Kailaspadma Swadhyayasagara Part 3

Author(s): Padmaratnasagar
Publisher: Mahavir Jain Aradhana Kendra Koba
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008480/1

Page #1

કૈલાસ-પદ્મ સ્વાધ્યાય સાગર
H नमः
શ્રમણક્રિયાના સૂત્રો, ઉપયોગી માહિતી 3
usાશs : શ્રી મહાવીર જૈન આરાધના ડેબ્વે, ડોબા

Page #2

उपासना
श्रुत
श्रमण भगवंतांनी

Page #3

શ્રી મહાવીર સ્વામી, કોબા,
સૂર્યકિરણ તિલક ૨૨ મે. બપોરે ૨.૦૭ મિનિટ
શ્રી ગૌતમસ્વામી, કોબા
યોગનિષ્ઠ આચાર્ય શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજી
ચારિત્રચૂડામણિ આચાર્ય શ્રી કૈલાસસાગરસૂરીશ્વરજી
શિલ્પશાસ્ત્રજ્ઞ આચાર્ય શ્રી કલ્યાણસાગરસૂરીશ્વરજી
રાષ્ટ્રસંત આચાર્ય શ્રી પદ્મસાગરસૂરીશ્વરજી
સ્વાધ્યાય નિમગ્ન
ઉપાધ્યાય શ્રીમદ ધરણેન્દ્રસાગરજી
સ્વાધ્યાય સાગર આધ સંપાદક
મુનિ પ્રવર શ્રી ગૈલોક્યસાગરજી

Page #4

समर्पया
शिनशासनना मडान प्रभाव
श्रुतसमुद्धारछ, युगभास्कर राष्ट्रसंत आचार्य श्री पनसागरसूरीश्वर ना संयमछवनना ५२ वर्षना सुवर्ण अवसर पर तथा पूज्य गुरुभगवंतश्रीना ७२मा वर्षमा
uarबना पुनीत मंore अवसरे " डैसास-पभ स्वाध्याय सागर " ना
भागतओश्रीना रममा समर्प डरता आत्मि आनंह
अनुभवीडीओ.
મુનિ પદ્મરત્નસાગર

Page #5

કૈલાસ-પા
3
સ્વાધ્યાય સાગર
શ્રમણક્રિયાના સૂત્રો ઉપયોગી સંગ્રહ
વૃક્ષોકી શોભા ફલ કુલોં સે હોતી હૈ
સરિતાકી શોભા પ્રવાહ સે હોતી કે,
સાગરકી શોભા મર્યાદા સે હોતી હૈ,
સોચો! સંયમ કી શોભા સ્વાધ્યાય સે હોતી હૈ.
: પ્રકાશક-પ્રાપ્તિસ્થાનઃ શ્રુતસરિતા (બુકસ્ટોલ)
શ્રી મહાવીર જૈન આરાધના કેન્દ્ર, કોબા ૩૮૨૦૦૯ (ગાંધીનગર)
ફોન નં. ૦૭૯-૨૩૨૭૬૨૦૪, ૨૦૫, ૨૫૨ ફેક્સ નં. ૦૭૯-૨૩૨૭૬૨૪૯
શ્રી વિશ્વમૈત્રીધામ જૈન તીર્થ-બોરીજ, ગાંધીનગર ફોન નં. ૦૭૯-૫૫-૭૨૭૧૮૧, ૨૩૨૪૩૧૮૦

Page #6

યો.આ.શ્રીમ
આવૃત્તિ ઃ
મૂલ્ય ક
+ દિવ્ય આશિષ +
બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજી મ. + દિવ્યરૂપા +
અજાતશત્રુ ગીતાર્થ ગચ્છાધિપતિ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ કૈલાસસાગરસૂરીશ્વરજી મ.
+ આશિષ + શિલ્પ મર્મજ્ઞ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ કલ્યાણસાગરસૂરીશ્વરજી મ.
+ ગુરુકૃપા + શ્રુતસમુદ્ધારક આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ પદ્મસાગરસૂરીશ્વરજી મ.
+ પ્રેરક + મુનિશ્રી પ્રશાંતસાગરજી + સંપાદક + મુનિશ્રી પદ્મરત્નસાગરજી સહયોગી +
મુનિશ્રી પુનીતપદ્મસાગરજી મુનિશ્રી પૂર્ણપદ્મસાગરજી
દ્વિતીય - ૧૦૦૦ નકલ
વિ.સં. ૨૦૬૩, ઇ.સ.૨૦૦૬ બાહ્યમૂલ્ય - ૧૫-૦૦
આત્યંતર મૂલ્ય - આત્મરમણતા

Page #7

- अननमः :
___ : मंगल कामना:(मुझे यह जानकर प्रसन्नता है कि. कैलास-पभ-स्वाध्यायसागर को द्वितीय भावृत्ति प्रकाशित लेनेजारही। "स्वाध्याय' संयमीजीपन का परम साथी एकरमाण मिनर। सम्म नाम के प्रकार में शक्ति अपने कार्य के परिणाम कोजानममतार अपनी विकृति को संस्कृतिक बाल मकताई। पासना से भागना में परिवर्तित करने की प्रतिमा भीमान ने द्वारा पिलन्योती साध्याय के माध्यम से आत्मचिंतन द्वारा मन के परिणाम काराधिकरण ताई। परिणाम शुदरोने परी सिद्ध बनानासार/ इस स्वाध्याय सागर का संकलन एवं संपादन निदान सुनिश्री पभरत्नसागरजीम. ने लिया!, र प्रशंसनीपर)। सभा किस उस्तक में परन- पारन बारा निमारमा विकास के पथपर सामीजीनन मामा में स्वयंमा पूर्णविराम माल करने के मोम बनेगे।
शुभेन:सादहीभरनधर्मशाला
पभसागरसूरि पालीता (गुजरात) दि. २३.१४-१५ तिसर
नतनवर्ष

Page #8

પ્રકાશકીય... પૂજ્ય સાધુ સાધ્વીજી ભગવંતોને તથા મુમુક્ષુ આત્માઓને અત્યંત ઉપયોગી થઈ શકે તેમજ વિહાર આદિમાં રાખવા માટે સુલભતા રહે તે હેતુથી અલગ-અલગ વિભાગમાં “કલાસ-પદ્મ સ્વાધ્યાય સાગર' પ્રકાશિત થાય એ અમારી ઘણા સમયથી મહતી અભિલાષા હતી, જે પૂર્ણ થતા અમને આત્મિક પરમાનંદ પ્રગટ થાય છે.
સ્વાધ્યાય સાગર ને જ સંશોધિત પરિમાર્જીત કરી કલાસપદ્મ સ્વાધ્યાયસાગરની દ્વિતીય આવૃત્તિ પ્રકાશિત કરતાં અત્યંત હર્ષ થાય છે. નવ ભાગોમાં પ્રકાશિત થઈ રહેલ આ પ્રકાશન અનેક પ્રકારનાં સુધારા વધારા તથા ઉપયોગી માહિતીથી સમૃદ્ધ કરવામાં આવ્યું છે. જેની નોંધ લેવી ઘટે તેમ
છે. .
આ ગ્રંથનું પ્રકાશન કરતા અમોને એ બાબતની પણ વિશેષ ખુશી થાય છે કે આ સાથે અમો અમારી એક લાંબા ગાળાથી પ્રતિતિ એક જવાબદારી પૂર્ણ કરવા સમર્થ થયા છીએ.
પૂજ્ય આચાર્યશ્રીના વરિષ્ઠ શિષ્ય ઉપાધ્યાય પ્રવર શ્રી ધરણેન્દ્રસાગરજીની એમના કાલધર્મ પૂર્વે પ્રબલ ભાવના હતી કે સ્વાધ્યાય સાગરનું પુનઃ પ્રકાશન થાય. અને એ માટે તેઓશ્રીના સદ્ધપદેશથી અમુક ધનરાશિની પણ વ્યવસ્થા

Page #9

થયેલ. એ દ્રવ્યનો ઉપયોગ પ્રસ્તુત પ્રકાશનમાં થયેલ છે. અમો તે સહુ નામી-અનામી દાતાશ્રીઓનો અત્રે આભાર માનીએ છીએ.
વિશુદ્ધ ક્રિયાપાત્ર પૂજ્ય મુનિપ્રવર શ્રી લોક્યસાગરજીએ સાધુ-સાધ્વીજી ભગવંતોમાં વ્યાપક પણે આદર પ્રાપ્ત થયેલ સ્વાધ્યાય સાગર ગ્રંથ અત્યંત પરિશ્રમ લઇને આદ્ય સંપાદનનું કાર્ય કરેલ. એ મુનિપ્રવરનું સ્મરણ કરીને હાર્દિક અનુમોદના કરીએ છીએ.
આ ગ્રંથના પાઠશુદ્ધિ સંશોધનમાં તથા ગ્રંથ માટે મહત્વનું માર્ગદર્શન દર્શાવ્યું, તેવા મુનિવરો મુનિશ્રી હેમચંદ્રસાગરજી, મુનિશ્રી નિર્વાણસાગરજી તથા મુનિશ્રી અજયસાગરજીને તેમના સ્તુત્ય કાર્ય બદલ સંપૂર્ણ સાધુવાદ ઘટે છે.
આ સમગ્ર ગ્રંથના સંપાદન કાર્ય માટે પૂ. મુનિશ્રી પદ્મરત્નસાગરજી આદિ એ ખૂબ શ્રમ કરેલો છે તેની અમે અનુમોદના કરીએ છીએ.
આ ગ્રંથના પ્રફ સંશોધનમાં યો. આ. શ્રી બુદ્ધિસાગરસૂરિ સમુદાયવર્તિની સા. શ્રી રત્નત્રયાશ્રીજી, સા. શ્રી નલિનયશાશ્રીજી તથા સા. શ્રી જયનંદિતાશ્રીજી એ પણ અમૂલ્ય સહયોગ કર્યો છે. તેમનું પણ ઋણ સ્વીકાર કરીએ છીએ.

Page #10

Achar
આ. શ્રી કૈલાસસાગરસૂરિ જ્ઞાનમંદિર, કોબા સ્થિત પં. શ્રી નવિનભાઈ જૈન, પં. શ્રી જિગરભાઈ ધામી, પં. શ્રી આશિષભાઈનો પણ ખૂબ જ સુંદર સહયોગ મળ્યો છે, અમો તેમને સાધુવાદ આપીએ છીએ.
આ ગ્રંથના મૂલ મેટર તથા તેનું સંપૂર્ણ કંપોઝ તથા બટર માટે (કોબા) આ. શ્રી કૈલાસસાગરસૂરિ જ્ઞાનમંદિર સ્થિત કપ્યુટર વિભાગમાં કાર્યરત શ્રી કેતન શાહ તેમજ સંજય ગુર્જરે અથાગ શ્રમ લઈને પ્રસ્તુત ગ્રંથને સુંદર બનાવવામાં મહત્વનું યોગદાન કરેલ છે, તે બદલ તેઓને હાર્દિક અભિનંદન ઘટે છે.
પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં પાઠશુદ્ધિને પ્રધાન મહત્વ આપ્યું છે, છતાં અશુદ્ધિ તરફ ધ્યાન દોરાશે તો સહર્ષ સાભાર તે તરફ લક્ષ કેન્દ્રિત કરાશે.
ગ્રંથમાં નામી-અનામી દ્રવ્ય સહયોગી મહાનુભાવોના તથા મુદ્રણ માટે બિજલ ગ્રાફિક્સના મળેલ સહકાર સદેવ સ્મરણમાં રહેશે.
પ્રાંતે આ ગ્રંથનો સદ્ઉપયોગ કરી જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો ક્ષયોપશમ પ્રાપ્ત થાય એજ મંગલ કામના.
પ્રકાશક

Page #11

અનુક્રમણિકા
0000000000000000
....”
.............
નમસ્કાર મહામંત્ર . કરેમિ ભંતે.... ઇચ્છામિ ઠામિ દેવસિ આલોઉં, ઇચ્છામિ પડિકમિહે ..... દેવસિક અતિચાર.... રાત્રિક અતિચાર.. શ્રમણ સૂત્ર. પાયિક અતિચાર - પાણિક સૂત્ર પાલિકખામણા ... ખામણાં કેટલાં ખામવા ............ સકલાલરંતુ સ્તોત્ર
- સ્નાતસ્યા સ્તુતિ ................. ભવનદેવતાની સ્તુતિ............. શેત્રદેવતાની સ્તુતિ અતિચારની ગાથા .............. છીંકનો કાઉસ્સગ....... દેવસિઅ પ્રતિક્રમણની વિધિ.. રાઈએ પ્રતિક્રમણની વિધિ. પફિખપ્રતિક્રમણની વિધિ
ઉમાસી પ્રતિક્રમણની વિધિ સંવચ્છરી પ્રતિક્રમણની વિધિ. પ્રતિક્રમણમાં અવગ્રહપ્રવેશ-નિર્ગમ સ્થાપનાચાર્યની પડિલેહણાના બોલ..
-
.....
•••
............
••••

Page #12

મુહપત્તિ પડિલેહણના ૫૦ બોલ .......... પડિલેહણ (સવારની) વિધિ પડિલેહણ (સાંજની) વિધિ પોરિસિની વિધિ............ ગોચરીના ૪૨ દોષ........... માંડલીના ૫ દોષ
.....
ગોચરી આલોવવાનો વિધિ.............. સ્થંડિલ શુદ્ધિનો વિધિ સંથારાપોરિસિનો વિધિ
.......................................
.........
BOOT
સંથારા પોરિસિ સૂત્ર વાર્ષિક કાઉસ્સગની વિધિ લોચના કાઉસ્સગનો વિધિ સાતવાર ચૈત્યવંદન
.....
***
.............................
ચાર વાર સજ્ઝાય.......... પચ્ચક્ખાણ પારવાનો વિધિ વસ્તુનો કાળ વિગેરે . અણાહારી
......
......
ગુરૂ વાક્ય
*********
ગુરુની આશિષ-આશાનો સ્વીકાર
સાધુચર્યા અસ્વાધ્યાય અને સુતક તપ ચિત્તવવાની ચતુર્થંગી . સાધુ કાળધર્મ વિધિ.....
******
..........................
**********
******
.....
..................................
..............
*****D
.........................
૫૭
. ૫૭
.૫૮
૫૮
૫૯
૭૧
૬૧
૩૧
.....
.........****
૩૦
અાહારી ઉપયોગનો કોષ્ટક ક્રિયાઓમાં આવતી શિષ્ય-ગુરુની પ્રશ્નોત્તરીઓ ................ ૭૩
શિષ્યની માગણી .
૭૪
૭૪
૭૪
૭૫
.......................
.........................
..................
.........................................
..........................................................
.................................
............
૫૦
૫૧
પર
૫૩
૫૩
..........................................
ફર
ઙપ
*************
કુટ
se
૭૯
૮૩
૧૨૩

Page #13

૦
૦
0
=
દ
%
........ ..........
૧
નમeઠા મહામંત્ર નમો અરિહંતાણં.......... નમો સિદ્ધાણં. .................
••••••••••• નમો આયરિયાણં. નમો ઉવક્ઝાયાણં.... નમો લોએ સવ્વસાહૂણં.. એસો પંચ નમુક્કારો.
............. સવ્વપાવપ્પણાસણો. મંગલાણં ચ સવ્વસિં પઢમં હવઈ મંગલ
કરેમિ ભંતે કરેમિ ભંતે! સામાઇયં સવૅ સાવજ્જ જોપચ્ચકખામિ, જાવજીવાએ, તિવિહં, તિવિહેણં, મણેણં વાયાએ કાએણં, ન કરેમિ, ન કારવેમિ, કરંત પિ અન્ન ન સમણુજાણામિ, તસ્મ ભંતે! પડિક્રમામિ નિદામિ ગરિહામિ અપ્પાણે વોસિરામિ.
ઈચ્છામિ કામિ ઇચ્છામિ કામિ કાઉસ્સગ્ગ, જો મે દેવસિઓ અઇયારો કઓ કાઇઓ વાઇઓ માણસિઓ, ઉસ્સો ઉમગ્ગો અકષ્પો અકરણિજ્જ દુઝાઓ દુવિચિંતિઓ અપાયાર, અણિચ્છિઅવ્વો અસમણપાઉન્ગો, નાણે દંસણ ચરિત્તે સુએ સામાઇએ, તિહું ગુત્તીર્ણ, ચહિં કસાયાણ, પંચતું મહÖયાણ, છહ જીવનિકાયાણ, સત્તર્ણ પિંડેસણાણું,

Page #14

અઠણાં પવયણમાઊણે, નવરહ બંભચેરંગુત્તીર્ણ, દસવિહે સમણધર્મ, સમણાણ જોગાણું, જે ખંડિયું, જે વિરાહિય, તસ્ય મિચ્છા મિ દુક્કડ
દેવસિઅં આલોઉં ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! દેવસિએ આલોઉં? ઇચ્છ, આલોએમિ જો મે દેવસિઓ૦ બાકી ઉપર પ્રમાણે
ઈચ્છામિ પડિમિલે ઇચ્છામિ પડિકમિઉં, જો મે દેવસિઓo બાકી ઉપર પ્રમાણે.
દેવસિક અતિથા ઠાણે કમણે ચંકમણે આઉત્તે અણઉત્તે હરિયકાયસંઘટ્ટ બીયકાયસંઘટ્ટ ત્રસકાયસંઘટ્ટ થાવરકાયસંઘટે છપ્પઈયા સંઘરે, ઠાણાઓઠાણ સંકામિયા, દેહરે ગોચરી બાહિરભૂમિ માર્ગે જતાં આવતાં સ્ત્રી-તિર્યંચતણા સંઘટ્ટ પરિતાપ ઉપદ્રવ હુઆ, દિવસમાંહિ ચારવાર સક્ઝાય સાતવાર ચૈત્યવંદન કીધાં નહીં, પ્રતિલેખના આઘી-પાછી ભણાવી-અસ્તવ્યસ્ત કીધી, આર્તધ્યાન રૌદ્રધ્યાન ધ્યાયાં, ધર્મધ્યાન શુક્લધ્યાન ધ્યાયાં નહીં ગોચરીતણા બેંતાલીસ દોષ ઉપજતા જોયા નહીં, પાંચદોષ મંડલિતાણા ટાલ્યા નહીં, માત્રુ અણુપુંજે લીધું-અણગુંજી ભૂમિકાએ પરાઠવ્યું-પરઠવતાં અણજાણહ જસુગ્રહો કીધો નહીં. પરઠવ્યા પેઠે વારત્રણ વોસિરે વોસિરે કીધો નહીં, દેહરા ઉપાશ્રયમાંહિ સિતાં નિસરતાં નિસિપિ આવરૂહિ કહેવી

Page #15

વિસારી, જિનભવને ચોરાશી આશાતના, ગુરુપ્રત્યે તેત્રિશઆશાતના, અનેરો દિવસ સંબંધી જે કોઈ પાપદોષ લાગ્યો હોય, તે સવિહુ મન વચન કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડં.
રાત્રક અંતિથા સંથારાઉવટ્ટણી પરિયડ્ડણકી આઉટણકી પસારણકી છપ્પાઈયસંઘટ્ટણકી સંથારો ઉત્તરપટ્ટો ટાલી અધિકો ઉપગરણ વાપર્યો, શરીર અણપડિલેહ્યું હલાવ્યું, માગું અણુપુરૂં લીધુંઅણપુંજી ભૂમિએ પરઠવ્યું-પરઠવતાં અણુજાણહ જસુગ્રહો કીધો નહીં-પરઠવ્યા પેઠે વારત્રણ વોસિરે વોસિરે કીધો નહીં, સંથારાપોરિસિ ભણવી વિસારી, પોરિસિ ભણાવ્યા વિના સૂતા, કુસ્વપ્ન લાધ્યાં, સુપનાંતરમાંહિ શિયલની વિરાધના હુઇ, મન આહટ્ટ દોહદ્દે ચિંતવ્યું, સંકલ્પ વિકલ્પ કીધો, અનેરો રાત્રિ સંબંધી જે કોઈ પાપદોષ લાગ્યો હોય, તે સવિહુ મન વચન કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડં.
શ્રમણત્ર નમો અરિહંતાણં૦ કરેમિ ભંતે! સામાઇઅં ચત્તારિ મંગલં, ઇચ્છામિ પડિક્કમિઉં જો મે દેવસિઓ૦ ઇચ્છામિ પડિક્કમિઉં ઇરિઆવરિઆએ
ઇચ્છામિ પડિક્કમિઉં પગામસિક્કાએ નિગામસિક્કાએ સંથારા ઉવટ્ટણાએ પરિઅટ્ટણાએ આઉટણાએ પસારણાએ છપ્પઇયસંઘટ્ટણાએ કૂઇએ કક્કરાઇએ છીએ જંભાઇએ

Page #16

આમોસે સસરખામોસે આઉલમાઉલાએ સોઅણવત્તિઆએ ઇત્થીવિરિઆસિઆએ દિકીવિપ્પરિઆસિઆએ મવિપ્પરિઆસિઆએ પાણભોઅણવિપરિઆસિઆએ જો મે દેવસિઓ અઇઆરો કઓ, તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડં
પડિક્કમામિ ગોઅરચરિઆએ ભિખાયરિઆએ ઉગ્વાડકવાડ-ઉગ્વાડણાએ સાણા-વચ્છાદારા સંઘટ્ટણાએ મંડીપાડિઆએ બલિ-પાહુડિઆએ ઠવણા પાહુડિઆએ સંકિએ સહસાગારિએ અણેસણાએ પાણેસણાએ પાણ-ભોઅણ્ણાએ બીઅોઅણ્ણાએ હરિઅભોઅણાએ પચ્છેકમ્મિઆએ પુરેકમ્મિઆએ અદિહડાએ દગસંસટ્ન-હડાએ રયસંસટ્નહડાએ પારિસાણિઆએ પારિટ્ઠાવણિઆએ ઓહાસણભિખાએ જં ઉગ્ગમેમાં ઉપ્પાયણેસણાએ અપરિહં પરિગ્ગહિએં પરિભુત્તું વા જે ન પરિવિઅં તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડં.
પડિક્કમામિ ચાઉક્કાલં સજ્જાયસ અકરણયાએ ઉભઓકાલું ભંડોવગરણસ્સ અપ્પડિલેહણાએ દુપ્પડિલેહણાએ અપ્પમજ્જણાએ દુષ્પમજ્જણાએ અઇક્કમે વઇક્રમે અઇઆરે અણાયારે જો મે દેવસિઓ અઇયારો કઓ, તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડં.
પડિક્કમામિ એગવિહે-અસંજમે પડિo દોહિં બંધણેહિંરાગબંધણેણં દોસબંધણેણં પડિ તિહિં દંડેહિં-મણદંડાં વયદંડેશું કાયદંડાં પડિ તિહિં ગુત્તીહિં-મણગુત્તીએ વયગુત્તીએ કાયગુત્તીએ પડિ તિહિંસક્લે િં-માયાસલ્લેણું
૪

Page #17

નિયાણસલ્લેણ મિચ્છાદંસણસલ્લેણ પડિo તિહિં ગારવેહિઇઢીગારવેણે રસગારવેણં સાયાગારવેણે પડિo તિહિં વિરાણાહિ-નાણવિરાહણાએ દંસણવિરાહણાએ ચરિત્તવિરાહણાએ પડિo ચઉહિ કસાએહિ-કોહકસાએણે માણકસાએણે માયાસાએણે લોહકસાએણે પડિo ચઉહિ સન્નાહિં-આહારસન્નાએ ભયસન્નાએ મેહુણસન્નાએ પરિગ્નેહસન્નાએ પડિo ચઉહિ વિકહાહિ-ઇન્ધિકહાએ ભત્તકહાએ દેસકહાએ રાયકાએ પડિo ચઉહિં ઝાણેહિ-અદેણે ઝાણેણં, રુણ ઝાણેણં, ધમેણં ઝાણેણં, સુક્કણ ઝાણેણે પડિo પંચહિ કિરિઆહિ-કાઇઆએ અહિગરણિઆએ પાઉસિઆએ પારિતાવરિઆએ પાણાઇવાયકિરિઆએ પડિo પંચહિ કામગુણે હિંસદેણે રુવેણે રસેણે ગંધેણં ફાસણ પડિo પંચહિં મહબૂએહિ-પાણાઇવાયાઓ વેરમણ, મુસાવાયાઓ વેરમણ, અદિન્નાદાણાઓ વેરમણ, મેહુણાઓ વેરમણ પરિગ્ગહાઓ વેરમણ પડિo પંચહિ સમિહિ-રિયાસમિઇએ ભાસાસમિઇએ એસણાસમિઇએ આયાણભંડમત્ત-નિફખેવણાસમિઇએ ઉચ્ચાર-પાસવણ-ખેવ-જલ્લ-સિંઘાણ-પારિઠાવણિઆસમિઇએ પડિo છહિ જીવનિકાએપ્તિ-પૂઢવિકાએણે આઉકાએણે તેઉકાએણે વાઉકાએણે વણસ્સાકાએણે તસકાએણે પડિo છહિ લેસાહિ-કિણહલેસાએ નીલલેસાએ કાઉલેસાએ તેઊલેસાએ પણ્ડલેસાએ સુક્કલેસાએ પડિo સત્તહિં ભયઠાણેહિ, અઠહિં મયઠાણહિં, નવહિં ખંભચેરગુત્તીહિ, દસવિહે સમણધર્મો, ઇગારસહિં ઉવાસગ

Page #18

પડિમાહિ, બારસહિં ભિમુખપડિમાહિ તેરસહિં કિરિઆઠાણહિં, ચઉદસહિ ભૂઅગામેહિ, પન્નરસહિ પરમાહમિએહિં, સોલસહિ ગાહાસોલસહિ, સત્તરસવિહે અસંજમે, અઠારસવિહે અખંભે એગૂણવીસાએ નાયન્ઝયણહિ, વિસાએ અસમાપિઠાણહિ, ઇન્કવીસાએ સબલેહિં, બાવીસાએ પરિસહેહિ, તેવીસાએ સુઅગડઝયણહિ, ચઉવીસાએ દેવેહિ, પણવીસાએ ભાવાહિં, છવ્વીસાએ દસાકખવવહારાણું ઉદ્દે સણકાલેહિ, સત્તાવીસાએ અણગારગુણહિ, અઠાવીસાએ આયારકમૅહિ, એગૂણતીસાએ પાવસુઅપ્રસંગેહિ, તીસાએ મોહણીયઠાણેહિ, ઇગતીસાએ સિદ્ધાઇગુણહિ, બત્તીસાએ જોગસંગહેહિં
તિત્તીસાએ આસાયણહિ-(૧) અરિહંતાણં આસાયણાએ (૨) સિદ્ધાણં-આo (૩) આયરિઆણં-આo (૪) ઉવક્ઝાયાણં-આo (૫) સાહૂણં-આo (૬) સાહુણીર્ણ-આo (૭) સાવયાણ-આ૦ (૮) સાવિયાણ-આ૦ (૯) દેવાણં-આo (૧૦) દેવીણ-આ૦ (૧૧) ઇહલોગસ્સ-આo (૧૨) પરલોગસ્સ-આ૦ (૧૩) કેવલિપત્રતસ્ય ધમ્મસ-આ૦ (૧૪) સદેવમણુ આસુરસ્સ લોગસ્સ-આ૦ (૧૫) સવ્વપાણભૂઅજીવ સત્તાણું-આ૦ (૧૭) કાલસ્સ-આ૦ (૧૭) સુઅસ્સ-આo (૧૮) સુઅદેવયાએ-આ૦ (૧૯) વાયણાયરિઅસ્સ-આo (૨૦) જે વાઇદ્ધ (૨૧) વસ્ત્રામેલિ (૨૨) હરણફખર (૨૩) અચ્ચખર (૨૪) પયહાણ (૨૫) વિણયહણ (૨૩) ઘોસહીણું (૨૭) જોગીણ (૨૮) સુદિન્ન (૨૯)

Page #19

દુદ્ઘપડિચ્છિએ (૩૦) અકાલે કઓ સજ્જાઓ (૩૧) કાલે ન કઓ સજ્જાઓ (૩૨) અસજ્ઝાએ સાઇઅં (૩૩) સજ્ઝાએ ન સજ્ઝાઇઅં તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડં.
નમો ચઉવીસાએ તિત્ફયરાણં ઉસભાઇ મહાવીર પજ્જવસાણાણું ઇણમેવ નિગૂંથું પાવયણું, સચ્ચે અણુત્તર કેવલિઅં ડિપુત્રં નેઆઉઅં સંયુદ્ધ સલ્લગત્તાં સિદ્ધિમગ્ગ મુત્તિમગ્ગ નિઝ્ઝાણમગ્ગ નિવ્વાણમગ્યું અવિતહમવિસંધિ સવ્વદુખપહીણમગ્યું, ઇત્યં ઠિઆ જીવા સિજ્યંતિ બુજ્યંતિ મુસ્યંતિ પરિનિઘ્વાયંતિ, સદુખાણમંત કરંતિ, તું ધર્માં સદ્દહામિ પત્તિઆમિ રોએમિ ફાસેમિ પાલેમિ અણુપાલેમિ, તં ધર્માં સદ્દહંતો પત્તિઅંતો રોઅંતો ફાસંતો પાલંતો અણુપાલંતો. તસ્સ ધમ્મસ કેવલિપન્નત્તસ્સ અમુઢિઓમિ આરાહણાએ, વિરઓ મિ વિરાહણાએ.
અસંજમં પરિઆણામિ, સંજમં ઉવસંપજ્જામિ, અબંબં પરિઆણામિ, બંબં ઉવસંપજ્જામિ, અકરૂં પરિઆણામિ, કમાં ઉવસંપજ્જામિ, અન્નાણું પરિઆણામિ, નાણું ઉવસંપજ્જામિ, અકિરિઅં પરિઆણામિ, કિરિઅં ઉવસંપજ્જામિ, મિચ્છાં પરિઆણામિ, સમ્મત્ત ઉવસંપજ્જામિ, અબોહિં પરિઆણામિ, બોહિં ઉવસંપજ્જામિ, અમગં પરિઆણામિ, મર્ગી ઉવસંપજ્જામિ, જે સંભરામિ, જં ચ ન સંભરામિ, જે પડિક્કમામિ, જં ચ ન પડિક્કમામિ, તસ સવ્વસ દેવસિઅલ્સ અઇઆરસ પડિક્કમામિ, સમણો હું, સંજય વિરય પડિહય પચ્ચક્ખાય પાવકર્મો, અનિયાણો દિòિસંપન્નો માયામોસવિવજ્જિઓ

Page #20

અઠ્ઠાઇજ઼ેસુ દીવસમુદ્દેસ પક્ષરસસુ કમ્મભૂમિસ, જાવંત કેવિ સાહુ, રયહરણગુચ્છ પડિગ્ગહ ધારા, પંચમહવ્વયધારા, અઠારસસહસસીલંગધારા, અયાયારચરિત્તા, તે સવ્વ સિરસા મણસા મર્ત્યએણ વંદામિ.
ખામેમિ સવ્વજીવે, સવ્વજીવા ખમંતુ મે; મિત્તી મે સવ્વ-ભૂએસ, વે૨ મજ્જ ન કેશઇ................. એવમહં આલોઇઅ, નિંદિઅ ગરહિઅ દુર્ગંછિઅં સમ્મ; તિવિહેણ પડિકંતો, વંદામિ જિણે ચઉવ્વીસં .......
પાક્ષિક અતિચાર
નાણુંમિ દ્વંસiમિ અ, ચ૨મિ તમિ તહય વિરમંમિ; આયરણું આયારો, ઇય એસો પંચહા ભણિઓ ....... ૧ જ્ઞાનાચાર દર્શનાચાર ચારિત્રાચાર તપાચાર વીર્યાચાર એ પંચવિધ આચારમાંહિ અનેરો જે કોઈ અતિચાર પક્ષદિવસમાંહિ સૂક્ષ્મ-બાદર જાણતાં અજાણતાં હુઓ હોય, તે સવિહુ મન વચન કાયાએ કરી મિચ્છા મિ દુક્કડં. ૧
તત્ર જ્ઞાનાચારે આઠ અતિચાર-કાલે વિણએ બહુમાણે, ઉવહાણે તહ અનિન્દ્રવણે; વંજણ અર્થ તદુભએ, અવિહો નાણમાયારો. ૧
...
જ્ઞાન કાલવેલામાહે પડ્યો ગુણ્યો પરાવર્તો નહિ-અકાલે પચો, વિનયહીન બહુમાનહીન યોગોપધાનહીન પઢ્યો, અનેરાકન્હે પઢ્યો-અનેરો ગુરુ કહ્યો, દેવવંદણ વાંદશે પડિક્કમણે સજ્ઝાય કરતાં પઢતાં ગુણતાં કુડોઅક્ષર કાર્ને-માત્ર
.

Page #21

આગલો-ઓછો ભણ્યો ગુણ્યો, સૂત્રાર્થ તદુભય કૂડાં કહ્યાં, કાજો અણઉદ્ધર્યો, દાંડો અણપડિલેહ્યો, વસતિ અણશોધ્યાં અણપતેયાં, અસઝાઈ અોઝા કાલાવેલા માંહિ શ્રીદશવૈકાલિક પ્રમુખ સિદ્ધાંત પઢ્યો ગુણ્યો પરાવર્યો, અવિધિએ-યોગોપધાન કીધા કરાવ્યાં, જ્ઞાનોપગરણ પાટી પોથી ઠવણી કવલી નવકારવાલી સાપડા સાપડી દસ્તરી વહી કાગલીઆ ઓલિઆ પ્રત્યે પગ લાગ્યો થુંક લાગ્યું, થુંકે કરી અક્ષર ભાંજ્યો, જ્ઞાનવંત પ્રત્યે પ્રવેષ મત્સર વહ્યો, અંતરાય અવજ્ઞા આશાતના કીધી, કુણહિ પ્રત્યે તોતડો બોબડો દેખી હસ્યો વિતર્યો, મતિજ્ઞાન શ્રુતજ્ઞાન અવધિજ્ઞાન મન:પર્યવજ્ઞાન કેવલજ્ઞાન એ પાંચ જ્ઞાનતણી અસદુહણા આશાતના કીધી, જ્ઞાનાચાર વિષઇઓ અનેરો). ૨
દર્શનાચારે આઠ અતિચાર-નિર્લ્સકિઅ નિક્કબિરા, નિબ્રિતિગિચ્છા અમૂઢદિકીએ; વિવૂહ થિરીકરણે, વચ્છલ્લ પભાવણે અટ્ટ. ૧
દેવગુરૂધર્મતણે વિષે નિસંકપણું ન કીધું, તથા એકાંત નિશ્ચય ધર્યો નહીં, ધર્મ સંબંધીઆ ફલતો વિષે નિસંદેહ
બુદ્ધિ ધરી નહીં, સાધુ-સાધ્વી તણી નિંદા જુગુપ્સા કીધી, મિથ્યાત્વતણી પૂજા-પ્રભાવના દેખી મૂઢદષ્ટિપણે કીધું, સંઘમાંહિ ગુણવંતતણી અનુપબૃહણા કીધી, અસ્થિરીકરણ અવાત્સલ્ય અપ્રીતિ અભક્તિ નિપજાવી.

