Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AyurvedoddhArak zrIman jayapurAdhiza zrIyuta pratApasiMhajI viracit - vividha vimaLa vaidhakamantha vacana vibhUSita, sakala jagajjanAna dadAyaka, sAMgopAMga nidAna ane cikitsA saha samuSkRta. ] amRtasAgara-pratApasAgara. ( zuddha ane sarala vyAkhyAsaha-gurjarabhASA samanvita ) lakhanAra. viSavaMzAdbhava vaidya pUrNacaMdra acalezvara zarmA. chUpAvI prasiddhakaranAra. haragovindadAsa harajIvanadAsa pustakavALA, ane mahAdeva rAmacaMdra jAgupte bukaselara prathamAvRtti prata 1000, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( vaparAi ) bhrAntA vedAntinaH kiM paThatha zaThatayAdyApi cAdvaitavidyAM pRthvItattve luThanto vimRzatha satataM karkazAstArkikAH kim / vedairnAnAgamaiH kiM glapayatha hRdayaM zrotriyAH zrotrazUlai - vaidyaM sarvAnavayaM vicinuta zaraNaM mANasaM prINanAya // 1 // vikrama savaMta 19pa6 mUlya 2 3-8-0 sane 1999, For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - - - - - - - - - - - - - - - = - = = garavAmitvanA sarva hakka prasiddhakae rAdhIna rAkhela che. , amadAvAda. TAipa phAunDarI prInTIMga mudrAlayamAM mudrita karyo For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhUmikA. samasta ArthemahAzaya vijjanone viditache ke, jagatamAM pracalita cagelAM sarve zAe paikI Ayurveda ke je Rkvedano upaveda che jene vaidakzAstra kahe che te zAstra sarvottama ane atyaMta upayogIche; kemake A manuSyadeha, je sarva deDA karatAM atidulaiMbhaLe, te detu gemsarAzI lakSayAniyemAM kALagatinA kSazekSaNe bhramaNu karanArA kALacakranI AdhInatAthI ane pApa-puNyanI samAnatAthI prApta thAyache, tathA te manuSya dehaneja dharma, artha, kAma ane makSa paNa prayAsavarDa prApta thavAneA adhikArache; arthAt e caturvaMganA mukhya sAdhanarUpa manuSya dehache; paraM'tu daMDa teA janmathI te jarAparyaMta vyAdhiyAnA AvAsarUpa, tethI jarAvAra paNa sukhAnaMda sthAyipaNe rahetA nathI te, pachI te dehathI zuM purUSArtha thai zake? kAMija nahIM! jyAre purUSArtha na thai zake, tyAre te kevaLa du:khanA bhAjanabhUta haiAvAthI niraMtara kalezaja pAmeche, te duHkha ane klezane nirmaLa karavA phakta vaidakzAstra vinA anya kArya zAstra za ktimAna nathI, ema kahIe teA te kAMi khATu nathI. e AyurvedanuM jJAna prathama jagatanA pitAmaha zrI brahmAjIne thayuM hatuM ane temaNe brahmasaMhitA racI hatI. brahmAjIe dakSaprajApatine AyurvedanuM adhyayana karAvyuM. dakSaprajApatie sUryanA yamakaputra azvinIkuJAAne e vidyAnuM adhyayana karAvyuM. azvinIkumArA pAsethI iMdre e vidhA sapAdana karI, iMdra pAsethI maharSi AtreyajI tathA baradAjajIe te vidyA sAMgApAMgapa hAtha karI, ane temanI pAsethI aneka mahAna RSiyee te vaidavidyAnA abhyAsakarI jaMganA samasta janAne raMgothI mukta karavA potapotAnA nAmeAthI graMtha racI AyurvedanI mahattA darzAvI. e ArdrapraNIta Ayurveda A ApaNA svargabhUmivat raLiyAmaNA phaLadrupa rasilA AryAvarttamAM pUrNezabhAnA zikhara upara roAbhAyamAna hata; ayAt rAmAyaNa ane mahAbhAratanA samayamAM Ayurveda unnatinA zikhara upara hatA. madhyAhnanA sUrya samAna ene pU pratApa vistarI rahelA hovAthI pratyeka rAjyasthAnAmAM rAjyakattAnA samIpa AyurvedavettA-vaidya rahetA hatA ane te rAjavaidha rAjyakattAnA zarIrane pUrNapaNe sAcavatA hatA, tethIja te rAjA bhagIratha yatna AdarI mahAna purUSArtheA karI batAvatA hatA. sikara zAhanA AvavA lagI AyurvedanI unnatI jemanI tema TakI rahI hatI, ema yUnAnI itihAsanA lakhanAra ezyine te samayanA bhAratavarSanI vyavasthA lakhatAM lakhatAM cikitsA prakaraNamAM eka vAta lakhelIche ke "sikaMdara zAha potAnI senAnI sAthe dhaNAeka sArA sArA yUnAnI hakImAne lAvela hatA. paMjAbamAM sApane upadrava vizeSa hovAthI lazkaranA mANasone sApeA DaMka devA lAgyA, ane te sApAnuM jhera dUra karavA yUnAnI hakImee dhA upAya karyA, paNa kaze dahADA vaLyA nahIM; eTaluja nahI paNu, have amArA e viSe karoA ilAja nathI Ave! nirAzA bharyo uttara sAMbhaLavAthI chevaTe AryadezanA vaidhAnI sahAyatA lIdhI ane te vaidyAe keTalAeka manuSyAne marachunA mukhamAMthI bacAvyA. " lakheche keesikaMdarazAha A prakAre hiMdustAnanA vaidhAnA camatkAra joi AzcaryamAM nimagna thaI gayA, ane potAnA lazkaramAM keTalAeka AryavaidyAne sAthe rAkhyA; eTaluja nahI paNa potAnA yU For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAnI hakImane hukama Apyo ke, sarpadaMzamATe athavA bIjA paNa duHsAdhya rogo mATe paNa e ghiAne puchI kAma karavAM. ahA, je DaoNkaTaro atyAre phekaTarI cikitsAmAM zaiva samAna manAya che, teo paNa sarpa daMzanA jhera nivAraNa mATe joIe tevA phatehamaMda nivaDayA nathI, te sarSa dezanA jhera nivAraNa mATe ApaNuM pUrvajo sArI peThe mAhetI dharAvatA, e zuM eAchA AnadanI vArtA che? vaLI caraka suzruta vagere mahAna ne yuropakhaMDa nivAsI vidvAno paNa bahu bhAna Ape che, ane tenI stutya cikitsAo mAna sAthe upayogamAM paNa le che. temaja A nI tiviMdhA, rekhAgaNita, aMkagaNita, bIjagaNita, trikoNamiti, vaiyAkaraNa, gAnavidhA, dharma-vedAntavidhA, padArthavijJAna, gavidhA, yuddhakaLA ane vAstuvidyAdi samasta vidhAo mATe tattvavettA guNagrAhI aMgreja vidvAne bahu uMce mata dharAve che, e ativarSaprada prakAra che. carakane arabI ane lATIna bhASAmAM tarajume paNa pUrva kALamAM thayela che yUnAnI cikitsAmAM ghaNokharo bhAga ApaNA Ayurvedane grahaNa karavAmAM Avelo che e viche " hijhaTI opha inDiyana liTarecarane lakhanAra phesara vaivara lakhe che ke"suzrute potAne graMtha racavAmAM yUnAnIonI cikitsA saMbaMdhI koi viSayane koI prakArathI AlaMbana karela che ema ekapaNa pramANa nathI, paraMtu yunAnIoeM sukRtanA matane grahaNa karela che, evAM ghaNuM pramANe hAtha lAge che." priya pAThakagaNe ! Ama lakhavAnuM prayojana e che ke, e ApaNuM vaidyakazAstranI pUrva kevI unnatI hatI, ke jene anya videzI jane hAtha karavA kALa dhananI puSkaLa AhutI ApatA hatA, teja vaidhazAstranI sthiti yunAnIono jerabhera dora cAlavAthI chinna bhinna thaI gaI ane tyArapachI hAla te tethI paNa vizeSa zocanIya dazA thai paDela che, thaI paDela che tenuM mukhya kAraNa to e che ke, hAlanA rAjAmahArAjAo vaidhazAstranA jANanAra vaidyano anAdara karavAthI vaidhazAstra bhaNavAmAM kaMTALo upaje, temaja jeonI pAse prAcIna vaidyaka gra hatA, teoe potAnA jIvatAM lagI te graMthane prakAzamAM lAvavA ane bIjAne te graMtha dekhADavA paNa IcchA na karI ane chevaTe tevA graMthe pANImAM gaLI gayA, udheI khAI gaI, ke gAMdhInI dukAne paDIkAM bAMdhavAnA khapamAM lAgI gayA. A prakAra thavAthI sArA sArA graMthane abhAva thaI gaye, ke teonAM nAma sivAya kazuM paNa jANavAmAM AvatuM nathI, tethI e uttama vidyAnA uttama vibhAgane lepa thaye; khare ja e AnI paDatInAM cikle nahIM, te bIjuM zuM gaNAya? vartamAna samayamAM caraka saMhitA, suzruta saMhitA, hArIta saMhitA. vA bhaTa (aSTAMgahRdaya), mAdhavanidAna, bhAvaprakAza, zAzadharacakradata, ane rasanA tathA yoganA keTalAka tho vidhamAna che, tadapi teo saMskRta bhASAmAM hovAthI tenuM rahasya sAdhAraNa manudhyathI samajAI zakAya tema nathI, tema vaLI te je moTA hovAne lIdhe AghApAnta lagI bhaNavA are! vAcI dhyAnamAM levA paNa kaThina thaI paDe che, athavA eTalA grantha kharIdI levA ke hAtha lAgavA paNa muzkela thaI paDe tema che, jyAre Ama che tyAre vadhazAstranuM pUrNa jJAna kevA prakAre saMpAdana thaI zake, ane jyAre vaidyakazAstranuM jJAna yogya prakAre-pUrNa prApta na thAya tyAre vaidha sivAya amUlya dehane lAMbA vakhata lagI paNa zI rIte TakAvI rAkhavA? je uttama vaiSe vidhamAna hoya te daravarSe hajAro manuSyo roganA bhoga thaI paDe che, ane For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dina pratidina nibaLa TukI AvaradAvALA thayA che te thavAno vakhata daSTi samIpa AvI ja nahIM, paraMtu ati dilagirInI vArtA che ke je dehathI alabhya lAbho prApta karI zakAya che, tevA uttama deha mATe ApaNe bedarakAra rahIe chIe, jethI dezonnati, dharmennati ke svajanonnati karavA bhAgyazALI thavAne samaya Avateja nathI, paNa je dehanuM pUrNapaNe saMrakSaNa karIe te e sarvemAM phatehamaMdI maLe che. kahevAno tAtparya eja ke je dehanuM saMrakSaNa karAze, te lekipha ane pAlaikika kAmamAM sarvaze vijaya meLavAze emAM jarA Azrarya jevuM nathI. vaLI saMsAranI sarva vastuo-strI, pula, dhana, dhAnya, ghara ke sajana vagere ne sukhadAtA samajIe chIe, te sarva varatuo jyAM lagI zarIra sukhI che, tyAM lagI ja sukhadAtA che, paraMtu je kaI prakArano roga utpanna thaye ke, te sarva sukhadAtA vastuo duHkhadAtA jevI jaNAya che. sArAMzamAM e ke sabhAne saMta vA paMpa. strI, dhanAdi nuM rakSaNa karavA karatAM paNa zarIranuM hamezAM rakSaNa karavuM eja uttama kArya che A uparathI cokhuM samajAya che ke, manuSya mAtrane jema bane tema samarata prakAre zarIra jema lAMbe vakhata nirogI paNe kAyama rahI zake tema yatna kare; arthata sArA anubhavI vaidyanI cikitsA upayogamAM laI ArogyamAM rahI purUSArtha karI jIvana gujAravuM eja A lekhano mukhya hetu che. agADInA samayamAM kriyA ane cikitsAmAM sArI peThe nipuNa ane uttama jJAtine jana heya te vaidyanI mahAna padavInA egya gaNAto hato ane tevAenija sammati pramANe rAjAmahArAjAe vartatA hatA, paraMtu hAla to ghAMcI, mocI, taLI, kAchIA, mALI, kALI ane evAja halakI kaeNmanA mAtra eka be davAonuM jevuM tevuM jJAna meLavI, ekAda jevAtevAnA hAthanI lakhAyelI vaidyanI copaDI vAcI nATakamAM thatA rAjAnI peThe pitAnA ja hAthe vaidyarAjanuM mAna dharAvI saMsAra sAgaramAM vihAra karatA zarIra rUpI vahANane tophAnI vAyarA rUpa thaI bUDADI denArA te duSTa lebhAgu veva nAma dharAvanArA vaidyakazAstranI ane vaidyanI padavInI mahattA gumAvavA satata udhama karI rahelA hovAthI atyAre dezI vaidha upara kevaLa azraddhA thaelI jovAmAM Ave che, ane paradezI vaidyo DaoNkTaro) nAM ja vakhANa karI karI bhakalAtA phare che e ochA saMtApanI vArtA nathI. paNa karavuM zuM che kAraNa ke je dhoraNa pramANe aMgrejone dhanAdinI sahAyatA maLe che, te dhoraNa pramANe ApaNA dezI janene sahAya maLatI na hovAthI teo joIe tevuM-vaidyakazAstra saMbaMdhI jJAna meLavI zakatA nathI. juo ke hAla thoDA vakhata upara jAmanagara nivAsI svargastha vaiidyarAja jaDubhaTajIe prAcIna vaidya graMthonuM adhyayana karI vaidyaviSayamAM uttama jJAna meLavyuM ane temaNe ghaNAMka rAjya taraphathI paNa uttama sahAyatA meLavI hatI ke, temaNe keTalIka vakhata sArA sArA DaoNkaTaro ke jeo daradIne sAjo karavA nirAza thaelA teonA maMDaLamAM daradione sAjA karavA mATe ja DubhaTajIe uttama mAna meLavyuM. kahevAnuM eja ke rAjA-mahArAjAo ke saMgrahasthA taraphathI jo dhanAdinI sahAyatA maLe, ane vaidhazAstranI parIkSA ApyA vagara vaidhanuM pada dharAvI zake tema thAya te, puna: AryanI jAherajalAlI dezAMtara lagI jhaLakI nikaLe, emAM jarA saMdeha jevuM nathI, paraMtu lakSamAM koNa le che ? - AryabAdhe hAlamAM zrImAna bhAratezvarInA pratApe aneka vaivA kabaddha gra chapAIne prakaTa thayA che ane haju paNa prakaTa thatA jAya che, paraMtu te prakaTa thaelA jhapaikI For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekapaNu evA anya nathI ke je granthanA vAcavAthI dhaNuAka granthAnA sAra sugama rIte sarja jatAnA samajavAmAM Ave; kemake saMskRta bhASAnuM jJAna sarve janate na heAvAthI tevA ati upayogI granthA paNa temane upayAgI na jAvAthI te kAryasiddha karavAnuM bhAna meLavI za kyA nathI. A amRtasAgara urphe pratApasAgara ke je amRta-pratApanA sAgararUpa pacIza'tarage| ane vividha viSayarUpa ratnAe karIte yukta granthe zrIman jepurasidheza mahArAja rAja rAjezvara zrI savAI pratApasihujIe vartamAna sabhayanA manuSyAnAM kada, AvaradA ane agni baLa joI jagat mAnanIya caraka, suzruta, vAgbhaTa, AtreyasahitA, hArItasaMhitA, dhanvaMtarIsahitA, vRMda, bheMDa, bhRgusaMhitA, mAdhavanidAna, bhAvaprakAza, vaidyavinAda, vaigharahasya; cakradatta, rUdradatta, kAzinAthapatti, rasasuMdara, rasarAja, vaigharatna, vaidhavallabha, vaighAmRta, vaighANuva, sArasagraha, zAdhara, rasamajarI, kumAratatra, gArIkAMcalikA, kALajJAna, rasasidhu, rasaratnapradIpa, yogaciMtAmaNi, yeAgataraMgiNI, yogazata, yeAgaranAvaLI, vaighajIvana, taMtraRRpacAra, jvaratimirabhAskara, sannipAtakulikA, vaidhakutuhala ane gerakhapaddhati, vagere vagere graMthenuM dohana karI potAnI jAte te prayAge anubhavi te yoga ane nidAnanA saMgraha karI jepurI bhASAmAM A grantha nirmANu karyo. ane A graMthanuM adhyayana karI ke avalokana karI je je jane e nidAne ke cikitsA upayegamAM lIdhI te te jAne sarva satya jaNAi, jethI gheADAja samayamAM amRtasAgara graMtha upara samasta AryavaidyanI vRtti AkarSAi, tethI te graMtha teja bhASAmAM pAi prakAzita karyA, jema jema A grantha AryajAnA paricayamAM AvatA gayA, tema tema tenA upara vizeSa mamatA vadhatI gai eTalA lagI vadhI paDI ke mAtra TuMka vakhatamAM jepurI bhASAmAM, rajavADI bhASAmAM ane hiMdI bhASAmAM tathA gujarAtI bhASAmAM uparA upara AvRti chapAI ane khapI jatAM punaH te granthanI mAgaNI thavA lAgI, eja tenI uttama pUrNatAne ane lokapriyatAnA dAkhalA basa che. sAhebe ! hajAra prate TuMka vakhatamAM khapI gai, e ochA AnaMdanI vArtA nathI; paraMtu temAM eka zecanIya prakArane janma e maLyA ke-granthakattA zrIyut pratApasiMhajIe je je grantheAmAMnA prayoga grahaNa karelA hatA, te te granthAnAM nAmeA sahita pramANeA ApyAM hatAM, paNa jaNa jaNanA DAhApaNu pramANe AvRtIe pAvAthI tete pramANe DahoLAi gayAM; arthAt je auSadha mATe lakhyuM keA auSadhaprayoga bhAvaprakAzamAM che; paraMtu aksAsanI vAttA ke te AdhaprayAga te granthamAM maLeja nahIM. A uparathI granthakattAnA je amulya parizrama ane atyuttama hetu hA, te padadalita thai paDayA. jue ke rajavADI bhASAmAM tathA jepurIbhASA vagere bhASAmAM prakaTa thaelA amRtasAgara grantha viSenI bhUlo dAkhalA tarIke atra darzAvIe chIe, je kSaya prakaraNamAM za'khavaTIneA pADe che, te mATe yogataraMgiNInuM pramANa Apela che, paNa te pA yeAgaciMtAmaNImAM che. heDakI prakaraNamAM bIjorAnA rasa, madha ane saMcaLa sahita pIvAnA je prayAga che, te vaidharahasyamAM che ema lakhela che, paNa te vaidharatnamAM che. bhRgI praka raNamAM vajanuM cUrNa madha sAthe sevana karI upara dUdha bhAta jamavAne prayAga yogataraMgiNImAM che ema lakhyuM che, paNa te vaidharatnamAM che. gulma prakaraNamAM kumAryAsava bhAvaprakAzamAMthI grahaNa karela che ema lakhyuM che, paNa te pATha bhAvaprakAzamAM cheja nahIM. unmAda prakaraNamAM vizvAdhacUNanA pAThamAM AdimAM muMDa sivAya pADe lakhela che. are! keTalAka dAkhalA ApavA. evA For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org e aneka pAThA ochAM vadhatAM ApaDe? sahitache, ane koi granthane khadale kAi granthanuM pramANa ThavI dIdhela che, paNa jeje graMthamAMnA pAThanuM pramANa hoya te te graMthamAM te pAThe che ke nahIM, te tarax koi paNa prasiddha kattAe ke lekhake dhyAna Apelaja nathI e zuM e zeAkanI vAttA che? 1 vaidhak viSaya ke je manuSyanA jIvanA AdhAra bhUta che, temAM jarA pheraphAra thAya te tethI manuSyanA amulya dehamAM vicitra banAva are! maraNane zaraNu thavAnA samaya Ave, tevA viSaya mATe paNuM zuM khedarakArI rAkhavI ? Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "" je pramANe hiMdi, rAjavADI ane jepurI bhASAmAM gaDabaDa cAlI, teja pramANe erasada tAlukAkulanA AsisTaMTa mAstara tribhuvanadAsa giridharadAsa khabhAtie paNa gaDabaDa sahita gujarAti bhASAmAM A graMtha prasiddha karyo, paNa te doSo TALavA upara temane paNa lakSa dorAye nahIM. ahA ! prasiddha kattAnI keTalI badhI ane kevI bekALajI ! ! jyAre A pramANe dareka jaNAnI dareka AvRttiyA amArA jovAmAM AvI, tethI amArA manamAM evA vicArane janma maLye ke " A uttama granthane lAgelA mahAna doSo koi paNa prakAre dUra thAya tA, tethI prajAne atilAbha maLe, paNa jo AmanI Ama bhUlo kAyama raheze, te hajAro lAkheNA jIvA maraNane caraNu thaze; athavA A granthaneA lekha satya na paDavAthI dezI ganyA gappAMthIja bharapUra che, evuM phalaka uttama granthamAM AreApaNu thaze. Ave. vicAratA upanna thayA, paNa te vicAranA sadhaLA AdhAra te tenAM sAdhanA arthAt vaidyanA niyamonA jANanAra lekhaka tathA asala jInI pratA upara rahelA hatA, paNa udyamane eka sA vaLagI rahevAthI zuM vastu prApta thatI nathI ? sarve thAya cheja ! eja niyama 5mANe manuSyayana ane izvara kRpAthI eka jepuranA rahisa lekhaka pAsethI hastalikhita junI amRtasAgaranI prata maLI AvavAthI amane atyaMta AnaMda thayo, paNa vaidhak viSayanA jJAtA lekhakanI khoTa pUrI paDI nahatI, tethI keTalAeka vakhata te mATe zeAdha jArI rAkhyA, jethI parama kRpALu paramAtmAae te pazu umeda pUrI pADI, eTale ke vaidhak viSayavettA pUrNacaMdrazarma dvArA A granthanuM zuddha-sarala gujarAtI bhASAmAM granthakattAe je je prayoga mATe jeje anyanAM pramANA ApyAM hatAM, te te graMthAnA zlokA sAthe pATha meLavI banatI kALajIe bhASAMtara taiyAra karAvI chapAvI Aryajana samudAya samakSa rajU karyuM che, jo ke A vakhate prathama prayAsamAM je je granthe hAtha lAgelA nathI, te te granthA je harinI icchA khalavAna haze teA dvitIyAvruti vakhate ekatrita karI prabhu prasAdathI sabharata pAThAnuM sa zAdhana karI zakAnuM nivAraNa karavA cukIzuM nahIM. AzA che ke dakSa parIkSa janA A amArA aparimita zramane lakSamAM lai, A pratyek gRhasthAne aMgikAra karavA ceAgya granthanA Adara karaze evI amArI pu:na pu:na savinaya prArthanA che. viSa banena amadAvAda } prakaTakatA. vijayAdazamI, mArA kAne t For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sahaja sucanA. -00 - vAcakavargane vidita karavAmAM Ave che ke A granthamAM pratyeka pATha lakhela che te jyAMthI zarU thayA tyAMthI mAMDIne jyAM lagI amuka granthanuM blAkanA TAIpamAM nAma na Ave tyAM lagI te upara darzAvelA sarva prAge te ja blAkanA nAma vALA graMthamAM che ema samajavuM. ane je judA judA granthanA haze te, te proga pUrNa thayuM ke turata te te graMthanuM nAma blAmAM darzAvela hazeja je pAThanuM pramANa hAtha lAgela nathI, athavA je pATha je graMthamAM haze paNa te graMtha nahI maLe tevAthI te pATha mATenI zaMkA dUra na thaela tethI tevA pATha zarU thatAM ane pUrNa thatAM " " A pramANe sarvatra nizAnI Apela che, mATe tevA pAko mATe anubhavi vaidyanI salAha levA mArI khAsa bhalAmaNa che. ane pratye vAcaka jone paNa upara darzAvelI sUcanA khAsa dhyAnamAM rAkhavA paNa mArI bhalAmaNa che. bhASAntara karta. - -00o- - - - For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara graMthanI viSayAnukramaNikA. pRSThaka " - 15 karma vicAra viSaya. paSaka viSaya. maMgalAcaraNa , , 1 | nADI parIkSA : . . 14 taraMga 1 le, mUtra parIkSA svapina parIkSA graMthano upakrama . | netra parIkSA vadha kone kahe? ... " | mukhya parIkSA yogya ane ane ayogyane vicAra 3 | - ' jIbha parIkSA auSadha levAno samaya . * ' 4 { maLa parIkSA kayA SaDanA badalAmAM kayuM evaDa levuM ? ,, '" | zabda tathA sparza parIkSA evadhAdinAM pramANa . | lAMbI AvaradAvALA rogInAM cihe.. telanI paribhASA .. >> TukI AvaradAvALAnAM lakSaNe . kaliMga dezanI paribhASA ! dUta parIkSA svarasane vidhi . zakuna parIkSA himano vidhi deza vicAra baMdha karavAne vidhi . " | kALa vicAra phaTa karavAnI vidhi .. " | avasthA vicAra kalka karavAno vidhi ... artha vicAra cUrNa karavAne vidhi ... cUirNane puTa devAne vidhi agnibaLa vicAra puTapAkane vidhi che . kavAtha karavAne vidhi .. | sAdhya roganI parIkSA * * avalehane vidhi .. 1 asAdhya rogInI parIkSA .. goLIo karavAne vidhi | kevA rogInI cikitsA na karavI!... dhI tathA tela pakavavAne vidhi . | vevane tyAMthI auSadha lAvavA tathA saMdhAna-Atho karavAnI rIta - 10 | auSadha khAvA vakhate kema vartavuM? Asava tathA ariSTane vidhi ... ,, | vyAdhinA cAra prakAra auSadhIono dIpana pAcanAdi prakAra cAra prakAranA vega rokavAthI thatI evaDa eTale zuM ? ane te evuDa kayA rogapatine vicAra . . 23 ThekANanuM, kaI vakhate tathA kevI rIte levuM? tene vidhi.. ... ... 12 svAbhAvika hitakArI padArtho kyA kyA che , taraMga 2 je. svabhAvika ahitakArI padArtho kayA che? , tAvanI utpatti, mUrti, saMkhyA tathA eka ekanA saMyogathI thatA ahita | nidAna saha saMprApti * 25 kArI padAtha ... . ,, tAva mAtranAM sAmAnya lakSaNa , ' , cikitsAnuM lakSaNa tathA tenI rIta.... 13 tAva AvatAM pahelAM zuM zuM lakSaNa thAya?, Adhi tathA vyAdhino vicAra.... .... ! vAyunA tAvanA lakSaNa roganI parIkSA keTalA prakAre karavI tAva mAtranA sAmAnya upAya che For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara, - - pRSThaka. viSaya. pRSTAMka. viSaya vAyunA vAvanA upAya. cittabhrama sannipAtanAM lakSaNa . vAyunA tAva upara hiMgulezvara rasa. cittabhramanA upAya pittane vAvanAM lakSaNo karNika sannipAtanAM lakSaNa che. pittanA tAvanA upAya. ... .. kaNikanA upAya : kaphanA tAvanA lakSaNa .... .... che. kaMThasujja sannipAtanAM lakSaNa .. kaphanA tAvanA upAya. . . ra | kaDakubajAnA upAya ... vAyu pittanA tAvanAM lakSaNa. . tera jatinA sannipAmAMthI kyA sAdhya. vAyu pittaja tAvanA upAya. ... ane kayA asAdhya che? . vAyu kaphanA tAvanAM lakSaNa.. sannipAtanA samuccaya upAya .. , vAyu kaphanA tAvanA upAya. * ... pAchaLa kahelA AThe jAtinA tAvanA upAya kapha pittanA tAvanAM lakSaNa AgaMtuka tAvane prakAra ... kaphe pittanA tAvanA upAya zastra prahArathI utpanna thaelA AgaMtuka sannipAta tAvanI utpatti, nidA tAvanAM lakSaNa * * * tenA upAyo.. ... ... . tathA lakSaNa . .. sannipAtanA tAvana" upAya kAma, kepa, zeka, bhaya ane bhUtAdinA , . " bhayaMkara sannipAtanA upAya . 32 AvezathI utpanna thaelA tAvanAM lakSaNo teonA upAyo ' ' . "13 jAtA sannipAtanAM nAma tathA te . . . . keTalA keTalA divasa lagI rahe ... bhUtane dUra karavAnA maMtre 4 33 sannipAta rogInA sAmAnya upAya abhicAra ke abhisApathI AvelA tA . vinAM lakSaNe ' * saMdhiga sannipAtanAM lakSaNa * tenA upAya , ' , , saMdhiga sannipAtanA upAya viSamajavaranAM lakSaNa .... zItAMga sannipAtanAM lakSaNa viSamajavaranA upAya , zItAMga sannipAtanA upAya junA tAvanAM lakSaNa tadika sannipAtanAM lakSaNa " | jIrNa-junA tAvanA upAya taMdrinA upAya " | ajINanA tAvanAM lakSaNa pralApaka sannipAtanAM lakSaNa 4 ajIrNa tAvanA upAya pralApakanA upAya... .. rASTIvi sannipAtanAM lakSaNa . | duSTijvaranAM lakSaNa * * daSTivaranA upAya .. rASTavinA upAya che. * bhagnanetra sannipAtanAM lakSaNa che. " | lehI vikArathI thaelA tAvanAM lakSaNa tenA upAya , bujhanetranA upAtha ... >> | maLajaranAM lakSaNa. .. ... 45 abhinyAsa sannipAtanAM lakSaNa | garbhiNIne tAvane upAya , abhinyAsanA upAya e " | sUtikAzvaranAM lakSaNa .. jIhaka sannipAtanAM lakSaNa | sUtikAnA upAya chaThakanA upAya , bALakanA tAvanA upAyo aMtaka sannipAtanAM lakSaNa kALajavaranAM lakSaNa rUha sanipAtanAM lakSaNa kALajavaranA upAya dAhane upAya che che tAvanA daza upadrave . For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anukramaNikA. * viSaya. pRSTAMka, viSaya. pR . tAva ane jhADe banne eka vakhate saMgrahaNI-grahaNI roganI saMprApti thayAM hoya teonA upAya ... , grahaNanuM saMkhyApUrvaka sAmAnya lakSaNa che, tAvanA upadravanA kamavAra upa.... ,, vAyuthI thayela grahaNanuM nidAna tathA saM. tAva AvatuM baMdha thavAnAM lakSa 47 | prAptipUrvaka lakSaNa '... + 56 tAva Avate baMdha thayA pachI kema vartavuM? , vAyunI grahaNanA upAya - 5 navA tAvavALAne' ane junA tAvavALAne zuM ! pittathI thayela grahaNanuM nidAna tathA zuM phAyadAkAraka che? , saMprAptipUrvaka lakSaNa - 2 - save jAtanA tAvavALAne phAyadAkAraka zuM che? 48 | pittanI saMgrahaNInA upAya . * tAvavALA rogIna mATe agatyanI sucanA. kaphathI thaelI saMgrahaNInAM nidAbhUrvaka saMprApti tathA lakSaNa * * 57 kaphanI grahaNInAM upAya - taraMga 3 jo. - - traNe devanI grahaNInuM nidAna tathA sa atisAra-jhADAnA reganI utpatti 50, prAptipUrvaka lakSaNa ... " " ) atisAra thavAno hoya tyAre zuM zuM thAya che? - traNe dezanI saMgrahaNInA upAya -- " atisAranI saMprApti, sAmAnya svarU - AmavAyunI saMgrahaNInAM lakSaNa , 58 5 ane saMkhyA * saMgrahaNanA bhedarUpa ghaTIyaMtranAM lakSaNa vAyunA atisAranAM lakSaNa " ! saMgrahaNInA vizeSa upAya . - >> vAyunA atisAranA upAya " saMgrahaNI rogInAM pApa a' 58 pittanA atisAranAM lakSaNa atisAra ane saMgrahaNI mATe vizeSa pittanA atisAranA uwya " sUcanA - * * kaphanA atisAranAM lakSaNo - gudAnA masAnI utpatti, nidAna tathA che, kAtisAranA upAya * [ saMkhyA * * * - 3 sannipAtanA AtasAranA lahI * >> ! arbanuM pUrvarUpa + + sannipAtAtisAranA upAya. * para vayanA enA lakSaNa .... | vAyunA arzanAM lakSaNa * zekathI thaelA atisAranAM lakSaNa. , | vAyunA arcanA upAya * * * kAtisAranA upAya. ... ...' , | pittanA arzanAM lakSaNa.. AmathI thaelA atisAranAM lakSaNa.' , " lohInA anAM lakSaNa - AmAtisAranA upAya . * che ! , pitta ane lehInA masAnA upAya pAkI gaelA atisAranA upaya... 53 kaphanA anAM lakSaNa - . atisAra sAthe seje hoya tenA upAya , kaphanA anA upAya .. . . maraDAnAM samApti pUrvaka saMkhyA saha lakSaNa, traNe doSanA arthanAM lakSaNa maraDAnA urSAya , . .. 54 traNe dezanA arcanA upAya sadhaLA atisAranA upAtha . samasta arcanA upAya atisAra rogIne zuM zuM upayogamAM levuMane zuM zuM na levuM? ... sAdhyAsAdhya arthanAM lakSaNa che, arzagInAM pathyApathya - atisAranAM asAdhya lakSaNa .... | atisAra maTayAnAM lakSaNa ... ! For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 4 ) ... viSaya. taragAthA. bhAgni, tIkSNAgni, viSamAgni ane samAgninAM lakSaNe bhasmaka rAganI utpatti, suprApti ta cA lakSaNa ajIrNa rAganI utpatti ajIrNanAM sAmAnya lakSaNa tathA saMkhyA pratyeka ajIrNanAM lakSaNA vicikA, ALasa ane vilAbekAnAM lakSaNA 4.2 ajIrNa maTayAnAM lakSA ajINuM saeNganA upAya......... vibhUcikA ( kAlerA ) nA upAya aLasa tathA vila'khikAnA upAya ... mIrAganAM nidAna tathA saMkhyA jenA peTamAM kramI utpanna thayA hoya tenAM lakSaNA mIrAMganA upAya ' gharamAMthI krUra jIvajaMtu vagerene nAza karavAnA upAya pAMDuroganI nidAnapUrvaka saprApti... pAMDuroga thayA pahelAM thatAM cinhA. pAMDuroganAM lakSaNa pAMDuroganAM asAdhya lakSaNo kArAganI nidyAnapUrvaka saMprApti kamaLAnAM lakSaNa, bheda tathA ariSTa sinhA halImakanAM lakSaNA pAMDuroganA upAya pAMDurAgInAM pathyApathya..... 200 ... ... ... varga pAMcame. rakatapittano niAnapUrvaka saMprApti. rakatapittanuM pUrvasvarUpa. rakatipattanAM lakSaNu. raktapittanA upadrave.. raktapittanAM sAdhyasAdhya. lakSaNo www.kobatirth.org ... amRtasAgara pRSTAMka, '* L 29 Ja 33 74 * 99 78 | 31 * pura " .. 22 1 27 33 " .. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSaya raktapittanA upAya. *** kSayaroganI saMkhyA, utpatti, nizcana. tathA sa MprApti saha lakSaNuM. kSaya-rAjarAganuM pUrvasvarUpa kSayaroganAM lakSaNu. kSayanAM agyAra svarUpa. kevA kSayarAgInA upAya karavA ? tyAgInA jIvanano adhi. kuvA kyare gInA upAya na karavA ?. cha zASanA prakAra. heDakInuM sAdhyAsAdhyapaNuM heDakInA upAya zvAsanAM nidAna tathA saMkhyA .. ... ukta thavAnAM mukhya kAraNA kSayanA upAya kSaya rAgInAM sevyAsevya. udharsanAM nidAna, sa'prApti, sAmAnya lakSaNuM tathA saMkhyA. udharasa thayA pehelAM thatAM cinha udharasanAM lakSaNa udharasanuM sAdhyAsAdhyapaNu zvAsanuM pUrvarUpa zvAsanuM svarUpa pAMca zvAsanAM pRthaka pRthaka lakSaNe zvAsAnuM sAdhyAsAdhyapaNuM zvAsa roganA upAya For Private And Personal Use Only ... udharasanA upAya udharasa regInAM pacyApacya hukInAM nidAna, saMprApti tathA saMkhyA. heDakInuM sAmAnya svarUpa heDakInAM pRthaka pRthaka lakSaNo ..... ... ::: ... *** zvAsa regIne aMgIkAra karavA ane na karavA ceAgya vastuo NFO: targa ThTho. svacchedanAM nidAna tathA sakhyA. svarabhedanAM lakSa pRSTAMka. 2. ... (3 27 94 "" 1) , demo * '' ya. "7 91 "7 1 ka 39 27 OM rada * 23 9 6 TATa 23 #2
