Book Title: Muktiadweshapradhanya Dvantrinshika
Author(s): Yashovijay Upadhyay, Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004673/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjA viracita muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA zabdazaH vivecana teramI nIzI 13 vivecaka : paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAja viracita dvAciMzaddhAtrizikA aMtargata muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA zabdazaH vivecana mULa graMthakAra tathA TIkAkAra eka laghuharibhadrasUri mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA + AzIrvAdadAtA - vyAkhyAnavAcaspati, zAsanaprabhAvaka sva. 5. pU. AcAryadeveza. zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA SadarzanavettA prAvacanikapratibhAdhAraka sva. 5. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAja tathA vartamAna zrutamarmajJAtA vidvAna pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI mahArAja ja vivecanakAra paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA 0 saMkalana-saMzodhanakArikA che. pa. pU. bhaktisUrIzvarajI mahArAjAnA samudAyanA prazAMtamUrti gacchAdhipati pa. pU. premasUrIzvarajI mahArAjAnA AjJAvartinI sAdhvIjI surendrazrIjI mahArAjanA ziSyA sAdhvIjI bodhiratnAzrIjI : prakAzaka : kAtAthId 5, jena marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 5 5 F muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA zabdazaH vivecana - ma '-'', * vivecanakAra : paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA vIra saM. 2533 * vi. saM. 2063 AvRtti : prathama * nakala : 500 mUlya rU. 40-00 Arthika sahayoga Wan eka sadgRhastha taraphathI .. : mukhya prAptisthAna : tArtha mA 5, jaina marcanTa sosAyaTI, snehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. ~~~~~ F " mudraka navaraMga prinTarsa AsToDIyA, amadAvAda-1. phona : (mo.) 9428500401 (ghara) 26614603 73 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H : prAptisthAna : H * amadAvAda : gItArtha gaMgA 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. * (079) 26604911, 32911471 * muMbaI : zrI nikuMjabhAI Ara. bhaMDArI viSNu mahala, trIje mALe, garavAre pevelIyananI sAme, DI-roDa, carcageTa, muMbaI-400020. * (022) 22814048 zrI lalitabhAI dharamazI 302, caMdanabALA epArTamenTa, javAharalAla naheru roDa, sarvodaya pArzvanAthanagara, * surata H DaoN. praphulabhAI je. zeTha DI-1, arpaNa epArTamenTa, bAbu nivAsanI galI, TImalIyAvADa, surata-395001. 4 (0261) 3013244 * BANGALORE : Shri Vimalchandji C/o. J. NEMKUMAR & COMPANY Kundan Market, D. S. Lane, Chickpet Cross, Bangalore-53. (080) (O) 22875262, (R) 22259925 zrI naTavarabhAI ema.zAha(AphrikAvALA) phleTa naM. 501, bloka-e, riddhivinAyaka TAvara, vijayanagara relve krosiMganI pAse, nAraNapurA, jaina derAsara pAchaLa, muluMDa (ve), muMbaI-80. : (0288) 2678513 - (022) 25680614, 25686030 amadAvAda-13. * (079) 27478512 zrI himAMzubhAI ena. zeTha e-241, azoka samrATa, trIje mALe, daphatarI roDa, gauzALA lena, bInA jvelarsanI upara, malADa (I.), muMbaI-400097. (022) 39438434 (mo.) 9322264851 * jAmanagara : zrI udayabhAI zAha C/o. mahAvIra agarabattI varkasa C-9, supara mArkeTa, jayazrI TokIjhanI sAme, jAmanagara-361001, * rAjakoTa : zrI kamalezabhAI dAmANI "jinAjJA", 27, karaNaparA, rAjakoTa-360001. * (0281) 2233120 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _L prakAzakIya "gItArtha gaMgA"nuM mukhya lakSya to ApaNA upakArI pUrvAcAryo jevA ke pa. pU. A. zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAja sAheba, pa. pU. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAja sAheba Adi racita jainazAstromAM patharAyelA vividha paramArthabhUta tatvonAM rahasyonuM naya, nikSepa, vyavahAra, nizcaya sApekSa arthagAMbhIryapUrNa vizleSaNa karavAnuM che, jethI zrI jetasaMghane te te padArthonA sarvAgI bodhamAM sahAya maLe. A kArya atyaMta vistAravALuM ane gahana che, ghaNAM sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto AmAM sahAya karI rahyAM che, zrAvako ane zrAvikAo paNa so sone yogya kAryo saMbhALI rahyAM che, te anusAra kAma bahAra AvI rahyuM che ane kramasara AvatuM raheze. daramyAna zrI saMghamAMthI jijJAsu mumukSuo tathA zrAvako-zrAvikAo taraphathI evI mAMga vAraMvAra Ave che ke pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAja sAhebanAM tathA pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI mahArAja sAhebanAM judA judA viSayo paranAM apAyelAM vyAkhyAno tathA paMDitavarya zrI pravINabhAI motAe vividha zAstrIya viSayo para karelAM vivecano chapAvIne taiyAra karavAmAM Ave to sakaLa zrI saMghane cokkasa lAbhadAyI nIvaDe. AvI vinaMtIone lakSyamAM rAkhIne TrasTa nakkI karyuM che ke AvAM vyAkhyAno tathA vivecanonAM pustako prakAzita karavAM ane tene mAtra eka saMlagna pravRtti tarIke svIkAravI. A kAma gItArtha gaMgAnA mukhya lakSathI saheja phaMTAya che, bodhanI vividhatA ane saraLatAnI dRSTie paNa bhinna prakAre che, chatAM tattvajijJAsu mATe hitakArI hovAthI tema ja ati mAMgane kAraNe uparyukta vinaMtI lakSamAM rAkhIne A pravRtti cAlu rAkhela che. tattvajijJAsu jIvo mATe AvAM pustako samyagrajJAna-darzana-cAritranI ArAdhanAmAM upayogI thaze, tevI AzA sahita - 5, jaina marcanTa sosAyaTI, TrasTIgaNa phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-3. gItArtha gaMgA (sarva hakka gItArtha gaMgA TrasTane AdhIna che.) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = gItArtha gaMgA dvArA prakAzita = vyAkhyAnanA graMtho (gujarAtI) vyAkhyAnakAra :- pa. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI (moTA paMDita ma. sA.) 1. Azrava ane anubaMdha 2. pudgala vosirAvavAnI kriyA 3. cAritrAcAra vyAkhyAnakAra - pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita) ma. sA. 1. yogadaSTisamuccayA 2. karmavAda karNikA 3. sadagati tamArA hAthamAM ! 4. darzanAcAra 5. zAsana sthApanA 6. anekAMtavAda 7. praznottarI 8. cittavRtti 9. cAlo, mokSanuM sAcuM svarUpa samajIe 10. manovijaya ane Atmazuddhi 11. bhAgavatI pravajyA paricaya 12. bhAvadharma bhAga-1 (praNidhAna) 13. bhAvadharma bhAga-2 (pravRtti, vijJajaya, siddhi, viniyoga) 14. lokottara dAnadharma "anukaMpA" 15. kudaratI AphatamAM jainanuM kartavya 16. dharmarakSA pravacana zreNI (bhAga-1) | pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita) ma. sA. saMpAdita 1. zrAvakanAM bAra vratonA vikalpo Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aus :- pa. pU. zazivartha zrI yugabhUSAvizya (nAnA paMDita) ma. sA. 1. jainazAsana svataMtra dharma ke saMpradAya ? (hindI vyAkhyAnakAra :- pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita) ma.sA. 1. jainazAsana sthApanA 2. cittavRtti 3. zrAvaka ke bAraha vrata evaM vikalpa 4. praznottarI lekhaka :- pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita) ma.sA. 1. jinazAsana svataMtra dharma yA saMpradAya ? saMpAdaka :- pa. pU. gaNivarya zrI arihaMtasAgarajI mahArAja sAhaba 1. pAkSika aticAra (ENGLISH | Lecturer : H. H. GANIVARYA SHRIYUGBHUSHANVIJAYJI M.S. 1. Status of religion in modern Nation State theory Author : H. H. GANIVARYA SHRI YUGBHUSHANVIJAYJI M. S. 1. Is Jaina Order Independent Religion or Denomination ? Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItArtha gaMgA dvArA prakAzita vivecananA graMtho gujarAtI vivecanakAra :- paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA 1. yogaviMzikA zabdazaH vivecana 2. adhyAtmaupaniSat prakaraNa zabdazaH vivecana 3. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-1 4. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-2 5. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-3 6. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana pUrvArdha 7. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana uttarArdha 8. ArAdhaka-virAdhaka caturthaMgI zabdazaH vivecana 9. samyaktva SasthAna caupaI zabdazaH vivecana 10. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-1 11. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1 12. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-2 13. kUpadRSTAMta vizadIkaraNa zabdazaH vivecana 14. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 (sUtra 1-2) 15. sUtranA pariNAmadarzaka yatnaleza bhAga-1 16. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-2 (sUtra 3-4-5) 17. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 18. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 19. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3 20. dAnadvAtriMzikA-1 zabdazaH vivecana 21. mitrAdvAtriMzikA-21 zabdazaH vivecana 22. yogazataka zabdazaH vivecana 23. paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 24. yogabhedadvAtriMzikA-18 zabdazaH vivecana Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25. yogavivekadvAciMzikA-19 zabdazaH vivecana 26. sAdhu sAmarthyadvAciMzikA-6 zabdazaH vivecana 27. bhikSadvAciMzikA-27 zabdazaH vivecana 28. dIkSAdvAciMzikA-28 zabdazaH vivecana 29. yogadaSTinI sajhAya zabdazaH vivecana 30. kevalibhaktivyavasthApanadrAviMzikA-30 zabdazaH vivecana 31. pAtaMjalayogalakSaNavicAradvAciMzikA-11 zabdazaH vivecana 32. jJAnasAra zabdazaH vivecana 33. saMthArA porisI sUtrano bhAvAnuvAda ane hiMsASTaka zabdazaH vivecanA 34. jinamahattvadvAtrizikA-4 zabdazaH vivecana 35. samyagdaSTidvAciMzikA-15 zabdazaH vivecana 36. yogalakSaNadvAciMzikA-10 zabdazaH vivecana gItArtha gaMgA dvArA prakAzita anya pustakonI yAdI 1. zrI sametazikharajInI saMvedanA saMkalanakartA : jyotiSabhAI zAha 2. zrI navapada ArAdhanA vidhi saMkalanakartA : jyotiSabhAI zAha 3. svataMtra bhAratamAM gharma parataMtra !!!!! (guja.) saMkalanakartA gharmatIrtha rakSA samiti 4. svataMtra bhArata meM dharma parataMtra !!!!! (hindI) saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti 5. Right to Freedom of Religion !!!! saMkalanakartA dharmatIrtha rakSA samiti | (aMgrejI) 6. 'rakSAdharma' abhiyAna (guja.). saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti 7. 'Rakshadharma Abhiyaan (aMgrejI) saMkalanakartA dharmatIrtha rakSA samiti gItArtha gaMgA aMtargata ' gaMgotrI graMthamALA dvArA prakAzita graMtho 1 1. dharmatIrtha bhAga-1 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ge 'dvAdiMzadvAciMzikA' graMthanI muktiadveSaprAdhAnyadvAaizikAnA ! zabdazaH vivecananA saMkalana-saMpAdananI veLAe prAstAvika 8 vizvakalyANakAra zrI jinazAsananA gaganane jJAnAlokathI prakAzita ane prabhAvita karanArA aneka mahApuruSomAM svaparadarzananiSNAta, prakAMDa vidvAna, vistRta-sacoTa-spaSTa-saMdehamukta sAhityanA samartha sarjaka, sarvanayamaya vANI vahAvanAra nyAyavizArada nyAyAcArya mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjAnuM AgavuM sthAna che. judA judA batrIza viSayo upara, viSayavAra 32-32 arthagaMbhIra zlokothI karela vizada chaNAvaTavALo, tathA pa050 zloka pramANa, adbhuta, adhyayanIya, 'tattvArthadIpikA' nAmanI svapajJavRttithI samalaMkRta A 'dvAdiMzaddhAtrizikA' graMtha, pU. upAdhyAyajI mahArAjAnI eka Master Piece - uttama namUnArUpa amara kRti che. A kAtrizaddhAtrizikA graMthanuM 13muM prakaraNa muktiaSaprAdhAnyAtrizikA che. pUrvanI bAramI pUrvasevAdvAaizikAmAM pUrvasevAnA (1) gurudevAdipUjana, (2) sadAcAra, (3) tapa ane (4) muktiadveSa. e cAra bhedo batAvyA temAM muktiaSa pradhAna che. tethI A dhAaizikAmAM muktiaSanuM varNana che. muktiadveSa eTale mukti, muktinA upAyo ane mokSamArge prasthita yogIo pratye vaiSano abhAva. mokSamArgamAM muktiadveSanuM prAdhAnya eTalA mATe che ke temAM muktinA upAyanI vinAzakArI evI bhavanI utkaTa icchAno abhAva che, jethI muktiadveSa paraMparAe mokSanuM kAraNa bane che. A dhAtrizikAmAM muktiadveSanuM prAdhAnya batAvatAM graMthakArazrIe, samAna anuSThAna paNa AzayanA bhedathI (1) viSAnuSThAna, (2) garAnuSThAna, (3) ananuSThAna, (4) tahetuanuSThAna ane (5) amRtAnuSThAna. e pAMca bhedavALuM bane che, ema jaNAvI pAMce anuSThAnanuM svarUpa batAvyuM che, ane kone, kyAre, kayA anuSThAnanI prApti thAya ? ityAdi jaNAvyuM che. apunabaMdhaka Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/prastAvanA jIvone muktiadveSa kriyArAgano janaka banI bhavabhramaNanI alpatA karanAra bane che, ane anya jIvono kriyArAgano aprayojaka muktiadveSa, bhavabhramaNanI alpatA karAvanAra banato nathI. viziSTa muktiadveSa guNarAganuM bIja bane che ityAdi vistRta viSayono saMgraha A dvAtrizikAmAM thayela che. AvA muktiadveSathI sAdhaka nirbhaya bane che ane dharmakriyAmAM AsvAda mANe che. tethI tenI zraddhA vadhe che ane mAnasika prasannatA vadhe che. tenAthI vIrSollAsa vadhe che, smRti paTu bane che ane samAdhAna pAmeluM mana vadhu sthira bane che. A rIte muktiaSathI zarU thayelI yAtrA paramAnaMdamAM paripUrNa bane che. graMthakArazrIe zloka-29 thI 32 sudhI Ano saMkSepamAM sArAMza nIce mujaba jaNAvela che : : pUrvasevAnA cAra bhedomAM muktiadveSaprAdhAnyanI phaLazrutiH bAdhyaphaLanI apekSA sahakRta muktiadveSa kriyArAgano janaka che, tethI prIti-zraddhAthI sadanuSThAna karatAM dhArAlagna zubhabhAva thAya che, tethI siddhinA AsannabhAvanI pratItine kAraNe cittamAM pramoda thavAthI cAra gatinA paribhramaNarUpa bhayanI nirbhayatA utpanna che ane zubhabhAva vartato hovAthI "eka pudgalaparAvartamAM siddhi pAmIza" evA manorathathI thayelA sukhanuM AsvAdana thAya che, tethI saMsAranA ucchada mATe kaSTadAyaka sa&iyAo karavAmAM paNa atyaMta anurAga varte che ane mAro mokSa najIka che' tevo nirNaya thavAne kAraNe Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyatAbiMzikA/prastAvanA utpanna thayelI zraddhAthI cittanI prasannatA pedA thAya che, tenAthI sadanuSThAnane samyaka karavAno vIyallAsa thAya che, tethI yogamArganA uttama saMskAro paDe che, jethI anuttara koTInI mRti thatAM samAdhAna pAmeluM citta yogamArgamAM dhairyanuM avalaMbana kare che. A rIte apunabaMdhakAdirUpe mokSamArganuM adhikArIpaNuM paramAnaMdanuM kAraNa thAya che. yogamArgasaMdarzaka guruvaryonI satata varasatI divya kRpAvRSTi ane nirmaLa amIdraSTithI tathA yogamArgamarmajJa ane mane yogamArgano bodha karAvavAmAM dharmabodhakara evA sva. 5.pU. moTA paMDita mahArAja zrI mohajitavijayajI mahArAjAe jagADelI jJAnayoganI sAdhanAnI rucithI, pa.pU. A. zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA ane pa. pU. upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjAnA saMvegavardhaka yogagraMthonA abhyAsamAM niraMtara mAro yatna thato rahyo. mAruM jaMghAbaLa kSINa thatAM mAre amadAvAda mukAme sthiravAsa karavAnuM thayuM. tethI sUkSmaprajJAsaMpanna, satata yogagraMthonA paThana-pAThanamAM rata, paMDitavarya zrI pravINabhAI pAse adhyayana karatAM karatAM temanI preraNA ane kRpAthI, teozrI jainazAsananA jJAnanidhine ajavALIne je yogamArgane jagata samakSa vaheto mUkavAnuM kArya karI rahyA che, te graMthonA zabdazaH vivecananuM lekhana kArya karI tenI saMkalana karavAnI puNya taka prApta thaI, jenA kAraNe nAdurasta tabiyatamAM paNa prasannatA jaLavAI rahI. kharekhara ! mArA jIvanamAM cittanI prasannatA mATe svAdhyAyarUpI saMjIvanIe auSadhanuM kArya karela che. A zrutabhaktinuM kArya yogamArgamAM mane rata banAvI aMte mane pUrNa banAve, tevI yogInAtha paramAtmA pAse prArthanA karuM chuM. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiaSaprAdhAnyadvAciMzikA/prastAvanA A graMthanA gujarAtI vivaraNanA prUphasaMzodhananA kAryamAM mRtopAsaka, zrutabhaktikAraka, suzrAvaka zrI zAMtilAla zivalAla zAhano suMdara sahayoga prApta thayAM che ane sAdhvIjI daSTiratnAzrIno tathA sAdhvIjI ArjavaratnAzrIno A graMthanA sarjanamAM suMdara sahAyakabhAva prApta thayo che. 'mukti apaprAdhAnyadAviMzikA' graMthanuM vivaraNa lakhavAmAM ke saMkalana-saMzodhanAdi kAryamAM chabItAne kAraNe taraNatAraNa jinezvaradevonI AjJAviruddha ke graMthakArazrInA Azayaviruddha padArthanuM nirUpaNa thayela hoya to "micchA mi dukkaDuM' mAMguM chuM. prAMta sva-adhyAtmanI nirmaLatA mATe karAyelA A prayAsa svaparaupakAraka bane ane A lekhana anubhavamAM palaTAya ke jethI huM yogInAtha paramAtmAe batAvela yogamArgane pAmIne AtmaguNonI anubhUtimAM ramaNatA karuM, bhavya mumukSu sAdhakonA jIvanamAM muktiadvaipa pragaTe ane yogamArganI sAdhanAno prAraMbha karI krame karIne vahelI take paramapadane pAme ane huM paNa bodhibIjane prApta karuM, e ja abhyarthanA. - sarvagIvALAma' - vi. saM. 2063, vaizAkha suda-3, tA. 20-4-2007, zukravAra 302, vimalavihAra, sarasvatI sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-380007. vairAgyavAridhi pa. pU. bhaktisUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra gacchAdhipati pa.pU. premasUrIzvarajI mahArAjAnA AjJAvartinI sAdhvIjI jaya-lAvaNyahemazrIjI ma.sA. nA ziSyA tapasvIratnA svAdhyAyapriyA pa.pU. sA. surendrazrIjI ma. sA. nA ziSyA bhavavirahaththu sAdhvIzrI bodhiratnAzrIjI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiaSaprAdhAnyadvAciMzikA/saMkalanA "dvAtrizadvAciMzikA' graMthanI 13mI muktiaSaprAdhAnyadvAciMzikA'nA padArthonI saMkalanA che pUrvasevA eTale zuM ? vidyA sAdhavA pUrva vidyAsAdhaka pUrvabhUmikAnI AcaraNA kare che, ane te AcaraNAthI saMpanna thayela sAdhaka jema vidyA sAdhavA mATe samartha bane che, tema sarva vidyAomAM zreSTha evI muktinI siddhi mATe sAdhaka AtmA, yogamArganI pravRtti karavA pUrve je AcaraNA kare, ane jenA baLathI yogamArganI pravRtti karavA samartha bane, te AcaraNA pUrvasevA kahevAya. pUrvasevAnA cAra bhedomAM muktiadveSanuM prAdhAnya : vaLI, te pUrvasevAnA cAra bhedo che, jenuM varNana graMthakArazrIe pUrvanI pUrvasevA' nAmanI bAramI hAniMzikAmAM karela che. te cAra bhedomAM muktiadveSa pradhAna che; kema ke muktiadveSa hoya to ja anya bhedo yogamArganI ucita bhUmikAnuM kAraNa bane che; ane muktiadveSa na hoya to devapUjAdi pUrvasevAnA bhedonI AcaraNA yogamArganI prAptinuM kAraNa banatI nathI. tethI prastuta kAtrizikAmAM pUrvasevAnA cAre bhedomAM muktiadveSa pradhAna che te batAvela che. muktiadveSathI mukti, muktinA upAyo ane mokSamArgamAM prasthita evA yogIo pratyeno adveSa grahaNa karavAno che; ane A traNe pratye jene adveSa nathI tevA jIvo guru Adi pUjana karatA hoya topaNa te kriyAthI teone koIpaNa guNanI prApti thatI nathI. mATe pUrvasevAnI AcaraNArUpa guru Adi pUjana, sadAcAra, tapa ane muktiadraSa e cAra bhedomAM muktiaddeSa pradhAna che. muktidveSanuM kAraNa bhavanI utkaTa icchA : muktiSa pragaTa thavAmAM prabaLa kAraNa vinA upAyonI utkaTa icchA che; kema ke je jIvone bhavanA upAyabhUta bhogAdi padArtho ane mAna-sanmAnAdi bhAvo sArabhUta lAgatA hoya temane saMsAranA sarva bhogothI rahita zuddha AtmAnI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiaSaprAdhAnyadvAciMzikA/saMkalanA pariNatirUpa mokSa asAra dekhAya che. tethI mokSanA varNana pratye prIti thatI nathI, mokSanA upAyo pratye paNa prIti thatI nathI ane mokSamArgamAM prasthita evA yogIo pratye paNa prIti thatI nathI, paraMtu TheSa thAya che. bhavane sAra mAnavA chatAM mukti pratye adveSa dhAraNa karanArA jIvone muktiadveSa pragaTa thavAnAM be kAraNo - sAmAnyathI bhavane sAra mAnanArA ane mokSamArganA veSI jIvo mokSanA upAyabhUta evA dharmamAM pravRtti kare nahIM, chatAM bhavanA upAyabhUta bhogone sAra mAnanArA paNa keTalAka jIvo sAMsArika Aloka ke paralokanA phaLanI icchAthI ke anAbhogathI paNa dharmaanuSThAno sevatA hoya che, sAdhupaNuM grahaNa karIne bAhya suMdara AcaraNA paNa karatA hoya che, saMyama pALIne utkRSTathI navamA raiveyaka sudhI paNa jAya che; chatAM mokSa ane mokSanA upAya pratye teone leza paNa rAga hoto nathI, paNa bhavanA upAyamAM utkaTa rAga hoya che. AvA jIvone paNa muktiadveSa pragaTe che, tenAM be kAraNa che -- (i) saMsAranA sukha arthe teo saMyama grahaNa kare che ane zAstro bhaNe che, topaNa A sadanuSThAnanuM phaLa sarvakarmathI rahita mokSa che, tevuM temane pratIta thatuM nathI tethI temane mokSano svIkAra nathI; mATe mokSa pratye temane dveSa thato nathI. vaLI saMyamanI kriyAothI zAstrakAroe je mokSa kahyo che, te apsarAothI yukta svargarUpa che, evI teone pratIti che; ane A apsarAothI yukta evo mokSa temane iSTa lAgato hovAthI tevA mokSa pratye temane rAga thAya che. AthI vastutaH teono rAga svarganA rAgamAM vizrAMta thAya che. (ii) vaLI keTalAka bhavanA rAgI jIvone zAstravacananA baLathI svarga karatAM mokSa judo che evuM jaNAya che, ane mokSanuM sukha bhogasukhathI rahita che tevuM paNa jaNAya che, ane potAne bhogo pratye utkaTa rAga hovAthI bhogarahita evA mokSa prati dveSa thAya tevI teonI prakRti paNa che; Ama chatAM mokSa pratye dveSa karavAmAM Ave to potAnI saMyamanI AcaraNAthI potAne iSTa evuM apsarAthI yukta svarga maLe nahIM, tevo bodha hovAne kAraNe, potAne iSTa evA svarganA vighAtanI zaMkAthI temane mokSamAM dveSa thato nathI. tethI AvA jIvo paNa mokSa pratye dveSa karatA nathI. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/saMkalanA AnAthI e prApta thayuM ke (i) prathama prakAranA jIvone "mokSa nathI' tevo bodha hovAne kAraNe mokSa pratye dveSa thato nathI, ane (i) bIjA prakAranA jIvone "mokSa che' tevo bodha hovA chatAM, mokSa pratye dveSa thaze to potAne iSTa evuM svarga nahIM maLe, tevo bodha hovAthI mokSa pratye dveSa karatA nathI. adveSa eTale zuM? - adveSa eTale dveSano saMpUrNa abhAva : leSamAM taratamatA hoya, paNa dveSanA abhAvamAM taratamatA hoI zake nahIM. jema ghaTamAM "A nAno ghaTa che', "A moTo ghaTa che" ema taratamatA hoya paNa ghaTanA abhAvamAM taratamatA hotI nathI. vaLI jeone mokSa pratye rAga che teone to mokSano adveSa che, paNa te addeSa mokSanA rAgamAM vizrAMta thAya che; ane jeone mokSa pratye rAga pragaTyo nathI, tevA jIvone mokSa pratye adveSa che te rAgarUpa nathI, paraMtu te addeSa mokSa pratye upekSArUpa che. mokSa pratye upekSA thAya tevA aSanA pariNAmavALA jIvo traNa prakAranA che. mokSa pratye upekSA chatAM mokSanA aSanA pariNAmavALA jIvonA prakAra - (1) je jIvone bhavano utkaTa rAga che, chatAM jemanI buddhimAM mokSa ja nathI, temane mATe mokSa dveSano viSaya nathI; tethI temane mokSa pratye dveSa nathI, paraMtu upekSA che. (2) abhavya jIvone tathA caramAvartanI bahAranA jIvone bhoga pratye utkaTa rAga hoya che. temAMthI keTalAka jIvone zAstravacana sAMbhaLIne "mokSa che' tevo svIkAra thAya che, ane bhavano utkaTa rAga hovAthI mokSa pratye dveSa paNa thAya tema che. Ama chatAM AvA jIvo saMsAranA sukhanA AzayathI saMyama grahaNa karIne navamAM caiveyakanI prAptinuM kAraNa evuM niraticAra cAritra pALe che tyAre, bAhya koIpaNa padArtha pratye rAgadveSa karatA nathI; kema ke rAgadveSa karavAthI potAne iSTa evuM svarganuM sukha maLI zake nahIM, tevI buddhi che. tevA jIvo zAstro bhaNatAM mokSanuM varNana Ave tyAM paNa dveSa karatA nathI, paraMtu upekSA kare che. (3) je jIvone bhAvamaLanI alpatAne kAraNe bhoganI utkaTa icchAno abhAva che, tethI saMsAranA kAraNabhUta atattvano rAga hovA chatAM te rAga Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/saMkalanA upadezAdi sAmagrIthI nivartana pAme tevo che, tevA jIvone bhogasAmagrIthI rahita mokSa pratye dveSa nathI. vaLI temane mokSanA svarUpano bodha nathI, tethI mokSa pratye rAga paNa nathI, paraMtu mokSa pratye upekSA che, je muktiadveSa che. AvA jIvone bhavano utkaTa rAga nahIM hovAne kAraNe upadezAdinI sAmagrI maLe to, bhogarahita mokSa, janma-jarA AdinI viDaMbanArahita hovAthI suMdara che, tevI buddhi thavAthI mokSa pratye kaMIka rAga pragaTe tevI prakRti che. AvA jIvono muktiadvaiSa pUrvasevAnA cAra bhedomAMthI eka bhedarUpa che, ane Avo muktiadveSa hoya tevA jIvonuM guru Adi pUjArUpa anuSThAna pUrvasevArUpa che. tethI A trIjA prakAranA jIvo guru AdinuM pUjana karIne yogamArganI pUrvabhUmikA prApta kare che, jenAthI krame karIne yogamArgane prApta karaze. tethI A trIjA prakAranA jIvono muktino addeSa kalyANanI paraMparAnuM kAraNa che. AnAthI e phalita thayuM ke je jIvone bhavano utkaTa rAga che te jIvane bALakane jevo keDabarIno tIvra rAga hoya che tevo bhogano tIvra rAga hoya che. tethI bhoganA saMklezathI rahita mokSa sAra che, tevI buddhi teone thatI nathI. jema bALakane keDabarInA tyAga pratye mAtAnuM vacana paNa grAhya thatuM nathI, tema bhavanA utkaTa rAgIne bhoganA tyAgarUpa mokSa sAra che, tevuM Apta puruSanuM vacana paNa grAhya thatuM nathI. vaLI, jeone bhoga pratyeno utkaTa rAga nathI, teone bhoga pratyeno rAga hovA chatAM, jema koI bALaka viSTAmAM hAtha nAkhe che ke khAya che te bALakane viSTA pratye rAga hovA chatAM keDabarI jeTalo utkaTa rAga nathI, mATe viSTAnA tyAgamAM adveSa che, tethI mAtAnA vacanathI viSTA kharAba che, tevI buddhi te bALakane thAya che; tema apunabaMdhaka jIvone saMsAranA bhogo pratye rAga che, topaNa utkaTa rAga nahIM hovAnA kAraNe bhoganA tyAgarUpa mokSa pratye aSa che. tethI Apta puruSanA vacanathI bhogo asAra che ane bhogarahita mokSa sAra che' tevI buddhi thAya che. tethI bhoganA saMklezarahita mokSa pratye thoDo rAga thAya che, ane tethI AvA jIvo mokSanA svarUpane jANavA mATe jijJAsAvALA thAya ane pAramArthika mokSanuM svarUpa ane saMsAranuM svarUpa jANe, tyAre mokSa pratye utkaTa rAgavALA thAya che, ane mokSamAM vijJabhUta evA saMsAra pratye Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/saMkalanA G utkaTa dveSavALA thAya che. tethI saMsAranA uccheda mATe ane mokSanI prApti mATe udyama karIne aMte mokSane prApta kare che. bhinna bhinna jIvone thatA muktiadveSamAM phaLarUpe taphAvata H muktiadveSa e mokSa pratye upekSArUpa che, ane abhavya jIvone, caramAvartanI bahAranA jIvone ane Adya bhUmikAvALA apunarbaMdhaka jIvone muktidveSa thAya che, te traNenA muktiadveSamAM svarUpathI koI bheda nathI; Ama chatAM abhavya jIvomAM ane caramAvartanI bahAranA jIvomAM utkaTa bhAvamaLa hovAne kAraNe temano muktiadveSa kriyArAgano janaka nathI, mATe kalyANanI paraMparAnuM kAraNa nathI; ane Adya bhUmikAvALA apunarbaMdhaka jIvomAM bhAvamaLa maMda hovAne kAraNe temano muktiadveSa kriyArAgano janaka che, mATe kalyANanI paraMparAnuM kAraNa che. A rIte traNenA muktiadveSamAM phaLathI bheda che. chadmasthatAne kAraNe prastuta vivecanamAM vItarAga bhagavaMtanI AjJAviruddha ke graMthakArazrInA Azayaviruddha ajANatAM kaMI paNa lakhAyuM hoya to trividha trividhe 'micchA mi dukkaDaM' mAMguM chuM. vi. saM. 2063, vaizAkha suda-3, tA. 20-4-2007, zukravAra 302, vimalavihAra, sarasvatI sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-380007. - pravINacaMdra khImajI motA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/anukramaNikA anukramaNikA zloka naM. viSaya pAnA naM. 1-4 4-3 10-12 cAra prakAranI pUrvasevAmAM mukti apane pradhAna svIkAravAnuM kAraNa. bhavanA utkaTa rAgavALA jIvonuM saMyamanuM pAlana paNa ahitanuM kAraNa. bhavanA utkaTa rAgI javAna paNa muktiaSanA kAraNe saMyamanI kriyAthI raiveyakanI prApti. 3-10 | gADha mithyAtvakALamAM paNa mukti apa thavAnAM kAraNa. pa-6. | mAla, mokSano upAya ane mokSamArgamAM prasthita yogIo pratye je ona hepa che, teonuM dharmAnuSThAna paNa anarthakArI. | 13-18 sarva anya anuSThAna karatAM muktiapathI jevA guNanI prApti thAya tevA guNanI anya koIpaNa anuSThAnathI aprApti. 18-19 bhAre karmavALA jIvAnA ane alpakarmavALA jIvonA samAna anuSThAnamAM paNa phaLabaMdanI prApti. AzayanA bhadathI samAna anuSThAna paNa viSAdi pAMca maMdavALuM. 10. anuSThAnanA bhedanA kAraNabhUta bhavaabhinkaMga ane anAbhoganuM svarUpa. 27-28 anuSThAnanA pAMca bhadA. 28-29 vipAnuSThAna ane garAnuSThAnanuM svarUpa. 30-35 13. ananuSThAna, tahatuM anuSThAna ana amRtaanuSThAnanuM svarUpa. 14. acaramAvarta jIvo karatAM caramAvartI jIvonA guru Adi pUjanamAM bheda. 19-24 24-23 11 . | rUpa-38 39-4) Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40-43 4pa-47 20. muktiaSaprAdhAnyadvAciMzikA anukramaNikA zlioka naM. viSaya pAnA naM. } 15. acaramAvartamAM muktinA upAyanI svarUpayogyatA ane caramAvartamAM samucitayogyatA. 13. caramAvartamAM prAyaH tahetu anuSThAnanI prApti. 43-44 17. tahetu anuSThAnanA lakSaNanI abhavyamAM ativyApti nathI, tenI yukti. 18-19. abhavya, durbhavya ke apunabaMdhakanA 8SamAM bhedanA abhAvanI yukti. 47-54 apunabaMdhakano muktino addeSa kriyArAgano janaka. 54-59 bAbaphaLanI apekSAthI yukta muktiadveSa kriyArAgano janaka. 59-61 (i) abAdhyaphaLanI apekSAvALA jIvone mokSazAstranA zravaNa pratye anicchA. (ii) bAdhyaphaLanI apekSAvALA jIvone muktiaSamAM mArgAnusArI buddhinI prApti. 61-67 mugdha jIvone mArgamAM praveza karAvavA arthe gItArtho vaDe saubhAgyAdi phaLa mATe paNa tapa Adi ApavAnI vidhi. 17-70 kriyArAgano aprayojaka evo muktiadveSa bhavabhramaNanI alpatAnuM akAraNa che, te batAvanAra yukti. 70-7ra kiyArAgano janaka evo viziSTa muktiadveSa guNarAganuM bIja . 72-74 (i) viziSTa muktiaSathI zubhabhAvanI paraMparA. 74-75 (ii) viziSTa muktiaSavALA jIvonI prakRti. 74-75 viziSTa muktiadveSanI prAptithI mokSanI AsannatAne kAraNe sAdhakane pramodanI prApti. 75-76 28. | caramAvartI jIvone nizcita mokSanI AsannatA. 76-77 27. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/anukramaNikA viSaya zloka naM. 29. caramAvartI jIvone sankriyAmAM atyaMta anurAga. 30-31. | satniyAnA rAgathI zraddhAnI vRddhi, cittanI zuddhi, vIryano ullAsa, viziSTa smRti ane yogamArgamAM svairyanI prApti Adi kramathI yogamArgano vikAsa. 30. muktinA adveSanA kramathI apunarbaMdhakatA AdirUpe yogamArgamAM adhikArIpaNAnI prApti. * 12 pAnA naM. 77-78 78-81 81-82 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jha TrIM marda nama: | OM hrIM zrIzarkhezvarapArzvanAthAya namaH / 3% che namaH | nyAyAcArya-nyAyavizArada-zrImadyazovijayopAdhyAyaviracitA __ svopajJavRttiyutA dvAtriMzadvAtriMzikA antargata muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA-13 avataraNikA : ukteSu pUrvasevAbhedeSu muktyadveSaM prAdhAnyena puraskurvanAha - avataraNitArtha : kahevAyelA pUrvasevAnA bhedomAM muktiadveSane pradhAnapaNAthI batAvatAM graMthakArazrI kahe che - bhAvArtha : pUrvanI pUrvasevAddhAtrizikA'mAM pUrvasevAnA (1) gurudevAdi pUjana, (2) sadAcAra, (3) tapa ane (4) muktiadveSa - e cAra bhedo batAvyA. te cAra bhedomAM muktiadveSa pradhAna che, te batAvavA mATe tenI svataMtra dvAtrizikA graMthakArazrIe karela che. tethI prastuta lAtrizikAmAM muktiaSanuM kaI rIte pradhAnapaNuM che te spaSTa kare che - Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukti aSaprAdhAnyadvAciMzikA/bloka-1 zloka : uktabhedeSu yogIndrermuktyadveSaH prazasyate / muktyupAyeSu no ceSTA malanAyaiva yattataH / / 1 / / anvayArtha : ya-je kAraNathI, vedA=muktiadvaiSavALAnI mana-vacana-kAyAnI pravRttirUpa ceSTA avarUpA=muktinA upAyonA matanAva=malana mATe ja=vinAza nimitta ja no nathI, tata =te kAraNathI muvacaSa =muktino adveSa, vAmey= kahevAyelA bhedomAM-pUrvanI batrIzImAM kahevAyelA pUrvasevAnA cAra bhedomAM, coLI =yogI vaDe=bhagavAna vaDe praza=prazasta kahevAyo che. [1] zlokArca - je kAraNathI ceSTA-muktiadvaiSavALAnI mana-vacana-kAyAnI pravRtirUpa ceSTA, muktinA upAyonA malana mATe ja nathI vinAza nimitta ja nathI, te kAraNathI ukta bhedomAM muktiadveSa yogIndra vaDe prazasta kahevAyo che. ||1| noMdha:- zlokamAM mutyupAyeSu' e saptamI vibhakti che, te yogabiMdu zloka-141 pramANe SaSThI arthamAM che. TIkA : uktabhedeSviti-malanAyaiva-vinAzanimittameva, taddhi bhavopAyotkaTecchayA syAt, sA ca na muktyadveSa iti muktyupAyamalanA'bhAvaprayojako'yam / / 1 / / TIkArya : matanAva .... prayogaDayam | zlokamAM kahyuM ke muktiadvaiSavALAnI ceSTA muktinA upAyanA malana mATe ja nathI. tethI "patana' zabdano artha spaSTa kare che - matAnAva=vinAzanimittaNeva AnAthI e prApta thAya ke muktinA keSavALA jIvo je mana-vacana-kAyAnI pravRtti kare che, te sarva pravRtti muktinA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/zloka-1 upAyanA vinAza mATe ja che; kema ke mokSa pratye dveSa che, tethI mokSanA upAya pratye paNa dveSa che. tethI teonI bhoganI ke dharmanI sarva pravRtti muktinA upAyano vinAza ja kare che. te=malana, bhavanA upAyanI utkaTa icchAthI thAya che. AnAthI e prApta thAya ke je jIvone bhavanA upAyo pratye atyaMta rAga hoya che, teone bhavanA upAyamAM=bhavanA upAyabhUta bhogomAM, utkaTa icchA hoya che, ane tenA kAraNe muktinA upAyo pratye atyaMta vimukhabhAva hoya che. tethI muktinA upAyonuM malana thAya che. sA ca=ane te=bhavanA upAyanI utkaTa icchA=bhavatA upAyabhUta evA bhogomAM utkaTa icchA, muktiadveSa hote chate nathI. ethI muktinA upAyanA malananA abhAvano prayojaka A che=muktiadveSa che. 3 AnAthI e phalita thAya ke muktiadveSane kAraNe bhavanA upAyamAM utkaTa icchA nahIM hovAthI muktinA upAyonI malanA thatI nathI. tethI muktiadveSa muktinA upAyanI malanAnA abhAvano prayojaka che. 1 bhAvArtha : zreSTha pUrvasevA - muktiadveSa : je jIvone bhavanA upAyabhUta evA bhogono utkaTa rAga che te jIvone te bhogomAM utkaTa icchA che, ane tevA jIvonI mana-vacana-kAyAnI pravRtti mokSanA upAyonA vinAzanuM kAraNa che; kema ke bhavanA upAyothI viruddha mokSanA upAyo che. tethI jeone bhavanA upAyomAM gADha rAga che, te jIvo bhavathI viruddha evA mokSanA upAyane abhimukha paNa thatA nathI, paraMtu tenAthI dUra dUra rahe che. tethI bhavanA upAyanI utkaTa icchA muktinA upAyanA vinAzanuM kAraNa che; ane je jIvomAM muktino adveSa che, te jIvomAM bhavanA upAyonI utkaTa icchA hotI nathI, tethI muktinA upAyonuM malana thatuM nathI. tethI e phalita thayuM ke muktinA adveSavALAnI mana-vacana-kAyAnI pravRtti muktinA upAyonA vinAzanuM kAraNa nathI. tethI bhagavAne pUrvasevAnA cAre Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukitaadveSaprAdhAnyadvAtrizikA/zloka-1-2 bhedomAM muktinA aSanI prazaMsA karela che. mATe pUrvasevAnA cAre bhedomAM muktiaddeSa pradhAna che. AvA avataraNikA : pUrvazloka-1mAM kahyuM ke muktinA advaiSavALAnI ceSTA muktinA upAyonA malana mATe nathI. tethI have muktinA dveSavALAnI ceSTA kaI rIte muktinA upAyanuM malana karIne anarthakArI che, te batAve che - zloka : viSAnatRptisadRzaM tadyato vratadurgrahaH / uktaH zAstreSu zastrAgnivyAladurgrahasannibhaH / / 2 / / anvayArca - tatsate muktinA upAyanuM malana muktinA upAyanA malananA kAraNabhUta evuM dharmanuM AcaraNa, viSAtratRptidRzaM viSavALA aghathI tRpti sadaza che; yata: =je kAraNathI zAstra zAstromAM yoganA svarUpane batAvanArA graMthomAM vrata, vratono dugraha vratono asamyagU aMgIkAra zanivyAnadatrima = zastra, agni ane sApanA durraha jevo 3 =kahevAyo che. rA. zlokArca - te muktinA upAyanuM malana, viSARtRtisadeza che, je kAraNathI zAstromAM vratono durgaha zastra, agni ane sApanA durraha jevo kahevAyo che. IIrA noMdha :- zlokamAM ta" zabdathI muktinA upAyanuM malana grahaNa karavAnuM che ane muktinA upAyanA malananuM kAraNa vinA upAyanI utkaTa icchAvALAnI manavacana-kAyAnI ceSTA che. te rUpa kAraNamAM kAryano upacAra karIne ceSTAne muktinA upAyanA malanarUpe ahIM grahaNa karela che. TIkA : viSeti-tad-muktyupAyamalanaM, viSAnatRptisadRzaM, ApAtataH sukhAbhAsahetutve'pi bahutaraduHkhAnubandhitvAt, yadyasmAdbratAnAM durgraho'samyagaGgIkAra uktaH zAstreSu Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA|zloka-2 5 yogasvarUpanirUpakagrantheSu zastrAgnivyAlAnAM yo durgraho durgRhItatvaM tena sannibhaH sadRzo'sundarapariNAmatvAt / / 2 / / TIkArya H ta=muvatyupAyamananaM, ..... paramatcAt / / te=muktinA upAyanuM malana= muktinA upAyanA malanamAM kAraNIbhUta evI bAhya dharmanI ceSTA, vizvAnnatRptisadeza che; kema ke ApAtathI sukhAbhAsano hetu hovA chatAM paNa bahutara du:khAnubaMdhIpaNuM che=muktinA upAyanA malananA kAraNIbhUta evI kriyAomAM tAtkAlika devAdigatinI prAptinuM kAraNapaNuM hovAthI sthUlathI sukhAbhAsanuM hetupaNuM hovA chatAM paNa, viparyAsa utpanna karAvIne duraMta saMsAranA paribhramaNanuM kAraNapaNuM hovAthI, bahutara duHkhAnubaMdhIpaNuM che; yar (yataH)=yasmA=je kAraNathI vratono durrAha=vratono asamyag aMgIkAra, zAstromAM=yoganA svarUpanuM nirUpaNa karanArA graMthomAM, zastra, agni ane sApanA dugraha jevo kahevAyo che; kema ke asuMdara pariNAmapaNuM che. 2 noMdha :- TIkAmAM 'yadyasmAr' che, te sthAne zloka anusAra 'vataH=yasmAr', pATha joIe tema lAge che. tethI te pramANe artha karela che. bhAvArtha : bhavanA utkaTa rAgavALA jIvonuM saMyamanuM pAlana paNa ahitanuM kAraNa : je jIvone bhavanA upAyabhUta evA bhogAdi pratye utkaTa icchA che, teonI mana-vacana-kAyAnI pravRtti muktinA upAyanA malananuM kAraNa che, ane te kriyAothI je sukha thAya che te viSavALA annathI thatI tRpti jevuM che. jema, viSathI yukta anna khAvAthI kSudhAnI tRpti thAya che, paraMtu te tRpti vinAzanuM kAraNa che, tema bhavanA upAyanI utkaTa icchAvALA jIvonI dharmanI pravRtti muktinA upAyanA malananuM kAraNa hovAne kAraNe, tAtkAlika te pravRttithI devAdigati prApta thAya topaNa ghaNA bhavo sudhI duHkhonI paraMparAnuM kAraNa bane che. temAM yukti batAve che ke je jIvo vratone asamyag aMgIkAra kare che, te jIvonA vratonA aMgIkArane, yogane kahenArA graMthomAM zastra, agni ane Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-2-3 sApane kharAba rIte grahaNa karavA jevo kahela che. jema zastra zatruthI rakSaNanuM kAraNa che, tema vrato moharUpI zatruthI rakSaNanuM kAraNa che; paraMtu jema zastra kharAba rIte grahaNa karavAmAM Ave to svanA rakSaNane badale svanA vinAzanuM kAraNa bane che, tema asamyaga rIte grahaNa karAyelAM vrato mohathI potAnuM rakSaNa karavAne badale duraMta saMsAramAM ghaNAM duHkhonI prAptinuM kAraNa bane che. tethI te vratagrahaNa muktinA upAyano vinAza karIne dIrgha saMsAranA paribhramaNanuM kAraNa bane che. ahIM vizeSa e che ke je jIvo bhagavAnanA vacanathI viparIta rucivALA che ane teonI te viparIta ruci anivartinIya hoya to teonuM vratonuM grahaNa duraMta saMsAranuM kAraNa che; kema ke bhagavAnanA vacanathI viparIta rUci e atattvanI ruci che ane te atattvanI ruci bhavanA upAyanI ruci che, ane bhavanA upAyanI te ruci anivartanIya hoya to bhavanA upAyamAM utkaTa icchA che, ane bhavanA upAyamAM utkaTa icchAvALA jIvo vratomAM mana-vacana-kAyAnI pravRtti kare to paNa teonAM vrato pApAnubaMdhI puNya baMdhAvIne duraMta saMsAranuM kAraNa bane. jema jamAline anivartinIya evA atattvanI ruci dIrgha saMsAranA paribhramaNanuM kAraNa banI. AnAthI e phalita thAya ke muktinA adraSavALA jIvone prAyaH bhavanA upAyamAM utkaTa icchA hotI nathI, tethI bhagavAnanA vacanathI viparIta ruci hovA chatAM upadezAdithI nivartana pAme tevI hoya che, jethI teonI vratanI kriyA dUradUravartI paNa avazya mokSanuM kAraNa bane che, paraMtu mokSanA upAyanA vinAzanuM kAraNa banatI nathI; jyAre anivartinIya asagrahavALA jIvonI vratonI kriyA muktinA upAyanA vinAzanuM kAraNa bane che, tethI duraMta saMsAranA paribhramaNanuM kAraNa thAya che. rA avatAraNikA : nanu durgRhItAdapi zrAmaNyAtsuralokalAbha: keSAMcid bhavatIti kthmtraasundrtetrA - Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA|zloka-3 avataraNikArya : kharAba rIte paNa grahaNa karAyelA zramaNapaNAthI keTalAkane devalokano lAbha thAya che. ethI ahIM=kharAba rIte grahaNa karAyelA zramaNapaNAmAM, asuMdaratA kema che ? kRtyatra=e prakAranI AzaMkAmAM Adu=kahe che * 'duvRMdItApi' - ahIM 'pa' thI e kahevuM che ke suMdara rIte grahaNa karAyelA zramaNapaNAthI to devalokanI prApti thAya che, paraMtu kharAba rIte grahaNa karAyelA zramaNapaNAthI paNa keTalAkane devalokanI prApti thAya che. bhAvArtha: pUrvazloka-2mAM kahyuM ke vratono asamyag aMgIkAra kharAba rIte grahaNa karAyelA zastrAdi jevo che. tyAM zaMkA karatAM pUrvapakSI kahe che ke kharAba rIte grahaNa karAyelA paNa sAdhupaNAthI keTalAka jIvone devalokanI prApti thAya che. tethI kharAba rIte grahaNa karAyelA sAdhupaNAmAM asuMdaratA kema che ? ethI kahe che - zloka H graiveyakAptirapyasmAdvipAkavirasA'hitA / mukyadveSazca tatrApi kAraNaM na kriyaiva hi / / 3 / / anvayArtha : - // cha asmA=AnAthI=vratanA dugrahathI vipAvirasA veyAptipi=vipAkathI virasa traiveyakanI prApti paNa aditA=aniSTa che tatrApi ==ane tyAM paNa=devalokanI prAptimAM paNa muttvadveSaH=muktino adveSa naM=kAraNa che eiva di na=kriyA ja nahIM=kriyA ja kAraNa nathI. / / 3 / / zlokArtha : AnAthI=vratanA dugrahathI, vipAkathI virasa evI traiveyakanI prApti paNa aniSTa che, ane tyAM paNa=devalokanI prAptimAM paNa, muktino adveSa kAraNa che, kriyA ja nahIM arthAt kriyA ja kAraNa nathI. 11311 'veyAptivi' - ahIM 'pa' thI e kahevuM che ke vratanA dugrahathI narakanI prApti to aniSTa che, paraMtu traiveyakanI prApti paNa aniSTa che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiaSaprAdhAnyadvArnAizikA/zloka-3 'tatra' - ahIM 'pa' thI e kahevuM che ke zuddha saMyamanA pAlanathI navamA grevayakanI prApti thAya che, tyAM to muktiaddeSa kAraNa che, paraMtu vratanA durrahathI prApta thatA navamA greveyakanI prAptimAM paNa muktiadveSa kAraNa che, mAtra saMyamanI kriyAnuM pAlana nahIM. TIkA : graiveyakAptiriti-asmAd-vratadurgrahAt, graiveyakAptirapi=zuddhasamAcAravatsu sAdhuSu cakravAdibhiH pUjyamAneSu dRSTeSu sampannatatpUjAspRhANAM tathAvidhAnyakAraNavatAM ca keSAJcid vyApatradarzanAnAmapi prANinAM navamagraiveyakaprAptirapi, vipAkavirasA bahutaraduHkhAnubandhabIjatvena pariNativirasA ahitA aniSTA tattvatazcaurjitabahuvibhUtivaditi draSTavyaM / tatrApi navamagraiveyakaprAptAvapi ca muktyadveSaH kAraNaM na kevalA kriyaiva hi akhaNDadravyazrAmaNyaparipAlanalakSaNA / taku - ganenA prakAre pAmavoDatra tattvata: | tistu yattateDapi tathA vecANamAmina:" 1 (thoviMdu jJo-246) kRti pArUA. TIkArca - smAr..... tathA vAmanaH | ti | AnAthI=vratanA durgahathI, vipAkavirasa evI bahutara dukhAkubaMdhanuM bIjapaDyuM hovAne kAraNe pariNatithI virasa evI, raiveyakanI prApti paNa=cakravartI AdithI pUjAtA zuddha samAcAravALA sAdhune jotAM tevI pUjAnI spRhAne prApta thayelA, ane tevA prakAranA anya kAraNavALA keTalAka vyApajJadarzanavALA paNa prANIone navamA greveyakanI prApti paNa, tatvathI cauryathI prApta bahu vibhUtinI jema ahita che=aniSTa che, e pramANe jANavuM ane tyAM paNa=navamA raiveyakanI prAptimAM paNa muktiadveSa kAraNa che, kevaLa akhaMDa dravyazrAmagRparipAlanasvarUpa kriyA ja nahIM. te kahevAyuM che=zlokamAM je kahevAyuM te "yogabindu' - zloka-146mAM kahevAyuM che - Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-3 : "je kAraNathI A prakArathI paNa=labdhipUjAdhiarthIpaNAnA prakArathI paNa, dveSAbhAva= muktiadveSa. ahIM dravyasAdhupaNAmAM, tattvathI hita che te kAraNathI teo paNa=dravyasAdhupaNuM pALanArAo paNa, te prakAranA kalyANane prApta karanArA che." ti' zabda yogabiMdu graMtha'nA uddharaNanI samAptimAM che. sAA vyApatrarzanAnA' ahIM 'T' thI e kahevuM che ke samyagdarzanathI bhraSTa na thayA hoya tevAone to navamA greveyakanI prApti thAya, paraMtu samyagdarzanathI bhraSTa thayelAne paNa navamAM caiveyakanI prApti thAya. bhAvArtha :bhavanA utkaTa rAgI jIvone paNa muktiadveSanA kAraNe saMyamanI kriyAthI raiveyakanI prApti : zuddha saMyama pALanArA sAdhuone cakravartI AdithI pUjAtA joIne "huM paNa saMyama lauM to cakravartI Adi mArI pUjA kare" tevI pUjAnI spRhAthI koI saMyama grahaNa kare athavA to tevA prakAranA anya kAraNane sAme rAkhIne saMyama grahaNa kare arthAt pUjA sivAyanA anya AlokanA ke paralokanA kAraNane sAme rAkhIne saMyama grahaNa kare, evA keTalAka samyagdarzanathI bhraSTa thayelA jIvone, AvA tuccha AzayarUpa kharAba vratanA pAlanathI navamA raiveyakanI prApti thAya che, te vipAkathI aniSTa che; kema ke te pravrajyAthI kiMcitkALa mATe raiveyakanI prAptikRta sukha hovA chatAM te pravajyA ghaNA duHkhanA anubaMdhanuM bIja che. tethI jema koI corI karIne ghaNI vibhUti meLave topaNa tattvathI te ahitarUpa che; kema ke AlokamAM paNa anarthanuM kAraNa banI zake. kadAca puNyanA sahakArathI AlokanA anarthanuM kAraNa na bane topaNa paralokamAM avazya anarthanuM kAraNa che; tema kharAba rIte grahaNa karAyelI pravrajyA paNa tattvathI anartharUpa che. AnAthI e batAvavuM che ke kharAba rIte grahaNa karAyelA saMyamathI devalokanI prApti hovA chatAM te suMdara nathI. have e batAvavuM che ke kharAba rIte grahaNa karAyelA saMyamavALA jIvone paNa navamA raiveyakanI prApti thAya che, temAM mukhya kAraNa muktino adveSa che, paraMtu mAtra niraticAra dravyasAdhupaNAnA pAlananI kriyA kAraNa nathI. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/zloka-3-4 AnAthI e prApta thAya ke saMyama grahaNa karyA pachI saMpUrNa aticAra vinAnuM dravyasAdhupaNuM pALeluM hoya ane muktino adveSa hoya evA ja jIvo dravyasAdhupaNAnA pAlanathI yukta evA muktinA adveSanA baLathI utkRSTathI navamA traiveyaka sudhI jAya che; Ama chatAM tattvano viparyAsa hovAne kAraNe Aloka ane paralokanI spRhAvALA hoya che, tethI teonuM saMyama duraMta saMsAranA paribhramaNanuM kAraNa che. II3II 10 avataraNikA : pUrve kahyuM ke je jIvo samyagdarzanathI rahita che ane Aloka ane paralokanA tuccha padArthonI spRhAthI saMyama pALIne devalokamAM jAya che, tevA jIvo paNa muktinA adveSathI utkRSTathI navamA traiveyakane prApta kare che. tyAM prazna thAya ke AvA jIvone bhavatA upAyamAM utkaTa icchA che, AthI jamahAkalyANanA kAraNabhUta evA saMyamane tuccha aihika phaLa mATe grahaNa kare che; ane bhavanA upAyanI utkaTa icchAvALA jIvone muktiadveSa ane cAritranI kriyAdimAM adveSa saMbhave nahIM; kema ke bhavanA upAyanI utkaTa icchA saMpUrNa bhogarahita evI mukti pratye dveSa utpanna karAve tevI che, ane bhoganA tyAgarUpa cAritranI kriyA pratye paNa dveSa utpanna karAve tevI che. tethI AvA jIvone muktino dveSa ane cAritranI kriyAdino dveSa thavo joIe, tenA badale teone cAritrano adveSa ane muktino adveSa kema thayo ? tethI kahe che zloka H lAbhAdyarthitayopAye phale cApratipattita: / vyApannadarzanAnAM hi na dveSo dravyaliGginAm / / 4 / / anvayArtha : vyApannavarganAnAM dravyiiAnAm=vyApannadarzanavALA evA dravyaliMgIone sAmAyitayopAyelAbhAdi arthIpaNAthI upAyamAM aprativRttitaH = te=ane apratipattithI phLamAM na dveSaH=dveSa nathI. / / 4 / / Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA|zloka-4 zlokArtha : vyApannadarzanavALA dravyaliMgione lAbhAdi arthIpaNAthI upAyamAM ane apratipattithI phaLamAM dveSa nathI. [4]] zlokamAM 'di' vAkyAlaMkAramAM che. 11 TIkA : lAbheti vyApatradarzanAnAM hi dravyaliGiganAM upAye cAritrakriyAdau lAbhAdyarthitayaiva na dveSo rAgasAmagryAM dveSAnavakAzAt phale ca mokSarUpe'pratipattita eva na dveSaH, na hi te mokSaM svargAdisukhAd bhinnaM pratIyanti yatra dveSAvakAza: syAt svargAdisukhAbhinnatvena pratIyamAne tu tatra teSAM rAga eva, vastuto bhinnasya tasya pratItAvapi sveSTavighAtazaGkayA tatra dveSo na syAditi draSTavyam / / 4 // TIkArya : vyApatradarzanAnAM dravyam / / vyApannadarzanavALA evA dravyaliMgIone upAyarUpa cAritrAdi kriyAmAM=aihikAdi sukhanA upAyarUpa cAritranI kriyA AdimAM, lAbhAdinA arthIpaNAthI ja=AlokamAM ke paralokamAM lAbhAdinA arthIpaNAthI ja, dveSa nathI; kema ke rAganI sAmagrImAM dveSano anavakAza che=AlokanA ane paralokanA lAbhanI sAmagrIrUpa cAritranI kriyAdimAM dveSano anavakAza che, ane mokSarUpa phLamAM apratipatti hovAne kAraNe ja=mokSano asvIkAra hovAne kAraNe ja, mokSano dveSa nathI. vyApannadarzanavALA jIvone, mokSanI apratipatti kema che ? tethI kahe che teo=vyApannadarzanavALA dravyaliMgIo, svargAdi sukhathI bhinna evA mokSane mAnatA nathI, jemAM=je mokSamAM, dveSano avakAza thAya; paraMtu svargAdi sukhathI abhijJapaNA vaDe jaNAtA evA temAM=mokSamAM, teone rAga ja che. vastutaH bhinna evA tenI pratItimAM paNa-svargAdithI bhinna evA mokSanI pratItimAM paNa, svaiSTanA vyAghAtanI zaMkAthI=svaiSTa evA aihika sukhanA vyAghAtanI zaMkAthI, tyAM=muktimAM, dveSa na thAya, e pramANe jANavuM. / / 4 / / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-4 noMdha :- vyApannadarzana eTale samyagdarzanathI bhraSTa evo artha thAya, paraMtu je jIvo potAnA samyagdarzanarUpa AtmaguNathI anAdikALathI bhraSTa che, tevA acaramAvartI bhavya jIvo ke abhavya jIvo paNa grahaNa thAya che ane samyaktva pAmIne bhraSTa thayelA paNa grahaNa thAya che; ane te sarvane mokSamAM adveSa kema che ? ane cAritra pratye adveSa kema che ? te prastuta zlokamAM batAvela che. bhAvArtha : je jIvone atattva pratyeno anivartinIya Agraha che te sarva jIvo vyApazradarzanavALA che, ane evA jIvo bAhya AcaraNAthI saMpUrNa sAdhupaNuM pALatA hoya, topaNa Aloka ane paralokanI AzaMsAthI teonI saMyamamAM pravRtti hovAne kAraNe teone tuccha aihika sukha pratyenuM gADha AkarSaNa che. tethI sAmAnya rIte temane bAhya sukhanA tyAgarUpa cAritranI kriyA pratye dveSa thavo joIe. Ama chatAM AlokanA athavA paralokanA sukhanA lAbhanA artha hovAne kAraNe AlokanA sukhanA ke paralokanA sukhanA upAyabhUta cAritramAM teone leSa thato nathI; kema ke rAganI sAmagrImAM dveSano avakAza nathI. jema majUrane majUrI karavI priya nathI, Ama chatAM dhanano arthI hovAthI majUrInuM kAma maLe che tyAre majUrI pratye dveSa thato nathI; kema ke dhananA lAbhano upAya majUrI che. tema je jIvo aihika sukhanA ke pAralaukika sukhanA arthI che ane teno upAya cAritra che tema jANe che, teone cAritra pratye dveSa thato nathI. vaLI cAritranA mokSarUpa phaLamAM apratipatti hovAne kAraNe mokSano dveSa thato nathI. Azaya e che ke je jIvone saMsArano gADha rAga che, te jIvo paNa "A cAritranI kriyA saMsArasukhanI prAptinuM kAraNa che" tevI buddhi thAya to cAritra grahaNa kare che, ane mAne che ke AvI saMyamanI kriyAnuM phaLa jemAM koI bhoganI sAmagrI na hoya tevA asAra mokSanuM kAraNa bane nahIM. mATe A kriyAnA phaLarUpe mokSanI prApti thAya che tevuM vacana teone grAhya thatuM nathI, paraMtu teo mAne che ke A saMyamanI kriyAnuM phaLa zAstrakAroe je mokSa kahyo che, te mokSa bhogavilAsarUpa che. tethI paramArthathI svargathI abhinnarUpe ja teone mokSanI Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyAbiMzikA/zloka-4-5 pratIti che, tethI teone mokSamAM dveSa thato nathI, paraMtu svargathI abhinnarUpe pratIta thatA evA mokSamAM rAga ja thAya che. AnAthI e prApta thAya ke keTalAka jIvone mokSa zabdathI bhogavilAsarUpa svarga ja vAcya dekhAya che, ane te cAritranuM phaLa che tema dekhAya che; ane tevA jIvone svargathI bhinna mokSa pratIta thato nathI. tethI svargathI bhinna evA mokSane teo mAnatA ja nathI. tethI tenA pratye teone dveSa thato nathI; kema ke je vastu jagatamAM na hoya tenA pratye dveSa thAya nahIM, ane svargathI abhinnarUpe je mokSa pratIta thAya che, te potAne iSTa che, tethI tyAM rAga thAya che. ahIM prazna thAya ke keTalAka vyApatradarzanavALA jIvo paNa mokSane svargathI bhinnarUpe jANe che. teone to bhoga pratyeno gADha rAga hovAne kAraNe mokSa pratye dveSa thavo joIe. tethI 'vastuta: ..... thI gaMthakArazrI kahe che - je vyApatradarzanavALA jIvone svargathI bhinna mokSa pratIta thAya che, tyAM temane dveSa thavo joIe; Ama chatAM "mokSa pratyeno dveSa mArA iSTa evA bhogasukhanI prAptimAM vyAghAtaka che." tevI zaMkA thavAne kAraNe mokSamAM dveSa karatA nathI. jema sAmAnya rIte manuSyane viSTA Adi padArthone joIne dveSa thAya che, Ama chatAM huM viSTA Adi padArthone joIne dveSa karIza to mane aniSTa evA karmabaMdhanI prApti thaze,' evA bodhavALA jIvo viSTA Adi padArthane jue che tyAre paNa leSa karatA nathI, paraMtu upekSA kare che; tema bhautika sukha pratye gADha rAgavALA evA vyApannadarzanavALA jemaNe saMyamano svIkAra karyo che evA dravyaliMgIo, svargathI mokSa bhinna che" ema zAstravacanAdinA baLathI jANavA chatAM tenA pratye jo huM dveSa karIza to mane mArA iSTanI prApti thaze nahIM' tevI zaMkAthI dveSa karatA nathI. mATe muktinA aSanA baLathI saMyamanA AcAro pALIne utkRSTathI navamA caiveyakanI teo prApti kare che. AjanA avataraNikA : prathama zlokanI avataraNikAmAM kahyuM ke pUrvasevAnA sarva bhedomAM muktiadveSanuM prAdhAnya batAvavA arthe kahe che ane te muktiadveSanuM prAdhAnya batAvavA mATe prathama zlokamAM kahyuM ke muktino adveSa hote chate Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/zloka-5 bhavanA upAyanI utkaTa icchA prAyaH hotI nathI. tethI muktiadveSavALAnI mana-vacana-kAyAnI ceSTA muktinA upAyanA malananuM kAraNa banatI nathI.' A kathana jeone mukti pratye dveSa nathI tevA pUrvasevA sevanArA prakRtibhadraka jIvone AzrayIne che; kema ke teono muktiadveSa ratnatrayIthI vimukha thavAnuM kAraNa nathI. vaLI jeone bhavatA upAyamAM utkaTa icchA che, teo atattvamAM anivartanIya rAgavALA che, ane tevA jIvo vrato grahaNa kare topaNa teonuM vratonuM grahaNa duraMta saMsAranuM kAraNa che; ane AvA jIvone paNa vratanA pAlanathI traiveyakanI prApti thAya che, temAM mukhya kAraNa muktiadveSa che, te vAta pUrvamAM batAvIne muktiadveSanuM mAhAtmya batAvyuM. have je jIvone muktiadveSa nathI, tevA jIvo pUrvasevAnA anya traNa upAyonuM sevana karatA hoya te paNa hitakArI nathI, te batAvIne paNa muktiadveSanuM mAhAtmya batAve che - zloka H muktau ca muktyupAye ca muktyarthaM prasthite punaH / yasya dveSo na tasyaiva nyAyyaM gurvAdipUjanam / / 5 / / anvayArtha : punaH=vaLI, mutta=muktimAM mutyupAye ==ane muktinA upAyamAM mukhyartha dha prasthite ane mukti mATe prasthita evA yogIomAM vasya=jene dveSo: na= dveSa nathI tattvava=temanuM ja purvAtipUnana=guru AdinuM pUjana cAvyuM=ucita 8. 11411 zlokArtha : vaLI, muktimAM ane muktinA ucita upAyamAM ane mukti mATe prasthita evA yogIomAM jene dveSa nathI, tenuM ja guru AdinuM pUjana ucita che. pA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/zloka-5-6 15 + 'nurvAdhUinanam' ahIM 'vi' thI devanuM ane atithinuM pUjana grahaNa karavuM ane bhedarUpa sadAcAra ane tapanuM grahaNa karavuM. upalakSaNathI pUrvasevAnA anya TIkA H muoi ceti-spaSTaH / / zlokano artha spaSTa hovAthI graMthakArazrIe TIkA lakhela nathI. pA bhAvArtha: mokSa, mokSano upAya ane mokSamArgamAM prasthita yogIo pratye dveSavALAonuM dharmAnuSThAna paNa anarthakArI : pUrNa sukhamaya mukti che. muktino upAya yogamArga che, je yogamArga jIvanI aMtaraMga pariNati ane pariNatinI niSpattine anukULa bAhya ucita AcaraNA svarUpa che; ane muktinI prAptinA arthI evA yogIo muktinA upAyamAM pravRtti karatA hoya che. A traNe pratye jeone dveSa che arthAt (1) mukti pratye, (2) muktinA upAya pratye ane (3) mukti arthe prasthita evA yogIo pratye jeone dveSa che, teone muktiadveSa nathI. tethI tevA jIvo guru Adi pUjanarUpa ane upalakSaNathI tapa ane sadAcArarUpa pUrvasevAnA traNa bhedane sevatA hoya topaNa te nyAya nathI=ucita nathI. pA avataraNikA : pUrva zloka-5mAM kahyuM ke jene mukti AdimAM dveSa nathI, tenuM guru Adi pUjana vyApya che. tyAM prazna thAya ke muktidveSa hovA chatAM paNa guru AdinuM pUjana kare che, tapanuM sevana kare che, sadAcAra pALe che, te to ucita pravRtti che. tethI te anucita kema che ? tenA samAdhAna mATe kahe che zloka H gurudoSavataH svalpA satkriyApi guNAya na / bhautahanturyathA tasya padasparzaniSedhanam / / 6 / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 muktiadveSaprAdhAnyAviMzikA/zloka-6 anvayArtha : yathA hema bhautahantu:=mota sAdhune enAra tasya-nAlota sAdhunA padasparzaniSedhanam=56sparza niSedhana guNAya naguerA mATe nathI, tama gurudoSavata: moToSavANAnI svalpA satkriyApi-svalpa salliyA 5 guNa mATe nathI. // 1 // Reosirtha : jema bhota sAdhune haNanAranuM tenA padasparzanuM niSedhana guNa mATe nathI, tema moTA doSavALAnI svalA sakriyA paNa guNa mATe nathI. III * 'satkriyApi' mahI 'api' thI ye 5j asaliyA to ! bhATe nathI, paraMtu svalpa sankriyA paNa guNa mATe nathI. TIs: gurviti-gurudoSavata: adhikadoSavataH svalpA stokA satkriyApi sacceSTApi guNAya na bhavati yathA bhautahanturbhasmavratighAtakasya tasya bhautasya padasparzanasya caraNasaGghaTTanasya niSedhanaM / kasyacit khalu zabarasya kuto'pi prastAvAttapodhanAnAM pAdena sparzanaM mahate'narthAya sampadyata iti zrutadharmazAstrasya kadAcinmayUrapicchaiH prayojanamajAyata yadA'sau nipuNamanveSamANo na lebhe, tadA zrutamanena tathA bhautasAdhusamIpe tAni santi, yayAcire ca tAni tena tebhyaH, paraM na kiJcillebhe tato'sau zastravyApArapUrvakaM tAnigRhya jagrAha tAni, pAdena sparza ca parihatavAn / yathA'sya pAdasparzaparihAro guNo'pi zastravyApAreNopahatatvAnna guNa:, kiM tu doSa eva, evaM muktidveSiNAM gurudevAdipUjanaM yojanIyam / / 6 / / ToDArtha :___ gurudoSavato ..... yojanIyam / / guroSavApAnImapi SavANAnI, svalpA=thoDI, sankriyA paNa=suMdara ceSTA paNa, guNa mATe thatI nathI. jema bhautahajune=bhasmavratino ghAta karanArane, te bhotasAdhunA caraNanA sparzanuM caraNane aDakavAnuM, niSedhana, guNa mATe thatuM nathI. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zlokadRSTAMta A pramANe che - "koIpaNa prasaMgathI taparUpa dhanavALAnuM tapasvI evA sAdhunuM paga vaDe aDakavuM moTA anartha mATe thAya che," e pramANe dharmazAstramAM sAMbhaLIne koIka zabarane=bhIlane, kyAreka morapIchAMnuM prayojana prApta thayuM tyAre nipuNa zodha karatA evA ANe=bhIle, prApta na karyA te morapIchAM prApta na karyA tyAre "bhotasAdhunI pAse te che=morapIchAM che te pramANe AnA vaDe bhIla vaDe, saMbhaLAyuM ane te=morapIchAM, teNe zabare, teo pAsethI bhItasAdhuo pAsethI, mAMgyAM, paraMtu kaMI prApta na thayAM. tethI AgaMbhIle, zastranA calAvavApUrvaka teno nigraha karIne=bhItasAdhune mArIne, te morapIchAM, grahaNa karyA, ane paga vaDe sparza parihAra karyo. jema AnokabhIlano, pagathI sparzano parihAra guNa hovA chatAM zastranA vyApAra vaDe upahatapaNuM hovAthI guNa nathI, paraMtu doSa ja che; e pramANe muktino dveSa karanArAonA gurudevAdi pUjananuM yojana karavuM muktino dveSa karanArAonuM gurudevAdi pUjana guNa mATe nathI, paraMtu doSa mATe ja che, ema yojana karavuM. 6 bhAvArtha - 9 mokSAdimAM haiSavALAonuM dharmAnuSThAna aphaLa : pUrvasevAmAM je guru Adi pUjana batAvela che, te prAthamika ucita pravRttirUpa che, jyAre (1) yogamArga to atyaMta ucita pravRttirUpa che, (2) yogamArgamAM prasthita yogIo atyaMta ucita pravRtti karanArA che, ane (3) yogamArganA paripUrNa sevananuM phaLa mokSa che. tethI jeone (1) atyaMta ucita pravRttirUpa evA yogamArga pratye, (2) atyaMta ucita pravRtti karanArA yogIo pratye ane (3) atyaMta ucita pravRttinA phaLarUpa mokSa pratye dveSa varte che, tevA jIvomAM prAthamika kakSAnI ucita pravRttirUpa gurupUjanAdi kriyA hoya topaNa guNa mATe thatI nathI; kema ke atyaMta ucita pravRttirUpa saMpUrNa yogamArga pratye jeone dveSa che, tevA vaiSavALA jIvonI thoDI ucita pravRtti paNa lAbha mATe thatI nathI; paraMtu jeone mukti Adi pratye dveSa nathI, teonI prAthamika kakSAnI ucita pravRtti uttara-uttaranI ucita pravRtti dvArA yogamArganI prApti karAvIne mokSarUpa Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 mutiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-6-7 phaLanI prAptinuM kAraNa bane che. mATe muktiaSavALA jIvonAM guru Adi pUjana nyAdhya che, anyanAM nahIM. jema bhautasAdhune haNanAranI bhautasAdhunI AzAtanAnA parihAra mATe pAdasparzanA nivAraNanI svalpa ucita kriyA guNa mATe nathI, tema muktidveSa Adi mahAdoSavALA jIvonI guru Adi pUjanarUpa svalpa sankriyA guNa mATe nathI. IIkA avataraNikA : muktidveSavALA jIvonI gurudevAdi pUjananI kriyA guNa mATe nathI, tene daDha karavA mATe kahe che - zloka : muktyadveSAnmahApApanivRttyA yAdRzo guNaH / gurvAdipUjanAttAdRk kevalAna bhavetkvacit / / 7 / / anvayArtha : muvASA-muktiadveSane kAraNe mahApAnivRttva=mahApApanI nivRtti thavAthI yAdRza guE=jevo guNa thAya che to tevo guNa vainAt mukipUganA-kevaLa guru AdinA pUjanathI =kyAreya na ma7thato nathI. IIkA zlokArca - muktiadveSane kAraNe mahApApanI nivRtti thavAthI jevo guNa thAya che, tevo guNa kevaLa guru AdinA pUjanathI kyAreya thato nathI. ll TIkA :muvIzleSAviti-spaSTa: pAchA zlokano artha spaSTa hovAthI graMthakArazrIe TIkA lakhela nathI. hA, bhAvArtha : je jIvone saMsAranI bhogasAmagrI pratye AkarSaNa ghaTayuM che ane tethI jeo prakRtibhadraka thayA che tevA jIvone muktino adveSa pragaTelo hoya che; ane Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikAzloka-7-8 muktinA aSane kAraNe mokSamArgathI atyaMta vimukhabhAva kare evA mahApApanI teone nivRtti thAya che, ane te mahApApanI nivRttine kAraNe AvA jIvo pAse koI mokSamArganuM varNana kare to mokSa ane mokSamArga pratye ruci thAya tevI lAyakAta pragaTelI hoya che. vaLI muktiaSathI pragaTa thayelI mahApApanI nivRttine kAraNe yogamArgane prApta karavAnA adhikArIrUpa guNa thayelo hoya che. tethI AvA jIvone kalyANanI paraMparArUpa mahAguNa prApta thAya che; ane je jIvone muktino adveSa nathI, te jIvone tevo guNa pragaTelo nathI, tethI tevA jIvo muktiadveSanA pariNAma vinA phakta guru Adi pUjana kare teTalAthI kyAreya muktiaSavALAne jevo guNa thAya che tevo guNa thato nathI arthAt muktiaSavALA jIvo yogamArganI prApti karIne sadgatinI paraMparA dvArA kalyANanI paraMparAne prApta kare che, tevA prakAranI kalyANanI paraMparAne muktiSavALA jIvo guru Adi pUjana dvArA kyAreya prApta karatA nathI. III avataraNikA - muktiaSavALA jIvo guru Adi pUjana karIne pUrvasevA dvArA yogamArganI bhUmikAne prApta kare che, jyAre muktinA ASavALA jIvo guru AdinuM pUjana karatA hoya to paNa temane guru AdinA pUjanathI yogamArganI ucita bhUmikAnI prApti thatI nathI. AvuM kema thAya che ? temAM graMthakArazrI yukti batAve che - ahIM vizeSa e che ke pUrvasevA eTale sAdhanAnI siddhi karavA mATenI pUrvabhUmikArUpa kriyA. jemAM vidyAsAdhaka pUrvasevA dvArA bhUmikA karIne vidyA sAdhavA mATe bese to vidyA sAdhavA mATe samartha bane, tema yogamArgano sAdhaka yogamArgane sAdhavA mATe pUrvabhUmikArUpa A cAra prakAranI pUrvasevAne Acare to yogamArgane sAdhavA mATe samartha bane che; ane pUrvasevAnA cAra bhedomAM muktiadveSa pradhAna che. tethI je jIvo muktiadvaiSavALA che ane pUrvasevAnAM anya traNa aMgone paNa seve che, teonI te pUrvasevAnI kriyA yogasAdhanAnI bhUmikAnI niSpattinuM kAraNa bane che; ane je jIvone muktino adveSa nathI te jIvo pUrvasevAnAM anya traNa aMgone sevatA hoya to paNa te traNa aMgonA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 muktiadveSaprAdhAnyadvAiizakA/zloka-8 sevanathI teone yogamArganA sevananI bhUmikAnI prApti thatI nathI. kema prApti thatI nathI ? te spaSTa karavA mATe graMthakArazrI kahe che - bloka : ekameva hyanuSThAnaM kartRbhedena bhidyate / sarujetarabhedena bhojanAdigataM yathA / / 8 / / anvayArtha - thI=jema sarunetara melena=rogI ane nirogInA bhedathI monanAditiMga bhojanAdi viSayaka manuSThAnaMtrakriyA mate judI paDe che, tema tRmana=kartAnA bhedathI parvameva di manuSThAnaM eka ja anuSThAna juduM paDe che. ICIL zlokArca - jema rogI ane nirogInA bhedathI bhojanAdi viSayaka kriyA judI paDe che, tema kartAnA bhedathI eka ja anuSThAna juduM paDe che. III TIkA : ekameveti-ekameva hyanuSThAnaM devatApUjanAdi kartRbhedena-caramAcaramAvartagatajantukartRkatayA bhidyate viziSyate sarujetarayo:-saroganIrogayoH, bhoktrodhaMdena bhojanAdigataM bhojanapAnazayanAdigataM yathA'nuSThAnaM, ekasya rogavRddhihetutvAt, anyasya balopacAyakatvAditi / sahakAribheda evAyaM na tu vastubheda iti cet ?, na itarasahakArisamavahitatvena phalavyApyatApekSayA tadavacchedakakAraNabhedasyaiva kalpanaucityAttathaivAnubhavAditi kalpalatAyAM vipaJcitatvAt / / 8 / / TIkArca - meva ...... vipazvitatvAn aa kartAnA bhedathIkacaramAvarta-acaramAvartamAM rahela jIvarUpa kartAnA bhedathI, eka ja devatApUjanAdi anuSThAna bheda pAme che=vizeSa bane che. je pramANe rogI ane Itara=nirogI evA, bhoktAnA bhedathI khAnAranA bhedathI, bhojanAdigata bhojana, pAna, zayatAdi viSayaka, kriyA bheda pAme che; kema ke ekad=sarogI evA bhoktAne, rogavRddhinuM hetupaNuM Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-8 che=bhojanAdi viSayaka kriyAnuM rogavRddhinuM hetupaNuM che, anyane nirogI evA bhoktAne, baLaupacAyakapaNuM che=bhojalAdiviSayaka kriyAnuM baLaupacAyakapaNuM che. ti' zabda zloka sparzI TIkAnI samAptimAM che. 