Page #22

તથા દેવદ્રવ્ય ગુરૂદ્રવ્ય સાધારણદ્રવ્ય ભક્ષિત-ઉપેક્ષિત પ્રજ્ઞાપરાધે વિણાસ્યો, વિણસંતો ઉવેખ્યો, છતી શક્તિએ સારસંભાળ ન કીધી
ઠવણાયરિય હાથથકી પાડ્યા, પડિલેહવા વિચાર્યા, જિનભવતણી ચોરાશી આશાતના, ગુરૂપ્રત્યે તેત્રીશ આશાતના કીધી હોય, દર્શનાચાર વિષઇઓ અનેરો૦. ૩
ચારિત્રાચારે આઠ અતિચાર-પણિહાણજોગજુરો, પંચહિં સમિઈહિં તીહિં ગુનાહિ; એસ ચરિત્તાયારો, અટ્ટવિહો હોઇ નાયવ્યો. ૧
ઇર્ષાસમિતિ ભાષાસમિતિ એષણાસમિતિ આદાન ભંડમત્તનિક્ષેપણાસમિતિ પારિષ્ઠાપનિકાસમિતિ, મનોગુપ્તિ વચનગુપ્તિ કાયગુપ્તિ, એ અષ્ટ પ્રવચનમાતા રૂડીપરે પાલી નહીં, સાધુતણે ધર્મે દેવ, શ્રાવકતણે ધર્મે સામાયિક-પૌષધ લીધે જે કાંઇ ખંડના-વિરાધના કીધી હોય, ચારિત્રાચાર વિષઇઓ અનેરો. ૪
વિશેષતશ્ચારિત્રાચારે તપોધનતણે ધર્મે-વયછક્ક, કાયછk અકથ્વોગિહિમાયણં; પલિઅંક નિસિજ્જાએ, સિણાણું સોહરજજછું.
વતષકે પહિલે. મહાવતે પ્રાણાતિપાત સૂક્ષ્મ બાદર ત્રસ થાવર જીવતણી વિરાધના હુઈ, બીજે મહાવ્રતે ક્રોધ લોભ ભય હાસ્ય લગે જુઠું બોલ્યા, ત્રીજે અદત્તાદાન વિરમણ મહાવ્રતસામીજીવાદાં, તિસ્થયરઅદાં તહેવ ય ગુરુહિં; એવમદd ચઉહા, પણd વીયરાએહિં. ૧
૧૦

Page #23

સ્વામીઅદત્ત, જીવઅદત્ત, તીર્થકર અદત્ત, ગુરુ અદત્ત, એ ચતુર્વિધ અદત્તાદાનમાંહિ જે કાંઈ અદત્ત પરિભોગવ્યું, ચોથે મહાવ્રત-વસહિ કહ નિસિન્જિદિય, કુહિંતર પુવકીલિએ પણિએ; અઇમાયાહાર વિભૂસણાય, નવ બંભાર ગુત્તીઓ (૧) એ નવવાડી સુધી પાલી નહીં, સુહણે સ્વપ્નાંતરે દષ્ટિવિપર્યાસ હુઓ, પાંચમે મહાવ્રત-ધર્મોપગરણને વિષે ઇચ્છા મૂચ્છ ગૃદ્ધિ આસક્તિ ધરી, અધિકો ઉપગરણ વાવર્યો, પર્વતિથિએ પડિલેહવો વિસા, છઠે રાત્રિભોજન વિરમણવ્રત-અસૂરો ભાત પાણી કીધો, છારોદ્ગાર આવ્યો, પાત્રે પાત્રબંધે તકાદિકનો છાંટો લાગ્યો-ખરડ્યો રહ્યો, લેપ-તેલ ઔષધાદિકતણો સંનિધિ રહ્યો, અતિમાત્રાએ આહાર લીધો, એ છએ વ્રત વિષઇઓ અનેરો . ૫
કાયષકે ગામતણે પઇસારે-નીસારે પગ પડિલેહવા વિસાયં, માટી મીઠું ખડી ધાવડી અરણેઢો પાષાણતણી ચાતલી ઉપર પગ આવ્યો, અષ્કાય-વાઘારી ફૂસણા હુવા, વિહરવા ગયા, ઉલખો હાલ્યો, લોટો ઢોલ્યો, કાચાપાણી તણા છાંટા લાગ્યા, તેઉકાય-વીજ દીવાણી ઉmહી હુઇ, વાઉકાયઉઘાડે મુખે બોલ્યા, મહાવાય વાજતાં (વાતાં) કપડાકાંબલીતણા છેડા સાચવ્યા નહી, ફૂક દીધી, વનસ્પતિકાયનીલ-ફૂલ-સેવાલ-ડિ-ફલ-ફૂલ-વૃક્ષ-શાખા-પ્રશાખાતણા સંઘટ્ટ પરંપર નિરંતર હુઆ, ત્રસકાય-બેઇન્દ્રિય તેઈદ્રિય ચઉરિન્દ્રિય પંચેન્દ્રિય કાગ બગ ઉડાવ્યાં, ઢોર ત્રાસવ્યાં, બાલક બીહરાવ્યાં શકાય વિષઇઓ અનેરો. ૬
૧૧

Page #24

અકલ્પનીય સિજ્જા-વસ્ત્ર-પાત્ર-પિંડ પરિભોગવ્યો, સિજ્જાતરતણો પિંડ પરિભોગવ્યો, ઉપયોગ કિધા પાખે વિહર્યો, ધાત્રીદોષ ત્રસબીજ સંસક્ત પૂર્વકર્મ પશ્ચાત્કર્મ ઉગમ ઉત્પાદના દોષ ચિંતવ્યા નહીં, ગૃહસ્થતણો ભાજન ભાંજ્યો, ફોડ્યો, વલી પાછો આપ્યો નહીં, સૂતાં સંથારિયા ઉત્તરપટ્ટો ટલતો અધિકો ઉપગરણ વાવર્યો, દેશતઃ સ્નાન કીધું, મુખે ભીનો હાથ લગાડ્યો, સર્વતઃ સ્નાનતણી વાંચ્છા કીધી, શરીરતણો મેલ ફેડ્યો, કેશ રોમ નખ સમાય, અનેરી કાંઈ રાઢાવિભૂષા કીધી, અકલ્પનીય પિંડાદિ વિષાઓ અનેરો. ૭
આવસ્મય સજાએ પડિલેહણઝાણ ભિખડભટ્ટ આગમણે નિગમણે, ઠાણે નિસાઅણે તુઅર્ટો (૧) આવશ્યક ઉભયકાલ વ્યાક્ષિપ્તચિત્તપણે પડિક્કમણો કીધો, પડિક્કમણામાંહિ ઉંઘ આવી, બેઠાં પડિક્કમણું કીધું, દિવસ પ્રત્યે સારવાર સક્ઝાય સાતવાર ચૈત્યવંદન ન કીધાં, પડિલેહણા આઘીપાછી ભણાવી, અસ્તોવ્યસ્ત કીધી, આર્તધ્યાન રૌદ્રધ્યાન ધ્યાયાં, ધર્મધ્યાન શુક્લધ્યાન ધ્યાયાં નહીં, ગોચરી ગયા બેંતાલીશ દોષ ઉપજતા ચિંતવ્યા નહીં, પાંચદોષ મંડલીતણા ટાલ્યા નહીં, છતી શક્તિએ પર્વતિથિએ ઉપવાસાદિક તપ કીધો નહીં, દેહરા ઉપાસરામાંહિ પેસતાં નિસિપિ નિસરતાં આવરૂહિ કહેવી વિસારી, ઇચ્છા મિચ્છાદિક દશવિધ ચક્રવાલસામાચારી સાચવી નહીં, ગુરૂતણો વચન તહત્તિ કરી પડિવજ્યો નહીં, અપરાધ આવ્યાં મિચ્છા
૧૨

Page #25

મિ દુક્કડ દીધાં નહીં, સ્થાનકે રહેતાં હરિકાય બીયકાય કીડીતણાં નગરાં શોધ્યાં નહીં, ઓઘોમુહપત્તિ ચોલપટ્ટો ઉલ્લંઘસ્યા સ્ત્રી-તિર્યચતણા સંઘટ્ટ અનંતર-પરંપર હુવા, વડાપ્રત્યે પસાઓ કરી લઘુપ્રત્યે ઇચ્છકાર ઇત્યાદિક વિનય સાચવ્યો નહીં; સાધુ સામાચારી વિષઇઓ અનેરો). ૮
એવંકારે સાધુતણે ધર્મે એકવિધ અસંયમ તેત્રીશ આશાતના પ્રમાદ પર્યન્તમાંહિ અનેરો
પાક્ષિક મૂત્ર તિર્થંકરે આ તિર્થે, અતિથસિદ્ધ અ તિસ્થસિદ્ધ અ; સિદ્ધેજિણે રિસી, મહરિસી ય નાણં ચ વંદામિ (૧) જે આ ઇમ ગુણરયણસાયરમવિરાહિઊણ તિણસંસારા; તે મંગલ કરિત્તા, અહમવિ આરાહણાભિમુહો (૨) મમ મંગલ-મરિહંતા, સિદ્ધાસાહૂ સુય ચ ધમ્મો અ; ખંતી ગુત્તી મુત્તી, અજ્જવયા મદુર્વ ચેવ (૩) લોઅમેિ સંજયા જે, કરિંતિ પરમરિસિદેસિઅમુઆરં; અહમવિ-ઉવઢિઓ તે, મહવય ઉચ્ચારણ કાર્ડ (૪) સે કિં તે મહવ્વય-ઉચ્ચારણા, મહāય ઉચ્ચારણા પંચવિહા પણત્તા, રાઈભોઅણવેરમણ છઠા, તે જહા- (૧) સવ્વાઓ પાણાઇવાયાઓ વેરમણ (૨) સવાઓ મુસાવાયાઓ વેરમણ, (૩) સવાઓ અદિન્નાદાણાઓ વેરમણ (૪) સવાઓ મેહુણાઓ વેરમણ (૫) સવાઓ પરિગ્રહાઓ વેરમણ (૩) સવાઓ રાઇભોઅણાઓ વેરમણ.
તત્થ ખલુ પઢમે ભંતે! મહધ્વએ પાણાઇવાયાઓ વેરમાં, સવૅ ભંતે! પાણાઇવાય પચ્ચકખામિ, સે સુહુમ વા બાયર વા
૧૩.

Page #26

તસં વા, થાવરું વા, નેવ સયં પાણે અઇવાએજ્જા, નેવહિં પાણે અઇવાયાવિજ્જા, પાણે અઇવાયંતે વિ અન્ને ન સમણુજાણામિ, જાવજીવાએ તિવિહં, તિવિહેણં, મણેણં વાયાએ કાએણં, ન કરેમિ, ન કારવેમિ, કરંત પિ અન્ન ન સમણુજાણામિ, તસ્સ ભંતે! પરિક્રમામિ નિંદામિ ગરિહામિ અપ્પાણં વોસિરામિ.
સે પાણાઇવાએ ચઉવિષે પન્નત્તે, તં જહા-દવ્યઓ ખિત્તઓ કાલઓ ભાવઓ, દવઓ ણં પાણાઇવાએ છસુ જીવનિકાએસ, ખિત્તઓ ણં પાણાઈવાએ સવ્વલોએ, કાલઓ ણું પાણાઇવાએ દિઆ વા રાઓ વા, ભાવઓ ણં પાણાઇવાએ રાગેણ વા દોસેણ વા, હું મએ ઇમસ્ટ ધમ્મસ કેવલિપન્નત્તસ્સ અહિંસાલકૃખણસ્સ સચ્ચાહિòિઅસ્સ વિણયમૂલસ્સ ખંતિપ્પહાણસ અહિરણસોવન્નિઅસ્સ ઉવસમપ્પભવસ્સ નવબંભચે૨ગુત્તમ્સ અપયમાણસ્સ ભિાવિત્તિયસ્સ કુક્ષ્મિસંબલસ્સ નિરન્ગિસરણસ્સ સંપાલિઅસ્સ ચત્તદોસસ્સ ગુણગાહિઅસ્સ નિવ્વિઆરમ્સ નિિિત્તલક્ખણસ પંચમહવ્વયજુત્તસ્સ અસંનિહિસંચયસ્સ અવિસંવાઇઅસ્ત સંસારપારગામિઅસ્સ નિવાણગમણપજ્જવસાણફલસ્સ.
પુલ્વેિ અન્નાણયાએ અસવણયાએ અબોહિ (આ) એ અણુભિગમે અભિગમેણ વા પમાએણં રાગદોસપડિબદ્ધયાએ બાલયાએ મોહયાએ મંદયાએ કિડ્ડયાએ તિગારવગરુયાએ ચઉક્કસાઓવગએણું પંચિંદિઓવસટ્ટાં પડુપ્પન્નભારિયાએ સાયાસુખમણુપાલયંતેણં, ઇહં વા ભવે,
૧૪

Page #27

અસુ વા ભવગહણેસુ, પાણાઈવાઓ કઓ વા કારાવિઓ વા કરતો વા પરેહિ સમણુન્નાઓ, તે નિંદામિ ગરિહામિ તિવિહં તિવિહેણં, મeણે વાયાએ કાએણે, અઇઅં નિંદામિ, પડુપ્પન્ન સંવરેમિ, અણાગ પચ્ચક્ખામિ સવ્વ પાણાઇવાય, જાવજીવાએ અરિસ્સિઓર્ડ નેવ સયં પાણે અઠવાઇજ્જા, નેવહિં પાણે અઠવાયાવિજ્જા, પાણે અઠવાયંતે વિ અન્ને ન સમણુજાણિજ્જા તે જહા
અરિહંતસખિએ સિદ્ધસખિએ સાહસપિ દેવસખિએ અપ્પસખિએ, એવં ભવઈ ભિખું વા ભિખણી વા સંજયવિરયપડિહયપચ્ચકખાયપાવકમે દિઆ વા રાઓ વા એગઓ વા પરિસાગઓ વા, સુરે વા જાગરમાણે વા, એસ ખલુ પાણાઇવાયસ્સ વેરમણે હિએ સુહે અમે નિસેસિએ આણુગામિએ પારગામિએ, સલૅસિં પાણાણં, સલ્વેસિ ભૂયાણ, સવૅસિં જીવાણું, સર્વેસિ સત્તાણું, અદુખણયાએ અસોયણયાએ અજૂરણયાએ અતિપ્પણયાએ અપિડણયાએ, અપરિઆવણયાએ અણુધવણયાએ મહત્વે મહાગુણે મહાભુભાવે મહાપુરિસાણુચિને પરમરિસિદેસિએ પસત્યે, તું દુખખિયાએ કમ્મખિયાએ મોખયાએ બોહિલાભાએ સંસારુસ્તારણાએ કિટ્ટુ ઉવસંપશ્વિત્તાણે વિહરામિ, પઢમે ભંતે! મહબૂએ ઉવઠિઓમિ સવ્વાઓ પાણાઇવાયાઓ વેરમાં. ૧
આહાવરે દોચ્ચે ભંતે! મહબૂએ મુસાવાયાઓ વેરમણ, સવં ભંતે મુસાવાયં પચ્ચખામિ, સે કહા વા લોહા વા ભયા
- ૧૫

Page #28

વા હાસા વા, નેવ સયં મુસં વએજ્જા, નેવહિં મુસં વાયાવેજ્જા, મુસં વયંતે વિ અન્ને ન સમણુજાણામિ, જાવજીવાએ તિવિહં તિવિહેણ, મણેણં વાયાએ કાએણં, ન કરેમિ, ન કારવેમિ, કરંતંપિ અન્ન ન સમણુજાણામિ, તસ ભંતે! પડિક્કમામિ નિંદામિ ગરિહામિ અપ્પાણં વોસિરામિ.
સે મુસાવાએ ચઉત્વિકે પન્નત્ત, તં જહા-દવ્યઓ, ખિત્તઓ, કાલઓ, ભાવઓ, દવ્યઓ ણં મુસાવાએ સવ્વદવ્વસુ, ખિત્તઓ i મુસાવાએ લોએ વા અલોએ વા, કાલઓ ણં મુસાવાએ દિઆ વા રાઓ વા, ભાવઓ ણં મુસાવાએ રાગેણ વા દોસેણ વા, જં મએ ઇમસ્ટ ધમ્મસ કેવલિપન્નત્તસ અહિંસાલક્ષ્મણસ્સ સાહિદ્વિયમ્સ વિણયમૂલસ્સ ખંતિપ્પહાણસ્સ અહિરણસોવન્નિઅસ્સ ઉવસમપ્પભવસ્સ નવબંભર્ચરગુત્તસ્સ અપયમાણસ ભિક્ષાવિત્તિયસ્સ કુર્ખિસંબલસ્સ નિરગ્નિસરણસ સંપકૃાલિઅસ્સ ચત્તદોસક્સ ગુણગ્ગાહિયમ્સ નિવિઆરમ્સ નિવૃિત્તિ-લખણસ પંચમહવ્વયજુત્તસ અસંનિહિસંચયસ્સ અવિસંવાઇઅસ્ત સંસારપારગામિઅસ્સ
નિવ્વાણગમણપજ્જ-વસાણફલસ્સ.
પુવ્વિ અન્નાણયાએ અસવણયાએ અબોહિ (આ) એ અણુભિગમેણે અભિગમેણ વા પમાએણં રાગદોસપડિબદ્ધયાએ બાલયાએ મોહયાએ મંદયાએ કિડયાએ તિગારવગરુમાએ ચઉક્કસાઓવગએણે પંચિંદિઓવસàણં પડુપ્પન્નભારિયાએ સાયાસુખમણુપાલયંતેણં, ઇહં વા ભવે, અજ્ઞેસુ વા ભવગ્ગહણેસુ, મુસાવાઓ ભાસિઓ વા ભાસાવિઓ
૧૭

Page #29

વા ભાસિર્જતો વા પરેહિ સમણુન્નાઓ, તે નિંદામિ ગરિયામિ, તિવિહં તિવિહેણં, મણેણં વાયાએ કાએણ, અઇએ નિંદામિ, પડુપ્પન્ન સંવરેમિ, અણાગયે પચ્ચકખામિ સવ્યું મુસાવાય, જાવજીવાએ અણિશ્મિઓ હં નેવ સયં મુસં વએજ્જા, નેવહિ મુસં વાયાવેજ્જા, મુસં વયેતેવિ અન્ને ન સમણુજાણિજ્જા, તું જહા
અરિહંતસખિએ સિદ્ધસખિએ સાહસપ્તિએ દેવસખિએ અપ્પસખિએ, એવં ભવઇ ભિખૂ વા ભિખુણી વા સંજય વિરયપડિહયપચ્ચકખાયપાવકમે દિઆ વા રાઓ વા, એગઓ વા પરિસાગઓ વા, સુતે વા જાગરમાણે વા, એસ ખલુ મુસાવાયસ્સ વેરમણે હિએ સુહે ખમે નિસ્સેસિએ આણુગામિએ પારગામિએ, સવ્વસિ પાણાણે સવૅસિ ભૂયાણ, સલૅસિં જીવાણું, સલ્વેસિ સત્તાણ, અદુકુખણયાએ અસોણિયાએ અજૂરણયાએ અતિપ્પણયાએ અપીડણયાએ અપરિઆવણયાએ અણુદ્દવણયાએ મહત્વે મહાગુણે મહાભુભાવે મહાપુરિસાણચિન્ને પરમરિસિદેસિએ પસત્યે, તે દુકુખખિયાએ કમ્મફખયાએ મોખયાએ બોહિલાભાએ સંસારુતારણાએ તિકટુ ઉવસંપજ્જિતાણ વિહરામિ, દોચ્ચે ભંતે મહવએ ઉવઠિઓમિ સવ્યા મુસાવાયાઓ વેરમણ.૨
અહાવરે તચ્ચે અંતે! મહવએ અદિન્નાદાણાઓ વેરમણ, સવું ભંતે! અદિનાદાણ પચ્ચકખામિ, સે ગામે વા નગરે વા અરણે વા અપ્પ વા બહું વા અણું વા થુલ વા ચિત્તમંત વા,

Page #30

Ah
અચિત્તમંત વા, નેવ સયં અદિન્ન ગિહિજ્જા, નેવહિં અદિi ગિણાવિજ્જા, અદિન્ન ગિહત વિ અને ન સમણુજાણામિ, જાવજીવાએ તિવિહં તિવિહેણ, મહેણ વાયાએ કાએણ, ન કરેમિ, ન કારવેમિ, કરતંપિ અન્ન ન સમણુજાણામિ, તસ્મ ભંતે! પડિક્કમામિ નિંદામિ ગરિયામિ અપ્રાણ વોસિરામિ.
સે અદિન્નાદાણે ચઉમ્બ્રિહે પન્નત્ત, તે જહા-દવ્વઓ, ખિત્તઓ, કાલઓ, ભાવઓ, દધ્વઓ અદિવાદાણે ગહણધારણિજ્જસુ દÒસુ, ખિત્તઓ શું અદિન્નાદાણે ગામે વા નગરે વા અરણે વા, કાલઓ ણે અદિત્રાદાણે દિઆ વા રાઓ વા, ભાવઓ ણે અદિશાદાણે રાગેણ વા દોફેણ વા, જે મને ઇમસ્ય ધમ્મસ્સ કેવલિપત્તસ્ય અહિંસાલખણસ્સ સચ્ચાહિઅિસ્સવિણયમૂલસ્સખંતિપ્રહાણસ્મ અહિરણસોવત્રિઅસ્સ ઉવસમપ્રભવસ નવખંભચેરગુત્તસ્સ અપમાણમ્સ ભિખાવિત્તિયસ કુખિસંબલસ્સ નિરગ્નિસરણસ્સ સંપફખાલિઅસ્સ ચત્તદોસ્સ ગુણગાહિઅલ્સ નિબ્રિઆરસ્ટ નિવિત્તિલકૂખણસ પંચમહāયજુરસ્સ અસંનિહિ સંચયસ્સ અવિસંવાઈઅસ્સ સંસારપારગામિઅલ્સ નિવ્વાણગમણપક્સવસાણફલસ.
પુત્રેિ અજ્ઞાણયાએ અસવણયાએ અબોહિ(આ) એ અણભિગમણે અભિગમેણ વાપમાએણે રાગદોસપડિબદ્ધયાએ બાલયાએ મોહયાએ મંદયાએ કિડ્રડ્યાએ તિગારવગરયાએ ચઉક્કસાવગએણે પંચિંદિઓવસર્ણ પપ્પભારિયાએ સાયાસુફખમણુપાલjતેણે ઇઈ વા ભવે,
૧૮

Page #31

અજ્ઞેસુ વા ભવગ્ગહણેસુ, અદિન્નાદાણં ગહિઅં વા, ગાહાવિઅં વા, પિંતં વા પરેહિં સમણુન્નાયું, તં નિંદામિ ગરિહામિ તિવિહં તિવિહેણં, મણેણં વાયાએ કાએણં, અઇઅં નિંદામિ, પડુપ્પન્ન સંવરેમિ, અણાગયં પચ્ચક્ખામિ, સર્વાં અદિશાદાણું, જાવજીવાએ અણિસિઓ હૈં નેવ સયં અદિશં ગિશ્તિજ્જા, નેવહિં અદિત્રં ગિઝ્હાવિજ્જા, અદિત્રં ગિ ંતે વિ અન્ને ન સમણુજાણિજ્જા, તું જહા
અરિહંતસખિઅં સિદ્ધસખિએ સાહસખિઅં દેવસખિએ અપ્પસખિઅં, એવું ભવઇ ભિખ્ખુ વા ભિક્ષુણી વા સંજયવિરયપડિહયપચ્ચક્ખાયપાવકમ્મે દિઆ વા, રાઓ વા, એગઓ વા, પરિસાગઓ વા, સુત્તે વા જાગ૨માણે વા, એસ ખલુ અદિજ્ઞાદાણસ વે૨મણે હિએ સુહે ખમે નિર્સોસિએ આણુગામિએ પારગામિએ, સવ્વસિં પાણાણું સન્થેસિ ભૂઆણં, સવ્વસિં જીવાણું, સવ્વેસિ સત્તાણું, અદુક્ષણયાએ અસોઅણયાએ અજૂરણયાએ અતિપ્પણયાએ અપીડણયાએ અપરિઆવણયાએ અણુદ્દવણયાએ મહથે મહાગુણે મહાણુભાવે મહાપુરિસાણચિત્રે ૫૨મરિસિદેસિએ પસન્થે, તં દુકૢખખયાએ કમ્મખયાએ મોકૂખયાએ બોહિ-લાભાએ સંસારુત્તારણાએ નિકટ્ટુ ઉવસંપજ્જિત્તાણં વિહરામિ, તચ્ચે ભંતે! મહત્વએ ઉવઢિઓમિ સવ્વાઓ અદિન્નાદાણાઓ વેરમાં. ૩
અહાવરે ચઉત્ને ભંતે! મહત્વએ મેહુણાઓ વે૨મણં, સવ્વ ભંતે મેહુણું પચ્ચખામિ, એ દિવ્યં વા માણુસં વા તિખિજોણિઅં વા, નેવ સયં મેહુર્ણ સેવિજ્જા, નેવહિં

Page #32

મેહુર્ણ સેવાવિજ્જા, મેહુર્ણ સેવંતેવિ અન્ને ન સમણુજાણામિ, જાવજીવાએ તિવિહં તિવિહેણ, મણેણે વાયાએ કાએણે, ન કરેમિ, ન કારવેમિ, કરસંપિ અન્ન ન સમણુજાણામિ, તસ્ય ભંતે! પડિક્રમામિ નિંદામિ ગરિયામિ અપાણે વોસિરામિ.
સે મેહુણે ચઉવિહે પન્નત્તે, તંજહા-દવઓ, ખિત્તઓ, કાલઓ, ભાવઓ, દબઓ ણં મેહુણે રુવેસુ વા વસહગએસ વા, ખિત્તઓ શું મેહુણે ઉડૂઢલોએ વા અહોલોએ વા, તિરિયલોએ વા, કાલઓ | મેહુણે દિઆ વા રાઓ વા, ભાવઓ | મેહુણે રાગેણ વા દોસેણ વા, જે મએ ઇમલ્સ ધમ્મક્સ કેવલિપન્નત્તસ અહિંસાલખણસ સાહિઠિઅસ્સ વિણયમૂલસ્સ ખંતિપ્પહાણસ અહિરણસોવઅિસ્સ ઉવસમપભવસ નવખંભચેરગુત્તસ્સ અપ માણસ્સ ભિખાવિત્તિયસ્સ કુખિસંબલસ્સ નિરગ્નિસરણસ સંપખાલિઅપ્સ ચત્તદોસ્સ ગુણજ્ઞાહિઅલ્સ નિવિઆરસ નિવિત્તિલખણસ્સ પંચમહત્વયજુરસ્સ અસંનિસિંચયમ્સ અવિસંવાઇઅસ્સ સંસારપારગામિઅલ્સ નિવ્વાણગમણપક્સવસાણફલસ્સ.
પુથ્વિ અન્નાણયાએ અસવણયાએ અબોતિ(આ)એ અણભિગમેણે અભિગમેણ વા પમાણે રાગદોસપડિબદ્ધયાએ બાલયાએ મોહયાએ મંદયાએ કિયાએ તિગારવગરુયાએ ચઉક્કસાઓવગએણે પંચિંદિઓવસટ્ટણ પડુપન્નભારિયાએ સાયસફખમણુપાલચંતેણે ઇઈ વા ભવે, અસુ વા ભવચ્ચહણેસ, મેહુર્ણ સેવિએ વા સેવાવિએ વા
૨૦

Page #33

સેવિજ્જત વા પરેહિ સમણુઝાય, તે નિંદામિ ગરિયામિ, તિવિહં તિવિહેણં, મહેણ વાયાએ કાએણ, અઇયં નિંદામિ, પડુપન્ન સંવરેમિ, અણાગય પચ્ચક્ખામિ, સવ્વ મેહુણ, જાવજીવાએ અણિર્સિઓહ નેવ સય મેહુણ સેલિજ્જા, નેવન્નહિ મેહુણ સેવાવિજ્જા, મેહુર્ણ સેવંતેવિ અન્ને ન સમણુજાણિજ્જા, તે જહા
અરિહંતસખિ સિદ્ધસખિએ સાહુસદ્ધિ દેવસખિએ અપ્પસ ફખિએ, એવં ભવઇ ભિખૂ વા ભિખુણી વા સંજયવિરયપડિહાપચ્ચકખાયપાવકમે દિઆ વા રાઓ વા, એગઓ વા પરિસાગઓ વા, સુજો વા જાગરમાણે વા, એસ ખલુ મેહુણસ્સ વેરમણે હિએ સુહે ખમે નિસેસિએ આણગામિએ પારગામિએ, સવ્વસિ પાણાણે, સવ્વર્સિ ભૂઆણં, સવ્વસિં જીવાણું, સલ્વેસિ સત્તાણું, અદુકુખણયાએ અસોઅણયાએ અજૂરણયાએ અતિપ્પણયાએ અપીડણયાએ અપરિવણયાએ અણુધવણયાએ મહત્વે મહાગુણે મહાભુભાવે મહાપુરિસાણચિન્ને પરમરિસિદેસિએ પરત્વે, તે દુખખયાએ કમ્મકુખયાએ મોખિયાએ બોહિ-લાભાએ સંસારુતારણાએ રિકટુ ઉપસંપજિત્તાણ વિહરામિ, ચઉલ્ય ભંતે! મહત્વએ ઉવર્િઠઓ મિ સેવાઓ મેહુણાઓ વેરમણ.૪
અહાવરે પંચમે ભંતે! મહત્વએ પરિગ્ગહાઓ વેરમણ, સવું ભંતે! પરિગ્રહ પચ્ચકખામિ, સે અપ્પ વા બહું વા અણું વા થુલે વા ચિત્તમંત વા અચિત્તમંત વા, નેવ સયં પરિગ્રહ પરિગિહિજ્જા, નેવàહિ પરિગ્સહ પરિગિહાવિજ્જા,
૨૧

Page #34

Ach
પરિગ્ગહ પરિગિહેતેવિ અન્ને ન સમણુજાણામિ, જાવજીવાએ તિવિહં તિવિહેણું, મણેણં વાયાએ કાએણે, ન કરેમિ, ન કારવેમિ, કરંત પિ અન્ન ન સમણુજાણામિ, તસ્મ ભંતે! પડિક્કમામિ નિદામિ ગરિયામિ અપ્પાણે વોસિરામિ.
સે પરિગ્રહે ચઉવિહે પન્નત્તે, તે જહા-દવ્વઓ, ખિત્તઓ, કાલઓ, ભાવઓ, દધ્વઓ પરિગ્ગહે સચિત્તાચિત્તમીસેસ દવ્વસુ, પિત્તઓ પરિગહે સવલોએ, કાલઓ ણ પરિગ્રહ દિઆ વા રાઓ વા, ભાવઓ | પરિગ્રહે અપ્પગ્યે વા મહષે વા, રાગેણ વા દોસેણ વા, જે મએ ઇમત્સ્ય ધમ્મસ્સ કેવલિપન્નત્તસ્સ અહિંસાલખણસ સચ્ચાહિટ્રિઅન્ટ્સ વિણયમૂલસ ખંતિપ્રહાણસ્સ અહિરણસોવત્રિઅન્ટ્સ ઉવસમપ્પભવન્સ નવખંભચેરગુત્તસ્સ અપમાણસ્સ ભિખાવિત્તિયમ્સ કુખિસંબલસ્સ નિરગ્નિસરણસ્સ સંપખાલિસ્ટ ચત્તદોસસ્સ ગુણજ્ઞાહિઅલ્સ નિવિઆરસ્સ નિવિત્તિલખણસ્સ પંચમહલ્વયજુત્તસ્સ અસંનિસિંચયસ્ત અવિસંવાઈઅસ્સ સંસારપારગામિઅલ્સ નિવ્વાણગમણપwવસાણફલસ્સ.
પુથ્વિ અન્નાણયાએ અસવણયાએ અબોહિ (આ) એ અણભિગમેણે અભિગમેણ વા પ્રમાણે રાગદોસપડિબદ્ધયાએ બાલયાએ મોહયાએ મંદયાએ કિયાએ તિગારવગરુયાએ ચઉક્કસાવગએણે પંચિંદિવસટેણ પડુપ્રભારિયાએ સાયાસુફખમણુપાલચંતેણ, ઇહ વા ભવે, અસુ વા ભવગ્રહણેસ, પરિગ્નહો ગતિઓ વા ગાહાવિઓ
૨૨

Page #35

વા, વિધ્વંતો વા પરેહિં સમણુન્નાઓ, તં નિંદામિ ગરિષ્ઠામિ, તિવિહં તિવિહેણં, મણેણં વાયાએ કાએણં, અઇઅં નિંદામિ પડુપ્પન્ન સંવરેમિ, અણાગયું પચ્ચક્ખામિ સવ્વ પરિગ્ગહં, જાવજીવાએ અણિસ્ટિઓહં નેવ સયં પરિગ્ગહં પરિગિùિજ્જા, નેવન્નેહિં પરિગ્ગહં પરિગિઝ્હાવિજ્જા, પરિગ્ગહં પરિગિ ંતે વિ અન્ને ન સમણુજાણિજ્જા, તં જહા
અરિહંતસખિઅં સિદ્ધસકૂખિઅં સાહુસખિઅં દેવસખિઅં અપ્પસખિઅં, એવું ભવઈ ભિખૂ વા ભિક્ષુણી વા સંજયવિરયપડિહયપચ્ચક્ખાયપાવકમ્મે દિઆ વા રાઓ વા, એગઓવા રિસાગઓ વા, સુત્તે વા જાગરમાણે વા, એસ ખલુ પરિગ્ગહસ્સ વે૨મણે હિએ સુહે ખમે નિસ્સેસિએ આણુગામિએ પારગામિએ, સવ્વસિં પાણાણં, સલ્વેર્સિ ભૂઆણં, સવ્વસિં જીવાણું, સવ્વસિં સત્તાણું, અદુખણયાએ અસોઅણયાએ અજૂરણયાએ અતિપ્પણયાએ અપીડણયાએ અપરિઆવણયાએ અણુદ્દવણયાએ મહત્વે મહાગુણે મહાણુભાવે મહાપુરિસાચિત્રે પરમરિસિદેસિએ પસન્થે, તું દુખખ઼યાએ કમ્મક્ષયાએ મોક્ષયાએ બોહિલાભાએ સંસારુત્તારણાએ નિકટ્ટુ ઉવસંપજ્જિત્તાણું વિહરામિ, પંચમે ભંતે! મહવ્વએ ઉવટ્ઠિઓ મિ સવ્વાઓ પરિગ્ગહાઓ વેરમાં. ૫
અહાવરે છટઠે ભંતે! વએ રાઈભોઅણાઓ વેરમાં, સર્વાં ભંતે! રાઇભોઅણું પચ્ચખ્ખામિ, સે અસણં વા પાણં વા ખાઈમં વા સાઇમં વા, નેવ સયં રાઇં ભંજિજ્જા, નેવહિં રાઇં
૨૩

Page #36

ભુંજાવિજ્જા, રાઇ ભુજંતે વિ અન્ને ન સમણુજાણામિ, જાવજીવાએ તિવિહં તિવિહેણે મણેણં વાયાએ કાએણં, ન કરેમિ, ન કારવેમિ, કરંત પિ અન્ન ન સમણુજાણામિ, તસ્મ ભંતે! પડિક્કમામિ નિંદામિ ગરિહામિ અપ્પાણં વોસિરામિ.
સે રાઈભોઅણે ચઉવિષે પન્નત્તે, તું જહા-દવ્યઓ, ખિત્તઓ, કાલઓ, ભાવઓ, દવઓ ણં રાઇભોઅણે અસણે વા પાણે વા ખાઇમે વા સાઇમે વા, ખિત્તઓ ણં રાઇભોણે સમયખિત્તે, કાલઓ ણં રાઇભોઅણે દિઆ વા રાઓ વા, ભાવઓ ણં રાઇભોઅણે તિત્તે વા કડુએ વા કસાએ વા અંબિલે વા મહુરે વા લવણે વા રાગેણ વા દોસેણ વા, જે મએ ઇમસ્ટ ધમ્મસ કેવલિપન્નત્તસ અહિંસાલણસ્સ સચ્ચાહિòિઅસ્સ વિણયમૂલસ્સ ખંતિપ્પહાણસ્સ અહિ૨ણસોવન્નિઅસ્સ ઉવસમપ્રભવમ્સ નવબંભચે૨ગુત્તસ્સ અપયમાણસ્સ ભિખાવિત્તિયસ્સ કુખિસંબલસ્સ નિરન્ગિસ૨ણસ્સ સંપકૃખાલિઅસ્સ ચત્તદોસસ ગુણગ્ગાહિઅલ્સ નિવ્વિઆરસ્સ નિવૃિત્તિલખણસ પંચમહવ્વયજુત્તસ્સ અસંનિહિસંચયસ્સ અવિસંવાઈઅસ સંસારપારગામિઅલ્સ નિવ્વાણગમણપજ્જ
વસાણ લસ્સ.
પુવ્વિ અન્નાણયાએ અસવણયાએ અબોહિ (આ) એ અણુભિગમેણં અભિગમેણ વા પમાએણં રાગદોસપડિબદ્ધયાએ બાલયાએ મોહયાએ મંદયાએ કિડ્ડયાએ તિગારવગરુયાએ ચઉક્કસાઓવગએણે પંચિંદિઓવસટ્ટેણ
૨૪

Page #37

પડુપ્પન્નભારિઆએ સાયાસુફખમણુપાલચંતેણે, ઇહં વા ભવે, અસુ વા ભવગ્રહણેસ, રાઇભોઅણં ભત્તવા, ભુંજાવિએ વા, ભુજેતે વા પરેહિ સમણુન્નાય, તે નિદામિ ગરિહામિ, તિવિહં તિવિહેણં, મણેણં વાયાએ કાએણ, અઇયે, નિંદામિ, પડુપ્પન્ન સંવરેમિ, અણાગયે પચ્ચકખામિ સવ્વ રાઇભોઅણું, જાવજીવાએ અણિર્સીિઓ હં નેવ સયં રાઇભોઅણ ભુજિજ્જા, નેવહિં, રાઇભોઅણ ભુંજાવિજ્જા, રાઇભોઅણ ભુંજતે વિ અન્ને ન સમણુજાણિજ્જા, તે જહા
અરિહંતસખિએ સિદ્ધસખિએ સાહુસકખિએ દેવસખિએ અપ્પસખિએ, એવં ભવઇ ભિકબૂ વા ભિખુણી વા સંજયવિરયપડિહયપચ્ચક્ખાયપાવકમે દિઆ વા રાઓ વા એગઓ વા પરિસાગઓ વા, સુત્તે વા જાગરમાણે વા, એસ ખલુ રાઇભોઅણસ્સ વેરમણે હિએ સુહે ખમે નિસ્સેસિએ આણુગામિએ પારગામિએ સર્વેસિ પાસાણં, સવ્વસિ ભૂઆણં, સવૅસિં જીવાણ, સલ્વેસિ સત્તાણું, અદુખણયાએ અસોણિયાએ અજૂરણયાએ અતિપ્રણયાએ અપીડણયાએ અપરિવણયાએ અણુદ્રવણયાએ મહત્વે મહાગુણે મહાભુભાવે મહાપુરિસાણુચિન્ને પરમરિસિદેસિએ પસત્યે તે દુખફખયાએ કમ્મફખયાએ મોખિયાએ બોકિલાભાએ સંસારુરૂારણાએ નિકટુ ઉવસંપજ્જિત્તાણ વિહરામિ, છઠે ભતે! એ ઉવઠિઓ મિ સવ્વાઓ રાઇભોઅણાઓ વેરમણ. ૯
ઇએઇઆઇ પંચમહવ્રયાઇ રાઇભોઅણવેરમણ છઠ્ઠાઇ અત્તરિઅઠયાએ ઉવસંપસ્જિરાણું વિહરામિ.
૨૫

Page #38

Ah
..........
..................... "
અપ્પસન્ધા ય જે જોગા, પરિણામા ય દારુણા; પાણાઇવાયસ્સ વેરમણે, એસ વત્તે અઠક્કમે.......... ૧ તિવરાગા ય જા ભાસા, તિવદોસા તહેવ ય; મુસાવાયસ્સ વેરમણે, એસ વત્તે અઠક્કમે..
...... ૨ ઉષ્માં સિ અજાઇત્તા, અવિદિને ય ઉગ્ગહે; અદિક્ષાદાણસ્સ વેરમણે, એસ વત્તે અક્કમે... સદા રુવા રસા ગંધા, ફાસાણં પવિયારણા; મેહુણસ્સ વેરમણ, એસ વત્તે અઠક્કમે. ઇચ્છા મુચ્છા ય ગેહી ય, કંખા લોભે ય દારુણે; પરિગ્રહસ્ય વેરમણે, એસ વત્તે અઇક્કમે... અઇમત્તે આ આહારે, સૂરખિત્તેમિ સંકિએ; રાઇભોઅણસ્સ વેરમણે, એસ વત્તે અઠક્કમે. દંસણનાણચરિત્ત, અવિરાહિરા ઠિઓ સમાધમે; પઢમં વયમથુરખે, વિરયામો પાણાઇવાયાઓ. દંસણનાણચરિત્ત, અવિરાહિત્તા ઠિઓ સમણધર્મે; બીએ વયમથુરફખે, વિરયામો મુસાવાયાઓ. દંસણનાણચરિત્ત, અવિરાહિત્તા ઠિઓ સમણધમે; તએ વયમથુરફખે, વિરયામો અદિન્નાદાણાઓ.. દંસણનાણચરિત્ત, અવિરાહિત્તા ઠિઓ સમણધમે; ચઉલ્થ વયમથુરફખે વિરયામો મેહુણાઓ. ... દંસણનાણચરિત્ત, અવિરાહિત્તા ઠિઓ સમણધર્મે; પંચમં વયમથુરખે, વિરયામો પરિગ્રહાઓ............૧૧
.....
નાનાભા . .............
..................
......
......

