdAe potAnA eka dIkarAne dharavAnuM vicAreluM, e amAnuSika hatyAmAMthI bacAvavA mATe temaNe mUrti pUnanA kaTTara virAdha karyo. pariNAma UlaTuM AvyuM. 4. mahaMmada sAheba sAdhAraNa 15 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthitinA ImAnadAra vepArI hatA. eka zrImaMta vidhavA bAIe (uMmara 40 varSa) jene tyAM mahaMmada sAheba (25 varSanI uMmaranA) nokarI karatA hatA, emanI sAthe lagna karavA jaNAvela; strInuM mAna rAkhavA mATe lagna karyA. 5. IslAma dharmanI vizeSatAo -dharma samanvaya, paigaMbara samanvaya, bhAIcAre, eka Izvara upara zraddhA. 5. je vakhate mahaMmada sAhebane cAhanAra 3-4 jaNa hatA, te vakhate eka gulAma mahebatathI IslAma svIkAre che ene mAlika ene dhagadhagatI retImAM suvADe che, chatAM e dharma cheDato nathI, AmIna zamIyAne bhAlAnI aNI upara laTakAvI dharma choDavAnuM kahyuM, paNa teNe te na cheDayo. mahaMmada sAheba kahetA hatA ke IslAma dharma camatkArathI phelAvAne nathI, mahebUta ane yakInathI ja pracAra thaze. mahaMmada sAhebe IslAma dharmane sAmudAyika banAvavA mATe rAjyane dharmanA raMgathI raMgyuM, paNa Aje e dharma rAjyAzrita jevo banI gayuM che. tA. 2-9-61 IslAmadharmanI vizeSatA 1. mUsAe upadezela dharmamAM hiMsAnA badalAmAM vadhAre pratihiMsA hatI, ethI gunegAra dabAI jato, paNa DaMkha rahI jato. jema pahelA vizvayuddhamAM dabAI gayela jarmanIe bIjA vizvayudhdhamAM mAthuM UMcakyuM tema. bIjI bAju Izue upadezela dharmamAM gunegAra pratye atiprema pAtharavAne mArga vyaktigata rIte sAre, paNa samAjavyApI vyavahArU na banI zakyo, pariNAme dharmane nAme pelesTAInamAM 27 vAra phrajheDa (dharmayuddha) thayA. izune e siddhAMta tyAM vyavahArU na bane. eTale mahaMmada sAhebe madhyama tathA samAjamAM vyavahAra nyAyane mArga kADhyo. nyAyanA tatva upara jora ApatAM hajarata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raha mahaMmade kahyuM ke "prasaMga Ave nyAya mATe laDavuM paDe, keIne sajA ApavI paDe te khudAnI sAkSIe, khudAthI DarIne evuM kAma kare." 2. hajarate kurAnamAM 7 pharamAne karyA che . eka khudAne mAne, te ja moTA che, 2. jIvanamAM khudAItatva lAvavA mATe khudI(aha) cheDIne satyane Acare, 3. bIjA upara vadhAre rahema kare, 4. pADosInA hakane maMjUra rAkho, 5. keInI thApaNa na oLavavI, 6. pavitra thaIne baMdagI kare, 7. gulAmane birAdara samaje. 3. makkAmAM eka vakhata mahaMmada sAhebanA mArgamAM kAMTA verAtA hatA, paNa temaNe badhuM sahyuM paNa jyAre yAsira ane sAmaiyA upara julama thayo, bilAlane dhagadhagatI retImAM sekavAmAM Avyo tyAre vicAryuM ke huM kSamA rAkhI zakuM, AkhA samAjane satyane mArge laI javuM hoya te nyAya mATe talavArathI anyAyane pratikAra karavA ja paDaze. A satyAgrahanuM tattva temane jUnA dharmamAMthI maLyuM. 