'sahakArIbheda ja A che'=caramAvarta ane acaramAvartagata anuSThAnanA karUpa sahakArIbheda ja A che, paraMtu vastubheda nathI-caramAvarta ke acaramAvartavALA jIvo vaDe sevAtA devatApUjatAdi anuSThAnarUpa vastuno bheda nathI, e pramANe jo pUrvapakSI kahe to graMthakArazrI kahe che - ==tArI vAta barAbara nathI; kema ke itara sahakArI samavahitapaNArUpe= phaLa prati je anuSThAna kAraNa che, tenAthI Itara evA sahakArInA samavadhAnapaNArUpe, phaLanI sAthe vyApyatAnI apekSAe kAraNanI kAryanI sAthe vyApyatAnI apekSAe, ta8vacchedaka kAraNabhedanI jagaphaLabhedanA avacchedaka evA kAraNabhedanI ja, kalpanAnuM ucitapaNuM che. ahIM prazna thAya ke sahakArInA bhedathI kAryabheda thayo che tema svIkAravuM ke kAryabhedane anukULa evA kAraNabhedane kAraNe kAryabheda thayo che ema svIkAravuM ? 'temAM pramANa zuM? temAM hetu kahe che - te prakArano ja anubhava che phaLabhedane anukULa kAraNabhedane kAraNe ja phaLabheda thAya che, te prakArano ja anubhava che. ti=e pramANe=kAraNarUpa vastunA bhedathI ja phaLabheda thAya che, e pramANe, kalpalatAmAM arthAt syAdavAdakalpalatA' nAmanI 'zAstravArtAsamuccaya' graMthanI TIkAmAM, vistArathI varNana karAyeluM hovAthI pUrvapakSInI "sahakArIbhedanI vAta" barAbara nathI, ema avaya che. I8. bhAvArtha :kartAnA bhedathI anuSThAnano bheda - sAmAnya rIte caramAvartanI bahAranA jIvo bhavanA upAyanI utkaTa icchAvALA hoya che ane tevA jIvone prAyaH muktino adveSa hoto nathI. kvacit caramAvartanI Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-8 bahAranA jIvo saMyama grahaNa kare che ane navamA greveyakamAM jAya che, tyAre mokSanI apratipattine kAraNe ke svaISTavyAghAtaka zaMkAthI muktino dveSa karatA nathI; paraMtu te sivAyanA acaramAvartavALA jIvone mokSanuM varNana aprItikara hoya che, tethI teo muktinA vaiSavALA che; ane caramAvartavALA paNa badhA jIvo muktinA adraSavALA nathI, paraMtu je jIvo karmamaLanI alpatAne kAraNe yogamArganI sanmukha thayA che, tevA jIvomAM muktino addeSa vartI rahyo che. tene sAme rAkhIne ahIM kahe che ke caramAvartagata jIvakartaka devatApUjanAdi anuSThAna ane acaramAvartagata jIvakartaka devatApUjanAdi anuSThAna judAM che. tethI e prApta thAya ke acaramAvartavALA jIvo prAyaH muktiadvaiSavALA nathI, tethI teonuM devatApUjanAdi anuSThAna kalyANanI paraMparAnuM kAraNa banatuM nathI; ane caramAvartavALA jIvo prAyaH muktiaSavALA che, tethI teonuM devatApUjanAdi anuSThAna kalyANanI paraMparAnuM kAraNa bane che. mATe caramAvartavALA jIvo muktiadveSapUrvaka devatApUjanAdi kriyAo kare che, te kriyAo yogamArganI pUrvasevArUpa bane che, ane caramAvartanI bahAranA jIvo muktiadvaiSavALA nahIM hovAthI je devatApUjanAdi kriyA kare che te kriyAo yogamArganI pUrvasevArUpa banatI nathI. tethI caramAvarta ane acaramAvartavALA jIvarUpa kartAnA bhedathI eka ja devatApUjanAdi anuSThAna judA prakAranAM che te siddha thAya che. eka ja anuSThAna kartAnA bhedathI bhinna che, tethI tenuM phaLa bhinna che, temAM dRSTAMta batAve che - je pramANe be puruSa samAna bhojana-pAna karatA hoya, samAna zayanAdi karatA hoya, Ama chatAM te bemAMthI je rogI puruSa che tenI bhojanAdi kriyA rogavRddhinuM kAraNa bane che, ane te bemAMthI je nirogI puruSa che tenI bhojanAdi kriyA baLaupacAyaka bane che. tethI phalita thAya che ke eka ja anuSThAna kartAnA bhedathI judA prakAranuM che. mATe judA prakAranA anuSThAnane kAraNe juduM phaLa prApta thAya che. ahIM pUrvapakSI kahe ke baMnenA anuSThAnarUpa vastuno bheda nathI, paraMtu sahakArIbheda phaLabhedanuM kAraNa che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-8 23 pUrvapakSIno Azaya e che ke devatApUjanAdi anuSThAna caramAvartavALA jIvo kare che ane acaramAvartavALA jIvo kare che, te baMnenA anuSThAnamAM koI bheda nathI; paraMtu zaramAvartavALA ane acaramAvartavALA kartArUpa sahakArInA bhedane kAraNe caramAvartavALA jIvonA devatApUjanAdi anuSThAnathI pUrvasevArUpa kArya thAya che, ane acaramAvartavALA jIvonA devatApUjanAdi anuSThAnathI pUrvasevArUpa kArya thatuM nathI. tethI anuSThAnamAM bheda nathI, paraMtu sahakArInA bhedanA kAraNe phaLabheda thAya che. tene graMthakArazrI kahe che -- tArI vAta barAbara nathI; kema ke itara sahakArIthI sahita evA hetune phaLanI sAthe vyApya svIkAravAnI apekSAe phaLanA avacchedaka evA kAraNabhedanI ja kalpanA karavI ucita che. Azaya e che ke je devatApUjanAdi anuSThAna pUrvasevAnuM kArya kare che, te devatApUjanAdi anuSThAnane caramAvartavartI kartArUpa sahakArInI prApti thaI, mATe kArya thayuM; ane je devatApUjanAdi anuSThAna pUrvasevArUpa kArya karatA nathI, te devatApUjanAdi anuSThAnane caramAvartavartI kartArUpa sahakArInI prApti na thaI, mATe kArya na thayuM. tethI kAryabheda prati anuSThAnano bheda kAraNa nathI, paraMtu ekamAM sahakArInI prApti thaI mATe kArya thayuM ane bIjAmAM sahakArInI prApti na thaI mATe kArya na thayuM, ema pUrvapakSI kahe che, paraMtu ema sahakArIbheda mAnavA karatAM je juduM kArya thAya che tene anurUpa kAraNa juduM che, te pramANe mAnavuM ucita che arthAt je devatApUjanAdithI pUrvasevAnuM kArya thAya che, te devatApUjanAdi anuSThAna judA prakAranuM che, ane je devatApUjanAdithI pUrvasevArUpa kArya nathI thatuM te devatApUjanAdi anya prakAranuM che, tevI kalpanA karavI ucita che, tema graMthakArazrI kahe che, ane temAM hetu kahe che -- te prakArano ja anubhava che=jyAM jyAM kAryabheda thAya che, tyAM tyAM tene anukULa evA kAraNano bheda che, te prakArano ja anubhava che. Azaya e che ke anuSThAnarUpa kAraNa sarvathA ekasarakhuM hoya to te anuSThAnanuM kArya samAna ja thavuM joIe; paraMtu acaramAvartavALA jIva karatAM caramAvartavALA jIvathI sevAyeluM te ja anuSThAna judA prakAranuM thAya che, tethI judA prakAranuM kArya thAya che, e prakArano anubhava che. jema saMsAramAM paNa sarvathA ekasarakhI be Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-8-9 kriyAthI ekasarakhuM kArya thAya che, paraMtu be puruSa sarvathA samAna kriyA kare ane kArya juduM thAya che, tevo anubhava nathI. anubhavanA baLathI paNa nakkI thAya che ke kriyAnA vaijAtyakRta ja phaLanuM vaijAya che, paraMtu be kriyA sarvathA samAna hoya ane phaLabheda thAya te anubhava viruddha che, e pramANe "svAduvAdakalpalatA'mAM vistArathI batAvAyela che. mATe muktiaSavALA ane muktidveSavALA jIvo je devatApUjanAdi kare che, te baMnenuM anuSThAna eka samAna che, ema je pUrvapakSI kahe che, te vAta yukta nathI. AnAthI e phalita thAya ke citra karavAnI kriyA be puruSa samAna kare to citranI prApti paNa samAna ja thAya che, tema muktidveSavALA jIvo ane muktiaSavALA jIvo samAna ja aMtaraMgabhAvavALI gurupUjana Adi kriyA kare to bannene samAna ja phaLanI prApti thAya. vastutaH muktidveSavALA jIvo gurupUjanAdi kare che, tyAre paNa ucita pravRtti karavA pratyeno tevo pakSapAta nathI jevo muktiadvaiSavALAne che, tethI kriyAkALamAM vartatA bhAvabhedakRta kriyAbheda te bannenI kriyAmAM che. AthI ekanI kriyA yogamArganI pUrvasevA banatI nathI ane anyanI pUrvasevA yogamArganuM kAraNa bane che. dA avataraNikA : pUrvazlokamAM kahyuM ke eka ja devatApUjanAdi anuSThAna kartAnA bhedathI bheda pAme che. tethI have kartAnA bhedathI eka anuSThAna pAMca bhedavALuM kaI rIte bane che ? ane temAM kayAM anuSThAno phaLaprAptinuM kAraNa che ? ane kayAM anuSThAno phaLaprAptinuM kAraNa nathI ? te spaSTa karavA kahe che - zloka : bhavAbhiSvaGgatastenAnAbhogAcca viSAdiSu / anuSThAnatrayaM mithyA dvayaM satyaM viparyayAt / / 9 / / anvayArtha : tena te kAraNathI-kartAnA bhedathI anuSThAnano bheda che te kAraNathI, viSAviSa=viSAdi anuSThAnomAM mavamadhyata:=bhavanA abhivRMgane kAraNe Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/mloka-9 25 anAmonAX=ane anAbhogane kAraNe anuSThAnatrayaM=traNa anuSThAna mithyA= mithyA che=niSphaLa che, viparyayA viparyayane kAraNe dhruvaM=be anuSThAna satsaM= satya che=saphLa che. ||9|| zlokArtha : te kAraNathI=kartAnA bhedathI anuSThAnano bheda che te kAraNathI, viSAdi anuSThAnomAM bhavanA abhiSyaMgane kAraNe ane anAbhogane kAraNe traNa anuSThAna mithyA che, ane viparyayane kAraNe be anuSThAna satya che. IIIaa TIkA H bhaveti tena = kartRbhedAdanuSThAnabhedena bhavAbhiSvaGgataH - saMsArasukhAbhilASAt anAbhogataH - sammUrchanajapravRttitulyatayA ca viSAdiSvanuSThAneSu madhye, anuSThAnatrayamAdimaM mithyA=niSphalaM dvayamuttaraM ca satyaM saphalaM viparyayAt bhvaabhissvnggaanaamomAvAt / / 1 / / TIkArya :tena mavAminAmogAmAvAt / / te kAraNathI=kartAnA bhedathI anuSThAnano bheda che te kAraNathI, bhavatA abhiSyaMgathI=saMsAranA sukhanA abhilASathI, ane anAbhogathI=saMmUrchanaja pravRttitulyapaNAthI=saMmUcchima jIvonI pravRttinA samAnapaNAthI, viSAdi anuSThAnomAM AdinAM traNa mithyA che=niSphaLa che, ane viparyayathI=bhavAbhiSyaMga ane anAbhoganA abhAvathI, uttaradraya=pAchaLanAM be, satya che=saphaLa che. / / 9 / / noMdha :- ahIM vyaktibhedakRta kartAnA bhedathI anuSThAnano bheda nathI, paraMtu Azayabhedayukta kartAnA bhedathI anuSThAnano bheda che. bhAvArtha : AzayanA bhedathI bAhya samAna anuSThAna paNa viSAdi pAMca bhedavALuM : pUrvazlokamAM batAvyuM ke eka ja anuSThAna caramAvartagata ane acaramAvartagata jIvanA bhedathI judA prakAranuM bane che. tethI e phalita thAya ke -: Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA|zloka-9 acaramAvartagata jIvo prAyaH muktiadveSavALA nathI, tethI teonuM devatApUjanAdi anuSThAna judA prakAranuM che; ane caramAvartavALA jIvo prAyaH muktiadveSavALA che, tethI teonuM devatApUjanAdi anuSThAna judA prakAranuM che, ane tenA kAraNe zAstramAM viSAdi pAMca prakAranAM anuSThAna batAvyAM che. temAM prathamanAM traNa anuSThAna mithyA bane che=niSphaLa bane che; kema ke ca2mAvartanI bahAranA jIvomAM prAyaH saMsAranA sukhano abhilASa ghaNo hoya che, tethI dharmAnuSThAna paNa saMsAranA sukhanA abhilASathI kare che athavA to anAbhogathI kare che; paraMtu caramAvartavALA jIvonI jema bhavanA abhiSyaMga vagara ke anAbhoganA abhAvathI karatA nathI. 26 caramAvartavALA jIvone acaramAvartavALA jIvo jevo bhavano abhiSyaMga nahIM hovAne kA2Ne prAyaH kaMIka tattvane abhimukha mAnasa thayeluM hoya che, tethI dharmaanuSThAna bhavAbhiSyaMgathI athavA anAbhogathI prAyaH karatA nathI; paraMtu muktidveSane kAraNe kaMIka saanuSThAnanA rAgathI dharmAnuSThAna kare che, ane vivekadazAmAM zAstrAnusArI matithI dharmAnuSThAna kare che, tethI ca2mAvartavALA jIvone AzrayIne uttaranAM be anuSThAna saphaLa che. ahIM vizeSa e che ke caramAvartanI bahAranA jIvone bhavano utkaTa rAga hovAne kAraNe prAyaH muktino adveSa hoto nathI; Ama chatAM, caramAvartanI bahAranA jIvo paNa AlokAdinI AzaMsAthI saMyama grahaNa kare che tyAre, svaiSTa evA phaLanA vidyAtanI zaMkAthI muktino dveSa karatA nathI, te vakhate temane paNa muktino adveSa prApta thAya che, topaNa teono muktino adveSa dharmAnuSThAnane saphaLa banAvavAnuM kAraNa banato nathI; jyAre ca2mAvartavALA jIvone karmamaLanI alpatA thayelI hovAne kAraNe muktiadveSa pragaTe che, tethI te muktiadveSa sadanuSThAnamAM rAganI prApti dvArA anuSThAnane saphaLa kare che. vaLI, caramAvartavALA jIvo paNa kyAreka karmanA prAsUryane kAraNe ke tevA nimittane pAmIne muktidveSavALA paNa thAya che, tyAre teonuM dharmAnuSThAna paNa saphaLa banatuM nathI. AthI ca2mAvartavALA jIvo paNa Aloka-paralokanI AzaMsAthI ke anAbhogathI dharmAnuSThAna kare tyAre teonuM paNa dharmAnuSThAna niSphaLa che. III Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-10 avataraNikA : zloka-9mAM kahyuM ke viSAdi pAMca anuSThAtamAM prathamanAM traNa anuSThAna bhavAbhivaMgane kAraNe ane anAbhogane kAraNe niSphaLa che. tethI bhAvAbhivaMga zuM che ? ane anAbhoga zuM che ? te spaSTa kare che - zloka : ihAmutra phalApekSA bhavAbhiSvaGga ucyate / kriyocitasya bhAvasyAnAbhogastvatilaGghanam / / 10 / / anvayArca - mutra=Aloka ane paralokaviSayaka pattApekSA phaLanI apekSA, bhavAmig =bhavano abhivRMga, tuvaLI kriyAvitasya mAvastha kriyAnA ucita bhAvanuM pratikSana--ullaMghana anAmo=anAbhoga ucyate-kahevAya che. 10| zlokArca - Aloka ane paralokaviSayaka phaLanI apekSA bhavano abhinkaMga kahevAya che, vaLI SiAnA ucita bhAvanuM ullaMghana anAbhoga che. 1oll TIkA - iheti-prAgeva zabdArthakathanAdgatArtho'yam / / 10 / / TIkArya : prAva ..... DAn pUrvamAM ja zloka-9mAM ja, zabdArthanuM kathana hovAne kAraNe=bhavAbhiSaMga' ane "anAbhoga' zabdanA arthanuM TIkAmAM kathana hovAne kAraNe, A zloka-10, gatArtha che= prApta arthavALo che. ll10| bhAvArtha - bhavAbhimpaMga ane anAbhoganuM svarUpa - zloka-9mAM prathamanAM traNa anuSThAna niSphaLa kahyAM. temAM prathamanAM be anuSThAna bhavAbhimpaMgane kAraNe niSphaLa che ane trIjuM anuSThAna anAbhogane kAraNe Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/zloka-10-11 niSphaLa che. tethI prathama be anuSThAnamAM vartatA bhavAbhiSyaMganuM svarUpa ane trIjA anuSThAnamAM vartatA anAbhoganuM svarUpa prastuta zlokamAM batAve che. bhavAbhivaMga : AlokanA phaLanI apekSA ke paralokanA phaLanI apekSA e bhavAbhiSyaMga kahevAya che. tethI e prApta thAya ke AlokanA phaLanI apekSAe karAtuM prathama anuSThAna niSphaLa che ane paralokanA phaLanI apekSAe karAtuM bIjuM anuSThAna niSphaLa che. anAbhoga : kriyAnA ucita bhAvanuM ullaMghana e anAbhoga che. AnAthI e prApta thAya ke zAstrakAroe sankriyAnA je ucita bhAvo karavAnA kahyA che, te sarva ucita bhAvomAMthI lezathI paNa koI ucita bhAva je kriyAmAM na hoya te anAbhogavALI kriyA che, ane te kriyA ucita bhAvavALI nahIM hovAthI niSphaLa che. sArAMza : saMkSepathI e prApta thAya ke prathama anuSThAnamAM, sadanuSThAnamAM apekSita evA praNidhAnathI viparIta AlokanuM praNidhAna che; ane bIjA anuSThAnamAM, sadanuSThAnamAM apekSita evA praNidhAnathI viparIta paralokanuM praNidhAna che; ane trIjA anuSThAnamAM kriyAne ucita praNidhAna paNa nathI ane viparIta praNidhAna paNa nathI, tethI praNidhAnarahita che. mATe A traNe anuSThAno niSphaLa che. II10ll avataraNikA : zloka-9mAM kahyuM ke viSAdi pAMca anuSThAnamAM prathamatAM traNa anuSThAna mithyA che ane uttaranAM be anuSThAna satya che. tethI jijJAsA thAya ke viSAdi pAMca anuSThAno kayAM che ? tethI have pAMca anuSThAnanAM nAma batAve che Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 muktiadveSaprAdhAnyadvAtrizikA/zloka-11 zloka : viSaM garo'nanuSThAnaM taddheturamRtaM param / gurvAdipUjAnuSThAnamiti paJcavidhaM jaguH / / 11 / / anvayArtha : muvaMtipUnAnuSThAnaMguru Adi pUjAanuSThAna viSe viSa viSAnuSThAna :gara=garAnuSThAna mananuSThAnaM anuSThAna taddha: tahetuanuSThAna para--prakRSTa amRtaM amRtaanuSThAna che. ti=e rIte paDyUvighaM-pAMca prakAranuM pAMca prakAranuM anuSThAna na=kahyuM che bhagavAne kahyuM che. ll11 zlokArca - guru Adi pUjA anuSThAna (1) viSa, (2) gara, (3) ananuSThAna, (4) tahetu ane (5) prakRSTa evuM amRtaanuSThAna, e rIte pAMca prakAranuM kahyuM che. ||11|| TIkA : viSamiti-paJcAnAmanuSThAnAnAmayamuddezaH / / 11 / / TIkArca - paMkhyAnA . za . pAMca anuSThAnono A=zloka-11, uddeza che arthAt pAMca anuSThAnanA bhedanuM AgaLa varNana karavAnA che, te bhedonA varNanano A zloka-11 uddeza che. 11 bhAvArtha :anuSThAnanA pAMca bhedo : guru Adi pUjA anuSThAna je prakRSTa che te amRtaanuSThAna che ane je prakRSTa nathI te tahetu che, ane je guru Adi pUjA anuSThAna malina AzayathI thAya che te viSa ane garaanuSThAna che, ane zUnya AzayathI thAya che te ananuSThAna che. II115 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 muktiaSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-12 avataraNika zloka-11mAM pAMca anuSThAnanAM nAma batAvIne uddezavAkya kahyuM. have tenA svarUpane batAvavA mATe prathama viSAnuSThAnanuM ane garAnuSThAnanuM spa35 batAve cha - dos: viSaM labdhyAdyapekSAtaH kSaNAtsaccittamAraNAt / divyabhogAbhilASeNa garaH kAlAntare kSayAt / / 12 / / manvayArtha : labdhyAdyapekSAta:labdhi mA apekSAhI kSaNAt=kSaLthI=dst saccittamAraNAtsasthitano nAza hovAne ra viSaM viSa cha viSAnuSThAna che. divyabhogAbhilASeNa divya momilASathI kAlAntare-mAtaramaicitaramA kSayAtsazyitano kSaya thavAnA ho gara:=12 cherAnuSThAna cha. / / 12 / / zloArtha : labdhi Adi apekSAthI tatkALa saccittano nAza hovAne kAraNe viSAnuSThAna che. divya bhogAbhilASathI bhavAMtaramAM saccitano kSaya thavAne kAraNe garAnuSThAna che. ll1rA. TI : viSamiti-labdhyAdyapekSAto-labdhikIrtyAdispRhAto yadanuSThAnaM tadviSamucyate, kSaNAt-tatkAlaM cittasya-zubhAnta:karaNapariNAmasya nAzanAt tadAttabhogenaiva tadupakSayAt, anyadapi hi sthAvarajaGgamabhedabhinnaM viSaM tadAnImeva nAzayati / divyabhogasyAbhilASa aihikabhoganirapekSasya sataH svargasukhavAJchAlakSaNastena anuSThAnaM gara ucyate, kAlAntare-bhavAntaralakSaNe, kSayAd bhogAtpuNyanAzenAnarthasampAdanAt, garo hi kudravyasaMyogajo viSavizeSaH, tasya ca kAlAntare viSamavikAraH prAdurbhavatIti / ubhayApekSAjanitamatiricyate nobhayApekSAyAmapyadhikasya balavattvAditi sambhAvayAmaH / / 12 / / Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/zloka-12 TIkArya Hlbdhyaapekssaato sanmAvavAma: / / labdhi AdinI apekSAthI=labdhi, kIrti AdinI spRhAthI, je anuSThAna=je anuSThAna karAya che, te viSa kahevAya che=viSAnuSThAna kahevAya che; kema ke zubha aMtaHkaraNa pariNAmarUpa cittano=dharmAnuSThAna karavAnI lezyArUpa zubha aMtaHkaraNa pariNAmarUpa cittano kSaNathI=tatkALa, nAza che. 31 viSAnuSThAna zubha aMtaHkaraNa pariNAmarUpa cittano tatkALa nAza kema kare che ? temAM hetu kahe che tenAthI prApta bhogathI ja=sadanuSThAnathI prApta evA AlokanA bhogathI ja, teno upakSaya che-dharmAnuSThAna karavAnI lezyArUpa zubha aMtaHkaraNano upakSaya che. je anuSThAna tatkSaNa saccittano nAza kare che tene 'viSAnuSThAna' kema kahyuM ? tethI kahe che - anya paNa sthAvara, jaMgama bhedathI bhinna evuM viSa tyAre ja nAza kare che. aihika bhogathI nirapekSa thayelAnuM svarganA sukhanI vAMchAsvarUpa divya bhogano abhilASa, tenAthI=divya bhoganA abhilASathI, anuSThAna, gara kahevAya che=garAnuSThAna kahevAya che; kema ke kAlAMtaramAM=bhavAMtarasvarUpa kAlAMtaramAM, kSaya thAya che=anuSThAna sevavAnI lezmArUpa zubha aMtaHkaraNa pariNAmano kSaya thAya che. ahIM prazna thAya ke kAlAMtaramAM=bhavAMtaramAM anuSThAna sevavAnA pariNAmano nAza thato hoya eTalA mAtrathI te anuSThAnane gara kema kahyuM ? temAM hetu kahe che - bhogathI puNyanA nAza dvArA anarthanuM saMpAdana che=kAlAMtaramAM arthAt bhavAMtaramAM prApta thanArA bhogathI anuSThAnanA AsevanathI baMdhAyeluM puNya nAza thAya che tyAre durgationI prAptirUpa anarthanuM saMpAdana che. je anuSThAna kAlAMtaramAM saccittano nAza kare che, tene garAnuSThAna svIkAravAmAM yukti Ape che - Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 muktiadveSaprAdhAnyAtrizikA/bloka-12 kudravyanA saMyogathI utpanna thayela viSavizeSa gara che, ane teno garabo viSama vikAra kAlAMtaramAM prAdurbhAva thAya che. ti=e hetuthI, A anuSThAnane garaanuSThAna kahyuM che, ema avaya che. ahIM prazna thAya ke AlokanI AzaMsAthI karAyelA anuSThAnane viSAnuSThAna kahyuM, paralokanI AzaMsAthI karAyelA anuSThAnane garAnuSThAna kahyuM, te pramANe koIne Aloka ane paraloka ubhayanI apekSA hoya to A be anuSThAna karatAM trIjuM anuSThAna svIkAravuM paDaze, ane tema svIkArIe to pAMca anuSThAnane badale cha anuSThAnanI prApti thAya. tethI kahe che -- ubhaya apekSAjanita-Aloka ane paraloka ubhaya apekSAthI utpanna thayeluM anuSThAna gatirite=A be anuSThAnathI juduM paDaze, tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - "=tArI vAta barAbara nathI; kema ke ubhayatI apekSAmAM paNa adhika, baLavAnapaNuM che=Aloka ane paraloka ubhayanI apekSAmAM paNa Aloka ane paralokamAMthI je baLavAna pariNAma hoya tene grahaNa karIne te anuSThAnamAM teno aMtarbhAva che, e pramANe ame saMbhAvanA karIe chIe. II12I bhAvArtha :viSAnuSThAna ane garAnuSThAnanuM svarUpa :(1) viSAnuSThAna : je jIvo guru Adi pUjAanuSThAna kare che ane tenA dvArA AlokamAM labdhi, kIrti AdinI spRhA kare che, tevA jIvone bhavano abhiLaMga ghaNo che. tethI guNaniSpattinA kAraNabhUta evA paNa sadanuSThAnane tuccha aihika bhoga mATe kare che, teonuM te guru Adi pUjAnuSThAna viSAnuSThAna kahevAya che; kema ke anuSThAnakALa daramyAna zubha lezyarUpa zubha aMtaHkaraNa pariNAma che, te pariNAma tatkALa nAza pAme che arthAt te anuSThAnanA sevanathI apekSita labdhi, kIrti AdinI prApti thavAthI te anuSThAnanA sevanano zubha aMtaHkaraNa pariNAma nAza pAme che. jema vartamAnamAM koIne kahevAmAM Ave ke jeo bhagavAnanI sArI bhakti karaze, temane eka hajAra rUpiyA maLaze to te hajAra rUpiyAnA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 muktiadveSaprAdhAnyadvAtrizikA/zloka-12 arthI jIvo te anuSThAnanuM sevana karaze, te samaye bhagavAnanI bhakti karavAnI zubha lezyA thAya che, paraMtu te anuSThAnathI prApta evA phaLanI prApti pachI pharI bhagavAnanI bhaktino adhyavasAya thato nathI. tethI te zubha aMtaHkaraNa phaLanI prApti pachI zIdhra nAza pAme che. kadAca pharI te phaLa maLatuM hoya to pharI pUjA karavAno adhyavasAya thAya, te paNa adhyavasAya phaLaprAptimAM ja vizrAMta thAya che. tethI je lokonuM anuSThAna AlokanA phaLanI prAptimAM vizrAMta thatuM hoya, te viSAnuSThAna bane che. ahIM prazna thAya ke tatkALa saccittano nAza karanAra anuSThAna viSAnuSThAna kema kahyuM ? tethI kahe che -- saMsAramAM sthAvara ane jaMgama be bhedathI