Page #39

દંસણનાણચરિત્તે, અવિરાહિત્તા ઢિઓ સમણધમ્મે; છટ્ઠ વયમણુÒ, વિરયામો રાઇભોઅણાઓ. આલયવિહારસમિઓ, જુત્તો ગુત્તો ઢિઓ સમણધમ્મે; પઢમં વયમણુ૨ખે, વિરયામો પાણાઇવાયાઓ. ૧૩ આલયવિહારસમિઓ, જુત્તો ગુત્તો ડિઓ સમણધમ્મે; બીઅં વયમણુÒ, વિરયામો મુસાવાયાઓ.. આલયવિહારસમિઓ, જુત્તો ગુત્તો ઠિઓ સમણધમ્મે; તઇઅં વયમણુક્ષ્મ, વિરયામો અદિજ્ઞાદાણાઓ. ..... આલયવિહારસમિઓ, જુત્તો ગુત્તો ઠિઓ સમણધમ્મે; ચઉત્થે વયમણુ૨કૂખે, વિરયાનો મેહુણાઓ. આલયવિહારસમિઓ, જુત્તો ગુત્તો ઠિઓ સમણધમ્મે; પંચમં વયમણુકુખે, વિ૨યામો પરિગ્ગહાઓ. ........... ૧૭ આલયવિહારસમિઓ, જુત્તો ગુત્તો ઠિઓ સમણધમ્મે; છટ્ઠ વયમણુકુખે, વિરયામો રાઇભોઅણાઓ. આલય વિહારસમિઓ, જુત્તો ગુત્તો ઠિઓ સમણધમ્મે; તિવિહેણ અપ્પમત્તો, ખામિ મહત્વએ પંચ............ ૧૯ સાવજ્જજોગમેગં, મિચ્છાં એગમેવ અન્નાણું; પરિવર્જાતો ગુત્તો, રખ્ખામિ મહત્વએ પંચ. અણવજ્જજોગમેગં, સમ્મત્ત એગમેવ નાણું તુ; ઉવસંપન્નો જુત્તો, ૨ખામિ મહત્વએ પંચ..
*****...
SOGET....
૧૨
૧૪
૧૫
૧૬
૧૮
૨૦
૨૧
દો ચેવ રાગદોસે, દુનિ ય ઝાણાઇ અટ્ટરુદ્દાઇ, પરિવર્જાતો ગુત્તો, ખામિ મહત્વએ પંચ...............૨૨
૨૭

Page #40

Achar
'
,
દુવિહં ચરિત્તધર્મ, દુનિ ય ઝાણાઇ ધમ્મસુક્કાઇ; ઉવસંપન્નો જુત્તો, રફખામિ મહબૂએ પંચ... કિણહા નીલા કાઊ, તિ િય લેસાઓ અપ્પસત્થાઓ; પરિવર્જતો ગુત્તો, રફખામિ મહબૂએ પંચ. . ૨૪ તે પમ્હા સુક્કા, તિ િય લેસાઓ સુધ્વસત્થાઓ; ઉવસંપન્નો જુત્તો, રફખામિ મહલ્વએ પંચ...
........ માણસા મણસચ્ચવિ, વાયાસઍણ કરણસચ્ચેણ; તિવિહેણ વિ સચ્ચવિઊ, રફખામિ મહબૂએ પંચ...૨૬ ચત્તારિ ય દુહસિજ્જા, ચીરો સન્ના તહાં કસાયા ય; પરિવર્જતો ગુત્તો, રફખામિ મહત્વએ પંચ.. ચત્તારિ ય સુહસિક્કા, ચઉવ્િહં સંવરે સમાહિ ચ; ઉવસંપન્નો જુનો, રફખામિ મહāએ પંચ..................... ૨૮ પંચે ય કામગુણે, પંચેવ ય અહવે મહાદોસે; પરિવર્જતો ગુત્તો, રફખામિ મહબૂએ પંચ.............. પંચિંદિયસંવરણે, તહેવ પંચવિહમેવ સજ્જાય; ઉવસંપન્નો જુત્તો, રફખામિ મહબૂએ પંચ ............ છજ્જવનિકાયવહં, છમ્પિ ય ભાસાઓ અપ્પસથાઓ; પરિવર્જતો ગુત્તો, રફખામિ મહબૂએ પંચ............... ૩૧ છબ્રિહમર્ભિતરય, બૐ પિ ય છલ્વિયં તવોકમે; ઉવસંપન્નો જુત્તો, રફખામિ મહબૂએ પંચ................ ૩૨ સત્ત ય ભયઠાણાઇ, સત્તવિહં ચેવ નાણવિર્ભાગે; પરિવર્જતો ગુત્ત, રફખામિ મહબૂએ પંચ................ ૩૩
૨૮

Page #41

પિંડેસણ પાણેસણ, ઉગ્ગહસતિક્કયા મહઝ્ઝયણા; ઉવસંપન્નો જુત્તો, રક્ષામિ મહત્વએ પંચ.......... અટ્ઠ ય મયઠાણાઇં, અટ્ઠ ય કમ્માઇં તેસિ બંધ ચ; પરિવર્જાતો ગુત્તો, રક્ષામિ મહવ્વએ પંચ................૩૫ અટ્ઠ ય પવયણમાયા, દિઠ્ઠા અટ્કવિહનિòિઅòહિ; ઉવસંપન્નો જુત્તો, ૨ક્ષ્ામિ મહવ્વએ પંચ.......... નવપાવનિઆણાઇ, સંસારત્થા ય નવવિહા જીવા; પરિવર્જાતો ગુત્તો, ખામિ મહત્વએ પંચ............... ૩૭ નવબંભચે૨ગુત્તો, દુનવવિહં બંભચેરપરિશુદ્ધ; ઉવસંપન્નો જુત્તો, ૨ક્ષામિ મહત્વએ પંચ..................૩૮ ઉવઘાયં ચ દસવિહં, અસંવર્ગ તહ ય સંકિલેસં ચ; પરિવર્જાતો ગુત્તો, રખ઼ામિ મહત્વએ પંચ.............. ૩૯ સચ્ચસમાહિ\ાણા, દસ ચેવ દસાઓ સમણધમ્મ ચ; ઉવસંપન્નો જુત્તો, ૨ામિ મહત્વએ પંચ...
...૪૦
૩૪
૩૭
આસાયણં ચ સર્વાં, તિગુણૅ ઇક્કારર્સ વિવજ્જતો; ઉવસંપન્નો, જુત્તો, રક્ષામિ મહવ્વએ પંચ.................. ૪૧ એવં તિદંડવિ૨ઓ, તિગરણસુદ્ધો તિસલ્લનીસલ્લો; તિવિહેણ પડિકંતો, ૨ામિ મહત્વએ પંચ .............. ૪૨
ઇચ્ચેઅં મહવ્વયઉચ્ચારણ થિરતં સલ્લુદ્ધરણું ધિઇબલં વવસાઓ સાહણો પાવનિવારણું નિકાયણા ભાવવિસોહી પડાગાહરણ નિર્જોહણારાહણા ગુણાણું ગુણાણું સંવરજોગો પસત્થઝાણોવઉત્તયા જુત્તયા ય નાણે પ૨મટ્યો ઉત્તમટ્યો,
૨૯

Page #42

એસ ખલુ તિર્થંકરહિ રઇરાગદોસમહણેહિ દેસિઓપવયણસ સારો છજીવનિકાયસંજમં ઉવએસિએ તેલુક્કસક્રય ઠાણું અભુવગયા.
નમોજુ તે સિદ્ધ બુદ્ધ મુત્ત નિરય નિસંગ માણસૂરણ ગુણરયણસાયરમહંતમપ્પા , નમોલ્યું તે મહઈમહાવીરવદ્ધમાણસામિસ્ટ, નમોલ્યુ તે અરહઓ, નમોલ્યુ તે ભગવઓ ત્તિકર્ટ, એસા ખલુ મહવયઉચ્ચારણા કયા, ઇચ્છામો સુત્તકિરણ કાઉં, નમો તેસિં ખમાસમણાણ જેહિ ઇમ વાઇ છબ્રિહમાવસ્મય ભગવંત તે જહા- સામાઇયે, ચકવીસFઓ, વંદણય, પડિક્કમણું, કાઉસ્સગ્ગો, પચ્ચકખાણ, સલૅહિં પિ એઅમિ છવિહે આવસ્યએ
ભગવંતે સસુત્તે સઅત્યે સગથે સક્રુિતિએ સસંગણિએ જે ગુણા વા ભાવા વા અરિહંતેહિ ભગવંતેહિ પણત્તા વા પરુવિઆ વા તે ભાવે સદહામો પરિઆમો રોજેમો ફાસેમો પાલેમો અણપાલેમો, તે ભાવે સદહતેહિ પત્તિઅંતેહિ રોઅંતેહિ, ફાસંતેહિ પાલંતેહિ અશુપાલતેહિ અતોપખસ્સ વાઈએ પઢિ-પરિ અદ્રિએ પુષ્ણુિએ અણુપેહિએ અણુપાલિએ તે દુકુખખિયાએ કમ્મખિયાએ મોફખયાએ બોહિલાભાએ સંસારુતારણાએ રિકટુ ઉવસંપજિત્તાણું વિહરામિ.
અતોપખસ્સ જે ન વાઇએ, ન પઢિ, ન પરિઅસિં, ન પુચ્છિ, નાણુપેહિઅં, નાણપાલિએ, સંતે બલે, સંતે વીરિએ, સંત પુરિસક્કારપરક્કમ, તસ્સ આલોએમો પડિકામો
૩૦

Page #43

Achar
નિંદામો ગરિણામો વિઉટેમો વિસોહેમો અકરણયાએ અભુટુડેમો અહારિહે તવોક... પાયચ્છિત્ત પડિવજ્જામો, તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડં. ૧
નમો તેસિં ખમાસમણાણ જેહિ ઇમં વાઇઅં અંગબાહિરો ઉક્કાલિએ ભગવંત તે જહા-(૧) દસઆલિએ (૨) કuિઆકપ્રિએ (૩) ચુલ્લકપ્પણુએ (૪) મહાકપ્રસુએ (૫) ઉવવાઇયં (ક) રાયuસેણિએ (૭) જીવાભિગમો (૮) પષ્ણવણા (૯) મહાપણવણા (૧૦) નંદી (૧૧) અણુઓગદારાઈ (૧૨) દેવિંદસ્થાઓ (૧૩) તંદુલઆલિએ (૧૪) ચંદાવિયં (૧૫) પમાયપ્પમાય (૧૭) પોરિસિમંડલ (૧૭) મંડલપ્રવેસો (૧૮) ગણિવિજ્જા (૧૯) વિજાચરણવિણિચ્છઓ (૨૦) ઝાણવિભત્તી (૨૧) મરણ વિભત્તી (૨૨) આયરિસોહિ (૨૩) સંલેહણાસુએ (૨૪) વીયરાયસુએ (૨૫) વિહારકપ્પો (૨૭) ચરણવિહી (૨૭) આઉરપચ્ચકખાણું (૨૮) મહાપચ્ચકખાણં, સવ્વહિં પિ એઅમેિ અંગબાહિરે ઉક્કાલિએ ભગવંતેoથી ઉપર પ્રમાણે (૨).
નમો તેસિંખમાસમણાણ જેહિ ઇમં વાઇએ અંગબાહિરે કાલિએ ભગવંત, તે જહા- (૧) ઉત્તરષ્નયણાઇ (૨) દસાઓ (૩) કમ્પો (૪) વવહારો (૫) ઇસિભાસિઆઇ (ક) નિસહ (૭) મહાનિસીહ (૮) જંબુદ્દીવપણાત્તી (૯) ચંદપરણત્તી (૧૦) સૂરપણરી (૧૧) દીવસાગરપણરી (૧૨) ખુડિયાવિમાણપવિત્તી (૧૩) મહલિઆવિમાણપવિભરી (૧૪) અંગચૂલિઆએ (૧૫) વન્ગચૂલિઆએ (૧૩)
-
૩૧
,

Page #44

વિવાહલિઆએ (૧૭) અરુણોવવાએ (૧૮) વરુણોવવાએ (૧૯) ગઝલોવવાએ (૨૦) ધરણાવવાએ-વેસમણોવવાએ (૨૧) વેલંધરોવવાએ (૨૨) દેવિંદોવવાએ (૨૩) ઉઠાણસુએ (૨૪) સમુઠાણસુએ (૨૫) નાગપરિઆવલિઆણું (૨૭) નિરયાવલિઆણે (૨૭) કમ્પિઆણ (૨૮) કપ્પવડિંયાણ (૨૯) પુફિયાણ (૩૦) પુષ્કચૂલિયાણ (૩૧) વહિયાણ-વહિદસાણ (૩૨) આસિવસભાવસાણ (૩૩) દિિિવસભાવણાણે (૩૪) ચારણસુમિણભાવણાણે (૩૫) મહાસુમિણભાવસાણ (૩૬) તેઅગ્વિનિસગ્ગાણ, સહિ પિ એઅમિ અંગબાહિરે કાલિએ ભગવંતેo થી ઉપર પ્રમાણે (૩) | નમો તેસિ ખમાસમણાણ જેહિ ઇમે વાઇએ દુવાલસંગે ગણિપિડઞ ભગવંત, તે જહા- (૧) આયારો (૨) સૂઅગડો (૩) ઠાણ (૪) સમવાઓ (૫) વિવાહપણdી () ણાયાધમકહાઓ (૭) ઉવાસગદસાઓ (૮) અંતગડ દસાઓ (૯) અણુત્તરોવવાયદસાઓ (૧૦) પહાવાગરણ (૧૧) વિવાગસુએ (૧૨) દિઠિવાઓ, સલૅહિ પિ એઅમિ દુવાલસંગે ગણિપિડગે ભગવતે થી ઉપર પ્રમાણે (૪).
નમો તેસિ ખમાસમણાણ જેહિ ઇમં વાઇ દુવાલસંગે ગણિપિડાં ભગવંત, તે જહા-સમ્મ કાએણે ફાસંતિ પાજંતિ પૂરતિ સોહંતિ તરતિ કિટ્ટુતિ સમ્મ આણાએ આરાખંતિ, અહં ચ નારામિ, તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડ, પછી સુઅદેવયા)ની સ્તુતિ બોલવી.
૩૨

Page #45

પાક્ષિકખામણા ઇચ્છામિ ખમાસમણો! પિચં ચ મે, જે બે હઠાણ, તુઠાણ, અપ્લાયંકાણ, અભગ્ગજોગાણું, સુસીલાણ, સવયાણ, સાયરિયવિઝાયાણ, નાણે દંસણેણં, ચરિત્તેણં, તવસા અપ્રાણું ભાવેમાણાણે, બહુસુભેણ ભે! દિવસો પોસડો પકુખો વડક્કતો, અaો ય ભે! કલ્યાણેણે પજુવઠિઓ, સિરસા મણસા મયૂએણ વંદામિ (૧) ગુરુ-તુભેહિ સમં.
ઇચ્છામિ ખમાસમણો! પુત્રિ ચેઇઆઇ વંદિત્તા, નમંસિત્તા, તુમ્ભહે પાયમૂલે વિહરમાણેણં, જે કેઇ બહુદેવસિયા સાહુણો દિઠા સમાણા વા, વસમાણા વા, ગામાણુગામ દૂઇક્સમાણા વા, રાઇણિયા સંપુદ્ઘતિ, ઓમરાઇણિયા વંદંતિ, અર્જાયા વિદંતિ, અજ્જિયાઓ વંદંતિ, સાવયા વંદતિ, સાવિયાઓ વિદતિ, અહંપિ નિસ્સલ્લો નિક્કસાઓ રિકટુ, સિરસા મણસા મર્થીએણ વંદામિ (૨) ગુરુ-અહમવિ વંદાવેમિ ચેઇઆઇ. એ.
ઇચ્છામિ ખમાસમણો! ઉવઠિઓહ, તુમ્ભહ, સંતિએ અહાકડું વા, વલ્થ વા, પડિગહ વા, કંબલ વા, પાયપુચ્છણ વા, (રયહરણ વા) અફખર વા, પયં વા, ગાઈ વા, સિલોગ વા, (સિલોગદ્ધ વા) અઠે વા, હેઉં વા, પસિણ વા, વાગરણ વા, તુર્મેહિ ચિઅત્તેણે દિગં, મએ અવિણએણ પડિચ્છિ, તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડ (૩) ગુરુ-આયરિયસંતિએ.
ઇચ્છામિ ખમાસમણો! અહમ,વાઇ કયાડં ચ મે કિંઇકમાઈ આયારમંતરે વિષયમંતરે સેહિઓ સેહવિઓ
૩૩

Page #46

Achar
સંગતિઓ ઉવષ્ણહિઓ સારિઓ વારિઓ ચોઇઓ પડિચોઇઓ ચિઅત્તા મે પડિચોયણા (અભુઠિઓહ) ઉવદ્ધિઓહ તુભહે તવતેયસિરીએ ઇમાઓ ચારિતસંસારકતારાઓ સાહટું નિWરિસ્સામિ નિકટુ સિરસા મણસા. મયૂએણ વંદામિ (૪) ગુરુ-નિત્યારપારગા હોહ.
- ખામણાં કેટલાં ખામતાં દેવસિ રાઇ અને પફખિમાં પાંચ કે તેથી વધારે સાધુઓ હોય તો ત્રણને પામવા, પાંચથી વધારે સાધુઓ હોય તો ચોમાસામાં પાંચ અને સાતથી વધારે સાધુઓ હોય તો સંવચ્છરીમાં સાત સાધુઓને ખામવા.
સલાહંત સ્તોત્ર સકલાડપ્રતિષ્ઠાન-મધિષ્ઠાન શિવઢિય; ભૂર્ભુવઃસ્વસ્ત્રયીશાન-માહત્ત્વ પ્રસિદધહે. નામાડડકૃતિદ્રવ્યભાવ, પુનતસ્ત્રિજગન; ક્ષેત્રે કાલે ચ સર્વસ્મિ-હતઃ સમુપાસ્મહે. આદિમ પૃથિવીનાથ-માડડદિમ નિષ્પરિગ્રહમુ; આદિમ તીર્થનાથં ચ, ઋષભસ્વામિનું સ્તુમઃ. અહત્તમજિત વિશ્વ-કમલાકરભાસ્કરમ; અમ્યાનકેવલાડડદર્શ-સંક્રાન્તજગત તુવે.. વિશ્વભવ્યજનાડડરામ-કુલ્યા તુલ્યા જયન્તિ તા; દેશનાસમયે વાચક, શ્રીસંભવજગત્પતેઃ.........
.......... ૫
૩૪

Page #47

અનેકાન્તમતાસ્મોધિ-સમુલ્લાસનચન્દ્રમા; દઘાદમન્દમાનન્દ, ભગવાનભિનન્દનઃ. ઘુસકિરીટશાણાગ્રો-ત્તેજિતાદ્મિનખાવલિઃ; ભગવાન સુમતિસ્વામી, તનો_ભિમતાનિ વ..................... ૭ પદ્મપ્રભપ્રભોÊહ-ભાસઃ પુષ્ણનું વઃ શ્રિયમ્; અન્તરગારિમથને, કપાટોપાદિવારુણા.. ... શ્રી સુપાર્શ્વજિનેન્દ્રાય, મહેન્દ્રમહિતાંઘયે; નમશ્ચતુર્વર્ણસંઘ-ગગનાભોગભાસ્વતે. ચન્દ્રપ્રભપ્રભાશ્ચન્દ્ર-મરીચિચિયોજ્વલા; મૂર્તિમૂર્તસિતધ્યાન-નિર્મિતેવ શ્રિયેડડુ વઃ. કરામલકવદ્ધિહ્યું, કલયનું કેવલઢિયા; અચિજ્યમાહાસ્યનિધિ, સુવિધિબધયેડડુ વઃ..........૧૧ સન્તાનાં પરમાનન્દ-કન્દોભેદનવાબુદા; સ્યાદ્વાદામૃતનિસ્ટન્દી, શીતલ પાતુ વો જિના. .... ભવરોગાર્તજજૂના-મગદંકારદર્શનઃ; નિઃશ્રેયસશ્રીરમણ, શ્રેયાંસઃ શ્રેયસેતુ વર. ............... વિશ્વોપકારકીભૂત-તીર્થકત્કર્મનિર્મિતિઃ; સુરાસુરનર: પૂજ્યો, વાસુપૂજ્યઃ પુનાતુ વ.... વિમલસ્વામિનો વાચઃ કતકણોદસોદરાઃ; જયત્તિ ત્રિજગચેતોજલર્નર્મલ્મહતવઃ..... સ્વયમ્ભરમણસ્પદ્ધિ-કરુણારસવારિણા; અનન્તજિદનત્તાં વડ; પ્રયચ્છતુ સુખશ્રિયમ્...
૩પ

Page #48

કલ્પદ્રુમસધર્મોણમિષ્ટપ્રાપ્તી શરીરિણામુ; ચતુદ્ધ ધર્મદેષ્ટાર, ધર્મનાથમુપાસ્મો.... સુધાસોદરવાજ્યોન્ના-નિર્મલીકૃતદિમુખ; મૃગલક્ષ્મા તમાશાન્ચે, શાન્તિનાથજિનોડસ્તુ વઃ......... શ્રીકુન્થનાથી ભગવાન, સનાથોડતિશયદ્ધિભિ; સુરાસુરનૃનાથાના-મેકનાથોડસ્તુ વઃ શ્રિયે................ અરનાથસ્તુ ભગવાં-ચતુર્થાપનભોરવિઃ; ચતુર્થપુરુષાર્થશ્રી-વિલાસંવિતનોતુ વડ......... સુરાસુરનરાધીશ-મયૂરનવવારિદમુ; કર્મઠ્ઠભૂલને હસ્તિ-મલ્લ મલ્લિમભિષ્ટ્રમ . . જગન્મહામોહનિદ્રા-પ્રભૂષસમયોપમમુ; . મુનિસુવ્રતનાથસ્ય, દેશનાવચન તુમ........ લુઇબ્નો નમતાં મૂર્તિ, નિર્મલીકારકારણમ્; વારિપ્લવા ઇવ નમે, પાનુ પાદનખાંશવઃ.. યદુવંશસમુદ્ર, કર્મકaહુતાશનઃ; અરિષ્ટનેમિર્ભગવાન, ભૂયાદ્રોડરિષ્ટનાશન ............. ૨૪ કમઠે ધરણેન્દ્ર ચ, સ્વોચિત કર્મ કુબૂતિઃ પ્રભુતુલ્યમનોવૃત્તિ, પાર્શ્વનાથઃ શ્રિયેડસ્તુ વ.............. શ્રીમતે વરનાથાય, સનાથાયાભુતશ્રિયાઃ મહાનન્દસરોરાજ-મરાલાયાહતે નમ:... કતાપરાધેડપિ જને, કૃપામન્થરતારયો; ઇષમ્બાષ્પાર્કયોર્ભદ્ર, શ્રીવીરજિનનેત્રયો .
........ ૨૦
.......... ર4

Page #49

જયતિ વિજિતાન્યતેજાઃ, સુરાસુરાધિશસેવિતઃ શ્રીમાનુ; વિમલસ્ત્રાસવિરહિત-સ્ત્રિભુવનચૂડામણિર્ભગવાનું..... ૨૮ વિરઃ સર્વસુરાસુરેન્દ્રહિતો, વીર બુધાઃ સંશ્રિતા, વિરેણાત્મિહતઃ સ્વકર્મચિયો, વીરાય નિત્ય નમઃ; વીરાત્તીર્થમિદે પ્રવૃત્તમતુલ, વીરસ્ય ઘોર તપો, વિરે શ્રીધૃતિકીર્તિકાન્તિનિચયઃ, શ્રીવીર! ભદ્ગદિશ. ......... ૨૯ અવનિતલગતાનાં કૃત્રિમાકૃત્રિમાનાં, વરભવનગતાનાં દિવ્યવૈમાનિકાનામુ; ઈહ મનુભકૃતાનાં દેવરાજાચિતાનાં, જિનવરભવનાનાં ભાવતોડહં નમામિ. સર્વેષાં વેધસામાડડઘ-માદિમ પરમેષ્ઠિનામ; દેવાધિદેવ સર્વશં; શ્રીવીર પ્રણિદદ્મહે.... દેવોડનેકભવાર્જિતોર્જિતમહા પાપપ્રદીપાનલો દેવા સિદ્ધિવધૂવિશાલદદયા-લકારહારોપમ; દેવોડષ્ટાદશદોષસિન્ધરઘટા-નિર્ભેદપંચાનનો, ભવ્યાનાં વિદધાતુ વાંછિત ફલ શ્રીવીતરાગોજિન...૩૨ ખાતોડષ્ટાપદપર્વતો ગજપદક સમેતશૈલાભિધ: શ્રીમાનું રેવતક પ્રસિદ્ધમહિમા શત્રુંજયો મણ્ડપ; વૈભારઃ કનકાચલોડર્બુદગિરિ શ્રીચિત્રકૂટાદયસ્તત્ર શ્રી ઋષભાઇયો જિનવરાઃ કુર્વન્ત વો મંગલ............ ૩૩
૩૭

Page #50

સ્નાતસ્થા સ્તુતિ સ્નાતસ્યાપ્રતિમસ્ય મેરુશિખરે શચ્યા વિભોઃ શૈશવે, રુપાલોકનવિસ્મયાËતરસ-ભ્રાત્ત્વા ભ્રમચ્ચક્ષુષા; ઉત્કૃષ્ટ નયનપ્રભાધવલિતં ક્ષીરોદકાશંક્યા, વત્રં યસ્ય પુનઃ પુનઃ સ જયતિ શ્રીવર્તમાનો જિનઃ ..... ૧ હંસાંસાહતપદ્મરેણુકપિશ-ક્ષીરાર્ણવામ્ભોભૃતઃ, કુમ્ભ૨પ્સરસાં પયોધરભ૨પ્રસ્પદ્ધિભિઃ કાંચનૈઃ; યેષાં મન્દ૨૨ત્નશૈલશિખરે જન્માભિષેક: કૃતઃ, સર્વેઃ સર્વસુરાસુરેશ્વરગી-સ્તેષાં નતોઽહં ક્રમાનું. અર્હદ્ઘકૃત્રપ્રસૂતં ગણધરરચિતં દ્વાદશાંગ વિશાલં, ચિત્ર બર્થયુક્ત મુનિગણવૃષભૈર્ધારિત બુદ્ધિમભિઃ; મોક્ષાગ્રદ્વારભૂતં વ્રતચરણફલં શેયભાવપ્રદીપં, ભક્ત્યા નિત્યં પ્રપદ્યે શ્રુતમહમખિલં સર્વલોકૈકસારમ્...... ૩ નિષ્પઙૂકવ્યોમનીલઘુતિમલસદશં બાલચન્દ્રાભદું, માં ઘટા૨વેણ પ્રસૃતમદજલં પૂરયન્ત સમન્તાત્; આરુઢો દિવ્યનાર્ગ વિચરતિ ગગને કામદઃકામરૂપી, યક્ષઃ સર્વાનુભૂતિર્દિશતુ મમ સદા સર્વ કાર્યેષુ સિદ્ધિમ્. ભવનદેવતાની સ્તુતિ
ભવણદેવયાએ કરેમિ કાઉ૦ અન્ન
જ્ઞાનાદિગુણયુતાનાં, નિત્યં સ્વાધ્યાય સંયમરતાનામ્; વિદધાતુ ભવનદેવી, શિવં સદા સર્વસાધૂનામ્
૩૮
૪
૧

Page #51

ક્ષેત્રદેવતાની સ્તુતિ
ખિત્તદેવયાએ કરેમિ કાઉ૦ અન્ન૦ યસ્યાઃ ક્ષેત્રે સમાશ્રિત્ય, સાધુભિઃ સાધ્યતે ક્રિયાઃ; સા ક્ષેત્રદેવતા નિત્યું, ભૂયાન્નઃ સુખદાયિની
અતિથાની ગાથા
સયણાસણન્નપાણે, ચેઇય જઈ સિજ્જ કાય ઉચ્ચારે; સમિઈ ભાવણા ગુત્તી, વિતહાયરણે ય અઇયારો .......... ૧
સંથારાદિ, આસનાદિ, અને આહાર-પાણી, અવિધિએ ગ્રહણ કરવાથી, અવિધિએ જિનેશ્વરને વંદન કરવાથી, સાધુ સાધ્વીનો વિનય ન ક૨વાથી, વસતિની અવિધિએ પ્રમાર્જના વિત કરવાથી, લઘુનીતિ-વડીનીતિનું અપ્રતિલેખિત ભૂમિ ઉપર પરઠવવાથી, પાંચ સમિતિ, બાર ભાવના અને ત્રણ ગુપ્તિ વિ∞નું અવિધિએ સેવન કરવાથી અથવા સેવન નહિ કરવાથી જે કંઈ અતિચાર લાગ્યા હોય તે સંભારીને યાદ કરવા. (સામાન્ય સાધુ-સાધ્વીઓએ આ ગાથા અર્થસહિત એકવાર વિચારવી, અલ્પ વ્યાપાર હોવાથી વડીલે બે વાર વિચારવી૦)
છીંકનો કાઉસગ્ગ
પાક્ષિક અતિચાર પહેલા છીંક આવે તો, ટાઈમ અને અનુકૂલતા હોય તો સર્વ ફરીને કરવું, અતિચાર પછી છીંક આવે તો, સજ્ઝાય પછી ઇરિયાવહિ કરી ખમા૦ ઇચ્છા૦ સં
૩૯

Page #52

ભ૦! શુદ્રોપદ્રવઓહડાવણહ્યું કાઉસ્સગ્ન કરું? (કરેહ) ઇચ્છે, કહી શુદ્રો કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ અન્નત્થ0 સાગરવરગંભીર સુધી ચાર લોગસ્સનો કાઉસ્સગ્ન કરી નીચેની ગાથા ત્રણ વખત કહી પારવો. સર્વે યક્ષાંબિકાદ્યા યે, વૈયાવૃત્યકરા જિને; શુદ્રોપદ્રવસંઘાત, તે દ્રુત દ્રાવયન્તુ નઃ ........................ ૧ પછી પ્રગટ લોગસ્સ કહી આગળનો વિધિ ચાલુ કરવો (હર0)
દેવસિઅપ્રતિક્રમણની વિધિ પ્રથમ ઇરિયાવહિયા૦ (ગૃહસ્થ-સામાયિક લઈ મુહપત્તિ પડિલેહી બે વાંદણાં દઈ પચ્ચકખાણ કરે) ખમાળ ઇચ્છા સંવ ભ૦! ચૈત્યવંદન કરું? (કરેહ) ઇચ્છ, ચૈત્યવંદન, જંકિંચિ૦ નમુત્યુÍ૦ અરિહંત ચેઇઆણં, અન્નત્થ૦ એક નવકારનો કાઉસ્સગ્ગનમોહતુ0 પહેલી થોય૦ લોગસ્સન્ટ સવ્વલોએ અન્નત્થ૦ એક નવકારનો કાઉસ્સગ્ન બીજી થોય૦ પુફખરવરદી, સુઅસ્સવ વંદણ વરિઆએ) અન્નત્થ0 એક નવકારનો કાઉસ્સગ્ગત્રીજી થોય૦ સિદ્ધાણં-બુદ્ધાણં, વેયાવચ્ચ૦ અન્નત્થ૦ એક નવકારનો કાઉસ્સ૦ નમોહતુ0 ચોથી થાય૦ નમુત્થણંખમા ભગવાનહં, ખમાત્ર આચાર્યઉં, ખમાઇ ઉપાધ્યાયાં, ખમાતુ સર્વસાધુહ (ગૃહસ્થઇચ્છકારી સમસ્ત શ્રાવકને વંદુ).
ઇચ્છા૦ સં૦ ભ૦! દેવસિય પડિક્રમણે ઠાઉં? (ઠાએહ) ઇચ્છે, જમણો હાથ ઘા (ગૃહસ્થ ચરવલા) ઉપર થાપીને
४०

Page #53

સવ્વસવિ કરેમિભંતે ઇચ્છામિ ઠામિ∞ તસઉત્તરી અન્નત્ય૦ સયણાસણન્નતની ગાથા એકવાર (વડીલે બે વાર) અર્થસહિત (ગૃહસ્થ-પંચાચા૨ના અતિચારની આઠગાથા, ન આવડે તો આઠ નવકાર) નો કાઉસ્સગ્ગ૦ લોગસ્સ૦
ત્રીજા આવશ્યકની મુહપત્તિ પડિલેહી બે વાંદણાં૦ ઇચ્છા૦ સં૦ ભ૦! દેવસિઅં આલો? (આલોએહ) ઇચ્છું-આલોએમિ, જોમે દેવસ ઓલ્ડ ઠાણે કમણે૦ (ગૃહસ્થ-સાત લાખ૦ પહેલે પ્રાણાતિપાત પૌષધમાં - ગમણાગમણે૦) સવ્વસવિ૦ વીરાસને બેસીનેનવકા૨૦ કરેમિ ભંતે ચત્તારિમંગલં૦ ઇચ્છામિ પડિક્કમિ૦ ઇરિયાવહિયા૦ શ્રમણસૂત્ર૦ (ગૃહસ્થનવકા૨૦ કરેમિભંતે ઇચ્છામિ પડિમિó વંદિત્તુ) બે વાંદણાં૦ અબ્યુટ્ઠિઓ૦ બે વાંદણાં૦ આયરિય ઉવજ્ઝાએ૦ કરેમિ ભંતે ઇચ્છામિઠામિ∞ તસઉત્તરી૦ અન્નત્ય બે લોગસ્સનો કાઉસ્સગ્ગ લોગસ્સ૦ સવ્વલોએ અન્નત્થ૦ એક લોગસ્સનો કાઉસ્સગવ પુખ્ખ૨વ૨દ્દી૦ સુઅસ્સ વંદણવત્તિઆએ૦ અન્નત્ય એકલોગસ્સનો કાઉસ્સગ્ગ સિદ્ધાણં બુદ્ધાણં સુદેવયાએ કરેમિ કાઉસ્સગં-અન્નત્થ૦ એક નવકા૨નો કાઉસ્સગ્ગ૦ નમોર્હત્ સુઅદેવયા૦ (બહેનોકમલદલ૦) ખિત્તદેવયાએ કરેમિ કાઉસ્સગં-અન્નત્ય એક નવકારનો કાઉસ્સગ્ગ૦ નમોર્હતુ જિસેખિતે૦ (બહેનોયસ્યાઃ ક્ષેત્રં૦) નવકાર૦
છઠ્ઠા આવશ્યકની મુહપત્તિ પડિલેહી બે વાંદણાંo સામાયિક, ચઉવિસો, વંદણ, પરિક્રમણ, કાઉસ્સગ્ગ,
૪૧

Page #54

પચ્ચકખાણ-કર્યું છે જી (પચ્ચકખાણ ધાર્યું હોય તો, કાઉસગ્ગ સુધી-કર્યો છે જ, પચ્ચકખાણ-ધાયું છે જી) ઇચ્છામો અણુસર્િ નમો ખમાસમણા-નમોહતુ0 નમોસ્તુવર્ધમાનાય૦ (બહેનો-સંસારદાવાની ત્રણ ગાથા).
નમુત્યુસં૦ નમોહતુ0 સ્તવન, વરકનક0 ખમા) ભગવાનું હં, ખમા આચાર્યહં, ખમાત્ર ઉપાધ્યાયહં, ખમા) સર્વસાધુહ (ગૃહસ્થ-જમણો હાથ ચાવલા ઉપર સ્થાપીઅઢાઇક્વેસુ0) ઇચ્છા સંવ ભo! દેવસિઅ પાયચ્છિત્ત વિરોહણë કાઉસ્સગ્ન કરું? (કરેહ) ઇચ્છ, દેવસિઆ પાયચ્છિત્ત વિસોહણë કરેમિ કાઉસ્સગ્મ-અન્નત્થ૦ ચાર લોગસ્સનો કાઉસ્સગ્ગ0 લોગસ્સ0 ઇચ્છા સં૦ ભo! સઝાય સંદિસાહ? (સંદિસાહ) ઇચ્છે, ખમા, ઇચ્છા, સં૦ ભo! સક્ઝાય કરું? (કરેહ) ઇચ્છ, નવકાર0 સક્ઝાય૦ નવકાર ખમાત્ર ઇચ્છા૦ સંવ ભo! દુકુફખઓ કમ્મફખઓ નિમિત્તે કાઉસ્સગ્ન કરું? (કરેહ) ઇચ્છ, દુકુખખઓ કમ્મખિઓ નિમિત્ત કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ-અન્નત્થ૦ સંપૂર્ણ ચાર લોગસ્સનો કાઉસ્સગ્ય૦ (બાકીના સર્વ કાઉસ્સગ્નમાં ચંદેસૂનિમ્મલયરાસુધી લોગસ્સ0) નમોહતુ0 લઘુશાન્તિ, લોગસ્સ૦ (ગૃહસ્થ-ઇરિયાવહિ કરી ચઉક્કસાય૦ નમુત્થણ જાવંતિ) ખમા જાવંત) નમોહંતુ0 ઉવસગ્ગહરંતુ જયવીયરાય૦ ખમામુહપત્તિ પડિલેહીસામાયિક પારવાના બે આદેશ માગી જમણો હાથ ચરવલા ઉપર સ્થાપી-નવકારી સામાઇયવયજુત્તોડ)
૪૨