4, makkA zarIphamAM haja karavA janAra mATe dharmanA pharamAne -1. hathivAra levA nahIM, 2. keInuM dila dubhAvavuM nahIM, 3. haja karatI vakhate strIonuM sanmAna jALavo, saMyama pALA, 4. haja karyA pachI paNa saMyama rAkhe, 5. kIDI paNa na kacarAI jAya e mATe narama jeDA rAkho, 6. kapaDAM paNa sAdAM pahere, 5. IslAma dharma upara vadhAre strIo paraNavAnI chUTane, jhanUnane, mAMsAhAranA vidhAno, hathiyAra laIne laDavAnA vidhAnane je AkSepa karavAmAM Ave che, te barAbara nathI, te to dezakALa, saMge pramANe karavAmAM AvyAM hatAM, have e badhA ghaNuM sudhArA mAgI le che. pAkistAne eka strI paraNavAne aicchika sudhAre karyo che, mAMsAhAra choDavAne prayoga te ghaNuM muslima kuTuMboe karyo che, dharmane nAme rAjya sthApavAnI ke yuddha karavAnI pAkistAnanI melI murAdane Araba rAjae nahIM mAnI. strIone AdhyAtmika adhikAra sUphI saMtee Apyo che. dareka kema ke mulakamAM khudAe paigaMbara mokalyA che, e vidhAnathI avatAra samabhAva IslAmamAM pahelethI ja che. tA. 9-9-11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 vaidika dharmamAM yajJanuM sthAna (1) je dharmo hiMdamAM pedA thayA te badhA maLIne hiMdudharma che. enI traNa zAkhAo che -jainadharma, bauddhadharma, vaidika dharma. vaidikadharmane udaya AryonA Agamana pachI ahIM thaya; AryaRSionA judA judA anubhavane saMgraha 4 vedomAM thayo che, emAM yajurvedamAMthI yajJa nIkaLyo. 2. yajJanI utpatti ane vikAsakrama A pramANe che -sauthI pahelAM bha. RSabhadeve asi, masi, kRSi e traNa karmo batAvyA. Aryoe khetI karI, upara AkAzamAM joyuM ke A varasAda varasAvanAra deva indra che, vIjaLI enuM zastra che, eTale upakArI che. varasAdathI anna pedA thayuM, pazuo mATe ghAsa thayuM, dUdha vadhAre thavA lAgyuM, eTale emaNe vicAryuM ke ApaNe A upakArIne kAMIka samarpaNa karavuM joIe; A rIte vaidika dharmamAM yajJanI zarUAta thaI. pachI varuNa (jala deva), sUrya (prakAza deva), rUdra (rakSaka deva), agina (pAcaka deva), yama (vizva niyAmaka)nI kememe upAsanA thatI gaI. pachI ghI-dUdha karatAM paNa vahAlI vastu putrane arpaNa karavAne vicAra AvyuM. Ama puSTiyA, narameghayajJa, gomedha, azvamegha, ajamegha vagere hiMsAkArI yajJa cAlyA, e bhayaMkara ane vibhatsa hatA. ene nivAravA mATe japayajJa ane dravyayajJa batAvyA, UMDA utaratAM jJAnayajJa AvyuM. paraMtu e ya paNa zAstrArtha, carcA, vitaMDA, mArAmArI va. anartho nIpajAvyA. A pachI kabIra, sUra, tulasIdAse bhaktiyajJa batAvyuM. paNa khAlI peTe e paNa na thaI zake, eTale gAMdhIjIe zramayajJa batAvyo, sAthe sAthe satyAgraha mATe tapayajJa Acaryo. have virATa vizvamAM sAmudAyika rIte tapa dvArA zuddhi yA kare che, te tapane AkhA vizvamAM vyApaka karavAthI ja thaI zakaze. 2. harikezI munie sthULa daSTie vagara samaje yajJa karatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 brAhmaNAne tapa rUpI jyoti dvArA AkhA vizvanA aniSTone khALI nAkhI vizvAtmAnI zuddhi karavI, evA zuddhiyana batAvyA hatA. emAM indriyA, mana, buddhi, citta, ahaMkAra, vANI vagere badhAnA vikArAne hAmI devAnA che. eTale hiMdu dharmanA yajJane Aje A rIte vyApaka ane vizALa arthamAM AcaravA joI ze. tA. 30-9-61 10 vailkidhama ane lagnaprathA 1. vaidika dharma cAra puruSArthomAM kAmane dharma nA aMkuzamAM rAkhavAne vicAra mUkayo, emAMthI lagnaprathA UbhI thaI. RSabhadeva vakhate yugaliyA dharmAM hatA, bahena-bhAInu joDalu. sAthe jamatuMmaratuM ane sAthe sahavAsa karatuM. A pachI A vidhi niMdya gaNIne samAjanI sAkSIe apara kuTuMbanA strI-puruSonA vidhivat lagna ja zAstrIya che, evI A maryAdA