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anukramaNikA. pRddhAM. viSaya. pRSTAMka. | viSaya. svabhedanuM sAdhyA sAdhyapaNuM . 100 | dAhanAM nira-nirALa lakSaNe. svarabhedanA upAya dAhonuM sAdhyA sAdhyapaNuM arUcinAM nidAna tathA saMkhyA .... 101 dAhanA upAya ... " arUcinAM lakSaNa unmAda eTale zuM? arUcinA upAya *** 102 ? unmAdanAM nidAna tathA saMkhyA . ulaTInAM nidAna, saMprApti tathA saMkhyA. 103 unmAdanI prApti. ulaTInuM pUrvarUpa tathA sAmAnya lakSaNa che unmAdanuM pUrvasvarUpa ... ulaTInA upadrava . 104 ! unmAdanAM sAmAnya lakSaNa.... ulaTInuM sAdhyA sAdhyapaNuM , , unmAdenAM nidAna saha lakSaNa . ulaTI upAya. unmAdanuM asAdhyapaNuM che. tarazanI nidAnapUrvaka saMprApti tathA saMkhyA 105 | deva tathA bhUtadinA unmAdanAM lakSaNa tarazanuM svarUpa. y pavitra devanA AvezavALAnAM lakSaNa tarazanAM lakSaNe 106 asura devanA AvezavALAnAM lakSaNa , tarazanA upadrava tathA ariSTa | gadharva, yakSa, pitA tathA satinA Aveza tarazanA upAyo ... ... , vALAnAM lakSaNa. mUchanI nidAna pUrvaka saMprApti tathA nANakSetrapALa, mAtA, kAmaNa-->NA, zAkinI sAmAnya lakSaNa ane saMkhyA.. 107 kinI,tathA rAkSasa,brahmarAkSa ane avagati mUcchAnuM pUrvarUpa .. .. 108 ! AnA AvezavALAonAM lakSaNa. 119 sarva prakAranI mUcchIonAM lakSaNe. " | deva Adino Aveza thavAne vakhata... 1ra0 mUcha, bhrama, nidrA, saMnyAsa ane taMdrA | deva Adine praveza manuSyanA zarIramAM thAya che eomAM zuM taphAvata che? ... 108 mUcho vagerenA upAya paNa praveza thatAM kema dekhAtA nathI ? | unmAdanuM asAdhyapaNu.... ... " unmAdanA upAya. . . taraMga sAtame, bhUtAdine dUra karavAno maMtra ... 121 madhano svabhAva. .. 120 kinI bolAvavAne maMtra. ... madha pIvAne vidhi ... 111 | DAkinI bolAvavAne maMtra. . kone madirA pIvI ane kone na pIvI? , bakinIne prahAra lagAvAne maMtra , madAtyaya roganAM lakSaNo che. 112 DAkinIne deva dUra karavAne maMtra . 123 madhathI utpanna thanArA vikAro , DAkinI vagerenA de dUra karavAnA yaMtra. 23 madAtyAyanAM asAdhya lakSaNe. .. hAjarAyata maMtra, ,, ,, bhadhAtyAyanA upAya. * ... hAjarAyatane yaMtra. . .. 124 pAnAvizvama tathA dhaturAnAM phaLa khAvAthI, mRgIraganI nidAnapUrvaka saMprApti tAbhAMga pIvAthI, jhera khAvAthI, kodarA thA saMkhyA.... " khAvAthI, sepArIthI, nAgaravelanAM pAna mRgInuM pUrvarUpa. . khAvAthI, jAyaphaLa ke behaDI khAvAthI mRgInAM sAmAnya lakSaNa .. bhada thaye heya tenA upAya - 113-114 ! judA judA deSanA kepathI thaela dAhanA keTalA prakAra che? ,,! mRgInAM lakSaNe. 122 For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara viSaya pRSTAMka, viSaya. pRSTAMka. mRgInAM asAdhya lakSaNe. , yogya padArtho. mRgI AvavAnA vakhatano avadhi. 1ra6 | pittanA vyAdhionAM nidAna. ...15ra magIna upAya. ** .. | pittanA raMgenI saMkhyA.. .. mRgIrathInAM pathyApathya... * 127 pittanA rogonA sAmAnya upAya... kaphanA rogonAM nidAna... " kaphanA rogonI saMkhyA. ... .. taraMga AThame. karanA regenA sAmAnya upAya che. 154 vAyu saMbaMdhI roga utpanna thavAnAM mukhya kAraNa. ... 128 vAta vyAdhionI saMkhyA. .. 'taraMga dazame. 84 vAta vyAdhinAM judAM judAM lakSaNo. 128 vAtarakatanAM hetu. . . 155" vAyunuM sAdhyA sAdhyapaNuM... . 131 vAtaraktanuM saMprApti saha pUrvarUpa. ... vAta vyAdhinA samuccaya upAya... , vAyunI adhiktAvALA vAtaraktanuM la. 156 pratyeka vAyuroganA judA judA upAya. lehInI adhikatAvALA , sAta dhAtuomAM prApta thaela vAta pittanI adhiktAvALA.' , vyAdhinAM lakSaNo. ... ... 138 kaphanI adhiktAvALA tathA dvi-vide bIjA prakAranA sthAnakenA bhedathI nA vAta1nuM lakSaNa.. * vAta vyAdhionA bheda tathA teonA hAthamAM vAtakRta thAya tenuM lakSaNa... upAyo. ... ... ... vAtatanA upadravo. .. 140 saghaLA vAyurogamAM kaSTasAdhya keTalA che? 141 vAtarakatanuM sAdhyA sAdhyapaNuM. ... vAta vyAdhinA sAmAnya upAya. ... vAtaraktanA upAya. * * , vAyu rogInAM padhApa.... vAtaraktanAM pathyApathya. ... ... zIganAM nidAna tathA saMkhyA vAyunA zULanAM nidAna, saMprApti saha, taraMga navama. | pittanA zALAnAM nidAna saMprAptisaha lakSaNa , UrUstabhanA nidAna ane saMprApti kaphanA zaLanAM nidAna prAptisaha lakSaNa. , pUrvaka lakSaNa... .. ... 147 Ama ane nirAma mULanAM lakSaNo UrUstaMbhanuM pUrvarUpa. * * babe dethI thaelA zaLanAM lakSaNe. 160 ustaMbhanuM svarUpa. . . pariNAma zULanAM nidAna saMprApti saha UrUstamanAM sAdhyA sAdhya lakSaNa : 148 lakSaNe. UrUstaMbhanA upAya. * * * * * .. * rUrataMbha upara pathyApathya. ... annadrava LanuM lakSaNa . ... AmavAtanI nidAnapUrvaka saMprApti. , zaLanA upadravo. .. AmavAtanAM lakSaNa. . . 144 zuLanuM sAdhyA sAdhyApaNuM.. AmavAtanA upAya. .. *** zaLanA upAya.... . Ama vAyunAne sevavA tathA nA sevavA ! zIrogIna sevyAsevya.. - 16 ne 158 For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anukramaNikA ( 7 ) viSaya. paTAMka, viSaya. pRSTAMko taraMga agIA, deva bhedothI mU chanA judA judA bheda. .. udAvatAM nidAna. ... patharI tathA kAMkarInA upadra. .. 181 ... >> | mUtrachane upAya. ... judA judA vegane rokavAthI thatA .. ,, judA judA udAvatanAM vizeSa lakSaNo.. , matraghAta roga thavAnAM mULa kAraNe. 183 udavartanAM nidAna, saMpApti tathA lakSaNo. 166 | tera jAtinA mUtraghAtanAM kramavAra lakSaNe. , mUvAtanA upAya . udAvartanAM sAdhyA sAdhya lakSaNa. ... 167 184 ApharA roganAM sAmAnya lakSaNa... patharInAM nidAna tathA saMprApti ane lahANa. 186 " patharInuM pUrvarUpa. eka pachI eka udAvatanA tathA A .. *** patharInAM sAmAnya lakSaNa. pharAnA upAye. ... .. ... , ? gulama roganA nidAna tathA sAmAnya la. 16 | judA judA denAladhe thaelI patharIgulmoga kayAM kyAM thAya che? ... , onAM judAM judAM lakSaNe. * kAMkarI tathA retInA upadrave. gulmanAM lakSaNa tathA pUrvarUpa. ... * kevA kAraNothI gulmaroga utpanna thAya che? 170 patharanuM asAdhyapaNuM. ... vAyu gaLAnuM lakSaNa. .. patharInA upAya ... ** pittathI thaelA goLAnuM nidAna. . patharInA rogInAM pathyApathya. 188 pittathI thaelA goLAnuM lakSaNa. ... prameha thavAnAM mULa kAraNo. kaphathI thaelA geLAnuM nidAna. ... traNe doSanA pramehonI saMprApti tathA | pAsenAM nidAno. kapha gulmanAM lakSaNa. .. pramehanI saMkhyA. gulmanA asAdhyapaNAnuM lakSaNa. ... .. pramehanAM nAma. ... gulama roganA upAya. * * gulma regInAM pathyApathya... pramehanuM pUrvarUpa. ... .. pramehanAM sAmAnya lakSaNa. biralanuM svarUpa. ... .. kaphanA daza pramehanAM lakSaNa baralanAM nidAna, saMprApti tathA lakSaNa. judA judA doSathI thaela balanAM ( pittanA cha pramehanAM lakSaNa. . judAM judAM lakSaNa. . .. 176 ! vAyunA cAra pramehanAM lakSaNa. . 141 yakRta tathA balanuM sAdhyAsa dhyapaNuM , ! pramehanA asAdhya lakSaNa barala maTADavAnA upAya... . AjInA mata pramANe vizeSa 6 hoganAM nidAna tathA saMprApti pUrvaka li. 178 | pramehanAM lakSaNa. . ... pratye hoganAM judAM judAM lakSaNe. pramehanI daza pIDikAnAM nAma tathA lakSaNa. 142 hRdyoganA upadravo. * "! prameha paDikAonuM asAdhyapaNuM tathA * * hoganA upAya. ... ... 17, te tenA upadrava.. ... ... 182 pramehanA upaye. hRddhAgInAM pacyApaccha. | AyajInA mata pramANe pramehanI pI DikAonI saMprApti lakSaNa tathA upAya. 196 - taraMga bArame. prameha rogInAM pathyApathya. bhatraka7nAM nidAna tathA saMprApti pu- prameha maTI gayAnAM cinha. * A vaka sAmAnya lakSaNa ,. 180 . For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (8) amRtasAgara. viSaya. puNAMka viSaya. taraga terame.. taraMga cidamo. dareganAM nidAna tathA saMprApti. 147 sojAnuM nidAna. ... .. meda vadhyAthI thatAM lakSaNe. * 18 sejAnuM pUrvasvarUpa. . . 208 menuM sthAna ane tenAM karyo. * >> sajAnI saMprApti tathA sAmAnya lakSaNa che thaLAnAM lakSaNo. .. * che vAyunA sajAnAM lakSaNa.* * medaroganA upAya. ... ... { pittanA sejAnAM lakSaNa... - che parase tathA zarIranI durgaMdha dUra kara- kaphane sejAnAM lakSaNa.. - vAnA upAya.... . babe tathA videzathI utpanna thaelA kAzya roganI utpatti ... . sejAnAM cihe. ... ... bahu kSINapaNanAM lakSaNa. . abhighAtathI thaelA sejAnAM lakSaNa. ati kSINupaNAthI thatA rogo 20 jherathI thaelA sejAnAM lakSaNa keTalAeka dekhItA durbaLapaNa baLa sejAne upadravo. vAna ane keTalAka dekhIte jADA pa sejanuM sAdhyAsAvyapaNuM. zu kamatAkAtavALA hoya che tenuM sejanA upAye. .. zuM kAraNa? . .. * * sejanA sAmAnya upAya ... kSANapaNanA upAya . . sejA rogInAM pathyApathya. * asAdhya kSINatAnAM lakSaNa . vadhavalanuM nidAna tathA saMkhyA... , udararogonuM nidAna. ... . peTamAM thanArA ragenI saMprApti. ... vadharAvalanI saMprApti. . .' 212 . 22 sAte prakAranI vadharAvaLanAM lakSaNa udararoganuM sAmAnya svarUpa. , udararogonAM pAsenAM nidAna tathA saMkhyA. , aMtargaLanI utpatti ane lakSaNa. , vAtodaranAM lakSaNa che. aMDavRddhinuM asAdhyapaNuM... . 213 pittadaranAM lakSaNa. * aMDavRddhi-vadharAvaLanA upAya. ... kodaranAM lakSaNa. aMDavRddhivALA rogInAM sevyAsevya. * sannipAdaranAM lakSaNa ... badanI utpatti thavAnAM kAraNa. ... plIdaranAM lakSaNa. badana upAya.. * ... . baddha daranAM lakSaNa gaLageDa eTale ? .. che. ... kSadaranAM lakSaNa. gaLageDanI prApti. .. .. vRkodara-jaLodaranAM lakSaNa aMtara tathA bAhAra vidhionuM sA udagonuM sAdhyA sAdhyapaNuM dhyAsAdhya paNuM.... ... vAtadaranA upAya. geLA ane vidradhimAM zo phera che ?... 225 * pitAdaranA upAya. * vidhi pAke che tenuM kAraNa zuM ? , kaphadaranA upAya. vidhinA upAya. ... ... ... ' , sannipAdaranA upAya. .. vaNanA sejAnuM saMkhyA pUrvaka sAmA udararoge upara chAzanuM sevana. nya lakSaNa. . .. ****** jaLadarane upAya. *** traNasothanuM vizeSarUpa, . . udararogInAM pathyApathya..... ... .. ra07 na pAkelA vaNasethanAM cinha ... pAkavA AvelA vaNasethanuM lakSaNa. 2 For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anukramaNikA, pRSTAMka. viSaya, pUchaka viSaya. pAkI gaelA vaccenAM ciha. ... 22 paDothI phADavAno prakAra.... .. 233 pAkelA vaNamAMthI parU na kahADe te tethI | sojAne dabAvI rasI kAhADavAnA upara. 234 thatI aDacaNo. .. .. 227 me traNane sApha karavAnA upAya. ... . vraNa kAcuM pAkuM hevAnAM lakSaNe oLakhavA- . traNamAM aMkura lAvavAnA upAya. .. 235 mAM vaidhanI thatI parIkSA. ... , . traNamAM jIvAta paDI hoya tenA upAya.., traNanA be bhedano vicAra. ... traNanI kharaja maTavAne tathA vaNa vAyuthI, pittathI, kaphathI, ane lohIthI thaelA maTI javAno upAya. vaNanAM lakSaNe. .. . , Agatuka vraNanA upacAra. zuddha traNanuM lakSaNa. ... .... 228 agnithI baLelAnA upAya. duSTa vaNanuM lakSaNa. . . vaNacaMdhInI prApti... .. aMkura AvavAnI hAlatamAM AvelA ghaNagraMthInA upAya. ... ... vraNanuM lakSaNa. .. gaNavALA ane dAjhelAne sevavA ane bhalorIte bharAyelA vaNanAM cinho , | na sevA yogya vastuo. .. sukhasAdhya traNanAM lakSaNa bhAga-hADa lAgyAnA prakAra ane ... >> vaNanuM asAdhyapaNuM ... , bhagnanA be bhedano vicAra .. 238 AgaMtuka traNa saMbaMdhI vivecana. 28 : saMdhibhagnanuM sAmAnya lakSaNa ...., zastrathI thatAM cha prakAranA vaNanAM lo . chae prakAranA saMdhibhagnanA vizepa lakSaNa , mAMsa, naso, snAyu, hADa, ane sAM- ! kAMDabhAnA bAra bhedanI vigata... dhAo upara thatAM ke ghaNonI asara karyaTakAdikAMDabhonAM sAmAnya lakSaNa. 238 pahoMcatAM thatAM sAmAnya lakSaNo ane bhagnanuM kaSTasAdhyapaNuM. .. , thita marma rahita zirAdividdhiA, bhagnanuM asAdhyapaNuM. . snAyuviddha, saMdhividdha, asthividdha, hADa tathA sAMdhAo bhAgI gayA hoya zirAdimarmasthAnaviddha ane mAMsama tenA upAya... .. *** viddhanAM lakSaNe. . 23-231 bharogInAM pathyApathya. ... ... vaNa mAtranA sAmAnya upadrave. ... nADItraNa-bharanIgaLanI prApti :) devatAthI dAjhelAnAM lakSaNa ane pUrvaka vyAkhyA. .. .. tenA cAra bheda. . . nADItraNonI saMkhya!. ... . doSathI thaelA zArIrika vaNanA upAya. ,, pAMca prakAranA nADItraNonuM lakSaNa che, sojAne zAMta karanAra lekhe. ... , nADItraNonuM sAdhyAsAdhyapaNuM tathA kalepa karavAnI rIta. .. .. 232 dasADApaNuM.... ... ... 242 sajAne upara kavAtha vagerenAM siMcana. , nADItraNanA upAya. ... sojAne cALI karamAvI nAkhavAno vidhi. . sojAmAMthI lehI kahAMDavAne hetu... ,, taraMga seLa. sojA upara DAM unAM ApaDe luga. bhagaMdaranuM pUrvarUpa, svarUpa tathA zabdA ni. DAmAM bAMdhI baphara ApavA prakAra. 233 rUpa ........ ... 244 vaNanA sojAne pakavathA vidhi. ... ,, pAMca prakAranA bhagaMdaranAM cinha , , pAkelA yuthane zastra ke - bhagadaranuM kaNasAdhyapaNuM - 245 For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 10 ) viSaya. bhagadaranA upAya. bhagaMdara rAgInAM pathyApathya. upadaza-cAMdInAM niAne tathA sakhyA. pAMce prakAranA upadazAnAM judAM judAM cinho. upadaMzAnuM sAdhyAsAdhyapaNuM. upadaMza rAJIte avazyanI sUcanA. upade zanA upAya, upadaMza rAgInAM pathyApathya. ... ... *** B** 414 ... 410 ... ... ... www.kobatirth.org ... *** amRtasAgara. pRSyAMka. 245 ra46 247 97 -', liMgArzatuM lakSaNa, liMgAzanA upAya. zUkarAganAM nidAna tathA sa MkhyA aDhAre prakAranA zakadoSanAM judAM judAM lakSaNA. 250 amlapittanA upAya. >> 251 868 ... ... kadoSonuM sAdhyAsAdhyapaNuM. karoganA upAya. kADha rAganAM nidAna tathA saMkhyA.. aDhAre kADhanAM nAmeA. kADha thatAM pehelA kevAM cinha thAya che? amuka doSanI prabaLatAthI amuka kADha utpanna thAya che tenA vicAra. sAta meTA koDhanAM lakSaNa. agyAra nAnA koDhanAM lakSaNe. sAta dhAtumAM rahelA kADhanAM lakSaNa.. kATanA sAdhyAsAdhyapaNA viSenuM vivecana. koDhanAM ariSTa cinha. koDhanA bhedarUpa zcimakATanuM lakSaNa... doSAnA seda uparathI kSitranA lakSaNa bhedo. zritranuM sAdhyAsAdhyapaNuM. kADha vinA paNa bIjA keTalAeka rAga cepI che? koDhanA upAya.... dAdaranA upAya. dhoLA kADhanA upAya. koDha rAgInAM sevyAsevya. dr 248 249 33 lg para '' dr "1 "" 215 12 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSaya. taraMga sattame. zI patta vageremAM dUranAM tathA 22 pAsenAM nidAna ane tenI saprApti .262 zItapittanuM pUrvasvarUpa. | zItapittanuM lakSaNa. kArDa tathA kAThanuM lakSaNa. ... *** zItapitta, udarda, kATha ane utkaMThanA upAya, zItapittAdinAM pathyApathya. amlapittanuM nidAnapUrvaka svarUpa. amlapittanAM lakSaNu. amlapittanA prakAra. ... amlapittanuM sAdhyAsAdhyapaNuM. 27 253 | visarpanuM sAdhyAsAdhyapaNuM. visarpInA upAya. 254 | visarpanoM pathyApathya, ... For Private And Personal Use Only amlapita rAgInAM pathyApathya visarpanA hetu, saMkhyA tathA zabdArtha. *** visarpa rAganuM sAmAnya lakSaNa. sAte prakAranA visarpenAM lakSaNA.... kSatathI thaela AThamA prakAranA visarpanuM lakSaNu. visarpanA upadraveza. ... *** ... ... ... snAyu-vALAnuM nidAna tathA cinha. 540 >> ;; 260 | visphoTakanAM pathyApathya. phira'ganuM nidAna, 262 kiMga rAganuM svarUpa, kragavAyunA upadravo. kiMganA upAya. phiga rAganAM pacyApacya *** ... *** ... vALAnA upAya. visphoTakanA hetu ane saMprApti-utpatti. visphoTakanAM sAdhAraNa lakSaNa. AThe prakAranA visphoTakanAM lakSaNu... vispheTakanA upadraveza. visphoTakanAM sAdhyAsAdhya cinha. visphoTakanA upAya. pRththaka. *** .. ', 27 "" 27 .. 265 " 19 267 dr 268 22 "J 4 ' 269 270 ,, 201 ,, "2 272 273 wr 206
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anukramaNikA ( 11 ) puSTaka * 277 viSaya. pRSTAMka. viSaya. masUrikA thavAnAM mULa kAraNa ane cimpa ane kukhane upAya. . 284 saMprApti. ... ... ... 276 anuzInuM lakSaNa tathA upAya che , masUrikAnuM pUrvasvarU5, vidArikAnuM nidAna saha lakSaNa tathA upAya. ,, cAdaprakAranI bhasUrikAnAM kamavAra lakSaNo. ,, dArIkA-vyAuphATe tenuM lakSaNa tathA upAya. e bhasUrikAonuM sAdhyA sAdhyapaNuM , kadara-kaNInuM lakSaNa tathA upAya. . , masurikAnA upAya. . . w khArivA-kevAnuM lakSaNa tathA upAya. zItaLAnuM svarUpa. ... ... 278 iMdrala-TAla paDavAnuM nidAna, saMprApti pahelA prakAranI zItaLAnuM svarUpa. ... >> sAha lakSaNa tathA upAya . 285 zItaLAnA upAya. dArUNakanuM lakSaNa tathA upAya , zItaLA stotra. ... arUNikAnuM nidAna tathA lakSaNa ane zItaLAnA bIjA denuM kamavAra upAya. * *** vivecana, , . . 280 palita-dhoLAM paLIyAnuM lakSaNa tathA | upAyo : ", tala, masA, lAkhAM vagerenAM lakSaNo taraMga aDhAramo, ane upAyo. ... ... ajagalikAnuM lakSaNa ane upAya. 281 nyanuM lakSaNa tathA upAya.' ... yaprakhyAnuM lakSaNa ane upAya. * ,, liMgavattinuM nidAna saha lakSaNa ane alajInuM lakSaNa ane upAya. .. , upAye. .. vivRttAnuM lakSaNa ane upAya. . avATIkAnAM nidAna saha lakSaNa iMdravraddhA, garbhikA, tathA jALa biMkAnAM tathA upAye.. . .. lakSaNa. . . . nirUddhaprakazanuM hetu sahita lakSaNa tathAupAya. e vivRttA, iMdraddhA, garbhikA ane jALa- | sanirUddhanuM hetusaha lakSaNa ta garbhanA upAya. * * 282 thA upAya. .. . . , zarkarAbudanuM lakSaNa tathA upAya. * i | vRSaNakuchanuM hetu saha lakSaNa tathA kAraNe tathA lakSaNe sahita keTalAeka upAya. .... , vikAro paikI Alasya, utkaleTa, | ahipUtananuM hetu sahita lakSaNa tathA glAnI, ATopa, tama ane ugAranAM, upAya. .. . . cinho. * * * * : gudabraza-AmaNanuM nidAna, lakSaNa tathA pAghANagadarbhanAM lakSaNa tathA upAye. . upAya. *** * * * * * panasikAnAM nidAnasaMha lakSaNa ane zakaradaSTanuM lakSaNa tathA upAya. . , upAya. . .. *** 283 parmakaMTakanuM lakSaNa tathA upAya , irilikAnuM nidAna saha lakSaNa ane mukhadUSikA-javAnInA khilAnuM nidAna upAya. * * * saha lakSaNa ane upAya. * bAbalAI ane gaMdhanAmanA nidAna saha | vyaMga-nilaka-mukha chAyAnuM lakSaNa tathA lakSaNa tathA upAya , ,, upAya. . * 288 agneihiNInuM lakSaNa tathA upAya. | vAlmIkanuM hetusaha lakSaNa tathA upAya. ,, cipanuM nidAna saha lakSaNa. mAthAnA roganAM hetu, saMkhyA tathA kunakhanuM nidAna saha lakSaNa. . pUrvarUpa. . . . . 240 28.8 For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara. che. 307 311 viSaya. pRSTAMka viSaya. | pRSThoke, mAthAnA rogonuM viziSTa nidAna ..ra80 | ta, amyAdhuSita, sabaLavAyu ane mAthAnA regenA upAya. . 21 ne ziharSanAM lakSaNe. 30-303 AdhAzIzI maTavAnA maMtra... ra43 zI pravAnA ma ... ra43 , netranA sAmapaNAnuM lakSaNa che. mAthAnA rogInAM sevyAse. ... . Ama rahita AkhyAnuM lakSaNa che. * AMkhonA rogo paikI netranA e. netranA rogonI upAya. * * DaLanuM pramANa .. . . 284 | aMjana AMjavAnI maryAdAnI vyAkhyA , metamaMDaLamAM thatA rogonI gaNatarI. , AMkhya mATe ATha kriyAo. , netraroganI utpatti thavAnAM mukhya kAraNo. ,, | AMkha upara zeka karavAno vidhi. kIkInA raMgenI vyAkhyA. ... ra8pa acetana vidhi . , 'AMkhamAM cAra paDe che tenI vyAkhyA piMDIne vidhi. tathA te te paDono svabhAva ane biDAlakarma vidhi. .. * temAM thatA vikAronuM vivecana. . tarpaNa vidhi. . ... kIkInA roganAM nAmanI saMkhyA.... 2 puTapAkane vidhi. jAtanA motiyAbiMdanAM lakSaNa.. , AMkha dukhavA upara upaya. liMganAza-metiyAnAM anya lakSaNo. netra rogonA anya upAze. vAyu Adie utpanna karelA motiyA sApanuM jhera dUrakaravAnuM aMjana. . 304 biMduethI AMkhyAmAM maMDaLanA ju netranA dukhavA upara paDe. . dAM judAM thatAM rUpi viSe. ... ra87 metiyA kahADavAnI kriyA. .. netra rogInAM pathyApathya. .., 362 kIkImAMnA cha roganAM lakSaNa ... , kAnanA aThyAvIza regenAM nAma. ! sanimittaliMganAzanA hetu saha lasaNa. , | kAnanA aThyAvIza regenAM lakSaNa. animitta liMganAzanA hetu saha la. 288 carakamata pramANe kAnanA cAra vege kALADeLAnA rogonAM nAma, saMkhyA. nuM vivecana. .. ... ... tathA sAmbAsAdhyapaNuM ... 5 dhoLADoLAnA rogonAM nAma tathA saM kAnanI kIrImAM thatA pAMca roganuM vivecana. .. khyA viSenI vyAkhyA... .. 208 *** *** * kAnanA rogonA upAya " ... ,, pAMpaNanA roganAM nAma tathA saMkhyA. e kAnanI kanerInA roganA upAya36 pAMpaNane vALanA be renAM nAma nAkanA rogonAM nAme tathA saMkhyA , tathA teonAM lakSaNe... . 301 pratizyAya-LIkhamanI nidAna pUrvaka saMprApti 317 netranA sAMdhAonuM nirUpaNa. ... , zIkhamanuM pUrvarUpa .... . * te sAMdhAomAM thatA rogonAM nAma : pAMce prakAranA zaLIkhamanAM lakSaNe. 318 tathA saMkhyA. .. * , pInasane kAcA pAkA pANAnuM lakSaNa , AkhA netramAM thatA rogonAM nAma nAkanA rogonA upAya ... 31 - tathA saMkhyA. .. .. 302 ma eTale zuM? tatha mehaDAnA rogonI cAra abhiryAdenAM nAma tathA la. , saMkhyA. * * * 32 che. cAra abhimaMthanAM cinha . .. , hena regone utpanna thavAnuM mULa kAraNa e sasothapAka, athapAka, hatAdhimaMtha, heThanA regenI hetu sahita saMkhyA , vAtaparyaya, zuSkAlipAka, anya vA- | hoTha roganA upAya , , , , I , For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anukramaNikA (13) paSyAMka viSaya. pRSTAMka. . viSaya. dAMtanA peDhAomAM je rega thAya che tenAM | jherI UMdara karaDyAnuM lakSaNa che. 333 nAma tathA saMkhyA. prANa lenArA UMdaranA jheranuM kAma ? dAMtanA peDhAomAM thatA roganAM kramavAra lakSaNe, vichInA jheranuM lakSaNa. * dAMtanA peDhAnA roganA upAya - 322 ! jherI deDakAnA jheranuM ciha. * dAMtanA rogonAM nema tathA saMkhyA. 323 cherI mAchaluM karaDyAnAM lakSaNa che. hanumekSa nAmanA dAMtanA roganuM lakSaNa. 324 | DerI jaLanA daMzanuM cinha. .. dAMtAnA rogonA upAya .. jherI DheDhagaLInA daMzanuM cinho jIbhanA reginAM nidAna, nAma tathA kAnakhajUrAnA daMzanuM cinha , saMkhyA. macharanA daMzanuM cinha jIbhanA rogonA upAya .. jherI mAkhInA dezanuM lakSaNa che tALavAnA raMganAM nAma tathA saMkhyA. 3ra6 ! vAgha, citarA vagerenA karayAnAM lakSaNa. 335 tALavAnA rogonA upAya- ... ,, hakAyAM kutarAM, ziyALa, vAgha vagere gaLAnA rogonAM nAma tathA saMkhyA , haDakAyAM thayAM hoya tenA karaDayAnAM lakSaNe, pAMce jAtanI rahiNInI hetu saha sthAvara jheranA upAya. .. * saMprApti. ... ... 3ra7 jaMgama jheranA upAya. .. 336 rehiNI rogathI maraNa thavAne avadhi .. ! vIMchInuM, kaNeranuM, dhaturAnuM, AkaDAnuM, kaThazAlUka, adhIjI, vaLaya, balAsa, eka | kauvanuM, bhIlAmAnuM, mAkhInuM, madhavRda, chaMda, zatadina, gilAyu, kaThavidhi, galadha. | nA bhamarA bhamarInuM, jherI UMdaranuM, svarakta, mAMsatAna, ane vidArI vagere gaLA | jherI deDakAnuM, kAnakhajUrAnuM sapanuM nA rogonAM lakSaNo, ... 3ra7-328 | ane haDakAyA kutarA vagere haDakAyA gaLAne reganA upAya. janAvaranuM-e saghaLAMonuM jhera ma. gaLAnA roganA sAmAnya upAya | TADavAnA upAya. . 336-337 AkhAmahene regonAM nidAna tathA semalanuM, aphINanuM, dhaturAnuM jhera tasaMkhyA. 3ra8thA sarva prakAranAM jhera maTADavAnAAkhAnA rege paikI je je asAdhya upAye ... - - 338 rege che teonAM nAma. .. ,, viSa rogInAM pathyApathya. . . >> taraMga ogaNIzame. taraMga vizame. jherane adhikAra tathA tenA bheda ane pradara roganI utpatti. ... sthAnaka. ... ... 331 pradara roganI saMkhyA. . . sthAvara jheranA pratyeka sthaLanAM cinho , pradara roganuM sAmAnya lakSaNa. - jheranA svAbhAvika daza guNo. . 33ra cAra prakAranA pradaronAM lakSaNa. . zuddha sthAvara viSanA guNa : nimArgathI lehI bahuja vahetAM thatA jherI zastranA vAgavAthI thatAM jheranAM cinha,,, upadra. .. jeNe deSabhAvathI jhera khavarAvyuM che. pradaranuM asAdhya lakSaNa ... ya te dune pArakhavAnI yukita. ... 5 zuddha rajavaLApaNAnuM lakSaNa che. dRSi vighanAM lakSa. . . 333 | pradara roganA upAya. . ... " For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (14) amRtasAgara, viSaya. pRSTAMka. ! viSaya. paSTaka samaganI hetu saha saMprApti, 340 | garbhamAM bALaka marI gayo hoya tenAM la. 34 soma reganuM lakSaNa | garbhanuM tathA garbhavatInuM mRtyu thavAnuM soma roganA upAya. * * * kAraNa. * * * - mUtrAtisAranA upAya. .. 341 mUgarbhanA upAya. ... ... 350 nimArgathI dhULa dhAtu vahe tenA prasava thayA pachI yonimAM cAMdI ke . upAya. * * * dukha thaele hoya tenA upAya, yoninA regenAM nidAna tathA saMkhyA. prasava thayA chatAM ora peTamAM rahI viza jAtinI nionAM nAme hoya tene pADavAnA upAya. * tathA teonAM lakSaNa che. mallareganuM nidAna tathA saMprApti nikaMda vegane hetu . 342 pUrvaka lakSaNa che. '' yonikaMdanuM svarUpa tathA saMkhyA.. , bhakadharoganA upAya. .. cAre prakAranA nikaMdanAM judAM judAM suvAvaDIne zuM zuM sevavA yogya che? , cinhA, ... ' . . suvAreganuM lakSaNa . vAMjhaNI maTI putravatI thavAnA upAyo. sUtikA roganA upAya. ... .. garbha na rahe tevA anubhavi upA... 343 suvAvaDInAM pathyApathya. . . strIonA nireganA kramavAra upAya, 344 stana raMgenI saMprApti tathA lakSaNa. yoninA saghaLA roga maTavAne mATe stana rogonA upAya. * * phaLavRta, * * nikaMdanA upAya. - 345 garbhavaMtInA rogonA upAya. , taraMga ekavIza. garbhastrAva ane garbhapAta thavAnAM mukhya samaju mA bApe bALathI bALa kAraNe. . . : kanuM saMrakSaNa karavuM. . . 353 garbha gALato hoya tene thaMbhAvavAnA upAya. 346 bALagrahanI utpatti. ... ... 9 garbhapAtanA upadra. ... . jeo bALakane bALagraho vaLagyA paDatA garbhane thaMbhAvavAnA upAya.. , hoya tenAM sAmAnya lakSaNe. . >> garbhavatIne Akaro heva tenA upAya. skaMda bALagrahanA vaLagADanAM cihe. garbhavatInA garbha saMrakSaNa mATe kara skaMdapasmAra bALagrahane vaLagADanAM cinha , mAse upagamAM levAnA upAya. 347 zakanI bALagrahanA vaLagADanAM la... , vAyuthI garbha sukAI gayuM hoya tenA. revatI bALagrahanA vaLagADanAM la... , upAya. . >> pUtanA bALagrahanA vaLagADanAM la, 354 prasava thavAnA mAsano niyama tathA aMdhapUtanA bALagrahanA vaLagADanAM te niyama vityA pachInA upAya. cinhA. . .. 355 prasavakALamAM strI kaNAtI hoya tenA zItapUtanA bALagrahanA vaLagADanAM laupAya. * * * * kSaNe. , , , prasava thavAnA maMtra yaMtra taMtra. ... , mukhamuMDikA bALagrahanA vaLagADanAM cinho , mUDhagarbhanI utpatti tathA lakSaNe, 348 | nigameSa bALagrahanA vaLagADanAM lakSaNe , mUDhagarbhavALI strInAM asAdhya cinha ,, | bALagrahanA vaLagADa mATe sAmAnya 348 For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSaya. upAya. 840 nave bALagrahonA vaLagADanI judI judI cikitsA. ... bALakane DAkinI vagerenI thatI pIDAnI utpatti, lakSaNa ane upAya sahu vyAkhyA. naMdA, sunaMdA, pUtanA, mukhamAMDikA, kaTapUtanA, zakunikA, revatI, AryakA, bhUbhUtiyA, naiRtA, pilisicchikA ane kAmukA e khAra mAtRkAonI pIDAnAM cinho tathA tenA mATe maveopacAra, AALakanA rogonI utpatti, nidAna, ... ... 200 ... www.kobatirth.org ... anukramaNikA. pRththaka 315 taraga AvIzamA. paMDha roga thavAnAM kAraNeA mahAtmA suzrutajInA kahevA pramANe sAta . 3, 360-361 tathA lakSaNA. tAlukaTha, mahApadma, tuMDIpAka, zudapAahipUtanA, ku kUNuka, pAragarbhika, ajagallikA ane daMtabhedaka enAM lakSaNA. bALakanI umara pramANe davA ApavAtu pramANa tathA tAva, tAva sAthe jhADA, jhADA, atisAra, leAhI kha DavATA, maraDA, sahaNI, udharasa, zvAsa, heDakI, ulaTI, Apharo, dudhanuM AkavuM, maLarodha, bahuM lALanuM garavuM, mhAMmAM paDelI cAMdI, DUMTIne sojo, DuMTInu pAkavuM, gudAnuM pAkavuM, dAMta chuTatI vakhate thatAM darado, durbaLa thavu, cAMdI-ratavA visphATaka vagerenuM thavuM, reyA karavuM, gaLAnuM paDavuM, kukchuka roga, ahipUtanA, pAgirbhika roga, taraza. culI, AMcakI ane va rAdha eTalAM daro tathA bALakanuM zarIra puSTa thAye teonA kramavAra upAyeA. 3620364 357 3 0 9364 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSaya. prakAranA napu SakanAM lakSaNe napu SakapaNuM maTavAnA upAye vAjIkaraNa kAraka padAthI ratihu~na yAga *** trAMkhanI bhasma karavAnI rIta sIsAnI bhasmane vidhi. ... aMMga karavAnA vidhi. loha bhasmanA vidhi. For Private And Personal Use Only taraMga tethIzamA. sapta dhAtu ane upadhAtunAM nAmeA sAte dhAtuonuM zeAdhana. mRgAMka karavAne vidhi. mRgAMka karavAnA khIjo vidhi. rUpasanA vidhi. ... targa cAvIzamA. daza mULazavane vidhi. musaLapAkanA vidhi ziLAtanI utpatti tathA zeAdhana khAra kahADavAnA vidhi. snehavidhi svaividha vamanavidha ... ( 15 ) ... ... 94. ... .. 36 366-3269 ... ... ... sAta upadhAtunAM kramavAra zAdhana ane bhasma karavAnI rIta, | cadrodaya rasanI kriyA, haragArI rasanI rIteA. pArAnI bhasma karavAnA vidhi. hiMgaLAkanI bhasmane vidhi. www ... ::: *** 016 ... 24. virecana vidhi chae RtuomAM haraDekhAvAne vidhi. asti--picakArI mAravAnA vidhi. nirUhabastine vidhi nirUhabastinA tAlanuM pramANa madhutailakabasti yApanamasti ... ... ... ... *** pRththaka. 35 ... 369 370 "" * 371 ' 32 373 374 . 375 375 377 ,, .. 378 wr 32 378 381 382 383 "" "
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 16 ) viSaya. yukatayabasti phaLatti uttaraasti dhamrapAnane vidhi zarIramAMthI leAhI kADhavAno vidhi... taraga cIzamA. chae RtuonI samaja... phai kaI RtumAM kyA kyA dekhatA saMcaya-kApa tathA zAMti thAya che? vAyukApanA AhAra--vidyAra pittakApanA AhAra-vihAra kopanA AhAra--vihAra hemataRtunA AhAra-vihAra ziziraRtunA AhAra-vihAra vasaMtaRtunA AhAra-vihAra grISmaRRtunA AhAra-vihAra varSARtunA AhAra--vihAra "" unmatta rasa. paMcavarkasa... svacchaMda bhairava rasa. ciMtAmaNi rasa. kALAri rasa sattAkaraNa rasa. brahmAstra rasa. tripurabhairava rasa. varAMkuza rasa, gRhatvasaMtamAlati rasa. gaMgAdhara rasa. saMgrahaNIkapATa rasa. *** **3 :: *** ... www.kobatirth.org *** amRtasAgara. pRSTAMka. 384 ,, "} . 385 387 " ,, "" wr 1. AhAravu, parIpAkanuM, garbhanI utpattinuM tathA bALakanA poSaNAdinuM lakSaNa * manuSyanA zarIranI gati 388 vAtAdi bhedathI manuSyanA mananI paDatI viSaya. zaraRtunA AhAra--vihAra. dinacayyA dw Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ', rAtrI caDhyA. zArIrika ane iMdriyavijJAna arthAta sAta kaLA, sAta Azaya, sAta dhAtuo, sAta upadhAtuo, sAta tvacA, sapta dhAtuonA maLe, traNa doSa, vAyunu svarUpa, sthAna ane nAmA, pittanuM svarUpa, sthAna ane nAmeA,kanu svarUpa, sthAna ane nAme, snAyuo, chidro, khaLa, kALAM, hAjarI ane zarIra racanA vagerenI vyAkhyA. sRSTikrama A graMthamAM kahelAM rasa, cUrNa, guTikA, kavAtha, pAka-avaleha, tela, dhRta, Asava-ariSTAdinI kramavAra anukramaNikA, * hi gulezvara rasa. 26 ( meLabaddha rasa. zItabhara rasa. 28 3 laghumAlinI vasata rasa.... 32 azaMkuThAra rasa. parpaTI rasa. *tryAda rasa. pichANu lekhakanI vijJapti "" 38 jvAnaLa rasa. ... rAmabANa rasa. sukSedha sa.... jIhkaMTaka rasa. kanyAdi rasa. 54 | kumudezvara rasa. 18 23 42 | agnikumAra rasa, rAjamRgAMka rasa. pRSTAM ... muddezvara rasa (bIjo). For Private And Personal Use Only 388 chuTava 391-394 396 .. 329 388 63 ! '4 '' 9 ,, 193 .. wr 37 33 22 ..