Page #55

ટાઈઅપ્રતિક્રમણની વિધિ પ્રથમ ઇરિયાવહિયા) (ગૃહસ્થ-સામાયિક લે) ખમા) ઇચ્છા૦ સં૦ ભo! કુસુમિણ દુસુમિણ ઓહાવણી રાજય પાયચ્છિત્ત વિસોહણ€ કાઉસ્સગું કરું? (કરેહ) ઇચ્છ, કુસુમિણ દુસુમિણ ઓહફાવણી રાઈ પાયચ્છિા વિસોહણ€ કરેમિ કાઉસ્સગ્મ-અન્નત્થ૦ ચાર લોગસ્સ (રાત્રે શિયલભંગ સંબંધી સ્વપ્ન આવેલ હોય તો સાગરવરગંભીરા-સુધી, નહિ તો ચંદેસૂનિમ્મલયરા-સુધી)નો કાઉસ્સગ્ગ0 લોગસ્સન્ટ ખમાજી ઇચ્છા સં૦ ભo! ચૈત્યવંદન કરું? (કરેહ) ઇચ્છે જગચિંતામણીઅંકિંચિ૦ નમુત્યુÍ૦ જાવંતિ) ખમાત્ર જાવંત નમોહંતુ0 ઉવસગ્ગહરંતુ જયવીરાયતુ ખમા૦ ભગવાન, ખમા૦ આચાર્યાં, ખમાત્ર ઉપાધ્યાયાં, ખમાત્ર સર્વસાધુહં, ખમા, ઇચ્છા, સંવ ભવ! સઝાય સંદિસાહઉં? (સંદિસાવેહ) ઇચ્છે, ખમાત્ર ઇચ્છા સં૦ ભo! સઝાય કરું? (કરેહ) ઇચ્છ, નવકાર૦ ભરફેસર૦ નવકાર૦ ઇચ્છકાર૦
ઇચ્છાસંવે ભo! રાજયપડિઝમણે ઠાઉં? (ઠાએહ) ઇચ્છે, જમણો હાથ ઘા (ગૃહસ્થ-અરવલા) ઉપર સ્થાપીને સવ્યસ્સવિ૦ નમુત્યુÍ૦ કરેમિ ભંતે ઇચ્છામિઠામિ) તસ્સઉત્તરી, અન્નત્થ૦ એક લોગસ્સનો કાઉસ્સગ્ગ0 લોગસ્સ૦ સવલોએ) અન્નત્થ૦ એક લોગસ્સનો કાઉસ્સગ્ગ0 પુખરવરદીવ સુઅસ્સ૦ વંદણવરિઆએ અન્નત્થ૦ સયણાસણ૦ ની ગાથા એકવાર (વડીલે બે વાર) અર્થ સહિત (ગૃહસ્થ-પંચાચારના અતિચારની આઠ ગાથા, ન આવડે તો આઠ નવકાર) નો કાઉસ્સગ્ય૦ સિદ્ધાણં બુદ્ધાણં,

Page #56

ત્રીજા આવશ્યકની મુહપત્તિ પડિલેહી-બે વાંદણાંવ ઇચ્છા, સંવ ભo! રાઈય આલોઉં? (આલોએહ) ઇચ્છે-આલોએમિ, જોમે રાઇઓ) સંથારાવિટ્ટણકી (ગૃહસ્થ-સાત લાખ૦ પહેલે પ્રાણાતિપાત, પૌષધમાં-ગમણાગમણે) સવ્વસ્સવિ૦ વિરાસને બેસીને નવકાર કરેમિ ભંતે ચત્તારિમંગલ૦ ઇચ્છામિ પડિક્કમિઉ૦ ઇરિયાવહિયાળ શ્રમણસૂત્ર (ગૃહસ્થનવકાર૦ કરેમિભંતે ઇચ્છામિ પડિક્કમિઉ૦ વંદિતુ0) બે વાંદણાં૦ અભુટ્િઠઓ૦ બે વાંદણાં) આયરિયઉવન્ઝાએ કરેમિ ભંતે ઇચ્છામિઠામિ૦ તસ્સઉત્તરી૦ અન્નત્થ૦ તપચિંતવણી (ન આવડે તો સોળ નવકાર) નો કાઉસ્સગ્ગ લોગસ્સ0
છટ્ઠા આવશ્યકની મુહપત્તિ પડિલેહી-બે વાંદણાં સકલતીર્થ૦ પચ્ચકખાણ કરી-સામાયિક, ચઉવિસત્થો, વંદણ, પડિક્કમણ, કાઉસ્સગ્ગ, પચ્ચકખાણ-કર્યું છે જી (પચ્ચખાણ ધાર્યું હોય તો, કાઉસ્સગ્ન સુધી-કર્યો છે જ, પચ્ચકખાણ-ધાર્યું છે જી) ઇચ્છામો અણુસટૂિંઠ નમો ખમાસમણાણું-નમોહેતુ વિશાલલોચન (બહેનો-સંસારદાવાની ત્રણ ગાથા).
નમુત્થણ૦ અરિહંત ચેઇઆણં૦ અન્નત્થ૦ એક નવકારનો કાઉસ્સગ્ગનમોહતુ0 કલ્યાણકંદની પ્રથમ ગાથા) લોગસ્સ૦ સવલોએ) અન્નત્થ૦ એક નવકારનો કાઉસ્સગ્ય૦ કલ્યાણકંદની બીજી ગાથા૦ પુફખરવરદીવ સુઅર્સ) વંદણવરિઆએ) અન્નત્થ૦ એક નવકારનો કાઉસ્સગ્ગ0 કલ્યાણકંદની ત્રીજી ગાથા૦ સિદ્ધાણં બુદ્ધાણં વેયાવચ્ચ૦

Page #57

અન્નત્થ૦ એક નવકારનો કાઉસ્સગ્ગ0 નમોહતુ0 કલ્યાણકંદની ચોથી ગાથા) નમુત્થણં, ખમાત્ર ભગવાનાં, ખમા૦ આચાર્યહં, ખમાઇ ઉપાધ્યાયહં, ખમા૦ સર્વસાધુ (ગૃહસ્થ-જમણો હાથ ચરવલા ઉપર સ્થાપી-અઢાઇજેસુ0) ત્રણદુહા અને ત્રણ ખમારા પૂર્વક પ્રથમ શ્રીસીમંધરસ્વામીનું અને પછી શ્રીસિદ્ધાચળજીનું ચૈત્યવંદન-થોય૦ સુધી કરવું.
પફિખપ્રતિક્રમણની વિધિ પ્રથમ દેવસિય પ્રતિક્રમણમાં શ્રમણ સૂત્ર (વંદિત્ત) કહીએ ત્યાં સુધી સર્વ કહેવું. પણ ચૈત્યવંદન સકલાતુનું અને થોયો સ્નાતસ્યાની કહેવી.
પછી-ખમા દેવસિઅ આલોઇઅ પડિક્કતા ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! પફખિ મુહપત્તિ પડિલેહઉં? (પડિલેહેહ) ઇચ્છે, મુહપત્તિ પડિલેહી (અહિંથી ચાર ખામણાં સુધી દેવસિઅ ને બદલે પબિ બોલવું) બે વાંદણાં૦ ઇચ્છા૦ સં૦ ભ0! અદ્ભુઢિઓહ સંબુદ્વાખામeણે અભિંતર પખિ ખામેઉં? (ખામેહ) ઇચ્છે ખામેમિ પખિ, એકપફખસ્સ પન્નરસહ રાદિઆણં-જંકિંચિ અપત્તિઅં૦ ઇચ્છા૦ સં૦ ભ૦! પખિએ આલોઉં? (આલોuહ) ઇચ્છ-આલોએમિ, જો મે પકખિઓ૦ ઇચ્છાઓ સંવ ભo! પખિ અતિચાર આલોઉં? (આલોપેહ) ઇચ્છ, અતિચારવ એવંકારે સાધુતણધર્મે એકવિધ અસંયમ તેત્રીશ આશાતના પ્રમાદ પર્યન્તમાંહી (શ્રાવકતણે ધર્મ સમ્યકત્વમૂળ ૧૨ વ્રત ૧૨૪ અતિચાર માંહી) અનેરો

Page #58

સવ્યસ્સવિ પબિઅ દુઐિતિય દુક્લાસિય દુચ્ચિઢિય-ઇચ્છા સંવ ભવ! (પડિક્કમેહ) ઇચ્છે તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડ, ઇચ્છકારિ ભગવન્! પસાયકરી પખિતપ પ્રસાદ કરશોજી, એમ બોલીને આવી રીતે કહીએ-ચોથભત્તેણે એક ઉપવાસ, બે આયંબિલ, ત્રણ-નીવિ, ચાર એકાસણાં, આઠ બેઆસણાં, બેહજાર સક્ઝાય (ગાથા) યથાશક્તિ તપકરી પહોંચાડવો, જો તપ કર્યો હોય કે તપમાં પ્રવેશ કર્યો હોય તો પઇદ્ધિઓ કહેવું. અને ન કર્યો હોય પરંતુ પાછળથી કરવાનો હોય તો તહત્તિ કહેવું, તથા નજ કરવો હોય તો મૌન રહેવું.
(આ તપ ન કરવામાં આવે તો આશાભંગદોષ અને પ્રતિક્રમણ અધુરૂં રહે-કલ્પ૦)
બે વાંદરાં૦ ઇચ્છા૦ સં૦ ભo! અભુઢિઓહ પત્તેઅખામણેણં અર્ભિતર પબિએ ખામેઉં? (ખામેહ) ઇચ્છે ખામેમિ પફખિએ, એકપકખસ્સ0 બે વાંદણાં દેવસિએ આલોઇઅ પડિક્કતા ઇચ્છા, સંવ ભo! પખિએ પડિક્કયું? (ગુરુ-પડિક્કમેહ) સમ્મ પરિક્રમામિ કરેમિભંતેo ઇચ્છામિ પડિક્કમિણે જો મે પકખિઓખમા૦ ઇચ્છા સંવ ભo! પફખિ સૂત્ર કહ્યું? (કહે) ઇચ્છે, ત્રણ નવકાર પખિ સૂત્ર (સાધુ ન હોય તો ત્રણ નવકાર, વંદિતુ0) સુઅદેવયા)
પછી દેવસિઅ પ્રતિક્રમણની જેમ (પરંતુ દેવસિઅ ને ઠેકાણે પફખિ બોલવું) નવકાર વિગેરે પૂર્વક શ્રમણ સૂત્ર (વંદિત્ત) કહી કરેમિભn૦ ઇચ્છામિ કામિ કાઉસ્સગ્ગ જો મે પકખિઓo તસ્સ ઉત્તરી અન્નત્થ0 બાર લોગસ્સનો
૪૩

Page #59

કાઉસ્સગ્ગ0 લોગસ્સ૦ મુહપત્તિ પડિલેહી-બે વાંદણાંવ ઇચ્છા સંવ ભo! અદ્ભુઠિઓહ સમરૂખામણેણે અર્ભિતર પફખિએ ખામેઉં? (ખામેહ) ઇચ્છે ખામેમિ પખિએ, એકપફખસ્સ૦ ખમાત્ર ઇચ્છા૦ સં૦ ભo! પખિ ખામણાં ખામું? (ખામહ) ઇચ્છે, કહી-ખમા૦ પૂર્વક ચાર ખામણાં ખામવાં (સાધુ ન હોય તો-ખમા૦ દઇ ઇચ્છામિ ખમાસમણપૂર્વક નવકાર0 કહી સિરસા મણસા મત્યએણ વંદામિ કહેવું, ફક્ત ત્રીજા ખામણાના અત્તે તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડં કહેવું)
(પફખિમુહપત્તિ પડિલેહણથી અહિં સુધી દેવસિઅને ઠેકાણે પફબિઅ બોલવું) પછી દેવસિઅપ્રતિક્રમણમાં વંદિતુ કહ્યા પછી બેવાંદણાં દઈએ તિહાંથી સમાપ્ત થાય ત્યાં સુધી સર્વ દેવસિઅની પેઠે જાણવું, પરંતુ સુઅદેવયા અને જિસેખિતે ને ઠેકાણે જ્ઞાનાદિo અને યસ્યાઃ ક્ષેત્ર) ની થોય બોલવી, સ્તવનઅજિતશાન્તિનું કહેવું, સજઝાયને ઠેકાણે ઉવસગ્ગહર અને સંસારદાવા ઝંકારાથી ઉંચે અવાજે સકલસંઘે બોલવું, શનિવૃહદ્ બોલવી, અન્ને સંતિકર બોલવાનો રીવાજ જોવામાં આવે છે.
થઉમાસી પ્રતિકમણની વિધિ પફખિપ્રતિક્રમણ પ્રમાણે સર્વવિધિ કરવી, પરંતુ એકપકુખસ્સને ઠેકાણે ચઉમાસાણ અઠપકખાણ ઓગસયવિસરાઈદિયાણ બોલવું, અને બાર લોગસ્સના ઠેકાણે ૨૦ લોગસ્સનો કાઉસ્સગ્ન કરવો અને પફખિને ઠેકાણે ચઉમાસી
૪૭.

Page #60

શબ્દ બોલવો, તથા તપને ઠેકાણે છઠ્ઠભત્તેણં, બે-૧૦, ચારઆ૦, છ-ની, આઠ-એ, સોલ-બે, ચાર હજાર સક્ઝાય૦ એમ કહેવું
સંવછરી પ્રતિક્રમણની વિધિ પખિપ્રતિક્રમણ પ્રમાણે સર્વવિધિ કરવી, પરંતુ એક પખસ્સ ને ઠેકાણે બારમાસાણ ચોવીસપકખાણું તિસયસઠિરાદેદિયાણ બોલવું અને ૧૨ લોગસ્સના ઠેકાણે ૪૦ લોગસ્સ તથા એક નવકાર (લોગસ્સ ન આવડે તો ૧૬૦ નવકાર) નો કાઉસ્સગ્ન કરવો, અને પફખિને ઠેકાણે સંવચ્છરી શબ્દ બોલવો, તથા તપને ઠેકાણે અઠમભત્તેણે ત્રણ-ઉ૦, છ-આ૦, નવની, બાર-એ, ચોવીસ-બે, છ હજાર સક્ઝાય, એમ કહેવું.
પ્રતિક્રમણમાં અવગ્રહપ્રવેશ-નિર્ગમ દેવસિ-રાઇઅ-ત્રીજા આવશ્યકના વાંદણાનું જોડું સમાપ્ત થયા પછી શ્રમણ સૂત્ર (વંદિત્ત)માં આવતા “તસ્સધ મસ્ત કેવલિપન્નાસ્ટ અભુઠિઓમિ આરાણાએ' એ પાઠ બોલતાં ઉભા થતાં અવગ્રહમાંથી બહાર નીકળવું, બીજું વાંદણાનું જોડું સમાપ્ત થયા પછી અભુઠિઓ ખામીને અવગ્રહમાંથી બહાર નીકળવું, ત્રીજુ વાંદણાનું જોડું સમાપ્ત થયા પછી તરત જ અવગ્રહમાંથી બહાર નીકળવું, ચોથું વાંદણાનું જોડું સમાપ્ત થયા પછી વિશાલલોચન અને નમોસ્તુ વર્ધમાનાય સૂત્ર પહેલા અવગ્રહમાંથી બહાર નીકળવું, દરેક જગ્યાએ વાંદણામાં
૪૮

Page #61

Ah
આવતા “નિસહિ' બોલતાં અવગ્રહમાં પ્રવેશ કરવો, અને આવસિયાએ' કહીને અવગ્રહમાંથી બહાર નીકળવું.
પફખિ-વગેરેમાં-શ્રમણ સૂત્ર (વંદિત્તા) પછી અવગ્રહ બહાર રહીને જ પખિઆદિનો આરંભ કરવો, ત્યારબાદ પ્રથમ વાંદણાનું જોડું સમાપ્ત થયા પછી “સંબુદ્ધાખામeણ” ખામીને અવગ્રહમાંથી બહાર નીકળવું, બીજું વાંદણાનું જોડું સમાપ્ત થયા પછી “પત્તેઅખામણેણં' ખામીને અવગ્રહમાંથી બહાર નીકળવું, ત્રીજું વાંદણાનું જોડું સમાપ્ત થયા પછી શ્રમણ સૂત્ર (વંદિતા)માં આવતા.
તસ્ય ધમ્મન્સ કેવલિપઝલ્સ અભુઠિઓમિ આરોહણાએ
એ પાઠ બોલતાં ઉભા થતાં અવગ્રહમાંથી બહાર નીકળવું, ચોથું વાંદણાનું જોડું સમાપ્ત થયા પછી “સમ્મત્તખામણેણે” ખામીને અવગ્રહમાંથી બહાર નીકળવું.
બાકી આગળ-પાછળ અવગ્રહમાં પ્રવેશ-નિર્ગમ દેવસિઅ પ્રતિક્રમણની માફક જાણવો.
સ્થાપનાથાર્થની પબ્લેિહાણાના બોલ (૧) શુદ્ધ સ્વરૂપના ધારક ગુરુ (૨) જ્ઞાનમય (૩) દર્શનમય (૪) ચારિત્રમય (૫) શુદ્ધ શ્રદ્ધામય (ક) શુદ્ધ પ્રરૂપણામય (૭) શુદ્ધ સ્પર્શનામય (૮) પંચાચાર પાળ (૯) પળાવે (૧૦) અનુમોદે (૧૧) મનગુપ્તિ (૧૨) વચનગુપ્તિ (૧૩) કાયગુપ્તિએ ગુપ્તા.
વાંદરાનું જોર નીકળવું
નિર્મમ દેવસિએ
૪૯

Page #62

મુહપત્તિ પડિલેહણના ૫૦ બોલ સૂત્ર અર્થ તત્ત્વ કરી સદ; સમ્યક્ત મોહનીય, મિશ્ર મોહનીય, મિથ્યાત્વ મોહનીય પરિહરું; કામ રાગ, સ્નેહ રાગ, દૃષ્ટિ રાગ પરિહરૂં; સુદેવ, સુગુરુ, સુધર્મ આદરૂં; કુદેવ, કુગુરુ, કુધર્મ પરિહરૂં; જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર આદરે; જ્ઞાન-વિરાધના, દર્શન-વિરાધના, ચારિત્ર-વિરાધના પરિહરું; મનો-ગુપ્તિ, વચન-ગતિ કાય-ગુપ્તિ આદરૂં; મનો-દડ, વચન-દડ, કાય-દડ પરિહરું; હાસ્ય, રતિ, અરતિ પરિહરૂં; ભય, શોક, જુગુપ્સાં પરિહંફે; કૃષ્ણ-લેશ્યા, નીલ-લેશ્યા, કાપોત-લેશ્યા પરિહરું; રસ-ગારવ, ઋદ્ધિ-ગારવ, શાતા-ગારવ પરિહરું; માયા-શલ્ય, નિયાણ-શલ્ય, મિથ્યાત્વ-શલ્ય પરિહરું; ક્રોધ, માન પરિહરૂં; માયા, લોભ પરિહરું; પૃથ્વીકાય, અષ્કાય, તેઉકાયની રક્ષા કરું; વાયુ કાય, વનસ્પતિ કાય, ત્રસ કાયની જયણા કરું,
૫૦

Page #63

પડિલેહણ (સવારની) વિધિ પ્રથમ ઇરિયાવહિ કરી-ખમા૦ ઇચ્છા સં૦ ભo! પડિલેહણ કરું? (કરેહ) ઇચ્છે, કહી મુહપત્તિ ૫૦ બોલથી, ઓઘો અને કંદોરો ૧૦ થી, આસન અને ચોલપટ્ટી ૨૫ બોલથી (સાધ્વીએ મુહપત્તિ ૪૦ થી, ઓઘો અને કંદોરો ૧૦ થી, આસન કપડો કંચવો અને સાડો ૨૫-બોલથી) પડિલેહવો, પછી ઇરિયાવહિ કરી –ખમા૦ ઇચ્છકારી ભગવન્! પસાય કરી પડિલેહણા પડિલેહાવોજી? (પડિલેહામિ) ઇચ્છ, કહી સ્થાપનાજીનું પડિલેહણ કરે પરંતુ તેમાં પ્રથમ એક મુહપત્તિ પછી સ્થાપનાજી અને પછી બાકીની મુહપત્તિ આદિનું પડિલેહણ કરવું, પછી ખમા૦ ઇચ્છા૦ સં૦ ભo! ઉપથિ મુહપત્તિ પડિલેહઉં? (પડિલેહેહ) ઇચ્છું કહી મુહપત્તિ પડિલેહી ખમા, ઇચ્છાસં૦ ભo! ઉપધિ સંદિસાહઉં? (સંદિસાવેહ) ઇચ્છે, ખમા૦ ઇચ્છા, સંવ ભવ! ઉપધિ પડિલેહઉં? (પડિલેહેહ) ઇચ્છે કહી બાકીનાં વસ્ત્ર. દાંડો. વિ૦ (વસ્ત્રો-૨૫ બોલથી, દાંડો-દંડાસન ૧૦ બોલથી) પડિલેહી કાજોલઇ જોઈને પરઠવવો, પછી અવિધિએ પાઠવવા સંબંધી ઇરિયાવહિ કરવા. જો તે પુજે છંડઇ, ઇરિયાવહિઆ હવેઇ નિયમેણ; સંસરગવસહીએ, તહ હવઇ પમન્કમાણસ્સ (૮૬)યતિ)
જે કાજે પાઠવે તે અવશ્ય ઇરિયાવહિ કરે, અને વસતિ જીવાકુલ હોય તો કાજો લેવાવાળાએ પણ ઇરિયાવહિ કરવા, આથી એક જણ કાજો લે અને બીજો પરઠવે તો અવિધિ નથી.
૫૧

Page #64

Achar
તથા કાજો લેવામાં ઇરિયાવહિ કરવાનો પણ એકાન્ત નથી. હાલમાં કાજો લેતાં પહેલાં અને પછી ઇરિયાવહિ કરાય છે.
પુનઃ ઇરિયાવહિ કરી-ખમા૦ ઇચ્છા સં૦ ભo! સઝાય કરું? (કરેહ) ઇચ્છે, કહી નવકાર૦ ધમ્મોમંગલ૦ની પાંચ ગાથા) ખમા૦ ઇચ્છા સંવ ભ૦! ઉપયોગ કરું? (કરેહ) ઇચ્છે, ખમા, ઇચ્છાસં૦ ભo! ઉપયોગ કરાવણી કાઉસ્સગ્ન કરું? (કરેહ) ઇચ્છ, ઉપયોગ કરાવણી કરેમિ કાઉસ્સગ્ન-અન્નત્થ૦ એક નવકારનો કાઉસ્સગ્ગ૭ પારી પ્રગટ નવકાર૦ ઇચ્છા૦ સં૦ ભol? (ગુરુ-લાભ), કહે લઇશું? (ગુરુ-જહાગહિએ પૂવસાહૂહિ), આવસ્લેિઆએ? (ગુરુજસ્સજોગો), સજ્જાતરનું ઘર? (ગુરુ-અમુકવ્યક્તિનું)
પડિલેહણ (ક્ષાંજની) વિધિ ખમા૦ ઇચ્છા૦ સં૦ ભ૦! બહુપડિપન્ના પોરિસિ? (તહત્તિ) ખમા૦ ઇરિયાવહિ કરી-ખમાત્ર ઇચ્છા સંવે ભo! પડિલેહણ કરું? (કરેહ) ઇચ્છે, ખમા૦ ઇચ્છા સં૦ ભ૦ વસતિ પ્રમાણું? (પમત્તેહ) ઇચ્છે, કહી સવારની જેમ પાંચવાનાં (ઉપવાસ હોય તો મુહપત્તિ રજોહરણ અને આસન) પડિલેહવાં, પછી (પાંચવાનાં પડિલેહણ કરનારને ઇરિયાવહિ) ખમા ઇચ્છકારી ભગવન્! પસાય કરી પડિલેહણા પડિલેહાવોજી? (પડિલેહાવેમિ) ઇચ્છે, કહી સ્થાપનાજી પડિલેહવા પરંતુ તેમાં પ્રથમ મુહપત્તિઓ વિ૦ સર્વ પડિલેહી છેલ્લા સ્થાપનાજી પડિલેહવા, પછી ખમાઇ ઇચ્છા સં૦ ભo! ઉપધિ મુહપત્તિ પડિલેહલે? (પડિલેહેહ) ઇચ્છ,
પર

Page #65

કહી મુહપત્તિ પડિલેહી ખમાળ ઇચ્છા સં૦ ભo! સક્ઝાય કરું? (કરેહ) ઇચ્છ, નવકાર૦ ધમ્મોમંગલ૦ ની પાંચ ગાથા પછી આહાર (અશનાદિ) વાપર્યો હોય તો બે વાંદણાં) (ન વાપર્યું હોય તો ખમા ) પછી ઇચ્છકારી ભગવનું પસાકરી પચ્ચકખાણનો આદેશ દેશોજી! કહી પચ્ચકખાણ કરે, ખમા ઇચ્છા, સંવ ભo! ઉપધિ સંદિસાહઉં? (સંદિસાવેહ) ઇચ્છ, ખમા, ઇચ્છાસંવે ભo! ઉપધિ પડિલેહઉં? (પડિલેહેહ) ઇચ્છે, કહી બાકીનાં વસ્ત્ર, દાંડો વિ૦ પડિલેહી કાજો લઈ જોઈને પરઠવવો, પછી અવિધિએ પરઠવવા સંબંધી ઇરિયાવહિ કરવા.
પોફિસિની વિધિ છ ઘડી દિવસ ચડ્યા પછી ખમા, ઇચ્છા, સંવે ભo! બહુપડિપુત્રાપોરિસિ? (તહત્તિ), ખમા ઇરિયાવહિવે ખમા) ઇચ્છા૦ સં૦ ભo! પડિલેહણ કરું? (કરેહ) ઇચ્છે, કહી મુહપત્તિ પડિલેહવી (ચોમાસામાં પોરિસિ ભણાવીને કાજો લેવો).
ગોથરીના દોષ સાધુ-સાધ્વીએ આહાર-પાણી વહોરતાં તેના ૪૨ દોષ વર્જવા, તથા આહાર કરતાં માંડલીના પ-દોષ વર્જવા, તે આ પ્રમાણે (પિ. નિ.).
પ્રથમ ગૃહસ્થથી થતા આહાર ઉપજવા સંબંધી ૧૬ દોષ (૧) આધાકર્મી – સર્વ દર્શનીઓને અથવા સર્વ મુનિઓને ઉદ્દેશીને કરવું. (૨) ઉદ્દેશ - પૂર્વે તૈયાર કરેલ ભાત-લાડુ-વિ૦
૫૩.

Page #66

ને મુનિને ઉદેશીને દહી-ગોળ-વિ૦ સ્વાદિષ્ટ કરવા. (૩) પૂતિકર્મ - શુદ્ધ અન્ન વિ૦ ને આધાકર્મીથી મિશ્રિત કરવું. (૪) મિશ્ર - પોતાને માટે તથા સાધુને માટે પ્રથમથી જ કલ્પીને બનાવવું. (૫) સ્થાપિત - સાધુ માટે ક્ષીર-વિ૦ જુદાં કરી ભાજનમાં સ્થાપી રાખવાં. (૬) પાહુડી - વિવાહ-વિ૦ ને વિલંબ છતાં સાધુને રહેલા જાણી તે વખતમાં જ વિવાહ વિ૦ કરવા. (૭) પ્રાદુષ્કરણ - અંધકારમાં રહેલી વસ્તુને દીવાવિ૦ થી શોધી લાવવી. (૮) કીત - સાધુ માટે વેચાણ લાવવું. (૯) પ્રામિત્ય - સાધુ માટે ઉધારે લાવવું. (૧૦) પરાવર્તિત - સાધુ માટે વસ્તુની અદલાબદલી કરવી. (૧૧) અભ્યાહત - સાતમું લાવવું. (૧૨) ઉભિન્ન - સાધુ માટે ડબ્બો ફોડી, ઘડાવિ૦ ના મુખ ઉપરથી માટી દૂર કરી ઘી-વિ૦ કાઢવું. (૧૩) માલાપહત - ઉપલી ભૂમિથી, સકેથી કે ભોંયરામાંથી લાવવું. (૧૪) આચ્છેદ્ય - કોઈ પાસેથી આંચકી લાવવું. (૧૫) અનાવૃષ્ટિ – આખી મંડળીએ નહીં રજા આપેલું તેમાંનો એક જણ આપે. (૧૯) અધ્યવપૂરક - સાધુનું આવવું સાંભળી પોતાને માટે કરાતી રસવતી-વિ. માં વધારો કરવો.
સાધુથી થતા ઉત્પાદનના ૧૬ દોષ આ પ્રમાણે
ધાત્રીપિંડ-ગૃહસ્થના બાળકને દૂધ પાવું, શણગારવું, રમાડવું વિ. (૨) દૂતિપિંડ-દૂતની પેઠે સંદેશો લઈ જવો. (૩) નિમિત્ત પિંડ-ત્રણે કાળના લાભાલાભ, જીવિત, મૃત્યુ-વિ. કહેવું. (૪) આજીવપિંડ-પોતાના કુળ, જાતિ, શિલ્પ-વિ. ના વખાણ કરવા. (૫) વનપકપિંડ-દિનપણું જણાવવું. (૯)
૫૪

Page #67

ચિકિત્સાપિંડ-ઔષધિ-વિ. બતાવવું. (૭) ક્રોધપિંડ-ડરાવવું, શ્રાપ આપવો. (૮) માનપિંડ-સાધુઓ પાસે એવી પ્રતિજ્ઞા કરે કે “લબ્ધિવાળો છું તેથી સારો આહાર લાવી આપું, એમ કહી ગૃહસ્થને વિડંબના કરે. (૯) માયાપિંડ-જુદા જુદા વેષ પહેરે તથા ભાષા બદલે. (૧૦) લોભપિંડ-લાલસા વડે ઘણું ભટકે. (૧૧) પૂર્વ-પશ્ચિાત્ સંસ્તવ-પહેલા ગૃહસ્થના માબાપની અને પછી સાસુ-સસરાની પ્રશંસાપૂર્વક તેમની સાથે પોતાનો પરિચય જણાવે. (૧૨ થી ૧૫) વિદ્યા-મંત્ર-ચૂર્ણયોગપિંડ-વિદ્યા, મંત્ર, નેત્રાંજન-વિ. ચૂર્ણ, પાદલપાદિ યોગનો ઉપયોગ કરવો. (૧૩) મૂળકર્મપિંડ-ગર્ભનું સ્તંભન, ધારણ, પ્રસવ તથા રક્ષાબંધનાદિ કરવું. - સાધુ તથા ગૃહસ્થ બંનેના સંયોગથી થતા એષણાના ૧૦
દોષ
(૧) શંકિત-આધાકર્માદિક દોષની શંકાવાળો (૨) પ્રક્ષિતમધ વિ. નિંદનીય પદાર્થોના સંઘટ્ટાવાળો (૩) નિક્ષિપ્ત-સચિત્તની મધ્યમાં રહેલું. (૪) પિહિત-સચિત્તથી ઢાંકેલું. (૫) સંહતદેવાના પાત્રમાં રહેલા પદાર્થને બીજા પાત્રમાં નાંખીને તે વાસણથી આપવું. (૩) દાયક-બાળક, વૃદ્ધ, નપુંસક, ધ્રુજતો, આંધળો, મદોન્મત્ત, હાથ-પગ વિનાનો, બેડીવાળો, પાદુકાવાળો, ખાંસીવાળો, ખાંડનાર, દળનાર, ભુજનાર, ફાડનાર, કાતરનાર, પિંજનાર, વિ. છ કાયના વિરાધક પાસેથી, તેમ જ ગર્ભાધાનથી આઠ માસ પછી (નવમાં માસથી ઉઠ-બેસ કર્યા વિના આપે તો દોષ નહિ) તથા સ્તન્યજીવી બાળકને મૂકીને આપતી સ્ત્રી પાસેથી આહાર લેતાં (આહાર તથા સ્તન્યજીવી બાળકને મૂકે
૫૫

Page #68

Ach
છતાં રડે નહિ તેવી સ્ત્રી પાસેથી આહાર લેતાં દોષ નહિ) જિનકલ્પિ તો ગર્ભાધાનથી જ તથા બાળકવાળી સ્ત્રી પાસેથી આહાર લે નહિ. (૭) ઉન્મિશ્ન-દેવા લાયક જે વસ્તુ હોય, તેને સચિત્ત-વિ.માં મિશ્ર કરી આપવું. (૮) અપરિણત-અચિત્ત થયા વિનાનું (૯) લિપ્ત-વાસણ તથા હાથ ખરડીને આપે. (૧૦) છર્દિત-છાંટા પડે તેવી રીતે વહોરવું.
માંડલીના પદોષ ગ્રામૈષણાના (આહાર વાપરતી વખતના) પાંચ દોષ આ પ્રમાણે (૧) સંયોજના-રસની લાલસાથી પુડલા-વિ. ને ઘીખાંડ વિ. થી ઝબોળવા. (૨) પ્રમાણાતિરિક્તતા-ધીરજ-બળસંયમ તથા મન-વચન-કાયાના યોગને બાધ આવે, તેટલો આહાર કરવો. (૩) અંગાર-અન્નને કે તેના દેનારને વખાણતો ભોજન કરે, તો રાગરૂપી અગ્નિથી ચારિત્રરૂપ ચંદનના કાષ્ટોને બાળીને કોલસા રૂપ કરી નાખે છે. (૪) ધૂષ-અન્નની કે તેના દેનારની નિંદા કરતો ભોજન કરે, તો ચારિત્રરૂપ ચિત્રશાળાને કાળી કરે છે. (૫) કારણાભાવ-છ-કારણ (સાધુચર્યા-૭૬) વિના ભોજન કરવું. પિં. નિ.)
ગોથી આલોવવાનો વિધિ ઉપર જણાવેલા ૪૨ દોષ ટાળી ગોચરી લઇ આવી, નિસાહિ નિસહિ નિસાહિ નમો ખમાસમણાણે ગોયમાણે મહામુણી' કહીને ઉપાશ્રયમાં પ્રવેશ કરી ગુરૂ સન્મુખ આવી નમો ખમાસમણાણે મયૂએણ વંદામિ' કહે, પછી પગ
૫૬

Page #69

મુકવાની ભૂમિ પ્રમાજી ત્યાં ઉભા રહી ડાબા પગના અંગુઠા ઉપર દાંડો રાખી ડાબા હાથના અંગુઠે સ્થિર કરી, જમણા હાથમાં મુહપત્તિ રાખી ઉભા ઉભા ખમા૦ દઇ આદેશ માગી ઇરિયાવહિવે તસ્સઉત્તરી અન્નત્થ૦ કાઉસ્સગ્નમાં જે ક્રમથી ગોચરી લીધી હોય અને તેમાં જે જે દોષ લાગ્યા હોય તે સંભારે. (હાલમાં એક લોગસ્સનો કાઉસ્સગ્ન કરાય છે) પછી કાઉસ્સગ્ન-પારી લોગસ્સ૦ કહી લાગેલા દોષો ગુરૂને કહી ગુરૂને આહાર દેખાડે.
પછી ગોચરી આલોવે તે આ પ્રમાણે-પડિક્કમામિ ગોઅરચરિઆએથી માંથી “
મિચ્છામિદુક્કડે સુધી (શ્રમણ સૂત્રમાં આવતાં બીજો આલાવો) કહે, પછી તસ્સ ઉત્તરી) અન્નત્થ૦ કાઉસ્સગ્નમાં નીચેની ગાથા અર્થ સહિત એકવાર વિચારે.
અહો જિહિં અસાવજ્જા, વિત્તી સાહૂણ દેસિયા; મુખસાહણ હેઉચ્ચ, સાહુદહસ્સ ધારણા (૧) અર્થ-આશ્ચર્ય છે કે જિનેશ્વર દેવોએ મોક્ષના સાધન રૂપ રત્નત્રયીની આરાધના કરવાવાળા એવા સાધુઓના દેહને ટકાવનારી પાપરહિત આજીવિકા બતાવી છે, આવી ભાવના ભાવીને કાઉસ્સગ પારી લોગસ્સ કહેવો, પછી પાંચ દોષ લગાડ્યા વિના આહાર વાપરે. (દ. વૈ. અ. ૫-૧-૯૨)
પ૭

Page #70

સ્થંડિલ શુદ્ધિનો વિધિ
સાંજના પ્રતિક્રમણના પ્રારંભમાં પ્રથમ ઇરિયાવહિ૦ ખમા૦ ઇચ્છા૦ સં૦ ભ૦! પચ્ચક્ખાણ કર્યું છે જી, ખમા૦ ઇચ્છા સં૦ ભ! સ્થંડિલ પડિલેહ? (પડિલેહેહ) ઇચ્છું કહી ૨૪ માંડલાં કરવાં (૧૦૦-હાથથી દૂર ન જવાય).
પૂર્વમાં (૧) આઘાડે આસન્ને ઉચ્ચારે પાસવણે અણહિયાસે. પૂર્વમાં (૨) આઘાડે આસશે. પાસવણે અણહિયાસે. પૂર્વમાં (૩) આઘાડે મઝે ઉચ્ચારે પાસવણે અણહિયાસે. પૂર્વમાં (૪) આઘાડે મજ્જે.... પાસવણે અણહિયાસે પૂર્વમાં (૫) આઘાડે દૂરે ઉચ્ચારે પાસવણે અણહિયાસે. પૂર્વમાં (૬) આઘાડે દૂરે પાસવર્ણ અણહિયાસે . પશ્ચિમમાં-અણહિયાસે ને ઠેકાણે અહિયાસે, બાકી ઉપ૨
પ્રમાણે.
દક્ષિણમાં-આધાડે ને ઠેકાણે અણાઘાડે બાકી ઉપર પ્રમાણે. ઉત્તરમાં-આઘાડે ને ઠેકાણે અણાઘાડે અને અણહિયાસે ને ઠેકાણે અહિયાસે, બાકી ઉપર પ્રમાણે.
ઉચ્ચારે=વડીનીતિ
પાસવર્ણ=લઘુનીતિ∞ અહિયાસે=
સહન થઈ શકે તો અણહિયાસે–સહન ન થઈ શકે તો.
સંથાપોટિસિનો વિધિ
રાત્રે એક પહોર સુધી સ્વાધ્યાય-ધ્યાન કરીને ખમા ઇચ્છાળ સં૦ ભ! બહુપડિપુત્રા પોરિસિ? (તત્તિ) ખમા૦ ઇરિયાવહિ૦ ખમા૦ ઇચ્છા૦ સંત ભ! બહુપડિપુન્ના પોરિસિ
૫૮