nakkI karavAmAM AvI; svaccha AcAra upara aMkuza Avyo. ra. bha. rAme bahupatnI prathAmAMthI ekapatnI prathA dAkhala karI, paNa eka patnIthI kAI saMtAna na thAya ane bIjI bAju 'aputriyAnI sadgati nathI thatI' ema kahI satAna- paraMparA kAyama rAkhavAnI vAta upara jora ApyuM, tyAre zuM karavuM ? eTale 'niyAga'nI vAta svIkArAI. mahAbhAratamAM pAMDurAjAnI patnI kuMtI ane citravIrya -vicitravIryanI patnIoe niyoga dvArA saMtAna meLavyAnI vAta che. rAmAnaMda svAmI zrI rUkSmaNIbAI ne * putravatI bhava' evA AzIrvAda ApI tenA saMnyAsa lIdhela caitanyAzrama sanyAsIne putraprApti mATe pAchA gRhasthAzramamAM mAkale che. zrIkRSNa aneka patnIe hovA chtAM anAsakta ane gRhasthAzramamAM rahevA chatAM brahmacArI kahevAyA; paNa anukaraNa yukta yAgInuM nahIM, maryAdA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 puruSottamanuM ja karAya. 2. A pachI patipatnImAM paNa maryAdA baMdhAI ke, strI RtumatI hoya tyAre ja samAgama kare, saMtAna mATe ja kare. zaMkarAcArya AmAM navo cIle pADe che, gRhasthAzrama sevyA vagara sIdhe ja saMnyAsa svIkAre che; paNa pAchaLathI maMDanamizranI patnI bhAratI sAthenA dAMpatya praznonA zAstrArthamAM anubhava na hovAthI javAba na ApI zakyA, mATe e anubhava levA javuM paDayuM. paNa keTalAka saMnyAsIone pUrvajanmane anubhava hoya che. eTale strI na karavAthI keI tyAgI thaI jato nathI, paNa strI najIka hovA chatAM anAsakta rahI zake, te ja sAce tyAgI che. e daSTie dehalagna karatAM Atmalagna (hRdayalagna)ne AnaMda mANI zake, eTalA mATe gRhasthAzramamAM patnI sAthe rahevA chatAM brahmacaryanuM pAlana karavAnA dAkhalA hiMdu dharmamAM banyA. vrajanI gopIo zrIkRSNanI sAthe hRdayalagnathI AnaMda mANatI hatI. saMtAna pedA karyA sivAya mAnasika sRSTithI vAtsalyane AnaMda meLava, e hadayalagnanI vizeSatA che, eTale dehalagnathI hRdaya (Atma) lagna sudhI pahoMcavAnI vikAsa kriyA vaidika dharmanI lagnaprathAmAM thaI che. tA. 7-10-1 vaidika dharmamAM varNAzrama puruSArtha vyavasthA 1. brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zaka, e cAra varNo; brahmacarya, gRhastha, vAnaprastha ane saMnyAsa, e cAra Azramo ane dharma, artha, kAma ane mekSa e cAra puruSArtha vaidika dharmanI bhAratanA samAjane moTI bheTa che. paNa enI vyavasthAmAM samaye samaye bharatIoTa AvyA kare che. cAra varNone nirNaya te te varNavALAne tyAM janmavA uparathI Aje karavAmAM Ave che. moTe bhAge pitAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 dhaMdhAnA saMskAre saMtAnamAM utare che. paNa keTalIka vakhata emAM apavAda thAya che. bhUtakALamAM cArevaNenI kanyAnI arasaparasa levaDa devaDa thatI, tethI mAtA ke pitA bemAM jenA saMskAra prabaLa hoya te bALakamAM AvatA. tethI varNanI A prakAranI pherabadalI thatI. eTale ja bha. kRSNa guNa ane karma (dhaMdhA) uparathI darekane varNa nakkI karavAnI vAta karI. brAhmaNa zikSaNanuM, kSatriya rakSaNanuM, vaizya vinimayanuM ane zudra sevAnuM karma kare, tenA pratIkarUpe brahmAnA mukhathI brAhmaNa, bhUjAthI kSatriya, piTathI vaizya ane pagathI zuddha jamyA che; A vAta vedamAM kahI che; paNa eka bIjAne UMcAnIcA gaNavAnI vAta kayAMya nathI; paNa