viSa be prakAranAM che ane te baMne prakAranAM viSa tarata ja prANano vinAza kare che, tema AlokanI AzaMsAthI karAyeluM anuSThAna AlokanA phaLanI prAptithI tarata ja zubha lezyAno vinAza kare che, mATe tene viSAnuSThAna kahela che. sthAvara viSa : sthAvara viSa eTale jherI padArtho. jaMgama viSa : jaMgama viSa eTale jheravALA sarpAdi prANIo. (2) garAnuSThAna : keTalAka jIvo devatA AdinI samRddhi joIne ke zAstrathI devatA AdinI samRddhinuM varNana sAMbhaLIne tevA divya bhogonA abhilASavALA thAya che ane te abhilASapUrvaka dharmAnuSThAna kare che, te anuSThAnane garAnuSThAna kahevAya che; kema ke vartamAnamAM anuSThAna sevavAnuM zubha aMtaHkaraNa teone varte che, te zubha aMtaHkaraNa bhavAMtaramAM nAza thAya che. ahIM prazna thAya ke A bhavamAM sadanuSThAna sevavAnuM zubha aMtaHkaraNa hatuM te aMtaHkaraNa phaLanI prAptithI nAza pAme teTalA mAtrathI tene garAnuSThAna kema kahyuM ? tethI kahe che - Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/zloka-12 bhavAMtaramAM te anuSThAnathI prApta thayelA puNyane kAraNe bhoganI prApti thaze, ane te bhogathI puNyano nAza thaze tyAre teone anarthonI prApti thaze. Azaya e che ke paralokanA phaLanI AzaMsAthI sevAyelA anuSThAnanA phaLanI prAptithI te jIvone potAne iSTa evuM devalokanuM sukha prApta thaI cUkyuM, tethI pharI te anuSThAna sevavAno abhilASa thato nathI. tethI janmAMtaramAM te anuSThAnanA phaLane bhogavIne, kliSTa AzayavALA thaIne, duraMta saMsAramAM bhaTakaze, mATe te anuSThAnane garAnuSThAna kahevAmAM Ave che. 34 ahIM prazna thAya ke kAlAMtaramAM zubha adhyavasAyano kSaya thato hovAthI tene garAnuSThAna kema kahyuM ? tethI kahe che -- gara eTale kharAba dravyanA saMyogathI utpanna thayeluM viSavizeSa. te viSa khAvAthI tatkALa anartha thato nathI, paraMtu kAlAMtaramAM viSama vikAra utpanna thAya che. tema pAralaukika bhoganI AzaMsAthI karAtuM anuSThAna, tatkALa=te ja bhavamAM, sadanuSThAna sevavAnI lezmArUpa zubha aMtaHkaraNano nAza karatuM nathI, paraMtu janmAMtaramAM dharmanI lezyA utpanna thatI nathI tyAre dharmathI vimukha mAnasarUpa viSama vikAra utpanna thAya che; ane jema kudravyanA saMyogathI utpanna thayeluM viSavizeSa kAlAMtare zarIramAM viSama vikAro utpanna kare che, ane tenAthI jIvane anarthanI prApti thAya che; tema garaanuSThAnanA sevanathI prApta thayelA puNyanA phaLano bhoga thavAthI te puNya nAza pAme che tyAre jIvane durgationI prAptirUpa anarthanuM saMpAdana thAya che. mATe te anuSThAnane garAnuSThAna kahela che. pUrvamAM viSAnuSThAna ane garAnuSThAnanuM svarUpa batAvyuM ane kahyuM ke aihika bhoganI- apekSAthI karAtuM anuSThAna viSAnuSThAna che ane pAralaukika bhoganI apekSAthI karAtuM anuSThAna garAnuSThAna che. tyAM vicArakane prazna thAya ke koIka jIva aihika bhoga ane pAralaukika bhoga ubhayanI apekSAthI anuSThAna karato hoya to te anuSThAna viSAnuSThAna ane garAnuSThAna karatAM juduM prApta thaze, ane tema svIkArIe to pAMca anuSThAnane badale cha anuSThAnanI prApti thAya. tenA nirAkaraNa mATe graMthakArazrI kahe che -- aihika bhoga ane pAralaukika bhoga ubhayanI apekSAthI janita anuSThAna, A be anuSThAnathI pRthak prApta thAya nahIM; kema ke aihika bhoganI ane Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 muktiadveSaprAdhAnyadvAbiMzikA/zloka-12-13 pAralaukika bhoganI apekSAthI anuSThAna karanArA jIvamAM te bemAMthI jenuM Adhikya hoya temAM tenA anuSThAnano aMtarbhAva thAya che arthAt aihika bhoga ane pAralaukika bhoga ubhayanI apekSAe sevAtuM te anuSThAna, aihika bhoganI icchA baLavAna hoya to viSAnuSThAnamAM aMtarbhAva pAme che, ane pAralaukika bhoganI icchA baLavAna hoya to garAnuSThAnamAM aMtarbhAva pAme che. tethI viSAnuSThAna ane garAnuSThAnathI pRthak navA anuSThAnane mAnavAno prasaMga Avaze nahIM, e pramANe graMthakArazrI saMbhAvanA kare che. zA avataraNikA : zloka-9mAM kahela ke viSAdi pAMca anuSThAnamAMthI traNa anuSThAna niSphaLa che ane be anuSThAna saphaLa che, tethI pAMca anuSThAnanuM svarUpa batAvavuM Avazyaka che. tethI zloka-11mAM pAMca anuSThAnanAM nAmo batAvIne pAMca anuSThAnano uddeza karyo ane teno kramasara nirdeza karavA mATe zloka1ramAM prathama viSAnuSThAna ane garAnuSThAnanuM svarUpa batAvyuM. have avazeSa traNa anuSThAnanuM svarUpa graMthakArazrI batAve che - zloka : sammohAdananuSThAnaM sadanuSThAnarAgataH / taddhaturamRtaM tu syAcchraddhayA jainavartmanaH / / 13 / / anvayArtha : samosaMmohathI nanuSThAnaM anuSThAna thAya tenuSThAnarAti:= sadanuSThAnanA rAgathI taatu tahetu thAya tahetuanuSThAna thAya, tu vaLI nenavartana: jenamArganI zraddhayA=zraddhAthI prakRtti thA=amRta thAya= amRtAnuSThAna thAya. 13 zlokArca - saMmohathI ananuSThAna thAya, sadanuSThAnanA rAgathI tahetuanuSThAna thAya. vaLI, jainamArganI zraddhAthI amRtAnuSThAna thAya. ll1all Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-13 TIkA : sammohAditi-sammohAt-sannipAtopahatasyeva sarvato'nadhyavasAyAd, ananuSThAnamucyate, anuSThAnameva na bhavatIti kRtvA / sadanuSThAnarAgata: tAttvikadevapUjAdyAcArabhAvabahumAnAd, AdidhArmikakAlabhAvidevapUjAdyanuSThAnaM taddheturucyate, muktyadveSeNa manAga muktyanurAgeNa vA zubhabhAvalezasaGgamAdasya sadanuSThAnahetutvAt / jainavartmano jinoditamArgasya zraddhayA idameva tattvamityadhyavasAyalakSaNayA tvanuSThAnamamRtaM syAt amaraNahetutvAt / taduktaM - "jinoditamiti tvAhurbhAvasAramadaH punaH / saMveTrimatyantamamRtaM niputvA :" | (co.vi. bova -260) mArUAA TIkArca - sodat .... munapurAvA: | saMmohane kAraNe sannipAtathI upahata puruSanI jema sarva prakAre anadhyavasAyane kAraNe=labdhi AdinI prAptino adhyavasAya, divya bhogavo anadhyavasAya ane Atmahita sAdhavAno adhyavasAya e rU5 sarva prakAre atadhyavasAya hovAne kAraNe, anuSThAna kahevAya che. kema ananuSThAna kahevAya che ? tethI kahe che - anuSThAna ja thatuM nathI, ethI karIne anuSThAna kahevAya che. sadanuSThAnanA rAgathI tAtvika devapUjAdi AcAra pratye bhAva bahumAnathI= aMtaHkaraNanI prItirUpa bahumAnathI, AdidhArmikakALabhAvi devapUjAdi . anuSThAna tahetu kahevAya cheetahetuanuSThAna kahevAya che, kema ke muktinA adveSathI athavA kaMIka muktinA anurAgathI zubha bhAvalezano saMgama hovAne kAraNe AnuM anuSThAnanuM, sadanuSThAnanuM hetupaNuM che. vaLI jaina mArganI-jita vaDe kahevAyela mArganI, 'A ja tatva che'= bhagavAne kahela mArga ja tattva che e prakAranA adhyavasAyarUpa zraddhAthI anuSThAna amRta thAya che; kema ke amaraNanuM hetupaNuM che. te kahevAyuM che=pUrvamAM amRtAnuSThAnanuM svarUpa batAvyuM, te 'yogabiMdu graMtha' zloka-160mAM kahevAyuM che - Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-13 'ninavataM='jina vaDe kahevAyuM che. ti tu e abhiprAyathI karAtuM mAvasAra--zuddha zraddhApradhAna saMveTrmamayanta aMtaHkaraNamAM atyaMta praveza pAmeluM nirvANanA abhilASavALuM =A anuSThAna amRtaM amRta saMjJAvALuM munapuvA=gautamAdi mahAmunio rAhu= kahe che." (yogabiMdu zlo. 160) I13 bhAvArtha - ananuSThAna, tahetuanuSThAna ane amRtaanuSThAnanuM svarUpa : zloka-12mAM viSAnuSThAna ane garAnuSThAnanuM svarUpa batAvyuM. have anuSThAna, tahetuanuSThAna ane amRtaanuSThAnanuM svarUpa graMthakArazrI batAve che - (3) ananuSThAna : jema koI puruSane saMnipAtano roga thayo hoya tyAre koI adhyavasAya vagara jema tema bole che, tema je jIvo dharmAnuSThAna karatA hoya te vakhate koI adhyavasAya vinA anuSThAna sevatA hoya to te anuSThAna ananuSThAna che. Azaya e che ke saMnipAta vagaranA jIvo je kaMI bole che te sArA adhyavasAya ke kharAba adhyavasAyapUrvaka bole che; kema ke koIka vastune lakSya karIne temanA vacanaprayogo hoya che, jyAre saMnipAtavALA jIvono vacanaprayoga koI vastune lakSya karIne hoto nathI. tema je jIvo AlokanA bhogAdine lakSya karIne anuSThAna kare che athavA svargAdi paralokanA bhogAdine lakSya karIne anuSThAna kare che athavA mokSane lakSya banAvIne anuSThAna kare che, temAMthI prathamanAM be kharAba adhyavasAyapUrvakanAM che, ane trIjuM sArA adhyavasAyapUrvakanuM che, tethI saMnipAtavALuM nathI. mATe teonuM anuSThAna ananuSThAna nathI, paraMtu A traNamAMthI koI adhyavasAya vagara jeo anuSThAna seve che, tevA jIvonuM anuSThAna saMnipAtavALA rogI jevuM koI cokkasa adhyavasAya vagaranuM hovAthI ananuSThAna che. (4) tahetuanuSThAna : sadanuSThAnanA rAgathI mokSanA kAraNabhUta evA tAttvika devapUjAdi AcAro pratye aMtaHkaraNanA bhAvathI jene bahumAna thayeluM che, tenuM AdidhArmikakALabhAvi Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-13 devapUjAdi anuSThAna tahetuanuSThAna che; kema ke AdidhArmikakALabhAvi anuSThAna karanArA jIvone muktino adveSa hovAthI, ane keTalAka jIvone kaMIka muktino rAga hovAthI, zubha bhAvanA lezano yoga che. tethI zubha bhAvalezanA yogathI yukta evuM tenuM anuSThAna amRtaanuSThAnarUpa sadanuSThAnano hetu che, tethI tahetuanuSThAna che. ahIM vizeSa e che ke je jIvone bhavano utkaTa rAga che tevA jIvone yogamArganuM varNana sAMbhaLavA chatAM tenA pratye prIti thatI nathI, tethI bhavamAM utkaTa rAgavALA jIvonuM anuSThAna tattuanuSThAna banatuM nathI, paraMtu muktinA adraSavALA jIvone bhavano utkaTa rAga nahIM hovAnA kAraNe yogamArganI vAto sAMbhaLe to tenA pratye prIti utpanna thAya che. vaLI teone bhavanA ucchedanA kAraNIbhUta evA tAttvika devapUjAdi AcAro pratye abhimukhabhAva hoya che, tethI tevA AcArone joIne teone bahumAna thAya che. tethI yogI pAse teo muktinuM pAramArthika svarUpa sAMbhaLe tyAre janma-jarA-mRtyu Adi kleza vinAnI mukti pratye teone thoDoka rAga paNa thAya che, ane tevA jIvo muktinA rAgathI devapUjAdi anuSThAna sevatA hoya tyAre teone muktinA adveSarUpa ke muktinA thoDA anurAgarUpa zubha bhAvano leza varte che, tethI teonuM anuSThAna kramasara sadanuSThAnanuM kAraNa banaze. mATe teonuM anuSThAna sadanuSThAnano hetu che, tethI te anuSThAnane tahetuanuSThAna kahevAya che. (5) amRtAnuSThAna :"A ja tattva che e prakAranA abhinivezarUpa bhagavAne kahelA mArganI zraddhA jeone thaI che, teo bhagavAnanA vacanane parataMtra thaIne anuSThAna seve che, tethI teonuM anuSThAna pUrNa zAstrAnusArI hoya che, ane AvuM anuSThAna amRtAnuSThAna che; kema ke amaraNano hetu che arthAt mokSano hetu che. jema amRta pIvAthI amara thavAya che e pramANe lokokti che, tema A anuSThAna sevavAthI jIva krame karIne mokSane pAme che, ane mokSamAM gayA pachI kyAreya mRtyu nathI. tethI A anuSThAna amaraNano hetu che, mATe te anuSThAnane amRtAnuSThAna kahela che. ll13mAM Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/bloka-14 avataraNikA : zloka-8mAM kahyuM ke eka ja anuSThAna kartAnA bhedathI juduM paDe che. tyAra pachI eka ja anuSThAna kartAnA bhedane kAraNe viSAdi pAMca bhedorUpe kaI rIte bane che, tenuM zloka-13 sudhI varNana karyuM. have tenuM nigamata karatAM kahe che - bloka : carame pudgalAvarte tadevaM kartRbhedataH / siddhamanyAdRzaM sarvaM gurudevAdipUjanam / / 14 / / anvayArtha: ta-te kAraNathI=zloka-8 thI 13 sudhI eka ja anuSThAna kartAnA bhedathI viSAdi pAMca rUpe thAya che, tema sthApana karyuM te kAraNathI, parva (sati) A rIte zloka-12-13mAM varNana karyuM e rIte, pAMca prakAranuM anuSThAna hote chate, caraNe purAvarte carama pudgalaparAvartamAM rUMvata =kartAnA bhedathI kavizeSathI guruvAvapUnanam sarva gurudevAdi pUjana sarva kacAza= carama pudgalaparAvartanathI pUrvanA pudgala parAvartanakALabhAvi devapUjanAdithI vilakSaNa siddha--siddha chepratiSThita che. I14mA zlokArya : te kAraNathI A rIte carama pugalaparAvartamAM kartAbhadathI gurudevAdi pUjana sarva avAdaza carama pagalaparAvartanathI pUrvanA pudgalaparAvartanakALabhAvi devapUjanAdithI vilakSaNa pratiSThita che. II14ll noMdha:- zlokamAM taveva' zabda pachI ti' zabda te yogabiMdu zloka-161 pramANe adhyAhAra che, tethI te mujaba artha karela che. TIkA : carama iti - nigamanaM spaSTam / / 14 / / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 muktiadveSaprAdhAnyadvAtrizikAzloka-14-15 TIkArca - nirAmana aSTam nigamata spaSTa che zloka-8mAM eka ja anuSThAnano kartAnA bhedathI bheda che tema kahyuM. tyArapachI tenI spaSTatA zloka-13 sudhI karI. te sarvanuM nigamata prastuta zloka-14mAM karela che ane te nigamatano artha spaSTa che. tethI graMthakArazrIe zlokanA vivaraNarUpe TIkA lakhela nathI. 14 bhAvArtha :acaramAvartI jIvo karatAM garamAvartI jIvonAM gurvAdi pUjanamAM bheda : pUrvamAM varNana karyuM e rIte anuSThAnanA pAMca bheda siddha thaye chate, kartAnA bhedathI carama pudgalaparAvartamAM anuSThAna karanAra vizeSa jIva hovAthI tenuM gurudevAdipUjana sarva-gurudevAdipUjana vagere sarva anuSThAna, anya prakAre siddha thAya che=carama pudgalaparAvartanathI pUrvanA pudgalaparAvartakALa bhAvi je devapUjAdi anuSThAna che, tenA karatAM judA prakAranuM anuSThAna carama pudgalaparAvartamAM siddha thAya che. AnAthI e phalita thAya ke tahetu ke amRtAnuSThAna carama pudgalaparAvartamAM prApta thAya che. ll14 avataraNikA : zloka-14mAM kahyuM ke kavizeSanA kAraNe carama pudgalaparAvartamAM gurudevAdipUjana acAdaza siddha che. tethI jijJAsA thAya ke acaramAvartakALa karatAM caramAvartakALabhAvi kartAvizeSa kevA prakAranA che ? tethI kahe che - zloka : sAmAnyayogyataiva prAk puMsa: pravavRte kila / tadA samucitA sA tu sampanneti vibhAvyatAm / / 15 / / anvayArtha : vinaM=kharekhara prama=caramAvarta pUrve pusa=puruSanI, sAmAnyathortiva= sAmAnyayogyatA ja muktinA upAyanI svarUpa yogyatA ja, pravavRtapravarte Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/mloka-15 che. tu=vaLI tavA= tyAre=caramAvartamAM sa=te=muktinA upAyanI yogyatA samucitA sampannA=samucita saMpanna che, kRti=e pramANe vimAntratA=vibhAvana karavuM. / / 15 / / zlokArtha : kharekhara caramAvarta pUrve puruSanI sAmAnyayogyatA ja pravarte che. vaLI tyAre=caramAvartamAM, muktinA upAyanI yogyatA samucita saMpanna che, e pramANe vibhAvata karavuM. / / 15 / / TIkA H sAmAnyeti sAmAnyayogyatA muktyupAyasvarUpayogyatA, samucitayogyatA tu tatsahakAriyogyateti vizeSaH, pUrvaM hyekAntenAyogyasyaiva (yogAyogyasyaiva) devAdipUjanamAsIt, caramAvarte tu samucita (samullasitayoga) yogyabhAvasyeti caramAvartadevAdipUjanasyAnyAvartadevAdipUjanAdanyAdRzatvamiti yogabinduvRttikAraH / / 15 / / TIkArtha H sAmAnyayoyatA ... yogavintuvRttijAraH / / sAmAnyayogyatA=muktinA upAyanI svarUpayogyatA, vaLI samucitayogyatA tenI sahakArI yogyatA=sahakArI dvArA muktinA upAyanI AvirbhAvatI yogyatA, e prakAre vizeSa che=bheda che. caramAvartanI bahAra sAmAnyayogyatA hatI ane ca2mAvartamAM samucitayogyatA che. te be vaccenA bhedane spaSTa kare che ---- pUrvamAM ekAMtathI yoganA ayogya jIvanAM ja devAdipUjana hatAM, vaLI caramAvartamAM samullasita evA yoganA yogyabhAvavALA jIvatAM devAdipUjana che. kRti=ethI, caramAvartanA devAdipUjananuM anyAvartanA devAdipUjanathI atyAdezapaNuM che, e pramANe yogabiMdu vRttikAra kahe che. (yogabiMdu, zloka162) 15 / noMdha ::- A zlokanI TIkAmAM 'pUrva ghejonA yogyacaiva' nA sthAne 'pUrva kSeAntana yogAyo skeva' tathA 'savitayo yamAvati' nA sthAne 'samusitayo yo yamAvati' e pramANe 'yogabiMdu' graMtha zloka-162 pramANe pATha che. tethI ame te pramANe artha karela che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 bhAvArtha : acaramAvartamAM muktinA upAyanI svarUpayogyatA ane caramAvartamAM samucitayogyatA : muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/zloka-15 abhavya jIvomAM mokSanA upAyanI yogyatA nathI, ane bhavya jIvomAM caramAvartanI pUrvanA AvartomAM muktinA upAyanI svarUpayogyatA che ane te bhavya jIvo jyAre caramAvartamAM Ave che tyAre samucitayogyatAvALA bane che. tethI muktinA upAyanI yogyatA hovA chatAM e prApta thAya ke ca2mAvartanI pahelAM bhavya jIvomAM sAmagrI dvArA te yogyatA khIlavI zakAtI nathI, ane caramAvartamAM muktinA upAyanI yogyatA sAmagrI maLavAthI khIlavI zakAya che. tethI muktinA upAyanI yogyatA hovA chatAM caramAvartanI pUrvanA jIvo devapUjanAdi kare che te anuSThAnathI teonA AtmAmAM muktine anukULa evI koI pariNati pragaTa thatI nathI. caramAvartavALA jIvomAM muktinA upAyanI yogyatA sahakArI sAmagrI dvArA ullasita thAya tevI che; tethI caramAvartavALA jIvo je devapUjAdi anuSThAna kare, tenAthI teonA AtmAmAM muktine anukULa evA uttama bhAvo ullasita thAya che. tethI e prApta thAya ke ca2mAvartanI pUrvanA devAdipUjanathI caramAvartavartI devAdipUjana judA prakAranAM che; kema ke caramAvartanI pUrvanA devAdipUjanathI yogamArgane anukULa jIvavIrya ullasita thatuM nathI, ane caramAvartabhAvi devAdipUjanathI yogamArgane anukULa evuM jIvavIrya ullasita thAya che. yogabiMdu vRttikArano pATha graMthakArazrIe TIkAmAM Apyo, teno artha A pramANe che caramAvartanI pUrve ekAMtathI yoganA prAdurbhAva mATe ayogya evA jIvanAM devAdipUjana hatAM. ethI caramAvartanI pUrvanA jIvanAM devAdipUjanathI mokSane anukULa evA koI yogamArgano prAdurbhAva thayo nahIM; ane ca2mAvartamAM jIva samullasita yoganI yogyatAnA bhAvavALo che arthAt yogamArganI yogyatA ullasita thayelI che, tethI tenAM devAdipUjanarUpa anuSThAno yogamArgane khIlavavAmAM sahakArI bane che. ethI caramAvartavALA jIvo je devAdipUjana kare che, te Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 muktiaSaprAdhAnyadvAtrizikA/zloka-15-16 devAdipUjananI kriyAthI mokSane anukULa evI yoganI pariNati teomAM pragaTa thAya che. tethI e phalita thAya ke caramAvartanI pUrvanA jIvanuM devAdipUjanarUpa anuSThAna yogamArganA prAdurbhAvanuM kAraNa nathI, ane caramAvartavartI jIvanuM devAdipUjanarUpa anuSThAna yogamArganA prAdurbhAvanuM kAraNa che. tethI acaramAvartavALA jIvanA devAdipUjana karatAM garamAvartavALA jIvonAM devAdipUjana anya prakAranAM che. II1po avataraNikA: zloka-14-15mAM sthApana karyuM ke acaramAvartavALA jIva karatAM carama pudgalaparAvartamAM vartatA jIvanuM devAdipUjana kaUvizeSane kAraNe judA prakAranuM che. tethI have carama pudgalaparAvartamAM devAdipUjanarUpa anuSThAna pAMca anuSThAnanA bhedamAMthI kayA bhedamAM aMtarbhAva pAme che? te batAvavA kahe che - zloka : caturthaM caramAvarte prAyo'nuSThAnamiSyate / anAbhogAdibhAve tu jAtu syAdanyathApi hi / / 16 / / anvayArtha : gharamAvarte caramAvartamAM pratha: bAhulyathI caturtha anuSThAnaM cothuM anuSThAna= tahetuanuSThAna phate IcchAya che zAstrakAro dvArA svIkArAya che. tu vaLI anAmo rimAve anAbhogAdi bhAva hote chate, nAtu-kyAreka anAthApi hi yAtrianyathA paNa thAya che-anuSThAnAdi paNa thAya che. II16. zlokArya : caramAvartamAM prAyaH cothuM anuSThAna tahetuanuSThAna IcchAya che. vaLI anAbhogAdi bhAva hote chate kyAreka anyathA paNa thAya. II16ll * 'manAmorfmAve' ahIM 'ri' thI bhavAbhimpaMganuM grahaNa karavuM. 'mIpa' ahIM 'pa' thI e kahevuM che ke caramAvartamAM prAyaH cothuM anuSThAna to thAya, paraMtu anyathA paNa thAya=pUrvanAM traNa anuSThAna paNa thAya. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 TIkA H caturthamiti - caramAvarte prAyo - bAhulyena caturthaM taddhetunAmakaM anuSThAnamiSyate / anAbhogAdibhAve tu jAtu kadAcidanyathApi syAditi prAyograhaNaphalam / / 16 / / muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/zloka-16 TIkArya : caramAvarte nam / / caramAvartamAM prAyaH=bAhulyathI cothuM=tadbhutu nAmanuM, anuSThAna icchAya che-zAstrakAro dvArA svIkArAya che. vaLI anAbhogAdi bhAva hote chate kyAreka anyathA paNa thAya=pUrvanAM traNa prakAranAM anuSThAno paNa thAya, e prakAre prAyaH zabdanA grahaNanuM phaLa che. / / 16 / / bhAvArtha: caramAvartamAM prAyaH tadvetuanuSThAnanI prApti : caramAvartamAM AvelA jIvone bhAvamaLanI alpatA thayelI hoya che. AthI sahakArI evA devAdipUjanarUpa anuSThAnane prApta karIne prAyaH teomAM yogamArganI prAthamika pariNati pragaTa thAya che. tethI caramAvartavALA jIvanuM anuSThAna prAyaH tadbhutu nAmanuM hoya che. Ama chatAM caramAvartamAM AvelA jIvo paNa kyAreka anAbhogathI anuSThAna kare ke bhavAbhiSyaMgathI anuSThAna kare, tyAre ananuSThAna, garAnuSThAna ke viSAnuSThAna paNa thAya. te batAvavA mATe ca2mAvartamAM prAyaH cothuM anuSThAna thAya che, ema batAvavA prAyaH zabdanuM grahaNa che. AnAthI e phalita thAya ke caramAvartamAM AvelA jIvo paNa kyAreka anAbhogane kAraNe ananuSThAna kare che, kyAreka aihika bhoganI AzaMsAthI viSAnuSThAna kare che, to kyAreka paralokanA bhoganI AzaMsAthI garAnuSThAna paNa kare che. Ama chatAM prAyaH ca2mAvartamAM AvelA jIvo samucita yogyatAvALA hovAne kAraNe tadbhutuanuSThAna karanArA hoya che. II16II Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-17 avataraNikA : zakate - avataraNikArca - zaMkA kare che - bhAvArtha - zloka-13nI TIkAmAM kahela ke muktinA aSathI ke manAgu muktinA rAgathI tahetuanuSThAna thAya che. e kathanamAM pUrvapakSI zaMkA kare che - zloka : nanvadveSo'thavA rAgo mokSe taddhetutocitaH / Adye tatsyAdabhavyAnAmantye na syAttadadviSAm / / 17 / / anvayArtha : nana nanuM' thI pUrvapakSI zaMkA kare che - mokSe gaSoDathavA rA:=mokSamAM adveSa athavA mokSamAM rAga taddhatatorataH tahetatAmAM ucita chetahetuanuSThAnamAM ucita che, ema svIkAravAmAM Ave to sAthe AghamAM= muktinA adveSaprayukta anuSThAnane tahetu svIkAravAmAM, mAnA-- abhavyone tatteetahetuanuSThAna thAya, jya=aMtyamAM= muktirAmaprayukta anuSThAnane tahetu svIkAravAmAM taSiARtenA advaiSavALA=mokSanA advaiSavALAne na cAlkata thAya tahetuanuSThAna na thAya. Ji17 zlokArya : nanu' thI pUrvapakSI zaMkA kare che - mokSamAM adveSa athavA mokSamAM rAga tahetutAmAM ucita che ema svIkAravAmAM Ave to AghamAM muktiadvaiSavALA anuSThAnamAM abhavyone te tahetu anuSThAna thAya, aMtyamAM mokSamAM rAgavALA anuSThAnamAM mokSanA advaiSavALAne na thAyatahetuanuSThAna na thAya. ll17nA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 muktiadveSaprAdhAnyadvAtrizikA/zloka-17 TIkA - ___ nanviti-muktyadveSaprayuktAnuSThAnasya taddhetutve'bhavyAnuSThAnavizeSe'tivyAptiH, navamagraiveyakaprAptermuktyadveSaprayuktatvapradarzanAt, muktirAgaprayuktAnuSThAnasya tattve tu manAg rAgaprAkkAlInamuktyadveSaprayuktAnuSThAne'vyAptirityarthaH / / 17 / / TIkArca - muvapuSaprayuvattAnuSThAnI ... vyAptiricartha | AghamAM abhavyane tahetuanuSThAna thAya ema zlokamAM kathana karyuM, tene TIkAmAM spaSTa kare che - muktiadveSaprayukta anuSThAnanuM tahetupaNuM hote chate abhavyanA anuSThAnavizeSamAM ativyAti che; kema ke navamA greveyakanI prAptinuM muktiadveSaprayuktatvanuM pradarzana che zAstrakAroe navamA greveyakanI prApti muktiadveSathI prayukta che, ema kahela che. aMtyamAM muktiadraSavALAne tahetuanuSThAna nahIM thAya, ema zlokamAM kathana karyuM, tene TIkAmAM spaSTa kare che. athavA muktiaSaprayukta anuSThAnane tahetuanuSThAna svIkAravAthI abhavyamAM tadUtuanuSThAnanuM lakSaNa ativyApta thAya che. tenA nivAraNa mATe muktirAmaprayukta anuSThAnane tataanuSThAna svIkAravAmAM Ave to zuM doSa prApta thAya che ? te batAve che -- muktirAmaprayukta anuSThAnanuM tatpaNuM hote chatatratahetuanuSThAnapaNuM hote chate, manAm rAgaTrAphakAlIna muktiadveSaprayukta anuSThAnamAM avyApti che, e prakArano artha che. ll17aa. bhAvArtha : pUrvapakSI zaMkA kare che ke tahetuanuSThAnane muktiaSayukta svIkArazo to abhavyanA anuSThAnavizeSamAM ativyApti Avaze; kema ke abhavya paNa jyAre navamA greveyakanI prApti kare che tyAre muktiadveSapUrvaka sAdhvAcAranA pUrNa anuSThAnanuM sevana kare che. tethI abhavyanA te anuSThAnavizeSamAM tahetuanuSThAna svIkAravAnI ApattirUpa ativyApti doSa Avaze; ane te ativyAptinA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/bloka-17-18 nivAraNa mATe ema kahevAmAM Ave ke "muktiaSaprayukta anuSThAna tahetuanuSThAna nathI, paraMtu manAgU muktirAmaprayukta anuSThAna tahetuanuSThAna che.' to pUrvapakSI kahe che ke manAgU muktirAga prAkAlIna bhavya jIvanA muktiaSaprayukta anuSThAnamAM tahetuanuSThAnanA lakSaNanI avyApti prApta thaze. Azaya e che ke abhavyane paNa navamA greveyakanI prApti vakhate muktiaSa che ane abhivyane tahetuanuSThAna nathI, tema pUrvamAM graMthakArazrIe sthApana kareluM. tethI abhavyamAM tahetuanuSThAnanA lakSaNanI ativyApti na Ave te mATe tahetuanuSThAnanA lakSaNamAM muktiaSano praveza na karavAmAM Ave ane kahevAmAM Ave ke "manAgU muktirAgathI karAyeluM anuSThAna tahetuanuSThAna che to caramAvartamAM AvelA jIvo muktinA aSathI je devAdipUjanarUpa anuSThAna kare che te anuSThAna paNa tahetuanuSThAna bane nahIM, kema ke temane hajI manA muktirAga nathI; jyAre caramAvartamAM AvelA jIvo muktirAgavALA thAya tenI pUrve muktiaSathI vAdipUjanarUpa anuSThAna kare che te anuSThAnane zAstrakAroe tahetuanuSThAna svIkArela che. A rIte ativyApti ane avyAptidoSa Ave che. tethI tahetuanuSThAnanuM lakSaNa kaI rIte saMgata thaze ? e prakAre pUrvapakSI zaMkA kare che. ll17nA avataraNikA : zloka-17mAM pUrvapakSIe zaMkA karI ke muktinA adveSathI prayukta anuSThAnane tahetu svIkAravAmAM abhavyatA anuSThAnamAM ativyApti doSa che. te ativyApti doSanA nivAraNa mATe ema kahevAmAM Ave ke abhavyatA muktiadveSa karatAM caramAvartavALA jIvato muktiadveSa judA prakArano che, tethI ativyApti nahIM Ave. tenuM nivAraNa karavA mATe pUrvapakSI kahe che - zloka : na cAdveSe vizeSastu ko'pIti prAga nidarzitam / ISadrAgAdvizeSazcedadveSopakSayastataH / / 18 / / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-18 anvayArtha: gha=ane, tuvaLI =aSamAM joDav=koIpaNa vizeSa: na=vizeSa nathI, tti e pramANe pra=pUrvamAM pUrvanI pUrvasevAdvAviMzikA-12 zloka naM-32mAM nizitazbatAvyuM che. pAlazeSaenA samAdhAna mATe ISad rAgathI vizeSa chemuktiadveSano vizeSa che, ema jo koI kahe to pUrvapakSI kahe che - tata popakSI tenAthI ISad rAgathI adveSano upakSaya che=manA muktiAgathI pRthapha aSanI aprApti che. I18 zlokArca - ane vaLI adveSamAM koIpaNa vizeSa nathI, e pramANe pUrvamAM batAvyuM che. tenA samAdhAna mATe ISad rAgathI muktiadveSano vizeSa che, ema jo koI kahe to pUrvapakSI kahe che - tenAthI ISad rAgathI, adveSano upakSaya che. II18II TIkA : na ceti-adveSe vizeSastu na ca ko'pyasti, abhAvatvAditi prAk= pUrvadvAtriMzikAyAM nidarzitaM, ISadrAgAccedvizeSastarhi tata evAdveSasyopakSaya:, vizeSaNenaiva kAryasiddhau vizeSyavaiyarthyAt / itthaM ca muktyadveSeNa manAga muktyanurAgeNa vA taddhetutvamiti vacanavyAghAta iti bhAvaH / / 18 / / TIkArca - deze ... ti mAd: II ane vaLI aSamAM koIpaNa vizeSa nathI; kema ke abhAvapaNuM che, e pramANe pUrvamAM pUrvanI pUrvasevAdrAviMzikA-12, zloka-32mAM batAvAyuM che. ISad rAgathI jo vizeSa che caramAvartavALA jIvanA muktiaSamAM ISad rAga hovAne kAraNe abhavyatA muktiadveSa karatAM bheda che, ema jo koI kahe to pUrvapakSI kahe che - tata va=tenAthI ja ISad rAgathI ja, aSano upakSaya che-adveSa nakAmo che; kema ke vizeSaNathI ja kArya siddha thaye chate ISad rAgarUpa vizeSaNathI ja Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/bloka-18 caramAvartavALA jIvanuM anuSThAna taheturUpa siddha thaye chate, vizeSyanuM vyarthapaNuM che muktirAgathI viziSTa evA muktiadveSamAM rahela muktiadveSarUpa vizeSyanuM vyarthapaNuM che. gAthA-17 ane gAthA-18nA pUrvapakSInA kathanathI zuM phalita thAya che, te batAve che -- ane A rItegAthA-17mAM ane gAthA-18mAM pUrvapakSIe sthApana karyuM e rIte, muktiadveSathI athavA manApha muktirAgathI tahetupaNuM cheH anuSThAnanuM tahetupaNuM che, e prakAranA zAstravacanano vyAghAta che, e prakArano bhAva che. [18]. bhAvArtha : pUrvapakSIe gAthA-17mAM zaMkA karelI ke muktiaSathI prayukta anuSThAnane tahetuanuSThAna svIkArazo to abhavyanA anuSThAnavizeSamAM ativyApti Avaze; kema ke abhavya paNa navamA dhaiveyakamAM jAya che tyAre muktiadveSaprayukta sAdhvAcAranuM pAlana karIne jAya che; ane abhavyane tahetuanuSThAna nathI, chatAM abhavyanA anuSThAnane tahetuanuSThAna svIkAravAnI Apatti Avaze. te ApattinA nivAraNa mATe ema kahevAmAM Ave ke caramAvartanI bahAranA jIvone ane abhavyanA jIvone muktino adveSa che, tenA karatAM garamAvartavALA jIvono muktino adveSa judA prakArano che arthAtu acaramAvartavALA jIvono ke abhavya jIvono muktino adveSa atAttvika che arthAt tahetuanuSThAnanuM kAraNa na bane tevo che, ane caramAvartavALA jIvono muktiadveSa tAttvika che, arthAt tahetuanuSThAnanuM kAraNa bane tevo che, tethI tAttvika muktiaSavALA jIvonuM anuSThAna tahetuanuSThAna che, tema ame svIkArIzuM, tethI abhavyanA anuSThAnavizeSamAM ativyApti doSa Avaze nahIM. tenA nivAraNarUpe pUrvapakSI kahe che ke aSamAM koIpaNa vizeSa bheda nathI; kema ke adveSa e veSAbhAvarUpa che, ane abhAvamAM koI bheda hoI zake nahi. pUrvapakSIno Azaya e che ke bhAvAtmaka padArthomAM bheda hoI zake, jema ghaTamAM "anya ghaTa karatAM A ghaTa vizeSa che" ema kahI zakAya, paraMtu ghaTanA abhAvamAM Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA|zloka-18 koI bheda hoI zake nahIM. tema dveSamAM taratamatAkRta bheda hoI zake, paraMtu dveSanA abhAvarUpa adveSamAM koI bheda hoI zake nahIM. tethI jevo adveSa caramAvartanI bahAranA jIvamAM ke abhavyamAM che, tevo adveSa caramAvartavALA jIvamAM che, tema mAnavuM joIe, e prakAranuM graMthakArazrInuM maMtavya che, jenuM samarthana pUrvanI pUrvasevAdvAtriMzikAmAM zloka-32mAM graMthakArazrIe kareluM che. tethI tadbhutuanuSThAnanA lakSaNanI abhavyamAM AvatI ApattinuM nivAraNa karavA mATe abhavya karatAM caramAvartavALAnA muktiadveSamAM koIka bheda che tema kahI zakAya nahIM, ema pUrvapakSI kahe che. have abhavyanA anuSThAnavizeSamAM tadbhutuanuSThAnanA lakSaNanI ativyAptinI ApattinA nivAraNa mATe graMthakArazrI taraphathI koIka kahe ke iSad rAgathI muktiadveSano vizeSa che. Azaya e che ke ca2mAvartavALA jIvone muktino iSa rAga che tethI iSad rAgathI viziSTa evo muktino adveSa ca2mAvartavALA jIvone che, ane abhavyAdine mAtra muktino adveSa che, paraMtu iSad rAgathI viziSTa muktino adveSa nathI, tethI abhavyanA muktiadveSa karatAM ca2mAvartavALA jIvonA muktinA adveSano bheda prApta thaze. tethI caramAvartI jIvonuM anuSThAna iSad rAgathI viziSTa evA muktiadveSathI prayukta che, tethI tadbhutuanuSThAna che. mATe abhavyanA anuSThAnavizeSamAM tadbhutuanuSThAnanA lakSaNanI ativyApti Avaze nahIM; kema ke abhavyone muktiadveSa hovA chatAM iSad muktirAgathI viziSTa muktino adveSa nathI. A prakAranA graMthakAra taraphathI koIkanA samAdhAnamAM pUrvapakSI kahe che ke jo A rIte muktinA rAgane kAraNe muktiadveSamAM bheda ka2vAmAM Ave to tenAthI ja=iSad muktirAgathI ja, muktiadveSano upakSaya=muktidveSa vyartha prApta thAya; kema ke iSad muktirAgarUpa vizeSaNathI ja tadbhutuanuSThAnanA svIkArarUpa kAryanI siddhi thaye chate muktiadveSarUpa vizeSyAMza vyartha prApta thaze, ane tema svIkA2vAthI ema kahevuM paDe ke 'iSad mukti2AgathI tadvetuanuSThAna che', ane tema svIkArIe to zAstramAM je kahela che ke 'muktinA adveSathI athavA iSa muktinA rAgathI tadbhutuanuSThAna che' te zAstravacanano vyAghAta prApta thAya. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyatAviMzikA/zloka-18-19 pa1 AnAthI e phalita thayuM ke iSa muktirAgathI prayukta athavA muktiadveSathI prayukta anuSThAnane tahetuanuSThAna zAstrakAro svIkAre che, ane tema svIkAravAmAM Ave to abhavyanA anuSThAnavizeSamAM tahetuanuSThAnanA lakSaNanI ativyApti UbhI rahe che, A prakArano pUrvapakSIno Azaya che. II18aaaa avataraNikA : zloka-18mAM pUrvapakSIe yuktithI sthApana karyuM ke muktiadveSamAM koI vizeSa nathI, mATe abhavyatA anuSThAnavizeSamAM ativyAptinuM nivAraNa thaze nahIM; ane ISad rAgathI viziSTa adveSa svIkArIe to abhavyatA anuSThAnamAM ativyAtinuM nivAraNa thAya, paraMtu muktiadveSane tahetuanuSThAnanuM kAraNa svIkArI zakAya nahIM; ane zAstrakAroe muktiadveSa athavA mAn muktirAgane tahetuanuSThAnanuM kAraNa svIkArela che, tethI muktiadveSaprayukta anuSThAnane tahetuanuSThAna svIkAravAmAM Ave to abhavyatA anuSThAnavizeSamAM ativyApti dUra thAya nahIM. te ativyApti dUra karavA mATe "muktinA adveSamAM vizeSa nahIM hovA chatAM pratiyogIkRta vizeSanI prApti thaze arthAt adveSa eTale dveSAbhAva ane dveSAbhAvano pratiyogI dveSa che, ane te dveSatA bhedathI adveSano bheda svIkArIne abhavyatA anuSThAnavizeSa karatAM caramAvartavALA jIvanA anuSThAnavizeSamAM muktino adveSa judA prakArano che, tema svIkArIzuM to ativyApti Avaze nahIM." e prakAre graMthakAra taraphathI koI kahe te batAvIne pUrvapakSI nirAkaraNa kare che - zloka : utkaTAnutkaTatvAbhyAM pratiyogikRto'stvayam / naivaM satyAmupekSAyAM dveSamAtraviyogataH / / 19 / / anvayArtha: phaTAnuTatvamyAMutkaTa-anutkaTa dvArA pratiyonivRtta =pratiyogIthI karAyelo yamallu A thAo=muktiaSano bheda thAo=abhavyatA adveSa Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa2 muktiadveSaprAdhAnyadvAtrizikA/zloka-19 karatAM caramAvartavALA jIvonA adveSano bheda thAo. tene pUrvapakSI kahe che ke upekSA satyAupekSA hote chate abhavya ane caramAvartavALA jIvone mukti pratye upekSA hote chate dezamAtraviyogAtA dveSamAtrano viyoga hovAthI naivaM=evuM nathI=abhavyane utkaTa dveSano viyoga che ane zaramAvartavALA jIvone anutkaTa dveSano viyoga che evuM nathI, paraMtu baMnene dveSamAtrano viyoga che. [1 zlokArya : graMthakArazrI taraphathI koI kahe che - utkaTa-anutkaTa dvArA pratiyogIthI karAyelo A thAo muktiadveSano bheda thAo. tene pUrvapakSI kahe che ke A pramANe nathI; kema ke upekSA hote chate dveSamAtrano viyoga che. ll19ll TIkA - utkaTeti-abhavyAnAM muktau utkaTadveSAbhAve'pyanutkaTadveSo bhaviSyati, anyeSAM tu dveSamAtrAbhAvAdevAnuSThAnaM taddhetuH syAditi pUrvArdhArthaH, naivaM, upekSAyAM satyAM dveSamAtrasya viyogata:, anyathA sveSTasAMsArikasukhavirodhitvenotkaTo'pi dveSasteSAM mu vityuttarArtha: tArA TIkArca - amAnAM ... cArityuttarArdhArtha: 5 abhavyone muktimAM utkaTa dveSano abhAva hote chate paNa anutkaTa dveSa thaze. vaLI dveSamAtrano abhAva hovAne kAraNe ja anyonuM-caramAvartavALA jIvonuM, anuSThAna tahetu thaze, e prakAre pUrvArdhano artha che=pUrvArdhano zabdasparzI artha nathI, paraMtu pUrvArdhano tAtpardhArtha che. nevaMtrae pramANe nathI=abhavyane utkaTa dveSano abhAva che ane caramAvartavALA jIvone dveSamAtrano abhAva che e pramANe nathI; kema ke upekSA hote chate=muktiadvaiSavALA abhavyomAM ane muktiaSavALA caramAvartavartI jIvomAM mukti pratyenI upekSA hote chate, dveSamAtrano viyoga che. anyathA abhavyane mukti pratye dveSamAtrano abhAva na mAno to, svaISTa evA sAMsArika sukhanuM virodhIpaNuM hovAne kAraNe=abhavyane Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiaSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-19 pa3 iSTa evA sAMsArika sukhanuM mokSamAM virodhIpaNuM hovAne kAraNe, teone= abhavyone, muktimAM utkaTa paNa dveSa thAya. e pramANe zlokanA uttarArdhano artha che. 19 ke " 3 SAmAveganuTavo viSyati' ahIM '3pa' thI e kahevuM che ke utkaTa dveSano abhAva na hoya to to abhavyamAM dveSa che, paraMtu utkaTa dveSanA abhAvamAM paNa abhavyone muktimAM anutkaTa dveSa thaze. kaSTasAMsArika suvarodhitvenIToDapi' ahIM '3pa' thI e kahevuM che ke svaiSTa sAMsArika sukhanuM virodhIpaNuM na hoya to abhavyone muktimAM anutkaTa dveSa thAya, paraMtu svaISTa sAMsArika sukhanuM virodhIpaNuM hovAne kAraNe utkaTa paNa dveSa thAya. bhAvArtha : zloka-17-18nA kathanathI muktiaSaprayukta anuSThAnane tahetuanuSThAna svIkAravAmAM abhavyanA anuSThAnavizeSamAM ativyApti Ave che. tenuM nivAraNa karavA arthe graMthakArazrI taraphathI koI kahe ke adveSa abhAvarUpa hovAne kAraNe temAM bheda na thaI zake, topaNa adveSa dveSAbhAvarUpa che, ane dveSAbhAvano pratiyogI dveSa che, ane te pratiyogIkRta abhavyanA dveSamAM ane caramAvartavALA jIvonA SamAM bheda prApta thaI zakaze. tethI jema nAnA ghaTano abhAva ane moTA ghaTano abhAva e prakArano pratiyogIkRta bheda ghaTAbhAvamAM pratIta thAya che, tema abhavyamAM utkaTa dveSano abhAva che ane zaramAvartavALA jIvomAM anutkaTa veSano abhAva che, tema svIkArIne abhavyanA muktiaddeSa karatAM caramAvartavALA jIvonA muktiaSano bheda prApta thaze. tethI e prApta thaze ke abhavyone muktimAM utkaTa dveSano abhAva hovA chatAM, anutkaTa dveSa che, mATe teonuM anuSThAna tahetu nathI; ane caramAvartavALA jIvone muktimAM utkaTa dveSa to nathI, paraMtu anutkaTa dveSa paNa nathI, mATe keSamAtrano abhAva che arthAt sarvathA dveSano abhAva che. tethI caramAvartavALA jIvonuM anuSThAna tahetuanuSThAna thaze. A prakAre graMthakArazrI taraphathI koIka samAdhAna kare tene pUrvapakSI kahe che - A pramANe nathI=graMthakArazrI taraphathI koIke samAdhAna karyuM e pramANe nathI; kema ke upekSA hote chate dveSamAtrano viyoga prApta thAya che arthAt abhavyane Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa4 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-10-20 paNa mokSa pratye upekSA hote chate dveSamAtrano abhAva prApta thAya che, ane caramAvartavALA jIvone paNa mokSa pratye upekSA hote chate dveSamAtrano abhAva prApta thAya che. tethI zaramAvartavALA jIvomAM ane abhavyanA jIvomAM vartatA aSamAM koI bheda nathI. mATe utkaTa dveSanA abhAvathI abhavyanA jIvonuM anuSThAna ane anutkaTa dveSanA abhAvathI caramAvartavALA jIvonuM anuSThAna judA prakAranuM che, tema kahI zakAya nahIM. have potAnI vAtanI puSTi karavA arthe pUrvapakSI kahe che - jo AvuM na mAno to=abhavyane paNa mokSa pratye upekSA che mATe TreSamAtrano abhAva che, ema na mAno to, abhavyane iSTa sAMsArika sukha che ane mokSa teno virodhI che. tethI abhavya saMyama laIne navamA raiveyakamAM jAya che, tyAre paNa mokSamAM anutkaTa dveSa che, tema kahI zakAya nahIM, paraMtu mokSamAM utkaTa dveSa che tema kahevuM paDe. AnAthI e phalita thAya ke abhavyane paNa mokSa pratye upekSA che ane caramAvartavALA jIvone paNa mokSa pratye upekSA che, ane mokSa pratye upekSAvALA abhavya ane caramAvartavALA jIvo muktiaSathI prayukta anuSThAna kare che. have jo muktiaSaprayukta anuSThAnane tahetuanuSThAna svIkArazo to abhavyanA anuSThAnavizeSamAM ativyApti Ave che, tenuM nivAraNa thaI zake nahIM. A prakArano pUrvapakSIno Azaya che. ll1lA avataraNikA : samatte - avataraNikArca - samAdhAna kare che - bhAvArtha : - zloka-17 thI 19 sudhI pUrvapakSIe zaMkA karela ke muktiadveSathI prayukta anuSThAnane tahetuanuSThAna svIkArazo to abhavyanA anuSThAnavizeSamAM ativyApti Avaze. tenuM samAdhAna karatAM graMthakArazrI kahe che - Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyatAviMzikA/zloka-20 zloka : satyaM bIjaM hi taddhetoretadanyatarArjitaH / muktyadveSo(kriyArAgo) na tenAtiprasaGgaH ko'pi dRzyate / / 20 / / anvayArtha satyaM tArI vAta sAcI che, pti tirAnitA A baMnemAMthI koI ekathI ajita evo=muktiadveSa ane matAn muktirAga, A baMnemAMthI koIpaNa ekathI ajita evo vicAra =kriyArAga taddhato: vInaM tahetuanuSThAnanuM bIja che. tene te kAraNathI vaDapikakoIpaNa matiprasara=atiprasaMga na tRzyate dekhAto nathI=abhavyatA anuSThAnavizeSamAM tahetuanuSThAnanA lakSaNano atiprasaMga dekhAto nathI. rA. zlokArca - tArI vAta sAcI che, A baMnemAM koIpaNa ekathI ajita evo muktiadveSa ane manA muktirAga, A baMnemAMthI koIpaNa ekathI ajita evo, kriyArAga, tahetuanuSThAnanuM bIja che; te kAraNathI koIpaNa atiprasaMga dekhAto nathI. IlRoll ja kasamAM Apelo "jyiArA" pATha zuddha jaNAya che. TIkA : satyamiti-taddhetoranuSThAnasya hi bIjaM etayo:muktyadveSa(manAgmukti) rAgayoranyatareNa arjita: janitaH kriyArAga:-sadanuSThAnarAgaH, tenAtiprasaGgaH ko'pi na dRzyate, abhavyAnAmapi svargaprAptihetumuktyadveSasattve'pi tasya sadanuSThAnarAgAprayojakatvAd bAdhyaphalApekSAsahakRtasya tasya sdnusstthaanraagaanuvasthityAt sArA TIkArya : tatonuSThAnasya ....... nuvanvitthAt II graMthakArazrI pUrvapakSIne kahe che - tArI vAta sAcI che arthAt muktiadveSane tahetuanuSThAnanuM kAraNa Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/zloka-20 svIkArIe to abhavyanA anuSThAnavizeSamAM ativyApti Ave, te tArI vAta sAcI che; paraMtu A baMnemAMthI=muktiadveSa ane manAm muktirAga, e baMnemAMthI, anyatarathI=koI ekathI, ajita=janita, evo kriyArAga= sadanuSThAnano rAga, kharekhara ! tadvetuanuSThAnanuM bIja che, te kAraNathI koIpaNa atiprasaMga dekhAto nathI=abhavyanA anuSThAnavizeSamAM tadbhutuanuSThAnanA lakSaNano koIpaNa atiprasaMga dekhAto nathI. 