Page #71

રાઇયસંથારએ કામિ? (ઠાએહ) ઇચ્છે, ચઉક્કસાય નમુત્થણજાવંતિ) ખમા જાવંત) નમોહતુ0 ઉવસગ્ગહરંતુ જયવીરાયતુ ખમાઇચ્છાસંવે ભo! સંથારાપોરિસિ વિધિ ભણવા મુહપત્તિ પડિલેહીં? (પડિલેહ) ઇચ્છ, મુહપત્તિ પડિલેહીને.
નિસીહિ નિસાહિ કિસીહિ નમો ખમાસમણાણે ગોયમાણે મહામુણીર્ણ-આટલો પાઠ અને નવકાર તથા કરેમિ ભંતેo આટલું ત્રણવાર કહેવું પછી સંથારાપોરિસિ સૂત્ર બોલવું.
સંથાલ પોદિસિ સૂત્ર અણજાણહ જિજ્જિા ! અણજાણહ પરમગુરુ! ગુરુ ગુણરયણેહિ મંડીસરીરા! બહુપડિપુણા પોરિસિ રાઇયસંથારએ ઠામિ?. ........................ ................... અણુજાણહ સંથાર, બાહુવહાણેણ વામપાસેણે; કુક્કડિ પાયપસારણ, અતરંત પમજ્જએ ભૂમિ. સંકોઇઅસંડાસા, ઉવક્રેતેઅ કાપડિલેહા; દબ્રાઇવિઓગ, ઊસાસનિભણાલોએ.............. ૩ જઇ મે હુજ્જ પમાઓ, ઇમસ્ત દેહસ્સિમાઇ રમણીએ; આહારમુહિદેહ, સવ્વ તિવિહેણ વોસિરિએ. ચત્તારિ મંગલ-અરિહંતા મંગલં, સિદ્ધા મંગલ, સાહૂ મંગલં, કેવલિપન્નત્તો ધમ્મો મંગલ...
.વખા બગલ.•••••••••••••••••••• ચત્તારિ લોગુત્તમ-અરિહંતા લાગુત્તમા, સિદ્ધા લોગુત્તમાં, સાહૂ લાગુત્તમા, કેવલિપત્તો ધમ્મો લાગુત્તમો................ ૭
11,
પ૯

Page #72

Ach
......................
ચત્તાર સરણે પવજામિ-અરિહંતે સરણે પવન્જામિ, સિદ્ધ સરણે પવન્જામિ, સાહૂ સરણે પવન્જામિ, કેવલિપત્ત ધર્મ સરણે પવન્જામિ.. પાણાઇવાયમલિઅં, ચોરિક્ક મેહુર્ણ દવિણ મુછું; કોઈ માણે માય, લોભ પિન્કે તહા દોસં. ......... કલહ અભખાણ, પેસન્ન રઇઅરઇસમાઉત્ત; પર પરિવાય, માયામોસ મિચ્છત્તસલ્લંચ.. વોસિરિસ ઇમાઇ, મુખમગ્નસંસગ્ગવિગ્ધભૂઆઇ; દુગઇ નિબંધણાઇ, અઢારસપાવઠાણાઇ...
................ એગો નલ્થિ મે કોઈ, નાહ મસ્સ કસ્સઇ; એવં અદીણમણસો, અપ્પાણખણુસાસઇ... ..... ૧૧ એગો મે સાસઓ અપ્પા, નાણદંસણસંજુઓ; સેસા મે બાહિરાભાવા, સવ્વ સંજોગલખણા............ સંજોગમૂલા જીવેણ, પત્તા દુખપરંપરા; તન્હા સંજોગસંબંધ, સવ્વ તિવિહેણ વોસિરિઅં. ........ ૧૩ અરિહંતો મહ દેવો, જાવજીવે સુસાહુણો ગુરુણો; જિણપન્નાં તત્ત, ઇઅ સમ્મત્ત મએ ગહિ. (આ ગાથા ત્રણવાર કહેવી, પછી ત્રણ (ગૃહસ્થ-સાત) નવકાર૦ ગણવા પછી.) ખમિઆ ખમાવિઆ મઇ ખમણ, સવ્વત જીવનિકાય; સિદ્ધહસાખ આલોયણહ, મુઝહ વઇર ન ભાવ. ... ૧૫
. ૧૪
કo

Page #73

સવ્વ જીવા કમ્યવસ, ચઉદહરાજ ભમંત; તે મે ખમાવિઆ, મુઝેવિ તેહ ખમંત. ............. જે જે મણેણ બદ્ધ, જે જે વાએણ ભાસિઅ પાવું, જે જે કાણ કર્ય, મિચ્છા મિ દુક્કડ તસ................ ૧૭
વાર્ષિક કાઉસ્સગની વિધિ ચૈત્ર સુદ ૧૧-૧૨-૧૩ અથવા ૧૨-૧૩-૧૪ અથવા ૧૩૧૪-૧૫ એ ત્રણ દિવસ દરરોજ દેવસિઅ પ્રતિક્રમણમાં સક્ઝાય પછી-ખમાત્ર ઇરિયાવહિ કરી-ખમા, ઇચ્છાસંવ ભo! અચિત્તરજ ઓહફાવણë કાઉસ્સગ્ન કરું? (કરેહ) ઇચ્છે, અચિત્તર ઓહફાવણë કરેમિ કાઉસ્સગ્ન-અન્નત્ય, ચાર લોગસ્સ (સાગરવર ગંભીરા સુધી)નો કાઉસ્સગ્ગપારી લોગસ્સ
લોથના કાઉસગનો વિધિ લોચ કરવો હોય તે દિવસે લોચ કર્યા અગાઉ ખમા૦ ઇરિયાવહિ કરી ખમા, ઇચ્છા, સંવે ભo! (સચિત્ત) અચિત્તરજ ઓહફ્રાવણë કાઉસ્સગ્ન કરું? (કરેહ). ઇચ્છ, (સચિત્ત) અચિત્તરજ ઓહફાવણë કરેમિ કાઉસ્સગ્ગઅન્નત્થ૦ ચાર લોગસ્સ (સાગરવર ગંભીરા સુધી) નો કાઉસ્સગ્ગ૭ પારી-લોગસ્સવ
સાતવાર ચૈત્યવંદના (૧) જાગે ત્યારે જગચિંતામણિનું (૨) પ્રતિક્રમણને અંતે વિશાલલોચનનું (૩) દેરાસરનું (૪) પચ્ચકખાણ પારતાં (૫)

Page #74

Ah
આહાર કર્યા પછીનું (૬) દેવસિ પ્રતિક્રમણના પ્રારંભમાં અથવા નમોસ્તુ વદ્ધમાનાયનું (૭) સંથારાપરિસિ ભણાવતાં ચઉક્કસાયનું.
ચાર વાર સઝાય (૧) પ્રભાતે ભરખેસરની (૨) સવારે પડિલેહણને અત્તે (૩) સાંજે પડિલેહણના મધ્યમાં (૪) પચ્ચકખાણ પારતાં અથવા દેવસિ પ્રતિક્રમણને અત્તે.
પચ્ચખાણ (પ્રભાતનાં) (૧) મુઠિસહિઅં-મુઠિસહિએ પચ્ચખાઇ અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણં વોસિરઇ. (૨) નમુક્કારસહિએ મુઠિસહિઅં-ઉગ્ગએ સૂરે નમુક્કારસહિએ મુઠિસહિએ પચ્ચકખાઇ, ચઉવિહં પિ આહારઅસણ પાણ ખાઇમં સાઇમ અન્નત્થ૦થી ઉપર પ્રમાણે. (૩) પોરિસિં, સાઢપોરિસિ, પુરિમ, અવઢ-ઉગ્ગએ સૂરે પોરિસિં સાઢપોરિસિં, સૂરે ઉગ્ગએ પુરિમ અવઢ મુઠિસહિ પચ્ચકખાઇ, ઉગ્ગએ સૂરે ચઉવિહં પિ આહાર-અસણ પાણે ખાઇમ સાઇમ અન્નત્થ૦ સાહસાવે પચ્છન્નકાલેણ દિસામોહેણ સાહુવયણેણં મહત્તરા૦ સÖ૦ વોસિરઇ. (૪) આયંબિલ, નીવિ, એકલઠાણ, એકાસણ, બેસણઉગ્ગએ સૂરે નમુક્કારસહિએ પોરિસિ સાઢપોરિસિં, સુરે ઉગ્ગએ પુરિમ-અવઢ મુઠિસહિએ પચ્ચક્ખાઈ, ઉગ્ગએ સુરે ચઉવિલંપિ આહારં-અસણં પાણે ખાઈએ સાઈમ
કર

Page #75

અન્નત્થ૦ સહસાવે પચ્છa૦ દિસાવ સાહુ મહત્તરા૦ સવ આયંબિલ (નીવિગઇઓ, વિગઇઓ) પચ્ચખાઇ, અન્નત્થ૦ સહસાવ લેવાલેવેણ ગિહત્યસંસઠેણં ઉફખિત્તવિવેગેણં પડુચ્ચમખિએણે પારિઠાવણિયાગારેણં મહત્તરા૦ સવ૦ એકાસણું (એકલઠાણ, બિઆસણ) પચ્ચખાઇ તિવિહંપિ આહાર-અસણં ખાઈમં સાઈમ (ઠામ ચઉવિહારે ચઉવિલંપિ આહાર-અસણં પાણે ખાઈએ સાઈમ) અન્નત્થ૦ સહસાવે સાગારિયાગારેણે આઉટણપસારેણે ગુરુઅભુટ્ટાણેણં પારિઠા, મહત્તરા૦ સવ) પાણસ્સ લેવેણ વા, અલેવેણ વા, અચ્છેણ વા, બહુલેવેણ વા, સસિન્હેણ વા, અસિત્યેણ વા, વોસિરઇ0 (એકલઠાણું હોય તો આઉટણપસારેણં ન બોલવુંઆયંબિલ હોય તો પડુચ્ચમફખિએણે ન બોલવું). (૫) વિગઇ-વિગઇઓ પચ્ચકખાઇ અન્નત્થ૦ સહસાવે લેવાલેવેણે ગિહત્યસંસઠેણં ઉફખિત્તવિવેગેણે પહુચ્ચમફખિએણે પારિઠાવણિયાગારેણં મહત્તરાગારેણે સવસમાવિત્તિયાગારેણં વોસિર૦૦ (ડ) પાણી-પાણસ્સ લેવેણ વા, અલેવેણ વા, અચ્છેણ વા, બહુલેવેણ વા, સસિન્હેણ વા, અસિત્યેણ વા, વોસિરઇ. (૭) તિવિહાર ઉપવાસ - સૂરે ઉગએ અભત્તä પચ્ચકખાઇ તિવિહંપિ આહાર-અસણ ખાઇમ સાઇમ અન્નત્થ૦ સહસાવે પારિઢા મહત્તરાસબૂ૦
૩.

Page #76

પાણહાર પોરિસિં (સાહપોરિસિં૦ સૂરે ઉગ્ગએ પુરિમઢ૦ અવઢ૦) મુઠિસહિએ પચ્ચકખાઈ, અન્નત્થ૦ સહસા પચ્છa૦ દિસાસાહુ, મહત્તરા૦ સવ) પાણસ0 થી ઉપર પ્રમાણે. (ચોથભક્તાદિ હોય તો-ચોથ, છઠ્ઠ, અટ્ટમ, દસ, બારસ, ચઉદસ, સોલસ, અઠારસ, વીસ, બાવીસ, ચોવીસ, છવ્વીસ, અઠાવીસ, તીસ, બત્તીસ, ચોત્તીસ. આ દરેકની સાથે ભd અલ્પત્તઝું શબ્દ જોડી બોલવું). (૮) પાણહાર-પાણહાર પોરિસિં૦ થી ઉપર પ્રમાણે (છઠ આદિવાળાને પ્રથમ દિવસ પછી.) (૯) ચઉન્રિહાર ઉપવાસ-સૂરે ઉગ્ગએ અબભત્તä પચ્ચખાઇ ચઉત્રિરંપિ આહાર-અસણં પાણ ખાઇમં સાઇમ અશ્વત્થ૦ સહસા પારિઠા, મહત્તરાએ સવ્વ વોસિરઇ0
પચ્ચખાણ (સાંજના) (૧) ચઉદ્વિહાર ઉપવાસ-પારિઠાવણિયાગારેણ વિના સવારની જેમ. (૨) પાણહાર-પાણહાર દિવસચરિમ પચ્ચખાઇ અન્નત્થ૦ સહસા૦ મહત્તરા૦ સવ) વોસિરઇ. (૩) ચઉવિહાર-દિવસચરિમં પચ્ચકખાઈ ચઉવિલંપિ આહાર-અસણં પાણ ખાઇમં સાઇમં અન્નત્થ0 થી ઉપર પ્રમાણે. (૪) તિવિહાર - દિવસચરિમં પચ્ચકખાઇ તિવિલંપિ આહારઅસણ ખાઇમ સાઇમ અન્નત્થ૦ થી ઉપર પ્રમાણે. (૫) દુવિહાર - દિવસચરિમં પચ્ચકખાઇ દુવિહંપિ આહારઅસણ ખાઇમ અન્નત્થ૦ થી ઉપર પ્રમાણે.
ફિ૪

Page #77

પથ્થફખાણ (સવાર-સાંજના) (૧) દેસાવગાસિક - દેસાવગાસિએ ઉપભોગે પરિભોગ પચ્ચકખાઇ અન્નત્થ૦ થી ઉપર પ્રમાણે. (૨) સંકેત - મુઠિસહિએ (ગઠિસહિય, વેઢસીસહિયં, આદિ) પચ્ચક્ખાઇ અન્નત્થ૦ થી ઉપર પ્રમાણે. (૩) અભિગ્રહ - અભિગ્રહ પચ્ચકખાઈ અન્નત્થ૦ થી ઉપર પ્રમાણે.
પથ્થફખાણ પાટવાનો વિધિ પ્રથમ ઇરિયાવહિ૦ ખમા, ઇચ્છાસં૦ ભ0! ચૈત્યવંદન કરું? (કરેહ) ઇચ્છ, જગચિન્તામણિ, જંકિંચિ૦ નમુત્થણં જાવંતિખમા જાવંત) નમોહતુ0 ઉવસગ્ગહરંતુ જયવયરાય૦ ખમાઇચ્છાસં૦ ભo! સક્ઝાય કરું? (કરેહ) ઇચ્છ, નવકાર૦ ધમ્મોમંગલ૦ની પાંચ ગાથા (ગૃહસ્થ-મહજિણાણ૦) ખમા૦ ઇચ્છા૦ સં૦ ભ૦! મુહપત્તિ પડિલેહું? (પડિલેહેહ) ઇચ્છે, મુહપત્તિ પડિલેહી ખમા૦ ઇચ્છા સં૦ ભ૦! પચ્ચખાણ પારું? (પુણો વિ કાયવો) યથાશક્તિ, ખમા૦ ઇચ્છા સંવ ભo! પચ્ચખાણ પાર્યું? (આયારો ન મોગ્લો) તહત્તિ, કહી જમણો હાથ મુઠીવાળી ઓઘા (ગૃહસ્થ-અરવલા) ઉપર સ્થાપી-નવકાર પચ્ચખાણ પારવાનું સૂત્ર નવકાર૦ (સાધુએ છેવટે ધમ્મોમંગલ૦ની ૧૭ ગાથા બોલવી).

Page #78

•
هم
م
ه
...............
ه
ધમ્મો મંગલમુક્કિ, અહિંસા સંજમો તવો; દેવા વિ ત નમસંતિ, જસ્ય ધમે સયા મણો...... જહા દુમત્સ્ય પુસ્કેસ, ભમરો આવિયાઈ રસું, ણ ય પુરૂં કિલામેઇ, સો અપણે અપ્પય. ............ એમેએ સમણા મુત્તા, જે લોએ સંતિ સાહુણો; વિહંગમા વ પુષ્કસુ, દાણભત્તેણે રયા. વયં ચ વિત્તિ લબ્બામો, ન ય કોઇ ઉવહમ્મદ; અહાગડેસુ રીયંતે, પુફેસ ભમરા જહા. મહુકારસમા બુદ્ધા, જે ભવંતિ અણિસ્સિયા; નાણા પિંડરયાદતા, તેણ વચ્ચતિ સાહુણો તિ બેમિ.... ૫ કંહ નું કુક્કા સામર્ણ, જો કામે ન નિવારએ; પએ પએ વિસીમંતો, સંકષ્પસ્ટ વસં ગઓ. ............ ૩ વસ્થગંધમલંકાર, ઇત્થીઓ સયાણિ અ; અજીંદા જે ન ભુજંતિ, ન સે ચાઈક્તિ વચ્ચઇ. . ૭ જે આ કંતે પિએ ભોએ, લદ્ધ વિ પિઠિ કુવઈ; સાહીણે ચયઇ ભોએ, સે હુ ચાઈ ત્તિ વચ્ચઇ............. ૮ સમાઈ પહાઈ પરિવવંતો, સિઆ મણો નિસ્સરઈ બહિદ્ધા, ન સા માં નોવિ અહંપિ તીસે, ઇચ્ચેવ તાઓ વિણઇજ્જ રાગં.૯ આયાવયાતિ ચય સોગમલ્લ કામે કમાણી, કમિએ ખ દુફખં, ઝિંદાદિ દોસ, વિણઇજ્જ રાગં; એવં સુધી હોલિસિ સંપરાએ.૧૦ પફબંદે જલિએ જોઇ ધૂમકેલું દુરાસાં; નેજીંતિ વંતય ભોતું, કુલે જાયા અગંધણે. ...
............ ૧૧

Page #79

........
ધિરત્યુ એડજસોકામી, જો તે જીવિયકારણા; વંત ઇચ્છસિ આવેલું, સેય તે મરણ ભવે. ..............૧૨ અહં ચ ભોગરાયમ્સ, તે ચડસિ અંધગવહિણો; મા કુલે ગંધણા હોમો, સંજમ નિહુઓ ચર.. . જઈ તે કાહિસિ ભાવ, જા જા દિચ્છસિ નારીઓ; વાયાવિહુઘ્ન હતો, અઅિપ્પા ભવિસ્યસિ.... તીસે સો વયણે સોચ્ચા, સંજયાઈ સુભાસિય; અંકુરોણ જહા નાગો, ધખે સંપડિવાઈઓ................. એવું કરતિ સંબુદ્ધા, પડિયા પવિઅકુખણા; વિણિઅટુંતિ ભોગેસ, જહા સે પુરિસુત્તમો ત્તિ બેમિ. ૧૬ સંજમે સુદ્ધિઅપાણે, વિપ્નમુક્કાણ તાઈણ; તેસિયેઅમણાઇન્ન નિગૂંથાણ મહેસિણ. ..................૧૭
પચ્ચકખાણ પારવાનું સૂત્ર (૧) મુઠસી - મુક્ટિસહિયં પચ્ચખાણ કર્યું ચઉવ્વિહાર.
પચ્ચકખાણ-ફાસિએ પાલિએ સોહિએ તિરિય કિષ્ક્રિય આરાહિયં જે ચ ન આરાહિયં તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડ. (૨) નવકારસીથી અવઢ - ઉગ્ગએ સૂરે નમુક્કારસહિએ (પોરિસ, સાડૂઢપોરિસિં, સૂરેઉગ્ગએ પુરિમઢ, અવડુઢ) મુઠિસહિએ પચ્ચક્ખાણ કર્યું ચઉબિહાર, પચ્ચકખાણફાસિઅં૦ થી ઉપર પ્રમાણે. (૩) આયંબિલથી બેસણું - ઉગ્ગએ સૂરે નમુક્કારસહિએ (પોરિસિં, સાડૂઢપોરિસિં, સૂરે ઉગ્ગએ પુરિમઢ, અવઢ)
૩૭

Page #80

Ach
મુઢિસહિઅં પચ્ચખાણ કર્યું ચઉવિહાર, આયંબિલ-એકાસણું (આયંબિલ-એકલઠાણું, નીવિ-એકાસણું, નીવિ-એકલઠાણું, એકલઠાણું, એકાસણું, બેઆસણું) પચ્ચકખાણ કર્યું તિવિહાર, પચ્ચકખાણફાસિ0 થી ઉપર પ્રમાણે. (૪) ઉપવાસથી સોળ ઉપવાસ - સૂરે ઉગ્ગએ ઉપવાસ (ચોથભક્ત, છઠ્ઠભક્ત, અઠ્ઠમભક્ત, વિ૦) કર્યો તિવિહાર,
પાણહારપોરિસિ (સાઢપોરિસિં, સૂરે ઉગ્ગએ પરિમુઢ અવઢ) મુઠિસહિએ પચ્ચક્ખાણ કર્યું પાણહાર, પચ્ચકખાણફાસિઅં૦ થી ઉપર પ્રમાણે. (૫) પાણહાર – પાણહાર-પોરિસિં૦ થી ઉપર પ્રમાણે.
વસ્તુનો કાળ વિગેરે ન ચાળેલો આટો મિશ્ર, શ્રા૦ ભાવ માં પ દિન, આ૦ કાવ માં ૪ દિન, માત્ર પો૦ માં ૩ દિન, મ0 ફા૦ માં ૫ પ્રહર, ચ૦ વૈ૦ માં ૪ પ્રહર, જે અ૦ માં ૩ પ્રહર, પછી અચિત્ત.
ગોમૂત્ર ૨૪ પ્રહર અચિત્ત રહે, ભેંસ, ૧૬ પ્રહર અચિત્ત રહે, બકરી, ૧૨ પ્રહર અચિત્ત રહે, ઘેટી, ગધેડી, ઘોડી૦ ૮
અચિત્ત રહે, મનુષ્ય૦ અંતર્મુહૂર્ત અચિત્ત રહે. (૧) કોઈ પણ માસમાં ચાળેલો આટો અંતર્મુહૂર્ત પછી અચિત્ત થાય. (૨) બાજરીનો આટો વહેલો ખોરો થવાનો સંભવ છે, માટે ઘણા દિવસ ન રાખવો. (પ્ર) સાવ).

Page #81

કાળ
કા.સુ.૧૫થી |
ફા.સુ.૧૫થી !
અ.સ.૧થી
પાણી ૪, પ્રહર { ૫, પ્રહર ૩, પ્રહર | સુખડી | ૧, માસ | ૨૦, દિન | ૧૫, દિન
કાંબળી ૪, ઘડી | ૨, ઘડી | ૭, ઘડી
પલ્લા
(૧) ફાગણ સુદ ૧પથી-ભાજીપાલો, નવું પીલેલ તલનું તેલ, બદામ વિના મેવો, ખજુર, ખારેક, ટોપરાની કાચલીઓ (ગોળો ફોડેલ બીજે દિને અભક્ષ) આઠ માસ બંધ. (૨) આદ્રથી કેરી અને કાચી ખાંડ કાર્તિક સુદ ૧૪ સુધી બંધ. (૩) અસાડ સુદ ૧૫થી-બદામ ચાર માસ બંધ (આખી ફોડેલ બીજે દિને અભક્ષ).
આણાહારી (૧) અગર (૨) અફીણ (૩) નિબપંચાંગ (૪) આસન (૫) તગરગંઠોડા () એળીઓ, ઘણા દિન ન વાપરવો (૭) હળદર (૮) અંબર (૯) પાનની જડ (૧૦) અતિવિષ કળી (૧૧) ગોમૂત્ર (૧૨) ઉપલેટ (૧૩) જવખાર (૧૪) કરીયા, (૧૫) ગળો (૧૬) કસ્તુરી (૧૭) ગુગળ (૧૮) કડુ (૧૯) દાડમછાળ (૨૦) તમાકુ (૨૧) ચિત્રમૂળક (૨૨) કાથો અથવા ખરસાર (૨૩) ત્રિફળા (૨૪) ફટકડી (૨૫) કુવારનાં મૂળ (૨૬) બહેડાંની છાલ (૨૭) બુચકણ (૨૮)

Page #82

જે
તા
.......... ૨૧
બીયો (૨૯) હીરાબોલ (૩૦) રીંગણી (૩૧) હીંમજ અને હરડે (૩૨) સાજીખાર (૩૩) સુખડ (૩૪) સુરોખાર (૩૫) અફીણ અને કેસરનો લેપ (૩૬) લોબન (૩૭) દર્ભમૂળ (૩૮) વખમો (૩૯) રક્ષા (૪૦) પુંવાડીયાના બીજ (૪૧) કસ્તુરી સાથે અંબર (૪૨) કેરમૂળ (૪૩) બાવળ છાલ (૪૪) ગોમૂત્ર ત્રિફળા ગોળી (૪૫) ધમાસો (૪૬) મજીઠ (૪૭) અગરચૂર્ણ (૪૮) અગરલેપ (૪૯) ટંકણખાર (૫૦) આકડાનો ક્ષાર (૫૧) ફટકડીનો ભૂકો દબાવવો (૫૨) સુખડ-લાકડીયો ગંધકલેપ.
અણાહારી ઉપયોગનો કોષ્ટક અજીર્ણ નાશક ......... અતિસાર નાશક..
.૧૯,૨૧,૨૯ અરૂચી નાશક ..
...૭,૧૪ અસ્થિસંધાનક ..............
........ ૧૭ આંખને હિતકારી આંચકી નાશક
................ આર્તવશુદ્ધિ કરે. ઉઘલાવે કંપવાયુ નાશક ..........
......... ૮ કફનાશક ... ૭,૯,૧૧,૧૩થી ૧૯,૨૦,૨૩,૨૫,૨૭,૨૮,
૩૦,૩૨,૪૯,૫૦ કમળો નાશક ............. .................૧૫,૧૮,૩૧
૭૦.
•
તામારા
.............. ૨
જવાબ ........
,

Page #83

..... ૮
કોઢ નાશક.
............ ૩,૭,૧૧,૧૫,૧૮ કોલેરા નાશક
...... ૩૨ ક્ષીણતા નાશક ............. ખાંસી નાશક ........................... ૧૯,૨૨,૨૩,૨૯,૪૨,૪૩ ગેસ નાશક ..
................. ૩૨ ગોળો નાશક. .
........... ૨૫ ગોળો નાશક...
.....૧૧,૧૩,૩૨ ચર્મરોગ નાશક ....
..૭,૨૫,૪૬ ચળ નાશક...............
............. ૧૧,૩૯ ઝાડા બંધ કરે ..
...........૨,૧૦,૪૦ તૃષાનાશક .....
૭,૧૨,૧૪,૨૭,૪૫ થંડક માટે.
૧,૩,૨૨,૨૫,૩૩ દંતરોગ નાશક ....
........................... ૨૪ દમ નાશક ..
....................... ૩૦ દાદર ......................
......૩,૭,૪૦,પર દાહ નાશક
.૧૪,૧૫,૪૫ ધાતુલોહી અટકાવે ..
...................૧૧ પરસેવો લાવે.
............... ૨,૪,૨૪,૪૮ પવન ફુટ કરે. ...
...............
................ ૩૨ પાચક ............................... ૧૧,૧૯,૨૧,૩૦,૩૮ પિત્તનાશક ...................૩,૯,૧૪,૧૫,૧૩,૧૭,૨૩,૩૭ પેટદુખાવો નાશક ............... ............ ૩૮
.............

Page #84

..............
પેશાબ બંધ કરે....
............. ૨ પ્રદર નાશક ....
૧૪,૧૫,૩૭ પ્રમેહ નાશક............
૭,૧૫,૧૮ બરોળ નાશક
.......... ૨૫ બેભાન નાશક ..
.........૮, ભેદક
.......... મગજને હિતકારી ............
..... ૩૧ મલશોધક .......................૧,૧૧,૧૩,૧૮,૨૩,૨૫,૪૪,૪૯ મસાનાશક ........................
....... ૧૩,૧૫,૪૭,૪૬ મસ્તક દુઃખ નાશક
................૫,૨૭,૩૫ મુખ શોધક . મુખગરમી નાશક ... મુખરોગ નાશક મૂચ્છ નાશક .........
.................... રક્તદોષ નાશક ...........
...૩,૧૧,૨૨,૪૩ રક્તપિત્ત નાશક,
....................... ૨૮ વધુ આર્તવબંધક
................. ૨૯ વાઈનાશક .......
.............૨,૨૦,૪૭ વાત રોગ નાશક
.....................૧૩ વાયુનાશક..૪,૫,૯,૧૧,૧૨,૧૩,૧૫,૧૬,૧૭,૨૦,૨૩,
.............૩૬,૪૨,૪૯ વૃદ્ધત્વ નાશક .................................... ૧૫,૧૬,૧૭,૨૩,૩૧
...........
...
............

Page #85

શૂળનાશક
..૧૩,૩૨,૪૬ શ્વાસ નાશક ...............
................૧૩ સુતિકાદોષ નાશક ..........
........ ૩૦ સોજો નાશક .................
.૭,૧૧ ફૂર્તિદાયક ...............................................૪,૮,૧૩,૨૩
શિષ્ય-ગુરુક્રિયા આદેશોની પ્રશનોત્તરી (૧) ઇચ્છા, સંદિ૦ ભગવનું? લાભ (૨) કહે લઇશું? જહા ગણિયે પૂવસાહહિં (૩) આવસ્લેિઆએ? જસ્સજોગો (૪) સજ્જાતરનું ઘર? અમુક વ્યક્તિનું (પ) ઇચ્છામિ ખમાસમણો વંદિઉં જાવણિજ્જાએ નિસાહિઆએ? છંદેણે, ગુરુ-કામમાં હોય તો પ્રતિક્ષસ્વ અથવા ત્રિવિધેન કહે (૬) અણુજાણહ મે મિઉગ્ગહે? અણુજાણામિ (૭) વડક્કતો? તહત્તિ (૮) જ-ત્તાભે? તુક્મપિ વટ્ટએ? (૯) જીં-ચ-ભે? એવં (૧૦) દેવસિએ વઠક્કમં? અહમવિ ખામેમિ તુમ (૧૧) સ્વામિ સાતા છેજી? દેવગુરુ પસાયે (૧૨) ભાત-પાણીનો લાભ દેજોજી? વર્તમાન જોગ (૧૩) ઇરિયાવહિયં પડિક્કમામિ? પડિક્કમેહ (૧૪) પડિલેહઉં? પડિલેહેહ (૧૫) સંદિસાહઉં? સંદિસાહ (૧૬) ઠાઉં? ઠાએહ (૧૭) કરું? કરેહ (૧૮) બહુપડિપુન્ના પોરિસિ? તહત્તિ (૧૯) પ્રમાણું? પમર્જહ (૨૦) પડિલેહણા પડિલેહવાવોજી? પડિલેહેહ (૨૧) આલોઉં? આલહેહ (૨૨) ઇ0 સં૦ ભ૦? પડિક્કમેહ (૨૩) ખામેઉં? ખામહ (૨૪) ઇ0 ભ૦ ૫૦ પફખિ તપ પ્રસાદ કરશો? ચોથભત્તેણં (છઠ-ભત્તેણં અઠમભત્તેણo) (૨૫)
૭૩.

Page #86

Achar
પફખિએ પડિક્કનું? પડિક્કમેહ, પુનઃ શિષ્ય-સમ્મ પડિક્કમામિ (૨૬) પફખિસૂત્ર કહ્યું? કહેહ (૨૭) પફખિખામણાં ખામું? ખામેહ (૨૮) ભગવનું શુદ્ધા વસહિ? તહત્તિ (૨૯) વસહિ પવેલે? પઓ (૩૦) પારું? પુણો વિ કાયવ્વો, પુનઃ શિષ્ય-યથા શક્તિ (૩૧) પાર્યું? આયારો ન મોત્તવો? પુનઃ શિષ્ય-તહત્તિ (૩૨) આદેશ દેશોજીઆપશોજી? બોલો-બોલજો (૩૩) બહુવેલ કરશું? કરજો (૩૪) વાયણા લેશું? લેજો (૩૫) સક્ઝાયમાં છું? હો.
શિષ્યની માગણી (૧) નંદિસૂત્ર સંભળાવોજી? (૨) મમ મુંડાવેહ? (૩) મમ પવ્વાહ? (૪) મમ વેસં સમપેહ? (૫) આલાપક ઉચ્ચરાવોજી? () મમ નામ ઠવણ કરેહ? (૭) ઇ0 ભ૦ ૫૦ પચ્ચ૦ આ૦ દેશોજી? (૮) હિતશિક્ષા પ્રસાદ કરાવોજી?
ગુરૂ વાક્ય (૧) મિચ્છામિ દુક્કડ (૨) મયૂએણ વંદામિ (૩) તબ્બેહિ સમ (૪) અહમવિ વંદામિ ચેઇઆઇ (પ) આયરિય સંતિય.
ગુરુની આશિષ-આજ્ઞાનો સ્વીકાર (૧) નિત્થારગ પારગા હોહી ઇચ્છામો અણુસટિં-તહત્તિ (૨) યથાશક્તિ તપ કરી પહોંચાડવો! પઇઠિઓ-તહત્તિ (૩) સુગ્ગહીયે કરેહ! ઇચ્છે.
૭૪

Page #87

સાઘુવર્યા (૧) એક પ્રહર બાકી રહે ત્યારે નમસ્કાર મહામંત્રનું સ્મરણ કરી જાગ્રત થવું, નિદ્રા એ આત્મગુણનો ઘાત કરનાર સર્વઘાતી પ્રકૃતિ છે, માટે નિદ્રાને ઘટાડતા જવું.
આહાર ને ઉંઘ વધાર્યાં વધે અને ઘટાડ્યા ઘટે, તેમજ આહાર વધારવાથી ઉંઘ પણ વધે છે. (૨) જે જગ્યાએ ઉંધ્યા હોઈએ કે રાઇપ્રતિક્રમણ કર્યું હોય, તે જગ્યાનો સ્વામી શય્યાતર થાય, પરંતુ એક જગ્યાએ ઉંધ્યા અને બીજી જગ્યાએ રાઇપ્રતિક્રમણ કર્યું હોય તો બન્ને જગ્યાઓના બન્ને સ્વામી શય્યાતર થાય. (૩) દરેક ક્રિયા પૂર્વ અથવા ઉત્તર દિશા સન્મુખ કરવી. (૪) ક્રિયા કરતાં સ્થાપનાજી મસ્તક ઉપર અને પગથી નીચાણમાં રાખવા નહિ. (૫) સ્થાપનાજી ઉપર રેશમી રૂમાલો તેમજ આકર્ષણ ભરેલા સુતરાઉ રૂમાલો રાખવા તે બોજારૂપ છે. (ડ) વિભૂસા વરિએ ભિખૂ, કમ્મ બંધઇ ચિકણું;
સંસારસાયરે ઘોરે, જેણે પડઇ દુરુરે (૬-૧૭) કામળી, સંથારીયા, ઓઘારીયા આદિને ડિઝાઇનો પાડી રંગ-બેરંગી ભરત ભરવું તેમજ કપડાની ટાપટીપ અને શરીરની શોભા કરનાર સાધુ-સાધ્વી ચીકણાં કર્મ બાંધે છે તથા અત્યંતદીર્ઘ અને ભયંકર એવા સંસારસમુદ્રમાં બુડે છે. (દ0 વૈ૦)
૭૫

Page #88

(૭) દરેક ક્રિયામાં વચ્ચે બીજી વાતો કરાય નહિ. (૮) ખેદોદ્વેગ ક્ષેપોત્થાન-બ્રાયન્યમુદ્ગાસંબૈઃ;
યુક્તાનિ હિ ચિત્તાનિ, પ્રબન્ધતો વર્જયેન્ગતિમાન (૩) (૧) ખેદ - થાક, પ્રેમનો અભાવ, પૂર્વક્રિયાના દુઃખથી ઉત્તર ક્રિયાના અભાવ રૂપ દુ:ખ, માર્ગથી થાકેલા માણસની માફક ઉદાસ.
-
(૨) ઉદ્વેગ - વેઠ, ‘કષ્ટવાળી ક્રિયાઓ છે' એવા જ્ઞાનથી અનુત્સાહ ક્રિયા કરે તો પણ આનંદ ન આવે
(૩) ક્ષેપ - એક ક્રિયા કરતાં બીજી ક્રિયામાં ચિત્ત જવું (૪) ઉત્થાન – અઠરેલ મન, ઉતાવળીઓ સ્વભાવ
(૫) ભ્રાન્તિ - સૂત્ર બોલ્યા કે નહિ તે યાદ ન રહેવું, એક સૂત્રમાં બીજા સૂત્રની ભ્રાન્તિ થવી.
(૬) અન્યમુદ્ - ચાલુ ક્રિયાને તિરસ્કારી અન્યક્રિયામાં હર્ષ ધારણ કરે.
(૭) રોગ - વિશિષ્ટ સમજ વિનાની ક્રિયા.
(૮) આસંગ - એક જ ક્રિયામાં આસક્ત ‘ઇદમેવ સુંદર’ ઇતિ. આ આઠ દોષવાળી ક્રિયા આત્મશુદ્ધિ કરનાર થતી નથી. માટે ચિત્તના આ આઠ દોષ વર્જવા લાયક છે. (ષો૦ ચિ) (૯) કાઉસ્સગ્ગમાં જીભ અને હોઠ તેમજ આંગળી પણ હલાવવી જોઈએ નહિ.
(૧૦) કાઉસ્સગ્ગમાં સંખ્યા ગણવા ભ્રકુટિ અથવા આંગળી ફેરવવામાં આવે તો ‘ભમુહંગુલી’ નામનો દોષ લાગે અને હું
૭૭

Page #89

હું કરે તો “મુક' નામનો દોષ લાગે તથા વાંદરાની જેમ આડુંઅવળું જોયા કરે અને હોઠ હલાવે તો “પ્રેક્ષ્ય' નામનો દોષ લાગે. (૧૧) એવભાઇએહિ આગારેહિ-આ વાક્યમાં આદિશબ્દથી બીજા પણ અગારો બતાવે છે ૧-ઉજેહિ-આગ-વિ) અગ્નિનો ઉપદ્રવ હોય ૨-પંચેન્દ્રિય જીવોની આડ પડતી હોય તથા છેદન-ભેદન થતું હોય ૩-રાજભય, ચોરભય કે ભીંત પડવાનો ભય હોય ૪-સ્વપરને સર્પાદિ ડંસનો ભય હોય તેમજ હંસ દીધો હોય આદિ. આ ઉપર બતાવેલા કારણો વડે કાઉસ્સગ્નમાં (પાર્યા-વિના) એક સ્થાનથી બીજે સ્થાને જાય તોપણ કાઉસ્સગ્નનો ભંગ થાય નહિ અને ત્યાં જઈ અધુરો રહેલો કાઉસ્સગ પૂર્ણ કરે. (૧૨) કાઉસ્સગ્નમાં છીંક, બગાસું, ઓડકાર કે ખાંસી આવે તો મુખ આડી મુહપત્તિ કે વસ્ત્ર રાખવું જોઈએ, અને તેમ કરતાં કાઉસ્સગ્નનો ભંગ થાય નહિ. (૧૩) કાઉસ્સગ્ન પૂર્ણ ગણીને નમો અરિહંતાણં કહ્યા પછી જ હાથ ઉંચા લેવા (હલાવવા) જોઈએ. (૧૪) કાઉસ્સગ્નમાં છીંક આવે તો અથવા કોઈ થોય ભૂલે તો કાઉસ્સગ્ગ પારીને જ બોલાય (ભૂલ કઢાય) પરંતુ હુંકારા કરવા નહિ, તેમ પાર્યા વિના બોલાય પણ નહિ. (૧૫) કાઉસ્સગ્ન જેટલો જેટલો કરવાનો હોય તેનાથી વધારે કે ઓછો કરવામાં આવે તો અવિધિ દોષ લાગે. (૧૬) દેરાસરમાં કાઉસ્સગ્ન કરતાં પ્રભુ ઉપર દષ્ટિ રાખવી