samAjamAM kAma ane tene anurUpa guNanI vyavasthA sacavAI rahe te mATe varNavyavasthA che. brAhmaNa kSatriyanuM kAma karavA lAgI jAya jema parazurAma ane droNAcArya vagere kSatriyanA cinha laI zastrathI laDyA hatA. kSatriye brAhmaNanuM kAma karavA maMDe to varNasaMkaratA Ave, aniSTo pedA thAya. rAma ane kRSNa pote mahApuruSa, maryAdA puruSottama hovA chatAM brAhmaNo ane RSione namana karatA, temanI AjJA zirodhArya karatA. gAMdhIjIe varNavyavasthA navesarathI goThavI. kegresane navI kSatriya saMsthA, racanAtmaka kAryakarone navA brAhmaNa, majUra mahAjanane navI vaizyasaMsthA banAvI hatI. jUnI varNavyavasthAmAM UMcanIca chUtAchUtanI badIne dUra karavA mATe puruSArtha karyo. 2. varNane Azrama vyavasthA sAthe ghaniSTa saMbaMdha che. Aje be Azrame (gRhastha ane brahmacarya) te che ja. vAnaprastha ane saMnyAsa AzramamAM gAMdhIjIe saMzodhana karyuM. jUnAvakhatamAM jema RSie AzramamAM rahI vidyArthIone zikSaNasaMskAra ApatA, tema Aja lekasevake navA vAnaprasthI ke gRhastha jevA brAhmaNe TheraThera AzramamAM navI tAlIma dvArA buniyAdI zikSaNa Ape che. tathA je sAdhuo mAnavajIvananAM badhAM kSetromAM anubaMdha joDavAnuM naitika dhArmika preraNA ane cekInuM kAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 A karaze,te navA saMnyAsI che. cAre upara eka bIjAnu niyaMtraNa raheze. 3. artha ane kAma upara Aje dharmonA aMkuza rahyo nathI. AthI sAmudAyika rIte A banne upara dharma nItinA aMkuza rAkhavA mATe naitika janasaMgaThane ane janasevaka saMgaThanA ( pUraka-preraka baLA) hAvAM joI e. sahakArI prayAga, zuddhiprayAga, lavAdIprayAga e badhA artha kAma upara niyaMtraNa rAkhanArAM Adhunika sAdhanA che. tA. 14-10-61 12 vaidikadhama mAM pratikAra zakti 1. samAja sthApanA pachI samAja zAstrIe sAme keTalAka aTapaTA savAla AvyA. anyAyI, atyAcArI, duSTaleke samAjavyavasthAne bagADI nAkhatA hatA, temAMthI pratIkAranI vAta AvI. zarUAtamAM te evA leAkAne 'AtatAyI' kahevAmAM AvatA ane ene jotAveta ja mArI nAkhavA' evuM vidhAna karavAmAM AvyuM. paNa AnAthI teA game tevI vyakti game tene nAnI najIvI bAbatamAM mArI nAkhavA ma`DatI, eTale A vyavasthA kSatriyanA hAthamAM sAMpavAmAM AvI. kSatriye| duSTo, asurA, rAkSasane jotAM ja mArI nAkhatA. rAmayugamAM rAmalakSmaNa dvArA vizvAmitre trATakA, kharadUSaNa va. rAkSasane mArI nakhAvyA che. pachI teA dareka kSatriya peAtAnI sAthe kAMIka caNabhaNu thAya, eTale mArI nAkhatA. eTale emAM thoDA sudhArA thayA ke ' samartha puruSane ja A adhikAra che. sahastrArjune jamadagni pAse kAmadhenu gAya mAgI, te temaNe na ApI tyAre teNe tenuM mAthuM kApyuM. parazurAmanI mAtA reNukAe potAnA pati jama6gninA zAkamAM 21 vAra mAthu phUTayuM, tethI parazurAme 21 vAra nachatrI pRthvI banAvavAnI pratijJA karI. kRSNayugamAM kRSNe kaMsa, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4233 : jarAsaMdha, zizupAla, bakAsura, adhAsura va. ne mAre che. A banne yuganA triyAnA pauruSane vaikitra thAmAM vAMcIne ema ja ema ja lAgI Ave che ke AtatAyIne mAravAmAM kazA ja doSa nathI. vaidika tattvajJAna vAMcyA pachI jainatattvajJAna vAMcavAthI ema ja lAgaze ke, jainadhame