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anukramaNikA. (17) paSTaka. . 58 pUchAM. viSaya. 88 | tAlukezvara rasa. . | dara 1 galitakuNArI rasa. 93 phiraMgajakesarI rasa. 85 vajapAta rasa. 258 - . , . 275 388 viSaya. paMcAmRta rasa. kAkezarI rasa. AnaMdabhairava rasa.* caMdrazara rasa. zvAzakuThAra rasa. sUryAvarta rasa. mahedadhi rasa. amRtArNava rasa. meghADaMbara rasa. agnikumAra rasa. mahAcaMdrakaLA rasa. bhUtabhairava rasa. mahAnArAcarasa, vijayabhairava rasa. vAtArI rasa, samIrapannaga rasa. samIragajakesarI rasa. ... haciMtAmaNI rasa. . rAkSasa rasa. * * aMgezvara rasa. AmArI rasa. AmavAtezvara rasa. zaLadAvAnaLa rasa. zaLagaja kezarI rasa. agnimukha rasa. .. jepAla rasa. * * gulmakuThAra rasa. vidyAdhara rasa... . laghukezvararasa, bagezvara rasa (bI ) .. meghanAda rasa. harizaMkara rasa. pramehakuThAra rasa. vaDavAnaLa rasa. udArI rasa. udayabhAskara rasa. ... 35roja rasa. ravizRMdara-vitAMDava rasa. : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : zoSAga cUrNa. | niMbAdi cUrNa. sudarzana cUrNa... ladhugaMgAdhara cUrNa, dADimASTaka cUrNa. kapitthASTaka cUrNa, vRddhagaMgAdhara cUrNa vijaya cUrNa.. hiMgvASTaka cUrNa agnimukha cUrNa vaizvAnara cUrNa... " lavaNabhAsakara cUrNa e vaDavAnaLa cUrNa bilavaNadi cUrNa. * kuvyAdi cUrNa . rAjavallabha cUrNa. * jIrakAdi cUrNa.. ajamodAdi cUrNa rakAdha cUrNa. 173 navAyasa cUrNa | sitopalAdi cUrNa , 182 kaparAdi cUrNa. * hatAlIsAdi cUrNa. e gaganAzaya cUrNa.. . lavIgAdi cUrNa lavIMgAdi cUrNa (bIjuM) elAdi cUrNa. * | cavyAdi cUrNa. . ( dADimAdi cUrNa lavIMgAdi cUrNa (trIjuM) . . ! hulAdi cUrNa 100 For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 9 ) viSaya. sArasvata cUrNa. vizvAgha cUrNa. kalyANuka cUrNa nArAyaNu cUrNa. ajamAdi cUrNa. (bIjAM } ****** azrvaka guTikA kAMkAyana zuTi bRhata sUraNamAdaka prANadA guTikA paMcasama cUrNa nArAyaNa cUrNa. hiMgyAdi cUrNa. hi'guMdrAdazaka cUrNe.. vayAdha cUrNa. haritakavAdi cUrNa.. nyatreAdhAdi cUrNa. kuSTAdi cUrNa. nArAyaNa cUrNa. ( khIju` ) udarAmaya cUrNa, punarnavAdi cUrNa. pippalAdi cUrNa. avipittakara cUrNa. lAjAdi cUrNa. rajanyAdi cUrNa. vi MgAdi cUrNa. drAkSAdi cUrNa. gAkSurAdi cUrNa. amRtasaMjIvanI guTiphrA catuHsama guTikA dADimavaTI jAyaphaLAdi vaTI 646 ... agninuMDAvati guTikA. kSudhAsAgaravaTI lavIMgASkRta guTikA ... guTikA. ... .. *14 ... www.kobatirth.org amRtasAgara. pRAMka. viSaya. 120 gadhavaTI mA 121 saMjIvanI guTikA 127 - elAdi zuTikA 105 zRMgAyAtraka guTikA 149 zaMkhavaTI 162 168 172 174 172 193 204 205 20' 211 222 26 362 ,, 323 366 kAsakattarI guTikA kapUrAdi guTikA amRta guTikA haritAla guTikA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AmArI guTikA sAvarcalADi guTikA 27 bhAvaTI -citrakAdi TikA 3. sumikArtti daMtaIi 53 lekhanavatta pUra 54 zULanAMzInI guTikA kucIlAdi zuTikA zULagajakezarI guTikA zULagajakezarI guTikA (bIjI) hiMgvAdi guTikA guDASTaka gALA kAMkAyana guTikA (khIjI) caMdraprabhA zuTikA pramehArI guTikA paMcAnana vaTI guDAdi TikA drAkSAdi guTikA saptazALI guTikA daya viTa nayanAmRta vI 57 caMdraprabhA tti 61 yeAAdi vaTI kura mustAdi vaTI 64 khadirAdi vaTI 73 vAnarI guTikA 74 akaramAdi zuTikA madanamAMjarI guTikA For Private And Personal Use Only ... :: - ... *** 534 940 0.0 ... ... :: *** ... ... 99. -- pRAMka. 75 * 83 re 88 e? d 145 146 151 162 Bes 27 13 164 27 dr 168 173 194 195 211 266 274 307 3) 22 . 308 310 319 322 330 38 32 23
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anukramaNikA (19) paSyAMka viSaya. nAgArjunI guTikA abhayAdimAdaka , .. pRSTAMko viSaya. ... 368 dAvyAdi kavAtha (bI)... - 380 ( bhadramustAdi kavAtha ... samaMgAdi kavAtha : : : 368 362 " che 10 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 156 133 146 173 kavAtha, pAka-avaleha, paMcabhadra kuvAtha. .... 24 kuTajAvaleha amRtASTaka kavAtha. | aSTAdazAMga avaleha bhAgyAdi batrIze kavAtha. 35. kuSmAMDAvaleha vRkSudrAdi kavAtha... cyavanaprAsAleDa dhANApaMcaka kavAtha... pa3 AdrakAvaleha sudrAdi kavAtha. | vAsAvaleha caMdanAdi kavAtha. ... 115 kaMTakAryAvaleha pimpalyAdi kavAtha.. 135 bhAgaguDa rAsnAdi kavAtha. .... 137 nidilpikAvaleha mahArAnAdi kavAtha. 142 jAyaphalAvaleha laghumaMjISThAdi kavAtha, brAhyAdiavaleha gusyAdi kavAtha.... 157 kalyANavaleha kaNAdi kavAtha. ... lasaNapAka gokSurAdi kavAtha .. zuMThI pAka-khaMDasuMThI harItakSAdi kavAtha. methIpAka vRDhyAdi kavAtha. ... amRtabhAtakAvaleha zuMThayAdi kavAtha. ... tArAmaMDuraguDa elAdi kavAtha. *** daMtizivAleha punarnavAdi kavAtha.... gesurAvaleha pathyAdi kayAtha. varUNakaguDa * 210 rAsnAdi kavAtha (bI) sepArIpAka gokharU pAka laghumaMjISTAdi kavAtha. (bI) .... paMcaniMbakAvaleha , madhyamaMchAdi kavAtha. amRtabhallAtakAvaleha (bIjo) moTAmaMjISTAdi kavAtha. 258 ! mahAbhalAtakavaleha bhUniMbAdi kavAtha . 264 | haridrAkhaMDa dazAMga kavAtha | AdrakhaMDa. bhUniMbAdi kavAtha (bIjo) - 269 kRSmAMDAvaleha dazAMga kavAtha (bI) - 272 | nAlikerakhaMDa pathyAdi kavAthI 282 saubhAgyasuMThI pAka dAvyAdi kavAtha . * 340 ] bibadiavaleha hIrAdi kavAtha . . 345 kuTakIavaleha pippalAgiNu kavAtha e 351 siMdhyAdiavaleha , 150 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 163 174 183 188 184 145 256 257 ra64 35ra. 362 For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (20) amRtasAgara, viSaya. TAMka 150 sitAdiavaleha rativalabhapUgIpAka AjhapAka musalIpAka . . 188 211 2 18 218 * 139 ! 13s. 1pa0 gugaLa, bAdazAMga gugaLa *** rAsnAdi gugaLa cogarAja gugaLa vyAdhizArdUla gugaLa hAviMzati gugaLa siMhanAda gugaLa kizora gugaLa gakSarAdi gugaLa amRtAdha gugaLa kacanAra gugaLa amRtAdi gugaLa lAkSAdi gugaLa saptAMga gugaLa navakArSika gugaLa .. svAyaMbhuva gugaLa ekaviMzati gugaLa , 242 243 182 218 236 pRSTAMka. | viSaya. 363 ! vRhasiMdhavAdha taila ... 36 triphalAdha tila lazuna tela sUSkamULAdha tela amRtAdi tela cakramarda taila 136 gujAtela caMdanAdi taila baiSAdi tela jAtyAdi tela viparItamala tela polAdi tela karcara tala sarjIkAdya tela nirguDI taila nizAgha tela dAvyAdi taila. 240 ladhumaricAdi taila. mahAmaricAdi taila. jIrakAdha taila. AdityapAka taila. arka tela. ... kaccharAkSasa taila. nuhIdudhAdi tela. mUSaka tela. kukamA tela. pabiMdu tela. bilva taila. kuSTAdi taila. | vyAdri taila. zIghu taila. sahacarAdha tela 142 jAtyAdi tela. (bIju) ... lAkSAdi taiya. (bI) . mUvASTaka taila. .. caMdanAdi taila. (bIjuM) * anuvAsana tela. , : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : ra45 251 2 58 142 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 245 upaya 290 285 ra 288 288 282 315 139 lAkSAdi tela kAsIsAdi tela prasAraNa tailI mAkha tailI bhAkha taila (bIju) mahAbaLA tela ethIkAdi taila mAkhAdi tela (trIjuM) ... nArAyaNa tela aSTAMga tila viSagarbha tela lakSmIvilAsa taila vijayabhairava tela, vijayarivarti taila .. 32 3 143 324 355 367 382 For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSaya. pAnIyaka kalyANa dhRta hiMgvAdha ghata sArasvata ghRta mULakAya dhRta mahAre hitaka vrata citrakAgha dhRta zatAvarI ghRta dhAnyagAra dhRta citrakAdha dhRta (bIjI) kulatyAdha dhRta nAca dhRta biMdu dhRta jAtyAdi ta zikathAdi dhRta bhunibAdha dhRta cAMgerIdhRta mahAtrikaLAghadhRta mRtyupAsachedI dhRta kuLa dhRta drAkSAsava kumAryAsava dazamULAya. www mRta. ... bhairavAMjana. saivIrAMjana, pratyajana-nayanAMmRta ajana. 40 bAsava. ajana. sarpaviSanAzaka ajana. nArAyaNAMjana. amRta harItakI. madhupakava harItakI, agatya harItakI *** ... harItakI. 4.4 4 *** ... ... 019 ... BED ... *** 940 ... DIO www.kobatirth.org pRAMka. anukramaNikA. 121 dr 132 168 : kSudrAdi kSAra. 177 - kuSmAMDa kSAra. kSArASTaka. 13 181 184 ee 172 35 . 188 206 | pathyAdilepa. 207 | kaeNsaklepa 236 : saidhavAdilepa, 237 - mahAlepa. 248 289 10 336 345 "3 ', viSaya. bhRgu harItakI. dvAdazAMga harItakI. 17 vajra sAra. nAMde kSAra. dazAMgalepa. bhUtakAdikSepa. zuMkIpuTapAka. rAlAdimalama. mustAdivarasa. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir *** azlIpAnaka. 32 : zIkharaNI. 309 mAhezvarapa kirAtatikatAdi kalka. zAmarAjI uttana. dRSTiprasAdanAzaLI. kAMtisAra lAha. haratAlabhasma. 74 | punarnavAdI hura. 88 gumaDura. 90 alpa person ... mahAsAlvaNu sveda. jaMkhIrIdrAva. zakhadrAva. ... ... For Private And Personal Use Only ... kSAra. *** prastAvika pa. *** t 414 ( 21 ) ... *** ... 030 044 ... ... ... ... pRAMka 93 310 * * 12 2 172 174 255 25 259 362 269 275 13 235 362 378 174 ,, 102 wr 124 133 255 308. ;; 261 78 163
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rara phuTanoTamAM AvelI agatyanI bAbate. AnAlane vidhi ane tenA guNo. 61 - madhane tApa na ApavA mATeno khulAza 256 vAlukAyaMtrane vidhi. ... ... ... 88 { phiraMgaroga ahIM kayArathI dAkhala thayA. ra73 pArAdhakanI kAjaLanI rIta .. rasakapUra khAnAre sAvadha rahevuM.. ... , rasAyana eTale zuM? .. . zarIra dhaNI levAnI rIta. ... ... ra74 vAyune pedA karanAra dhAnya. .. jaLe kevI upayogamAM levI tathA duSTa prasAraNuM ApIne khulAze jaLe hoya te te jaLa lehI khIMcajIvanI gaNanAM Adho. vA vaLagADavAthI zuM thAya che?..... 283 patrakaka te zuM ? ... majajA-carabI kaI grahaNa karavI ? ... 184 gajauMTanI maryAdA. .. UMdarIne roga strIone ke thato nathI? pArAne zodhavAnI rIte... ... tema UMdarIne roga kyAM pedA thAya che? 185 haratAlane zodhavAnI rIta. lepa karavAnI maryAdA... ... ... . 28e hiMgaLakane zodhavAnI rIta. ... rasajana kone kahe che?. ... ... 307 nehapAna eTale zuM ?.... . 156 kavaLaganI rIta ane tenA guNo.... 321 bhilAmAM khAnArane zuM zuM na karavuM. | ? 157 pratisAraNanI rIta ane tenI maryAdA.... , vachanAgane zodhavAnI rIta. ... lehabhasma keTalI karavI joIe ?.... 372 jheracalAne zodhavAnI rIta, ... mulatAnI mATI eTale zuM ? .... .... 375 vRhata paMcamULane khulAzo. ... aNavarganA abhAve kaI evadhIo graha cAturjatano khulAze. ... ... ... 174 Na karavI?... .. ... ... ... 376 sarAvasaMpuTanI rIta. ..... ... 15 Asava ane ariSTane vidhi.... .... prativAsane khulAze. ... . .. 185 manuSyane kyA padArtho sadA hitakArI che? 388 strIone prameha thatuM nathI tene khulAzo. 187. jamavAmAM mAkhI na Ave tene satyamaMtra , Idriya roganAM nAme ... ... ... , . jamatI vakhate kayAM jAnavaro pAse rAkhavAM , maMDa karavAne vidhi ane tenA guNo. 108 | pareDIe vAsI pANI pIvAne vidhi ane piyAno vidhi ane tenA guNo........ 18e ! tethI thatA phAyadA. . . . 31 surasAdi gaNano khulAze ane tenA guNo. | A sivAyanAM, pratyeka prakaraNamAM cAlatA dUSi viSanAM lakSaNa. . . 203 zarIramAMnA AzayenI noMdha. . viSayane khAsa upayogI TippaNo sthaLo sthaLa . 22 AravadhAdi gaNanA nAme ane tenA guNe 234 ApavAmAM Avela che mATe je roga mATe pATo bAMdhavAnI kriyA. ... ... ... 240 | ra4 khulAzo meLavo hoya te roganuM ja prakaraNa azvagaMdhAdi tailane vidhi ane tenA guNe 251 | joi meLave. For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra tamane zuM roga thaela che? keTalA divasathI mAMdagI bhagavA che ? 23 je rAgathI. rAgI gherAyelA heya te regane lagatAM A nice lakhelA praNe paikI ucita praSNA vaidhe puchIne kayA raga che tenI khAtrI karI levI. www.kobatirth.org tamane hamezAM jAjarU niyamasara ane khulA zAthI thAya che ke nahIM ? zuM tAva Ave che? TADhA Ave che ke uta! ? vakhatasara Ave che ke kema? zeSa paDe che? mAthu dukhe che? tre uMdha Ave che? jIbha bahAra kADhADA? paisAkha pharatI vakhate pIDA kevI thAya che ? tamane zarIranA kayA bhAgamAM vedanA thAya che? pesAe jatI rasIne kevA dAva paDe che? keTalA dAvADAthI jhADA thayA kare che? jhADAmAM leAhI ke pAca paDe che? jhADA thatI vakhate AMkDo ke peTamAM du:kha thAya che ? Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A raMga haMmezAM thAya che ke koi koi vakhate thAya che? | zuM peDhumAM pIDA thAya che ? zuM paisAbanI khaNusa rAja rahe che? udharasa keTalA vakhatathI thaela che? che? kayA hAtha uMcA karatAM chAtImAM darada thAya hAMsaDI du:khe che ke nahIM ? kapha kevA raMgane ane kai vakhate vizeSa paDeche? zuM khAdhuM che jethI jIva dhavAya che? zuM parasevA thaelA te vakhate TADhuM. pANIpIdhuM ke vAyarA sevana karyeA hateA ? TInA AsapAsa pIDA che? zuM A ThekANe dukhAvA khaLatarA ke lapakArA thAya che ? tame karyo. nizA karIche ? tame ATalA badhA kema dhrajoche ? tame gharamAM prema sui jatA nathI ? zuM tamane nAnapaNamAM vAnA roga thayAhatA tamArA mAtA, pItA, bahena, bhAI ke mAsALI kayA rAgathI maraNa pAmelAM che? tamane ezuddhi thAya che ke ekaluM mAthuMja dha jyA kare che? paDa khAvAmAM kAyara-sugALavA che ke nahIM? | zuM zeSa bahuja paDe che? zvAsa kayAre vadhAre caDhe che ? pahelAM koi vakhate mUtrakRccha thaela che? tamArA gaLAmAM darada che ke chAtImAM ? mUtra karatAM koi vakhata baLatarA thAya che? tamane zvAsa letAM ke mukatAM dukhAvA thAya che? : sUtramAM kai veLAe lohInI asara jaNAyache? kukamAM kayArathI lohI paDe che? zuM tamane nirmaLatA jaNAya che ? A sojA kayArathI AvyA che ? khAvA-pIvAmAM ke karavA-havAmAM niyama vize6 vA che ke kema ? tamArA hRdayanI AsapAsa dukhAvo thAya che ke nahIM ? ? jhADA thatI vakhate Ama bahAra nikaLe che ? zu A darada keDamAM paNa jaNAya che dukhAvavAthI vadhAre dukhAvA thAya che ? divasa karatAM rAte vadhAre darada upaDe che ke kema ? kutarUM kyAre AbhaDayuM hatuM ? ... e kutarUM haDakAyuM hatuM evI tamane khAtrI che, tema te kutarAne tamArA sivAya koie dIThuM hatuM ? phAllAo ke phAllIe kayArathI thai che tamArA dharamAM bIjAne paNa A darada che ke tamArI zI avasthA che? paraNyA che ke kuvArA ? | keTalAM bALako che ? For Private And Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zuM saMdhivA thayeA che ? sAMdhAmAM sAjA kayArathI jaNAya che ? kamaramAM banne bAjue pIDA che ? uparathI darada nicuM utaratuM Ave che ke zuM chAtImAM koi vakhata mAra vAgyo hatA ? koi vakhate paNa hAtha karameDAyA hatA ke paDI kema ? gayA hatA? koi vakhata mUtramAM retI paDe che? zuM AMkhamAM kAMkarInI peThe khaTake che? sUrya sAme jovAthI vadhAre darada thAya che? zuM ochuM dekhAya che ? oDakAra kevA Ave che ? khAdhelu hajama thAya che kema ? eDakAra sAthe meLa Ave che ke kema ? vAchUTa khareAkhara thAya che ? peTa caDhe che? pAsuM pheravI zake che ke nahIM ? tame kamaramAMthI AgaLa namI zakeche ke nahIM? tamArA paga peTa sAthe aDADA, DAkhA hAtha lAMbe karI pachI jamaNA lAMmA karo. pesAba karyAne keTalo vakhata thayA che? zuM paisAkha rahI rahIne thAya che? prameha thayA pahelAM paNa pesAbanu darda hatuM ke nahI ? 24 | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pradara rAga che ane che teA kevA raMganA dhAtu vahe che ? mAMthAmAM dhamakArA thAya che ? kAnamAM tamarAM khele tema jaNAya che? karAne dAMta Ave che ke rAkSasiyA ? keTalA dAMta chuTayA che ? gaLu kayArathI paDayuM che. uTAMTIyA kyArathI thayA che ? tamArA pAsamAM ratavA, orI, abhaDA, mA tA ane uTAMTIAnAM daradIe che? karAnA vArasAne kAine kaDamALa, bhagaMdara, masA, koDha, prameha, cAMdI, saMdhivA vagere darado che ke nahIM ? dhAvaNa kayArathI muMkAvyuM che? jhADAmAM sagavagIyA paDe che ke ? sApa kyAre karAyo che ? karaDanAra sApa kevA raMganeA hatA ? A pramANe je daradane je je svAlA nidAna mATe lAgu paDatA hAya tete svAlo puchavA, jethI pUrvarUpathI ane svarUpathI amuka rAga amuka kAraNathIja thayA che ane te maTaze ke nahIM te saghaLA khAkhatane AvA aneka kharela kyArathI thai che ? jarUrI vAlAthI samajAya che, mATe buddhimAna, nAvaNu niyamasara ane dukhAvA vagara Ave che vaidhe AvA praSNAthI rogane pArakhI ASadha ke nahIM ? prayAga karavA jethI avazya yaza maLe che. For Private And Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tat-sat zrI sarayUtIravihAriNenamaH atha zrI amRtasAgara grantha prArambha. TIkAkArokta maMgaLAcaraNa. chapaya che. jaya sukhakaMda mukunda, bhakta bhavada nivAraka, ravikuLa karavacaMda, iMda du:khavRMda vidAraka; dazakatpara mada damana, zamana saMtApa pApagaNa, hara ura mAnasa haMsa, vaMza rahu prabhutapAla paNa vara maMju mukuTa kaTI pIta paTa, zyAmavaraNa azaraNazaraNa, jaya viharaNa maMgaLakaraNa, ye jaya jaya dharaNIdharaNa. 1 dohara, anuja jAnakI yukta chabi, vadi laTuM varadAna; sugama sAthe maMjIla gira, dayo muja kRpA nidhAna. grantha prazaMsA. seraTho, . amRta sAgara zreSTha, paThuM nAma zA thakI sarasa kavaNa hetu uddeza, grantha madhya jhaLakI rahyA.? manahara chaMda jAnavI pravAha tulya arthane pravAha dIse, gambira taraMga tulya kevaLa nidAna che, snAna karavAthI jema pAtika pralaya thAya, tema cArU cikitsAe surAla samAna che; maccha kacha nakra cakra mIna Adi jIvajaMta rU5 vidha vidha jemAM zArika jJAna che. dAkhe TIkAkAra sAra gaMgAnA pravAha tulya, pAvana karaNuM zreya dAyakA pramANa che. yogI tapI tApasInuM jIvana sudraDha citta, jJAna taNuM jIvana viveka ura ANiye. karmakAMDa mArganA upAsakenuM jIvana te, kalpavRkSa kAmanA saMtoSa paramANiye. tema A amRta taNI dhArAnA samUharUpa, amRtasAgara deha havana vakhANiye, dAe TIkAkAra pUrNacaMdra sudhArUpa dIse, nihALatAM AnaMda samUha ura ANiye. 4 For Private And Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 2 ). amRtasAgara, (taraMga granthArabha. taraMga pahelo. prathama taraga prabaMdhamAM, vividha viSaya vyAkhyAna; catudasa vyAdhi prakAra vaLI, vaga vicAra nidAna. sAmpata kALamAM saMskRta vidyAnA pracArano abhAva hovAthI zivagirAmAM racAyelA apUrva pUrva granthano rahasya samaja ati kaThiNa thaI paDe che ane tethI ja pratyeka vidhA saMbaMdhInI bAbatethI Adhunika AryaprajA ajANa che, tema ApaNI Ayurveda vidhA paNa eja kAraNanA AvirbhAvathI AvartamAMthI nyUna thai che emAM jarA saMzaya nathI. Adhunika samayanA ardhadagdha jo ema samaje che ke-yurepakhaMDI jana jeTalI veva vidhA jANe che, tathA nastaradhArA zarIranA amuka bhAgane cIrI kApI punaH tene sAMdhI zake che, te pramANe dezIvaidhe zastrakriyA jANI zakatA nathI, tema te zastrakriyA igreja lekeeja zodhI kADhela cheparaMtu e temanuM samajavuM kevaLa bhUla bhareluM che, kemake yuropakhaMDa vAsio AryavidhAnA pratApathI; athAt caraka, suzruta, vAmbhaTa ane bhAva prakAzAdi Arza praNIta grathoddhAra uttama prakAre zastrakriyAdi vaividhA saMpAdana karI. tyAra pachI tene potAnI buddhi tathA anubhava vaDe pUrNa paNe khilavavA parizrama lIdho ane ne siddhAnubhava karI teno jagatamAM pracAra karyo, paNa prathama ApaNA AryonIja te vivA cheparaMtu A ALasu banI potAnI mahattA pitAne ja hAthe gumAvI parane samRddhi ane vidyAvaMta banAvyA che, tenuM kAraNa e ja ke pUrvanA apUrva gro kaTiNa saMskRta bhASAmAM hovAthI hAlanA asaMskArI vaidhe tenA rahasyane samajavA zI rIte zakti dharAvI zake? tethI dina pratidina Ayurveda vidyAlaya thatI cAlI ane pUrvajoe bhAMga pI gappAM mAryA che." ema teo pUrva kRtIone samajavA lAgyA. te joI keTalAka jagatasiddha-mAnaniya vaidyaka gronuM mathana karI prAkRta bhASAmAM A "amRtasAgara nAma grantha racatAM pahelAM huM (jayapurAdhiza savAI pratApasiMha) zrI dhavaMtarI prabhune tathA pUrvacAne prema purasara praNAma karI graMtha racuM chuM ane pratyeka roga oLakhavAnA pAMca prakAra arthAta nidAna, pUrvasvarUpa, rU5, upazaya ane saMprApti e pAMca prakAra vaDe zuM roga che? zAthI una tpanna thaye? kayAre maTaze ? sAdhya che ke asAdhya? vagere vagere bAbate tathA karmavipAka ane cikitsA sAthe pathyApathyAdikanuM TuMkAmAM spaSTa vivecana karavA granthamAM praveza karuM chuM. vaidya kone kahe? je gurUnI samIpa vidhAbhyAsa karIne vAraMvAra vicArI kriyAmAM kuzaLa thaI vyAdhine maTADavAnA upAya kare che teja vaidya kahevAya che; paNa jeNe gurUnI samakSa saMpUrNa vaivavidhA tathA saMskRta bhASAnuM pUrNa adhyana karyuM nathI ane ardhadagdha jJAna meLavI vaidhazAstrInuM pada dhAraNa karela che te te vaidha nathI; paranuM cera che. tathA jeNe gurunI pAsethI ekaja vaidhakane grantha kiMvA saMsakRta vidyA vinA ekaluM vaidhakaja zikhela che tethI vaivapadane khya nathI: For Private And Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pahelA ) www.kobatirth.org sUcanA prakaraNa, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 3 ) kumake eka zAstra bhaNavAthI sakaLa zAsrA sAra samajI zakAto nathI, mATeja jeNe sarva zAstra bhaNI vAMcI vicArI manana karela che teja vaidha che. vaLI jeNe ekalu vaighaka zAstraja zikhela che, paNa vaighakriyAmAM kuzaLa nathI athavA jeNe kriyAnuM pUrNa jJAna meLavyuM che, paNa zAstra bhaNela nathI to, te vaidha anAdara pAme che; kemake je anupAnAdi kriyAmAM 3zaLa nathI te vaidha regInA roganuM praznala paNa baii bhaya che ane upacAra karI zakatA nathI tethI apayaza pAme che, mATe je purUSa zAstra ane kriyAmAM nipuNa che arthAt AyurvedanAM aSTAMganA pAramAnI che tathA jenA hAthanI badhI levAthI rogI rogathI mukta thate hAya. yazarekhAvALA hAya, DAghA-catura, samayane jANanArA, pavitra manavALA, dayALu, deza, kALa, vaya, agni ane baLAbaLane jANanArA, yaMtra maMtra ta trAdikamAM pravINu, prasanna citta thALA, nirdeAbhi, nirAbhimAnI, sAcuM ane mIThuM khelanAra, me'TA manavALA, maLatAvaDA svabhAvatA, paisethI sukhI hoya ane duSTa byasAthI rahita hoya teja vaidha che tathA tevAnA dAthanI ASadhIothIja niraMtara rAgI nirogInuM kalyANa thAya che, paNa jo ukta guNAthI rahita hAya tathA vivAdI, malina vastradhArI, gAmIo, mUrkha ane vagara melAvye jene tene ghera janArA hoya tevA kuvaidyanA hAthathI prANAMte paNa auSadhI grahaNa karavI nahIM; kAraNa ke tevA kuvaidyAnA hAthathI amRta samAna auSadhI jhera svarUpa ane uttama zastrakriyA vajrasvarUpa thai manubyonA prANa le che, te mATe te avazya tyajavA yogya che; zAthI ke, tevA kuvaidyo yamarAjanA moTA bhAi che, yamarAja te! mAtra prANuja laI chUTako kare che, paNa te kuvaigharUpI yamarAja te, prANa ane dhana e bannenuM haraNa karI leche. te kAraNa mATe dUracIja page lAgavA yeAgya che. ceAgya ane aceAgyanA vicAra. For Private And Personal Use Only samasta kAryomAM sIna aibadhIeja grahaNa karavI; parantu pIpara, geLa, vaviDaMga, dhANA ane madha eTalA padArthe! eka varSanA jInAja levA; paNa tethI vadhAre vakhata uparanA hoya to levA nahIM. tathA gaLA, kaDAAla, araso, kALuM, zatAvarI, Asagandha, kAMTAzaLAyo, lIMbaDa, varIALI ane prasAraNI eTalI auSadhIe niraMtara lIlI ja levI; paNa tene bIjI lIlI e.pInI peThe khamaNI levI nahIM arthAta khIjI ApadhI lIlI hoya te khamaNI levI yogya che; parantu ukta auSadhIo lIlI chatAM paNa batAvelA mApa karatAM bamaNI levIja nahIM; kAraNa ke je ApadhI lIlI ane sukAyA pachI samAna guNa dharAje che te te AbadhI lIlI chatAM sukAyalI auSadhInA samAnaja levI, paNa je ASadhI sukAyA pachI ochA guNavALI thaI jatI hoya te te ASadhI lIlI hoya chatAM sukAyalI - badhIthI khamaNI levI ema vaidya sapradAya che. je ASadhInAM pAMca aMga (mULa, DALAM, pAna, kula ane phaLa) mAMthI amuka aMga levA lakhyuM na heAya te tenuM mULaja levuM; paNa moTuM vRkSa hoya te tenA mULanI chAla levI. hiMgalepha gAMgaDAvALA, gaMdhaka AmalasAre, pArA hiMgalokamAMthI uDAvelA, hiMga zekelI ane dhatUro kALe levo. gaMdhaka, pAreA, hiMgaLAka, rasakapUra, mahuzIla, hatALa, nepALa, khurAsAnI ajamo, dhatUganAM bIja, zilAjIta, jherakocalAM, vachanAga, ane dhAtu-upadhAtu, vidha-upaviSAda zodhAteja upayogamAM levAM. pAro ane gaMdhaka, vachanAga ate marI, hiM'gaLeAka ane khaDIekhAra vagere vagere auSadhIo bhegIja vATavI. gALA, avaleha ane halakA pAnA eka varSa pachI, cUrNanA be mAsa pachI ane tela dhInA cAra
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org amRtasAgara. ( 4 ) (targa mAsa pachI tenA guNa ochA thAya che; paNa sarva prakAranI dhAtuonI bhasma ane rasAyaNA jema junI thAya tema vizeSa guNavALI thAya che mATe te navIna na levI. cUrNa, bI, tela ane cATaNAmAM caMdana levA lakhyuM hoya to sukhaDa levuM, paNu kavAtha ane lepamAM caMdana levuM lakhyuM hoya te ratAMjaLI levI. bI ane madha sAthe auSadhI sevana karavA lakhyuM hoya; teA paNa dhI te madha kharAbara levAM nahIM, paNa ochAM vattAM levAM nahIM te, te viSe samAna pariNAma kare che, lUNu levA lakhyuM hoya tA siMdhAlUNuja levuM. zarIranI aMdarano bhAga sAthe karavA sArU jyAM ajamAda levA lakhyuM hoya te ajame ane bahAranA bhAga sA karavA sArU 'ajamA' levA lakhyuM hoya te kheDIajanmA levA. dudha, bI, chAza ane mUtra levA lakhyuM hoya te gAyanuMja levuM. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ASadha levAnA samaya. je prayAgamAM auSadha khAvA mATe vakhata na batAvyo hoya te te prayAgamAM dhaNuMkarIne prAtaHkALaja auSadha khAvAnA samaya samajavA. kavAtha, kaka, kAMTa ane hima e auSadho te vizeSe karI prAta:kALamAMja devAM joie. raeNca tathA vamana mATe auSadhI prAta:kALe Apa vAM. recaka athavA ulaTI karAvanAra ApavAne sArA upayoga thayA pachI kAMjI athavA rAkha pIvI halakuM bhajana karavuM. gudAsthAne rahelA apAnavAyune nIcI gati ApavA sArUM Apadha khAvu hoya te bhAjana karyA pahelAM thoDIvAre khAvu. mukhanI arUci maTADavA sArU auSadha khAvuM hoya te aneka prakAranAM rUcikAraka, svAdiSTa, ane mADhe lAge tevAM padmAe bhAjananI vakhate khAvAM. nAbhinA sthaLe rahelo samAnavAyu kopyo heya kivA jaTharAgni maMda thai gayA hoya teA agnine pradipta karanArAM-dIpana auSadho bhAna jamatAM jamatAM vacamAM khAvAM. savAgamAM rahelA vyAna vAyu kApyA hoya teA bhAjana karyA pachI auSadhI khAvAM. heDakI, AkSepakavAyudvIsTarIyA ane kapavAyu e upara bhAjana karyA pehelAM ane bhejana karyA pachI paNa ASadha khAvAM, kaMThasthaLamAM rahelo udAnavAyu kApIne svarabhedAdikAMTA besI javA-Adi thayuM hoya te saMdhyAkALanA bhAjanamAM pratyek kALIe athavA madhyamAM eka eka kALIgmAne aMtara rAkhIne auSadha khAvuM. hRdaya sthaLamAM rahenArA prANavAyu kApyA hoya to sadhyAkALanuM bhojana karyA pachI auSadha khAvuM. taraza, hubakA, heDakI, dama ane viSanA vikAra upara vAraMvAra annanI sAthe ane bhAjana karatAM pahelAM tathA bhAjana karyA pachI paNa auSadhanuM sevana karavuM. kAna, netra, nAka ane mastakAdi sthaLa viSenA rAge viSe, vAyu-AdinA doSone TALavA sArU tathA kSINa thayelA zarIrane puSTa karavA sArU pAcana tathA zamana auSadha bhajana karyA pahelAM tathA pachI pazu khAvAM arthAt je je rAga mATe je je vakhate auSadha khAvA kahela che te te vakhate sevana kare to avazya auSadha guNa kareja; paraMtu vakhata jANyA vinA game te vakhate ASadha sevana kare teA guNane badale avaguNu thAya che; mATe AjJA pramANeja vartavuM. ASayAnA pratinidhi. kavAtha ane cUrNa-Adi koipaNa prayogamAM je auSadha na maLI zake evu hAya tA tenI avejImAM tenA jevAja guNavALu khIjuM auSadha levu, jemake ativizvanI avejImAM nAgaramotha, ambavaMtasanI avejImAM cUkAnI bhAjI tathA caNAno khAra kastUrInI avejImAM For Private And Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pahela. ) ( 5 ) ve caNakabAlA tathA jAvaMtrI. kapUranI avejImAM sukhaDa kavA ratAMLI. kALanI avejImAM eLacI tathA jAvaMtrI. kherAlanI avejImAM khaDApaNunI chAla. gajapIparanI avejImAM pIpa rImULa, capakanI avejImAM gajapIpara. caMdananI avejImAM vALe tathA kapUra. jAnApulanI avejImAM laviMga, navatrInI avejImAM laviga. tagaranI avejImAM upaleTa. kesaranI jImAM kasUMbe. dArU haLadaranI avejImAM haLadara. dhAvaDInA phulanI avejImAM mahuDAnAM la. kALIpahADanI avejImAM dhoLImuzaLI. pIparanI avejImAM kALAMbharI. puSkaramULanI avejImAM upaleTa. bAvacInI avejImAM puvADIAnuM mULa. bhAragamULanI avejImAM riMgaNInuM mULa. bhoMyakoLAnI avejImAM AsagaMdha. meAtInI avejImAM motInI chIpa, mArvelanI avejImAM taja, ratAMjaLInI avejImAM vALA. sAMjananI avejImAM dArUhaLadara. riMga NInI avejImAM bakAlibaDelAhakAMtanI avejImAM pAlAda phivA gajavela. vALAnI avejamAM nAgaramAtha. vajanI avejImAM mAravela tathA pAnanI jaDa. zilAjItanI avejImAM surokhAra. bakarInA dUdhanI avejImAM dheTI ke gAyanuM dudha. sAkaranI avejImAM khaDIsAkara tathA jInuM madha. sAvanamAkhInI avejImAM sonAgerU, sAnAnI avejImAM sAvanamAkhI kivA lAhabharsa. harDanI avejImAM AmaLAM. nakhalAnI avejImAM laviMga, citrAnI avejImAM nepALAnuM mULa, kivA avADAnA khAra. mAravelanI avejImAM mAnI chAla. sveta riMgaNInI avejImAM merazikhA. khelasarInI avejImAM kalhAra kivA upala-kamaLa. AkaDAnAM pAnaDAM vagerenA dudhanI avejImAM tenA rasa, merIAkalhAranI avejImAMupaleTa. sAraDImATInI avejImAM phaTakaDI. saMcaLanI avejImAM darIAi mIThuM. dhrAkhatI avejImAM zIva NunAM kuLa. tathA e bannenI avejImAM baporIAnAM phUla. medA, jIvaka, kAkAlI, Rddhi, vRddhinI avejImAM anukrame AtAvarI, vidArIkaMda-bhoMyakoLu, AsagaMdha, ane vArAhIkaMda zelaDInI avejImAM barU. madhanI avejImAM junA gALa. !karatI avejImAM khAMDa. dudhanI avejImAM maga tathA masUra rasa. ane bilAmAnI avejImAM citra:mULa levuM. vizeSa vistAra " nidha, " athavA " bhAvaprakAza" pUrvakhaMDamAM joi levA, auSadhAdinAM pramANa. sUcanA prakaraNa, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir je kavAtha-Adi AdhAmAM padAthonuM pramANa-tela kaheluM na hAya te ThekANe sarva auSadho samAna levAM. 