Page #90

અને ઉપાશ્રયમાં કાઉસ્સગ્ન કરતાં નાસિકા ઉપર અથવા સ્થાપનાજી ઉપર દૃષ્ટિ રાખવી. (૧૭) ઇરિયાવહિથી ભરોસર૦ની સક્ઝાય સુધી ક્રિયા કરી સ્વાધ્યાય અથવા ધ્યાન કરવું. (૧૮) રાત્રિમાં શિયલભંગ સંબંધી સ્વપ્ન (કુસ્વપ્ન) આવેલ હોય તો સાગરવરગંભીરા સુધી, નહિ તો (અથવા દુ:સ્વપ્ન આવેલ હોય તો) ચંદે સુનિમ્મલયારા સુધી ચાર લોગસ્સનો કુસુમિણ૦નો કાઉસ્સગ્ન કરવો (વ્ય ભાવ) (૧૯) કુસ્વપ્ન - રાગથી (મોહ-માયા-લોભથી) આવે. દુઃસ્વપ્ન -દ્વેષથી (ક્રોધ-માન-ઇર્ષ્યા-ખેદથી) આવે. (૨૦) કુસુમિણનો કાઉસ્સગ્ન કર્યા પછી ઉઘાય નહિ, જો ઉંઘે તો ફરીથી કુસુમિણ૦નો કાઉસ્સગ્ન કરવો જોઈએ. (૨૧) સવારના પ્રતિક્રમણમાં તપચિત્તવણીના કાઉસ્સગ્નમાં તપનું ચિત્તવન કરવું જોઈએ. (૨૨) તપ ચિત્તવવાની રીત-ભગવાન મહાવીરે છમાસી તપ કર્યો હતો, તે ચેતના તે તપ તું કરીશ? શક્તિ નથી-પરિણામ નથી, એક દિવસ ન્યૂન છમાસી કરીશ? શક્તિ નથી-પરિણામ નથી, તેવી રીતે એકેક દિવસ વધતાં ૨૯ દિવસ ન્યૂન છમાસી કરીશ? શક્તિ નથી-પરિણામ નથી, તેવી રીતે પાંચ-ચાર-ત્રણ અને બે માસમાં પણ ચિત્તવન કરવું, પછી માસખમણ કરીશ? શક્તિ નથી-પરિણામ નથી,
એક દિવસ ન્યૂન માસખમણ કરીશ? શક્તિ નથીપરિણામ નથી. તેવી રીતે એકેક દિવસ વધતાં-૧૩ દિવસ

Page #91

ન્યૂન માસખમણ કરીશ? શક્તિ નથી-પરિણામ નથી, પછી ૩૪ ભક્ત કરીશ? શક્તિ નથી-પરિણામ નથી, પછી બે બે ભક્ત ઓછા કરતાં ચાર ભક્ત કરીશ? શક્તિ નથી-પરિણામ નથી, પછી આયંબિલ કરીશ? શક્તિ નથી-પરિણામ નથી, તેવી રીતે નીવિ-એકાસણું-બેઆસણું-અવડુઢ- પુરીમડૂઢસાડૂઢપોરિસિ-પોરિસિ કરીશ? શક્તિ નથી-પરિણામ નથી, છેવટે નવકારસી કરીશ? શક્તિ છે-પરિણામ છે, કહી કાઉસ્સગ્ન પારે.
પોતે પૂર્વે કોઈ વખત પણ જ્યાં સુધી તપ કર્યો ન હોય ત્યાં સુધી શક્તિ નથી એમ ચિત્તવવું અને વધારેમાં વધારે જે તપ કર્યો હોય ત્યાંથી શક્તિ છે એમ ચિત્તવવું, તથા જ્યાં સુધી તપ કરવો ન હોય ત્યાં સુધી પરિણામ નથી એમ ચિત્તવવું અને જે તપ કરવો હોય ત્યાં પરિણામ છે એમ ચિન્તવીને કાઉસ્સગ્ન પારે.
અવાધ્યાય અને સુતક (૧) માનસિક સ્વાધ્યાયનો નિષેધ કોઈપણ જગ્યાએ કર્યો નથી, તેથી અંતરાય-સુવાવડ આદિમાં પણ મનમાં નમસ્કાર મહામંત્રનું સ્મરણ સ્વાધ્યાય અને પ્રભુનું ધ્યાન આદિ કરી શકાય. અનુપ્રેક્ષા તુ ન કદાચનાપિ પ્રતિષિદ્ધયતે-ઇતિ. (vo ૧૪૭૦) (૨) અશુદ્ધિ વચ્ચે રાજમાર્ગ હોય તો સ્વાધ્યાય થઈ શકે. (૩) દરરોજ સવારે સૂર્યોદય પહેલા અને પછી ૨૪-૨૪મિનિટ, બપોરે મધ્યાહ્ન પહેલા અને પછી ૨૪-૨૪- મિનિટ,
૭૯

Page #92

સાંજે સૂર્યાસ્ત પહેલા અને પછી ર૪-૨૪ મિનિટ, અને મધ્ય રાત્રિના પહેલા અને પછી ૨૪-૨૪ મિનિટ અસ્વાધ્યાય. (૪) સુદ એકમ-બીજ અને ત્રીજની રાત્રે પ્રથમ પ્રહરે ઉત્તરાધ્યયન આદિનો અસ્વાધ્યાય. (૫) અસ્વાધ્યાય સિવાય રાત્રિ અને દિવસના પ્રથમ અને છેલ્લે પ્રહરે ભણાય તે કાલિક.
અસ્વાધ્યાય તથા કાલવેળા છોડીને જે ભણાય તે ઉત્કાલિક. (૯) ત્રણ ચોમાસી ચૌદશના મધ્યાહ્ન (મતાંતરે-પ્રતિક્રમણ કર્યા પછી)થી એકમ સુધી અને પાક્ષિક ચૌદશના મધ્યાહ્ન (મતાંતરે પકુખિપ્રતિક્રમણ કર્યા પછી)થી આખી રાત્રિ સુધી અસ્વાધ્યાય. (ઉપ્રાવ્યા ર૫૭) (૭) આસો અને ચૈત્ર સુદ-પના મધ્યાહ્નથી વદ-૧-સુધી અસ્વાધ્યાય. (૮) ઉગતો ચંદ્ર ગ્રહણ થાય તો ૪-પ્રહર રાત્રિના અને ૪ પ્રહર બીજા દિવસના મળી આઠ પ્રહર અસ્વાધ્યાય. (૯) પ્રભાત કાલે ચંદ્રમા, ગ્રહણ સહિત આથમે તો પછીનો દિવસ અને રાત્રિના આઠ તથા બીજા દિવસના ૪ પ્રહર મળી ૧૨ પ્રહર અસ્વાધ્યાય. (૧૦) સૂર્ય, ગ્રહણ સહિત આથમે તો ૪ પ્રહર રાત્રિના અને આગામી દિવસ રાત્રિના ૮ પ્રહર મળી ૧૨ પ્રહર અસ્વાધ્યાય. (૧૧) ઉગતો સૂર્ય, ગ્રહણ થાય અને ગ્રહણ સહિત આથમે તો
૮૦

Page #93

તે દિવસ અને રાત્રિ તથા બીજો દિવસ અને રાત્રિ મળી ૧૬ પ્રહર અસ્વાધ્યાય. (૧૨) આદ્રથી સ્વાતિ નક્ષત્ર સુધી મેઘગર્જના, વીજળી અને વર્ષાદની અસ્વાધ્યાય ગણાય નહિ. (૧૩) અકાલે મેઘગર્જના, ગંધર્વનગર, વિજળી, દિગ્દાહ, થાય તો ૨ પ્રહર અસ્વાધ્યાય. (૧૪) બુબુદાકારે (જે વર્ષાદથી પરપોટા થાય તે) નિરંતર ૮ મુહૂર્તથી વધારે જ્યાં સુધી વર્ષાદ વર્ષે ત્યાં સુધી અસ્વાધ્યાય. (૧૫) ઘંવાર પડે ત્યાં સુધી અસ્વાધ્યાય. (૧૭) ધરતીકંપ થાય તો ૮ પ્રહર અસ્વાધ્યાય. (૧૭) હોળીપર્વમાં જ્યાં સુધી રજ શાન્ત ન થાય ત્યાં સુધી અસ્વાધ્યાય. (૧૮) કરૂણ રૂદન અને ઝઘડો સંભળાય ત્યાં સુધી અસ્વાધ્યાય, (૧૯) પશુવધ થાય ત્યાં સુધી અસ્વાધ્યાય. (૨૦) ઇંડુ ફુટે તો ૩-પ્રહર અસ્વાધ્યાય. (૨૧) બીલાડીએ ઉંદરને માર્યો હોય તો ૮ પ્રહર અસ્વાધ્યાય. (૨૨) યુદ્ધ શાન્ત થયા પછી ૮ પ્રહર અસ્વાધ્યાય. (૨૩) પુત્ર પુત્રી જન્મે ૧૧ દિવસ સુતક, જુદા જમતા હોય તો બીજાના ઘરના પાણીથી પૂજા થાય. (૨૪) જેટલા માસનો ગર્ભ પડે તેટલા દિવસનું સુતક. (૨૫) પ્રસવવાળી સ્ત્રી ૧ માસ દર્શન ન કરે અને ૪૦ દિવસ
૮૧

Page #94

પૂજા ન કરે તથા સાધુને વહેરાવે નહિ, અને ૮ દિવસ અસ્વાધ્યાય. (૨૬) પશ જંગલમાં જન્મે તો ૧ દિવસ અને ઘેર જન્મે તો ? દિવસ સુતક. (૨૭) ભેસનું ૧૫ દિવસ પછી, બકરીનું ૮ દિવસ પછી અને ગાય-ઉટડીનું ૧૦ દિવસ પછી દુધ કલ્પ. (૨૮) જેને ઘેર મરણ થાય ત્યાં જમનારા ૧૨ દિવસ પૂજા ન કરે, અને સાધુ વહોરે નહિ. ગોત્રીયોને પ દિવસનું સુતક. (૨૯) મૃતકને સ્પર્શ કરનાર ૩ દિવસ પૂજા ન કરે, વાચિક સ્વાધ્યાય ર દિન ન કરે, ગોત્રીઓને ૫ દિવસનું સૂતક, પરસ્પર સ્પર્શ કરનાર-૨ દિવસ પૂજા ન કરે, પરસ્પર પણ ન અડ્યા હોય તો સ્નાન કીધે પૂજા થાય. ' (૩૦) જન્મે તે દિવસે મરે અથવા દેશાંતરે મરે તો ૧ દિવસનું સુતક. (૩૧) આઠ વર્ષ સુધીનું મરણ પામે તો ૮ દિવસનું સૂતક. ઢોરનું મૃતક જ્યાં સુધી પડ્યું હોય ત્યાં સુધી સુતક, પરંતુ ગાયના મરણનું ૧ દિન સુતક. (૩૨) દાસ-દાસી જન્મ કે મરે તો ૩ દિવસનું સુતક. (૩૩) શય્યાતર, મુખી, આદિ મરે તો ૮ પ્રહર અસ્વાધ્યાય. (૩૪) ગાયને જરાય લાગ્યું હોય ત્યાં સુધી અસ્વાધ્યાય, અને પડ્યા પછી ૩ પ્રહર અસ્વાધ્યાય. (૩૫) ૧૦૦ હાથની અંદર મનુષ્યનું ક્લેવર પડ્યું હોય ત્યાં સુધી અસ્વાધ્યાય.
૮૨

Page #95

(૩૯) સ્ત્રીને ઋતુના ત્રણ દિવસ સુધી અસ્વાધ્યાય. ચાર દિવસ પ્રતિક્રમણ ન કરે, પાંચ દિવસ પૂજા ન કરે. રોગાદિ કારણે પાંચ દિવસ પછી પણ રૂધિર આવે તો ફક્ત પૂજા ન કરે.
તપચિાવવાની થતુર્ભની (૧) પૂર્વે જે તપ કરેલ ન હોય અને આજે પણ કરવો ન હોય તો, શક્તિ નથી પરિણામ નથી. (૨) પૂર્વે જે તપ કરેલ ન હોય પરંતુ આજે કરવો હોય તો, શક્તિ નથી-પરિણામ છે (૩) પૂર્વે જે તપ કરેલ હોય પરંતુ આજે કરવો ન હોય તો શક્તિ છે-પરિણામ નથી (૪) પૂર્વે જે તપ કરેલ હોય, અને આજે પણ કરવો હોય તો, શક્તિ છે-પરિણામ છે. (બીજે કે ચોથે ભાંગે કાઉસ્સગ્ન પારે). (૨૩) સવારના પ્રતિક્રમણમાં પચ્ચકખાણ આવડતું હોય તો કરવું જોઈએ, પણ ધારવું નહિ. (૨૪) પચ્ચકખાણ લેતાં પચ્ચકખામિ અને વોસિરામિ બોલવું, પચ્ચકખાણ આપતાં પચ્ચખાઈ અને વોસિરઇ બોલવું, અને પચ્ચકખાણ બીજાને આપતાં અને સાથે પોતે લેતાં પચ્ચકખાઇ પચ્ચકખામિ અને વોસિરઈ-વોસિરામિ એમ બંને બોલવું. (૨૫) કોઈ પણ આત્માએ પચ્ચખાણ માગતી વખતે ચૌવિહાર ઉપવાસ સિવાય સવારના દરેક પચ્ચક્ખાણમાં સાથે મુઠસી બોલવાનું પણ ભૂલવું જોઈએ નહિ.
કારણ કે - મુઠસી સાથે ન હોય તો પચ્ચખાણનો ટાઈમ
૮૩.

Page #96

થઈ ગયા પછી વિરતિનો લાભ મળે નહિ, અને મુસી સાથે લેતાં પચ્ચકખાણ ઉપરાંત ગમે તેટલો ટાઈમ થઈ જાય તો પણ વિરતિ (તપ)નો લાભ મળે. (૨૦) દરેક પચ્ચક્ખાણ પારતાં મુઠીવાળીને પચ્ચકખાણ પારવું જોઈએ, મુઠી વાળ્યા વિના સીધો હાથનો પંજો રાખી પચ્ચકખાણ પારવામાં આવે તો પચ્ચક્ખાણનો ભંગ થાય. (૨૭) અપવાદ કારણે રાજયપ્રતિક્રમણ રાત્રિના બાર વાગ્યાથી દિવસના બાર વાગ્યા સુધી થાય. (૨૮) સાંજનું પ્રતિક્રમણ જેવી રીતે ઊભા થઈને અને જેટલો ટાઈમ લગાડીને કરીએ છીએ, તેવી રીતે સવારનું પ્રતિક્રમણ પણ કરવું. (૨૯) ભૂયાંસો ભૂરિલોકસ્ય, ચમત્કારકરા નરા;
રંજયત્તિ સ્વચિતં યે, ભૂતલે તે તુ પંચષ ...(૧) જગતને દેખાડનારા ઘણા માણસો હોય છે, પરંતુ પોતાના આત્માને માટે જ્ઞાન-ધ્યાન અને ક્રિયામાં ઉદ્યમ કરનાર આ પૃથ્વી ઉપર ગણ્યા ગાંઠ્યા જ હોય છે. (૩૦) આયંબિલ છઠ-આઠમ-અટ્ટાઇ આદિ ઘણા તપો કર્યા પરંતુ લાલસા અને આધાકર્મી આદિ કેટલા દોષો છોડ્યા? ઉપદેશ ઘણો આપ્યો પણ પોતાના આત્માને કેટલો સમજાવ્યો? ભણ્યા ઘણું પણ જીવનમાં કેટલું ઊતાર્યું? ઉગ્રવિહારી બન્યા પણ ઇર્યાસમિતિનું પાલન કેટલું કર્યું? ધ્યાન કરતાં શિખ્યા પણ પ્રતિકૂલ સંયોગોમાં સમતા કેટલી રાખી?
८४

Page #97

મિચ્છામિ દુક્કડનો પડકાર કરનારા! આપણા આત્માને પૂછયું કે તારું મિચ્છામિ દુક્કડ કુંભારવાળું છે? કે ચંદનબાળા જેવું છે? (૩૧) એતે એ અણાદેસા અંધારે ઉગ્ગએ વિહુ ન દિસે મુહ રય નિસિજજ ચોલે કપ્પતિગ દુપટ્ટ થઇ સૂરો (૨૭૦).
પ્રભાત સમયે, પ્રભાત પછી, પરસ્પર મુખ દેખાયે, હાથની રેખા દેખાય ત્યારે પડિલેહણ કરવું, આ બધા મતાંતરો ખોટા છે, કારણકે-અંધારામાં ઉપાશ્રય હોય તો સૂર્યોદયે પણ ન દેખાય તેથી ભદ્રબાહુસ્વામી જણાવે છે કે વિશાલ લોચનહાલમાં પ્રતિક્રમણમાં કરીને તરત મુહપત્તિ-રજોહરણનસેટીયું-ઘારીયું-ચોલપટ્ટો-કપડો-કાંબળી-કાંબળીનું પડસંથારો અને ઉત્તરપટ્ટો આ દશ વસ્ત્રનું પડિલેહણ કર્યા પછી સૂર્યોદય થાય તેવી રીતે પ્રતિક્રમણ અને પડિલેહણ શરૂ કરે (ઓ) નિવ)
અથવા સૂર્યોદય પહેલા-૧૫-મીનીટે પ્રતિક્રમણ પુરું થઈ જાય તેવી રીતે ઇરિયાવહિ-ઈચ્છકારથી પ્રતિક્રમણ શરૂ કરે.
અને સૂર્યોદય પહેલા-૧૫-મીનીટે પડિલેહણ શરૂ કરે. પરંતુ ઉપાશ્રયમાં સૂર્યનો પ્રકાશ તરત ન આવતો હોય તો કીડી-માંકણ-જુ આદિ-વસ્ત્રમાં દેખાય તેવું અજવાળું થાય ત્યારે પડિલેહણ કરવું.
પડિલેહણમાં જુ નીકળે તો કપડામાં અને માંકણ નીકળે તો લકડામાં, અકાળે ન મરે તેવી રીતે સુરક્ષિત-એકાન્ત અને છાયાવાળી જગ્યામાં મુકવા.
૮૫

Page #98

(૩૨) ૫૦ બોલથી-મુહપત્તિ ૧૦ બોલથી-ડાંડો, દંડાસન, ચરવલી, દોરા, કંદોરો, ઠવણી, ઓઘાની-દશી અને દોરી. ૨૫ બોલથી-ઘારીયું, પાટો, નિસેટીયું વગેરે બાકીનાં વસ્ત્રો.
પડિલેહણ કરેલા વસ્ત્રો, પડિલેહણ નહિ કરેલા વસ્ત્રો સાથે ભેગા થાય તો ફરી દરેકનું પડિલેહણ કરવું જોઈએ.
કામળીનું પડ જુદું કરીને બન્નેનું જુદું જુદું પડિલેહણ કરવું જોઈએ. કામળીના જોટાને પણ સીંગળ કરીને પડિલેહણ કરવું જોઈએ. (૩૩) દેવદર્શન, આહાર, નિહાર, વિહાર, માત્ર અને વિદ્યા આ છ કારણે ઉપાશ્રય બહાર જવાય. (૩૪) ઉત્સર્ગમાર્ગે આહાર-નિહાર અને વિહાર ત્રીજા પહોરમાં બતાવેલ છે. (૩૫) સૂર્યોદય પછી વિહાર કરવો તે હિતકારી છે. સૂર્યોદય પહેલાં વિહાર કરવામાં ઇર્યાસમિતિનું પાલન થાય નહિ, સૂર્યાસ્ત પછી વિહાર કરવામાં ઇર્યાસમિતિનું પાલન થાય નહિ, જ્યાં જયણા નથી ત્યાં મિથ્યાત્વ હોય છે. (૩૬) કારણ વિના પહેલા પહોરમાં ગોચરી અને સ્પંડિલ જવામાં અને વિહાર કરવામાં વધારે દોષ, બીજા પહોરમાં ઓછો દોષ, ત્રીજા પહોરમાં શુદ્ધિ વધારે અને ચોથા પહોરમાં પણ દોષ લાગે.
થંડા પહોરમાં જીવોનો ઉપદ્રવ વધારે હોય છે, તેમજ કાળ વખતે અપકાયના જીવોની પણ વિરાધના થાય, માટે બને ત્યાં સુધી કાળ વખતે બહાર નીકળવું નહિ.

Page #99

(૩૭) ગાઢ કારણે કાળ વખતે અને વર્ષાદ વખતે ખૂલ્લા આકાશમાં લઈ ગયેલા કાંબળી-તરણી-કાચલી વિગેરે એક બાજુ ધીરે ધીરે મુકી દેવા જોઈએ, અને પોતાની મેળે સુકાઈ જાય ત્યાર પછી જ તે ઉપયોગમાં લઈ શકાય અને કાળ વખતે લઈ ગયેલ કાંબળીની ૪૮ મિનિટ પછી ઘડી વાળી શકાય, તેના પહેલા ઘડી વાળે તો અપૂકાય અને ત્રસકાયની વિરાધના થવાનો સંભવ છે.
કાળ વખતે ખૂલ્લા આકાશમાં કપડાં સુકાવાય નહિ. સુકવેલા કપડાઓના છેડાઓથી વાયુ વડે ઝાપટ લાગે નહિ તે ધ્યાનમાં રાખવું. તડકામાં કપડાં સુકવાય નહિ. (૩૮) વર્ષાદ વરસતો હોય ત્યારે સાધુ વ્યાખ્યાને જાય તો દોષવિરાધના થાય અને શ્રાવક ન જાય તો દોષ-આરાધનાથી ચુકે. (૩૯) પાણી પડિલેહા ના નહસિહા;
ભમુહા અહરોઠા ઉત્તરોઠા (કલ્પ-૨૭૬) હાથ, હાથની રેખા, નખ, નખના અગ્રભાગ, ભૂકુટિ, દાઢિ, મુછ, આ સાત જગ્યાએ પાણી તરત સુકાતું નથી. માટે એક ચુનાના પાણીમાંથી બીજા ચુનાના પાણીમાં (એઠા હાથ ધોઈ સાફ લુછી તરત ચોખા પાણીમાં) હાથ નાખવા જોઈએ નહિ.
તે પ્રમાણે કાચલીના સાંધામાં પણ પાણી તરત સુકાતું ન હોવાથી કાચલી પણ એક પાણીમાંથી બીજા પાણીમાં તરત નાખવી નહિ. (૪૦) સ્ત્રી પિયર નર સાસરે, સંયમીએ સ્થિરવાર; આટલાં
૮૭

Page #100

હોય અળખામણાં, કરે ઘણું સ્થિરવાસ (૧) વહેતાં પાણી નિર્મળાં, બાંધ્યાં ગંદાં હોય; સાધુ તો ફરતા ભલા ડાઘ ન લાગે કોય (૨) (૪૧) છેલ્લી કોટિનો માર્ગ ખેતરનો, તે માર્ગે વધુમાં વધુ દોષ તેનાથી સારો માર્ગ કેડીનો, તે માર્ગે તેનાથી અલ્પ દોષ તેનાથી સારો માર્ગ રેલ્વેનો, તે માર્ગે તેનાથી અલ્પ દોષ તેનાથી સારો માર્ગ ગાડાનો, તે માર્ગે તેનાથી અલ્પ દોષ તેનાથી સારો માર્ગ સડક વિનાનો મોટરનો, તે માર્ગે તેનાથી અલ્પ દોષ તેનાથી સારો માર્ગ કાચી સડકનો તે માર્ગે તેનાથી અલ્પ દોષ તેનાથી સારો માર્ગ ડામરની સડકનો તે માર્ગે તેનાથી અલ્પ દોષ. (૪૨) ઇટવાની ભૂમિ ૧૦૨ આંગળ અચિત્ત નિભાડાની ભૂમિ ૭૨ આંગળ અચિત્ત ચૂલાની ભૂમિ ૩૨ આંગળ અચિત્ત ઢોરબાંધવાની ભૂમિ ૨૧ આંગળ અચિત્ત મળમૂત્રની ભૂમિ ૧૫ આંગળ અચિત્ત ઘરની ભૂમિ ૧૦ આંગળ અચિત્ત
શેરીની ભૂમિ ૭ આંગળ અચિત્ત . રાજમાર્ગની ભૂમિ ૫ આંગળ અચિત્ત (૪૩) નવકલ્પી વિહારનું પાલન કરવું જોઈએ, ચોમાસાના ચાર માસનો એક અને શેષકાળમાં દર માસે એકેક થઈને આઠ, એમ એક વર્ષમાં નવ વિહારતો ઓછામાં ઓછા કરવા જોઈએ, પરંતુ રોગ, જંઘાબળ ક્ષીણતા, વિદ્યાભ્યાસ અને વર્ષાદ આદિના કારણે, ચારિત્રને દુષણ લગાડ્યા વિના જીંદગી
८८

Page #101

સુધી પણ એક જગ્યાએ રહી શકે, પરંતુ છેવટે ખૂણો બદલાવીને પણ ભગવાનની આજ્ઞાનું પાલન કરવું જોઈએ, નહિતર આજ્ઞાભંગનો દોષ લાગે (ક૫૦) (૪૪) વાસાવાસં પોસવિયાણ કપૂઇ નિગૂંથાણું વા નિષ્ણુથણ વા સવ્વઓ સમતા સક્કોસ જોયણું ઉષ્માં
ઓગિણિહરાણ ચિઉિં અહાલંદ કવિ ઓગહે (કલ્પ૦ ૨૪૨)
ચોમાસામાં પાંચ ગાઉ સુધી ચારે (દિશા-વિદિશા) તરફ અવગ્રહ રાખીને રહેવું કહ્યું. એટલે ચોમાસામાં ચારે દિશાવિદિશા તરફ અઢીગાઉ સુધી જઈ શકાય અને પાછા આવી શકાય એટલે પાંચ ગાઉ થાય તથા ત્યાં સુધીમાં જ્યાં મુહપત્તિનું પડિલેહણ કર્યું હોય અથવા સાંભોગિક સાધુઓ હોય તો રહી શકાય, પરંતુ મુહપત્તિનું પડિલેહણ કર્યું ન હોય અને બીજા સાંભોગિક સાધુઓ પણ ન હોય તો ત્યાં રાત્રિ રહી શકાય નહિ. (૪૫) વાસાવાસં પક્ઝોસવિયાણ કપ્પડ નિગૂંથાણું વા નિગૂંથણ વા (ગિલાણdઉ) જાવ ચત્તાર પંચ જયણાઇ ગંતું પડિનિયાએ, અંતર વિ સે કમ્પઇ વત્યએ, નો સે કમ્પઇ તે રય િતત્યેવ ઉવાયણા વિત્તએ (કલ્પ) ર૫)
ચોમાસુ રહેલા સાધુ-સાધ્વીઓને રોગાદિ કારણે ૨૦-ગાઉ સુધી જવું અને આવવું કહ્યું, કામ પતી ગયા પછી ત્યાં રાત્રિ રહેવાય નહિ, અશક્તિના કારણે માર્ગમાં વચ્ચે રાત્રિ રહી શકાય.
૮૯

Page #102

(૪૬) માસિએ ખુરમુંડે, અદ્ધમાસિએ કરિમંડે,
સંવચ્છરીએ વા થેરકપે (કલ્પ૦ ૨૯o) બાલ, ગ્લાન, અશક્તિ આદિના કારણે અસ્ત્રાથી મુંડન કરાવનારે દર માસે મુંડન કરાવવું કહ્યું.
ગુમડા આદિના કારણે કાતરથી કપાવનારને દર પખવાડીયે વાળ કપાવવા કહ્યું, પરંતુ પ્રાયશ્ચિત્ત લઈ લેવું, (નિશીથo)
લોચ-ચાર માસે, છ માસે, કારણે ન બને તો છેવટે દર વર્ષે સંવછરી પ્રતિક્રમણ પહેલા કરાવવા કહ્યું. (૪૭) ચોમાસામાં પોરિસિ ભણાવીને કાજો લેવો જોઈએ. (૪૮) ચોમાસા પછી પાંચ ગાઉમાં બે માસ સુધી કારણ વિના વસ્ત્ર-પાત્ર આદિ લેવા કહ્યું નહિ. (નિચૂ૦ ઉ૦ ૧૦) (૪૯) અતિ સાગારિકે અપ્રમાર્જિતયો, પાદયોઃ સંયમો ભવતિ;
તાવેવ પ્રસૃજ્યમાનયો, અસાગારિકે સંયમો ભવતિ...૧ દરેક ગામમાં પ્રવેશ કરતાં અને નિકળતાં જ્યાં હદ શરૂ થાય ત્યાં, અથવા સચિત્ત-અચિત્ત પૃથ્વીના સંગમનો જ્યાં સંભવ હોય ત્યાં, ગૃહસ્થો ન દેખે તેવી રીતે પગ પૂજે તેમાં સંયમ છે, અથવા ગૃહસ્થો દેખતા હોય તો તેમની દૃષ્ટિ ચૂકાવીને તેઓ ન દેખે તેવી રીતે પગ પૂજવા, નહિ તો પૂજવા નહિ. (૫૦) સાધ્વીઓએ વિહારમાં સાથે પોટલા માટે પુરૂષજાતિને ન રાખવી અને સાધુઓએ વિહારમાં સાથે પોટલા માટે સ્ત્રી જાતિને ન રાખવી, અશક્ય કોઈ ગામમાં તેમ જ બન્યું તો સાથે ચાલવું નહિ.
૯૦

Page #103

(૫૧) પગ છૂટો કરવાને બાને કે તીર્થયાત્રાના બાને સમુદાયમાંથી છૂટા પડી અનેક પ્રકારના દોષોનું સેવન કરીને સ્વતંત્ર વિહાર કરવો તે યોગ્ય નથી કારણ કે :- સંયમયાત્રા તે મોટામાં મોટી તીર્થયાત્રા છે. (૫૨) વિહારમાં બનતા સુધી માણસ લેવો નહિ, તેમ
સ્પેશિયલ પણ રાખવો નહિ, પોતે જેટલી ઉપધિ ઉપાડી શકે તેટલી જ રાખવી જેથી માણસ લેવો પડે નહિ, માણસ લેવામાં ઘણા દોષોનો સંભવ છે.
(૧) માણસ રસ્તામાં અંડિલ જાય અને શૌચ ન કરે તો જ્ઞાનની આશાતના થાય. (૨) બીડી પિએ, જ્યાં ત્યાં ઠુંઠાં નાખે જેથી જીવોનો ઘાત થાય. (૩) પગરખાંથી કીડી આદિ જીવો મરી જાય અને વનસ્પતિ ઉપર ચાલે તેથી જીવોનો કચ્ચરઘાણ નીકળી જાય. (૪) ચા-પાણી કરાવવામાં ત્રણસ્થાવર અનેક જીવોનો નાશ થાય. (૫) માણસની પરતંત્રતા. (ક) માણસ ન મળે તો જરૂરી કામ અટકી જાય. (૭) સવારેબપોરે-સાંજે કોઈ પણ ટાઈમે સ્વતંત્ર વિહાર કરી શકાય નહિ. (૮) કોઈ વખત માણસ નિમિત્તે કષાય પણ થઈ જાય. (૯) ગામમાં એક બે ઘર હોય અને વિહારવાળુ ગામ હોય તો શ્રાવકોને મુશ્કેલી, સાધુઓ ઉપર અભાવ પણ થઈ જાય અને બોધિ દુર્લભ બને, આ અનુભવની વાત છે. વળી દેવદ્રવ્યમાંથી ઉધારે લઈને પણ પૈસા આપે અને પછી ન ભરાય તો મહાન દોષ, તેમ જ વ્યાજ ભક્ષણનો પણ દોષ લાગે. (૫૩) નવા લભેજા નિર્ણિ સહાય, ગુણાહિએ વા ગુણઓ
૯૧

Page #104

સમં વા; ઇક્કો વિ પાવાઇ વિવજ્જયંત, વિહરિજ઼ કામેસુ અસ%માણો (૧૦)
દૈવી સહાયથી મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં ગયેલા યક્ષા સાધ્વીજીને શ્રી સીમંધરસ્વામીએ આપેલી ચાર ચૂલિકામાંથી દશવૈકાલિકની બીજી ચૂલિકામાં ફરમાવ્યું છે કે :- પોતાથી અધિક ગુણ, તે ન હોય તો સમાન ગુણી, તે પણ ન મળે તો અઢાર પાપસ્થાનકો ને છોડતો અને કામ (પર ઇચ્છા) ને વર્જતો એટલે એ બન્નેમાં ન લપાતો અપવાદ કારણે એકાકી વિહાર કરે. (૫૪) દો જોયણ વિકેણ, થલેણે પરિહર બેડિયામગ્ગ; સઢ જોયણ ઘણું, જોયણ લેવેણ ઉવરિ દો ગાઉ (૧) સઢ જોયણવંકેણે થલેણ લેવોપરિ ચ વજ્જઇ; અધોયણ લેવેણ, સંઘeગ જોયણેણં (૨) એક જોયણ થલેણં, સંઘણદ્ધ જોયણણ મુણી; લેવં વજઇ ય તહા, ઘટ્ય અદ્ધજોયણ થલેણ
૮ ગાઉ ફરીને સ્થળમાર્ગે જવાતું હોય તો નાવ માર્ગે જવું નહિ. ૧૦ ગાઉ ફરીને સંઘર્ટમાર્ગે જવાતું હોય તો નાવ માર્ગે જવું નહિ. ૪ ગાઉ ફરીને લેપમાર્ગે જવાતું હોય તો નાવ મા જવું નહિ. ૨ ગાઉ ફરીને લેપોપરિમાર્ગે જવાતું હોય તો નાવ માર્ગે જવું નહિ. અન્યથા નાવમાર્ગે જાય. ૧૦ ગાઉ ફરીને સ્થળમાર્ગે જવાતું હોય તો લેપોપરિ માર્ગે જવું નહિ. ૪ ગાઉ ફરીને સંઘટમાર્ગે જવાતું હોય તો લેપોપરિ માર્ગે જવું નહિ.
૯૨

Page #105

૨ ગાઉ ફરીને લેપ માર્ગે જવાતું હોય તો લેપોપરિ માર્ગે જવું નહિ. અન્યથા લેપોપરિ માર્ગે જાય. (લેપોપરિ નાભિ ઉપર પાણી) ૪ ગાઉ ફરીને સ્થળમાર્ગે જવાતું હોય તો લેપ માર્ગે જવું નહિ. ૨ ગાઉ ફરીને સંઘર્ટમાર્ગે જવાતું હોય તો લેપ માર્ગે જવું નહિ. અન્યથા લેપ માર્ગે જાય. (લેપ નાભિ સુધી પાણી). ૨ ગાઉ ફરીને સ્થળમાર્ગે જવાતું હોય તો સંઘર્ટમાર્ગે જવું નહિ. અન્યથા સંઘટમાર્ગે જાય (સંઘટ્ટ=અર્ધજંઘા સુધી પાણી) જંઘા=ઢીંચણ નીચેનો ભાગ. (ગચ્છા૦ ૧૩૨ વૃત્તિ) (૫૫) શેષકાળે દર માસે સંઘર્ટ ત્રણ (આવક-જાવક-છ) વખતથી વધુ ન ઉતરાય.
વર્ષાકાળે દર માસે સંઘર્ટ સાત (આવક-જાવક-ચૌદ) વખતથી વધુ ન ઉતરાય. (કલ્પ૦ ૨૪ક વૃત્તિ) (પ) એગ પાયે જલે કિચ્ચ, એગ પાયે થલે કિચ્ચા (કલ્પ૦ ૨૪૫)
નદી ઉતરતાં ધીમે ધીમે પગ જલમાં મૂકે, પછી એક પગ ઉપાડી પાણી ઉપર અદ્ધર રાખે, પાણી નીતરી ગયા પછી તે પગ ધીમે ધીમે જલમાં આગળ મૂકે, અને બીજો પગ ઉપાડી પાણી ઉપર અદ્ધર રાખે, પાણી નીતરી ગયા પછી તે પગ ધીમે ધીમે જલમાં આગળ મૂકે, તેવી રીતે નદી ઉતરે, પરંતુ પાણી

Page #106

ડોળીને ઉતરે નહિ.
સામે કાંઠે જઈ નદી ઉતરતાં જે કાંઈ અવિધિ દોષ લાગ્યો હોય તે બદલ પ્રાયશ્ચિત્તમાં ઇરિયાવહિયા કરે.
નદી ઉપર પુલ હોય તો ફરીને પુલમાર્ગે જવું તે હિતકારી છે. (૫૭) અણાવાયમસંલોએ, પરસ્સણુવઘાઇએ;
સમે અઝુસિરે યાવિ, અચિરકાલક્યુમિ અ (૩૧૩) વિસ્થિણે દૂરોગાઢે, નાસણે બિલવજિએ; તસપાસબીયરહિએ, ઉચ્ચારાઇસિ વોસિરે (૩૧૪) એગ દુગ તિગ ચઉક્ક પંચગ, છ ઠ નવગદસગેહિં;
સંજોગા કાયવા, ભંગ સહસ્સે ચઉવ્વીસ (૩૧૫) (૧) અનાપાત-અસંલોક-સ્ત્રી-પુરૂષ-નપુંસક આવતું ન હોય અને દેખતું પણ ન હોય (૨) અનુપઘાત-આત્મા-સંયમ અને શાસનનો ઉપઘાત-હેલના ન થાય (૩) સમ-સમાનભૂમિ (૪) તૃણાદિ અછન્ન-ઘાસઆદિથી રહિતભૂમિ (૫) અચિરકાલ કૃત-ઘણા કાળથી અગ્નિ આદિ વડે અચિત્ત થયેલ ભૂમિ (જ્યાં એક વર્ષ ગામ વસ્યું હોય ત્યાં બાર વર્ષ સુધી ભૂમિ અચિત્ત રહે.) (ક) વિસ્તૃત-જઘન્યથી ચારે તરફ તિષ્ઠિ એક હાથ સુધી શુદ્ધભૂમિ (૭) નીચે અચિત કરાયેલ-જઘન્યથી નીચે (ઉંડાઇમાં) ચાર આંગળ અચિત્ત ભૂમિ (૮) અનજીક-દ્રવ્યથી ગામની નજીક અંડિલ બેસે નહિ, ભાવથી વેગ આવ્યા પહેલાજ અંડિલ જાય (વેગ ધારણ કરતાં-સંયમઘાત,
૯૪.