pratikAranI vAta teA gRhastha mATe karI che, paNa sAmeA prANI ke mAsa aparAdhI hoya te; ane te paNa dveSabuddhi rAkhIne nahIM, Ane pratikArAtmaka artha vastupAla tejapAla, cAMpA vagere jaina vaizyAe vanarAja cAvaDAnA samaya sudhI lIdhA, pAchaLathI A vastu cheADIne ahiMsAne nAme kAyaratA jainavANiyAemAM AvI. 2. jyAM anyAya atyAcAra thatAM hoya, saskRtinA cIra kheMcAtA heAya, tyAM mAtA, brAhmaNa, kSatriya cUke, e kSamya gaNAya paNa sAdhue cUke ke AMkhamIcAmaNA kare, udAsIna thaI ne besI rahe, peAtAnA prANa homIne agara teA kAlakAcAryanI jema pratikAra karIne sa`skRti ke samAjanI rakSA na kare te akSamya aparAdha gaNAya. 3. rAmAyaNamahAbhArata varNita anyAyanA hiMsaka pratIkAranI asara : mahArASTra upara thaI. mahArASTramAM jeTalA sa MtA, bhakto samartha rAmadAsa, tilaka vagere thayA che, emaNe badhAe AmAM sUra pUrAvyA che. bhavAnI ke talavAranI pUjA AtatAyIne mArI nAkhavAnI. bhAvanA va. nA hiMsaka pratIkAranA saMskAra mahArASTrIyana leAhImAM AvyA che. A samAjI lokA tathA svAmI dhyAnaMda suddhAMmAM hiMsaka pratIkAranA sa`skAra vaidika dhama ne lIdhe AvyA. gAMdhIjImAM jaina-vaiSNava banne saMskArI AvyA, tethI ahiMsaka pratIkAranI bhAvanA AvI ane gAMdhIjInA saMparkathI navA kSatriyeA tathA racanAtmaka kAryakaromAM anyAyane sahevuM nahI, paNa ahiMsaka pratIkAra karavA, evA saMskArA AvyA. tA. 21-10-'1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 bauddhadharmanI vizeSatA 1. bauddhadharma vaidika dharma ane jainadharma vaccenI khAI pUravA mATe Avyo. enA pravartaka gautamabuddha hatA. e kapilavastu nagaranA zuddhodhana rAjAnA putra hatA; zuddhodhana rAjAe buddhanA jIvanamAM vairAgyanI lAgaNI na AvI jAya te mATe rAjamahelamAM vibhava vilAsanA vAtAvaraNamAM ja rahevAnI goThavaNa karI ApI. paNa putranA bahAra pharavA javAnA Agrahavaza tevI vyavasthA karI, evAmAM buddha regI, vRddha ane mRtaka A traNene joyA, pUchavAthI bahu duHkha thayuM. karuNA AvI, vairAgya pAmyA; eTale badhAne sAva choDIne saMnyAsI thaI gayA. pachI tapa upara UtaryA. atitapa karavAthI zarIra kRza thaI gayuM. paNa badha na maLyuM. chevaTe vAjiMtranA tAra atyaMta DhIlA ke ati taMga na karaze, e vArAMganAnA vacana sAMbhaLIne madhyamamArgane baMdha thaye. e mArgane emaNe Arya ANaMgika mArga kahyo. te A che- samyapha daSTi, samyapha saMkalpa, samyapha vAcA, samyapha karma, samyapha AjIvikA, samyapha vyAyAma, samyapha smRti ane samyaka samAdhi. 2. bauddhadharmanI vizeSatA- 1. gRhasthajIvanamAM mANasa atibhega-vaibhavamAM paDI jAya che, mATe e ativAdathI bacavA mATe ekavAra saMnyAsa levo ja joIe. 2. saMnyAsa paNa jagatathI taddana alaga, udAsIna ane niSkriya banavA mATe na levo, paNa AtmakalyANa sAthe leka kalyANa mATe le. leka saMgrahane lIdhe bauddhadharma jagatamAM phelAye. 3. yajJa, lagna, varNAzrama puruSArtha ane pratIkAra e vaidaka dharmanAM tatvomAM navAM mUlyonI sthApanA karI. brAhmaNa-zramaNa banene samanvaya karyo. 4. saMdhane mahatva ApyuM. 5. zuSkajJAna-carcA ke zuSkakriyA e beyamAM buddha vacale mArga batAvyo. 6. cAre varNanA lekene saMnyAsa Apyo. strIone Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 saMnyAsa ApavAnI vAta pAchaLathI svIkArAI. 