'samAna levAM paN keTalAM keTalAM levAM ' evI zakA rahe te te zaMkAnuM samAdhAna A pramANe che ke, jyAM svarasa eTale ekalA te padArtheAnA agarasa levA kahyuM hAya te svarasanI mAtrA nitya e teAlA levI. svarasamAM sAkara madha ane gALa-Adi nAMkha vAM hoya to te padAthA cha mAsA levA. puTapAkanI mAtrA nitya cAra tAlA levI. temAM madha nAkhavuM hoya to eka teTalo levu ane kalka cUrNAdi nAkhavu hAya te te svarasa pramANe cha mAsA levu. tAlanI parIbhASA. tAla vinA kadI paNa padArtheAnI yogya goThavaNa thatI nathI; mATe ASadha prayoganA kAryamAM prAcIna vaidyAe carakanA matane svIkArela che, te mATe sarva telane DI. carakanA mata pramANe magadha dezanA tAlane aMgikAra karyuM che te e ke-trIza paramANune eka trasareNuM thAya che tene vazI paNa kahe che. jALIkhArAmAMthI paDatA sUryanA kiraNamAM je jhINI jhINI For Private And Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara (taraMga - - - karthIo dekhAya che te paikI eka kaNane trasaraNuM samajavuM. cha trase reNunI eka marIci. cha marIcinI eka rAjakA-rAI. traNa rAjikAne eka sarSapa-sarasavA ATha sarsavane eka va, cAra yavanI eka tI. cha stIne eka bhASaka-hema ane dhAnaka e bhASAnAMja nAma che. cAra bhASakane eka zANa ( vIza caNoThI bhAra ) tene zANuja, dharaNa tathA Teka kahe. che. be zANane eka kela tene kSaka, vaTaka ane kSaNa kahe che, te aDatAlIza caDI bhAra hoya che. be kilano eka karyuM tene pANimAnika, akSa, piyu, pANatala, kiMcitpANi, tinduka biDAlapadaka, SaDaSika, karamadhya, haMsapada, suvarNa, kavaLagraha ane udubara paNa kahe che, te kaMpanI sAI eka rUpiyAbhAra hoya che. be karmane apaLa tene zuti, akRmikA paNa kahe che te be rUpiyAbhAra hoya che. be ardhapaLathI eka paLa thAya che tene muSTi, Ama, caturthika, prakRca, beDazI, ane biheva kahe che te cAra lA bAra hoya che. be paLanI eka prasRti te ATha telA bhAra hoya che. eka aMjaLI tene ardhazAva, kuve ane amAna kahe che te seLa rUpIAbhAra hoya che. be aMjaLInI eka mANikA tene mAnikA tathA aSTapaLa kahe che te batrIsa lAbhAra thAya che. be sarAvano eka prastha te gesaTha talA bhAra thAya che. cAra prasthano eka ADhaka tene bhAjana, kapAtra ane anupasli kahe che te barase chapanna telA bhAra thAya che. cAra AtaMkano eka droNa tene kaLA, navaNa, armaNa, unmA na, ghaTa ane rAzi kahe che, te eka hajAra covIza telA bhAra hoya che. be droNano eka zape tene kuMbha, catuSTizarAvaka paNa kahe che te be hajArane aDatAlIza tolA bhAra hoya che. be zurpanI eka droNa tenAM vAha ane gauNuM nAma che te cAra hajAra chanuM telA bhAra hoya che. cAra draNInI eka khArI te soLahajAra traNane cArazIlA bhAra thAya che. ATha hajAra telA bhArate eka bhAra thAya che ane cArase tevA bhAranI eka tulA thAya che ema sarva eNnthakArone nirNaya che. mApa, raMka, akSa, bilva, kuva, prastha, ADhaka, rAzi, geNI ane khArI e kramavAra eka ekathI cekagaNa talanAM hoya che. gujAthI mAMDIne kuva sudhI dravarUpa padAthonuM, lIlA padArthonuM ane suSa padArthonuM pramANa sarakhu ja levuM; paNa prasthathI mAMDIne iva padArthonuM ane lIlA padArthonuM pramANa bamaNuM levuM; kAraNa ke gra padArtha karatAM lIlA padArthamAM vadhAre tela hoya che mATe te pramANe levuM. kaliMga dezanI parIbhASA. kaLiyugamAM mANasa maMda agnivALA TuMkA kadanAM ane zakita vagaranAM hoya che eTa. lA mATe teone yogya vidvAnoe A parIbhASA svIkArela che eTale bAra dhoLA rasane eka java. be javanI eka ratI. traNa ratIne eka vAla. ATha ratIne eka mAsa ( koI ThekANe sAta ratIne bhAse, carake cha ratIne mAro ane sukSune pAMca ratIne mATe paNa mAnela che.) cAra bhAsAne eka zANa-niSka. cha mAsa eka gaghANuM, daza mAsAne eka ka, cAra kI eka paLa-dazazANa. cAra paLane eka kuDava thAya che. A vinA prasthathI mAMDI sadhaLA telanuM pramANa magadha dezanI parIbhASA samAnaja samajI javuM. mAtrAnI maryAdA nathI, kema ke deza, kALa, jaTharAgni, avasthA, baLa, prakRti ane deza eone vicAra karI mAtrA-telanI kalpanA karavI. jema DuM pANI prabaLa agnine zamAvI zakatuM nathI tema gheDuM Avazva mATe vyAdhine maTADI zakatuM nathI temaja jema khetaramAM ugelAM pratye For Private And Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pahele ) sUcanA prakaraNa, ( 7 ) upara vizeSa pANI paDe te kharAthI thAya che. tema thoDA vyAdhi-roga upara vizeSa auSadha ApavAmAM Ave; to paNa kharAthI thAya che; mATe prayoganA pAThamAM lakhelA teAla upara AdhAra na rAkhatAM vaidhe potAnI IcchA pramANe uparanAM kAraNAne dhyAnamAM lai cogya lAge te pramANamAM ASadha ApavuM. svarasa karavAnA vidhi. TAlADa agni ke kIDA vagerethI je lIlI vanaspati kharAba na thayelI hoya tevIte lAvI teja vakhate mAMDI vATI teno rasa kapaDAthI gALI levAmAM Ave te svarasa kahevAya che. soLa rUpiyAbhAra lIlA auSadhanuM cUrNa karI tene bamaNA pANImAM nAkhI eka arjurAtra sudhI rahevA dai temAMthI je rasa levAmAM Ave che paNa uttama svarasa kahevAva che. lIlI vadhI na maLe teA sukI (auSadhI) lAvI tenuM " bhUko karI tene ATha gaNA pANImAM ukALI cothA bhAganuM pANI avazeSa rahe tyAre lai levAmAM Ave te paNa svasa kahevAya che. e paikI pahelA prakArano svarasa bhAre che tethI tenI mAtrA e rUpIAbhAra pIvI ane bIjA tathA trI, prakAranA svarsanI mAtrA cAra rUpIAbhAra pIvI tathA temAM madha, sAkara, gALa, kSAra, jIruM, lUNu, dhI, tela ke carNa-Adi nAkhavA hoya te aDatAlIza ratI bhAra nAkhavAM. hima karavAnA vidhi. cAra teAlAbhAra ASadhane sArI peThe khAMDI-vATI ceAvIza tAlAbhAra pANImAM palALI-bhIjavI AkhI rAta emane ema rahevA dai savAre lai levuM te hima tathA zitakaSAya kahevAya che. pIvAmAM tenI mAtrA ATha tAlA levI. maMtha karavAnA vidhi. cAra tolAbhAra AbaMdhanuM cUrNa karI tene seLa rUpIAbhAra TADhADA pANImAM nAkhI sArI peThe mATInA vAsaNamAM vAvavAmAM Ave te matha kahevAya che. maMthanI mAtrA ATha telA bhAra pIvI. phAMTa karavAnA vidhi. sArI peThe curNa karelA cAra tolAMbhAra eSadhane mATInA vAsaNamAM nAkhI temAM soLa rUpIAbhAra unheM pANI nAkhIne pachI kapaDAthI gALI levuM te phrAMTa kahevAya che. krAMTanI mAtrA Apha telA bAra pIvI ane temAM sAkara ke gALa vagere nAkhavAM hoya te eka telA bhAra nAkhavAM. kalka karavAnA vidhi. lIlAM ASadhAne pattharathI vATIne tathA sukAM hoya te temAM pANI nAkhI sarasa 5tyaranA chIpara upara vATI tenI caTaNI jevI lugadI karavAmAM Ave te kalka kahevAya che. prakSepa ane AvApa e kallunAMja nAma che. kalkanI mAtrA eka rUpIAbhAra levI, temAM madha dhI ke tela nAkhavAM hoya to bamaNAM nAkhavAM, sAkara ke geALa nAkhavAM hoya te samAna nAkhavAM ane koi drava nAkhavA hoya te cogaNI nAkhave. cUrNa karavAnA vidhi. atyaMta mukelA AbadhAne sArIpeThe jhINAM vATI kapaDAthI cALI levAmAM Ave te cUrNa For Private And Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 8 ) amRtasAgara (taraMga kahevAya che. raja ane bheda e curNanAM ja nAma che. tenI mAtrA eka telA bhAranI levI. temAM geLa nAkhavo hoya te samAna, sAkara bamaNI, hiMga nAMkhavI hoya te zekelI, ghI vagere padArthomAM kAlavIne curNa cATavuM hoya te te padArtho bamaNAM levAM ane te dramAM cheLIne pIvuM hoya te dro carNathI cagaNAM levAM. cUrNa avaleha gaLI ane kalka eo upara garama pANI pIvuM hoya te pittanA vyAdhimAM bAra telA bhAra, vAyunA vyAdhimAM ATha telA ane kaphanA vyAdhimAM cAra tela levuM, jema pANImAM paDeluM tela kSaNa mAtramAM sarvatra phelAI jAya che tema aividha anupAnanA baLathI saghaLA aMgamAM phelAI jAya che, mATe anupAna sAthe ja niraMtara auSadha grahaNa karavuM. cUrNane bhAvanA-puTa devAno vidhi. jeTalA dravathI saghaLuM cUrNa sArI peThe bhIjAI jAya teTalA dravathI aNane bhAvanA devI ane vizeSa bhAvanAo ApavI hoya to eka bhAvanA ApyA pachI covIsa kalAka pachI bIjI bhAvanA ApavI. puTapAkano vidhi. caTaNI jevA kalakane puTapAkathI pakAvIne paNa tene svarasa levAmAM Ave che. eTale auSadhano kalka karI te upara vaDa, zIvaNa ke jAMbuDA vagerenAM pAMdaDAM sArI rIte vIMTI te upara be AMgaLane kiMvA aMgUThA jeTale mATIne thara caDhAvI agnimAM muko. tyAre mATIne thara dhagadhagatA aMgArA jevAM varNana thaI jAya tyAre agnimAMthI kahADI le. pachI bhATI tathA pAMdaDAMne dUra karI kacchanA rasane nicAvI levA. te rasanI mAtrA cAra tolA bhAra che, temAM madha meLavavuM hoya te eka tela ane bIjA koI kaka carsa ke va vagere meLavavAM heya te aDatAlIza ratI bhAra nAkhavAM. kavAthane vidhi. sArI peThe kuTelA cAra lAbhAra auSadhamAM saLagaNuM pANI nAkhI mATInA vAsaNamAM ukALavuM ane AThamA bhAganuM pANI bAkI rahe tyAre nIce utArI levuM te kavAtha kahevAya che. kavAtha mATe eka lAbhArathI te cAra telA sudhInA auSadhamAM saLagaNuM pANI nAkhavuM. soLa rUpiAbhAra sudhInA auSadhamAM ATha gaNuM pANI nAkhavuM. ane cesaTha telA bhAra sudhInA auSadhamAM cAragaNuM pANI nAkhavuM. dhImA dhImA agnithI pakAveluM ane AThamA bhAge rAkheluM pANI jarAka unha unha hoya te vakhate pIvuM. gRta, kaSAya ane niDa eo kavAthanAMja nAma che. sneha, kavAtha ane auSadhanI mAtrA cAra lAbhAranI uttama, traNa talAbhAranI madhyama ane be lAbhAranI adhama samajavI. kavAthamAM ochuM vatu pANuM avazeSa rAkhI pAvA mATe matabhinatva che; paNa te pInAra manuSyanA kada ane jaTharAgnino vicAra karI upayoga karo. kvAthamAM sAkara nAkhavI hoya te vAyunA vyAdhinAmAM cothA bhAganI, pittanA vyAdhimAM AThamA bhAganI ane kaphanA vyAdhimAM cothA bhAganI nAkhavI. madha nAkhavuM hoya te kAnA vyAdhimAM cothA bhAganuM, pittanA vyAdhimAM AThamA bhAganuM ane vAyunA vyAdhimAM soLamA bhAganuM nAkhavuM, jIruM, gugaLa, kSAra, laNa, zilAjIta, hiMga, suMTha, marI ke pIpara nAkhavAM hoya to covIza ratIbhAra nAkhavAM. dudha, For Private And Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pahele.) sUcanA prakaraNa, dhI, goLa, kalka, kava, tela, mUtra ke caNAdi nAkhavAM hoya te eka lAbhAra nAkhavAM. sArI rIte besI, vizrAMti laI mukha, hadaya tathA netrane prasanna rAkhI senA, rUpA ke mATInA vAsaNamAM bharela kavAtha pI je ane pIdhA pachI te vAsaNane udhuMvALA pANI pIne pAna bIDI vagereno upayoga kare. avalehane vidhi kavAtha vagerene pharI pakAvIne jADe-ghaTa cAsaNI jevo karavAmAM Ave te rasa kriyAavaleha ane leha kahevAya che. enI mAtrA cAra lAbhAranI che, temAM sAkara meLavavI hoya te caNathI cagaNI, goLa meLavavo hoya te cUrNathI bamaNa ane drava-pravAhI padArtha meLavavi hoya te caNathI coga nAkhavo. avalehamAM jyAre cAsaNI jevA tAra nikaLe, tathA pANImAM nAkhatAM DUbI jAya, kaThaNa paNuM thAya, AMgaLIthI dabAvatAM temAM AMgaLInI rekhA uThI Ave ane gaMdha, varNa tathA rasa apUrva thAya tyAre avaleha sArI rIte pakSe jANavo. avaleha upara dudha, zelaDIne rasa, paMcamULanA kAThAnI kAMjI ane arasAne kavAtha e mAMthI je yogya jaNAya te anupAna devuM gaLIo karavAne vidhi. guTikA, guTi, goLI, vaTI, vaDI, paDI, muMDI, meka-lADu, vaTikA-vaDA guDa-gone ane varti-vATa eo gaLIonAja prakAra che. avalehanI peThe geLa, sAkara athavA gugaLane pAka karI temAM auSadhonuM cUrNa nAkhIne tethI goLIo banAvavI. koI vakhate pAka karyA vagara gugala madha ke bIjA drava padArthothI paNa gaLIe vaLAya che. sAkarathI goLIo karavI hoya te carNathI cAragaNI sAkara levI, goLathI karavI hoya te cUrNathI bamaNa goLa le ane gugaLathI ke madhathI goLIo karavI hoya te cUrNanA samAnaja goLa madha levAM. bIjA koI pravAhI padArthothI goLIe karavI hoya te cathI pravAhI padArtha bama le. enI mAtrA eka lAbhAranI che te samaya baLa joI kAryamAM levI. - ghata tathA taila pakAvAne vidhi. je kalka karyo hoya tethI cAra gaNuM ghI athavA taila temAM nAkhI tene pitAthI - gaNa drava padArthamAM pakAvavuM. drava padArtha baLI jaIne ghI ke tela ja bAkI rahe tyAre nicovIne gALI levuM. khAvA mATe e tela ghInI mAtrA cAra tolA bhAranI che. athavA kavAtha karavAnA caNamAM tethI cAragaNuM pANI nAkhIne ukALavuM. jyAre catuthAza pANI avazeSa rahe tyAre temAM ghI ke tela nAkhI saghaLuM pANI baLI jatAM sudhI tene pakAvI pachI laI levuM. upara je cogANuM pANI levAnuM kahyuM che te gaLo--Adi kamaLa padArthamAM samajavuM. suMThaAdi sukA padArthamAM ATha gaNuM, sukA ane lIlA bhelA hoya te AThagaNuM ane devadAra vagere ghaNA divasanA atyaMta sukAyelA padArtha heya te saLagaNuM nAkhavuM. tenI mAtrA cAra telA bhAranI che. te oSadhonA svabhAva tathA rogInA reganuM baLa, deza, kALa, vaya ane agnine vicAra karI ApavI. temAM nAkhavAnA padArtho tathA pANI nAkhavAne vizeSa khulAze saMLave hoya te " bhAvaprakAza" pUrva khaMDane bIjo bhAga juva. For Private And Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 10 ) amRtasAgara (taraMga sandhAna-AthAne vidhi je padArtha dravarUpa padArthomAM lAMbA kALa sudhI rAkhI mukavAmAM Ave te sadhita-ebAelo thaI jAya che. tene A kahe che. Asava tathA ariSTanAM lakSaNa. kAcAM auSadhathI ane kAcA pANIthI je madha karavAmAM AvyuM che te Asava kahevAya che ane kavAtha karIne je madha karavAmAM AvyuM hoya te ariSTa kahevAya che. enI mAtrA cAra telA parvata che. je sAmAnya rIte ariSTa karavo hoya te temAM nAkhavAnA padA ne tela na kahela heya; tadapi 1024 talAbAra kava, 400 tela goLa, 200 telA madha ane 40 tela auSadha nAkhavuM. siMdhu, surA, suta, cuda, kudaka, sivIra, AranAla, kAMjIka ane ziDAkI vagerenI kRti jANavI hoya te " bhAva prakAza pakhaMDane bIjo bhAga ju. auSadhIone dIpana pAcanadi prakAra. je padArtha, kAcAne pakave nahIM paNa agnine pradIpta kare te dIpana kahevAya che, jema ke methI. je padArtha, kAcAne pakAve che, paNa agnine pradIpta karUM nathI te pAcana kahevAya che, jema ke nAgakesara. je padArtha, kAcAne pakAvI agni pradIpta kare che te dIpana pAcanarocana kahevAya che, jema citraka. je padArtha-auSadha, vAyu, kapha, pittane samAna bhAve rAkhe arthAta samatAmAM rahelA dene vadhAre nahIM ane viSama thayelA dene sama kare che te zamana kahevAya che, jema liMbADAnI gaLo. je padArtha, kAcA vAta, pitta ane kaphane pakAvI vAyunA baMdhane bhedIne nIce laI jAya che arthAt maLane ukheDI nAkhe che te anulomana kahevAya che. jema haraDe. je padArtha, kaThAmAM cATI rahelAM maLa, kapha ane pitta ke je pakAvavA yogya che tene pakAvyA vinA ja nIce laI jAya te sanasana kahevAya che, jema garamALo. je padArtha, zithila athavA kaSTa thaIne rahelA kiMvA pavane potAnA adhikapaNAne lIdhe gelI jevA karelA maLa-Adine teDI nIce pADe che te bhedana kahevAya che, jema ke je padArtha, aradhA pAkelA kiMvA kAcA maLa vagerene dravarUpa karI nAkhe ane mULadvAra mArge kahADe te recana kahevAya che, jema nasetara je padArtha, kAca pitta, kapha ane annanA samUhane mukhanA mArgathI bahAra kAhADe te vamana kahe che, jema maDhaLa. je padArtha, maLanA saMgrahane mukhadvArA kivA gudAdvArA bahAra kApADe che te dehazodhana kahevAya che, jema kukaDa velAnuM phaLa. je padArtha, jaTharAgnine dIpta karanAra, kAcAne pakAvanAra ane garamapaNAne lIdhe dravane sukAvanAra te grAhI kahevAya che, jema suMTha. jIruM ane gajapIpara, je padArtha, rakSa-lukhApaNAthI, zItapaNAthI, kapAyapaNAthI ke pAkamAM halakAIthI vAyune ulaTo karanAra hoya te staMbhana kahevAya che, jema nAgaratha, bIlIne garbha, hAnI bIlIo, mecarasa, kaDAchAla, dara ane azo. je padArtha, zarIramAM ceTI rahelA maLAdi dene balAtkArathI ukheDI nAkhe te padArtha chedana guNavALA kahevAya che, jema javakhAra tathA kSAre, marI, suMTha, pIpara ane zilAjIta. je padArtha, sarIranI dhAtuone kivA maLene zoSaNa karI pAtaLAM kare te lekhana kahevAya che. je Apane upaga karavAthI suMdarInI saMgAthe surata keLa karavAmAM utsAha thAya, ane dhAtunI vRddhi kare For Private And Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pahele.) sUcanA prakaraNa ( 11 ) ' te vAjIkara kahevAya che, jema AgaMdha, cAM, zatAvarI, nAgabaLA-kAMsakI, dudha, sAkara, musalI. je padArtha vIryanI vRddhi kare te zukala kahevAya che, jema kacAM, musaLI, kAMsakI, vagere. je padArtha, sevatAM dhAtu citanya thAya te dhAtu vetanyA kahe che, jema aDada, dha, bilAmAnI majjA ane AbhalAM e pitAnAja parAkramathI zIgrapaNe rasAdika dhAtuone utpanna karIne vIryane utpanna kare che. vAjIkaraNa auSadhIomAM viryane vizeSa caitanya karanAra strI che, moTI riMgaNInAM phaLa vIryane pravartAvanAra che. jAyaphaLa vIryane thobhAvanAra che, ane kAlIMgaDuM-tarabuja vIryane ya karanAra che. tathA haraDe dhAtunuM zoSaNa karanAra che. smaraNa, kIrtana, darzana, sparza, saMbhASaNa, AliMgana, cuMbana ane saMbhoga e samasta kriyAothI kiMvA e paikI ekAda kriyAthI paNa sujJa strI retane pravartAve che. je padArtha, vRddhAvasthA-jarA ane roga mAtrane nAza karanAra che te rasAyana kahevAya che, jema haraDe, rUdravaMtI, gugaLa ane zilAjIta. je padArtha, pahelAM AkhA zarIramAM vyApIne pachI pAka avasthAne pAme te vyavANI kahevAya che, jema bhAMga, aphINa ane anya mAdaka-jherI padArtho je padArtha, AkhA zarIramAM rahelA vI paikI ojane zekIne zarIranA sAMdhAonI baMne zithila karI nAkhe te vikAzI kahevAya che, jema sopArI, kodarA. je padArtha, adhika tame guNavALo ane buddhine nAza karanAra hoya te mAdaka kahevAya che, jema madira. je padArtha, vyavAyI, vikAzI, kaphane kApanAra, mada karanAra, agnine adhika aMzavALe, chavita karanAra ane gavAhI saMsarga padArthonA guNone grahaNa karanAra hoya te prANahara-viSa kahevAya che, jema vachanAga. kuyogathI vila ane suyogathI amRta (yogavAhI) che. je padArtha, pitAnA parAkramathI etanAmanI nADIo ( kAna, nAka, mahe)mAMthI praveza karIne kAdi de. nA saMgrahane teDI nAkhe che pramAthI kahevAya che jema vaja, kALAmarI. je padArtha, aivadha rasane vahevAvALI nasene cIkAsapaNathI vA, garISTapaNAthI rokI I zarIrane jaDa kare te abhikhUMdI kahevAya che. jema dahI. je padArtha, khAdhA ghI khATA oDakAra Ave, tarasa lAge ane hadayamAM baLatarA thAya te vidAhI kahevAya che. je padArtho pAtAM pitAnI sAthe meLavelI vastuonA guNonuM grahaNa kare che te pAgavAhI kahevAya che jema madha, tela, ghI, pAra ane lekhaMDa. je padArtha, tAvane nAza kare te javara kahevAya che, jema karIyAtuM. je padArtha, pittano nAza kare te pittadana, jema vALa-dhANa. je padArtha, kaphane nAza kare te kaphana; jema heDInI chAla. je padArtha, vAyuno nAza kare te vAtana, jema lasaNa je padArtha, prasveda lAve te dala, jema akaLa. je padArtha, rUci utpanna kare te rUcikara, jema AMmalI, Adu. je padArtha, pisAba vadhAre lAve te mUtrala jema pitapApaDe, surekhAra. je padArtha, viSano nAza kare te viSaddha, je padArtha, sajAne nAza kare te sethai, jema AvaLa-kaDavI naI. je padArtha, gaDa guMbaine pakave che te zodhana, jema gaMdhaka, rAla. je gaTha guMba ghAne aMkura lAve che te repaNa, jema mINa je padArtha, nidrA ne lAve te nidrAmada, jema dhatUra-bhAMga. je padArtha, tvacAne dagdha kare te dAhaka, jema citra. je padArtha, metAmAM thuMkane vadhAre kare te lAlAzrAvI, jema akalakare ane je padArtha, strInA caDhI gayelA aTakAvane pharI zarU kare te tatpAdaka, jema hIrAboLa, eLIyo, A vinA durgadhahAraka, jaMtugha, pIDA zAMta karanAra kSetmaka, snAyusathilya kRta, tathA vinAzakAdi aneka guNaguNa vALA padArtha che, mATe prathama vaidyoe teonA guNa For Private And Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) amRtasAgara, (taraMga - - - - - - - - - avaguNa vagere pUrNa rIte dhyAnamAM laI vyAdhimAM je guNaka heya tene upagamAM levA. vizeSa-dinacaryA, rAtricaryA, AhAra vihArAdi tathA auSadhIonA guNadoSa vagerene vizeSa khulAzo joIe te ja caraka) che suzrata, vAgabhaTa. >> ane " bhAvaprakAza pUrva khaMDane prathama bhAga avalokana kare. auSadha eTale zuM? ane te auSadha kayA sthaLanuM? kai vakhate? - tathA kevIrIte grahaNa karavuM tene vidhi. vaidha je padArtha-vastuthI rogane maTADe che te padArtha vadha kahevAya che. e Sadha kevA prakAranuM hoya te rogane avazya maTADe ? je oSadha svaccha jagyAmAM utpanna thaeluM, zubha divase lIdheluM, beDI mAtrA chatAM vizeSa guNa karanAruM, sugaMdha, suvarNa ane surasa sahita dezane nAza karanArUM, zarIramAM glAni na Ape tevuM, vizeSa apAyAthI paNa vikAra na karanAruM, rAkraDA ke kharAba bhUmImAM utpanna thayela na hoya, ghaNA pANIvALI jagyAmAM, ramazAnamAM, khAreDa dharatImAM ane mArgamAM utpanna na thaeluM-ugeluM, tathA jIvaDAnA va ane TAhADa tApathI AvyA hoya te auSadha sAre divase prAtaHkALamAM sUrya sanmukha ubhA rahI avAca paNe manamAM zrI sadAzivajIne praNAma karI pavitra paNe grahaNa karI yogya prayogamAM levuM. temaja sarva sthaLe pitAthI uttara dizAmAM utpanna thaelI oSadhI levI. tathA sadhanA kAryo mATe zarada RtumAM auSadhIo levI, kema ke te samayamAM sarva aividhIo rasathI bharelI hoya che mATe te vakhate levI, paNa reca athavA ulaTI karAvavAnI auSadhIo vasaMta RtunA madhyamAM levI. je pRthvImAM je vadhI utpanna thaelI hoya te auSadhImAM teja pRthvInA guNa hoya che, mATe pRthvInA guNane vicArI padArthonI parIkSA karI vaidya saMpradAyane anusarI sarva prayogamAM kuzaLa rahevuM. svAbhAvika hitakArI padArtho kayA kayA che? cikhAomAM sADI khA, aNIvALA dhAmAM java tathA ghauM ane zimAMthI pedA thatA dhAnyomAM mega, masUra tathA tuvaradALa svAbhAvikapaNe hitakArI che. rasamAM miSTa rasa, lUNamAM siMdhAlUNa, phaLomAM dADima, AmaLAM, dhAkha, khajUra, phAlasA, rAyaNa ane bIjoruM eo hitakArI che. pADAnA zAkamAM bathavo, mIThI DeDI ane pi hitakArI che. phaLarUpa zakomAM paravaLa, kaMdarUpa zAkamAM sUraNa, pANImAM varasAdanuM jhIleluM pANI, dudha dhImAM gAyanuM, dudha-dhI. tailamAM talanuM taila ane zelaDInA padArthomAM sAkara svAbhAvika hita karanAra che. svAbhAvika ahitakArI padArtho. grISmaRtumAM aDada, lUNanI jAtamAM khArI dharatImAM pAkeluM mIThuM, gADaranuM dudha, kasuMbInuM taila ane aradho pakavele zelaDIne rasa, phaLomAM phanasa tathA zAkamAM sarasavanuM zAka niraMtara ahitakArI che, mATe teone avazya tyajavA. eka ekanA sagathI thatA ahitakArI padArtho. garama padArtho tathA varasAdanA jhIlelA pANInI sAthe dahI, madha, dudha kiMdhA dudhapAka sAthe khIcaDI. baza, dahI ane bIjAnI sAthe keLa, kAMsAnA pAtramAM daza divasa uparAMta For Private And Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pahele.) cikitsA prakaraNa, ( 12 ) raheluM ghI. madha dhI samAna tathA rAMdhelA anna ke kSAne pharIvAra unhA karelA hoya te tene khAvA nahIM; kAraNuMke e paraspara virodhakArI che, jema madha ane ghI, tela ane carabI, pANI ane dudha virodhI che tema uta padArtho paNa virodhI hovAthI upayogamAM levA tahIM. cikitsAnuM lakSaNa tathA tenI rIta. je kriyA nuM haraNa kare arthata deva dhAtu ane maLane barAbara kare te kriyA-cikitsA kahevAya che. jyAre roga utpanna thAya ke te ja samaye tenI cikitsA karavI; paNa re - gane alpa jANI tene upAya karavA mATe ALasu ane beparavAhI na rahevuM, kemake rega, agni zatru ane jhera jevuM che. te je thoDA hoya; tadapi vizeSa hAni kare che te ja kAraNa mATe vaidhe prathama roganA pUrvAparano vicAra tathA auSadhano nizcaya karI pUrNa kALajI vaDe auSadhAdi karavuM. tathA zItathI roga thayo hoya te zItanuM ane garamIthI roga thayo hoya te gara mInuM nivAraNa karavuM; temaja je samaya upara je cikitsA karavI kahI hoya te vakhate teja cikitsA karavI, tathA jevI reganI sthiti tevI cikitsA karavI te avazya roga dUra thAya che. samaju vaidhe ekalA zAstra uparaja AdhAra rAkhI-durAgrahI na thatAM cikitsA karatI vakhate potAnI buddhinA tako paNa calAvavAnuM kAraNa ke devuM ane kALanA baLane lIdhe rogInI evI sthiti paNa thAya che ke jemAM zAstra rIte karavAnuM hoya te na karatAM viparIta upAya upayogamAM levA paDe che, vaLI tenAM rogI, dUta, vaidha, lAMbu AyuSya, dravya, paricAraka ane sAruM auSadha e sAta cikitsAnAM aMga che; mATe sAdhyAsAdhya vicArI uttama prakAre cikitsA karavI; athata rogane barAbara oLakha ane rogInI vedanA bhaTADavI eja vaighanuM mukhya kartavya karma che; kemake vaidha kAMI AyuSyanI buTelI derIne sAMdhavA samartha nathI; paraMtu AgaMtuka mRtyune dUra karavA samartha che mATe prathama vaidya rogInA AyuSunI prayatna pUrvaka parIkSA karavI joIe, kAraNa ke AyuvuM lAMbu hoya te ja cikitsA saphaLa thAya che. athacikitsAprakaraNa. prathama roga eTale ke IpaNa prakAranI mana tanane pIDA utpanna thAya tenuM nAma roga kahevAya che. te roga be prakAra che, eka te kAyaka ane bIjo mAnasa. kAyAmAM rahe te kAya, tenuM nAma vyAdhi che ane manamAM rahe te mAnasa tenuM nAma Adhi che. e banne vAta, pitta ane kapha rUpa thaIne zarIramAM koI prakAranA kupaththa-hAni ka vastu vaDe tathA pratIkuLa AhAra vihAranA vazya thaI kopane prApta thAya che tethI vividha prakAranA rogo utpanna kare che eTale te tridoSa miyA AhAra vihArathI kepe te dehano nAza kare che ane pathanA sevanathI teo zuddha-patapitAne mArgamAM rahelA zarIrane puSTa-niregI kare che, mATe prathama kupita thayelA doSane kiMvA rogane oLakhavA mATe ATha prakAranI mukhya parIkSA kahIe chIe. - regInI parikSA keTalA prakAre karavI? darzanathI, sparzathI ane pUchavAthI rogInI parIkSA thAya che. darzana eTale rogInAM ne tra, jIbha tathA mUtrAdi jevAthI AyunI ane sAdhyA sAdhya paNAnI pratIti thAya che. sparza eTale rogInA zarIrane sparza karavAthI vA, nADI parIkSAthI ane pUchavAthI eTale rogIne pUchIne tenA peTanA halakA bhAre paNAnI. taraNa ke taraNanA abhAvanI, bhUkha athavA For Private And Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 14 ) amRtasAgara, (taraMga bhUkhanA abhAvanI, tathA zA kAraNane lIdhe rogane janma maLe? vagere vagere bAbate pUchavAthI roganuM yathArtha jJAna thAya che; paNa je beTI rIte jovAyalA, beTI rIte kahevAyelA ane kheDI rIte pUchAyelA vikAre che te te vaidyane muMjhavI de che eTalA mATe vadhe vikArone pUrepUrI rIte jovA tathA pUchavA, tema gIe pUrepUrI rIte pUchayAne uttara Apo jethI pariNAme mahA sukha thAya che. nADI parIkSA. zreSTha vaidhe purUSanA jamaNa ane strInA DAbA hAthanI nArI jevI eTale prasannacitta ekAgra manathI sAvadhAna paNe nADI javI. regInA hAthane hAlavA de nahIM ane aMgUThAnA mULamAM jIvanI sAkSIbhUta sukha tathA duHkhane prakAza karanArI dhamanI nADIne sparza kare arthAt aMgUThAnA mULathI mAMDI traNa AMgaLIo naDI upara TekavavI. te pachI prathama AMgaLI nIce vAtanADI, bIjI nIce pittanADI ane trIjI nice kaphanADI vahe che. temAM je deva baLavAna heya tenI nADI dezanI gatine dhAraNa kare che arthAta je vAyu adhika hoya te pehalI - gaLI nIce rogInI nADI phuTa thAya che. pitta adhika hoya te madhya AMgaLI nIce ane kapha adhika hoya te trIjI AMgaLI nIce rogInI nADI phuTa thAya che. vAyu tathA pitta adhika heya te pahelI tathA bIjI AMgaLInA vacamAM phuTa thAya che, vAyu tathA kapha adhika heya te trIjI ane pahelInA madhyamAM phuTa thAya che, pitta tathA kapha adhika hoya te bIjI trIjI AMgaLInA vacamAM phuTa-dhaDakAro thAya che, ane traNe doSanI adhikatA hoya te traNe AgabIo nIce phuTa thAya che. vAyunA prakopamAM nADI sarpa, jaLanI peThe vAMkI cAle che, pitta prakopamAM nADo deDakA, kAgaDAnI peThe ThekatI cAle che, ka6 prakapamAM nADI mera, haMsa, kabUtara ane batakanI peThe maMda maMda cAle che, traNe dezanA prakopathI ghaNI utAvaLI kivA viparIta gatie cAle che, vAyu ane pittanA kopathI vAMkI ane ThektI mizragatie cAle che, vAyu ane kaphano prakopa heya te vAMkI ane dhImI cAle che ane pitta tathA kaphane prakopa hoya te hekI ThekIne dhImI cAle che. kAma vegathI-odhAzathI utAvaLI cAle