56 ahIM prazna thAya ke muktiadveSathI janita kriyA2Aga tadbhutuanuSThAnanuM bIja hoya to abhavyone paNa muktiadveSa thAya che tyAre, tadbhutuanuSThAnanuM bIja evA kriyArAganI prApti thaze. mATe abhavyanA anuSThAnavizeSamAM ativyApti kema nathI ? temAM hetu kahe che abhavyone paNa svarganI prAptinuM kAraNa evo muktiadveSa hovA chatAM paNa tenuMabhavyanA muktiadveSanuM, sadanuSThAnanA rAganuM aprayojakapaNuM che. ahIM prazna thAya ke abhavyano muktiadveSa sadanuSThAnanA rAgano aprayojaka kema che ? temAM hetu kahe che bAghyalaapekSA sahaSkRta evA tenuM=muktiadveSanuM, sadanuSThAnanA rAganuM anubaMdhIpaNuM che=sadanuSThAnanA rAganuM phaLavALApaNuM che. 20nA * TIkAmAM "tayorbhuvantyadveSarAvoH" nA sthAne A pATha "tayomuttvadveSamanA muktirAyo:" joIe. * 'samavyAnApi' ahIM 'pi' thI e kahevuM che ke caramAvartavALA jIvone to muktiadveSa che ja, paraMtu abhavyone paNa svargaprAptinuM kAraNa evo muktiadveSa che. TUMka 'svaryAprApti tumudveSasattvapa' ahIM 'pi' thI e kahevuM che ke svargaprAptinuM kAraNa evo muktino adveSa na hoya to to sadanuSThAnano rAga na thAya, paraMtu svargaprAptinuM kAraNa evo muktiadveSa hovA chatAM paNa te muktiadveSa sadanuSThAnanA rAgano aprayojaka che. " Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacha muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/bloka-20 bhAvArtha :apunabaMdhakano muktino aheSa kriyArAgano janaka : pUrvamAM zaMkAkAre kahela ke muktiaSaprayukta anuSThAnane tahetuanuSThAna svIkAravAmAM Ave to abhavyanA anuSThAnavizeSamAM tahetuanuSThAnanA lakSaNanI ativyApti Avaze. tene graMthakArazrI kahe che - tArI vAta sAcI che. graMthakArazrInuM A kathana ardha svIkAramAM che arthAt skUla dRSTithI pUrvapakSInI vAta sAcI che, tema svIkAre che; ane tema svIkArIne graMthakArazrI kaI rIte abhavyanA anuSThAnamAM tadhetuanuSThAnanA lakSaNanI ativyApti AvatI nathI, te spaSTa kare che - je jIvone muktiadveSa ke manAgu muktirAga e bemAMthI koIpaNa pariNAmathI janita evo sadanuSThAnano rAga pragaTa thAya che, te anuSThAnano rAga tahetuanuSThAnanuM bIja che. tethI abhavyanA anuSThAnavizeSamAM tadhetuanuSThAnanA lakSaNano atiprasaMga Ave nahIM; kema ke temane sadanuSThAnano rAga pragaTa thato nathI. AnAthI e phalita thAya ke abhavyane paNa muktiadveSa che ane zaramAvartavALA jIvone paNa muktiadveSa che, ane baMneno muktiadveSa samAna che. Ama chatAM muktiaSathI janita kiyArAga=sadanuSThAnano rAga, caramAvartavALA jIvone thAya che. tethI caramAvartavALA jIvonuM anuSThAna tadtu anuSThAna bane che, ane abhavya jIvo muktiaSathI sadanuSThAna kare che to paNa teone sadanuSThAnano rAga thato nathI. mATe teonuM sadanuSThAna tahetuanuSThAna banatuM nathI. ahIM prazna thAya ke abhavya jIvone paNa muktino aSa che ane caramAvartavartI jIvone paNa muktino adveSa che, to jema caramAvartavartI jIvone muktino adveSa sadanuSThAnanA rAgano prayojaka che, tema abhavya jIvono muktino adveSa sadanuSThAnanA rAgano prayoja ka kema nathI ? tethI kahe che - abhavya jIvone svargaprAptinI icchAthI muktino addeSa pragaTelo che, mATe sadanuSThAnanA rAgano prayojaka banato nathI; ane caramAvartavALA jIvone Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa8 muktiadveSaprAdhAnyadvAtrizikA/zloka-20 bhAvamaLanI alpatAne kAraNe muktino addeSa pragaTelo che, tethI temano muktino addeSa sadanuSThAnanA rAgano prayojaka bane che. ahIM prazna thAya ke kevo muktino adveSa sadanuSThAnanA rAganA phaLavALo che ? tethI graMthakArazrI kahe che - bAdhyaphaLanI apekSAthI sahakRta evo muktino adveSa sadanuSThAnanA rAganA phaLavALo che. Azaya e che ke caramAvartavartI jIvo muktiadveSathI sadanuSThAna kare che tyAre teone mokSanI icchA nathI, paraMtu aihika bhoganI ke pAralaukika bhoganI icchA che; topaNa teone aihika bhoga ke pAralaukika bhoga pratye evo gADha rAga nathI ke jethI teonI te bhogonI icchAno bAdha na thaI zake. vizeSa sAmagrI maLe to aihika bhoganA phaLanI ke pAralaukika bhoganA phaLanI icchA bAdha thaI zake tevI che, tethI teono muktiadveSa bAdhyaphaLanI apekSAthI sahakRta che, mATe temane sevAtA sadanuSThAna pratye prIti thAya che. tethI sAMsArika sukhanA AzayathI paNa karAtuM temanuM anuSThAna tahetuanuSThAna che; ane abhavyone ke caramAvartanI bahAranA jIvone saMsAranA sukha pratye gADha AkarSaNa hovAne kAraNe upadezAdinI sAmagrIthI paNa saMsAranAM sukhothI vimukha valaNa thatuM nathI. tethI teo dharmanuM anuSThAna seve che tyAre paNa atattvanA gADha rAgarUpa malIna bhAvo temanAmAM varte che. tethI sadanuSThAna pratye teone rAga thato nathI; paraMtu teone sAMsArika sukha ati iSTa hovAthI teno utkaTa rAga che. mATe tenA upAyarUpa sadanuSThAnamAM icchA utpanna thAya che, tethI teo sadanuSThAna seve che. mATe abhavya jIvonuM dharmaanuSThAna kriyArAgathI yukta nathI, jethI garAnuSThAna bane che, paraMtu tahetuanuSThAna banatuM nathI; jyAre caramAvartI jIvonuM anuSThAna kriyArAgathI yukta che, tethI tahetuanuSThAna bane che. ahIM vizeSa e che ke abhavya jIvone paNa svargaprAptinA kAraNarUpe dharmane anuSThAna pratye rAga che, paraMtu teone dharmanA anuSThAnano rAga svargarUpa phaLanuM A anuSThAna kAraNa che, tene AzrayIne che. tethI phaLathI ja anuSThAnano rAga che. vastutaH bhoga pratyeno gADha rAga abhavya jIvone ucita pravRtti pratye Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-20-21 pa9 rAga thavA deto nathI, mATe svarUpathI anuSThAna pratye rAga nathI. tethI abhavyanuM dharmAanuSThAna paNa tataanuSThAna banatuM nathI. jyAre caramAvartavartI jIvone dharmanA anuSThAna pratyeno rAga phaLathI che ane svarUpathI paNa che; kema ke bhAvamaLa alpa hovAne kAraNe ucita pravRttirUpa sadanuSThAna pratye temane prIti thAya che. tethI caramAvartavartI jIvonuM anuSThAna tahetuanuSThAna bane che. rabA avataraNikA : zloka-20nI TIkAmAM kahyuM ke abhavya jIvono muktiadveSa sadanuSThAvatA rAgano aprayojaka che, ane te muktiadveSa sadanuSThAtanA rAgano aprayojaka kema che? temAM hetu kahyo ke bAdhyaLanI apekSAthI sahakRta evo muktiadveSa sadanuSThAnanA rAganuM kAraNa che. tethI have zloka-21-22thI bAdhyaphaLaapekSAsahakRta evo muktiadveSa kaI rIte sadanuSThAnanA rAgano janaka che, te yuktithI graMthakArazrI spaSTa kare che - zloka : api bAdhyA phalApekSA sadanuSThAnarAgakRt / sA ca prajJApanAdhInA muktyadveSamapekSate / / 21 / / anvayArtha: nApekSA patraphaLanI apekSA paNa vadhyA bAdhavIya svabhAvavALI savanuSThAnarI=sadanuSThAnamAM rAgane karanArI che ane prajJApanAthInA= prajJApatAne AdhIna evI sakate bAdhyaphaLanI apekSA muvISamakSattei muktiadveSanI apekSA rAkhe che=sadanuSThAnamAM rAgane utpanna karavAmAM muktiaSanI apekSA rAkhe che. ll21TI zlokArtha : phaLanI apekSA paNa bAdhanIya svabhAvavALI sadanuSThAnamAM rAgane karanArI che, ane prajJApanAne AdhIna evI te bAdhyaphaLanI apekSA, muktiadveSanI apekSA rAkhe che. ||1|| Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-21 TIkA :___ apIti-bAdhyA bAdhanIyasvabhAvA phalApekSA'pi saubhAgyAdiphalavAMchApi, sadanuSThAne rAgakRt-rAgakAriNI sA ca bAdhyaphalApekSA ca prajJApanAdhInA= upadezAyattA muktyadveSamapekSate kAraNatvena / / 21 / / TIkArya : vAdhyA ..... sAratvenA aa phaLanI apekSA paNa=saubhAgyAdi phaLanI vAMchA paNa, bAdhyA bAdhavIya svabhAvavALI, sadanuSThAnamAM rAgane karanArI che; ane prajJApanAne AdhIta-upadezane AdhIna, evI te bAdhyaphaLanI apekSA, kAraNapaNArUpe muktiaSanI apekSA rAkhe che=muktiadveSarUpa kAraNa hoya to prajJApatAne AdhIna evI bAdhyaphaLaapekSA jIvamAM Ave che, anyathA nahIM. 21aaaa bhAvArtha :bAdhyaphaLanI apekSAthI yukta muktiadveSa kriyArAgano janaka : muktiaSathI je jIvo tahetuanuSThAna kare che teo mokSanI icchAthI anuSThAna karatA nathI paraMtu saubhAgyAdi phaLanI vAMchAthI kare che. tethI teonuM te anuSThAna saMsAranA AzayathI thAya che, chatAM upadezanI sAmagrIne pAmIne bAdhyasvabhAvavALI teonI phaLanI AzaMsA hovAthI saubhAgyAdi vAMchAthI karAtA te anuSThAnamAM rAga thAya che arthAt te anuSThAnamAM teone svarUpathI prIti utpanna thAya che, ane A anuSThAnanA svarUpamAM prIti utpanna thavAmAM bhAvamaLanI alpatAne kAraNe teomAM vartato muktiaddeSa kAraNa che. tethI e phalita thAya ke je jIvone muktino adveSa che ane AlokanA phaLanI AzaMsAthI anuSThAna kare che, chatAM AlokanA phaLanI AzaMsA upadezAdi sAmagrIne pAmIne bAdha pAme tevI che, tevA jIvono muktiaddeSa sadanuSThAnanA rAgane karanAro che. mATe evA muktiaSavALA jIvo saubhAgyAdi AzaMsAthI anuSThAna karatA hoya topaNa teonuM anuSThAna tahetuanuSThAna che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-21-22 ahIM vizeSa e che ke karmamaLanI alpatAne kAraNe jeone mokSa pratye dveSa nathI, paraMtu upekSA che, tevA jIvomAM svAbhAvika muktiadveSa varte che. tenA kAraNe sAMsArika phaLanI AzaMsAthI teo dharmaanuSThAna karatA hoya topaNa upadeza Adi sAmagrIthI te sAMsArika phaLanI apekSA bAdha pAme tevI che, mATe teonuM anuSThAna tahetu bane che; ane abhavyAdi jIvone muktiadveSa karmamaLanI alpatAne kAraNe nathI, paraMtu karmamaLa ghaNo hovAne kAraNe saMsArano rAga ghaNo che, tethI saMsAranA bhogarahita mokSa pratye teone dveSa thAya tema che. Ama chatAM potAne iSTa evAM svarganAM sukhomAM mokSano dveSa vyAghAtaka che. tethI mokSa pratye dveSa karatA nathI, paraMtu upekSA kare che. tethI temano muktiadveSa bAdhyaphaLaapekSAvALo nathI, mATe teonuM anuSThAna tahetu banatuM nathI. IIravAmAM avataraNikA : yatA - avataraNikArya : je kAraNathI - bhAvArtha : zloka-21mAM kahyuM ke bAdhyasvabhAvavALI phaLanI apekSA paNa kAraNapaNArUpe muktiaSanI apekSA rAkhe che. muktiaSanI kema apekSA rAkhe che ? temAM hetu batAvavA arthe kahe che, yata:=je kAraNathI, zlokamAM batAvAze te pramANe che, te kAraNathI bAdhyasvabhAvavALI phaLanI apekSA muktiaSanI apekSA rAkhe che, ema pUrvazloka sAthe saMbaMdha che. zloka : abAdhyA sA hi mokSArthazAstrazravaNaghAtinI / muktyadveSe tadanyasyAM buddhimArgAnusAriNI / / 22 / / anvayArtha : riMgaabAdhya evI jAte phaLanI apekSA, mokSArthazAstravApAtinI=mokSArtha zAstranA zravaNatA ghAta karanArI che. taRte kAraNathI= Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA|zloka-22 bAdhyaphaLanI apekSA muktiadveSanI apekSA rAkhe che ane abAdhyaLApekSA zAstrazravaNa-ghAtinI che te kAraNathI, muttvadveSe= muktiadveSa hote chate anyA=anyamAM=bAdhyaphaLanI apekSAmAM, buddhimArgAnusarittta=buddhi mArgAnusArI thAya che. tethI bAdhya evI phLanI apekSA kAraNapaNArUpe muktiadveSanI apekSA rAkhe che, ema pUrvazloka sAthe saMbaMdha che. 22aa zlokArtha : 62 abAdhya evI ja te=LanI apekSA, mokSArtha zAstranA zravaNanA ghAtane karanArI che. te kAraNathI=bAdhyaLanI apekSA muktiadveSanI apekSA rAkhe che ane abAdhyaphaLApekSA zAstrazravaNaghAtinI che, te kAraNathI, muktiadveSa hote chate anyamAM=bAdhyaphaLanI apekSAmAM, buddhi mArgAnusArI thAya che. tethI bAdhya evI phaLanI apekSA kAraNapaNArUpe muktiadveSanI apekSA rAkhe che, ema pUrva zloka sAthe saMbaMdha che. II220aa TIkA H abAdhyeti - abAdhyA hi sA phalApekSA mokSArthazAstrazravaNaghAtinI, tatra viruddhatvabuddhyAdhAnAd, vyApatradarzanAnAM ca tacchravaNaM na svArasikamiti bhAvaH / tat= tasmAt muktyadveSe sati anyasyAM bAdhyAyAM phalApekSAyAM samucitayogyatAvazena mokSArthazAstra zravaNasvArasyotpannAyAM buddhirmArgAnusAriNI mokSapathAbhimukhyazAlinI bhavatIti bhavati teSAM tIvrapApakSayAt sadanuSThAnarAga: / / 22 / / TIkArya : abAdhyA savanuSThAnamaH / / abAdhya evI te=phLanI apekSA, mokSArtha zAstranA zravaNanA ghAtane karanArI che; kema ke tyAM=mokSanA prayojanane batAvanAra zAstramAM, viruddhapaNAnI buddhinuM AdhAna che=potAne je sAMsArika phaLanI AzaMsA che, tenAthI viruddhapaNAnI buddhinuM AdhAna che. ahIM prazna thAya ke vyApannadarzanavALA jamAli Adine paNa mokSathI viruddha evA atattvano rAga abAdhya hato, chatAM mokSArtha zAstranA zravaNamAM ghAta thato Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyAviMzikA/zloka-22 u3 na hato. tethI abAdhyaphaLanI apekSA mokSArtha zAstranA zravaNanA ghAta karanArI che, ema kema kahI zakAya ? tethI kahe che - ane vyApaladarzanavALAonuM tat zravaNa-mokSArtha zAstranuM zravaNa, svArasika nathI, e prakArano bhAva che. ta--te kAraNathI abAdhyaphaLaapekSAmAM mokSArtha zAstranuM svarasazravaNa nathI, te kAraNathI muktiadveSa hote chate avya evI bAdhyaphaLaapekSA utpanna thaye chata=samucitayogyatAnA vazathI mokSArtha zAstranA zravaNano svarasa che jene evA puruSane bAdhyaphaLaapekSA utpanna thaye chate, buddhi mArgAnusArI thAya che=mokSapathane abhimukha thavAnA svabhAvavALI thAya che ratnatrayIrUpa mokSamArgane abhimukha thavAnA svabhAvavALI thAya che. ethI teone bAdhyaphaLanI apekSAvALA evA muktiadvaiSavALA jIvone, tIvra pApano kSaya hovAthI sadanuSThAnamAM rAga thAya che. rA. bhAvArtha - abAdhyaphaLanI apekSAvALA jIvone mokSazAstranuM asvArasika zravaNa H bAdhyaphaLanI apekSAvALA evA muktiadveSamAM mArgAnusArI buddhinI prApti : zloka-21mAM sthApana karyuM ke bAdhanIya svabhAvavALI saubhAgyAdi phaLanI vAMchA paNa muktiaSanI apekSA rAkhe che. temAM hetu batAvatAM kahe che -- je lokone abAdhya evI phaLanI apekSA che, teone mokSano upadeza ApanArAM zAstronuM zravaNa karavAmAM abAdhya evI phaLanI apekSA vyAghAta karanAra che; kema ke je jIvone abAdhya evI phaLanI apekSA che, te jIvone sAMsArika sukhano rAga ghaNo che, ane mokSane batAvanArAM zAstro sAMsArika sarva sukhothI para evA mokSanI prAptinA upAyo batAve che, ane tenA upAyo pratye abAdhya evI phaLanI apekSAvALA jIvone sAMbhaLavAmAM utsAha thato nathI; paraMtu potAne je phaLanI apekSA che, tenAthI viruddha phaLavALo mokSa che, tevI buddhi thAya che. tethI potAne je phaLanI apekSA che tenAthI viruddha evA mokSa pratye ane mokSanA arthane batAvanArAM zAstro pratye teone zravaNano utsAha thato nathI. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 muktiaSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-22 je jIvo saMsAranA AzayathI anuSThAno kare che. vaLI, jeono saMsArano Azaya bAdha pAme tevo nathI, tevA jIvo mokSArtha zAstrazravaNa karavAmAM utsAhita thatA nathI, ema kahIe to jamAli AdimAM spaSTa dekhAtuM mokSArtha zAstrazravaNa saMgata thAya nahIM; kema ke jamAline mokSanA upAyathI viparIta evA svamata pratyeno anivartanIya Agraha hato. tethI jema abAdhya evI phaLanI apekSAvALA jIvone atattvano anivartinIya rAga che, tema jamAli Adine paNa atattvano anivartanIya rAga che. Ama chatAM jamAli Adi to mokSArtha zAstrazravaNa kare che. tethI atattvano anivartinIya rAga mokSArtha zAstrazravaNano ghAta karanAra che, ema kema kahI zakAya ? ethI graMthakArazrI kahe che - vyApatradarzanavALAone mokSArtha zAstranuM zravaNa svArasika nathI. Azaya e che ke atattva pratyenA anivartanIya rAgavALA jIvone mokSArtha zAstrazravaNamAM svarasa nathI; paraMtu mohane vaza thaI mokSArtha zAstranuM zravaNa kare che, tethI mokSArtha zAstranA paramArthane teo prApta karI zakatA nathI, paraMtu je jIvomAM kaMIka mohano adhikAra gayo che, tethI atattvano anivartinIya rAga nathI, tevA jIvo mokSArtha zAstrazravaNa kare, to te zAstrathI mokSamArga pratye teonuM valaNa thAya che ane mokSazAstranA zravaNa dvArA teone pAramArthika tattvanI prApti thAya che. tevuM mokSArtha zAstranuM zravaNa svarasika zravaNa che, ane tevuM mokSArtha zAstranuM zravaNa vyApannadarzanavALA jamAli Adine thatuM nathI, tema abAdhya evI phaLanI apekSAvALA abhavyone paNa thatuM nathI. AnAthI e phalita thAya ke je jIvonI sAMsArika phaLanI apekSA bAdha pAme tevI nathI, tevA jIvo mokSamArgane batAvanArAM zAstro pratye zravaNanA utsAhI nathI. kvacit vyApatradarzanavALA jIvo mokSanA upAyane batAvanArAM zAstronuM zravaNa karatA hoya to paNa jIvanA sahaja tattva pratyenA valaNathI mokSamArgane batAvanArAM zAstronuM zravaNa teo karatA nathI, paraMtu svamAnyatA pratyenA rAgane paravaza thaIne mokSane batAvanArAM zAstronuM zravaNa kare che. tethI paramArthanI prApti thatI nathI. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upa muktiaSaprAdhAnyadvAtrizikA/zloka-22 ahIM 'vyApannadarzanavALA' zabdathI atattva pratyenA AgrahavALA samyagdarzanathI bhraSTa thayelA evA nihnavAdinuM grahaNa che. pUrvamAM batAvyuM ke abAdhya evI phaLanI apekSA mokSArtha zAstranA zravaNane ghAta karanArI che. tenAthI zuM prApta thAya che ? te batAve che - muktiadveSa hote chate je jIvone bAdhyaphaLanI apekSA che tevA jIvomAM samucitayogyatAnA vazathI mokSArtha zAstranA zravaNanuM svarasapaNuM utpanna thAya che tyAre buddhi mArgAnusArI bane che. Azaya e che ke caramAvartavALA jIvo samucitayogyatAvALA hoya che ane tevA samucitayogyatAvALA jIvomAM, muktiadveSa pragaTelo hoya ane tevA jIvo saMsAranA AzayathI anuSThAna karatA hoya, chatAM temano saMsArano Azaya upadezAdi sAmagrIne pAmIne nivartana pAme evo hoya, to tevA jIvo, mokSane kahenArAM zAstrone sAMbhaLavA pratye svAbhAvika valaNavALA hoya che; kema ke teone saMsArano gADha rAga nahIM hovAnA kAraNe tattvane batAvanArAM zAstrone sAMbhaLavA pratyeno AvA jIvone abhimukhabhAva svAbhAvika vartato hoya che. tethI nimittane pAmIne mokSano upadeza ApanArAM zAstro sAMbhaLavAnI icchA thAya che, ane AvA jIvo mokSArtha zAstra sAMbhaLavAne abhimukha thayA hoya tyAre teonI buddhi mokSamArgarUpa ratnatrayIne abhimukha pariNAmavALI thAya che. AnAthI e phalita thayuM ke je jIvone bAdhyaphaLaapekSA sahakRta evo muktiadveSa che, teone atattva pratye anivartinIya rAga karAve evA tIvra pApano kSaya hovAthI sadanuSThAnano rAga thAya che, ane te sadanuSThAnano rAga tatuanuSThAnanuM bIja che. mATe abhavyAdinA anuSThAnavizeSamAM tahetuanuSThAnanA lakSaNanA atiprasaMganI prApti nathI, ema zloka-20 sAthe saMbaMdha che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 muktiadveSaprAdhAnyadvAaizikA/bloka-22 sArAMza :mutiadvaiSanA be prakAra, tenA svAmI, svarUpa ane phaLa : muktiadveSa : abhavya jIvo, acaramAvartavartI caramAvartavALA tahetu jIvo ane caramAvartavartI paNa anuSThAna karanArA jIvono viSAnuSThAnAdi karanArA muktiadveSa jIvono muktiadveSa (1) A jIvono muktiadveSa (1) A jIvono muktiadveSa abAdhyaphaLanI apekSAvALo bAdhyaphaLanI apekSAvALo hovAthI hovAthI mokSArtha zAstrazravaNano svArasika mokSArtha zAstrazravaNa ghAta karanAro che. karAvanAro che. athavA asvArasika mokSArtha zAstrazravaNa karAvanAro che. (2) A jIvono muktiaddeSa (2) A jIvono muktiadveSa kriyA rAgano aprayojaka che. kriyArAgano prayojaka che. (3) A jIvono muktiadveSa (3) A jIvone muktiadveSa karmamaLanI mokSa che ja nahi e prakAre alpatA thavAne kAraNe mokSamArgane mokSanI apratipattithI thAya che. abhimukhabhAva thavAthI thAya che. athavA mokSanI pratipatti hovA chatAM svaiSTanA vyAghAtanI zaMkAthI thAya che. (zloka-4) Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/zloka-22-23 muktiadveSanuM svarUpa - mokSa pratyenI upekSA. : muktiadveSanI utpattinAM kAraNo : abhavyAdi jIvone AzrayIne tadvetuanuSThAna karanArAne AzrayIne svaiSTavyAghAtaka zaMkA karmamaLanI alpatA [22NI muktinI apratipatti avataraNikA : saubhAgyAdi phaLatI vAMchAthI sadanuSThAna karatA hoya topaNa muktiadveSa hote chate bAdhyaLanI apekSAmAM buddhi mArgAnusArI thAya che, tema zloka22mAM kahyuM. tenI puSTi karavA arthe kahe che zloka H - tattatphalArthinAM tattattapastantre pradarzitam / mugdhamArgapravezAya dIyate'pyata eva ca / / 23 / / 57 anvayArtha : gata va=AthI ja=saubhAgyAdi LanI vAMchAthI sadanuSThAna karatA hoya topaNa muktiadveSa hote chate bAdhyaLanI apekSAmAM buddhi mArgAnusArI thAya che, AthI ja, tattatAdhinAM te te phaLanA arthIone=saubhAgyAdi phLanI icchAvALAone tattattapa:=te te tapa=rohiNI Adi taparUpa te te tapa, tantra=zAstramAM prati=batAvAyelo che, ca=ane mudhdhamAnpravezAya= mugdhone mArgapraveza karAvavA mATe vIyate pi=apAya paNa che. 23aa zlokArtha : AthI ja te te phaLanA arthIone te te tapa zAstramAM batAvAyelo che, ane mugdhone mArgapraveza karAvavA mATe apAya paNa che. II23|| TIkA : tattaditi-tattatphalArthinAM saubhAgyAdiphalakAGkSiNAM tattattapo rohiNyAditaporUpaM, ata eva tantre pradarzitaM, ata eva ca mugdhAnAM mArgapravezAya dIyate'pi Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 muktiadveSaprAdhAnyAtrizikA/bloka-23 gItAthaiH / yadAha - "muddhANa hiyaTThayA sammaM" / na hyevamatra viSAditvaprasaGgo na vA taddhetutvabhaGgaH, phalApekSAyA bAdhyatvAt, itthameva mArgAnusaraNopapatteH / / 23 / / TIkArca - tattanAthanAM ..... mAnasarapapapa . AthI ja saubhAgyAdi phaLanI vAMchAthI sadanuSThAna karatA hoya topaNa muktiadveSa hote chate bAdhyaphaLanI apekSAmAM buddhi mArgAnusArI thAya che AthI ja, te te phaLanA arthIone= saubhAgyAdi phaLanI IcchAvALAone, rohiNI Adi taparUpa te te tapa, tatramAM zAstramAM, batAvAyelo che; ane AthI jagate te phaLanA arthIonuM te te tapa zAstramAM batAvAyeluM che AthI ja, mugdhone mArgapraveza mATe gItArtho vaDe apAya paNa che. je kAraNathI kahe che "mugdhonA samyam hita mATe mArgapraveza karAvavA mATe apAyeluM rohiNI Adi tapa mugdhonA samyak hita mATe che." A rIte=saubhAgyAdi phaLanI vAMchAthI gItArtho rohiNI Adi tapa mugdhone Ape e rIte, ahIMtramugdhonA anuSThAtamAM, viSAditvanoH viSAnuSThAna Adino, prasaMga nathI ja, ane tahetutvano bhaMga nathI= saubhAgyAdinI vAMchAthI karAyelA rohiNI Adi tapamAM tahetupaNAno bhaMga nathI; kema ke phaLanI apekSAnuM bAdhyapaNuM che saubhAgyAdi phaLanI vAMchAthI karAtA rohiNI Adi tapamAM saubhAgyAdinI vAMchArUpa phaLanI icchAnuM bAdhyapaNuM che. ahIM prazna thAya ke jo phaLanI apekSAnuM bAdhyapaNuM hoya to gItArtho upadeza dvArA te phaLanI icchAne nivartana karAvIne muktinA AzayathI teonuM tapa kema karAvatA nathI ? ane saubhAgyAdinI vAMchAthI tapa kema karAve che ? temAM graMthakArazrI hetu kahe che - A rIte ja=saubhAgyAdi phaLanI vAMchAthI rohiNI Adi te te tapa karIne saubhAgyAdi phaLanI prApti thAya che e rIte ja, mArganA anusaraNanI upapati che=mokSamArganA kAraNabhUta evA viSayAbhyAsanuM rohiNI AdinA tapakALamAM sevana hovAthI mokSamArganA anusaraNanI upapatti che. li23. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/zloka-23 bhAvArtha : mugdhajIvone mArgamAM praveza karAvavA arthe gItArtho vaDe saubhAgyAdi phaLa mATe paNa tapa Adi ApavAnI vidhiH 69 bAdhya evI phaLanI apekSA sahaSkRta muktiadveSavALA jIvonuM saMsAranA AzayathI karAtuM anuSThAna paNa tadbhutuanuSThAna che, AthI ja zAstramAM saubhAgyAdi phaLanI vAMchAvALA jIvone rohiNI Adi tapa karavAnuM batAvyuM che. jo bhautika sukhanA AzayathI karAtuM anuSThAna ekAMte viSAnuSThAna hoya to zAstromAM saubhAgyAdinA arthe rohiNI Adi tapa karavAnuM vidhAna karata nahIM, paraMtu yogya jIvone saubhAgyAdinA AzayathI karAyeluM anuSThAna paNa mokSanuM kAraNa bane che, tene AzrayIne zAstrakAroe saubhAgyAdinI vAMchAthI tenA upAyabhUta rohiNI Adi anuSThAna batAvyAM che. vaLI mugdha jIvone mArgapraveza mATe gItArtho vaDe saubhAgyAdi anuSThAna apAya paNa che. 