Page #107

આત્મઘાત, શાસનહેલના થાય, મૂત્ર રોકતાં-ચક્ષુની હાનિ, શૂળ આદિ અનેક રોગો થાય) માટે સ્થંડિલની શંકા થતાં જ જવું યોગ્ય છે. (૯) બિલાદિ વર્જિત-દર, ફાટ, ખોપરી અને ઢીખાળા વિનાની ભૂમિ (૧૦) ત્રસ-સ્થાવર બીજરહિત-ત્રસ અને સ્થાવર જીવો તથા બીજ વિનાની ભૂમિ. આ દશદોષરહિત સ્થંડિલનો ૧૦૨૪મો ભાંગો શુદ્ધ છે.
અને એક આદિથી દશદોષના સંયોગ વડે ઉત્પન્ન થયેલા ૧૦૨૩ ભાંગા અશુદ્ધ થાય છે, તે લાવવાની રીત નીચે પ્રમાણે છે.
ઉભયમુહં રાસિદુર્ગ હેટ્ઠિલાણંતરેણ ભય પઢમં; લદ્ધહરાસિ વિભત્તે તસ્તુવરિ ગુણિત્તુ સંજોગા .... બે બાજુ મુખરાખી ઉપર નીચે સંખ્યા ગોઠવવી
ચઢતાં ૧ ૨ ૩ ૪
પ
61 6
.............................
૮ | ૯ ૧૦
ઉતરતાં ૧૦ ૯ ८ ૭ ૭ ૫૧૪ ૩ ૨ ૧
એક ઉપર જે સંખ્યા છે તે એક સંયોગી ૧૦ ભાંગા જાણવા. (એક સંયોગી ભાંગા લાવવા ઉપરની કરણગાથા ઉપયોગમાં આવતી નથી.)
એક સંયોગી જે ભાંગા (૧૦) આવ્યા, તેને નીચેની રાશિમાં (૧)ની અનંતર સંખ્યા (૨) વડે ભાગવાથી જે (૫) આવે તેને જે સંખ્યા (૨) વડે ભાગ્યા તે સંખ્યા (૨) ની
૯૫

Page #108

ઉપરની સંખ્યા (૯) થી ગુણવા વડે જે સંખ્યા (૪૫) આવે તે બેસંયોગી (૪૫) ભાંગા જાણવા. જેમકે :
૧-૨ |૧-૭. ૨-૪ /૨-૯૩-૭૪-૬] ૫-૭ કિ-૭, ૭-૯ ૧--૮ | | ૨-૫ -૧૦૧૩-૮ ૪-૭ | પ-૭ ડિ-૮ ૭-૧૦ ૧-૪ -૯ ] -૩
૩-૪ ૩િ-૯ ૪-૮ | ૫-૮ | ૯ | ૮-૯
૩-૫૩-૧૦ ૪-૯ | પ-૯ ક-૧૦૯-૧૦ ૧-૨-૩-૮|૩-૧/૪-૫ -૧૦પ-૧૦૧૭-૮ ૯-૧૦
તેવી રીતે ત્રણ આદિ સંયોગના ભાંગા લાવવા
બે સંયોગી જે ભાંગા (૪૫) આવ્યા, તેને નીચેની રાશિમાં (૨)ની અનંતર સંખ્યા (૩) વડે ભાગવાથી જે સંખ્યા (૧૫) આવે તેને જે સંખ્યા (૩) થી ભાગ્યા તે સંખ્યા (૩)ની ઉપરની સંખ્યા (૮) થી ગુણવાવડે જે સંખ્યા (૧૨૦) આવે, તે ત્રણ સંયોગી (૧૨૦) ભાંગા જાણવા, જેમકે :
(જુઓ આગળના પેજનો કોઠો)

Page #109

૧-૨-૭ 1-4-9 2-3-9
૧-૨-૪ ૧-૪-૯ ૨-૩-૪ | ૨-૫-૧૦, ૩-૫-૭
૧-૨-૫ |૧-૪-૧૦/ ૨-૩-૫
૧-૨-૩ ૧-૫-૬ ૨-૩-૭ ૨-૬-૮ 3-4-6 ૪-૫-૧૦
1-3-4
9-9-2 ૨-૪-૬
5-8-6 2-5-1
૧-૩-૮ ૧-૭-૮ 2-8-0
6-5-2
2-5-2
૧-૩-૧૦૧-૭-૧૦ ૨-૫-૬
१-४-७
१-४-५ ૧-૮-૯ | ૨-૫૭
9-8-9 ૧-૮-૧૦, ૨-૫-૮
9-2-6 ૧-૫-૮ ૨-૩-૮ ૨-૭-૧૦, ૩-૫-૧૦ ४-५-८ ५-८-१०
૧-૨૯ ૧-૫-૯ | ૨-૩-૯ ૨-૭-૮ 3-9-9 ૪-૭૯ ૨૫-૯-૧૦
૧-૨-૧૦, ૧-૫-૧૦|૨-૩-૧૦
૧-૩-૪ ૧-૬-૭ ૨-૪-૫ ૨-૭-૧૦
૨૦૧૯
9-3-6 ૧-૭૯ ૨-૪-૧૦ 3-8-9
२-४-७ ૨૮-૧૦ 3-9-4
3-4-6
૩-૫-૭ ૪-૫-૯ 4-9-6
३-४-८
૩-૪૯
૯૭
૪-૫-૮
3-9-4
૨-૮૯ | ૩-૬-૧૦ ४-७९
3-9-6 ૪-૭-૧૦
6-5-2
1-3-9 ૧-૬-૧૦, ૨-૪-૮ २-८-१० ३-७-८ ४-८-८ ७-८-१०
૩-૪-૫ | ૩-૭-૧૦| ૪-૮-૧૦| ૭-૯-૧૦
4-9-2
४-७-८
8-4-9
૫-૭-૧
૪-૭-૧૦
4-2-4
3-8-9 ૩-૮-૧૦ ૫-૭-૭ ७-८-१०
2-6-5
2-6-5
06-6-5
2-7-5
3-6-0 ४-८-१० 9-6-4
૩-૯-૧૦-૫-૭-૮ | ૭-૯-૧૦
૫-૭ |૮-૯-૧૦

Page #110

તેવી રીતે ચાર આદિ સંયોગના ભાંગા બુદ્ધિથી કાઢવા અને કેટલા આવશે તે નીચે બતાવેલ છે.
સંયોગી ૧ ૨ ૩ ૪ પ ૭ ૭ ८ ૯ ૧૦ ભાંગા ૧૦૨ ૪૫ ૧૨૦૦ ૨૧૦ ૨૫૨ ૨૧૦૧૨૦૪૫ ૧૦ ૧
અશુદ્ધ એક આદિથી દશ સંયોગી કુલ ૧૦૨૩ ભાંગા અશુદ્ધ જાણવા અને શુદ્ધ દશ સંયોગી એક ભાંગો શુદ્ધ જાણવો, સર્વ મળીને ૧૦૨૪ ભાંગા સ્પંડિલના થયા. (ઓo નિo)
(૫૮) અજુગલિઆ અતુરંતા વિકહારહિઆ વયંતિ પઢમં તુ;
નિસિઇન્નુડગલગહણું આવડણૅ વચ્ચમાસજ્જ (૩૧૨)
સમશ્રેણીરહિત, ધીમે ધીમે, વાતો કર્યા વિના, મૌન પણે સ્થંડિલભૂમિને પ્રાપ્ત કરીને નીચે બેસી સ્થંડિલને અનુરૂપ પત્થર ઇંટ આદિના ટુકડા લઇ ખંખેરી છાયામાં બેસે, તડકો હોય અને છાયા ન હોય તો સ્પંડિલ ઉપર પોતાની છાયા કરી બે ઘડી સુધી પોતે ત્યાં બેસી રહે, જેથી કરમીયા હોય તો સ્વયં પરિણામ પામી જાય, નહીં તો તડકાને લઈને તરત મરી જાય. (ઓ૦ નિo)
(૫૯) દિસિપવણ ગામસૂરિય છાયાએઁ,પમઊિતિખુત્તો; જસ્સોગહોત્તિ કાઊણ, વોસિરે આયમેજ્જાવા (૩૧૬)
૯૮

Page #111

દિવસે પૂર્વ અને ઉત્તર દિશા સામે અને રાત્રે પૂર્વ, ઉત્તર અને દક્ષિણ દિશા સામે તેમજ પવન, ગામ, અને સૂર્ય સામે jઠ કર્યા વિના છાયામાં ત્રણવાર ચક્ષુથી બરોબર જોઈને અણુજાણહ જસુગ્રહો' (જેની જગ્યા છે તે, મને આજ્ઞા આપો) કહી સ્થડિલ કરી શુદ્ધિ કરી ત્રણવાર “વોસિરે કહી વોસિરાવે. (ઓ) નિc). (૬૦) દવઓ ચકખુસા પેહે, જુગમિત્ત તુ ખેતઓ;
કાલઓ જાવ રીએક્ઝા, ઉવઉત્તે ય ભાવ (૭૭૧) આહાર-નિહાર અને વિહાર વિગેરેમાં રસ્તે ચાલતાં દ્રવ્યથી ચક્ષુવડે દેખે, ક્ષેત્રથી સાડાત્રણ હાથ સુધી દષ્ટિ રાખે, કાળથી ચાલવાના સમયે આડુંઅવળું ન જોતાં સ્થિર દૃષ્ટિ રાખે, અને ભાવથી નિરીક્ષણ કરવાના ઉપયોગમાં તત્પર બને, વાતો કરવી નહિ, સ્વાધ્યાય કરવો નહિ, તેમજ ઝડપથી ચાલવું નહિ, અને સમશ્રેણીએ ચાલવું નહિ. (પ્ર૦) નીચી નજરે ચાલતાં, ત્રણ ગુણ મોટા થાય; કાંટો ટળે, દયા પળે, પગ પણ નવિ ખરડાય . .... (૬૧) કાગળ અથવા કપડું જે દિવસે પરઠવવાનું હોય, તે જ દિવસે તેના ટુકડા કરવા, પરંતુ પહેલેથી ટુકડા કરી બે-ચાર દિવસ પડી રાખવા નહિ, કારણ કે તેમાં જીવો પેસી જવાનો સંભવ છે. (૬૨) ભીની જગ્યા ઉપર માત્રુ-પાણી પરઠવતાં જીવોની ઉત્પત્તિ થાય, માટે એક જ જગ્યાએ ઢોળવું નહિ, તેમ જ પરઠવતાં અવાજ ન થાય તેવી રીતે નીચા નમીને જીવજંતુ ન
... ૧
૯૯

Page #112

હોય ત્યાં ધીમે ધીમે પરઠવવું, પરંતુ દૂર ઉભા ઉભા કે માળ ઉપરથી કે ઓટલા ઉપરથી ફેંકવું નહિ, તેમજ રસ્તા વચ્ચે પણ ન પરઠવવું. (૧૩) જગતમાં નિરર્થક વસ્તુનો ત્યાગ તો બધાય કરે છે, પરંતુ સંયમી આત્માની પ્રવૃત્તિ જયણાવાળી હોવાથી લોકોત્તર ફળ આપે છે અર્થાત્ કર્મની નિર્જરા થાય છે. (૬૪) બનતાં સુધી વધારે ઉપધિ રાખવી નહિ. અને હોય તેમાં પણ મૂછ રાખવી નહિ, છતાં જો ઉપધિ વધી ગઈ હોય તો પોતાની વસ્તુ આઠ માસથી વધારે વખત તો એક જગ્યાએ રાખવી જ નહિ. (૬૫) ઘણ ગજિજય હયકુહએ, વિજુદુગ્ગિજ ગૂઢહિયયાઓ; અજ્જા અવારિઆ, ઇન્દીરજ઼ ન ગચ્છે (૯૫) જલ્થ સમુદેશકાળે સાહૂણં મંડલીઇ અજ્જાઓ; ગોઅમ! ઠવંતિ પાએ, ઇન્દીરજં ન તં ગચ્છ (૯૬)
મેઘની ગર્જના, ઘોડાના પેટમાં રહેલ વાયુ, વીજળીની માફક દુર્વાહ્ય અને ગૂઢ હૃદયવાળી સાધ્વીઓ પોતાની ઇચ્છા પ્રમાણે જે ગચ્છમાં આવ-જા-કરે, છતાં કોઈ પણ સાધુ નિષેધ ન કરી શકે તો, તે ગચ્છ નહિ, પણ સ્ત્રી રાજ્ય જાણવું.
ભોજન મંડળીના સમયે જે ગચ્છમાં સાધ્વીઓ આવ-જાકરે તો, તે ગચ્છ નહિ પણ સ્ત્રી રાજ્ય જાણવું. (ગચ્છાવ) () સીસોવિ વેરિઓ સોઉ, જો ગુરું ન વિ બોહએ; પમાયમઇરાઘë સમાયારી વિરાહય (૧૮)
૧૦૦

Page #113

કષાય, નિંદા, ઇર્ષ્યા, આદિ રૂપ મદિરાથી ભાન ભૂલેલા તેમજ સમાચારનું ઉલ્લંઘન કરનાર, ગુરુને પણ બોધ આપી સન્માર્ગે સ્થાપન ન કરે તો, તે શિષ્ય નહિ પણ શત્રુ જાણવો. (ગચ્છાd). (૬૭) તુમ્હારિભાવિ મુણિવર, પમાયવસગા હવંતિ જઈ પુષિા;
તેણડો કો અખં, આલંબણ હુજ્જ સંસાર! (૧૯) પ્રમાદી ગુરૂને બોધ કેવી રીતે આપવો? તે કહે છે.
એકાન્તમાં ગુરુને શિષ્ય કહે, હે ગુરુદેવ! આપના સરખા ઉત્તમ આત્માઓ પણ પ્રમાદી બનશે તો, મંદભાગી અને આળસુ એવા અમોને આ ભયંકર સંસારમાંથી આપ વિના બીજો કોણ પાર ઉતારશે? (ગચ્છાઓ) (૬૮) જઇ ન તરસિ ધારેલું, મૂલગુણભર સઉત્તરગુણ ચ; મુહૂણ તો તિભૂમી, સુસાવગત વરાગતર (ઉ૦માવ૫૦૧)
મૂલગુણ અને ઉત્તરગુણથી યુક્ત સાધુપણું પાલન કરવાને જે સાધુ સમર્થ ન હોય, તે સાધુ-જન્મભૂમિ, દીક્ષાભૂમિ અને વિહારભૂમિ આ ત્રણ ભૂમિ મૂકીને અન્ય પ્રદેશમાં સુશ્રાવકપણું પાળે તે અત્યંત શ્રેષ્ઠ છે. (૩૯) અચ્ચમુરતો જો પુણ, ન મુયઇ બહુસો વિ પન્નવિજેતો,
સંવિષ્ણપકખિયાં, કરિજ લબ્લિહિસિ તેણે પહં પર૨) સુદ્ધ સુસાસુધર્મો, કહેબ નિંદા ય નિયમાચાર; સુતવસિઆણ પુરઓ, હોઇ સવોમરાયણીઓ
૧૦૧

Page #114

(૫૧૫) વંદા નવિ વંદાવેઈ, કિઈકર્મો કુણઈ કારયે નેય;
અરઠા નવિ દિકખઇ, દેઇ સુસાહૂણ બોહેલું (૫૧) સાવજજોગ-પરિવજણાઓ, સલ્મો જઇધમ્મા;
બીઓ સાવગધમો, તઓ સંવિષ્ણપકુખપહો (ઉo માટે પ૧૯) જે સાધુ ચરણસિત્તરી અને કરણ સિત્તરી ગુણનું પાલન કરવાને સમર્થ ન હોય તેને ગીતાર્થો ઘણી હિતશિક્ષા આપવા છતાં, સાધુવેશમાં ગાઢ આસક્ત હોય એટલે સાધુવેશ છોડવાની ઇચ્છા ન હોય તો તેણે સંવિશપાક્ષિકનો માર્ગ સ્વીકાર કરવો, તેમ કરવાથી તે મોક્ષનો માર્ગ પામે છે.
સંવિજ્ઞપાક્ષિકનો આચાર બતાવતાં કહે છે કે :- શુદ્ધ સાધુમાર્ગ બીજાને બતાવે, પોતાના શિથિલઆચારની નિંદા કરે, આજના દિક્ષિત સાધુથી પણ પોતાને લઘુ માને, પોતે સાધુઓને વંદન કરે પરંતુ સાધુ-સાધ્વી-શ્રાવક-શ્રાવિકા કોઈ પાસે પોતાને વંદાવે નહિ, પોતે સાધુઓની સેવા કરે પરંતુ કોઈ સાધુ પાસે પોતાની સેવા કરાવે નહિ, કોઈને પોતાના શિષ્યો બનાવે નહિ પરંતુ પ્રતિબોધ પમાડીને સુસાધુઓની પાસે મોકલે.
મુક્ત થવાના ત્રણ માર્ગ - તેમાં પ્રથમ સાધુધર્મ, બીજો શ્રાવકધર્મ, અને ત્રીજો સંવિજ્ઞપાક્ષિકધર્મ. (૭૦) શક્ય હોય ત્યાં સુધી એક વખત ખાવાથી ચાલે તો બે વખત ખાવું નહિ. એક વખત ખાવાથી ન ચાલે તો બે વખત ખાવું. બે વખત ખાવાથી ચાલે તો ત્રણ વખત ખાવું નહિ, બે
૧૦૨

Page #115

વખત ખાવાથી ન ચાલે તો ત્રણ વખત ખાવું, તે પ્રમાણે આગળ જાણવું. (૭૧) સવારથી સાંજ સુધી ઢોરની જેમ મોકળે મોઢે ખાવાથી અનેક દોષો ઉત્પન્ન થાય છે, પાણી પણ ઠાંસી ઠાંસીને પીવું નહિ. (ભોજન કરતાં પ્રથમ પાણી પીતાં અગ્નિમંદ થાય, વચ્ચે પાણી પીતાં રસાયન જેમ પુષ્ટિ કરે, અને અંતે ઘણું પાણી પીતાં વિષ જેમ નુકશાન કરે.) (૭૨) પારણા અને અત્તરવાયણામાં અજ્ઞાનીની જેમ મન લલચાવવું જોઈએ નહિ તોજ ખરા તપસ્વી બનાય, તેમજ પારણા અને અત્તરવાયણાની ખબર ગૃહસ્થને ન પડવા દેવી, જો ખબર પડે તો અનેક દોષો ઉપજે.
ખરા તપસ્વીને પારણામાં અને અત્તરવાયણામાં આનંદ (તાલાવેલી) ન હોય, તેને મન તો બન્નેમાં વિભાવદશા (પરાધીનતા) હોય, તે બન્નેનો વિચાર સરખો પણ પોતાને ન આવે. (૭૩) ત્રણ ટાઈમ ખાવાનો રીવાજ સાધુનો નથી, પરંતુ સાધુને તો છ કારણે ભોજન કરવાનું જ્ઞાનીપુરૂષોએ ફરમાવ્યું છે. વેણે વેયાવચ્ચે ઇરિયાઠાએય સંજમઠાએ;
તહ પણવતિયાએ છઠં પણ ધમ્મચિંતાએ (કલર) (૧) ક્ષુધા સહન ન થાય ત્યારે (૨) વૈયાવચ્ચ કરવા માટે (૩)
ડાયા
૧૦૩

Page #116

ઇર્યાસમિતિનું પાલન કરવા માટે (૪) સંયમનું પાલન કરવા માટે (૫) દ્રવ્યપ્રાણ ટકાવવા માટે (૬) સંકલ્પ-વિકલ્પ દૂર કરી શુભવિચા૨ ક૨વા માટે, આ છ કારણોમાંથી કોઈપણ કા૨ણે ભોજન કરવું કલ્પે. (પિં૰ નિ૦) (૭૪) આતંકે ઉવસગ્ગ, તિતિક્યા બંભચેગુત્તીસુ;
પાણિદયા તવહેઉં, સરીરોવો_અણ્ણાએ (૬૬૭) (૧) તાવ વખતે (૨) રાજા, સ્વજન, દેવ, મનુષ્ય, તિર્યંચે કરેલ ઉપસર્ગ સહન કરવા (૩) શિયલનું પાલન કરવા (૪) વર્ષા, ધુમસ અને જીવોના ઉપદ્રવ વખતે જીવ રક્ષા માટે (૫) તપ કરવા માટે (૬) અન્ત સમયે શરીર છોડવા માટે, આ છ કારણે ભોજન ક૨વાનો નિષેધ કરેલ છે. (પિંત નિo) (૭૫) સુરસુર કે ચબચબ જેવા શબ્દો ભોજન કરતાં ન થાય, તે ધ્યાનમાં રાખવું, તેમજ પ્રવાહી વસ્તુના સબડકા પણ લેવા નહિ, (૭૬) આયંબિલ, નીવી, એકાસણું અને બેઆસણું વિ૦ ૪૮, મિનિટમાં પતાવી દેવું જોઈએ. આ શાસ્ત્રીય નિયમ છે. આ નિયમનું પાલન થાય તો જ દ૨૨ોજ એકાસણું કરનારને મહિને ૨૯ ઉપવાસનું ફળ મળે, અને દરરોજ બેઆસણું ક૨ના૨ને મહિને ૨૮ ઉપવાસનું ફળ મળે.
બીજું કારણ :- એઠી કરેલી વસ્તુ અગર પાણી એક જ જગ્યાએ ૪૮ મિનિટથી વધારે ટાઈમ હલાવ્યા વિના પડી રહે તો સમુચ્છિમ મનુષ્યાદિ જીવોની ઉત્પત્તિ થઈ જાય, માટે ૪૮ મિનિટમાં પતાવી દેવું જોઈએ.
૧૦૪

Page #117

(૭૭) જે પાત્રથી પાણી પીધું હોય, તે પાત્રને સાફ કર્યા વિના ફરી તેમાં પાણી લેવામાં આવે તો આખા ઘડાનું પાણી એઠું થવાનો સંભવ છે-તેથી બે ઘડી પછી સચિત્ત થઈ જાય.
કારણ કે :- એઠા પાત્રમાં પાણી લેતાં કોઈ વખત પાત્રમાંથી છાંટા ઉછળી ફરી પાછા તે ઘડામાં જાય છે, તેથી આખા ઘડાનું પાણી એઠું થઈ જાય (આ અનુભવની વાત છે) માટે એક વખત પાણી પીધા પછી તે જ પાત્રમાં ફરી પાણી લેવું હોય તો તે પાત્રને વસ્ત્રથી બરોબર લુછીને કોરું કરી દેવું જોઈએ અને પછી જ તેમાં ફરી પાણી લેવું જોઈએ. (૭૮) ખિાઇયં ભુજઈ, કાલાઇયં તહેવ અવિદિવં;
ગિહઇ અનુઇયસૂરે, અસણાઇ આહવ ઉવગરણ (૩૬૨) સાથે લીધેલ આહાર-પાણી બે ગાઉથી વધારે આગળ જઈ વાપરે તો ક્ષેત્રાતિકાત્ત દોષ, પહેલા પહોરમાં લાવેલ આહારપાણી ત્રીજા પહોર પછી વાપરે તો-કાલાતિકાત્ત દોષ, કોઈએ નહિ આપેલ કોઈ પણ વસ્તુ ગ્રહણ કરે તો અદત્તાદાનદોષ, સૂર્યોદય પહેલા આહારં-પાણી-ઉપધિ વિગેરે ગ્રહણ કરે તોઅનુદિતસૂર ગ્રહણ દોષ, જેટલી ભૂખ-તૃષા હોય તેના કરતાં વધારે ખાવા-પીવામાં-પ્રમાણાતિકાત્ત દોષ લાગે. (ઉ૦ મા ) તેમ જ દિવસે વહોરેલી દવા આદિ પણ રાત્રિ ગયા પછી બીજે દિવસે વાપરવામાં આવે તા - રાત્રિભોજનનો દોષ લાગે માટે અસન્નિહિ સંચયસ્સ દવા આદિ ખાવાની વસ્તુ વહોરેલી સાધુ રાત્રે રાખે નહિ તેમ પફખિસૂત્રમાં જણાવેલ છે.
૧૦પ

Page #118

પહેલો પહોર પુરો થયા પહેલા પોરિસિ ભણાવીને લાવેલા પણ આહાર-પાણી ત્રીજા પહોર પછી વાપરવામાં આવેતો કાલાતિક્રાન્ત દોષ લાગે.
ઉગ્ધાડા (ભણાવવાની) પોરિસિ છ ઘડીએ (બે કલ્લાક ચોવીસ મિનિટે) થાય.
પ્રહર પૂર્ણાહુતિ પચ્ચકખાણ પ્રથમ
પોરિસી
સાડૂઢ પોરિસિ દ્વિતીય
પુરિમઢ તૃતીય
અવઢ
ડોઢ
(૭૯) એઠા મુખે બોલવાથી જ્ઞાનાવરણીય કર્મ બંધાય. (૮૦) સાધુઓએ સૂચના આપી હોય કે ન આપી હોય, પરંતુ ગૃહસ્થો, સાધુઓના માટે સ્પેશિયલ જે કંઈ બનાવે તે આધાકર્મી કહેવાય. (૮૧) પિંડ સિક્કે ચ વલ્થ ચ, ચઉલ્ય પરમેવ ય;
અકપ્રિય ન ઇચ્છિજ્જા, પડિગાહિજ કપ્રિએ (૬-૪૮) આહાર-પાણી, વસ્ત્ર, પાત્ર અને વસતિ (રહેઠાણ) અકલ્પનીય ગ્રહણ કરે નહિ, પરંતુ નિર્દોષ કહ્યું તેવું ગ્રહણ કરે. (દo વેo) (૮૨) તે હોઇ સાંગાલ જં, આહારે મુચ્છિાઓ સંતો; તે પુણ હોઈ સધૂમ, જે આહારેઇ નિંદતો (પિં. નિ. ઉપપ)
૧૦૧

Page #119

નિર્દોષ આહારને પણ રાગ-દ્વેષ, વખાણ કે નિન્દા કરતો તેમજ આહાર આપનારના વખાણ કે નિન્દા કરતો ખાય તો ચારિત્રને કોલસા અને ધુમાડા જેવું બનાવે છે.
(૮૩) અશનાદિ આહાર જેવી રીતે આલોવવામાં આવે છે તેવી રીતે પાણી-ઔષધ આદિને પણ આલોવવા જોઈએ. (૮૪) ગૃહસ્થની રજાથી ખાસ કારણે મુનિ જાતે પણ પાણી વહોરી શકે.
(૮૫) અણાહારી વસ્તુ પણ ખાસ કારણ વિના લેવી નહિ. (૮૬) ચા, તમાકુ, છીંકણી આદિનું વ્યસન રાખવું નહિ. (૮૭) સૂર્યાસ્ત પહેલા બે ઘડી (૪૮ મિનિટ)માં ભોજન પાણી વાપરનારને રાત્રિભોજનનો દોષ (અતિચાર) લાગે છે, માટે પેથડ શા મંત્રીની માફક સાંજે બે ઘડી પહેલા આહાર-પાણી વાપરવાનું બંધ કરી પચ્ચક્ખાણ કરી લેવું જોઈએ.
અહ્નો મુખેડવસાને ચ, યો દ્વે કે ઘટિકે ત્યજેસ્; નિશાભોજનદોષો, અનાત્યસો પુણ્યભાજનમ્ (વ્યા૦ ૧૭) રાત્રિભોજનના દોષને જાણનારો જે આત્મા દિવસની આદિમાં અને અંતમાં બે બે ઘડીમાં ખાતો-પીતો નથી તે પુન્યશાળી બને છે. (૯૦ પ્રાo)
આજે દરેક તપસ્વી આત્માઓ દિવસના આરંભમાં બે ઘડીનો ત્યાગ કરે છે, પરંતુ દિવસના અંતમાં બે ઘડીનો ત્યાગ ક૨ના૨ા ભાગ્યે જ જોવા મળશે, કેટલાકને આ વચનનો ખ્યાલ પણ નહીં હોય, માટે દિવસના અંતે બે ઘડીમાં ખાવા-પીવાનું છોડવા લક્ષ રાખવું.
૧૦૭

Page #120

(૮૮) ર૩ણી ભોયણે જે દોસા, તે દોસા અંધયારંમિ;
જે દોસા અંધયામિ, તે દોસા સંકડમિ મુહે (વ્યા-૧૧૭) અંધારામાં અને સાંકડા મુખવાળા પાત્રમાં ભોજન કરવામાં કે પાણી પીવામાં આવે તો પણ રાત્રિભોજનનો દોષ લાગે. (ઉo પ્રાd). (૮૯) ગરમ પાણી ઠંડુ કરતાં વરાળ નીકળે ત્યારે વાયુકાય આદિના જીવો મરણ પામે છે તે ધ્યાનમાં રાખવું. (૯૦) બે રાત્રિ પછી દહિ અભક્ષ્ય થાય છે, માટે ગઈ કાલનું મેળવેલું હોય તો જ લેવાય, એટલે સવારે મેળવેલું ૧૭ પહોર પછી અભક્ષ્ય થાય, અને સાંજે મેળવેલું ૧૨ પહોર પછી અભક્ષ્ય થાય. (તo બિ૦). (૯૧) શિખંડ-પુરી તથા ગરમ નહિ કરેલા (કાચા) દૂધ-દહી અને છાસ સાથે ઘઉના રોટલા-રોટલી-પુરી અને ખાખરા પણ ખવાય નહિ. કારણ કે :- કઠોળ દળવાની ઘંટી જુદી ન હોવાથી ઘંટીમાં કઠોળનો આટો ઘઉંના આટા સાથે ભેળસેળ થાય છે.
આજે કેટલીક જગ્યાએ જીભડીના સ્વાદની ખાતર પોતાનું મન મનાવા પૂરતું દહી ગરમ કરવામાં આવે છે, પરંતુ તે પોતાના આત્માને છેતરવા બરાબર છે, માટે તે બરાબર ગરમ કરેલું હોય તો જ કઠોળ સાથે વાપરી શકાય. (૯૨) ચોમાસામાં કે શેષકાળમાં બજારની તૈયાર લાવેલી બુરૂ વાપરવી, તેના કરતાં ઘેર દળેલી સાકર કે મોરસ અથવા તો આખી મોરસ વાપરવી શ્રેષ્ઠ છે.
૧૦૮

Page #121

(૯૩) સયણાસણવત્થ વા, ભરપાણે વ સંજએ;
અર્દિતસ્સ | કુધ્ધિજ્જા, પચ્ચકખે વિ દીસઓ (દo વૈ0) વસ્ત્ર, ભોજન, પાણી, વિન્ટ હોવા છતાં તેમ જ પોતે નજરે દેખવા છતાં ગૃહસ્થો ન આપે તો તેમના ઉપર ક્રોધ કરવો નહિ - તથા તેમની નિન્દા પણ કરવી નહિ, પરંતુ પોતાને લાભાંતરાય કર્મનો ઉદય છે તેમ માનવું, તથા તપોવૃદ્ધિ થશે, એમ માની મનને સમભાવમાં રાખવું.
અને ગૃહસ્થો આપે તો રાજી થવું નહિ, પરંતુ સંયમપુષ્ટિ થશે એમ માનવું. (૯૪) તત્ય સે નો કપ્પા અદફખુ વઇત્તએ (કલ્પ૦ ૨પર) શ્રદ્ધાળુ શ્રાવકને ત્વાં અજાણી હશે કે નહિ? એવી અનિશ્ચિત) વસ્તુ માગવી નહિ, અનેક દોષોનું કારણ હોવાથી, પરંતુ કારણે કૃપણને ત્યાં માગવામાં વાંધો નહિ. (૯૫) ગોચરી-પાણી દૂર લેવા જવાથી તથા જ્યાં સાધુ-સાધ્વી
ઓછાં જતાં હોય ત્યાં જવાથી ઘણા કર્મોની નિર્જરા થાય. (૯૬) પકાયદયાવાનપિ સંયત દુર્લભં કરોતિ બોધ;
આહારે નીહારે જુનુસિ પિડુગ્રહણે ચ ... ૧ ક્રિયાપાત્ર અને દયાળુ સાધુ પણ આહાર અને નીહારમાં ઉપયોગ ન રાખે તથા અયોગ્ય આહાર ગ્રહણ કરે તો બોધિબીજને દુર્લભ બનાવે છે, માટે અયોગ્ય આહાર ગ્રહણ ન કરવામાં અને આહાર વાપરવામાં તેમજ સ્થાડિલ જવામાં ઘણો જ ઉપયોગ રાખવો જોઈએ.
૧૦૯

Page #122

(૭) આટો, પુરી અને મિઠાઈ વિગેરે ૩૦-૨૦ અને ૧૫ દિવસ પહેલાની હોય તો અનુક્રમે કાર્તિક-ફાગણ અને અષાડ ચોમાસામાં લેવાય નહિ, તો બીસ્કીટ આદિ બજારનું મહિનાઓ અને વર્ષો પહેલાનું હોય છે, તો તે કેમ લેવાય? ન જ લેવાય. (૯૮) કોઈ પણ વસ્તુનો આગમથી અથવા અનુભવથી નિર્જીવ નો નિશ્ચય ન થાય ત્યાં સુધી તે વસ્તુનો ઉપયોગ સંયમીને થાય નહિ, તૈયાર ખડીયાની સહી સચિત્તનો સંભવ હોવાથી અને અચિત્તની ખાત્રી ન હોવાથી સ્પર્શ પણ થાય નહિ તો પછી વાપરવાનું તો પૂછવું જ શું, બોલપેનમાં પણ વિચારવા જેવું છે. (૯) કેવલીની દૃષ્ટિએ શુદ્ધ રહેલી વસ્તુમાં પણ અમાયાવી છબસ્થ સાધુને શ્રુત અનુસાર વિચાર કરતાં અશુદ્ધની શંકા આવે તો તે વ્યવહારમાં અશુદ્ધ જ ગણાય.
અને કેવલીની દષ્ટિએ અશુદ્ધ રહેલી વસ્તુ પણ શ્રુત અનુસારે વિચાર કરતાં શુદ્ધ જણાય તો તે વ્યવહારમાં શુદ્ધ જ કહેવાય.
કેવલી સ્વયં ગોચરી જાય તો અશુદ્ધ લાવે નહિ, પરંતુ અમાયાવી છદ્મસ્થ શિષ્યોએ ઉપયોગ પૂર્વક શ્રતને અનુસાર શુદ્ધ જાણીને લાવેલી ગોચરીને કેવલીઓ કેવલજ્ઞાન વડે અશુદ્ધ દેખે તો પણ વાપરે, જો ન વાપરે તો શાસ્ત્રો અપ્રમાણ થાય અને વ્યવહાર નષ્ટ થાય. (૧૦૦) મા કુણઉ જઇ નિગિષ્ઠ, અહિયાસેઊણ જઇ તરઇ સમે; અહિયાસિંતસ્સ પુણો, જઇ સે જોગા ન હાયંતિ
૧૧૦

Page #123

સંયમી ઉત્સર્ગમાર્ગે દવા કરાવે નહિ, પરંતુ મન સમાધિમાં ન રહે અને આવશ્યક અનુષ્ઠાનોમાં શિથિલતા આવે તો અપવાદ માર્ગે અનિચ્છાએ દવા કરાવે. (ઉ) મ૦ ૩૪૬) (૧૦૧) આઉસ્મ ન વસાસો, કજસ્સ બહુણિ અંતરાયાણિ;
તન્હા સાહૂણં, વટમાણજોગેણ વવહારો ... ૧ કોઈ પણ કાર્યમાં, આવીશ-નહિ આવું, આપીશ-નહિ આપું, જઇશ-નહિ જાઉં, વિ૦ જ કારપૂર્વક (નિશ્ચયવાણી) બોલવું નહિ, કારણ કે :- આયુષ્યનો ભરોસો નથી, ક્ષણે ક્ષણે વિચારો બદલાયા કરે છે, અને કાર્યો પણ ઘણા વિપ્નવાળાં છે, માટે સાધુઓએ “વર્તમાન યોગ' (જેવો સમય) એમ બોલી વ્યવહાર ચલાવવો. (૧૦૨) ગૃહસ્થને આવો, જાઓ, બેસો એમ કહેવાય નહિ, પક્ષીને ઉડાડાય નહિ, જાનવરને કઢાય નહિ (દ૦ ૧૦) (૧૦૩) દેશાટન, વ્યાપાર, ઉદ્ઘાટન આદિ સંસારી બાબતો માટે સાધુઓએ મુહૂર્ત જોવાં નહિ. (૧૦૪) જ્ઞાનપૂજા કરનારને જ્ઞાનની પૂજા કરવાનો નિષેધ કરી ગુરુપૂજા કરાવવી નહિ, નહિ તો નિષેધ કરનારને જ્ઞાનાવરણીય કર્મ બંધાય. (૧૦૫) સાધુ-સાધ્વીએ પોતાની પાસે રહેલ-બામ, ઓઘાની જુની દશ-વિ. કોઈ પણ વસ્તુ ગૃહસ્થને આપવાનો વ્યવહાર રાખવો નહિ, તેમાં પણ ગુરુદ્રવ્યથી લાવેલી તેમ જ ધર્મલાભ આપેલી વસ્તુ ગૃહસ્થને ન અપાય તે લક્ષમાં રાખવું, અન્યથા આપનાર અને લેનાર બંને દોષના ભાગી બને.
૧૧૧