che, ciMtA tathA bhayane lIdhe kSINa thaelI cAle che ane sannipAtanI nADI jema suthArIo jhADa upara besI - tAnI cAMcathI vAraMvAra jhADane prahAra kare che tema ativega sAthe kArakUTa) nADI cAle che tathA je nADI bhI bhIne cAlatI hoya, sthAnathI bhraSTa thaI haya, atyaMta kSINa ane zitaLa thaI gaI hoya te nADI regInA prANane nAza karanArI che emAM saMdeha nathI. tAvanA kepamAM nAkhI garama ane vegavatI hoya che, jene agni maMda thaye hoya athavA jenI dhAtuo kSINa thaI hoya tenI nADI bahuja dhImI cAle che, bhUkhyAnI nADI capaLa tathA halakI, tAvaMtanI sthira, lehIvikAra vALAnI garama tathA bhAre, Ama rogInI atyaMta bhAre, jamelAnI maMda paNa tapta thaelI, jene maLa pAtala thaye heya tenI utAvaLI ane sukhI purUSanI nADI dhImI tathA baLavAna cAle che. nADInI parIkSAnA matamatAMtarathI aneka prakAra che, mATe buddhimAna vadhe pitAnA buddhibaLavaDe jema yogya jaNAya tema pratthanA pramANe saha nADInI parIkSA karavI. jema yogI pitAnA yogabaLavaDe sAkSAta baLanuM jJAna meLave che, jema vINA vagADanAra tAranA AdhArathI raganA bhedane jANe che tema nADI dvArA saMgha sarva zarIranA sukha du:khane jANI le che. . For Private And Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pahele.) cikitsA prakaraNa ( 15 ) mUtra parIkSA. rogIne pAchalI cAra ghaDI rAtre uThADI kAcanA ke kAMsAne svaccha vAsaNamAM mUtrAvo eTale AMdha aMta dhArAne tyajI madhya dhArane grahaNa karI vastra DhAMkI ekAMtamAM mUkI pachI sUryodaya thayA ke vaidhe te mUtranI parIkSA karavI. je rogInuM mUtra pANI jevuM, lUkhuM, ghaNuM ane kAMika lIlAsa paDatuM hoya te vAyuno vikAra samaje. je mUtra pILuM athavA lAla raMganuM garama ane DuM hoya te pittavikAra samaje. je mUtra jADuM dheLAraMganuM. ane cIkaNuM hoya to kapha vikAra samaja. be deSa kopyA hoya te mUtramAM banne dezanAM lakSaNa heya che ane traNe doSa kepyA hoya te traNenAM cihe heya che. ATalI parIkSA karyA pachI te mUtrane sarakhI jagyAe jarA taDake mUkI kapaDAnI dIvaTa ke ghAsanI saLI dvArA talanA tailanuM TIpuM te mUtramAM nAMkhavuM, te tailanuM TIpuM je nAkhatAM veMta ja pAtramAM cAre bAjue vistarI jAya che te rAgI sAdhya che arthata kSemapUrvaka ArogyatA pAmaze. je telanuM TIpuM nAkhyuM tevI ja sthitimAM sthira rahe te kaSTasAdhya kiMvA asAdhya rogI jANe. jo tailanuM TIpu mUtra upara cakranI peThe pharavA lAge kiMvA temAM chiddho paDe tathA temAM khaphaga, daMDa, dhanuvuM je AkAra thAya te te rogI nile maraNa pAme, paNa jo temAM taLAva, haMza kamaLa, hastI, chatra, cAmara ane teraNAdinA AkAra thAya to te regI avazya rogathI mukta thAya. tathA te TIMpAmAM parapoTA thAya te te devakepa, temaja TIMpu pUrva, pazcima, vAyavya koNa, neRtyakoNa ane uttaranI bAjue jAya te regI rogathI mukta thAya. ane agnikoNa, dakSiNa tathA IzAna koNanI bAjue vistare kiMvA jAya te te rogI yamarAjanA dhAma pratye gamana karavAnI taiyArImAM samaja. vAyunA prabaLapaNAthI rogInuM mUtra cIkaNuM, lAla ane kALA raMganuM hoya che. pittanA prabaLa paNAthI parapoTA sahita pILA raMgavALuM hoya che. kaphanA prabaLapaNathI taLAvanA pANI samAna hoya che. vAyu pittane saM. yogathI sarasavanA tela samAna hoya che. sannipAtanA prabaLapaNAthI parapoTA yukta lAlaraMganuM hoya che ane roganA paripakavANAthI svaccha pANI samAna nirmaLa hoya che. svatadhAra, mane hAdhAra ane kRSNadhAra tathA uSNu ane lAla hoya te ja rogI samaje. dIrdharogI ke ghaNA vakhatane rogagrasta hoya te mUtra lAla raMganuM hoya che. jenuM bharaNuM samIpa heya tenuM mUva syAma raMganuM, ajIrNa megInuM bakarInA mUtra jevI vAsanAyukta ane samAnadhAtuvALAnuM-niregInuM mUva kuvAnA pANI samAna svaccha hoya che. ( vizeSa parIkSA anya graMthethI jANavI.) svapna parIkSA. rogI svamAmAM nAge, mAthuM muMDAve, rAtAM kALAM vastra paherele, bIhAmaNuM, aMgahIna, kALo, phAMsI ane satravALe tathA bAMdhatA mAratA dakSiNa dizAe laI jatA AvatA dekhe, pADA uMTa gadheDA upara ArUDha thayelA A kiMvA purUSane dekhe te te rogI ni maraNa pAme ane nirogI heya te rogI thAya tathA ucethI paDato, pANImAM Dubate, agnimAM baLatA, saMkaTamAM paDele, siMha tathA magharamatyanA mukhamAM grasele ke gaLajo, dIvo bujhAve, tela dArU pIne ane vala tathA lekhaMDa jaDe evAM svama dekhe te naSTa che tathA pakavAna khAte kuvAmAM paDe che athavA rasAtaLamAM sita vagere vagere svamAM dekhe to te rogI ane vaya mRtyu pAme ane nirogI manuSya evA svama dekhe te rogagrasta thAya; mATe evAM For Private And Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 16 ) amRtasAgara, (taraMga kusvo jovAmAM Ave te turata sUI javuM, tathA te koInA agADI kahevAM nahIM, paNa kALI gAyanA kAnamAM saMbhaLAvI devAM, bhasmAdithI snAna hema karI suvarNa java ane talanuM dAna devuM, traNa divasa maMtra stotrAdinA pATha karAvavA kivA karAvavA ane rAtrie devasthAnamAM sUI javuM te, duSTa svamane doSa nAza pAme che. regI svamamAM devatA, rAja, yAcaka, mitra, brAhmaNa, gAya, yajJa, nidhama agni ane tirthaMdi pavitra sthAne tathA maMgaLakArI vastuo juo te sukha prApta thAya. tathA pANImAMthI tarata kAMThe jAya, zatru sainyane ne, gokha, parvata, hAthI ghoDA upara bese, dhAbAM puSpa, dhoLAM vastra, mAMsa, mAchalAM, ane phaLa dekhe kiMvA prAsana kare te rogI rogathI mukata thAya ane nirogI saMpattivAna thAya. tathA je strInI sAthe gamana karavuM ayogya che te sAthe gamana kare, vilepana kare, rUve tathA rote, mule, kAcuM mAMsa khAto jue te rogI rogathI mukata thAya ane nirogI dhanADhaya thAya. temaja jaLo, bhamarI, sApa, mAkhI ke bhamarI DaMkha mAre te rogI zIdhrapaNe sAjo thAya ane nirogI-nirdhana dhana pAme; paraMtu e sva anubhavelI, juelI, sAMbhaLelI, divase dIThelI vastu kivA vArtA temaja ciMtAthI, ati pApa prasaMgathI ke heja svabhAvathI e cha kAraNane anusarI je svama dekhe te niSphaLa che; paNa yaMtra maMtranA prabhAvathI Astika-dharmAtmA TekavaMta, satyavAdI purUSa tathA puNya prasaMgathI je ma dekhe tenA sva saraLa che. temAM paNuM rAtrinA pahele prahare svama dekhe te eka varSe, bIjA prahare dekhe te cha mAse, trIjA prahare dekhe te traNa mAse, cothe prahare dekhe te teja bhAse, be ghaDI pAchalI rAtri heya te samaya dekhe te dazame divase ane sUryodaya vakhate dekhe te zIdhra zreSTha phaLa Ape; paraMtu svamamALA-eka pachI bIjuM ema uparA upara svo ekaja vakhate vA, ekaja rAtrimAM dekhe te niSphaLa che. sthira cittavALo, dayAvaMta, teMdriya ane dharmAnurAgI purUSa svama jue te satya paDe che, mATe sArAM sva joI sUI javuM nahIM, paNa iSTa smaraNa katAM jAgrata rahevuM. netra parIkSA. je regInAM netra bIhAmaNAM, lukhAM, dhUmravarNa, sthira, vAMkAM, capaLa tathA aMdaranA bhAgamAM kALAza paDatAM heya te vAyuno prakopa che. je rogInAM netra pilAM, lILAM, tathA rAtA raMganAM dAyukta ane dI5ka ke ajavALAne joI zakatAM nathI te pitta prakopa jANa. je rogInAM netra tihIna, gheLAM, pANIthI bharelAM, bhAre ane thoDuM joI zakatAM hoya te kaka kepa jANa. temaja taMdrA, mUcchAthI vyAkuLa heya, kALAM tathA phATelAMja rahetAM hoya, lukhAM, bIhAmaNAM ane rAtAM hoya te tridoSa-sannipAta kepa che. vAyu pitta kapha e traNa doSathI traNa devanA cintAyukta ane be dezanA kepathI be dezanAM cintayukta tathA videzathI vyAkuLa thayelA rogInAM netra pitAnA svAdhIna hotAM nathI arthAta je bAjue jevA dhAre te bAjue joI zakatA nathI; paNa vicitra prakAreja jue che tathA keIka vakhate khulelAM te koIka vakhate vIcAyelAM athavA kevaLa baMdha ja karelAM ke kevala khullAM ja hoya che. tathA A khanI kALI kIkI guma thaI jAya kivA cakranI peThe pharyA ja kare, dhUmADA jevo dekhAva Ape, kIkI vizrita thaI jAya ke aneka raMga kare te te rogInA mRtyunA samAcAra kahevAvALA ja ne samajavAM; paNa je rogInAM netro zAMta prasanna ane pitAne dharma svataMtra rIte dAkhavatAM heya tathA ramaNIya lAgatAM heya te te regInA raMgane tvarAe nAza thavA sUcave che. For Private And Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pahelA ) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUcanA prakaraNa mukha parIkSA. vAyunA prakrApathI rAgInu mukha sukuM, stabdha, vAMkuM ane kAnti rahita hoya che. pi jAnA prakopathI rAtuM pILu ane uSNu dAyukta hoya che. kanA prakopathI bhAre, cIkaNuM, sALa sahita hoya che. tridoSa kepathI trideSanAM cinhAyukta hoya che ane hiMdeSanA kApathI mitra cinhA cuta hAya che. ( 17 ) jIbha parIkSA. vAyu kupita thayo hoya teA, rAgInI jIbha e rasanA svAdathI rahita, cIsa paDI gayalI, ciAyukta, stabdha-jjaDa, lIlAsa paDatA raMga jevI ane lALa paDatI hoya che. pittaku pita thayA hoya teA, rAtI, dudha pIvAthI DhaDaveA svAda ApanArI, dAhayukta, pAkA belAnA jevI rAtI ane kAMTAthI chavAyalI hoya che. kak kupita thaye| hAya teA, tenI jIbha sthULa, bhAre, kAthI lapaTAyalI ane meTA kAMTAee karI yukta tathA khArA svAda sahita traNA kar te vahevA vALI hoya che. e dveSanA kApathI e dhruSanAM cinha jaNAya ane traNe doSa kApyA hoya te, traNe doSanAM cinha yukta hAya che. maLa parIkSA. vAyu prakopathI rogInA jhADA kucA pANI jevA, bruTalA, pIyukta, lukhA ane kALA raMganA hoya che. pitanA kApathI lIlA, pILA, gadhAtA, lAcApaDato ane unA hoya che. karanA kApathI baLe, sheja sukA ane kAMika lIlA hoya che. vAtakaphanA pradeApathI nAraMgInI chAlanA raMga jevA. vAta pittanA prakopathI pILA, kALA ane kAMika lIlAsa paDatA cITAsavALA haiAya che. tridoSanA kApathI kALA, pILA, truTo, zveta ane badhU hAya che. ajIrNa rAgInA durgaMdhayukta narama heAya che. vAyu-Adi doSo nirbaLa thavAthI kapIlAnA raMga jevA tathA gAMThAvALA hoya che. jaLadara rogInA sveta tathA mahA durgaMdhayukta hoya che. kSaya rAgInA kALA, AmavAyu vALAne keDamAM pIDA sahita pILA, nikaTa mRtyuvALAne dhaNA uSNu, paNe kALA, ghaNA pILA, brA sveta ane dhaNA rakta hoya che. tIkSNa agnivALAne sukAyalo, maMdAgnivALAne pAtaLA, asAdhyarAgInA durgaMdhayukta tathA jhADAmAM saDelA bhAga AMtaraDAM athavA hAjharImAMthI thayA pANI jevA paDe che. For Private And Personal Use Only zabda tathA sparza parIkSA. ka rAgIne zabda bhAre, pittarogIne spaSTa te vAta rAgInA gharaSarATa zabdayukta khela hoya che. pittaragItA sparza karIe te tenuM zarIra uSNa lAge, vAta rAgInuM ThaMDu. ka rAgInuM cIkaNuM tathA bhInuM ane triSI-sannipAtInuM e sarva lakSAe yukta hoya che lAMbA AyuSyavALA rAgInAM cinhA. je rAgInAM netra, kAna ane mukha zAMta hAya, chae rasanA svAdane, sArA gadhane jANI zakatA hoya te te rAgIsAdhya che emAM sadaiva nathI. vaLI jenA hAtha paga uSNa hAya, baLatarA ghaNI thADI hoya ane jIbha kuNI hAya to te rAgI mRtyu pAmatA nathI. je rAgInA tAva parasevA vagaranA hoya, nAkamAMthI zvAsa cAlatA hoya ane kaThe kaka rahita hAya te| te rANI avazya jIve. tathA jene nidrA sArI peThe AvatI heAya, zarIra kAnti sa hita hoya ane iMdriyo prasanna kivA pota potAnA dharmayukta hAya tA te rogI marato nathI.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "amRtasAgara, (taraMga TUMkA AyuSyavALAnAM lakSaNe. je rogIne pANI, tela ke, dhImAM sUrya caMdrane pratibiMba na dekhAya kiMvA dekhAya te apUrNa-khaMDita chidro sahita dekhAya tathA pUrva, dakSiNa, uttara ane pazcima dizAe dekhAya te rogI che, traNa, be, ke eka mAsamAM athavA teTalA ja divasamAM maraNane zaraNa thAya. vaLI sUrya caMdramAne varNa dhumADA jevo dekhe te daza divasamAM mare ane te pratibiMba dakSiNa bhAga-bAjue dekhe te tatkALa yamahAramAM pahoMce. arUMdhatI eTale jIbhane agra bhAga, bava eTale nAkane agrabhAga, viSNupada eTale bane bhramaranA vacceno bhAga ane mAmaMDaLa eTale ja e cAra sthAne yamapurImAM javA jeNe kammara bAMdhI che te joI zakato nathI. je manuSya akasmAta joDe kivA pAtaLA thaI jAya te cha mAsamAM maraNa pAme. je rogInI jIbha kALI, mukha lAla hoya tathA nAka gaMdhane, kAna zabdane, netre padAIne, jIbha svAdane ane zarIra sparzane jANI zake nahIM; sArAMzamAM samasta iMddhioe pita pitAno dharma choDI dIdhuM hoya te te rogI nie yamadvAramAM jAya. je purUSanA paganI ghUMTIthI DuMTInI bAjI-urda gatie ane strInA mukhathI DuMTInI bAju-adha gatie seje caDavA mAMDe kiMvA purUSanI zuMTIe ane strInI DuMTIe seje caDhe tathA te sejamAM AMgaLI cAMpI upADI lIdhA pachI te sthaLano khADe turata purAya nahIM te rogIne zamanA bhajana vinA anya cikitsA kalyANakArI che ja nahIM arthAta te avazya maraNa pAme che. tathA je sArI peThe khAtAM pItAM chatAM dina pratidina durbaLa thato jAya, bI kiMvA purUSanA madhyakaTipradezamAM caDhe, jenuM zarIra ThaMDu hoya te chatAM prasveda thAya athavA kapALe pravedaparavAnA biMdu phUTe, kaMThamAM kapha bele, rAtrie dAha, divase TAhADa jaNAya, jIbha kALI tacA kharabacaDI-kheraTha, nidrAno nAza, haiyuM jaDa, jhADAno baMdha nahIM, asata ane sarva vastu upara arUci hoya te rogIne kevaLa rAma bhajanaja yogya che paNa cikitsA yogya nathI. je rogInuM zarIra tejahIna thayuM hoya, zarIra upara rAI jevI karakarIo thaI AvI hoya, caMdana-AdinuM lepana karyA chatAM jenA zarIra upara kALI mAkhIo besatI heya, arUMdhatInA tathA dhruvanA tArane ane AkAza gaMgAne joI zake nahIM tathA mitra svajananA vacano nahIM, darpaNamAM taDakAmAM ke pANImAM pitAne paDachAo dekhe nahIM kivA aMgahIna dekhe, bhUta preta, pizAcanAM rUpe dekhe, lavyA kare, lAja ane zobhA nAza pAmI hoya athavA teja, utsAha, smRti ane tAtkAlika uttara Apo eTalAM akasmAta prApta thayAM hoya te te manubdha Ayu hIna che ema samajI levuM. tathA jene nIcenA heTha nIce namI gayo hoya ane uparane haTha uce caDhI gayuM hoya kiMvA banne hoTha jAMbuDA raMge thaI gayA hoya te te surata bharaNuM pAme. jenuM nAka vAkuM, phATeluM, sukAyeluM ke nameluM jaNAya athavA zvAsanA vegathI zabda thayA kare te paNa maraNane zaraNa thAya. jenI bhramare TuMkI tathA namelI thaI jAya ane kharI paDatI hoya te manuSya turata maraNa pAme. je niraMtara uMdhAja karatA heya, tathA niraMtara jAgyAja karatA hoya athavA balavAnI icchA chatAM bolavAmAM muMjhAya to te paNa avazya turata maraNa pAme. je manuSya uparanA hoThane cATayAja kare, hAtha paga pachADayA kare, saMdhyA samaye preta sAthe bhASaNa kare ane jherathI pIDAyA vinA paNa jenA ravADAnA khADAomAMthI lehI nikaLe te tatkALa raNa pAme tayA jene sArI For Private And Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pehele.) cikitsA prakaraNa ( 18 ) rIte auSadha prayoga karatAM chatAM paNa tenuM mAMsa tathA baLa kSINa thaIne vikAra vadhato jAya che te manuSya turata yamadAramAM jAya che. vizeSa khulAzA mATe "bhAvaprakAza pUrva khaMDane prathama bhAga tathA caraka, suzruta vAgabhaTa vagerenuM avalokana karavuM. dUta parIkSA. rogInA gharathI vedhane bolAvA AvanAra purUSa uttama jJAtIne vA, sva jJAtine, suMdara, saMpUrNa zarIra vALA, sveta vastra paridhAna karela, catura, sukhI, cheDA upara besI ane dhoLA pupa tathA jaLa hastamAM dhAraNa karI Ave te zreSTha samaje. temaja vaidyanI je nAsikAno svara cAlato hoya te bAjue AvI ubho rahI kivA besI samaya vicArI zubha zabdoccAra kare te uttama. ane tevA dUtanI saMgAthe vaidha jAya te avazya rogIne roga dUra thAya che. zakuna parIkSA. rogInA gharathI vadhane bolAvavA AvatI vakhate zItaLa vastunA zakuna thAya te neNa che, paNa garama vastunAM zakuna thAya te zreSTha samajavAM. ane veva regIne jevA jAya te vakhate garama vastunA zakuna thAya te naSTa; paNa ThaMDI vastunAM zakuna thAya te zreSTha samajavA, tathA putravatI (keDamAM bALaka teDeluM hoya te) strI, dIpamALA dhAraNa karelI kumArikA, dhUmra rahita agni, zaMkha-daMgAdi tathA suMdara suMdarIonA suMdara gItanA nAda sanmukha najare jaNAtA hoya, dahI, mATI, phaLa, dArU, mAMsa, mAchalAM ane kesarAdi sugaMdhi padArtho, tathA hAthI, gheDa, ratha, sukhapAla, pAnabIDAM vA, pAna, cAmara, senAdinI suMdara vastuo ane mAMgalika zabdo vagerenAM vaidyane zakane thAya te che regI regathI avazya mukta thAya tathA yaza maLe. deza vicAra. je dezamAM pANInAM sthAnake, vRkSo ane parvata cheDA hoya te jAMgala deza kahevAya che. te dezamAM reganI utpatti thatI hoya che mATe kaMi auSadhopacAra upayogamAM levA. te dezamAM nara nArI baLavAna hoya che, jema mAravADa de. je dezamAM pRthvInI sapATI upara puSkaLa pANI vahetAM hoya tathA bAremAsa pRthvI lIlAM harIA ke lIlAsathI chavAyelI rahetI hoya ane vRkSe parvato vizeSa heya te anupa deza kahevAya che temAM kapha ane vAyunA prakepanA ja vyAdhio thAya che mATe uSNu auSadhopacAra upayogamAM levA. te dezamAM nara narama ane nArI baLavAna hoya che, jemAM pUrva pradeza ane upara kahelA banne dezanAM jyAM lakSaNe maLatAM Ave te mizra kivA sAdhAraNa deza kahevAya che. temAM sAmAnya rogotpatti hoya che, joke kapha pitta vAyu prakopanA vyAdhio thAya che, tathApi pittanA vyAdhio vizeSa thAya che, jema madhya deza. mATe je dezamAM jenI utpatti thaI hoya tene te dezanA guNone anusarI athavA janmabhUmimAM utpanna thayelI auSadhIo ApavI jethI zIdhrapaNe guNa kare che.. kALa vicAra. zIta kALa 1, uSNa kALa 2, ane varSAkALa e traNa kALanA bAra mAsa che temAM paTu Rtuo che-eTale caitra ane vaizAkha mAsa athavA mizana ane meSa saMkrAMtine vasaMta Rtu kahe che. je ane ASADha mAsa athavA vRSa ane mithuna saMkrAMtine grISma Rtu For Private And Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 20 ) amRtasAgara, (taraMga kahe che. zrAvaNa ane bhAdrapada mAsa athavA karka ane siMha saMkrAMtine varSa hatu kahe che. Azoja ane kArtika mAsa athavA kanyA-ane tulA saMkrAMtine sAra tu kahe che. mRgazira ane poSamAsa athavA vRzcika ane dhana saMkrAMtine hemaMta Rtu kahe che. mAgha ane phANa mAsa athavA makara ane kuMbha saMkrAMtine zizira Rtu kahe che. temAM pita pitAnA guNane anusarI Rtu bhagave te rogapatti thAya nahIM paraMtu zIta kALamAM TADha niyamathI vadhAre kiMvA echI paDe tathA unDALAmAM tApa vadhatA ke ocho paDe ane vikALamAM ati vRSTi kiyA hIna vRSTi thAya te reganI utpatti thAya che. avasthA vicAra. manuSyanI mukhya traNa avasthA che-eTale bAlyAvasthA 1, yuvAvasthA 2, ane vRddhA vasthA e traNa che. temAM paNa uttama madhyama ane adhama avasthAne vicAra karI sarve auSadha nI mAtrA ochI vadhatI ApavI. artha vicAra. zabda 1, sparza 2, 35 7, rasa , ane gapa 5,e pAMca viSaya che. te paikI zabdanuM sthAna kAnamAM, sparzanuM sthAna tvacA-cAmaDImAM, rUpanuM sthAna netramAM, rasanuM sthAna chakhyAmAM ane gaMdhanuM sthAna nAsikAmAM che eTale zakha dharma kaNamAM che te amuka prakAranA sabdane zravaNa karavA sAmartha che, chatAM thoDuM sAMbhaLe, kivA ghaNuM sAMbhaLe, ke miyA ane cita kAMInuM kAMI sAMbhaLe che. sparzanuM jJAna tvacAne che; chatAM tene thoDA sparza vizeSa spache ke miyA sparzadinuM jJAna thAya. rUpanuM jJAna netrane che, chatAM DuM vA ghaNuM ke viSama-kAM. inuM kAMI dekhe. jIbhane rasamAtranuM jJAna che; chatAM vadhate oche ke viparIta svAda samajAya ane suvA-saMgadhanuM jJAna nAsikAne che; chatAM thoDI ghaNI ke viparIta paNe sugaMdha pArakhe te samajavuM ke iDhio pitAnA dharmathI viparIta dharma vahana kare che tethI reganI utpatti thaze. paNa jo pAMce Idriyo samAna sthitimAM hoya te sadA niga rahe che. karma vicAra. karma traNa prakAranAM che eTale kAyika 1, bhAnasa 2 ane vAcaka e traNa. temAM kAyAmAM rahe te mAyika karma, manamAM rahete mAnasa ane vANImAM rahe te vAcaka kahevAya che. te pitA pitAnA karmanI sAmarthatA chatAM ochAM vattAM karma kare kiMvA kAMinAM kAMI karma kare te roga utpanna thAya che, mATe teone potAnI maryAdAmAM rAkhI cAle te sadA nirogI rahe che. agnibaLa vicAra. manuSya mAtranA aMgamAM agni pAMca prakAra che eTale maMdAgni , taraNAma 2, vilamAgni 3, samAgni 4, ane bhasmAgni che. te paikI jenI kaphanI prakRti adhika heya tene maMdAgni haiya, te kaphanA rogone janma Ape che, tethI naSTa che jenI pitta prakRti hoya tene tIkSaNa agni hoya te khAdhelA sarva padArthane pakAvI-pacAvI de che, te paNa garamInA reene janma Ape che, tethI te paNa ThIka nahIM. jenI vAyu prakRti hoya tene visamAgni hema che te vAta regene janma Ape che, tethI koIka vakhate te ane sArI peThe pakAve che ane eka vakhate pakAvatA ja nathIjenA zarIramAM samAmi che te sArI rIte bhojana For Private And Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pahelA ) cikitsA prakaraNa ( 1 ) nane pakAve che ane kASTa rAgane janma ApatA nathI, tethI te sarvottama che ane jenA kATAmAM bhasmAgni che te bhasmaka nAmanA regate janma Ape che. te agni, koi vakhate koi auSadhInA saMyogathI zarIra mAMhene kA ghaTI jAya ane pitta te agni rUpa hovAthI vRddhi pAmI vAtanA saMcAge preyA thakA mahA tIvra agnine janma Ape che tyAre bhasma agni thAya che tene jo khAvAnuM na maLe te tA, prasveda, baLatarA ane mUrcyA vagere raMgo vaDe manuSyanA prANa lai leche. te mATe je manuSya potAnA agnitA ane vaidhe, rAgInA agninA vicAra karyA vinA je bhAjanAdi tathA auSadha kriyAdi kare te tene avazya rAga thAya ane cikitsA saphaLa thAya nahIM; mATe auSadha ApatAM pahelAM agnikhaLa vicArI jovuM. sAdhyAsAdhya rogInI parIkSA. rAganA upadrA vizeSa maLyA hoya nahIM ane je rAgI potAnI prakRtimAM sthita rahe, agni sateja hoya, na hAya, roga eka doSaneAja hoya arthAt eka doSamAM banne doSa te rAganI cikitsAnA cAre pAyA samAna hoya-eTale uttama prakAre zAstranA bhedane jANunAra vaidha maLe, tathA tevIja uttama guNavALI te rAgane dUra karanArI ASadhI maLe, temaja rAgInI stavA karanAra manuSyA arthAt rogInI cAkarI karanAra mAjIsa snehavALA, niMdA nahIM karanArA, baLavAna, rAgInA rakSaNamAM tatpara, vaidhanA kahevA pramANeja vartanAra ane kaM TALA na lAvanAra catura hoya tathA tevAja mujANu rAgI hoya, jItendriya, dhairyavAna, vaidya upara bhakti rAma hoya, rAga vadhyA TacAnI jANavALe ane vaidhanA kahevA pramANe vartanAra hoya te te rAgIne roga avazya nAza pAme tathA vaidhe pazu tevA rAgI mATe khaMtathI cikitsA karavI. asAdhya rAgInI ALakhANa. je rANI divase vadhe, rAtrie jAge tathA tenA karDamAM kapha khele, zarImAM baLatarA, nADInI gati ma'da, khelavAmAM azakta ane jJAneMdriyA tathA kama~kriyA peAtAnA dharmathI patita hAya te| te rAgI rogathI mukta thAya nahIM, je rAgIneA agnima'da hoya, prakRti viparIta thai gai hoya, AMkha lAla, zvAsayukta, hRdayamAM zULa, tadrA-ghena, heDakI, gAya hAya, dhaNuM suve, ghaNA dAha, tathA ati cIkaNA ane dhaNA parasevA chUTe tA te rAgI avasya yamapurInA vAsi samajavA. kuvA rAgInI cikitsA karavI nahIM? je rAgI ati krodhI, vicAryavinA sAhasa kAma karanAra, khIkaNu, vaidhe karelA upakAranA lepa karanAra, vyAkuLa, zAthI vyAsa, maravA paDelA, iMdriyonI zakti vinAnA, zraddhA rahita, vaidha upara avizvAsa tathA vaidhanuM vacana na mAnanArA tevA rAgInI ane vairI rAgInI DAhyA vaidhe cikitsA karavI nahIM; kAraNa ke kadAca rAga vadhI jAya te vaidya upara apavAda Ave tathA je rAgI vaidya jevA vaidaka jANanAra hoya ane vaidhane ThaganAra hoya tenI paNa cikitsA karavI nahIM. vaidhane tyAMthI ASadha lAvavA vakhate tathA ASadhI khAvA vakhate kema varte vaidhane ghera janAra puchyuM athavA rAgIe, dhana-rUpAnANuM zrIphaLa vagere hAthamAM dhAraNa karI jiMtrA bheTa karI vaidya AgaLa AyadhanI prArthanA karavI. zAstrakAroe kahyuM che. For Private And Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ). amRtasAgara (taraMga - - - - - - ke-rAjA, gurU, deva, tipi ane vaidyane tyAM khAlI hAthe kadApi kALe paNa javuM nahIM, kema ke phaLavaDe ja phaLa prApta thAya che. tema rogIe Idevane, gurUne tathA brAhmaNane pUcha praNama karI teone AzirvAda laIne zraddhA sahita ghadhane upayoga kare ane rogIne gurU tathA brAhmaNoe AzirvAda Apa ke "jema rasAyane RSine, ane amRta devatAene tathA uttama nAgane roga rahita be baLiTa karyA che tema A auSadha tamane roga rahita ane baliSTa karo." pachI rogIe netra tathA mukha prasanna rAkhI potAnA nehI ane bhalA lekenI samIpa sonA rUpA ke mATInA vAsaNamAM rAkhelA padhano upaga kare. - vyAdhinA cauda prakAra sahaja rega 1, garbhaja roga 2, jAtajJAta roga 3, pIDAthI upajela roga 4, kALathI upanna thaelo roga 5, prabhAvathI utpanna thaele roga , svabhAvathI utpanna thaele che, dezanA kAraNathI thayela roga. 8, AgaMtuka rAga 8, kAyika raMga 10, aMtara roga 11, karmathI utpanna thayela 12, devathI utpanna thaele 13, ane karma doSathI utpanna thaela 14, e cada prakAra che. tene have vistArathI kahIe chIe. mAtA pitAnA vIrya-katanA doSathI utpanna thaelI saMtatImAM paNa tenA roga vArasAmAM maLe che, jema ke, harSa, upadaMza, saMdhivAta ane rAjasmAdi roga thAya te sahaja rega kahevAya che. garbhanA devathI pAMgaLApaNuM, kubaDApaNuM ke cha AMgaLIo vagere rogo utpanna thAya che te garbhaja roga kahevAya che. garbha chatAM paNa miththA AhAra vihAra karavAthI bALakane prasava thatAM veMta ja ravavA, vicitra prakAranuM zarIra ane bebaDA paNuM vagere rogonI utpatti thAya te jAtajJAta roga kahevAya che. zAstra vagerenA prahArathI utpanna thayelA asthibhaMgAdi roga te pIDAjanita roga kahevAya che. zItakALa uSNakALa tathA varNakALathI upajela-eTale vizeSa TAhADa zahana karavAthI tathA vizeSa taDake ke lu zahana karavAthI ane comAsAmAM pANImAM vizeSa bhIjavAthI utpanna thaele roga te kALaja roga kahevAya che. devatA, gurU ane brAhmaNa vagerenA zApathI tathA grahonA pratikULapaNAthI utpanna thayele roga te prabhAvaja roga kahevAya che. bhUkha, tarasa ane jAvasthAnA kAraNathI kivA tAvathI utpanna thayela roga te svAbhAvaja roga kahevAya che. bhUta pretAdi tathA dha, deva, lebha ane mohAdine zarIramAM praveza thAya tethI utpanna thayela rega te AgaMtuka roga kahevAya che. tAvathI mAMDI viSa prakaraNa lagaNa je je roga che te kAyika roga kahevAya che. cittabhrama-gAMDApaNuM thavA vagere utpanna thayelA roge te aMtara rega kahevAya che. je dezamAM mANasa gerA te garaja, kALAM te kALAM ja, athavA lAla ke bhUrAMja bhUrAM utpanna thAya te dezaja rega kahevAya che. pUrvajanma kiMvA A janmamAM brahmahatyAdi ghera pApanA karavAthI utpanna thayela roga te karmaja roga kahevAya che. vAta, pitta ane kaphanA prakopathI utpanna thayelo che. te doSaja rega kahevAya che. brahmahatyAdi pApa ane vAta pitta kAdi doSa e bannenA meLApathI utpanna thayela roga te karmadiSaja kahevAya che. e prakAre cAra bheda che. temAM paNa be bheda che rega-eTale sAdhya ane asAdhya, temAM paNa sAdhyanA be prakAra che, eka to bahu yatna karyA chatAM paNa parANe maTe che ane bIjo thaDA nathI maTe che. e ja prakAre asAdhyanA paNa be bheda che, te paikI eka te jApya eTale hADabhIra, hara, mRgIvAyu, apaMgavAyu, bhaya ane zvAsAdi tathA jemAM vizeSa - For Private And Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pahelA ) cikitsA prakaraNa. ( 23 ) gano saMyoga hoya, auSadha khAdhAja kare, pathyamAM rahe, sadhanA kahyA pramANe varte ane jyAM sudhI rANInuM AyubaLa hoya tyAM sudhI je roga rahe te jApya kahevAya che. ane bIjo evA prakAra che ke je rAga mATe upAyaja nathI te mahA asAdhya kahevAya che. jo ke rAgAnA anaMta bhedo che tenA pAra teA manuSyathI pAmI zakAya tema nathI. mAtra sarva rogonuM jJAna tA zrI parabata paramAtmA zrI raghunAthajIne che; taddhi savaidyo potAnA zAstra ane buddhibaLa vaDe samasta regane, upara kahelA ragatpattinA mukhya cAda prakAramAM AMtarabhUta jANI sakaLa roganI cikitsA kare che. aiAda prakAranA vega rokavAthI thatI rAgotpattinA vicAra. je catura-sunu manuSya che te prathama te kAraNa vinA cAda prakAranA vegane cAhe tevI agavaDatA hoya; tadapi tene rAkavA jevuM kAraNu utpanna thavA deja nahIM; chatAM paNa sabhyatAnA niyamone baLavavA jatAM roke tA mahAna rogonuM mULa ropAya che; eTale adhAvAyu, phreMca, mUtra, oDakAra, jhiMka, tRSA, bhUkha, UMgha, udharasa, khedavyAsa, bagAsuM, AMsu, ulaTI ane kAmadeva enA vegane rokavAthI ati hAni thAya che; arthAt je manuSya dhAvAyune lajyAnA bhayathI roke tene gALAnA roga thAya, kharala, udara vikAra-Apharo, peTapIDA ane peDumAM gaDagaDATa vagere rogo thAya che; tethI pachI adhovAyu sArI rIte saMcAra karatA nathI ane mUtrakRccha, badhakAza, netraroga, agnimaMdatA tathA chAtimAM dukhAvo thAya che; mATe adhAvAyu nerekave nahIM. maLanA vegane rokavAthI hAtha pagamAM trADAvA, pInasa, mastakapIDA ane vAyunI urjaMgati vagere rogo thAya che, adhovAyunI joie tevI pravRtti na hoya tevI haiyuM duHkhe, udAvatta