'vIyate'pi zItArthe;' zabdamAM rahelA 'vi' zabdathI e prApta thAya ke gItArtho jIvonI evI yogyatA na dekhAya to rohiNI Adi tapa na paNa Ape; paraMtu je mugdha jIvone AlokanI bhoganI AzaMsAthI karAyeluM anuSThAna mArgapravezanuM kAraNa bane ema jaNAya, tevA mugdha jIvone AlokanA AzayathI paNa anuSThAna karavA mATe gItArtho rohiNI Adi tapa Ape che. ahIM prazna thAya ke AlokanI AzaMsAthI karAtuM anuSThAna viSAdi anuSThAna banaze. tethI graMthakArazrI khulAso kare che saubhAgyAdi phaLanI vAMchAthI karAtuM anuSThAna viSAdi anuSThAna banaze nahi, ane tadbhutuanuSThAnano bhaMga paNa thaze nahIM; kema ke phaLanI apekSA bAdhya hovAne kAraNe teonuM anuSThAna tahetuanuSThAna che. ahIM vicArakane prazna thAya ke mugdha jIvone bhautika sukhanI phaLanI AzaMsA bAdha pAme tevI che, to gItArtho upadeza ApIne tenuM nivartana karAvavAne badale bhautika phaLanI AzaMsAthI anuSThAna kema karAve che ? tethI kahe che Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-23-24 A rIte ja mugdha jIvone mArganA anusaraNanI prApti che arthAt mugdha jIvone bhautika sukhanI AzaMsAthI anuSThAna batAvavAmAM Ave, ane te anuSThAnanuM sAkSAt phaLa meLave, tyAre teone zAstravacano pratye zraddhA thAya che; ane tethI te zAstravacano dvArA A anuSThAnanuM pAramArthika phaLa mokSa che, tema sAMbhaLe, tyAre teone mokSano Azaya paNa thAya che, ane e rIte krame karIne mokSamArganI prApti paNa thAya che. tethI mugdha jIvone bhautika sukhanA AzayathI karAyeluM anuSThAna mokSamArganI prAptinuM kAraNa bane che. mATe gItArtho prAraMbhika bhUmikAvALA tevA jIvone mArgamAM praveza karAvavA arthe bhautika phaLanI prApti mATe paNa anuSThAna karAve che. 23 avataraNikA : zloka-20mAM kahyuM ke muktiadveSathI janita kriyArAga tahetuanuSThAnanuM bIja che, ane tenI puSTi karavA mATe zloka-21-22mAM yuktithI sthApana karyuM ke bAdhyaphaLaapekSAsahakRta muktiadveSa kriyArAgano janaka che. tethI je muktiadveSa kriyArAgano janaka nathI, tevo muktiadveSa bhavabhramaNamAM bAdhaka nathI. mATe tevo muktiadveSa sadanuSThAnanuM kAraNa nathI, te batAvavA arthe kahe che - zloka : itthaM ca vastupAlasya bhavabhrAntau na bAdhakam / guNAdveSo na yattasya kriyArAgaprayojakaH / / 24 / / anvayArtha : rUlya gha=ane A rIte-pUrvamAM kahyuM e rIte, muktiadveSavizeSanI ukti hote chate vastupAnastha kuLadeSa =vastupALano guNaaSa mavaddhAntotra bhavabhrAMtimAMebhavabhramaNamAM thAya =bAdhaka thayo nahIM, =je kAraNathI tasva=teno=vastupAlanA=vastupALano guNaadveSa virAmaprayoga:= kriyArAgano prayojaka na=na thayo. 24 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-24 zlokArca - ane A rIte vastupALano guNaadveSa bhavabhramaNano bAdhaka thayo nahIM, je kAraNathI teno guNaadveSa kriyArAgano prayojaka na thayo. rajI. noMdha :- zlokamAM jamava=muktiadveSa samajavo. TIkA : itthaM ceti-itthaM ca muktyadveSavizeSoktau ca vastupAlasya pUrvabhave sAdhudarzane'pyupekSayA'jJA(jA)tatadguNarAgasya caurasya bhavabhrAntau dIrghasaMsArabhramaNe na bAdhakaM, yadyasmAttasya guNAdveSaH kriyArAgaprayojako nAbhUt / iSyate ca tAdRza evAyaM taddhattvanuSThAnocitatvena saMsArahAsakAraNamiti / / 24 / / TIkArya : rUkSya 2 .... saMsArAsArathiti che ane A rIte pUrvamAM kahyuM e rIte, muktiadveSavizeSanI ukti hote chate sAdhudarzanamAM paNa upekSAne kAraNe ajAtataguNarAgavALA=sAdhunA guNano rAga jete utpanna thayo nathI evA, vastupALatA pUrvabhavamAM corate bhavabhrAMtimAM-dIrgha saMsArabhramaNamAM, bAdhaka thayo nahi guNaadveSa bAdhaka thayo nahi muktiadveSa bAdhaka thayo nahIM; yamI =je kAraNathI, teno guNaadveSa=vastupALatA pUrvabhavamAM corano guNaadveSa, kriyArAgano prayojaka na thayo, ane tevo ja bAdhyaphaLaapekSAsahakRta kriyArAgano janaka tevo ja, A muktiadveSa, tahetuanuSThAnanA ucitapaNA vaDe saMsAranI hAninuM kAraNa IcchAya che. ti' zabda TIkAnI samAptimAM che. rajA bhAvArtha - kriyArAganA aprayojaka evA muktiaSane bhavabhramaNanI alpatAnuM akAraNa batAvanAra yukti : zloka-20mAM sthApana karyuM e rIte kriyArAgano janaka evo muktiadveSa tahetuanuSThAnanuM kAraNa che. temAM dRSTAMta Ape che ke vastupALanA pUrvabhavamAM coranA jIvane sAdhunuM darzana thayuM tyAre sAdhu pratye upekSA hatI, paraMtu dveSa na Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-24-25 hato. tethI te coranA jIvane guNano adveSa hato, topaNa sAdhunA darzanane kAraNe temanA guNo pratye rAga thayo nahIM arthAtu saMyamanI kriyA pratye rAga thayo nahIM. tethI te guNaadveSa paNa kriyArAgano janaka nahIM hovAthI dIrgha saMsAraparibhramaNamAM bAdhaka thayo nahi. tethI e phalita thAya ke je muktiadveSa kriyArAgano janaka na bane te dIrgha saMsAranA paribhramaNamAM bAdhaka banato nathI, paraMtu je muktiadveSa kriyArAgano janaka che te dIrthasaMsAranA paribhramaNamAM bAdhaka che; ane je muktiadveSa dIrthasaMsAranA paribhramaNano bAdhaka hoya tevo muktiadveSa tahetuanuSThAnanuM bIja che; kema ke je jIvo tahetuanuSThAna kare che, te jIvone dIrthasaMsArano bAdha thAya che, ane je jIvo tahetuanuSThAna karatA nathI, teone dIrdhasaMsArano bAdha thato nathI. zlokamAM batAvela vastupALanuM dRSTAMta A pramANe che - vastupALa pUrvabhavamAM cora hato. corIno mAla laIne nAsatA evA tenI pAchaLa koTavALo tene pakaDavA mATe AvI rahyA hatA, tevAmAM rastAmAM tene sAdhu mahAtmAnAM darzana thayAM, tyAre tene sAdhune joIne temanA saMyama pratyeno rAga paNa thayo nahIM ane dveSa paNa thayo nahIM, paraMtu upekSA thaI arthAt vastupALane je guNaaSa hato, te guNaaSa sAdhunA saMyama pratyenA rAganuM kAraNa na banavAthI tenA bhavabhramaNano bAdhaka banyo nahIM. AthI vastupALanA bhavamAM vIra paramAtmAne pAmIne paNa tene dharmanI prApti thaI nahIM. 24 avataraNikA : zloka-1 thI 24 sudhI muktiaSanuM kathana karyuM. tenuM nigamata karatAM arthAt phalitArtha batAvatAM graMthakArazrI kahe che - zloka : jIvAtuH karmaNAM muktyadveSastadayamIdRzaH / guNarAgasya bIjatvamasyaivAvyavadhAnataH / / 25 / / Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/bloka-25 anvayArtha : ta =te kAraNathI=pUrvamAM varNana karyuM te rIte pUrvasevAnA cAra bhedomAM muktiadveSa pradhAna che te kAraNathI, vRzaH=AvA prakArano=bAdhyaphaLa apekSAsakRta muktiadveSa kriyArAgano janaka che, ema zloka-20mAM batAvyuM tevA prakArano, avaM mukhyadveSa:=A muktiadveSa rmAM=karmano= sadanuSThAnano nIvAtu:=jIvAtu che=prANa che, skeva=AvuM ja=AvA prakAranA muktiadveSanuM ja, avyavadhAnataH=avyavadhAnathI muLarAmya vItatva=guNarAganuM bIjapaNuM che. / / 25 / / zlokArtha : te kAraNathI AvA prakArano A muktiadveSa sadanuSThAnano prANa che, AvA prakAranA muktiadveSanuM ja avyavadhAnathI guNarAganuM bIjapaNuM che. / / 25 / / TIkA H jIvAturityAdyArabhyASTazlokI sugamA / / 73 TIkArya :zloka-25 nIvAtuH thI AraMbhI 32mA zloka sudhInA 8 zloka sugama che. tethI graMthakArazrIe TIkA lakhela nathI. / / 25-32 / / bhAvArtha : zloka-1nI avataraNikAmAM graMthakArazrIe kahyuM ke pUrvasevAnA cAra bhedomAM muktiadveSanuM pradhAnapaNuM che, ane te muktiadveSamAM kevo muktiadveSa pradhAna che, tenuM zloka-1 thI 24 sudhI varNana karyuM. have tenuM nigamana karatAM kahe che - te kAraNathI bAdhyaphaLaapekSAsahata evo muktiadveSa dharmaanuSThAnano prANa che. tethI e phalita thAya ke bAdhyaphaLaapekSAsahakRta nathI evo je muktiadveSa che, te pradhAna nathI, paraMtu bAdhyaphaLaapekSAsahaSkRta evo muktiadveSa pUrvasevAnA cAra bhedomAM pradhAna che; kema ke sarva dharmAnuSThAnono te prANa che, ane Avo ja muktiadveSa avyavadhAnathI guNarAganuM bIja che. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 muktiaSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-25-26 Azaya e che ke bAdhyaphaLaapekSAsahakRta muktiaSavALA jIvo jyAre sadanuSThAna kare che tyAre teone vyavadhAna vinA ja=vilaMba vinA ja tatkALa ja kriyAno rAga thAya che. tethI kriyAnA rAgarUpa guNarAganuM bIja bAdhyaphaLaapekSAsahakRta muktiaddha Sa che, ane tethI te muktiadveSa tahetuanuSThAnanuM kAraNa che. rapA avataraNikA : pUrvasevAnA cAra bhedomAMthI pradhAna evA muktiadveSanuM kevuM svarUpa che ? te spaSTa kare che - zloka : dhArAlagnaH zubho bhAva etasmAdeva jAyate / antastattvavizuddhyA ca vinivRttAgrahatvataH / / 26 / / anvayArtha santastattvavicA=cittanI vizuddhi hovAnA kAraNe vinivRttA prahatvati: ca=ane vinivRta AgrahapaNuM hovAne kAraNe patasmA AnAthI ja= pUrvamAM varNana karyuM evA prakAranA muktiaSathI ja dhArAnA guma bhAva = rAlagna zubhabhAva gAyate thAya che. 26 zlokArca - cittanI vizuddhi hovAnA kAraNe ane vinivRtta AgrahapaNuM hovAne kAraNe, AnAthI ja-pUrvamAM varNana kyu evA muktiadveSathI ja, dhArAlagna zubhabhAva thAya che. riko bhAvArtha : caramAvartamAM AvelA jIvo karmamalanI alpatAne kAraNe bhavanA utkaTa rAga vagaranA hoya che. tethI teonuM aMta:tattvarUpa citta vizuddha hoya che, ane cittanI vizuddhinA kAraNe teomAM atattvano rAga hovA chatAM atattva pratyeno Agraha nivRtta thayelo hovAthI teonuM atattvanuM valaNa upadezAdinI sAmagrIthI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-26-27 5 nivartana pAme tevuM hoya che, ane tevA jIvone muktiaSathI ja kriyAkALamAM dhArAlagna zubha bhAva thAya che; kema ke muktiadveSane kAraNe AvA jIvo dharmAnuSThAna kare che tyAre te dharmAnuSThAna pratye teone prati varte che, ane A dharmAnuSThAna pratyenI prIti krame karIne vizeSa prakAranA yogamArganI prAptinuM kAraNa bane che. tethI zaramAvartavALA jIvono muktiadvaiSa pUrvasevAnA cAra bhedomAM pradhAna che. rakA avataraNikA : dhArAsagna zubhabhAvane kAraNe zuM thAya che ? te spaSTa kare che - zloka : asmin satsAdhakasyeva nAsti kAcidvibhISikA / sirImAna pramothAntarakriyA pArakA anvayArtha : smi--A hote chate muktiadvaiSavALAne anuSThAnakALamAM dhArAsagna zubhabhAva hote chate satsAvaceva satsAdhakanI jema koI vimoSika bhaya nAstikatathI; kema ke siddharasamAvena siddhinA AsAbhAvane kAraNe pramodrAntaroyA-pramodano aMdaramAM udaya che=pramodano cittamAM udaya che. ll17nA zlokArdha : A hote chate sasAdhakanI jema koI bhaya nathI; kema ke siddhinA AsannabhAvane kAraNe pramodano cittamAM udaya che. ra7ll bhAvArtha - viziSTa mukitaaSanI prAptithI mokSanI AsannatAne kAraNe sAdhakane pramodano udaya - bAdhyaphaLaapekSA sahakRta muktiaSavALA jIvone sadanuSThAnamAM prIti varte che, ane A sadanuSThAnanI prIti mokSanA bIjabhUta dhArAlagna zubhabhAvarUpa Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA/zloka-27-28 che; ane dhArAlagna zubhabhAva hote chate caramAvartavALA jIvone A saMsAranuM svarUpa sAMbhaLIne koI bhaya utpanna thato nathI; paraMtu jema sarvidyAsAdhakane siddhi Asanna dekhAya tyAre vetAla AdinA upadravathI paNa bhaya utpanna thato nathI, tema caramAvartavartI jIvo, A saMsAranuM cAra gatinA bhramaNarUpa bhayAvaha svarUpa sAMbhaLe che tyAre saMsArathI bhaya pAmavA chatAM paNa, potAne thayelA zubhabhAvanA baLathI 'huM najIkamAM mokSane pAmIza" evo AptapuruSonA vacanathI vizvAsa utpanna thavAne kAraNe cittamAM pramodano udaya thavAthI, saMsAranA paribhramaNathI bhayabhIta thaIne vihvaLa banatA nathI, paraMtu saMsAranA uccheda mATe utsAhI thAya che. garabA avataraNikA : zloka-27mAM kahyuM ke caramAvartavALA jIvone dhArAlagna zubhabhAva hote chate koI bhaya nathI; kema ke siddhi najIka dekhAya che. tyAM prazna thAya ke caramAvartavartI jIvone mokSa najIka che tema kema kahI zakAya ? tethI kahe che - zloka : caramAvartino jantoH siddharAsanatA dhruvam / bhUyAMso'mI vyatikrAntAsteSveko bindurambudhau / / 28 / / anvayArtha : paramAvatino nanta =caramAvartavartI jIvone dhruva--nicce siddharAsannatAsiddhinI AsannatA che. siddhinI AsannatA kema che ? te spaSTa kare che - mUyAM: ghaNA nI A=AvartA tittiA =pasAra karAyA teputra teomAMeghaNA AvartAmAM ekAeka Avarta saMvutho vivuM=samudramAM biMdu che. 28 zlokArtha :caramAvartavata jIvone nicce siddhinI AsannatA che. siddhinI AsannatA kema che ? te spaSTa kare che - Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA|zloka-28-29 77 ghaNA Avarto pasAra karAyA, temAM eka Avarta samudramAM biMdu ||28aaaa che. bhAvArtha : caramAvartI jIvomAM mokSano AsannabhAva : anAdikALathI saMsAramAM bhaTakatA jIve anaMtA pudgalaparAvartana pasAra karyAM, jemAM eka pudgalaparAvartanakALa samudramAM eka biMdu jeTalo che. vaLI je jIvane sadanuSThAnamAM prIti thAya che, te sadanuSThAnamAM vartatI prItirUpa zubhabhAvathI nakkI thAya che ke A jIva ca2mAvartamAM Avela che, ane have utkRSTathI eka pudgalaparAvartana kALamAM avazya mokSe jaze, tethI tene siddhinI AsannatA nakkI che. A siddhino AsannabhAva hovAne kAraNe ca2mAvartavALA jIvo zAstravacanathI saMsAranuM svarUpa sAMbhaLIne bhaya pAmelA hovA chatAM 'mArI siddhi have najIkamAM thaze' tevuM AptapuruSanA vacanathI jANIne pramodavALA thAya che, tema pUrva zloka sAthe saMbaMdha che. II28 // avataraNikA : pUrvazloka-28mAM kahyuM ke caramAvavartI jIvone nakkI siddhinI AsannatA che, ane AptapuruSanA vacanathI 'huM caramAvartamAM chuM mATe mArI siddhi nakkI che.' evo nirNaya thavAthI caramAvartavALA jIvone je sukha thAya che te spaSTa kare che zloka H -- mAnorathikamitthaM ca sukhamAsvAdayan bhRzam / pIDyate kriyayA naiva bADhaM tatrAnurajyate / / 29 / / anvayArtha : rU N ca=ane A rIte='mate zubhabhAva varte che tethI eka pudgalaparAvartamAM huM siddhi pAmIza' evo nirNaya thAya che e rIte, mAnorathim sugha=manorathathI thayelA sukhane mRgamAsvAvaya-atyaMta AsvAdana karato Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 muktiadveSaprAdhAnyAtrizikA/zloka-2-30 evo caramAvartavartI jIva vi=kriyA vaDe sakriyAo vaDe naiva pIca pIDA pAmato nathI ja, tatra tyAMtrakriyAmAM vADhim nura=atyaMta anurAgavALo thAya che. 29 zlokArca - ane A rIte manorathathI thayelA sukhane atyaMta AsvAdana karato caramAvartavartI jIva, kriyA vaDe pIDA pAmato nathI ja, tyAMrakriyAmAM atyaMta anurAgavALo thAya che. ra9l. bhAvArtha :caramAvartavALA jIvane sakriyAmAM rAga : caramAvartavALA jIvo muktiadveSathI prItipUrvaka sadanuSThAna kare che tyAre dhArAlagna zubhabhAva thAya che, ane yogIo pAsethI sAMbhaLelAM zAstravacanothI huM A zubhabhAvanA baLathI najIkamAM mokSe jaIza" evo nirNaya thatAM, te manorathathI thayelA sukhanuM atyaMta AsvAdana kare che, ane tenA kAraNe sAdhanAnI kaThora kriyAthI paNa pIDA pAmatA nathI ja, paraMtu sadanuSThAnamAM atyaMta anurAgavALA thAya che; kema ke "mokSanI prAptimAM A kriyAo prabaLa nimitta che, mATe A kriyAone huM apramattabhAvathI sevuM, ke jethI mane zIdhra mokSanI prApti thAya evo abhilASa thAya che. rA avataraNikA : zloka-29mAM kahyuM ke caramAvartavALA jIvo "mArI mukti have najIka che' ema nirNaya thatAM manorathathI thayelA sukhane anubhave che, ane muktinA upAyabhUta kriyAomAM gADha rAga kare che. tenAthI je thAya che te batAve che - zloka : prasannaM kriyate cetaH zraddhayotpannayA tataH / malojjhitaM hi katakakSodena salilaM yathA / / 30 / / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/mloka-30 anvayArtha : yathA=jema takSovena=katakanA cUrNathI satibaM=pANI mondrita di= melathI rahita thAya che=cokhkhuM thAya che, tema tataH=tenA kAraNe='mAro mokSa Asanna che' tevo nirNaya thavAnA kAraNe utpannA zraddhA=utpanna thayelI zraddhAthI ceta=citta prasanna tei=prasanna thAya che. 113011 zlokArtha : jema katakanA cUrNathI pANI melathI rahita thAya che, tema tenA kAraNe= 'mAro mokSa Asanna che' tevo nirNaya thavAnA kAraNe utpanna thayelI zraddhAthI citta prasanna thAya che. [30]] bhAvArtha: - sankriyAnA rAgathI zraddhAnI vRddhi ane cittanI zuddhi ca2mAvartamAM AvelA jIvone sadanuSThAnamAM prIti utpanna thAya che, ane A prItine kAraNe 'huM ca2mAvartamAM Avela chuM ane nakkI eka pudgalaparAvartamAM mokSamAM jaIza' evo AptapuruSanA vacanathI nirNaya thAya che. tethI 'mArA kalyANanuM ekamAtra kAraNa A sadanuSThAna che' tevI zraddhA utpanna thAya che, ane tenA kAraNe cittamAM prasannatA utpanna thAya che. jema katakanA cUrNathI pANI melarahita thAya che, tema A jIvone sadanuSThAna pratye viziSTa zraddhA thavAne kAraNe cittamAM nirmaLatA pragaTe che. tethI sadanuSThAna pratye prItinI atyaMta vRddhi thAya che, ane tenA phaLarUpe je thAya che te svayaM graMthakArazrI AgaLanA zlokamAM batAve che. je ahIM vizeSa e che ke je jIvone sadanuSThAna pratye prIti varte che, tevA jIvone koI Apta puruSano yoga thAya ane AptapuruSa zAstravacananA avalaMbanathI teone kahe ke "A sadanuSThAnanI prIti caramAvarta pUrve jIvane AvatI nathI, ane ca2mAvartavALA jIvane A sadanuSThAna pratye prIti thAya che, ane tyAre AvI prItivALo jIva apramAdabhAvathI yatna kare to alpakALamAM saMsArano aMta karIne mokSane pAme che; ane koIka nimittane pAmIne pramAdavaza thAya ane dharmathI viparIta pravRtti kare topaNa eka pudgalaparAvartamAM pharI mArgamAM AvIne 79 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/zloka-30-31 avazya saMsA2no aMta kare che." A prakArano AptapuruSano upadeza sAMbhaLIne atattvanA Agraha vagaranA caramAvartavALA jIvo sadanuSThAna pratye atizaya zraddhAvALA thAya che, ane tenAM kAraNe teonuM citta nirmaLa bane che. tenA phaLarUpe je thAya che te graMthakArazrI AgaLa batAve che. Ilaoll zloka H vIryollAsastatazca syAttataH smRtiranuttarA / tataH samAhitaM cetaH sthairyamapyavalambate / / 31 / / anvayArtha : svA-tha tatazva=ane tenAthI=prasanna thayelA cittathI vIrthollAsaH-vIryollAsa =thAya che, tataH=tenAthI-vIrthollAsathI anuttara|smRtiH=anuttara smRti thAya che, tataH=tenAthI=anuttara smRtithI samAhita ceta!=samAdhAna pAmeluM citta sthUrvapi=svairyanuM paNa avataMtrate=avalaMbana kare che. ||31|| zlokArtha : ane tenAthI=nirmaLa thayelA cittathI, vIryollAsa thAya che, tenAthI anuttara smRti thAya che, tenAthI samAdhAna pAmeluM citta thairyanuM paNa avalaMbana kare che. ||31|| bhAvArtha : cittanI zuddhi, vIryano ullAsa, viziSTa smRti, svairyanI prApti Adi kramathI muktiadveSavALA jIvono yogamArgamAM vikAsa : zloka-30mAM kahyuM ke sadanuSThAna pratye utpanna thayelI zraddhAne kAraNe caramAvartavALA jIvonuM citta prasanna thAya che, arthAt nirmaLa thAya che, ane cittanI nirmaLatA thavAne kAraNe sadanuSThAnane samyak karavA mATe teone vIryollAsa thAya che. tethI AvA jIvo sadanuSThAnane samyak karavA mATe ucita vidhi jANavA yatna kare che, ane te vidhine jANIne tene atyaMta sthira karavA mATe yatna kare che, ane sthira karyA pachI sadanuSThAna vidhipUrvaka svazakti anusAra Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA/bloka-31-32 kare che; ane AvA vIryollAsapUrvaka sadanuSThAna karavAne kAraNe yogamArganA uttama saMskAro paDe che, jenA kAraNe teone yogamArganI anuttara koTinI smRti thAya che. yogamArganI anuttara koTinI smRti thavAne kAraNe teonuM citta samAdhAnavALuM thAya che arthAt 'A bhogamArgathI saryuM, huM uttama yogamArgane sevuM ane Atmahita sAdhuM' evA prakAranuM samAdhAnavALuM citta thAya che; ane citta samAdhAnavALuM thayeluM hovAnA kAraNe AvA jIvo yogamArganI pravRttimAM thairyanuM avalaMbana kare che, jethI koI viziSTa nimittathI yogamArgathI pAta na thAya to zIghra saMsAranA pArane pAme che. jema meghakumAranA jIvane hAthInA bhavamAM 'du:hiteSu yAtyanta' e prakAranA caramAvartanA lakSaNarUpa yogabIjanI prApti thaI, ane tenAthI baMdhAyelA uttama koTinA puNyathI meghakumAranA bhavanI prApti thaI ane bhagavAnanA upadezane sAMbhaLIne bhavathI virakta thayA; kema ke caramAvartanI prAptine kAraNe atattva pratyeno Agraha nivRtta thayelo hovAthI bhagavAnano upadeza samyak pariNamana pAmyo, jethI vIryano ullAsa thayo ane yogamArgamAM pravRtti karIne mahAsvairyapUrvaka saMyama pALIne sarvArthasiddhamAM gayA. // 31 // avataraNikA : prastuta dvAtriMzikAnuM nigamana karatAM kahe che zloka H - adhikAritvamitthaM cApunarbandhakatAdinA / muktyadveSakrameNa syAt paramAnandakAraNam / / 32 / / 81 anvayArtha H rUi ==ane A rIte=pUrvamAM varNana karyuM ke prIti, zraddhA, vIryollAsa AdivA kramathI yogamArgamAM svairyanI prApti thAya che e rIte, muttvadveSameLa= muktiadveSanA kramathI apunarjanma tAvinA=apunarbaMdhakatAdirUpe adhAritvam= adhikArIpaNuM=mokSamArganuM adhikArIpaNuM paramAnandrAram=paramAnaMdanuM kAraNa=mokSanuM kAraNa sthA=thAya che. / / 32 / / Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 muktiadveSaprAdhAnyadvAtrizikA/zloka-3ra. zlokArya : ane A rIte muktiadveSanA kramathI apunabaMdhakatAdirUpe mokSamArganuM adhikArIpaNuM mokSanuM kAraNa thAya che. Il3cA '3punarvadhartA ahIM 'A' thI samyagdaSTipaNuM, dezaviratipaNuM, sarvaviratipaNuM grahaNa karavuM. bhAvArtha :muktinA aSanA kramathI apunabaMdhakatAdirUpe yogamArganA adhikArIpaNAnI prApti - pUrvamAM kahyuM ke caramAvartavALA jIvone temanI vizuddhine kAraNe atattvano Agraha nivartana thayelo hoya che, tethI sadanuSThAnamAM prIti thavArUpa zubha bhAva varte che; ane A zubha bhAva mokSanuM Asanna kAraNa che, evuM Apta puruSo pAsethI sAMbhaLIne caramAvartavALA jIvone mokSaprAptinA manorathanuM sukha utpanna thAya che. tethI sadanuSThAnamAM atyaMta rAga utpanna thAya che, jenA kAraNe zraddhApUrvaka sadanuSThAnane jANavA ane jIvanamAM utAravA mATe varSollAsa thAya che, ane atyaMta vIrSollAsapUrvaka sadanuSThAnane sevIne teo yogamArgamAM dhairyabhAvane prApta kare che. A rIte muktiadveSanA kramathI apunabaMdhakatAdirUpe mokSamArganA adhikArIpaNAne pAme che ane krame karIne yogamArgamAM dhairyabhAvane prApta karIne paramAnaMdane prApta kare che arthAt prathama muktiadveSa prApta kare che, pachI muktirAga thAya che, pachI atyaMta muktirAgane kAraNe apramAdabhAvapUrvaka yogamArgane sevIne mokSane prApta kare che. rUcA iti muktyadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA / / 13 / / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batau ca muktyupAya ca, muktyarthaM prasthite punH| yasya dveSo na tasyaiva, cATya guvatipUnam II' vaLI mokSamAM, mokSanA upAyamAM ane mokSa mATe prasthita evA yogIomAM jene dveSa nathI. tenuM ja gurnAdipUjana nyApya che." : prakAzaka : hatAI gaI.' DESIGN BY 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380009. Teli./pheksa : (079) 26604911, phona : (079) 2211401 E-mail : gitarthganga@yahoo.co.in 9824048680