7. bauddha bhikSuoe zArIrika sevA karIne paNa vaizya jevI patita bahenane uddhAra karyo che. sAdhvI zubhA eka laMpaTane pitAnI AMkhane DoLA kADhIne ApI de che ane hadaya palaTa kare che. 3. bauddhadharmanA patananAM kAraNo- sAdhuo leka saMgrahamAM vadhAre paDyA tethI lupta thaI gayA, kAM to rAjyAzrita thaI gayA, tethI pramAdI ane vyasanI thaI gayA. bauddha vihAramAM anAcAra cAlavA lAgyA, keTalAka sAdhuo pite vaibhava ane sattAdhArI banI gayA. dA. ta. tibeTanA lAmA. bauddhadharmo vaidika dharmamAM saMzodhana karyuM che, Aje bauddhadharmane navo vaLAMka ApavAnI jarUra che. tA. 28-10-61 14 jainadharmanI mULa khUbIo 1. jainadharmanI vizeSatA mATe dazavaikAlika sUtranA 1lA adhyAyanI prathama gAthA ja basa thaze. emAM ahiMsA, saMyama ane tapa rUpa dharma utkRSTa maMgaLa rU5 che. Ama to dharmanuM lakSaNa vastu svabhAva che. cetanane svabhAva che- vizva citanyamAM ramaNa karavuM. te mATe vyAvahArika to upalAM traNa che. sauthI pahelAM mAnava udAra bane, pachI tenI udAratA samaSTi sudhI pahoMce; e mATe ekendriyathI paMcendriya sudhI saune pitApitAnI bhUmikAe jaze, samatAbhAva rAkhaze. anekAMta AnuM sarvottama aMga che. je vastu je sthAne hoya te ja sthAna tene Ape, teTaluM ja mahatva Ape. vividha dharmone A udAratAthI jue to bhAvahiMsA TakI ja na zake. sarvAe jeTaluM kahyuM che teTaluM ja jJAna ke satya che, evuM te che ja nahIM, sarvae joyelAM jJAnane paNa eka aMza ja pragaTa kare che, bAkInA aMze to rahI jAya che, to bIjA dharmomAM paDelAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 236 satyane zA mATe na tAravavA joIe ? bha. rUSabhe gRhasthAzramamAM rAjyapAlana, samAja saMgaThana, samAjanA nAnA moTA prazno ukelavAnuM zikSaNa saMskAranuM kAma va. dareka kAryo karyA hatA; sAdhu thayA pachI paNa naitika dhArmika preraNA cekInuM kAma karatA ja rahyA. badhAya jIvomAM ahiMsA kema phelAya ? e vicAranA teo hatAM. ekAMgI AtmavAdI na hatA. bha. mahAvIre AvaDI moTI saMdharacanA karI tyAre jIvananA dareka kSetranA prazno nahIM AvyA hoya ? temaNe ukelyA na heta to AvaDe moTA saMdha cAlata ja kema ? eTale ahiMsAnI daSTie mArgadarzana ApavAmAM sAdhuone kyAM vAMdho Ave che ? e AkhI samanvaya daSTi jaina dharme ApI. ahiMsAne sarvocca vikAsa karyo; jIvana vyavahArU banAvI. sarva prANIo pratye Atmavat bhAva rAkhavAnI vAta jaina dharme vyavahAramAM AcarIne batAvI. AmAM vaicArika ane AcArika banne prakAranI ahiMsA AvI jAya che. jainadharmanI sUkSma ahiMsAne kAraNe ja vaidikadharmamAM yAjJika pazuvadha ane mAMsAhAra baMdha thayA. paNa Aje jainadharmanI ahiMsA nAnA jIvone bacAvavA pUratI ja rahI che. mAnavazeSaNa, daga, aprAmANikatA, asatya, cerI va. rUpe hiMsA vadhI gaI che. ahiMsAnuM sAmudAyika svarUpa je jenaleke AcaraNamAM mUke to tene prakAza vadhe. 