rAga thai Ave gALA, barala, udararoga-udarapIDA, mUtrakRccha, baMdhakoSa, netrarega ane agninIbhadatA paNa thAya che mATe je vakhate jhADe javAnI zakA thAya ke, turata jarUrI kAmA chADI daine paNa maLato tyAga karavA pravartavuM. maMtranA vegane rokavAthI agamAM DAvA, 5tharI, gALA, kharala vagere rogA thAya che ane je maLa rokavAthI vyAdhi thAya che teja mUtra rAkavAthI paNa thAya che. eDakArane rokavAthI arUci, zarIranuM kaMpavuM, chAtimAM muMHvaNa, AkarA-peTanuM caDhavu, udharasa ane heDakI eTalA regA utpanna thAya che. chiMka AvatI hoya te vakhate kAne zakuna ke zubha kAmAraMbhamAM zakA AvavAne lIdhe chikanA vegane rokavAnI paddhati paDI che, paNa tenA reAkavAthI mAthAmAM duHkhAvo thAya, tathA AkhA zarIranI samasta iMdriyo nirbaLa thai jAya ane Doka pheravI zake nahIM temaja mukhanuM vAMkA paNu thai jAya che. mATe tenA vegane rokavA nahIM, taraza lAgI hoya tenA vegane rokavAthI mukhamAM zAya, sAgamAM trADa, vherApaNuM, meha, bhrama ane chAtimAM du:khAvo thAya che; mATe taraza lAgI ke turata pANI pI levuM bhUkhanA vegane rokavAthI sarvAMgamAM trADa, arUci, sarva vastu upara glAni, zarIranI kRzatA thai zULa cAle, bhrama tathA vinAzramathI zrama-thAka jaNAya ane zarIra iMdriye! sithila thaI zarIranuM varNa vicitra karI deche; mATe "rAta vidAya muhradaya-se kAryane paDatAM mukIne paNa bhAjana karI levuM. nidrAnA vegane rAkavAthI mAha, mAthA ane netranuM bhAre thavuM, ALaza, bagAsAM ane aMgamAM pIDA thai Ave che; mATe niyamasara sui javu kivA nidrA AvatI hoya te vakhate sUi ja javu, udharasa athavA nizvAsanA vegane rokavAthI udharasa, arUci, atimAM pIDA, zvAsa ane heDakI For Private And Personal Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 24 ) ( tar'ga vagere vyAdhi thAya che. kAMi thAka lAge tevuM kAma karavAthI zvAsa caDhe tene rAkavArthI gALA, chAtinA roga ane moha-mU thaI Ave che; mATe te vakhate vizrAma leve| ane zvAsane sthira paDavA devo. aphINIA tathA sadguhasthonI maMDaLImAM sabhyatAnA lIdhe agAmAne rokavAthI mAthAmAM pIDA, iMdriyonuM durbaLapaNuM', DAka tathA mukhanuM vAMkApaNa thAya che; mATe khAsAne rAkavu nahIM. premaharSa, kheda-zAkane lIdhe AMsu Ave te leAkalAjene lIdhe kivA pratiSThA jALavavAne lIdhe AMsu rokavAthI pInasa, netraraMga, mAthAmAM pIDA, chAMtimAM du:khAvA, DAkamAM vyAdhi, arUci ane gALA vagere rAgo thAya che. ulaTIne rAvAthI ratavA, pitta, koDha, netraroga, kharaja, khasa, tAva, udharasa, zvAsa, chAtimAM duHkhAvA ane mukha upara khIla tathA mukhachAyAdi ragA thAya che. kAmadevanA vegane rAkavAthI arthAt aa thaI hoya te tevakhate kAmabhoganI AturatAne rokavAthI sujAga-prameha, drimAM pIDA, iMdrinuM sujavu, cittanuM viThThala thavu kivA mhekajavu, bhAjanamAM arUci ane asvasthatAdi rAgeA thAya che; ' mATe vegane na rekatAM kAma zAMta karavA. tathA upara batAvelA cAda prakAranA vegane avazyapaNe rAkavA nahIM. amRtasAgara, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iti zrI mahArAjAdhirAja rAjarAje, zrI savAi pratApasiMhajI viraci ta amRtasAgara nAmA mantha viSe vaidya parokSA, ceAgyAyeAgya vicAra, aiSadha levAnA samaya, oSadhonA pratinidhi, aiSadhAtinAM pramANa, teAlanI parIbhASA, svarasa, hiMsa, maca, phAM, kelka, bhUrNa, bhAvanA, puTapArka, kvAtha, avalehuM, gA LIe dhRta tathA tela, ArcA, Asava, ariSTa, dIpanapAcanAdi SadhIonA vicAra, aiSadha zabdArtha tathA eSadha kyA sthaLanuM, kai vakhate, kevIrIte graha Na karavuM, svAbhAvika hita tathA ahitakArI padAthA, saceAgathI thatA huMtakArI padAthA, cikitsAnu lakSaNa tathA rIti, cikitsA prakaraNa paikI rogI tathA nADo parIkSA, sUtra, svama, netra, mukha, jIbha, maLa, zabda, sparzanI parI kSA, lAMbA tathA TuMkA AyuSyavALAnAM cinhA, daMta, zakuna, deza, kALa Rtu, vyavasthA, artha, karma, agnikhaLa, sAdhyAsAdhya vicAra tathA cikitsA karalAmAM yAgya rAgI, aiSadha lAvavA vakhate ane khAvA vakhate kema vartavu vyAdhionI utpatti, sthAnanA prakAra tathA cADha vega rokavA viSenA vicAra vagere nirUpaNa nAmanA prathama taraga saMpUrNa, taraMga bIjo. varAtpatti, saprAptine, pratyaya, pUrvasvarUpa rUpacinha, upacAra saha, dvitIya taraMga apa. kAyika rogonA rAjA varatAva che; kemake dareka daradamAM svataMtra ke parataMtra rUpe pratha tAva Ave tyAra pachIja kharA daradanu rUpa prakaTe che. mATe tenAM vistAra pUrvaka lakSaNA yuddhe kramavAra kahIe chIe. For Private And Personal Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only bIjo ) vara prakaraNa, varanI utpatti, mUrti, saMkhyA tathA nidAna sahu saprApti jyAre dakSa prajApatie ahaMkArI lAvI yajJa samAraMbha karyo. te samaya trilokanA adhipati zrI viSNu bhagavAn tathA jagat gurU brahmAjI ane akhila yAgidra tripurAri e traNane cheADI sarva devane AmaMtraNa karI yajJa sthAnamAM Asana ApyAM. deva devIone harSa sAthe jatAM joi satijIe patine pUchyuM, tethI zivajIe satijInA pitAnA yajJanI hakikata kahI, eTale pitAne ghera javAne satijInuM mana lalacAyuM ane sadAzivajInI nA chatAM paNa satijI bhAvInI pramaLatAne prerye dakSanA yajJa maDapamAM gayAM. te vakhate pitA vageree satinA anAdara karyA, te kAraNathI satijIne ati krodha caDhyo ane ceAga agnimAM potAnA zarIrane prajALI yunumAM bhAga lenAra tathA zivajInI niMdA karanAr vA, sAMbhaLanArane zApa Apyo; ane te samAcAra zrI rUdranA sAMbhaLavAmAM AvavAthI mahA krodhAnaLa prakaTayA. trIjuM lalATa netra ughaDavAthI vIrabhadranAmA gaNu utpanna thayA. te gaNu mahAkrodhI, pItavarNa, pILAM traNa netra, bhasma le pana, pralayakALanA agninA samAna rUpa, vAdhaMbara dhAraNa kareluM, TuMkI jAMdha, me'Tu peTa, ane khaDga khappara dhArI bhayaMkara te vIrabhadra gaNe zivajI pratye prArthanA karI ke-zI AnA che? tyAre zivajIe dakSa prajApatinA yajJa vidhvaMza karavA ane dakSanuM ziraccheda karavAnI tathA te yajJa sAmagrI bhakSa karI javAnI AjJA ApI. te vIrabhadranuM sadAzivajIe jvara nAma pADayuM. e jvara manuSyane mithyA AhAra vihAranA vakSyathI nAbhi tathA stananA vacamAM je AmanuM sthAna che temAM nivAsa karatA je vAyu, pitta, ka tene rogInA zarIramAM AbhAzayanI jagyAmAM duSTa thai tathA AmAzayanI jagyAmAM rahetA je AhAra tethI utpanna thacalo je rasa tene bagADI AmAzayamAM rahelI udaranA agninI unAzane udaramAMthI mhAra kAThADI rogInA sarvAMga agnirUpaNu karI de che teja jvaranuM svarUpa che ane teja samaya zarIranA parAkramane bhakSaNa karI jAya che. te varanA mukhya 8 bheda che; eTale vAyunA 1, pittane ra, kachtA 3, vAta pittanA 4, vAta no Sa, ka pittanA 6, sannipAtane 7 ane Aga tuka e ATha prakAra che tenA judAM judAM lakSaNa tathA upAya kahIe chIe. vara mAtranAM sAmAnya lakSaNa. jenA zarIramAM ekaja vakhate e pramANe lakSaNA thAya ke zarIra uSNu thai Ave, parasevA thAya nahIM, kSudhA nAza thai jAya, aMganAM sarva aMgopAMga sajaDa thai jAya, mAthu dukhe, hAtha paga truTayA kare, koi vastumAM mana lAge nahIM ane vyAkuLatA thayA kare pe lakSaNA jete thAya tene tAva Avyo che ema jANavuM. varanuM pUrva svarUpa. je manuSyanA hAtha tathA pagamAM troDa thavA lAge, mAthu dukhe, bagAsAM Ave ane vinA khedathI aMgamAM kheda jaNAya tyAre jANavuM ke te manuSyane tAva Avaze, ema vaidya prathamathI jANI zake che. have jyAM vizeSa lakSaNo kahuMchuM. vAtanvaranAM lakSaNa. aba brahmA kare, tAvato viSama-niyama vagara vega hoya, karDa tathA hoTha ane he 4 ( 5 )
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( ra ) amRtasAgara, (taraMga sukAyA kare, nidrA tathA chika Ave nahIM, zarIra luDuM paDI jAya, mAthuM dukheaMgamAM pIDA, mukhamAMthI chae rasano svAda jato rahe, maLa utare nahIM, peTamAM zaLa cAle, Aphare caDhe ane bagAsAM bahu Ave, te jANavuM ke vAyune tAva che. . kvara mAtranA sAmAnya upAya. jene mAra mArane tAva na Avato hoya to, tene traNa ubharA AvI gayeluM unha pANI pAvuM, halakuM laMghana kivA maLanA baLa pramANe paththa tathA halakuM bhajana karavavuM, jyAM kharAba havA ane bahu pavana na Ave tevI jagyAmAM tathA bheja vagaranI svaca7 jagyAmAM rogIne rAkho. suMdara suMvALA jhINA bichAnA upara suvADe ane traNa divasa kaDavI tathA kasAyelI temaja reca vagerenI auSadhIo ApavI nahIM. A yatna karyA pachI suMTha mAsA 4 ane dhANA mAsA 4, ene kavAthanA vidhi pramANe kavAtha karI pAve, jethI tAva jaya che ane bhUkha lAge che. vAtavaranA upAya. karIyAtuM, metha, vALe, moTI riMgaNa, riMgaNI, liMbaDAnI gaLo, gekharU, sara ve, gadhImero ane suMTha e saghaLAM auSadhe samAna bhAge laI teone phUTI kavAthanA vidhi pramANe kavAtha karI pAvAthI vAyuno tAva nAza thAya che. tathA suMTha, liMbaDAnI gaLo, dhamAse, javA, kALIpATha, kacUro, araDUsa, eraMDAnuM mULa ane pUra muLa e saghaLAM auSadhe laI phUTI kavAtha karI pIvAthI upadrava yukta vAyunA kAraNathI Avele-vAtavara nAza thAya che. vAtajavara upara hiMgalezvara rasa. zuddha hiMgaLoka, pIpara, ane zuddha vachanAga, e traNe samAna bhAge laI kharaLamAM atyaMta sUkSma pANI sAthe ghuMTI goLI aradhI ratI pramANe vALI kramavAra pAMca goLIo sevana karavAthI vAtajavara nAza thAya." tathA zatAvarI ane liMbaDAnIgaLano rasa e banene samAna pramANathI kavAtha karI temAM telA bhAra juno goLa nAkhI pIe te vAtavara jAya. athavA kALIdrAkha, pIpara, pittapApaDa ane varIyALI e saghaLAM 1-1 tolA bhAra laI teone kavAtha karI pIvAthI vAtavara nAza thAya che. (paNa vAyunA tAvamAM sAta divasa pachI kavAthAdi paga upayogamAM levA.) vAtavara vALAne maga, maTha, masUra ane kalathanI dALanuM pANI pathya che. pittajvaranAM lakSaNa. * AMkhamAM baLatarA baLe, mahIM tIkhuM rahe, taraNa ghaNI lAge, phera Ave, bakavA bahu kare, zarIra unuM hoya, tathA adhika vegavaMta tAva, pAtaLA jhADA, ulaTI, nidrA nAza, heTuM sukAya tathA pAkI jAya, parasevo thAya, ane maLa mUva tathA neva pILAM hoya te jANavuM ke pittano tAva che. (te upara pittane zamAvanAra auSadhe karavAM. ) pittavaranA upAya. nAgaramotha, dhamAse, pittapApaDe-vALe, karI ApyuM ane liMbaDAnI aMtara chAla e saghaLI auSadhIo laI tene vidhi pramANe kavAtha karI pIvAthI pittane tAva nAza pAme For Private And Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khIjo.) 12 prakarNa, ( 27 ) athavA kherasAra, tathA kaDU mAsA khe, ane sAkara 24 ratIbhAra eenuM vastragALa cUrNa karI unA pANI sagAthe le te pittajavara dUra thAya. tathA sukhaDa ra4 ratI bhAra ane viraNavALA ra4 ratIbhAra lai tenuM vastragALa cUrNa karI tene cha telA bhAra phAlasAnA sakhatamAM sAkara teAlA 3 bhAra nAkhI pIe te pittajavara dUra thAya. trizatI. athavA cokhAnI dhANInA pANImAM sAkara nAkhI pIe te upadrava yukta pittajvara dUra thAya. athavA kAkha, kaDU, garamALAno goLa, mAtha, haraDeLa ane pittapApaDA e saghaLAM samAna lai phUTI kavAtha karI pIvAthI pittajvara, taraza, na, baLatarA, mU, bakavA, mukhazASa ane phera-cakakara tathA pittaprameha e sarva roga maTe che. vaizavanAda. athavA dhauMnA loTamAM sAkara ane pANI nAkhI agni upara sArI peThe sIjavI pAtaLI rAbaDI karI pIe teA pittajvara jAya." athavA mIThA dADimAnuM sarabata pIvAthI pittajvara nArA thAya. ane jo baLatarA sahita pittajvara hoya tA, sarvaguNasa Mpanna, madonmatta, stanabhArathI namelI, mahA suMdara, sarvAMga AbharaNa sugaMdhi puSpamALA sahu, hAva, bhAva, madahAsyathI bharapUra, seLa varSanI zyAmA suMdarI ane jhINAM vastra jeNe paridhAna karyA che te sa MgAthe vihAra-suratakeLI kare teA dAhajavara jAya kiMvA dAha maTe che. temaja zuka kokilA tathA nhAnAM bALakonI madhura vANI, manane harI le tevI racanAvALe puSpa sugaMdha yukta bagIcA, suvAsita puSponA hAra, kamaLapatranI saMdhyA, cAMdanI rAtri, kamaLa puSpanA sparza, camatkArika caritrAnI carcA-vAttA, caMdana kapUranuM lepana, navAvanA strIne samAgama, zItaLa mada suMgadha-suMdara pavananI lahera ane pheAvAhinI racanA tathA ThaMDaka kattA vastuo dAhane tAtkALa dUra karanArI che. athavA phAlasAnA sarabatamAM siMdhAlUNu nAkhI pIe te pittajvara dUra thAya. kivA maganI dALanA pANImAM sAkara meLavI pIe te pittajvara nAza pAme. athavA kALIkrAkhanu sarabata sAkara sAthe pIe teA pittajvara dUra thAya. athavA pittapApaDI, mAtha ane karIAtuM e saghaLAM savA telA bhAra lai kavAtha - 2ii 3 divasa pIe te pittajvara dUra thAya. varatimirabhAskara. athavA ratAMjaLI, padmaka, dhANA, liMbaDAnI gaLA ane liMbaDAnI aMtarachAla e saghaLAM samAna bhAge lai teAnA kavAtha karI pIe te pittajvara, baLatarA, tRSA, ane ulaTI e saghaLA rogone dUra kare che. tathA jaTharAgnine dIpAve che. lAlibarAja, athavA gulAbanA phulanI pAMkhaDIonA dhoLAtalane pAMca sAta puTa dai tenuM tela kaDhAvI levuM-(Aja vidhi pramANe pratyeka puSpAnu tela kaDhAya che. ) te gulAbanuM taila dAhavaravALA rogInA zarIre mardana kare teA, dADajvara dUra thAya." athavA so vAra pANIthI kivA hajAravAra pANIthI dhovAyalA dhInuM zarIrane mardana kare tA, hajvara tAtkALa maTe. athavA liMbaDAnAM kuNAM pAMdaDAne jhINAM vATI temAM pANI nAkhI valAvavAM jethI te upara pINu Ave tenA zarIre lepa kare te, athavA te pINumAM kheheDAnI mIMja vATI meLavI zarIre lepa kare teA dAhanI vyathA turata dUra thAya che. vaighajIvana. pittajvaramAM sAkara ane dahInI sAthe cAkhAnI dhANIne sAthavA pANImAM gheLI ApavA pathya che. maganA yUthI bhIjavela bhAta sAkara sAthe khAvA ane pittane zAMta karanA2 padArtho hitakArI che te sivAya anya ahitakArI che. ( paNa pittanA tAvamAM 10 divasa vItyA pachI kavAthAdi prayoga kara. ) kaphajvaranAM lakSaNa. je manuSyane anna upara arUci thAya, zarIra sajaDa tathA romAMca-rUvADAM ubhAM thAya For Private And Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 8 ) amRtasAgara. ( targa mUtra tathA nakha sveta paDI jAya, nidrA ghaNI Ave, zarIra zItala paDI jAya, mhoM mIThuM rahe, tAvane vega vizeSa hAya nahIM, ALasa bahu Ave, zvAsa tathA udharasa ane pIna hoya teA kanA tAva che ema jANavuM. kepheranA upAya. libaDAnI aMtarachAla, suMTha, liMbaDAnI gaLe, bhAMrIgaNI, puSkara mULa, kaDU, cUrA, araDUso, kAyaphaLa, pIpara ane zatAvarI e sabaLAM auSadho samAna bhAge lai kavAtha karI pIe te kavara nAza pAme. athavA kAyaphaLa, pIpara, kAkaDAziMga, ane puSkaramULa e saghaLAM samAna lai vastragALa cUrNa karI 1 telA bhAra madhamAM cATe te, kavara, zvAsa ane udharasane vA zvAsa, khAMsI sahita kavarane dUra kare che. vaizavanAda. kavaravALAne suTha, kALAMmarI, pIpara, citrAmULa, pIparImULa, jIrUM, zAhajIrUM, laviMga, eLasI, zekelI hiMga, ajamo ane meDIajame! e saghaLAM samAna lai tenuM vastragALa cUrNa karI 1 telA bhAra, unA pANI saMgAthe ApavAthI pAcana zakti thAya, bhUkha lAge ane kajjara dUra thAya che. athavA riMgaNI, liMbaDAnI gaLA, suMda, ane puSkaramULa e saghaLAM sarakhAM lai kvAtha karI pIvAthI phajvara, vAtakAra ane tridoSajavara paNa dUra thAya che. athavA bhAriMgaNI, pIpara, kADAziMga, liMbaDA uparanI gaLe! ane araDUso e sadhaLAM ame TAMka lai ene kavAtha karI pAvAthI kaph vara, zvAsa, udharasa ane madAgnine dUra kare che. athavA araDUsI vA, arasAno kavAtha pAvAthI tAtkALa kaY=jvara dUra thAya che. " athavA zitabha'jIr sa ratI e bhAra araDUsA tathA suMThanA kavAtha sagAthe pAvAthI kavara tAtkALa dUra thAya che; eTale zuddha hiMgaLAkamAMthI uDAvelA pArA TAMka pa, zuddha gaMdhaka TAMka pa, tAMbezvara TAMka pa, zuddha vachanAga TAMka 2, suMTha TAMka ra, kALAMmarI TAMka 5, pIpara TAMka 5 ane zuddha TaMkaNu vA, khaDIkhAra TAMka 5, e saghaLAnuM vastragALa cUrNa karI citrAmULanA rasanI bhAvanA 3 devI, pachI AdAnA rasanI cha bhAvanA punaH nAgaravelanA pAnanA rasanA 3 puTa dai tenI eka ratI pramANe goLI vALI upayogamAM levI-Ane zitabha jIra rasa kahe che. AnA sevanathI kaphajvara, cittabhrama ane vAyunA sarva roga nAza thAya che. kabvara upara unuM pANI zeranuM pANeA zera rahe tevuM ukALI thADu thoDu pADyuM, 12 halakAM laghana karAvavAM. tyAra pachI maMga, maTha athavA klathInuM cUra pADyuM pathya che. khIjorAnuM kesara siMdhAlUNa saMgAthe Apavu pathya che ane divase suvuM kupathya che. vAtapitta-Dha Dhaja jvaranAM lakSaNa. je manuSyate vAtapitta e anne doSa mizra thavAthI tAva Avyo hoya tene mUrchA Ave, phera, dAha, nidrAnA nAza, mAthuM dukhe, ka tathA mukha sukAya, ulaTI, romAMca, arUci, 1-vAtajvaravALAne. kSaya rogIne, tIkSNa agnivALAne, garbhiNI strIne, bALakane, ghR hute, bhIkaNu ke DarelAne, tRSAturane ane durbaLane eTalA manuSyone ladhana karAvavuM nahIM, paNa halakAM pacya bhAjana ApavAM. bhAvaprakAza. ratnaziMgamAMthI pedA thanArAM dhAnyane aDhAra gaNA pANImAM pakAvatAM tene annanI ceDI phaNIovALA ane jarA dhATo rasa thAya te yUSa tathA niryuhu kahevAya che. bhAvaprakAza, For Private And Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bIjo.) javara prakaraNa ( 20 ) aMdhArI Ave, AkhA zarIramAM pIDA thAya, bagAsAM Ave, ane bakavA karyA kare te jANavuM ke be doSa yukta-vAtapitane tAva che. vAtapitta varanA upAya. baLabIja (vA kAMsakInAM mULa) liMbaDA uparanI gaLo, eDamULa, metha, pakSaka, bhAriMga, pIpara, vALa ane ratAM jaLI e saghaLAM pAMca pAMca mAsA bhAra laI khAMDI kavAtha karI sevana kare te vAtapittavara dUra thAya. athavA liMbaDAnI gaLo, pittapApaDe, karIAnuM, motha, ane suMTha e saghaLAMne samAna laI khAMDI kavAtha karI niraMtara egya mAtrA e pIe to vAtapittajvara maTe che. AnuM nAma paMcabhadra kavAtha che. athavA liMbaDAnI gaLo, pittapApaDe, suMTha, motha ane araDe ene barAbara bhAge laI khAMDI kavAtha karI yogya mAtrAe pIe te vAtapittajvara dUra thAya." athavA kaDavAM paravaLa, liMbaDAnI aMtarachAla, liMbaDAnI gaLe, ane kaDu, e sarvane barobara laI kavAtha karI pIe te vAtapittajvara jAya. athavA mahuDo, jeThImadha, ledhara, dhoLI upalasarI, metha ane garamALAno goLa e sarvane samAna laI khAMDI kavAtha karI pIe te vAtapittajvara dUra thAya. athavA cokhAnI dhANInA pANImAM sAkara tathA madha meLavI pIe te vAtapittavara nAza thAya. athavA suMTha, kALAmarI ane pIpara eone sarakhe bhAge laI tenA barobara sAkara bheLavI tenuM vastragALa cUrNa karI piNuM telA bhAra madhanI saMgAthe cATe te vAtapittajvaranAza thAya che." vAtakaphavaranAM lakSaNa. jene udharasa, arUci, sAMdhe sAMdhe dukhAve, mAthAmAM pIDA, pInasa, saMtApa, kaMpavA, zarIra bhAre rahe, niMdrA Ave nahIM, prasveda, zvAsa, peTamAM zaLa, sarpa kiMvA haMsanI gati pramANe nADI vAMkI ane maMda cAle, dhumADAnA raMga je tathA svaita ke suramA samAna mUtrano raMga heya, jhADAne raMga kALo, ane cIkaNo hoya, netra dhumADAnA raMga jevAM, meMdra kasAyeluM ke mIThuM rahe, jIbha kALI ke sveta kiMvA pANIyukata veta haya, kaMThamAM kAno gharagharATabole ane zarIra ThaMDu lAge, tyAre jANavuM ke tene vAtakapha doSane tAva Avyo che. jyatimirabhAskara. vAtakaphajvaranA upAya. ukata prakAranA tAvavALA rogIne 10 divasa laMdhana karAvavAM. pAMcazeranuM aMtara rahe tevuM ukALyuM pANI pAvuM. tyAra pachI karIAtuM, motha, liMbaDAnI gaLA ane suMTha, ene barAbara laI khAMDI kavAtha karI pI ne te upara pathya padArtha sevana kare che, kaI prakArano upadrava utpanna thAya nahIM athavA eja tAvamAM 3 divasa pachI nIce lakhelo kavAtha Ape che, tAkALa vAtakapha javara nAza pAme che. kAyaphaLa, devadAra, bhAriMga, vaja, metha, dhANA, pittapApaDe, haraDe, suMTha ane karaMjanI jaDa, e saghaLAM samAna laI khAMDI kavAtha karI madha ane hiMga meLavI pIe te vAtakaphajavara nAza pAme ane udharasa, heDakI, zAla tathA zvAsa ane galagraha vagerene dUra kare che. athavA motha, pittapApaDe, gaLo, suMTha, ane dhamAse e sarva sarakhe bhAge laI khAMDI eone kavAtha karI poe te vAtakaphajvara, ulaTI, baLatara, mukhamAM paDate zela vagere dUra thAya che. athavA-beriMgaNI, suMTha, pIpara, ane liMbaDAnI For Private And Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 30 ) amRtasAgara, (taraMga gaLe e saghaLAM samAna lai tene kavAtha karI pIvAthI vAtakaphajvara nAza pAme che. athavA sAlapareTI, pIlavaNI, rIMgaNI, ubhI riMgaNI, mALavI gokharU, bIlAne garbha, araNI, zIvaNa, ara, ane pAchaLa e dazamULano kavAtha karI pIparano prativAsa daI kiM. vA temAM pIpara meLavI pIe te vAtakaphajavara dUra thAya. athavA eja tAvamAM evuM tathA tALavuM sukAI jAya, jIbha kharasaTha thaI jAya te bIjezanA kesaramAM siMdhAlUNa ane kALAM marI bheLavI-jhINA vATI jIbha upara lepa kare te mAtAne tathA tALavAno zepa ane jIbhanI kaThoratA dUra thAya che. athavA karI AtuM, liMbaDAnI gaLe, devadAra, kAyaphaLa ane vaja e saghaLAMne samAna laI khAMDI kADhe karI pIe te vAtakaphajavara nAza pAme. varatimirabhAskara. kaphapittavaranAM lakSaNa. jenuM moTuM ane jIbha kaphathI lipta rahe, taMdrA, moha, udharasa, arUci, tRSA vadhAre lAge, ghaDIe ghaDIe zarIre baLatarA thAya, TAhADa vAya, zarIramAM pIDA, chAtimAM dukhAvo phera Ave, sudhA lAge nahIM, zarIra sajaDa thaI jAya, haMsa tathA dekA samAna nADI cAle, lAlAsa sahita cIkaNuM veta raMganuM mUtra tathA maLa haiya, netra deDakAnA varNa jevAM pILAM lIlAM haiya, meTuM mIThuM tathA kaDavuM rahe ane jIbha lAlAsa sAthe dhoLI hoya te jANavuM ke kaphapittajavara che. varatimirabhAskara. kaphapittajavaranA upAya. ujavaranA rogIne 14 divasa lAMghaNa karAvavuM tathA cAra zera pANImAMthI aradho zera pANI ukaLatAM rahe evuM avazeSa pANI pAvuM ane liMbaDAnI gaLe, ratAM jaLI, suMTha, sugaMdhIvALe, kAyaphaLanuM choDIyuM ane dArUhaLadara e saghaLI auSadhIone samAna bhAge laI khAMDI kavAtha karI pIe te kaphapittavara dUra thAya che. athavA liMbaDAnI aMtarachAla, ratAMjaLI, ka, liMbaDAnI gaLo ane dhANA e auSadhone sarakhAM laI khAMDI kavAtha karI pIe te kaphapittavara dUra thAya che, tema baLatarA, arUci, tRSA, tathA ulaTI paNa dUra thAya che ane agnine pradIpta kare che. athavA liMbaDAnI gaLe, iMdrajava, liMbaDAnI aMtarachAla, kukaDelAnAM phaLa, kaDu, suMTha, ratAM jaLI ane metha e saghaLAM auSadhane samAna laI teonuM vastragALa cUrNa karI 4 mAsa achAvazeSa (je pANIne ukALatAM AThamo bhAga bAkI thI nIce utAryuM hoya te) pANI saMgAthe pAvAthI tAva, zvAsa, uSNatA, chAtine duA, ane arUci e sarva rogane maTADe che. Ane amRtAka kavAtha kahe che. "liMbaDAnI gaLe, bhariMgaNI, ubhIriMgaNa, kare, dAruhaLadara, pIpara, ara, paTola (kukaDalAnAM phaLa athavA kaDavAM paravaLa ) liMbaDAnI aMtarachAla, ane karIAtuM e saghaLAM samAna laI khAMDI vidhipUrvaka kavAtha karI banne vakhata pIe te pittakaphavara nAza pAme. athavA kALidhAkha, garamALAno goLa, dhANA, kaDu, pIparImULa, suMTha ane pIpara e sarva barAbara bhAge laI khAMDI vidhiyukta kavAtha karI bane vakhata pIe te zULa, bhrama, mUccho, arUci, ulaTI ane pittakaphajavara eone nAza kare che. athavA zuddha pAra TAMka 5, zuddha gaMdhaka TAMka 5, kALAM marI Toka 5 ane zuddha TaMkaNakhAra (athavA khaDIo khAra) TAMka pa e sarvane jhINuM vATI vastra For Private And Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jvara prakaraNa. bIjA.) ( 31 ) gALa cUrNa karI AdAnA rasanI cha bhAvanA dRSTa punaH pAnanA rasanI cha bhAvanAe ApI ghuMTI tenI 4 ratIbhAra pramANe gALI vALA te paikI 1 gALI prabAte ane saMdhyA phALe niraMtara cha divasa sudhI sevana kare teA kapittajvara nAza thAya emAM daihu nathI, ' Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tridoSa-sannipAtavaranI utpatti, nidAna tathA lakSaNA. je manuSya vizeSa cIkaNAM-snigdha, vizeSa khATAM, vizeSa uSNu-garama, vizeSa tIkhAM, vizeSa mIThAM ane vizeSa lUkhAM bhojana kare tathA vidhi vastu khAya, dhaNuM khAya, duSTa-kharAkha pANI pIe, krodhIlI, regavatI strIne saga kare, kharAba athavA kAcuM mAMsa khAya ane TAhADa taDakA deza Rtu tathA graDa pratikULa hoya tethI sannipAtanI utpatti thAya che. tathA te sannipAta thavAthI kSaNavAramAM ciMtA Aha-baLatarA thAya, kSaNavAramAM TAhADa vAya, svabhAva phrI jAya, sarva IMdri pota potAnA dharmane! tyAga karI de, sarva zarIramAM, hADamAM, sAMdhAmAM, tathA mAthAmAM atyaMta pIDA thAya, AMkhomAMthI AMsu AvyA kare, AMkheA kALI ane lAla thaI jAya, kAnamAM ghAMghATa thayA kare, kAnamAM pIDA, kaDDamAM kAMTA paDI jAya, tadrA, meAha, bakavA, udharasa, zvAsa, arUci, bhrama, jIbha kALI ane khasada tathA jaDa thAya, leohIyukta kapha parDa, divase nidrA Ave, rAtrimAM jAgavuM, prasveda ghaNA Ave kivA Aveja nahIM, akasmAta rUve, gAyana kare, hase, dhuNe, taraza dhaNI lAge, chAti dukhe, mUtra utare nahIM, ane utare te pILu rAtuM ke kALu, paNa thoDuM utare che, zarIra durbaLa thai jAya, kaMThamAM kapha kheAle, khelatAM locA vaLe athavA to khAlAyaja nahIM, hoTha mukha pArka Ave, peTamAM bhAra jaNAya, maLa-jhADA kALA tathA dheALA ke sUvaranA mAMsa jevA utare che kivA utareja nahIM ane nADInI gati mahAbhada-jhINI tathA zrRtI hoya che. A pramANe te rAgInAM cinho jaNAtAM hoya te| jANavuM ke tridoSa kopyA che tethI sannipAtajvara Avyo che. sannipAta mATe catura vaidye maMtra taMtra yaMtra DAMmaDaMkha ane ASadha prayogo karI rAgIne kALanA mukhamAMthI bacAvavuM. tema je vaidha sannipAtane jIte to phALane nyA samajavA; kemake sannipAta ane kALamAM jarApaNa bheda jevuM nathI mATe sannipAtanAM nAza kare teja vaidya. tathA sannipAta rAgamAMthI mukta thayA pachI rAgIe paNa te upakAratA badalA vALavA amuka dravya alaphAra ke vaidyanuM mana prasanna thAya tevI vastu ApI karajathI mukta thavuM. tridoSajanita-sannipAtavaranA upAya. sannipAtajvaravALA rogIne ardhyavazeSa ( zeranu aradhA zera rahe tevuM ukALeluM ) pANI temAM su* TAMka 1 nuM cUrNa nAkhI je kUvAnuM halakuM ane vikArarahita pANI DrAya te pANIne ukALI pAvuM eTale divase ukALeluM divase ane rAtre ukALeluM rAtrieja pAvuM, sannipAta rAgI pAse vicikSaNa manuSyane rAkhavuM, je jagyAe pavana rAradInA pracAra na hoya tevI jagyAe rAkhave.. sAta divasa vItyApachI ukALeA kavAtha ApavA, ThaMDA upAya karavA nahIM, zrI sadAzivajInuM pUjana tathA homa maMtrapATha karavA ane maNi auSadha-jaDI vagere vidhisahu upayAga karavA. dAna devuM. tathA " kAyaphaLa, pIparImULa, iMdrajava, bhAri gI, suMTha, karIAtuM, kALAMmarI, lIMDIpIpara, kAkaDAziMga, puSkaramULa, rAstA, bhAMri gaNI, ajamA, beDIajamA, DaDIlA, vaja, kALIpADa ane cabeMka e sabaLAM auSadho samAna For Private And Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 3 ) amRtasAgara, (taraMga nan - - - - bhAge laI khAMDI be TAMka bhArane kavAtha karI savAra sAMjha-be vakhata pIe te sannipAta roga, sarva vastunuM jJAna nAza pAmyuM hoya, parase bahu AvatA hoya tene tathA cittabhrama, peTazaLa, Apharo ane vAyu tathA kaphanA rogane dUra kare che." athavA AkaDAnAM mULa, karIA, devadAra, rAsnA, nagoDa, vaja, araNI, saragavo, lIMDIpIpara, pIparAmULa, cavyaka, citrAmULa, suMTha, ativiSa ane jaLabhAMgaro e saghaLAM Apane AkhAMpAmAM khAMDI kavAtha karI be vakhata pIe te, sannipAta, dhanurdhAyu, jaDabAM rahI gayAM hoya te vAyu mATe, zivAMga-cittabhrama, suvAroga, zvAsa, udharasa ane vAyunA rogo dUra thAya che. liMbAjI sannipAtamAM rogInI jIbha jaDa thaI gaI hoya te, bIjorAnuM kesara, siMdhAlUNa ane kALAmarI ekatrakarI jhINuM vATI jIbha upara lepa kare te jIbhanI jaDatA maTe che." je sannipA tamAM jJAna naSTa thaI gayuM hoya te upara vaja, jeThImadhano zire, siMdhAlUNa, kALAM marI ane lIMDIpIpara e sarva barAbara laI jhINo vATI unA pANI saMgAthe nAsa de te jJAna prApta thAya. vidyAvida. athavA zuddha pAro TAMka 5, zuddha gaMdhaka TAMka pa, suMTha, marI ane pIpara e sarva bhaLI TAMka 10 prathama pArA gaMdhanI kAjala karI temAM dhaMtUrAnA DoDavAnA rasanI 3 bhAvanA daI 1 divasa sudhI khalakarI trikaTu meLavI jhINuM vATI te rasano nAsa de to sanipAta maTe che. A unmatta rasa kahevAya che. athavA zuddha karelA nepALI TAMka 10, kALAM marI TAMka 1 ane pIparImULa TAMka 1 e traNane jaMbIrI (eka jAtanuM khATuM lIMbu thAya che te) nA rasamAM 7 divasa kharala karI pachI tenuM AMkhamAM aMjana karete sannipAta nAza thAya che. athavA zuddha karele pAre, zuddha karela gaMdhaka, kALAM marI ane pIpara e sarva samA na laI tethI traNa gaNI zuddha karelA nepALI levA. pArAgaMdhakane bhegAM ghuMTI kAjaLa karI temAM marI, pIpara tathA nepALA meLavI-ghaMTI jaMbIDInA rasamAM 8 divasa kharala karI pachI tenuM AMkhamAM AMjana kare te sannipAta ane tenA upadravono nAza thAya che. A bheravAMjana kahevAya che. vaidyarahasya. athavA sarasaDIyAnAM bIja, lIMDIpIpara, kALAmarI, siMdhAlUNa, lasaNa, maNazIla