Page #124

(૧૦૧) દેરાસરમાં ભમતી હોય તો ત્રણ પ્રદક્ષિણા આપ્યા પછી જ ચૈત્યવંદન કરવું, ચૈત્યવંદન કરતાં વચ્ચે કોઈને પચ્ચકખાણ આપવું નહિ અને પોતે પણ ચૈત્યવંદન કરતાં વચ્ચે પચ્ચખાણ લેવું નહિ. (૧૦૭) કોઈને આડ ન પડે તેવી રીતે આપણે સ્તુતિચૈત્યવંદન કરવું જોઈએ, પરંતુ આપણે સ્તુતિ-ચૈત્યવંદન કરતા હોઈએ ત્યારે બીજો કોઈ આપણને આડ પાડે તો આપણે કંઈ પણ બોલવું નહિ. અને મનથી જરા પણ દુર્ભાવ ન થવા દેવો, અને આડ પડે તે વખતે આંખો બંધ કરી હૃદયમાં ભગવાનને ધારણ કરી સ્તુતિ-ચૈત્યવંદનમાં લીન બની રહેવું-પણ ધ્યાન તોડવું નહિ. (૧૦૮) સાધુ અને સ્ત્રી વચ્ચે બે પુરૂષ હોય ત્યાં સુધી સંઘટ્ટાનો દોષ સાધુને લાગે, ત્રણ પુરુષથી સંઘદ્યાનો દોષ સાધુને લાગે નહિ. તેવી રીતે સાધ્વી અને પુરૂષ વચ્ચે બે સ્ત્રી હોય ત્યાં સુધી સંઘર્ટાનો દોષ સાધ્વીને લાગે, ત્રણ સ્ત્રીથી સંઘટ્ટાનો દોષ સાધ્વીને લાગે નહિ. (૧૦૯) દેરાસરમાં મેલ ઉતારાય નહિ, ખણાય નહિ, પરસેવો લુછાય નહિ, કપડાની ટાપટીપ થાય નહિ, આડુંઅવળું જોવાય નહિ, અને કાંબળીની ઘડી પણ કરાય નહિ. (૧૧૦) પૂજામાં વાજા સાથે સ્પેશીયલ બોલવું યોગ્ય નથી, વાયુકાય આદિની વિરાધના થતી હોવાથી. (૧૧૧) દેરાસરમાં ચૈત્યવંદન કરતાં જિનમુદ્રા યોગમુદ્રા અને મુક્તાશુક્તિમુદ્રા આ ત્રણ મુદ્રાઓ સાચવવી જોઈએ, બીજી નવ ત્રિકો ચેo ભાવે માંથી જોઈ લેવી.
૧૧૨

Page #125

જિનમુદ્રા - બે પગની વચ્ચે આગળ ચાર આંગળ અને પાછળ ચાર આંગળથી કંઈક ઓછું અંતર રાખવું.
આ મુદ્રાથી-ખમાસમણ, ઇરિયાવહિ, તસ્યઉત્તરિ, અન્નત્ય, લોગસ્સ, અરિહંતચેઇઆણં, કાઉસ્સગ્ગ, નમોહ અને સ્તુતિ બોલાય.
યોગમુદ્રા - બે જાનુ ભૂમિ ઉપર સ્થાપન કરી (જીવાભિગમે જમણો જાનુ ભૂમિ ઉપર D સ્થાપન કરી અને ડાબો જાનુ ઊભો રાખી, જ્ઞાતાસૂત્રેપર્યકાસને બેસી, તેમજ ખાસ ઇન્દ્ર માટે-કલ્પસૂત્રે-જમણો જાનુ ભૂમિ ઉપર સ્થાપના કરી અને ડાબો જાનુ પૃથ્વીથી થોડો અદ્ધર રાખી) કમળના ડોડાની જેમ બંને હાથની કોણીઓ પેટ ઉપર રાખી બંને હાથની આંગળીઓ પરસ્પર અંતરિત કરવી પરંતુ તેમાં જમણા હાથનો અંગુઠો ઉપર આવવો જોઈએ.
. આ મુદ્રાથી- ‘નમુત્થણ વખત કરવાની બીજી બે યોગમુદ્રાઓ ચૈત્યવંદન, અંકિંચિ, નમુત્થણ, ખમાસમણ, નમોહતું, સ્તવન, અને જયવીયરાયની છેલ્લી “મૃત્યુ વખતે કરવાની નપુત્યુ વખતે કરવાની ત્રણ ગાથા બોલાય.
યોગમુદ્રા ૧ યોગમુદ્રા ૨ મુક્તાશુક્તિ મુદ્રા - બંને જાનુ યોગમુદ્રાની માફક રાખી કમળના ડોડાની જેમ બંને હાથની કોણીઓ પેટ ઉપર રાખી બંને હાથના પંજા (હથેલીઓ) છીપની માફક વચ્ચેથી ઉન્નત
૧૧૩
ત્રણ

Page #126

રાખી આંગળીઓ પરસ્પર અંતરિત કર્યા વિના સામ-સામી ભેગી કરી લલાટ પાસે અંજલી રાખવી.
સ્ત્રીઓએ સ્તનાદિક અવયવો જેમ પ્રગટ ન દેખાય તેમ મુદ્રા ક૨વી, એટલા જ માટે સ્ત્રીઓને ઊંચા-લલાટ દેશે હાથ લગાડવા કહ્યા નથી.
આ મુદ્રાથી-જાવંતિ, જાવંત અને જયવીયરાયની પહેલી બે ગાથા બોલાય.
(૧૧૨) સન્નાતો આગતો ચરમપોરિસિં જાણિઊણ ઓગાઢું;
મુક્તાક્ષુક્તિ મુદ્રા
પડિલેહણમપ્પન્ન નાઊણ કરેઇ સજ્ઝાય (૭૨૭)
સ્થંડિલથી આવીને ચોથો પહોર થઈ ગયો જાણીને પડિલેહણ શરૂ કરે, ચોથા પહોરની વાર હોય તો સ્વાધ્યાય કરે (ઓ નિo)
(૧૧૩) દાંડી અને દશીઓ મળીને રજોહરણ બત્રીસ આંગળનો જોઈએ. અને મુહપત્તિ એક બાજુ કીનારીવાળી તથા એક વેંત અને ચાર આંગળ સમચોરસ જોઈએ. (૧૧૪) કોઈ પણ વસ્તુ લેતાં અને મુકતાં ચક્ષુથી દેખી ઓઘો અથવા ચરવળીથી પૂજીને પછી લેવી અને મૂકવી. (૧૧૫) જત્થ ય ગોયમ પંચણ્ડ, કહવિ સૂણાણ ઇક્કમવિ હુજ્જા; તેં ગચ્છ તિવિહેણં, વોસિરિય વઇજ્જ અન્નત્ય (૧૦૧) હે ગૌતમ! ચુલો, ઘંટી, ખંડણી, સાવરણી, અને પાણીયારૂં
૧૧૪

Page #127

આ પાંચ વધસ્થાનમાંથી કોઈ પણ એક વધસ્થાન જે ગચ્છમાં હોય તે ગચ્છને ત્રિવિધેન વોસિરાવીને બીજા સુવિહિત ગચ્છમાં સાધુ જાય. (ગચ્છા૦)
(૧૧૬) પંચસૂના ગૃહસ્થય, ચુલ્લી પેષણ્યુપસ્કર;
કંડની વારિકુંભમ્ચ, બધ્યતે યાસ્તુ વાહયન્ ........... ૧ ગૃહસ્થને ત્યાં (૧) ચુલો (૨) ઘંટી (૩) ખંડણી (૪) સાવરણી (૫) પાણીયારૂં આ પાંચ વધસ્થાન હોય છે, તેને ચલાવતાં જીવ કર્મથી બંધાય છે.
(૧૧૭) ખજુરીપત્તમંજેણ, જો પમજ્યું ઉવસયં;
નો દયા તસ્ય જીવેસુ, સમ્મે જાણાહિ ગોયમા! (ગચ્છા૦ ૭૬) ભગવાન મહાવીર ગૌતમસ્વામીને કહે છે કે હે ગૌતમ! જે સાધુ-સાધ્વી મુંજ કે ખજુરીની સાવરણીથી ઉપાશ્રયમાં કાજો લે છે, તે સાધુ-સાધ્વીઓને જીવો ઉપર દયા નથી એમ તું જાણ. (૧૧૮) માત્રાની કુંડી પૂજવા ઉનનીજ ચરવળી ખાસ જુદી રાખવી, છાંટાની ચરવલી કડક હોવાથી જીવહિંસા થવાનો સંભવ છે.
માત્રાની કુંડી દરેકે જુદી રાખવી કારણ કે :- એક જ કુંડી હોય તો વારંવાર વપરાતી કુંડી સુકાતી ન હોવાથી સમુચ્છિમ જીવો ઉત્પન્ન થાય.
તેમ જ દરેકે જુદી કુંડી રાખેલી હોય તો પણ વર્ષાદ આદિના ટાઇમમાં કુંડી બે ઘડીમાં સંપૂર્ણ સુકાતિ નથી. માટે તેમાં થોડી રેતી નાખી હલાવીને પછી જ મુકવી.
૧૧૫

Page #128

હવે કુંડી મુકવાની જગ્યા પણ પત્થરવાળી હોય તો ત્યાં ઇંટ મુકી અથવા રેતીનો ઢગલો કરી તેના ઉપર કુંડી મુકવી, નહિ તો કીનારી ન સુકાવાથી તેમજ પત્થર ઉપર માત્રાનો છાંટો પડ્યો રહેવાથી જીવોની ઉત્પત્તિ થાય.
કુંડી નીચે વસ્ત્ર ન મુકવું, કારણ કે - વસ્ત્રની નીચે જીવો પેસી જાય, અને કુંડી મુકતાં મરી પણ જાય. (૧૧) બળખા, થુક, લેખ આદિના માટે ખેળીયું ખાસ રાખવું અને ખાસ ઉપયોગ કરવો, પરંતુ જ્યાં ત્યાં થુકવું નહિ, જો જ્યાં ત્યાં યુકવામાં આવે તો અંતર્મુહૂર્ત પછી સમુચ્છિમ મનુષ્યો અને બેઇન્દ્રિય જીવોની ઉત્પત્તિ અને નાશનો પ્રસંગ આવે, અને મખિ વગેરે ચાંટીને મરી પણ જાય. (૧૨૦) ૪૮ મિનિટને મુહૂર્ત કહેવાય, અને બે સમયથી માંડીને ૪૮ મિનિટમાં એક સમય ઓછો હોય ત્યાં સુધી તેને અંતર્મુહૂર્ત કહેવાય. (૧૨૧) પગલુછણીયા ઉપર પગ ઘસાય નહિ તથા તેના ઉપર ચલાય પણ નહિ, તેમ જ ચઢાઈનો પણ ઉપયોગ કરાય નહિ. (દo વેo) (૧૨૨) ખાંસી, છીંક, બગાસું, આદિ આવે ત્યારે મુખ આગળ મુહપત્તિ કે વસ્ત્ર રાખવું જોઈએ, જેથી વાયુકાય અને ત્રસકાય આદિ જીવોની વિરાધના થતી અટકી જાય. (૧૨૩) ચકલીઓ જીવડાં ખાય અને પછી પાણીમાં ચાંચ નાખી પાણી પીએ, તેથી પાણી અકથ્ય બનવાનો સંભવ છે, માટે ઠંડુ કરવામાં આવતા પાણી ઉપર વસ્ત્ર ઢાંકવું યોગ્ય છે.
૧૧૬

Page #129

બપોરે પડિલેહણ કર્યા પછી પાણી ગળવું જોઈએ, પાણી ગળીને તરત જ ગલણું નીચોવવું નહી પરંતુ છાયામાં સુકવી દેવું. (ચુનો નાખવાનું પાણી પણ ગળવું જ જોઈએ.)
(૧૨૪) બહુ મ્હોટા અવાજે હસવું અને દાંતથી ચાવીને નખ તોડવા આ કુટેવ છે, તેથી તે કુટેવને છોડી દેવી. (૧૨૫) રાત્રે દોરી બાંધી રાખવી નહિં, ગૃહસ્થોએ બાંધેલી હોય તો તે દોરી ઉપર રાત્રે કપડાં નાખવાં નહિ, તેમ તેના ઉપરથી લેવાં પણ નહિ.
(૧૨૬) સૂર્યોદય પહેલા અને સૂર્યાસ્ત પછી દહેરાસર જવાય નહી.
(૧૨૭) સૂર્યાસ્ત પછી અને સૂર્યોદય પહેલા, તથા વાડામાં થંડીલ બનતાં સુધી જવું નહિ (જવાય તો પ્રાયશ્ચિત્ત લઈ લેવું.) (૧૨૮) એમેવ પાસવણે બારસ ચવીસ* તુ પેહિત્તા; કાલસ્સવિ તિન્નિભવે સૂરો અસ્થમુવયાઇ (૬૩૪) જઇ પુણ નિવ્યાઘાઓ આવાસ તો કરેંતિ સવ્વુવિ; સઢાઇ કહણ વાઘાયતાએ પચ્છા ગુરૂ ઠંતિ (૬૩૫)
સ્થંડિલ અને માત્ર ૫૨ઠવવા માટે ચોવીસ ભૂમિ અને કાલ ગ્રહણની ત્રણ ભૂમિનું પડિલેહણ સૂર્યાસ્ત સુધીમાં કરી લેવું, હવે સૂર્યાસ્ત પછીનું કર્તવ્ય બતાવતાં કહે છે કે :- ગુરૂ મહારાજ વ્યાધાત વિનાના હોય તો સર્વ જણ માંડલીમાં પ્રતિક્રમણ કરે, પરંતુ શ્રાવકને ધર્મનું કથન કરવા વડે ગુરૂ મહારાજ વ્યાઘાતવાળા હોય તો ગુરૂ મહારાજ પાછળથી માંડલીમાં આવી પ્રતિક્રમણ કરે (ઓ નિ૦)
૧૧૭

Page #130

(૧૨૯) અપવાદ કારણે દેવસિ-પફખિ-ચોમાસિ અને સંવચ્છરી પ્રતિક્રમણ દિવસના બાર વાગ્યાથી રાત્રિના બાર વાગ્યા સુધી થાય. (૧૩૦) સંવચ્છરીનો અઠમ, ચોમાસીનો છઠ, અને પકખિનો ચોથભક્ત (ઉપવાસ) કરવો જોઈએ, શક્તિ ન હોય તો આયંબિલ આદિ કરીને પણ આગળ અથવા પાછળ તપ પુરો કરી આપવો જોઈએ, નહિ તો આજ્ઞાભંગ દોષ લાગે (કલ્પ૦). (૧૩૧) સાયં સયં ગોસદ્ધ, તિન્નેવ સયા હવત્તિ પખન્ને;
પંચસયા ચઉમાસે, અઠસહસ્તં ચ વરિસંમિ ..... ૧ પહેલા અને છેલ્લા તીર્થંકરના દરેક સાધુઓને આખા દિવસમાં દોષ લાગે કે ન લાગે તો પણ સાંજે પ્રતિક્રમણમાં ૧૦૦ શ્વાસોશ્વાસ (ચાર લોગસ્સ, ચંદે સુનિમાયરા સુધી)ના કાઉસ્સગ્નનું પ્રાયશ્ચિત્ત દરરોજ કરવાનું, તેવી રીતે દરરોજ રાત્રિના પ્રતિક્રમણમાં ૫૦ શ્વાસોશ્વાસ, દર પખવાડિયે પખિપ્રતિક્રમણમાં ૩૦૦ શ્વાસોશ્વાસ, દર ચોમાસિએ ચોમાસિ પ્રતિક્રમણમાં ૫૦૦ શ્વાસોશ્વાસ, અને દર વર્ષે સંવર્ચ્યુરી પ્રતિક્રમણમાં ૧૦૦૮ શ્વાસોશ્વાસના કાઉસ્સગનું પ્રાયશ્ચિત્ત આવે. (૧૩૨) ચાલુ પ્રતિક્રમણમાં માત્રુ કરવા જનારે અતિચાર, પફખિસૂત્ર, સ્તવન વિ૦ જે કોઈ પણ સૂત્ર અધુરાં રહ્યાં હોય તે બધાય સૂત્રો મનમાં બોલી જવાં જોઈએ, ન બોલવામાં આવે તો પ્રતિક્રમણ અધુરૂં રહે. (૧૩૩) પ્રતિક્રમણ ઠાયા પછીથી ત્રણ સ્તુતિ (નમોસ્તુ,
૧૧૮

Page #131

વિશાલલોચન) સુધી માત્ર કરવા ન જવું પડે તેનો ઉપયોગ રાખી માત્રાની શંકાનું નિવારણ પ્રથમથી જ કરી લેવું અથવા પાણી ઓછું પીવું. (૧૩૪) સાધુઓએ શ્રાવિકાઓને અને સાધ્વીઓએ શ્રાવકોને પ્રતિક્રમણ કરાવવું તે વ્યવહારનું ઉલ્લંઘન કરનાર છે, ભવિષ્યમાં અનર્થ કરનાર છે, આત્મગુણ ઘાતક છે, ઉન્માર્ગ પ્રવર્તક છે, માટે તેનાથી દૂર રહેવું. (૧૩૫) સાંજે પ્રતિક્રમણ કર્યા પછી સ્વાધ્યાય અથવા ધ્યાન કરવું. (૧૩) સૂર્યની ગેરહાજરી જ્યાં સુધી હોય ત્યાં સુધી તો અવશ્ય દંડાસણથી ભૂમિ બરોબર પૂજીને જ પગલાં મૂકવાં જોઈએ, સૂર્યની હાજરીમાં પણ જ્યાં સુધી અંધારું હોય ત્યાં સુધી દંડાસણથી ભૂમિ પૂજીને જ ચાલવું જોઈએ. (૧૩૭) દંડાસણની સોટી નરમ રાખવાથી કાજો લેતાં દંડાસણ વળી જાય, તેથી કાજો બરાબર લઈ શકાય નહિ, ચાલતાં પણ સારી રીતે ભૂમિ પૂજાય નહિ, માટે સોટી કડક રાખવી. (૧૩૮) છ ઘડી રાત્રિ ગયા બાદ સંથારા પોરિસિ ભણાવવી અને એક પહોર રાત્રિ ગયા પછી નમસ્કાર મહામંત્રનું સ્મરણ કરી નિદ્રા લેવી. (૧૩૯) અણુજાણહ સંથાર, બાહુવહાણેણં વામપાસેણ;
કુક્કડપાયપસારેણં, અતરંત પમજએ ભૂમિ (૨૦૫) હે ભગવંત! છ ઘડી રાત્રિ ગઈ છે, માટે સંથારો કરવાની આજ્ઞા આપો, વળી ડાબા હાથનું ઓશિકું અને ડાબા પડખે
૧૧૯

Page #132

ઉંઘવું, ડાબા પડખે ઉંધતાં વડીલો સામે પુંઠ ન થાય તે ખાસ ધ્યાનમાં રાખવું, તેમ જ કુકડીની જેમ ડુંટીયું વાળીને પગ રાખવા, પરંતુ તેવી રીતે પગ રાખવાને સમર્થ ન હોય તો ભૂમિનું પ્રમાર્જન કરીને પગ લાંબા કરે (ઓo નિo) (૧૪૦) સંકોએ સંડાસ ઉવ્પદંતે ય કાયપડિલેહા;
દવાઇ ઉવઓગં ણિસ્સાસ નિરુંભણાલોયં (૨૦૭) પગ સંકોચવા કે પહોળા કરવા હોય તથા પડખું ફેરવવું હોય ત્યારે સાંધાઓ, શરીર તથા ભૂમિનું પ્રમાર્જન કરે, અને જાગ્રત થાય ત્યારે દ્રવ્યાદિનો ઉપયોગ મૂકે યથા-દ્રવ્યથી દીક્ષિત કે ગૃહસ્થ, ક્ષેત્રથી મેડા ઉપર કે ભોંયતળીએ, કાળથી રાત્રિ કે દિવસ, ભાવથી માત્રાદિથી પીડિત કે નહિ, એમ વિચાર કરવા છતાં ઊંઘ ન ઉડે તો શ્વાસને રોકવા નાસિકા દૃઢ પકડે, ત્યાર બાદ નિદ્રા ગયે છતે દ્વારનું નિરીક્ષણ કરે (ઓo નિo) (૧૪૧) રાત્રે દીવો રાખવાથી ત્રસ તથા સ્થાવર જીવોનો કચ્ચરઘાણ નીકળે છે, માટે ડંડાસણ રૂપી દીવાનો ઉપયોગ કરી ધીમે ધીમે ચાલવામાં આવે તો દીવાની જરૂ૨ પડે નહિ,
અંધ માણસો વગર દીવે વગર આંખે ગામમાં ફરે છે, તે કેવી રીતે ફરતા હશે?
આપણને પણ ચારિત્ર પ્રત્યે સાચો પ્રેમ જાગે તો દીવા વિના પણ કામ ચલાવી શકાય.
અથવા સંથારાની જગ્યા બદલી નાખવી (સંથારો દ્વાર પાસે રાખવો) જેથી થાંભલા આડા આવે નહિ, અને દરવાજો શોધવા માટે ફાંફા પણ મારવાં પડે નહિ.
૧૨૦

Page #133

Achar
(૧૪૨) અવિહિ કયા વરમ કર્ય, અસૂયવયણે વયંતિ સમય;
પાયચ્છિત્ત જહા અકએ, ગુરુવં કએ લહુ યં... ૧ “અવિધિથી કરવું તેના કરતાં ન કરવું સારું આ ઉત્સુત્ર વચન છે, કારણ કે :- સર્વથા ન કરનારને મોટો દોષ છે. મહાન હાની છે અને અવિધિથી કરનારને અલ્પદોષ (અલ્પ પ્રાયશ્ચિત્ત) છે, અલ્પહાનિ છે. (૧૪૩) તીર્થોચ્છેદ મિયા હન્ન? અશુદ્ધચ્ચેવ ચાદરે;
સૂત્રક્રિયાવિલોપઃ સ્યાદ્, ગતાનુગતિકત્વ (૧૩) માર્ગનો લોપ થઈ જવાના ભયથી અશુદ્ધ જ ક્રિયા ચલાવવામાં આવે તો પરંપરાએ સૂત્રાનુસાર ક્રિયાનો લોપ થઈ જાય, માટે વિધિનો આદર કરવો અને શક્ય હોય ત્યાં અવિધિને દૂર કરવી.
વળી જ્યાં અશક્ય હોય ત્યાં પણ અવિધિ દૂર કરવાનું લક્ષ રાખવું પરંતુ માર્ગ લોપ થઈ જવાના ખોટા ભયથી અશુદ્ધક્રિયા ચલાવવાની ખોટી હિંમત કરવી નહિ. (અ) સા૦ સદનુષ્ઠાન) (૧૪૪) જૈનશાસનમાં કેટલું કર્યું તેની કિંમત ઓછી છે, પરંતુ કેવી રીતે કર્યું તેની કિંમત વધારે છે. આગળ વધતાં કેવી રીતે કર્યું તેની જેટલી કિંમત છે તેના કરતાં સરવાળે કેટલું વધ્યું તેની કિંમત વધારે છે. (૧૪૫) પોતાની દ્રવ્ય ક્રિયા વખાણવી નહિ, પરંતુ ભાવદિયા જ વખાણવી, બીજાની દ્રવ્ય ક્રિયા વખોડવી નહિ, પરંતુ અંતરમાં વખાણવી અને તેને આગળ વધારવા ભાવક્રિયા સમજાવવી.
૧૨ ૧

Page #134

(૧૪૦) બીજા ધર્મ ન પામે તેનો વાંધો નહિ, પરંતુ આપણા નિમિત્તે દેવ-ગુરૂ અને ધર્મની હેલના (નિન્દા) થાય કે બીજા લોકો અધર્મ પામે, તેવું વર્તનતો મન-વચન અને કાયાથી નજ કરવું.
સાધુ કાળધર્મ વિધિ સાધુ-સાધ્વી કાળ કરે કે તરત જ મૃતકના માથાની જગ્યાએ જમીનમાં લોઢાની ખીલી મારવી.
કાળ કર્યા પહેલા સંથારાની ઉપધિ હોય તે દૂર લઈ લેવી પરંતુ જીવ જાય ત્યાં સુધી રહી ગઈ હોય તો અચિત્ત પાણી હોય તો શ્રાવક પાસે ભીંજાવી નંખાવવી, ગરમ વસ્ત્રોને ગોમૂત્ર છાંટી શુદ્ધ કરાવવા, અચિત્ત પાણી ન હોય તો સુતરાઉ વસ્ત્રોને પણ ગોમૂત્ર છાંટે તો પણ ચાલે, મૃતક લઈ ગયા પછી જીર્ણ પાત્ર-કાચલી-વસ્ત્રો આદિ પરઠવી દેવાં, દરેક સાધુએ. ગોમૂત્રમાં ઓઘાની બેચાર દશીઓ બોળવી.
રાત્રે કાળ કર્યો હોય અને બીજા સાધુઓને પ્રતિક્રમણ આદિ કરવાનું હોય તો સ્થાપનાજી લઈને બીજે સ્થાને અથવા તે સ્થાને મનમાં કરવું અને કોઈના પણ સ્થાપનાજી મૃતક પાસે રાખવા નહિ.
જીવ જાય ત્યારે તરત આચાર્યાદિ પદવીવાળા હોય તો (અથવા માંડવી બનાવવાની હોય તો) તેમના શરીરને અડેલા શ્રાવકો પલાંઠી વાળે, અને સામાન્ય સાધુ હોય તો (અથવા
૧૨૨

Page #135

માંડવી બનાવવાની ન હોય તો) પલાંઠી વાળવાની જરૂર નહિ, કારણ કે તેમના શરીરને ઠાઠડીમાં પધરાવવાનું હોવાથી.
સાધુ યોગ્ય :- વડીલ સાધુ મૃતક પાસે આવી “વાસક્ષેપ હાથમાં લઈને બોલે-કોટીગણ, ચાન્દ્રકુલ, વયરી શાખા, આચાર્ય શ્રી...ઉપાધ્યાય શ્રી...પન્યાસ શ્રી...સ્થવિર શ્રી. મહત્તરા શ્રી. અમુકના શિષ્ય-શિષ્યા. મહાપારિદ્ધવણીમાં વોસિરણ€ કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ, અન્નત્થ૦ એક નવકારનો કાઉસ્સગ્ગ0 પારી, પ્રગટ નવકાર કહી ત્રણવાર વોસિરે કહેતાં ત્રણવાર વાસક્ષેપ નાખવો.
શ્રાવક યોગ્ય:- જો રાત્રે મૃતક રાખવાનું હોય તો મૃતકના માથાની નીચે જમીન કે થાંભલે ખીલી મારવી અને નિર્ભય માણસે જાગવું પણ સુવું નહિ.
પ્રથમ દાઢી મુખ અને મસ્તકના કેશ કાઢી નખાવે, પછી હાથની છેલ્લી આંગલીના ટેરવાનો છેદ કરે, પછી હાથપગની આંગળીઓને ધોળા સુતરથી બંધ કરે, પછી કથરોટમાં બેસાડીને કાચા પાણીથી સ્નાન કરાવે, પછી નવાં વસ્ત્રોથી શરીર લુછીને કેસર-સુખડ-બરાસથી વિલેપન કરી નવાં વસ્ત્રો પહેરાવે-પ્રથમનો ઓઘો લઈ લેવો, સાધુને ચોલપટ્ટો પહેરાવી કંદોરો બાંધે, કપડાને કેશરથી અવળા પાંચ સાથીઆ કરી ઓઢાડે, બીજાં કપડાંને કેશરના છાંટા નાખવા, નનામી ઉપર ઉત્તરપટ્ટો પાથરવો, અને તેના વચલા ભાગમાં આટાનો એક
૧૨૩

Page #136

અવળો સાથીઓ ક૨વો, અને માંડવી હોય તો બેઠકે અવળો સાથીઓ કરવો.
સાધ્વી હોય તો નીચેના વસ્ત્રો સિવાયના ઉપરના ભાગનાં વસ્ત્રોને કેશરના અવળા પાંચ સાથીઆ કરવા, તેમજ સર્વવસ્ત્રોને કેશરના છાંટા નાખવા.
ચાર આંગળ પહોળો પાટો કેડે બાંધવો, પછી નાવના આકારે ચૌદ પડનો લંગોટ પહેરાવે, નાવના આકારે ન હોય તો ચૌદ પડ કરી લંગોટ પહેરાવે, પછી નાનો લેંઘો જાંઘ સુધીનો પહેરાવે, પછી લાંબો લેંઘો પગના કાંડા સુધીનો પહેરાવી કેડે દોરો બાંધીને, એક સાડો ઢીંચણથી નીચે અને પગના કાંડાથી ઉપર સુધીનો પહેરાવે, તેના ઉપર બીજો સાડો પગના કાંડા સુધી પહેરાવી દોરીથી બાંધવો, પછી કંચવાની જગ્યાએ વસ્ત્રનો પાટો વીંટી ત્રણ કંચવા પહેરાવી એક કપડો ઓઢાડે, પછી સુવાડીને બીજો કપડો ઓઢાડે, અને જમીન પ૨ સુવાડે ત્યાં પણ માથાની જગ્યાએ જમીનમાં ખીલો ઠોકે, પછી મૃતકની જમણી બાજુએ ચરવળી તથા મુહપત્તિ મૂકે અને ડાબી બાજુએ ઝોળીની અંદર ખંડિત પાત્રામાં એક લાડુ મૂકે.
પછી જે વખતે કાળ કર્યો હોય તે વખતનું કયું નક્ષત્ર હતું તે જોવું. (અથવા બ્રાહ્મણને પૂછવું.) રોહિણી વિશાખા પુનર્વસુ અને ત્રણ ઉત્તરા એ છ નક્ષત્રમાં ડાભનાં બે પુતળાં કરવાં, જ્યેષ્ઠા આર્દ્ર સ્વાતિ શતભિષા ભરણી અશ્લેષા અને અભિજિતુ આ સાત નક્ષત્રમાં પુતળાં કરવાં નહિ, બાકીનાં
૧૨૪

Page #137

૧૫ નક્ષત્રમાં એકેક પુતળું કરવું, તે પુતળાંના જમણા હાથમાં ચરવળી તથા મુહપત્તિ આપવી, તથા ડાબા હાથની ઝોળીમાં ભાંગેલું પાત્ર લાડુ સહિત મૂકવું, જો બે પુતળાં હોય તો બંનેને તે પ્રમાણે આપવું, પછી પુતળાં આદિ બધી વસ્તુ મૃતકની પાસે મૂકવી, પછી સારો મજબુત ત્રીજો કપડો હોય તે પાથરીને તેની અંદર બધી વસ્તુઓ સહિત મૃતકને સુવાડીને કપડાના બધા છેડા વીંટાવી દે. .
ગૃહસ્થ મૃતકને લઈ જાય ત્યારે બીજી વાર વાસક્ષેપ નાખવો, ઉપાશ્રયમાંથી મૃતક બહાર કાઢે ત્યારે પ્રથમ પગ કાઢે, કોઈએ રોવું નહિ, પણ “જય જય નંદા-જય જય ભદ્દા’ એમ બોલવું અને આગળ બદામો નાણું વિ૦ ઉપાશ્રયથી સ્મશાન સુધી શ્રાવકો ઉછાળે, વાંસડાને ચિરાવી માંહે સરાવલ ઘાલી દીવા-ધૂપ કરવા, શોક સહિત વાજતે ગાજતે મસાણે જઇ શુદ્ધ કરેલ જમીન ઉપર સુખડ વિ૦ની ચિંતા કરી માંડવી પધરાવે, ગામ તરફ મસ્તક રાખે, અગ્નિ સંસ્કાર કરી, રક્ષા યોગ્ય સ્થાને પરઠવે, પવિત્ર થઈ ગુરુ પાસે આવી સંતિકર કે લઘુશાન્તિ અથવા બૃહચ્છાત્તિ સાંભળી અનિત્યતાનો ઉપદેશ સાંભળી અઠાઈ મહોત્સવ કરે.
સામાનની યાદી - લાડવાના ડોઘલા, દીવીઓ વાંસની ૪. વાટકા ૪. દેવતા. અને કદ્રુપ શે-૨. સુતર શે.-૨છે. બદામ શે.-૧૦. ટોપરાં મણ વો પંજણીઓ ર. સાજમાં સામાન વાંસ ૨. ખપાટી ને છાંણાં ૧૫. ખોડા ઢોરની ગાડી. બરાસ તો
૧૨૫

Page #138

વા. કેશર તો-ol. વાસક્ષેપ તો-૦. સોના રૂપાનાં ફુલ. બળતણ, ઘી, છૂટા પૈસા રૂ. પના તાસ. દેઘડો. બાજરી મણ પ. સુખડ રાળ શે-૨. ગુલાલ શે-પ. નાડું શે..
અવળા દેવવંદનઃ-મૃતક લઈ ગયા પછી આખા મકાનમાં ગોમૂત્ર છાંટવું અને સંથારાની જગ્યા સોનાવણી કરેલ અચિત્ત પાણીથી ધોઈ નાખવી, મૃતકે જ્યાં જીવ છોડ્યો હોય ત્યાં લોટનો અવળો સાથીઓ કરવો. પછી કાળ કરેલના શિષ્ય અથવા લઘુપર્યાયવાળા સાધુ અવળો વેષ પહેરે અને ઓઘો જમણા હાથમાં રાખી અવળો કાજો દ્વારથી આસન તરફ લે. કાજામાં લોટનો સાથીઓ લઈ લેવો પછી કાજાના ઇરિયાવહી કરી અવળા દેવ વાંદવા.
પ્રથમ કલ્યાણકદની એક થાય પછી એક નવકારનો કાઉસ્સગ્ગ, અન્નત્થ૦ અરિહંત ચેઇઆણં૦ જયવીયરાય ઉવસગ્ગહરં૦ નમોહતુ, જાવંત) ખાઇ જાવંતિ) નમુત્યુÍ૦ કિંચિ૦ પાર્શ્વનાથનું ચૈત્યવંદન, ખમાત્ર લોગસ્સવ એક લોગસ્સનો કાઉસ્સગ્ગઅન્નત્થ૦ તરૂઉતરી0 ઇરિયાવહી, ખમા) અવિધિ આશાતના
સવળા દેવવંદન :- સવળો વેષ પહેરીને કાજો લેવા સંબંધી ઇરિયાવહી કરવા, પછી સર્વ સાધુ સાધ્વી કપડો ચોલપટ્ટો મુહપત્તિ ઓઘાની એક દશી અને કંદોરાનો છેડો સોનાવણી અથવા ગોમૂત્રમાં બોળે, પછી ચૌમુખ બિંબ જ્યાં પધરાવવાના હોય ત્યાં કંકુ અને ચોખાના પાંચ સાથીઆ સવળા કરે, ધૂપ
૧૨૭

Page #139

દિપ કરે, પછી સંઘ સમક્ષ આઠ થઇએ સવળા દેવ વાંદે, તેમાં સર્વ ઠેકાણે પાર્શ્વનાથનાં ચૈત્યવંદનો સંસારદાવા અને સ્નાતસ્યાની સ્તુતિઓ અને અજિતશાન્તિ સ્તવન રાગ કાઢ્યા વિના કહે. દેવ વાંધા પછી ખમાત્ર ઇચ્છાસં૦ ભ0 શુદ્રોપદ્રવ ઓહટ્ટાવણયં કાઉસ્સગ્ન કરું? ઇચ્છું, શુદ્રો૦ કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ, અન્નત્થ૦ ચાર લોગસ્સનો કાઉસ્સગ્ન સાગરવરગંભીરા સુધી કરી એક જણ પારી નમોહંતુ સર્વેયક્ષાંબિકા) અને બૃહચ્છાત્તિ કહે. પછી સર્વ પારે, પછી લોગસ્સવ અવિધિ આશાતના૦ પછી પરસ્પર વંદન.
બહાર ગામથી સ્વ સમાચારીવાળા સાધુ કાળધર્મ પામ્યાના સમાચાર આવે તો ચતુર્વિધ સંઘ સવળા દેવ વાંદે, સાધ્વીના સમાચાર આવે તો સાધ્વી અને શ્રાવિકાઓ દેવ વાં.
૧૨૭

Page #140

卐
卐
૧૨૮
LE
LF

Page #141

श्री द्वादशांग पुरूषः पादयुगधारू गातवर्गचदायबाहताशीवासरथपुति
श्री आगमपुरुष

Page #142

श्री सरस्वती यंत्र-मंत्र
हसा
ale
हस्प्रे
क्रा
मा हसौँ हम्ल्यूँ हस्एँ त्रिपुर शारदायै भैरव्यै देवतायै नमः
हा श्रीं क्लीं वाग्वादिनी सरस्वती मम जिह्वाग्रे वासं कुरु-कुरु स्वाहा
Ko
l amillenpal
Re:(07/
02040

Page #143

Page #144
કૈલાશપશ સ્વાધ્યાય સાગર ભાગ-૧ નવરમeણાદ સ્તોત્ર કૈલાસ-પા સ્વાધ્યાય સાગર ભાગ-૨ થા પ્રકરણ, ત્રણ ભાણ, 9 કર્મગ્રંથ, તવાર્થ, પંથસૂત્ર (સંપૂર્ણ) કૈલાણ-પSા વાધ્યાય સાગર ભાગ- 3 શ્રમણકિયાના સૂત્રો, ઉપયોગી માહિતી કૈલાસ-પા વાધ્યાય સાગર ભાગ-૪ દશવૈકાલિક સૂત્ર, ગૃહસંગ્રહણી, લઘુ ક્ષેત્રસમાસ કૈલાસ પડા હવાધ્યાય સાગર ભાગ-૫ વીતરાણ સ્તોત્ર, મહાદેવ તોગ, ઈન્દ્રિયપરાજય શતક, વૈરાગ્ય શતક, જ્ઞાનમાર, પ્રશમતિ, શિષ્યોર્પોનિષદ, જૈનોપનિષ આભાવબોઘકુલ, ગુણાનુરાગકુલક, ગૌતમકુક્ષક, ભાવકુas, વિકારવિરોઘડુલક, સાઘુનિયમક્લક કૈલાસ-પા વાધ્યાય સાગર ભાગ-3 શાંતસુધારણ, યોગશાસ્ત્ર, અષ્ટપ્રકરણ, થઉશeણપયન્ની, આઉટપચ્ચકખાણપથક્ષી કૈલાસ-પા વાધ્યાય સાગર ભાગ-૭ યોગસાર પ્રકરણ, સિંદુર પ્રકરણ અધ્યાત્મ ઉપનિષદુ, અધ્યાત્મ કલ્પદ્રુમ કૈલાસ-પદ દવાધ્યાય સાગર ભાગ-૮ દેવવંદન, જ્ઞાનપૂજા, મૌન એકાદશી ગણણું, દિવાળી ગણણું કૈલાશ-પsણ સ્વાધ્યાય સાગર ભાગ-( પ્રવજ્યા તીર્થ તપમાળવિધિ, વિવિઘ વિધિ, સંખ્યા, ઉપયોગી સંગ્રહ ' FR / R CONCEPT: BIJAL CREATION: 079-22112392