2. bIjI khUbI che saMyama. ene artha mAtra bAhyatyAga ja nathI paNa dareka vastune tyAga karIne upayoga kare e che. saMskRta sanI lijajata cakhADe te saMyama che. bAhyapadArtho ke viSaya vikArI nathI, e te nimitta che, vikArI ane upAdAna tame pote che, tamArI Asakti, mUccha, e mArge tamane laI jAya che. evI ja rIte vikAra nArImAM nathI, paNa AsaktimAM che. eTale brahmacarya mATe strIthI dUra rahevAnI jarUra nathI, vikArathI dUra rahevAnuM che. je strI vikArI hota to bha. mahAvIre caMdanabAlA sAvIne dIkSA ja na ApI hata, saMdhathI strIone judI ja rAkhI hota, calaNarANI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 jevAnA prazno na lIdhA hAta. 3. jainadharmanI trIjI khUbI che tapanI.. khIjAe pratye udAra rahevAthI ane peAtAnA pratye kaThAra rahevAthI ja tapane! AnaMda maLaze. e tapa samaSTi mATe thaIne karavuM paDaze, samAja zuddhi mATe karavuM paDaze, teA ja e vyApaka banaze. 15 tA. 4-11-}1 islAma dhama ane ahiMsA 1. ApaNA kamanasIbe hiMdue ane musalamAnA lagabhaga 1 hajAra varSoMthI sAthe rahevA chatAM eka bInane maLavAnI, khInnanA dharmane jANavAnI rUci bahu ja ochI che. 2. hiMdane IslAmanA saMparka lUMTa, mAra, rajADa va.nI rIte ja thayeA eTale IslAma hiMsAnA dhama che, AvI mAnyatA badhAI. IslAmanA ugama ane prasAra jyAM thayA e emAM meTA phera che. islAmanA ugama arabamAM thayA jyAre A humalAkhAra rAAe madhyaeziyAmAMthI AvyA hatA, jyAM jIvavA mATenAM sAdhanA bahu TAMcAM hatAM. raLiyAmaNuM hiMdustAna joI te leAkeA lalacAyA. temane hiMdu ke musalamAna dharmavALA sAthe kAMI levAdevA na hatI, mArA, lUTA, kabaje kare, ' e ja sUtra temanu hatuM. ra. islAma dharmanI mULa khUkhI e cheH--1. IzvaranI AjJAonu ullu dhana kAI divasa na karavuM. 2. IslAmanA artha che zAMtine mA; eTale manuSye zaraNAgati zeAdhIne zAMti meLavavI, 3. Izvara sivAya kAI pUjanIya nathI. 3. IslAma dhama paigambara IbrAhImathI mAMDIne hajarata mahaMmada pAse Avyo; emaNe emAM " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 238 saMzodhana karyuM. IzvaranA saMdezA rUpe kurAna ApyuM. je kurAnathI samAdhAna na thAya te sunnahadIsa (paigaMbara vacanAmRta) jue. je AnAthI paNa samAdhAna na maLe to "phatabA (muslima AgevAnonA pheMsalAne svIkAro. 4. mahaMmada sAhebe mUsAnA vakhatanI manuSyaprakRti ane IsAnA vakhatanI mAtra mAphI ApavAnI vAta, e banne vaccene kalyANakArI mArga samAjane ghaDavA ane ahiMsAnI dizAmAM laI jyA mATe batAvyo. mahaMmada sAhebe khUnakhAra ane jhanUnI ( rAkSasa jevA) lekene samajAvavA mATe khUba jahemata uThAvI. khUnane badale jyAM khUnathI levAto hoya, evA lekane ahiMsA tarapha vALavA mATe nyAyayuddho mahaMmada sAhebane karavA paDyA. pitAnA upara IslAmanA ekezvaravAda ane satyapracAra karatI vakhate aneka saMkaTa AvyAM. 5. IslAma dharmanA dhArmika zabdo ArabImAM che, hindu dharmanA hindImAM, bannemAM bhASAbheda che, bhAvabheda nathI. pUjA, prArthanA, stuti ke namAja paryAyavAcI zabdo che, sUraphatiAmAM namAjanI sAta Ayata che, emAM ane hindu dharmanI prArthanA ke stutimAM koI pharaka nathI. namAja, rajA, haja, jakAta e cAra vastuo hRdayathI svIkAre te musalamAna che. mAnava samAja eka ja bApanI olAda che, ema kahI IslAme bhrAtRbhAvane pATha duniyAne zIkhavyuM che. tA. 13-11-61 jagatanA dharmone samanvaya 1. jagatane Aje hRdayathI najIka lAvavuM hoya te ahiMsA, vAtsalya ke premarUpa dharma to ja A kAmamAM saphaLa thaI zake. dharmanI vyAsapITha