ane gheDAvaja e saghaLAM samAna laI jhINAM vATI gAyanA mUtramAM 1 divasa sudhI ghuMTI tenuM aMjana karete sannipAta nAza pAme. bhAvaprakAza. athavA zuddha pAre TAMka 5, zuddha gaMdhaka TAMka 5, zuddha vachanAga TAMka 5, zuddha TaMkaNakhAra TAMka 5, ane kALAmarI Toka 5 laI pArA gaMdhakanI kAjaLa karI anya auSadhe meLavI dhaMtUrAnA bIjane rasamAM pahera kharala karI sukavI be ratIbhAra sevana kare bhayaMkara tripAta dUra thAya che, A upara dahIM ane bhAta khAvAM. A paMcakarasa kahevAya che. vaidyavinoda. athavA zuddha pAro TAMka 4, zuddha maMdhaka TAMka 4, zuddha vachanAga TAMka 4, jAyaphaLa TAMka 2 ane lIMDIpIpara TAMka 7, prathama pArA gaMdhakanI kAjaLa karI bAkInI auSadhIo vADI temAM nAkhI (AdAnA rasamAM eka divasa ghuMTI 1 ratI pramANe goLIo vALI athavA emanuM ema rAkhI che temAMthI eka ratIbhAra ApavAthI sannipAta vara, TADhIo tAva, kaeNlerA, vAi, viSamajavara, juno tAva, maMdAgni ane mAthAnA dArUNa roga dUra thAya che. A svachaMda bhairavarasa kahevAya che. vidyArahasya. bhayaMkara sannipAtanA upAya. zuddha pAre, zuddha vachanAga, kALAmarI, morathuthuM, ane navasAdara e sarvane samAna bhAge laI jhINA vATI dhaMtUrAnA ane lasaNanA rasamAM meLavI roTalI banAvI rogInI ha For Private And Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bIje ). vara prakaraNa ( 33 ) jamA karAvI tenA mAthA upara te raTale bAMdhI na pahora sudhI rahevA de. je te re. gIte tApa jAva ane zuddhimAM Ave che te manuSya jIve; paraMtu tene tApa na jaNAya te te jIve nahIM." athavA lasaNa, rAI ane sagavAnI jaDa, eone gAyanA mUtra sAthe jhINAM vATI teno roTalo banAvI rogInI hajAmata karAvI vachanAganuM cUrNa mAthe dhasI pache te roTale mAthA upara bAMdhI 1 pihAra sudhI rAkho. jo tApa tathA cetanyapaNuM ja gAya te te jIve nahIM te, jIve nahIM. vaidyavida. athavA bhayaMkara saMnnipAta rogIne vichu DaMkha devarAvavAthI sanipAta maTe che. athavA kALo nAga karaDAvavAthI sannipAta rogIne cetanatA thAya che. paraMtu va za ojA virA nA jA jaLa che upAyo chatAM paNa leka virUddha upAya hovAthI te karavA nahIM. athavA ATalA upAya karatAM paNa sannipAta rogIne saMjJA na thAya te leDhAne saLIye atyaMta garama karI paganA taLIomAM, bane bhramaronA madhya bhAgamAM, kiMvA lalATanA madhyamAM DAma devo te, sannipAta nAza pAme. vidyAvida, athavA maMtra yaMtra taMtra tathA jaDIbuTIthI ke maNinA prabhAvathI nipAta dUra thAya che. caraka ane suzrutanA matathI nava jAtanA sannipAta che; parantu anya rUpionA mata pramANe para bheda che te paikI 13 mukhya gaNela che tenAM judAM judAM nAma tathA lakSaNa ane upAya atre lakhuM chuM. 13 prakAranA sannipAtanAM nAma tathA AyubaLa. saMdhaga 1, zItAMga 2, taMdrika 3, pralApaka 4, raktakTIvI 5, bhagnanetra 6, abhinyAsa , chIMka 8, aMtaka , gadAha 11, cittabhrama 11, karNika 12 ane kaMThamuja 13, e tera prakAra che. temAM saMdhiganuM Ayu 7 divasanuM. zItAMzanuM 15 divasanuM, taMdrika- 2pa, palAkanuM 14, rASTrIvInuM 10, rUcUdAhanuM 20, cittabhramanuM 11, kAkujanuM 13 divasa ane kaNikanuM traNa mAsa AyubaLa che; parantu temAM upadravonuM vizeSa baLa thaI Ave te te sthiti pahelAM paNa maraNane zaraNa thAya che. sannipAta rAgInA sAmAnya upAya. sanipAta rogIne ThaMDe upacAra karavA nahIM, divase suvA devA nahIM, adhavazapa pANI pAvuM ane Ama tathA kaphane nAza kare tevA upAya javA. temaja sannipAtanA deSa baLa pramANe laMghana karAvavuM te sannipAta maTe che. ' saMdhiga sannipAtanAM lakSaNa. zarIranA sAMdhe sAMdhAmAM atyaMta zuLa cAle, zarIra sujI jAya, peTa bhAre rahe. saMvAga zithila thaI jAya, azakti vadhe ane vAtakaphanI prakopa vizeSa heya tathA nidrA Ave nahIM tyAre jANavuM ke-saMdhigasannipAta che. upAya. rAsnA, meTI haraDenI chAla, liMbaDAnI gaLo, kAMTALA, citrAmULa, risAmaNi, saM. Tha, devadAra, kapha, kacUre, are, eka mULa, sAla paTI, pIlavaNI, boriMgaNI ubhI riMgaNuM, bIlI, artha, al, zIvaNa, pADaLa, ane gokharu e sarva samAna bhAge laI For Private And Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 34 ) amRtasAgara, ( taraMga AkhAM pAkhAM khAMDI kavAtha karI banne vakhata pIvAthI sarva lakSaNa sahita sadhiga sannipAtane tarata dUra kare che. DAkanuM pakaDAvuM, vadharAvaLa, tAva, arUci ane sAMdhAmAnA dukhAveA maTADe che. zItAMga sannipAtanAM lakSaNa. je rAgInuM zarIra ThaMDuM kharaka jevu thai jAya, zvAsa, udharasa, heDakI, mAha, kapa, khakavA, baLatarA, ulaTI, sarvAgamAM pIDA ane svaramAM vikAra thai Ave tathA ka dhA nIkaLe, pArathI pavana vizeSa chUTe ane moDhAmAMthI lALa paDyA kare te, jAvuM ke--zItAMgasannipAta che. A sannipAta asAdhya che tethI te rAgI jIve nahIM; tathApi upAya lakhavA yogya che. upAya. zItAMga sannipAta vALA rogIne vIMchI karaDAvavA. vachanAgane telamAM meLavI zarIre puSkaLa mardana karavA. lasaNa ane rAte lagnaTI gomUtramAM roTalo banAvI kSAra karAvI mAthe bAMdhavA. zarIra ubhuM thAya tyAM sudhI mAthe rAkhaveA, te tApa jaNAya to jIve nahIM te, marI jAya. athavA zuddha pArA TAMka pa, kALAMmarI TAMka 30 ane dhatUrAnA jIMDavAnI rAkha TAMka 40 ene khUba jhINAM vATI zarIre mardana kare te! zItAMga maTe. athavA kALAMmarI, lIMDIpIpara, suMTha, haraDenI chAla, lodara, pUSkara mULa, kariyAtuM, kaDDa, upaleTa, cUre ane iMdrajava e saghaLAM samAna la atyaMta jhoNAM lasoTI zarIre uvaTaNuM-mardana kare teA zItAMga sannipAta maTe che. pachI teA IzvarecchA baLavAna che. tadrika sannipAtanAM lakSaNa. je rogIne dhena dhaNuM rahe, taraza ghaNI lAge, atisAra thai Ave, zvAsa vizeSa hAya, udharasa, gaLAmAM sAne, caLa tathA ka thAya, deha atyaMta tape, jIbha kALI tathA khasa thai jAya, tAvanA vega vizeSa haiAya, kAnamAM eherAsa ane zarIre dAha thAya te, jANavuM ke-tAMtrika sannipAta che. upAya. bhAragI, liMbaDAnI gaLA, metha, bhariMgaNI, haraDenI chAla, puSkaramULa, ane suMTha e sarva samAna lai ene kavAtha karI 3 divasa sudhI pIe te tadrika sannipAta dUra thAya che. pralApaka sannipAtanAM lakSaNa. je rAgI sadhaLA doSonA atyaMta kopane lIdhe bahuja khakayA kare, zarIra kaMpe, varanA vega, atyaMt zarIra tape, zvAsa, aga vikaLa thai Ave ane sanA jatI rahe tyAre jANavu ke, pralApaka sannipAta che. upAya. meAtha, sugadhI vALA, sAlaparapATI, pIlavaNI, bhAMriMgaNI, khIlI, aralU, zIvaNa, ubhIriMgaNI, pADaLa, gokharU, suL, pittapApaDI, cadana, dhAvaDInI chAla ane saraso e saghaLAM samAna bhAge lai mAMDI kakSAtha karI banne vakhata pIe hA pralApaka tripAtanA nArA kare che. For Private And Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bIjo ) www.kobatirth.org var prakaraNa, raktIvi sannipAtanAM lakSaNa. je ragIte lohInI ulaTI thAya ne jIbha rAtI ke kALI thAya, tathA tenA upara cakaraDAM thAya, netra rAtAM, arUci, ulaTI, atisAra, bhrama, peTanuM caDhavuM, heDakI tathA vAraMvAra paDI javuM thAya. taraza ghaNI lAge ane aMgeaMge atyaMta pIDA thAya teA jANavuM ketakIvi sannipAta che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upAya. A sannipAta mahA asAdhya che; tarSi A upAya karavA ke-metha, padmaka, pittapApaDI, ratAMjaLI, mahuDA, vA, jeThImadha, sugadhIvALA, zatAvarI, malayAgirI caMdana ane jAinAM pAdaDAM e saghaLAM ApadhA samAna lai khAMDI kavAtha karI ThaMDA thayA pachI madha nAkhI pIe te rakatIvi sandhipAta maTe ( 35 ) bhugnanetra sannipAtanAM lakSaNa. je rAgInAM netro atyaMta vAMkAM thaI jAya, zvAsa, udharasa, ghena, bakavA, mada tathA kaMpa atyaMta thAya tathA beherAsa, meTTa ane vismRti thAya te jANavuM ke-bhugnanetra sannipAta che. A sannipAta paNa asAdhya che; tadapi Alabana mATe upAya karavA yogya che.. upAya dArUhaLadara, kukaDavelAnAM phaLa, metha, bhAriMgaNI, kaDu, haLadara, liMkhaDAnI ataMra chAla ane triphaLAM e saghaLAM samAna bhAge laI kavAtha karI khanne vakhata pIe te jIgnanetra sannipAta maTe che. abhinyAsa sannipAtanAM lakSaNa. je rogInA agamAM sarva doSo barAbara tathA ati tIvra hoya, meha, dhelA, zvAsa, atyaMta muMgApaNuM, baLatarA, heAMTu cIkaNuM, madAgni, khaLA kSaya ane atyaMta jaDapaNuM thAya tA, jANavuM ke-abhinyAsa sannipAta che. A mahA asAdhya che, mRtu rUpaja che. mATe prayAga karatI vakhate ati sAvacetI rAkhavI.. je rogInI jIbha kahyuM upAya. bhAragI, rAstA, kukaDavelAnAM phaLa, devadAra, haLadara, suDha, lIMDIpIpara, marI, araDUso, iMdravaraNAnI jaDa, brAhmI, karIyAtu, liMbaDAnI aMtarathnala, mAtha, kaDu, ghoDAvaja, pADaLamULa, aranuM mULa, dArUhaLadara, bhariMgaNI, liMbaDAnI gaLA, naseAtara, chiInAM mULa, puSkara mULa, trAyamANu, kALIpADa, javAsA, iMdrajava, triphaLAM ane kacaro e sarva samAna bhAge lai khAMDI kavAtha karI banne vakhata pIe te abhinyAsa vA sarva sannipAta maTe tathA udharasa, kaMDanA rega, dama, sAMdhA ane hADamAMnuM sthULa, heDakI, ArA, gudAnAM dardo, ane yAta vyAdhi ene maTADe che. A bhAgyAdi 3ra kavAtha kahevAya che. jInheMka sannipAtanAM lakSaNa. kATAothI vIMTAelI hAya, zvAsa, udharasa ane meherAsa For Private And Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 3 ). amRtasAgara, (taraMga thAya, atyaMta muMgApaNuM, atyaMta zAha ane baLano nAza thAya te jANavuM ke-haka sannipAta che. A kaSTa saMdhya che. upAya. gheDAvaja, bheriMgaNI, javA, rAsnA, liMbaDAnI gaLo, motha, suMTha, kapha, kAkAzI gI. puSkara mULa, brAhmI, bhAraMgI, liMbaDAnI aMtara chAla, are ane ka e saghaLAM barAbara bhAge laI khAMDI kavAtha karI pIe te haka sanipAta maTe che. aMtaka sannipAtanAM lakSaNa. je rogInuM niraMtara mAthuM hAlyA kare, saghaLAM aMgomAM adhika pIDA, udharasa, heDakI, zvAsa, baLatarA, mUccha, aMganuM atyaMta taptapaNuM, atyaMta bakavA, zarIrakaMpa ane jJAnahIna thAya tyAre jANavuM ke-aMtaka sanipAta che. A sannipAta ati asAdhya che mATe upAya rahita che, te rogI jIve ja nahIM tethI upAya vRthA che. rUgadAha sannipAtanAM lakSaNa. je rogIne atyaMta baLatarA thAya, tarasa ghaNI lAge, zvAsa, bakavA, bhrama, meha, ane rUci, kheDA, DekamAM vyAdhi, vaDhImAM pIDA, kaMTha dube peTamAM zaLa, ane zarIra vyAkuLa-- masahita jaNAya tyAre jANavuM ke-rU%Aha sannipAta che. A paNa asAdhya che; tadapi A dhAra mATe upAya lakhyo che. upAya. haraDenI chAla, pittapApaDa, kapha, devadAra, garamALAne gaLa, kALIdrAkha, ane megha e sarve samAna bhAge laI phUTI kavAtha karI banne vakhata pIe te gAha sannipAta maTe. ane mahAvaranA vegane paNa baMdha pADe che. cittavikrama sanipAtanAM lakSaNa. je rogI mAya, nAce, hase, bake, viMkta rIte juve, meha pAmI jAya, baLatarA, vyathA, ane bhayathI pIDAya, zvAsa vizeSa cAle, bhrama, mada ane tApa hoya to. jANavuM ke cittavizvama sannipAta che. upAya. brAhmI, ghoDAvaja, risAmaNi, trikaLA, kaDu, moTI kAMsakInAM mULa, garamALAne geLa, kaDu, liMbaDAnI aMtarAla, motha, kukavelAnAM phaLa, kALIdrAkha, sAlapareTI, pIlavaNI, beriMgaNa, ubhIriMgaNa, mALavI gokharU, bIlI, aNuM, arala, sIvaNa ane pADalanuM mULa e saghaLAM samAna laI AkhAM pAkhA khAMDI kavAtha karI bane vakhata pIe te cittavibama tripAna jAya. ane rUAhakane te paNa maTADe che. kaNika sanipAtanAM lakSaNa. je rogIne kAnanA mULamAM tIvavyathA, tathA tIvra je haya, kaMTha pakaDAi jAya. beherAma, hAMpha, bakavA, dAha, meha, tathA pase thAya. udharaze. dama ane kAnane bhULamAM For Private And Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bI .) javara prakaraNa, ( 37 ) se, zaLa jaNAya che. jANavuM ke-kaNika sannipAta che. A kaTa sAba che. upAya. rA. AsagaMdha, meLa, bhAMriMgaNI. bhAraMgI, kapha, puSkara mULa, ane ghaDAvaja e saghaLAM barAbara laI khAMDI kavAtha karI kAkAzIzI ane haraDene prativAsa daI be vakhata pIe te karNika sannipAta maTe che. athavA haLadara,aMgerIAnI jaDa, siMdhAluNa, dAruhaLadara, devadAra ane ivaraNAnI jaDa e evadha samAna bhAge laI jhINuM vATI AkaDAnA dudhamAM ghu TI kAnanA mULamAM lepa kara to karNamULane dukhAvo maTe che. athavA karNamULamAM dukhAvo thatAM taja jaLa lagADI lehI kaDADI naMkhAvavuM jethI ArAma thAya che. kaMThamuja sannipAtanAM lakSaNa. je rogIne kai seMkaDo dhAnyanI aNIothI vIMTAyela hoya e thaI jAya. hAMka atyaMta thAya, bakavA, arUci, baLatara, dehamAM pIDA, meha, kaMpa thAya tathA tarasa lAge, kADhI kalAI jAya ane mAthAmAM pIDA thayA kare che, jANavuM ke-kaMkubaja sannipAta che. A kasTa sAdhya che. upAya. kAkAzagI, citrAmULa, haraDenI chAla, aze, kare, karIAtuM, bhAraMgI, haLadara, baeNriMgaNI, puSkaLamULa, motha, kaDAchAla, iMdrajava, kaDu ane kALAmarI e saghaLAM auSadhe samAna laI khAMDI kavAtha karI divasa ATha sudhI banne vakhata pIvo te, dAha, moha, arUci, dama, Akaro, pIDA, udharasa ane abhivAsa-Adi upadrae karIne sahita kaMThakubaja sannipAtane nAza kare che. vaidyavinoda. tera jAtanA sannipAta paikI sAdhyA sAdhya keTalA che? eomAM saMdhika sAdhya che, tAMdraka, cittavizvama, kaNika, jihaka, ane kaMkuja e pAMca kaSTasAdhya che, rUgadAha atyaMta kaI sAdhya che, rASTrIvi, bhujhanetra, zItAMga, pralApaka, abinyAsa ane aMtaka e cha asAdhya che mATe sAdhyAsAdhyane pUrNa vicAra karI le. A vinA sanipAtanA prakAra viSe matamatAMtara vizeSa che mATe teone pUrNa khulAze meLavavAnI IcchA hoya te "bhAvaprakAza' madhya khaDano bhAga pahelo tathA carakAdi grathI meLavI le. sannipAtanA samacaya upAya. rasavaMtI, pIpara, kALAmarI, ghoDAvaja, aralUAnAM bIja, ane siMdhAlUNa e saghaLAM barobara laI gemUtramAM atyaMta jhINuM vATI AMkhamAM aMjana kare to sarva jAtanA sannipAta zame che. athavA kALAmarI, mahuDo, siMdhAlUNa, citrAmULa, kAyaphaLa ane lIMDIpIpara e sarva samAna laI atyaMta sami vATI unAM pANI sAthe nAkamAM nAsa ApavAthI tripajanya sanipAta maTe che. ATha jAtanA vara nAza karavAnA upAya. zuddha pAre. zuddha gaMdhaka, zuddha abraka bhasma, zuddha tAMbezvara, suMTha, kALAmarI, lIMDIpIpara, For Private And Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 38 ) amRtasAgara (taraMga haraDedaLa, baheDAM, AmaLAM ane zuddha nepALA e saghaLAM padhe samAna laI e saravane kubAnA pAMdaDAnA rasamAM be pahera sudhI ghuMTI taDake sukavI vastragALa karI 1 ratI pramANe kivA be ratI bhAra mAtrA yogya anupAna saMgAthe ApavI, jethI A prakAranA tAva nAza thAya che tathA peTanuM zULa, ajIrNa, haka, halImaka ane AmavAyu paNa nAza pAme che. A ciMtAmaNi rasa kahevAya vaidyarahasya. athavA zuddha pAro TAMka 2, zuddha gaMdhaka TAMka 2, zuddha vachanAga TAMka 1, kALAM marI TAMka 8, prathama pArA gaMdhakanI kAjaLa karI pachI anya auSadhI vATI meLavI khuba ghuMTayA pachI brAhmInA rasanI 1 bhAvanA ApavI, tyArapachI citraka rasanI 1 bhAvanA daine goLIo ratIbhAra pramANe vALavI. te paikI geLI AdAnA rasa saMgAthe sevana kare te sanipAta, mUrchA, AmavAyu, vAtazuLa, zItajvara, baLatara, viSamajavara, maMdAgni ane arUci vagere aneka rogone nAza kare che, eTaluM ja nahIM paNa maraNa pathArIe paDelA manuSyane eka vakhata ArAma kare che A amRta saMjIvanI guTIkA kahevAya che. rasamaMjarI. athavA-zuddha pAro 12 mAsa, gaMdhaka 20 mAsA, vachanAga 12 mAsA, lIMDIpIpara 40 mAsA, jAyaphaLa 20 mAsa, marI 5 mAsA, akalakare 12 mAsA, laviMga mAsA 16, dhatUrAnA bIja mAsA 12, ane zuddha TaMkaNakhAra 12 mAsA laI pArA gaMdhakanI kAjaLa karI vachanAga marI bhegAM vATI anya auSadhene jhINuM vATIkAjaLamAM meLavI AdAnA rasamAM 3 divasa dhuMTavAM, tadanaMtara lIMbunA rasamAM 3 divasa ane keraDAnI kuMpaLanA rasamAM paNa 3 divasa sudhI ghuMTI 1 athavA 2 ratI pramANe geLIo vALI, goLIo be cogya anupAna sAthe sevana kare, nAsale ke, mardana kare che, vAyu roga ane sannipAta mAtra dUra thAya che. A kALArirasa kahevAya che. yogacitAmaNi. athavA suMTha 4 bhAga, kALAmarI, 4 bhAga, zuddha karela telIo TaMkaNa 3 bhAga ane zuddha vachanAga 1 bhAga lei sarvane sukSma vATI lIMbunA rasamAM 3 divasa ghuMTavA, pachI phare che . dAnA rasamAM dina 5, ane pAnanA rasamAM dina 3 ghuMTI gaLIo ratI pramANanI vALI yogya anupAna sAthe athavA AdAnA rasa saMgAthe 1 goLI sevana kare te sannipAta vAyu, mastaka pIDA, zaLekhama ane peTanA roga mAtra dUra jAya che. AnuM nAma tripurabhairava rasa che. gaciMtAmaNi. athavA zuddha vachanAga, kaDu, siMdhAlUNa, vaja, lasaNa, ubhImeriMgaNI, kAyaphaLa, jeThImadha ane samudraphaLa e saghaLAM samAna bhAge laI jhINAM vATI AkaDAnA dudhanA 3 puTa devA pachI tene mAchalInA pittAnI 3 bhAvane daI sArI peThe ghuMTI cALI tenI 1 ratI ke be ratI pramANe mAtrA laI kapha, vAyu, mRgI, pInasa, zira, kAna, ane netra roga mATe nAmAM bhuMgaLIdvArA khAsa de te saMjJA Ave ane sannipAta dUra thAya. AnuM nAma saMjJAkaraNa rasa che. rasamaMjarI. athavA pArAnI zuddha bhasma TAMka 3, zuddha gaMdhaka TAMka 3 - chanAga TAMka 6 ane kALAmarI TAMka 12 laI kharala karI sUara, mora tathA pADAnA pittAnI 7-7 bhAvanA daI kaMkAsaNI (kaLihArI), kukAvela ane jvALAmukhInA rasamAM (eka pachI ekanA rasamAM) ghuMTI pachI AdAnA rasanA 21 puTa devA. taDake zuSka thaye temAMthI 2 ratIbhAra bhAta dahInA gya anupAna saMgAthe zItopacAra saha sevana kare te sannipAta javarano nAza kare che. ane sarva paTanA rega tathA hADamAM phUTaNa-zaLa hoya te nAza thAya che. AnuM nAma brahmAsa rasa kahevAya che. pogataraMgaNI. iti sannipAtanA lakSaNa upAya saMpUrNa For Private And Personal Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bIje). javara prakaraNa ( 3 ) - - - AgaMtuka javaranA prakAra. AgaMtuka varanA bheda nokhA nokhA varNavatAM pAra Ave tema nathI mATe beDAmAM - NAono samAveza karI lIdhela che-eTale koIpaNa prakAranA zastra (mATInuM , patthara, lAkaDI, muMDI, lAta ane taravAra vagere ) no prahAra lAgavAthI, kAma, krodha, zakabhaya, ke bhUtAdinA AvezathI, koI zatrue karelI kRtyAnI utpatti-Adi abhicAra-maMtrogathI, brAhmaNa, gurU, vRddha ke, siddha-AdinA zApathI, jhera nA khAvAthI, tAvavALA rogInA ke jherI vanaspatinA sparzathI, ane kharAba vAsanA ke kharAba svAdavALA auSadhothI utpanna thayelA javarane AgaMtuka javara kahe che; kemake deze AgaMtuka jvarane utpanna karanAra nathI, paNa te vara utpanna thayA pachI tenI sAthe pAchaLathI pitApitAnA doSonI sAthe saMbaMdha pAme che arthAta AgaMtuka vara prathama vyathAthI utpanna thAya che ane pachIthI pitA potAnA dezanI saMgAthe saMbaMdha pAme che. have Agatuka javaranA judAM judAM lakSaNe kahIe chIe. zastrAdinA prahArathI utpanna thaelA AgaMtuka varanAM lakSaNa. zastra prahAra-lAgavAthI utpanna thayelI pIDAnA lIdhe vAyu kope che, tethI te vAyu lohIne bagADI pI utpanna kare che, tathA te sthaLe sojo Ave che ane zarIranuM varNa viparIta thaI jAya che te kAraNathI zarIramAM rahele vAyu varane upanna kare che. upAya. A javaravALAne laMghana karAvavuM nahIM, kapAyelI tathA garama vastune ega ja nahIM, paNa mIThA sinagdha padArtho khavarAvavA, vAgelI jagyAe yoga zeka karavo, vizeSa ghA paDelA hoya te TebhA devarAvavA ane pATa vagere yuktithI bAMdho. kAma, krodha, zeka, bhaya ane bhUtAdinA AvezathI utpanna thayelA javaranAM lakSaNe. chelI strI athavA purUSa na maLavAthI kiMvA kAmanA vegathI je tAva Ave che tene kAmavara kahe che. temAM mana bhamatuM thAya che, AMkha miMcAya che, zarIramAM sustI, bhajana upara arUci ane aMtaHkaraNamAM pIDA thAya che, tathA nidrA, anidrA, dAha, mUcha, treDa thAya, netra capaLa rahe tathA lajjA, vairya ane buddhino nAza thAya che. temaja tarasa lAgyA kare che ane vAraMvAra niHzvAsa nAkhyA kare che. upAya. ciMtavelI strI ke ciMtavalo purUSa meLavI ApavA ane te strI ke purUSa sArA bhoga padAthavaDe pitAnA valabha manuSya sAthe hAsya vilAsa kare te kAmavara dUra thAya che. athavA suMdara navanA, capaLa pANIdAra netravALI, kaThiNa ane goLa uMcA stanavALI, soLa varSanI strI sAthe kiMvA strIe mane gamatA svarUpavaMta purUSa saMgAthe surakriDA karavI te kAmagathI utpanna thayela jAra nAza pAme che. bhayathI athavA zAkathI prApta thayelA kAramAM bakA thAya che, atisAra, arUci For Private And Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 40 ) amRtasAgara (taraMga ane cittanI asthiratA thAya che. krodhathI utpanna thayelA tAvamAM zarIra kAMpe, mAthuM dukhe ane pittajavaranA tAvanAM lakSaNo thAya che, tene bhayajavara-zekavara tathA dhajavara kame karI jANavA. upAya. bhaya vA zekavara vALAne harSanI suMdara vArtAo saMbhaLAvavI ane je prakArano bhaya utpanna thayo hoya te bhaya game te prakAre paNa dUra karAve. krodharUra vALAne maDI managamatI vAtothI tathA tene pyAra upaje tevA vacane kahevAthI krodhajavara nAza thAya che. bhUtAdine AvezathI jene tAva Avyo hoya tene udvega, hasavuM, revuM, kAMpavuM ane cittanI asthiratA thAya che te bhUtavara kahevAya che tathA keTalAka rUSionA mata pramANe tene viSama veganA lIdhe viSamajvaramAM gaNele che. upAya. bhUtajavara vALAne bAMdhI cAdamu ratna ApavuM tathA maMtra taMtra yaMtradinA prayoga ane nAsa ke aMjananA yoga karavA. bhUtane kahADavAne maMtra, OM hA~hI namobhUtanAyaka samasta bhUvana bhUtAri sAdhaya 2 huM 3 phuTasvAhA. A maMva bhaNI mera pAMkhathI jhADA-ujaNI nAkhe te bhUta dUra thAya che. maMtra bIje. OM namo nArasiMhAya hiraNyakazipu vakSasthala vidAraNAya tribhuvana vyApakAya bhUta preta pizAca zAkinI kIlonmUlanAya staMbhodbhava samasta doSAn hana hana sa. ra sara cala cala kaMpakaMpa matha matha huMphuTa huMphuTa huMphuTa ThATha:mahArudrojApayatisvAhA. A nRsiMha rakSA maMtrathI mera pichAnI pichIthI ujaNI devI te bhUtAdika nAza thAya. maMtra trIje.. OM namo bhagavate bhUtezvarAya kilikili tAAya rodradaMSTra karAlavatkrAya trinayana bhUSitAya dhagadhagIta pisaMga lalATa netrAya tIvra kopAnalAya miti tejase pAza zUla khadAMga Damaru kara dhanurbANa mudgara bhayadaMDa trAsamudrA vyagra dazadordaDa meMDitAya kapila jaTAjUTa kUTArdhacaMdra dhAriNe bhasmarAga raMjita vigrahAya ugraphaNipati ghaTATopa maMDita kaMTha dezAya jaya 2 bhUta DAmareza AtmarUpaM darzaya 2 nRtyaya 2 sara 2 vala 2 pAzena baMdha 2 huMkAreNa trAsaya 2 vanadaMDena hana 2 nisitakhar3ena chiMdhi 2 zulAgreNabhiya 2 mudreNa cUrNaya 2 sarva grahANAM Avezaya 2. A maMtravaDe gAyanA ghImAM gugaLa meLavI bhUtagrasitane sArI peThe dhANa ApavI. tathA A maMtrathI aDada maMtro cho te bhUta pretAdi je heya te javAba Ape ane pachI For Private And Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bIja) javara prakaraNa ( 41 ) eja maMtrathI bhUtAdine kahADe. athavA-gugaLa, liMbaDAnAM pAna ane sApanI kAMcaLI meLavI dhUpa deve tathA hIMga, ane lasaNa pANImAM jhINAM vATI nAkamAM nAsa de tathA AMkhamAM aMjana kare te bhUtAdi nAza thAya. ema taMtre pacAra granthamAM lakhela che. athavA tulasInAM pAna 8, kALAM marI 8 ane (zanivAranI saMdhyAe notarI AditavAranA prAtaHkALe kAgaDA na bele te vakhata potAno paDachAye TALI pavitra paNe lIdhelI ) sahadevinI jA e traNene meLavI gaLAmAM dhAraNa kare te bhUtAdika deva dUra thAya. AbhicAra ke, abhizApathI AvelA tAvamAM moha ane tarasa utpanna thAya che. atyaMta zoca thayA kare che, sarva vastumAM glAni upaje, atisAra, mUrcchA, brama, dAha ane manatasa thayA kare che. tathA mAnasajvara eTale putra, mitra, strI dhana ane ISTavastune nAza thavAthI je tAva Ave che temAM paNa upara pramANeja cinha hoya che. upAya. Izvara bhajana karavuM e sarvottama che. tathA pairyatA rAkhavI, ane manane game tevAM miTa rUci karatA bhojana jame te tathA ati svAdavaMta zAkanA khAvAthI ukta javo maTe che. auSadhIne ugra ke kharAba vAsa vA, svAdathI AvelA tAvamAM mUcho - che, kapALa dukhe che, ulaTI thAya che ane chike AvyA kare che. tene maTADavA suMdara svAdiSTa auSadhe, rUcikara vastuo ane sugadha dravya upabhogamAM le te ArAma thAya che. jherakhAvAthI AvelA tAvamAM mukha kALa, zarIramAM baLatrA, annano abhAve, atisAra, taraza, tIvra pIDA ane mRcchA thAya che tene maTADavA jhera nAzanA prayoga karavA. viSamajavaranAM lakSaNa. je manuSyane tAva Avato hoya chatAM kupagya kare tethI, athavA te tAva utaryA pachI khAvA pIvAmAM-AhAra vihAramAM egya rIti rAkhe nahIM tethI rasa tathA rUdhira-Adi dhAtuomAMnA kaI dhAtune dUSita karIne viSamajavarane utpanna kare che athavA tAva AvyA vina zu A tAva Ave che-eTale jene TADha ke une tAva Ave tathA vadhAre Ave ke , . 