upara samagra mAnavajAtane ekarUpa karI zakAya te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 jagatamAM sukhazAMti pasarI zake. 2. jagatanA cAra mATA dharmo viSe ApaNe vicArI gayA. eziyA khaMDamAM jApAna ane cInamAM bauddhadhama gayA te pahelAM ne tyAMnA mULa dharma na hota teA bauddhadhane phAlavAlavAno avakAza na maLata. jApAnane prAcIna dhama zinTo ( zintA ) che, jeNe jApAnanA vikAsamAM moTo kALA ApyA. zinTo dhanu` mULa tattva sUryapUrjA che; AryAnI zAkhAe eziyAnA judA judA bhUbhAgAmAM gaI ane prAkRtika devAnI prazna upara vizeSa dhyAna ApyuM. sUryapUjana paNa prakRtipUrjAmAMthI phalita thaI che. sUryane IzvaranI pratikRti rUpe mAnIne tenA pratinidhi rUpe pratyakSa rAjA hatA. rAjAnI tejasvitA, vyavasthAzakti ane tApa ApavAnI zakti. eka tarapha sUryapUjA, khIjI bAju rAjabhakti e khe tattvA upara tyAM bauddhadharma phAAlyA. emAMthI jApAnamAM rASTrabhakti phalita thaI. 3. cInamAM tAdhama prAcIna hatA. enA sasthApaka hatA lAetne ane pravaka hatA yuziyasa. tAdhama vyaktivAdI hatA. emAM vyaktigata AdhyAtmikatA, AtmaciMtana, Izvarabhakti upara vizeSa jora ApyuM. prema, namratA ane sadAcAra e traNa tattve mAnavatAnA kalyANa mATe batAvyA. kAnphyuziyase cInanI rAjyavyavasthA sudhArI. parasparatAnA saMbadha, enI suvyavasthA mATe batAvyA. paNa ene kAraNe ekAMgIpaNuM ja AvyuM, rAjya ja sarvopari rahyuM. samAja ke lekasasthA dvArA ghaDatara na thayuM. bauddha dharma sadhanA pAyA nAkhyA hovA chatAM uparaceTiyu kAma ja karyuM. bauddha sAdhue kAM tA rAjyAzrita banI gayA. kAM te pote rAjA banyA, ethI dharma pratye prajAnA tiraskAra vadhyA. eTalA mATe ja lAlacIna ane raziyAmAMthI baudha ne dezavaTA ApI dIdhuM che. 4. IrAnamAM jaratheAstI dharma lagabhaga 3500 varSa pahelAM thayA. azeAjarathrusta enA saMsthApaka hatA. tekamanakSmI, tekagavastI, TekakunanI e traNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 trAmAM pavitratAne mahattva apAyu che. pArasI dharmAMmAM udyoga, pavitratA ane pApakAra e sa skAra vaNAyA. dAdAbhAI navarAjI jevA sArA-sArA rASTrabhakta puruSA pedA thayA. gAya, agni va. te pavitra mAne che. pArasI prAmAM eka vizeSatA che ke te je dezamAM rahe che, te dezanI prajA sAthe samanvaya karIne cAle che. pArasI dharmAM hathiyArA cheADAve che, prajAne dUra rAkhe che, zAMtipriya che. yuddhathI tA. 14-11-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navA mAnavI mAnava hRdayamAM UtI navI abhilASAo, navI AkAMkSAo, navA vicAra ne vArtA, prasaMgacitrA, nibaMdhe, nATakArUpe rajU karatuM mAsika. vArSika lavAjama rUA. 3000 : kAryAlaya : haDIbhAinI vADI, amadAvAda-1 www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ allblle Raha cha/ @ niyamitata A cthavA Calcio hIratA, nagaM cAI, ho Carac rahe che thaI te thAya che je R.RU tata, u5yo. I mAlikI na na che. hakadara. che MA . bI/Initiao Sii / in - 912 lka prAthay "nA, saphAI 29. AvRtti : prathama ] kiMmata : 2-50 [ jUna, 1962 muka : jIvaNulAla ; paTela, ukTa mudraNa.laya, gAMdhI pula nIce, gAMdhI roDa, amadAvAda. ' joDha * dIpaka prinTarI : amadAvAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com