6 tene niyama nahIM ane samaya-vakhatanuM paNa niyamitapaNuM hoya nahIM athavA vakhatasara paNa Ave te viSama javara kahevAya che. tenA mukhya cAra athavA pAMca prakAra che. saMtata, satata, anya, tRtIyaka ane cAturthika e pAMca bheda che. je svara sAta divasa (vAyuno) daza divasa (pittane) ane bAra divasa (kapha) niratarapaNe rahe tene saMtatajavara kahe che. je vara eka ahorAtrimAM be vakhata Ave te satatajvara kahevAya che. je javara ahorAtrimAM ekaja vakhata Ave che te anya ke azuSka kahevAya che. trIje divase ekAMtare tAva Ave te tRtIyavara ane cothe divase Ave te cAtu rthika-ethIo-tarIo tAva kahevAya che. upAya. viSamajavara vALAne maga tathA maThanI dAla pArNa pAvuM, halakA pathya padArtho For Private And Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org .. ( 41 ) ( targa ApavA, ThaMDu pANI pAvuM nahIM, athavA kukaDaveLAnAM mULa, haraDenI chAla, libaDA, IMja, jAso, ane liMbaDAnI gaLe! e sarva samAna bhAge lai khAMDI kavAtha karI niratara 7 divasa lage banne vakhata pIvA mAtrathI kAsAhi yukta satatajavara nAza thAya. vaivinAda. athavA zItajavara-TADhI tAvavALAne mATIberIMgaNI, dhANA, suMTha, likhaDAnI gaLe, meAtha, padmaka, ratAMjaLI, karIyAtu, kukaDavelAnAM kuLa, araDUsa, puSkaramULa, kaDu, IMdrajava, liMbaDAnI aMtarAla, bhAragI ane pittapApaDe e sadhaLAM ASadhAne samAna bhAge lai kavAtha karI 10 divasa sudhI banne vakhata pIe te TADhIe tAva maTe. A bRhadrAdi kavAtha kahevAya che. vaigharahasya. athavA karIyAtuM, liMbaDAnI aMtara chAla, kaDu, liMbaDAnI gaLeA, haDaeNdaLa, mAtha, javAsA, trAyamANu, beriMgaNI, kAkaDAzI gI, suMTha, pittapApaDA, dhalA-kAMga athavA khupakaLA, kukaDavelanAM phaLa, lIMDIpIpara ane kacarA e sALa aiSadhI samAna bhAge lai khAMDI vastragALa cUrNa karI 10 ratIbhAra ThaMDA pANI saMgAthe 8 divasa lagI sevana kare te viSamajavara dUra thAya che. A peDazAMgacurSa kahevAya che. yAgaci'tANa. athavA karIyAtuM, kaDu, nasotara, vALA, pIpara, vAvaDIMga, muMDha, liMbaDAnI aMtarAla, haraDe e sadhaLAM samAna lai tenuM vastragALa cUrNa karI unA pANI sAthe thA ene kavAtha karI pIe te viSamajvara nAza pAme che ane bhUkhane vadhAre che, vaizavanAda, athavA-sakhI semalane 14 vAra lAMbA vatAkamAM dhAlI bharasADamAM khArI te sAmala jeTalA zuddha hiMgaLe!ka ane pIpara meLavI truTI rAi jevaDI gALIo vALI temAMthI 1 gALA patAsA saMgAthe TAvADa caDhayA pahelAM khAya te saghaLI jAtanA tAva 5 ke, cha gALInA sevavAthI nAza pAme che Ane javarAMkuza kahe che. ( vizvamantaranA aneka bheda che mATe caraka va bhAvaprakAzAdi graMthAthI jJAna meLavA.) jIrNajavaranAM lakSaNa. tAva AvatAM 21 divasa thAya tyAra pachI te tAvane jIrNajvara kahe che eTale jIrNapara vALAnA hADamAM hADakacarI tAva rahe che, bhUkha lAgatI nathI, zarIra dubaLuM thAae aMte peTamAM balanI gAMTha vadhI Ave che tene jIte-jIrNa tAva kaheche. jIrNajavaranA upAya. amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAnAnA varakha 1 bhAga, vagara vidhelAM sAcAM meAtI ra bhAga, zuddha hiMgaLA 3 bhAga, ane marI 4 bhAga tathA gomUtramAM zeAdhelA khAparIe 8 bhAga lai sarvane uttama kharalamAM kharala karI gAyanA mAMkhaNa ane lIMbunA rasa sAthe jyAM sudhI mAMkhaNanI cIkAsa jaNAya tyAM sudhI chuTI 1 ratI vA e ratI bAranI revaDIe banAvI ratI ke khetI bhAra, madha pIpara sAthe dudhanA padhdha yukta sevana kare te jIrNajvara, dhAtugatajvara, atisAra, lohIkhaDavADA, pitta saMbadhI dhAra vyAdhI, lohIvikAra, netravikAra, ane pradararegane nAza kare che, tathA zaktine vadhAre che. A bRhatvasaMtamAlatIsa kahevAya che. yAga taragiNI. athavA- bhAMrIMgaNI, gaLA ane sune kavAtha karI pIpara cUrNanA pativAsa sAthe sevana kare te jIrNazvara, khAMsI, ka, dama ane arUcino nAza kare che. athavA curA, suMTha, devadAra, rAsnA, metha, kaDu, meTIrIMgaNI ane karIyAtuM e sarva samAna For Private And Personal Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bI.) javara prakaraNa - - - - - - laI teone kavAtha karI pIpara madha sahita pIe te jIrNajavara ane viSamajavara nAza thAya che. vidyavida. athavA pIpaLAnI lAkha 64 telA tathA tela 64 talA ane telathI cogaNuM gAyanA dahInuM ghoLavuM nAkhavuM tathA Asagadha, varIALI, haLadara, devadAra, medInAM bIja (vA nagoDa), kapha, hAnI pIluDI, upaleTa, jeThImadha, matha, sukhaDa ane rastA eTalAM eka eka tolA bhAra laI kaTaka karI temAM nAkhI dhImA tApe telane pakAvI gALI levuM A telane mAlesa kare te saghaLI jAtanA viSamajavara, caLa, zaLa, zarIranI kharAba vAsanA, aMganuM phATavuM vAta phellAo vagere nAza thAya che. A lakSAdi tela kahevAya che-jema taraMgINi. athavA lIMDIpIpara pahele dahADe 3 tathA 7 ke 10 thI khAvI zarU karI niraMtara eka eka vadhatAM 21 divasa lagI khAvI ane pachI pAchI eka eka ghaTADI jeTalI pahele dahADe khAdhI hoya teTalA sudhI AvavuM tene 'vardhamAna pIpara prayoga kahe che. A vardhamAna pIparanA sevanathI jIrNajavara, pAMDu, vAtarakta, khAMsI, dama, arUci, peTanA roga, harSa, lemba, ane uragraha vAyu maTe che. yogaciMtAmaNi. athavA bakarInA dudhanA phINane hAthe page lepa karavAthI jIrNajavara maTe che. prastAvika, athavA liMbaDAnAM pAna 10 bhAga, triphaLA 3 bhAga, trikaTu 3 bAga, ajamo 5 bhAga, trilavaNa 3 bhAga, ane javakhAra 2 bhAga laI teonuM vastragALa cUrNa karI prabhAte pANI sAthe sevana kare te viSamajavara ane jIrNajvara nAza thAya che. Ane niMbAdi cUrNa kahe che. vaidyarahasya. athavA triphaLAM, haLadara, dAruhaLadara, rIgaNI, maheTI rIMgaNa, kaze, trikaTu, pIparImULa, nhAnIpIluDI, gaLo, dhamAse, kaDu, khaDasaliye, metha, trayamANa, vALa, liMbaDe, puSkaramULa, jeThImadha, kaDAchAla, ajame, iMdrajava, bhAraMgI, saragavAnAM bIja, seraDI mATI (phaTakaDI), vaja, taja, padmaka, kALA vALa, sukhaDa, ativiSa, kazAkI, hA same, gadhI samero, vAvaDIMga, tagara, citra, devadAra, cabUka, tamAlapatra, kaDavAM paravaLa, jIvaka, RSabhaka, laviMga, vaMzalocana, dhaLuM kamaLa, kAkALInAM pAna, jAvaMtrI ane tAlIsapatra eTalAM evadha sa khAM laI cUrNa karI tenA aradhA bhAge karIyAtAnuM cUrNa temAM meLavI che. mAtrAe tenuM sevana kare te samasta prakArane tAva, dAha, prameha, ghana, bhrama, tarasa, udharasa, zvAsa, pAMDu 1 prathama pAMca pIMparathI vadhatAM so sudhI vadhI pachI te ja pramANe dharatAM pAMca sudhI AvavuM, paNa nitya te pIparanuM dudha sAthe sevana kare to vAtarakA, dama, pAMDu, masA, goLa, seje ane peTanA roga maTe che. vaidyaratna, prathamathI 5-7-ke 10 pIparone dudhamAM ukALI temAMja chuMTI pIne pachI dudha bhAta jame arthAta niraMtara 21 divasa lagI eka eka pIpara vadhAratAM pachI eka eka ghaTADI sevana karatA rahevuM. vaidha rahasya. pAMca athavA dazathI prathama pIparo zarU karI akeka vadhatAM 10 dina dudhamAM ghuMTI pIvI ane kramavAra, ghaTADI devI. paNa, te upara dudha bhAta khAvAM. suzruta, - daza pIparane kakarI vadhatAM 10 divasa dudhamAM ukALI pIvI ane pAchI kramavAra ghaTADavI, ema 1000 pIpara khAya te sarva roga maTADI Ayune vadhAre che. baLavALAe dudhamAM ghuMTIne ane sAdhAraNa baLavALAe dudhamAM ukALIne pIvI, paNa ochA baLavALAe tenA cUrNane phAkIne upara dudha pIvuM te guNa thAya che. pIparanuM cUrNa samAna madhamAM seve te khAMsI, ajIrNa, arUci, dama, chAtinA roga, pAMDu, ane kamirogano nAza kare che. vAya. For Private And Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 44 ) amRtasAgara ( taraga rega, chAtInAM darada, kamaLA, tripInuM, goThaNanu tathA DakhAnuM mULa jema viSNu bhagavAna murzanacakravarDa daityono nAza kare che tema A sudarzana cUrNa upara kahelA rAgone nAza kare che. javara mATe TADhA pANI sAthe phAkavuM. yeAgataraMgIpaNa, A upAya karyA chatAM gujjara ke viSamajvar na maTe te roganA pramANamAM reMca ane ulaTI karAvavI jethI tuta maTe che. ajINlR javaranAM lakSaNa. je rAgIne vAraMvAra pAtaLA jhADA thayA kare, khATA oDakAra Ave, ulaTI thavA jevI zakA rahe, peTamAM pIDA thAya, peTa caDhe ane peTamAM gaDagaDATa zu thAya te jANavuM ke ajIrNanA kAraNathI tAva Avelo che. upAya. boDI ajamo, haraDenI chAla ane saMcaLa eenuM vastragALa cUThThuM karI TAMka 1 unA pANI sAthe phAke te ajIrNa jvara jAya. athavA aNune nAza karanArA samasta upAcA yeAjavA tethI paNa aNujvara nAza thAya che." draSTijavaranAM lakSaNa. je manuSya koi krUra-jananI draSTi lAgI hoya tene bagAsAM bahu Ave, peTamAM pIDA, hAtha pagamAM trADAvA ane zarIra azakta thai jAya teA, jANavuM ke draSTizvara che. upAya. "zekelI hIMga, kALAMmarI, lIMDIpIpara ane su' ene samAna bhAge lai jhINAM vATI vastragALa cUrNa karI TAMka 2 unA pANI saMgAthe sevana kare te draSTivara maTe che, athavA nAganA mhArA--maNine pANImAM dheALI te pANI pAvAthI tathA taMtrA;i prayogathI draSTijvara nAza thAya che." leAhivikArathI utpanna thayelA tAvanAM lakSaNa. je rogInA sarva zarIramAM veDAvA thAya, zvAsa cAle, zarIra zithila thai jAya, tRSA, mUrcchA, ane AkarA thAya te jANavuM ke lohInA bagaDavAthI tAva Avelo che. upAya. kALI kAkha, haraDenI chAla, araDasA, beriMgaNI, haLadara ane liMbaDAnI gaLe eNAne barAbara lai khAMDI kavAtha karI yogya mAtrAe ThaMDA paDayA pachI temAM nA teAlAbhAra madha meLavI divasa 7 lagI sevana kare to lohI bagADathI utpanna thayelA tAvanArA pAme che.' maLajvaranAM lakSaNa. je rogIne bhrama, mUrcchA, ulaTI, heDakI, peTamAM zuLa ane jIbha tathA mukhamAM zASa paDayA karatA hoya tA tathA khatarA paNa thayA kare te jANavuM ke maLanA bagADathI tAva Avye che. For Private And Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bI.) javara prakaraNa upAya. kA, pIparImULa, madha, haraDenI chAla ane garamALAne geLa e saghaLI auSadhIo samAna bhAge laI AkhI pAkhI khAMDI kavAtha karI yogya mAtrAe Ape to maLavara nAza thAya che-A kiramALA paMcaka kahevAya che. gaNi strInA tAvane upAya. ratAM jaLI, kALIbAkha. vALA, dhoLI upalasarI, jeThImadha, mahuDo, dhANA, sugadhI vAne ane sAkara e saghaLAM barAbara bhAge laI teone kavAya karI cha divasa, sudhI sevana kare te garbhavatI strIne tAva nAza thAya che." sutikA javAno che. je strIne sarvagamAM taDa thatA hoya, zarIra unuM rahe, kaMpavA thAya, zarIra bhAre rahe, tRSA, sojo ane atisAra thaI Ave tyAre jANavuM ke kuvArogane lIdheja tAva Avelo che. upAya. "ajameda, , zalocana, besAra, vijaisAra, varIyALI, dhANA, ane zImaLAne guMda e saghaLAM samAna bhAge laI kacarI kavAtha karI 10 divasa paryata pIe te sUtikAjavara nAza pAme." athavA sAlaparaTI (mera), pIlavaNI (gadhI same), bhariMgaNa, ubhIriMgaNI, gokharU, bIlI, aNI, aravuM, sIvaNa ane kAkaca e dasamULane samAna bhAge laI khAMDI teone kavAtha karI 10 divasa sudhI niraMtara jarA une hoya tyAre temAM ghI nAkhI pIe te sunikAvara maTe che. bhAvaprakAza. bALakonA jvaranA upAya. je bALakanuM zarIra unuM thayuM hoya tathA royA kare te tAva Ave jANe tene motha, haraDenI chAla, liMbaDe, kukavelAnAM phaLa, ane jeThImadha e saghaLAM samAna bhAgemAsA mAsA bhAra laI kavAtha karI 7 divasa yogya mAtrAmAM sTeja uo hoya tyAre pAe te bALakane tAva maTe che. bhAvaprakAza. athavA-cekhAnI dhANI, jeThImadha, bAlachA ane mahuM enuM sukSma cUrNa 1 mAsa bhAra madha saMgAthe caTADe te bALakane tAva maTe." tenI mAtA ke dhAya hoya tene paththamAM rAkhavI tethI paNa tarata ArAma thAya che. athavA te bALakane tAva saMgAthe atisAra paNa thayo hoya te, ativiSa, bIlAne garbha, iMdrajava, dhAvaDInAM phUla, lodara, dhANA ane vALo eone mAsA mAsA bhArane kavAtha karI pIvarAve to atisAra yukta tAvane nAza thAya che. vaidyarahasya. je bALakanI DuMTI pAkI gaI hoya to ghI unuM karI zeka kare te maTe che. je bALakanA peTamAM karamI paDyA heya te-Ave, zarIrano varNa viparIta thaI jAya, piTamAM zaLa hoya, ulaTI, bhrama, bhojanamAM-dhAvavAmAM arUci, ane atisAra hoya te jANavuM ke kamIne kAraNathI 1ra utpanna thaele che. tenA upAya e che ke-"pittapApaDa, liMbaDAnI aMtarachAla, saragavAnuM mULa, motha, devadAra, ane vAvaDIMga e saghaLAM barAbara bhAge laI kacarI TAMka 1 ne kavAtha karI 1 divasa pIvAthI peTanA kramIA nAza pAme che ane tAva paNa maTe che." For Private And Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara, - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - kALakvaranAM lakSaNa je regIne tIvravega sahita tAva haiya, urdhvazvAsa haya, sarIranI kAnti nAza pAmI jAya, parase Ave, zarIra zithila thaI jAya, nADI hAtha lAge nahIM ane zarIranI sarva dvio pota potAnA dharmane tyajI de te jANavuM ke kALajavara che. upAya. gAya, pRthvI, anna, vastra, phaLa ane suvaNAdinuM zraddhA tathA zakti pramANe dAna devuM, ane sannipAta upara kahelA prayogo upayogamAM levA tathA zrI rAmanAmanuM smarNa karAvavuM eja janma janmAMtaramAM sukhadAtA che. varanA daza upadrava tAvanuM behoLuM kuTuMba che eTale udharasa, zeSa, zvAsa, heDakI, vamana, atisAra, arUci, Apharo, badhAja ane mUcha e daza upadrava-kiMvA kuTuMbI che eTale prathama javara che e vaDila purUSa rUpa che tethI pahelAM pratyeka manuSyane tAva Ave ane pachI ukta kahelA 10 upadrava prApta thAya che. javararUpI vakila puravanI taraze te strI che. zvAsa ane udharasa tAvanA dIkarA che, hekkI ane ulaTI tAvanI dIkarIo che, atisAra tAvane bhAI che, arUci tAvanI behena che, baMdhaSa tAvane bhANeja che, Apharo tAvane sasaro che ane mUe tAvanI leDI che. emAM tAva AvyA pachI je vizeSa baLavAna jaNAya tenuM baLa nAja karavA yogya guNavALI auSadhI ApavI, paNa anya baLavAna upadrava pratye tiraskAra batAvi ekalA staranA ja upAya karavA agya che, mATe javaragha davA sAthe je upadrava baLavattara jaNAtA heya tene nAza karanArI vadhIne melApa karI upAya javA. javara ane atisAra ekaThA hoya tenA upAya. suMTha, ativiSa, motha, kariyAtuM, liMbaDAnI gaLo ane kaDAchala e sarva samAna bhAge laI kacarI kavAtha karI yogya mAtrAmAM niraMtara 7 divasa sudhI pIe te nara sahita ane tisAra nAza pAme che. vidyarahasya. athavA- piMparImULa, lIMDIpIpara, cavya, citrAmULa, muM, bIlAno garbha, motha, kariyAtuM, kaDAchAla ane iMdrajava e saghaLAMne samAna laI khAMDI kavAtha karI divasa 7 sudhI sevana kare te varAtisAra, heDakI, mukhazeSa, ulaTI, zvAsa ane udharasa e sarvano nAza kare che." javaranA upadranA kramavAra upAya. ' " javaramAM tRSA bahu lAgatI hoya te dhANA, metha ane pittapApaDo eone kacarI kavAtha karI 3 divasa lage sevana kare te tRSA, baLatarA ane atisAra e sarva dUra thAya che." athavA-vaDavAInA aMkarA, cokhAnI dhANI ane kamaLakAkaDIne magaja, eone samAna laI jhINuM kharala karI madhamAM goLI vALI bhoLI 1 moDhAmAM rAkhe te tRSA dUra thAya che. gharahasya, je javaramAM udharasa hoya te " lIMDIpIpara, pIparImULa, suMTha, bhAraMgI, kharasAra. beriMgaNI, aDasI, pAnanI jaDa ane baheDAnI chAla e saghaLAM samAna laI kavAtha For Private And Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bIje) javara prakaraNa ( 7 ) karI 7 divasa sudhI pIvAthI tAvamAM AvatI udharasa maTe che." - je varamAM zvAsa hoya to " suMTha, kALAmarI, lIMDIpIpara, metha, kAkaDAzIMgI, bhAragI ane puSkaramULa e saghaLAM samAna bhAge laI TAMka 1 ne kavAtha karI 7 divasa sudhI sevana kare te tAvamAno zvAsa maTe che. tAvamAM heDakI AvatI hoya te pANImAM siMdhAluNane ghasI nAkamAM nAsa ApavAthI heDakI maTe che. bhAvaprakAza athavA morapiMchAnA cAMdalAnI rAkha, tathA lIMDIpIpara ma. dhamAM cATavAthI heDakI ane ulaTI banne maTe che. je tAvamAM ulaTI thatI hoya te liMbaDAnI gaLAno kavAtha karI caMDo thayA pachI madha meLavI pIvAthI tAvamAM thatI ulaTI maTe che. athavA mAkhInI hadhAra ratI be bhAra madha saMgAthe caTADavAthI ulaTI maTe che. bhAvaprakAza. athavA-"cokhAnI dhANI, tathA lIMDIpIpara madha saMgAthe caTADavAthI ulaTI maTe che." je tAvamAM macchu hoya te-"garamALAne goLa, kALadhAkha, pittapApaDo, ane haraDenI chAla eone kavAtha karI pIvAthI mUcho maTe che." je tAvamAM baMdhakeSa hoya athavA A heya te, cokhA sAbunI dIvaTa karI gudAmAM yunivaDe mUke te baMdhakoSa ane Apharo e bane maTe che. bhAvaprakAza. je tAvamAM mukhazeSa hoya athavA jIbhamAM virasapaNuM jaNAya to sAkara tathA dADimanA dANAnI caTaNI karI hemAM rAkhe to virasatA ane mukhamAM paDatA zeSa maTe che. je tAvamAM nidrA na AvatI hoya te zekelI zuddha bhAga 1 ratIbhAra madhanI aMdara cATe te nidrA Ave ane atisAra-saMgrahaNuM nAza pAme tathA bhUkha ughaDe che. athavA pIparImULanuM cUrNa TAMka 1, goLamAM meLavI khAya te nizca nidrA Ave. athavA eraMDIyuM ane aLasInuM tela e bannene kAMsAnI thALImAM ghasI AMkhamAM AMjana karavAthI nize nidrA Ave. vaidyarahasya. javara mutanAM lakSaNa. zarIra kevaLa halakuM jaNAya, mAthAmAM caLa Ave, nIcenA heTha AgaLa jhINI jhINI phakIo thAya (baro mUtarI jAya), zarIranI sarva iMdrio pota potAnA dharmane pUrNapaNe aMgikAra kare, zarIranI sarva vyathA maTI jAya, parasevo thayA kare, bhUkha lAge, chIMka Ave, ane maLanI pravarti thAya tyAre samajavuM ke have tAva gayo che. tAva Avato baMdha thayA pachI kema vartavuM? catura manuSya tAva Avato baMdha thaI gayA pachI paNa jyAM sudhI zarIramAM zakti Ave tyAM sudhI padhyamAM rahevuM, maithuna, kasarata, mehenatanuM kAma, bhAre padArtha, ati bhejana, ane prakRtine ahitakArI vastuone tyAga karavA. turatanA tAvavALAne ane junA tAvavALAne zuM zuM pathya che? pathya eTale grahaNa karavA yogya ane kupa eTale tajavA yogya vastuo eTale turatanA AvelA tAvavALAne maganI mogara dALa, maThanI dALa, ghauna khAkhare, bakarInuM dudha, halakuM-kAMjI jevuM bhajana, tAMdaLajo, methInI bhAjI, turIAnuM zAka, alpa bhajana, - ma laMdhana ane sAThIcekhA eTalI vastu e turatanA Avela tAvavALAne hitakArI che. For Private And Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 8 ) amRtasAgara. (taraMga - - - - - - - - - - - - snAna, reca, telamardana, kasarata, divase suvuM, dudha, dhI, caNA, aDada, tathA masUranI dALa, mAMsa, pAnabIDAM, chAsa, dArU, mIThA padArtho, kaTiNa khArAka, zodha ane utAvaLuM belavuM e kupathya che. jIrNajavaravALAne reca, vamana, strI saMga, telamardana, kaMDa upacAra, mAMsAhArIne mRga, kukaDAnuM mAMsa, gAyanuM dudha, ghI, zItaLapANI, cAMdImAM besavuM, suMdara vArtA vinoda, halakuM bhojana ane dhoyelAM suMdara vastrAdi junA vAvavALAne pathya che. bAkInAM kAryo apache. sarva javaravALAne apathya. bhAre anna, azuddha pANI, khaTAsa, tela, akSaNa, bhAjIonAM zAka, ugatuM dhAnya, tarabuja-kALa gaDuM, puSTikArI-garISTa vastu, zrama, snAna, maithuna, ulaTI ke reca le kupaahitakArI che mATe AhAra vihAradi vicArIne upayogamAM levA. vara rogInA mATe agatyanI sucanA. jyAM sudhI utpanna thaela nA aMzAMza mATe nice thaela nathI: arthAta vAta, pitta ke kapha e do paikI kayA dodhanA keTalA aMza utpanna thaela vyAdhimAM che eno niya na thayo hoya tyAM sudhI vaidhane ucita che ke-sAdhAraNa kriyA-jenAthI koI doSa na vadhe tevI cikitsA karavI. tAva AvatAM ja sAmAnya yatna e che pavana vagaranI jagyAmAM, arthAta kharAba ane ghaNI havA-pavavALI jagyAmAM na rAkhatAM svaccha havAvALI jagyAmAM regIne rAkho. je paMkhAno pavana vizeSa hitakArI hoya tethI pavana nAkhe. bhAre ane garama kapaDAMthI aMga DhAMkavuM. Rtu pramANe pakavelA pANIne DIvAra tarazane rokI pIvuM, arthata varSA RtumAM AThane bhAge, zaraRtumAM cha bAge, hemaMtatratumAM cothe bhAge, ziziraRtumAM pAMcame bhAge, vasaMtaRtumAM trIje bhAge ane grISmaRtumAM adha bhAge eTale upara batAvyA pramANe pANIne ukALavAM avazeSa rAkhIne pAvuM. pANInA ukALavA viSe bahumata che mATe doSanA ugrapaNuM ke hInapaNano vicAra karI teonI vyavasthA karavI. zera pANIne ukALI pazera rAkhI, ukALelA vAsaNamAMja ThArI pIvAthI pittane, zeranuM ara zera rAkhI pIvAthI vAyu ane zeranuM pAzera rahe tevuM ukALI ThArI pIvAthI kapha nAza thAya che. zeranuM pAzera rahe te regyAMbu kahevAya che te dastane rokanAra, jaTharAgnine pradIpta karanAra che, tAvane turata maTADe che, pAcana che, halakuM che, ane udharasa, zvAsa, kapha, Apharo, pAMDu, zULa, araza geTa, sojA tathA peTanA rogo ene maTADanAra che. mATe AvuM pANI pratyeka samaya pAvuM, paNa tarazane vizeSa rokAvavI nahIM. rezIe sadA pathyamAM rahevuM; kemake vadha karyA vinA paNa je rogI pazcAmAM rahe to ekalA paththathIja rogane nAza thAya che; paraMtu pathya rahita rogIne vyAdhi sekaDo vadha karavAthI paNa nAza thato nathI. tAvanI zAtamAM lAMdhaNa tAvanA madhyamAM pAcana ane tAvanA aMtamAM auSadha ApavuM; arthAta doSane ochA vattApaNane vicAra karI lAMghaNa, pAcana ane auSadhano upayoga karo. lAMghaNa karAvavAnuM mukhya kAraNa e che ke-AmAzayamAM rahelA devo jAdazagninI unAzane na karI Ama sahita mArgane DhAMkI tAva utpanna kare che; eTalAja mATe te Amane nAza karavA ane agnine pradIpta karavA lAMdhaNaja karavuM joIe. temAM paNa rAba ba upara AdhAra For Private And Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra trIjo. ) www.kobatirth.org atisAra prakaraNa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAkhI lAMghaNu karAvavuM; kemake AragyatA khaLaneja AdhIna rahela che ane eja ArogyatAnA mATeja A cikitsA che. vAyunA tAvavALAne cha divase, pittajvaravALAne 10 divase ane kanvaravALAne 12 divase Ama pAkI jAya mATeja prathama kahI gaelA chIe ke upara kahelA divaso pachIja te te doSavALA rAgIne kavAtha ke aiSadha Apavu. rAgIne jyAre bhUkha lAge tyAre hitakArI halakuM bhojana ApavuM. atyaMta bhojana, atyaMta pANI, atyaMta pavana ke atyaMta nivruta sthaLa sevana karavuM nahIM, je veLAe jeTaluM hitakArI hoya teTaluMja upayogI kArya karavu. je guNa lAMdhaNamAM che teja guNa halakA bhAjana-yUSa, mAMDa, peyA ke kAMjI vagere ApavAmAM che. je regamAM je samaya jevuM anna, jevu pANI ke jevA vihAra karavA yogya hoya te pramANe vartavuM, paNa echI ke vadhatI kriyA upayogamAM levI nahIM. kAcuM pANI 1 pAhAre pace che, ukALI TATu kareluM pANI cAra ghaDIe ane ukALIne jarA uDyuM rAkheluM pANI e ghaDIe pace che. takSNajvaramAM dudha ApavuM nahIM. vizeSa haraphara karavI nahIM. sArAMzamAM eja ke-jevI rAmanI avasthA te pramANe cikitsA karavI; paraMtu ema na karavu ke amuka graMthamAM Ama kahela che mATe Ama kema thAya ? evI vicAraNA rAkhavI nahIM, paNa je jagyAe je hitakArI cikitsA jaNAya tyAM tevIja karavI; jemake tarUNajvaravALAne vamana karAvavA manAha karela che; chatAM paNa turata jamelAne tRptithIja tAva AvyA haiya ane vamana karAvavAne yeAgya hoya teA tene lAMghaNane badale vamana karAvavuja yogya che. vRddha vAgbhaTe kahyuM che ke jeNe vamana karyuM hoya tene ladhana karAvavuM, paNa jeNe laMdhana karyuM hoya tene vamana karAvavu nahIM, mATe pratyek samaya pUrvAparane khuba vicAra karI nirbhayapaNe niyamasara dezane dUra karanArI cikitsAe karavI. A saMbaMdhamAM vizeSa khulAze| meLavavA bhAva prakAza, caraka, suzruta, zArgaMdhara tathA cakradatta, vagerenuM avalokana karo. iti samastajavaranA aMdhakAra samApta, . iti zrI sanmAhArAjAdhirAja rAja rAjeMdra zrI savAi pratApasiMhajI viracita amRtasAgara nAmA grantha viSe sarvazvara utpatti, lakSaNa ane upAya nirUpaNa nAmanA bIjo targa samApta: taraMga trIjo. A taraMga trIjA viSe, du:kha dAyaka atisAra; graNI aza-e traNa taNA, atha ti che adhikAra atisArano adhikAra. - ( 4 ) For Private And Personal Use Only atisAra roga zAthI utpanna thAya che? tathA tenAM lakSaNa ane yatna zuM che? e jANavAnI atyAvazyaktA che; mATe tenuM vivecana karIe chIe, 19
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (40) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara. atisAranI utpati. bhAre pAcanA khAvAthI, ati snigdha bhAjanathI, ati lukhAM bhojanathI, ati unAM, ati dravarUpa, atisthULa, ati ThaMDA bhojanathI, virUddha bhojanathI, viSama bhojanathI, ajIrNamAM bhAjana karavAthI, snehanAdi kriAnA vAraMvAra ke, vidhi rahita prayoga karavAthI, viSabhakSaNu, bhaya, zAka karavAthI, madyapAnathI, duSTa pANIthI, prakRti tathA Rtu viredhi AhAra vihArathI, jaLakriDA karavAthI, mUtra vidyAnA vegane rokavAthI ane pakavAzayanA duSTa thaelA kRmiothI manuSyane atisAra-jhADAnA roga thAya che. ( A saMbaMdhI vizeSa vyAkhyA mATe bhAvaprakAza madhya khaMDanA pahelA bhAga avalokana karo.) atisAranuM pUrva svarUpa. ( targa pUrva svarUpa eTale roga thayA pahelAM je cinhothI jANI zake ke amuka roga thaze, jemake hradaya, nAbhi, paDakhAM, peTa ane kukha eemAM vyathA, gAtromAM glAni, pavanane rA dha, adhakAya, peDumAM AdarA, ane khAdhelAM anna paripakava na thAya ATalAM cinho jyAre thAya tyAre jANavuM ke atisAra roga thaze, atisAranI sa MprApti tathA sAmAnya svarUpa ane sakhyA. kuSmanA karavAthI manuSyanA rasa, jaLa, sUtra, sveda, meda, ka, pitta ane rUdhira ityAdi pravarUpa dhAtuonA samUha vRddhi pAmi agnine ThArI nAkhI vidhyAthI yukta thai vA" yunA baLathI vAraMvAra gudAdvAre pravAha rUpe nIkaLe che te bhayaMkara vyAdhine atisAra kahe che. te atisAra cha prakAranA che. eTale vAyune 1, pittano ra, kanA 3, sannipAtane 4; zeAcatA 5, ane Amane 6, e cha bheda che. tenuM vivecana nice pramANe. vAtAtisAranAM lakSaNu. je rogIne lAlAsa paDato jhaDe thato hoya, tathA pINu yukta, lukhA, ane thoDA thoDA vAraMvAra jhADA thAya, tathA jhADA vakhate peDumAM pIDA thAya te jANavuM ke vAyune atisAra che. upAya. dhADAvaja, ativiSa, mAtha ane iMdrajava ene samAna bhAge lai AkhAM pAkhAM khAMDI kavAtha karI sevana kare teA vAyuthI thaelA atisAra maTe che. bhAvaprakAza, atha vAiMdrajava, mAtha, lodara, khIlAne garbha, AMbAnI goTalI ane dhAvaDInAM phula ene samAna bhAge laI temanuM vastragALa cUrNa karI prabhAte bhezanI chArA sAthe phArka te prabaLa vAyunA atisAra maTe che. vaivivAda, pittAtisAranAM lakSaNa. je rAgInA jhADA pILA, lAla, lIlo ane durgaMdhayukta pAtaLA hoya, gudA pAkI jAya, zarIramAM parasevA Ave, tA, dAha,ane sUThA thai Ave te jANavuM ke pittaprakopanA atisAra che. upAya. khIlAnA garbha, iMdrajava, meca, vALA, ane ativiSa e kvAtha karI sevana kare te!, pittathI thaelo Ama sahita For Private And Personal Use Only samAna bhAge lai mAMDI atisAra maTe che, vaivi
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trIjo. ) atisAra prakaraNa ( 1 ) nAda, athavA rasavatI, ativiSa, iMdrajavanA phaLanI chAla, dhAvaDIno phula ane suMTha e saghaLAM samAna lai tenuM vastragALa cUrNa karI cokhAnA dhANu saMgAthe madha meLavI sevana kareteA bhayaMkara pittAtisAra paNa maTe che tathA agnine dIpta kare che. ane zULane maTADe che. bhAvaprakAza, athavA pittAtisArano je raktAtisAra bheda che--eTale ghaNI gama vastuonA` khAvAthI pitta vRddhi pAmI leAhIne agADI de che tyAre lAhIyukta maLa utare che tene rakatAtisAra kahevAya che. tenA mATe kaDAchAla tathA kuMNA dADamanAM cheDIAM e banne 44 tAlAbhAra lai teneA AThagaNA pANImAM aSTAvazeSa kavAya karI ThaMDA thayA pachI temAM madha nAkhI pIe te zULa tathAdAha sahita dhAra rakatAtisAra maTe che. bhAvaprakAza, athavA--iMdrajava, ativiSa, mAtha, sugaMdhIvALA, lAdara, ratAMjaLI, dhAvaDInAM phula, dADamanAM choDIAM ane kALApADa e sarva samAna bhAge lai khAMDI kavAtha karI ThaMDA thayA pachI temAM madha nAkhI pIe teA dAha maLasaMyukta raktatisArane dUra kare che-A kuTajAjIka kahevAya che. bhAvaprakAza, athavA-" tAMjaLI TAMka 1 jhINI vATI temAM madha TAMka 2 ane sAkara TAMka 2 meLavI 8 divasa sudhI sevana kare te rakatAtisAra jAya che. athavA mIThA suMdara pAkA dADamane puTapAkanI rIta pramANe taiyAra karI madha meLavI sevana karatA rakatAtisAra niSe maTe." athavA-gAyanuM dudha, mAkhaNa, madha ane sAkara samAna bhAge meLavI sevana kare te raktAtisAra maTe che. bhAvaprakAza, athavA- khIlAne garbha akarInA dudha sAthe TAMka e khAya te raktAtisAra maTe, jo gudA pAkI gaI hoya teA kukaDavelAnAM kuLa ( ke kaDavAM paravaLa ? ), ane jeThImadha, ene ukALI te pANI ThaMDu karI tethI gudA prakSAlana karavI te gudapAka maTe. athavA-bakarInA dudhamAM madha tathA sAkara meLavI pIvuM tathA bhojanamAM vAparavu, gudA upara seMcana karavuM ane tenAthI gudA dhAvI tethI gudAnA dAha tathA pAka maTe che. bhAvaprakAza. athavAghauMnA loTane dhIthI karamAvI pANIthI esaNI garama karI ane te vaDe hevAte hevAte roka karavA. tethI gudAne pAka maTe che." "" kAtisAranAM lakSaNa. je rAgInA maLa cIkaNA, sveta, jADe|, durgaMdhayukta tathA ThaMDA, pIDA sahita hAya ane zarIra bhAre rahe te jANavu ke zleSmAtisAra che. upAya. kAtisAravALA rogIne e athavA cAra ladhana karAvavAM. maganuM ya u pathya Apavu tathA cavaka, ativiSa, motha, nhAnI khIlI, suMTha, kaDAchAla, iMdrajava ane haraDe ene kavAtha karI pIe te! kAtisAra maTe. athavA zekelI hIMga, saMcaLa, suMTha, kALAMmarI, lIMDIpIpara, haraDe, ativiSa ane vaja e saghaLAM samAna lai teonuM vastragALa cUrNa karI unA pANI sAthe pIe te zleSmAtisAra maTe che. bhAvaprakAza sannipAtAtisAranAM lakSaNa. je rogIno maLa sUaranA mAMsa sarakhA tathA aneka rUpayukta hoya, netrAmAM ghena, mukha gAya, bhrama, meha ane tyAnA vega hoya te sannipAta atisAra jANavA. A For Private And Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( para ) amRtasAgara, (taraMga - - - - - - - - - atisAra bALaka vRddha ke strIne thayuM hoya te asAdhya jANo. upAya. paMcamULa, suMTha, kAMsakInAM mULa, bIlAno garbha, liMbaDAnI gaLo, motha, kALIpADa, karIyAtuM, kaDAchAla, vALa, ane iMdrajava eono kavAtha karI pIe te sannipAtAtisAra jAya, tathA tAva ne, udharasane, zaLanA upadravo sahita zvAsane ane dastara udharasane maTADe che. sAmAnya rIte pittaupara laghu paMcamULane ane vAyu tathA kaNa upara vRhapaMca mULane upayoga karo. athavA haraDe, suMTha ane motha e samAna laI jhINuM vATI paDethI cALI junA gALamAM goLIo TAMka babe bhAranI vALI sevana kare to tridoSano atisAra maTe che A catu sama nAmanI geLI kahevAya che. te AmAtisAra, Aphare, maLabaMdha, kolerA, kami, ane arUcino nAza kare che ane agnine turata dIpta kare che. athavA 16 telA kaDAchAla laI tene puTapAka karI rasa kAhADe te rasamAM madha meLavI pIe te sannipAtAtisAra tathA sarva prakAranA atisAra maTe che. A prayogamAM lIlI kaDAchAla levI tathA tene jAMbunA pAMdaDAo lapeTI pUTapAkanI rIta pramANe pAka kare. bhAvaprakAza, zekAtisAranAM lakSaNa. je purUSanI strI, lakSmI tathA putra pitrAdi ane mitra vagere ISTa vastune nAza thavAthI tathA strIne pati putrAdi atalaganAM saMbaMdhino nAza thaye zokanA vakSyamAM thavAthI udara-peTane agni maMda thAya che tathA zarIranuM teja udaramAM javAthI rakta bagaDe che pachI te bagaDeluM lehI viSTAthI maLI jai athavA pagAra maLe gudAdvAre bahAra nIkaLe che te rAtA raMganuM hoya che tene zokAtisAra kahe che. A atisAra vadhAre zrama levAthI maTe che. koI prakAranA bhayathI atisAra utpanna thayela hoya te tenAM lakSaNe paNa A pramANe ja hoya che. upAya. pUrve kahelA vAtAtisAranA upAya pramANe upAya upayogamAM levA. tathA je kAraNane anusarI zeka athavA bhaya prApta thayela hoya te kAraNane dUra karAvavuM, vairyatA ApavI ane suMdara vana upavana sugaMdha padArtha tathA AlhAdakAraka vArtAo vagere vagerethI AnaMda Apo. AmAtisAranAM lakSaNa. je manuSyane prathama ajIrNa thayela hoya; chatAM bhAre padArtha khAdhA kare tethI tenA vAyu, pitta, ane kapha koThAmAM praveza karI dhAtuonA samUhane tathA maLane bagADI zaLa ane durgadha yukta vicitra varNanA maLane gudAdvArA bahAra kahADe che tene AmAtisAra kahe che. je rogIne Amane atisAra thayo hoya tene maLa pANImAM nAkhI jevAthI Dubelo mAlama paDe to. jANavuM ke AmAtisAra che; kemake anya rogIne maLa pANI upara tare che; paNa AmarogIne bhaLa bhAre hovAthI be che ane durgadhayukta sata tathA cIkAsa sahita hoya che. upAya. - dhANuM, suMTha, nhAnI bIlIo, metha ane sugaMdhIvALA e saghaLAne samAna bhAge laI khAMDI kavAtha karI sevana kare che athavA dezanAM lakSaNo vicArI 10 tathA 15 divasa For Private And Personal Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trIjo.) atisAra prakaraNa ( 5 ) sevana kare to Amano atisAra maTe che. zaLane baMdha kare che. tathA dIpane pAcana thAya che. ane javaramAM hitakArI che. A dhANApaMcaka kahevAya che. athavA-moTI haraDenI chAla, motha, suMTha, ativiSa ane dAruhaLadara e saghaLAM samAna laI AkhAM pAnAM khAMDI kavAtha karI 9 divasa pIe te AmAtisAra nAza pAme che. " athavA-meTI haraDe, ativiSa, zekelI hiMga, saMcaLa, vaja ane siMdhAlUNa ene sarakhAM laI khAMDI vastragALa cUrNa karI unA pANI saMgAthe sevana kare te AmAtisAra nice jAya. athavA-haraDenI chAlanuM cUrNa madha saMgAthe sevana kare te zaLa saha AmAtisAra jAya. bhAvaprakAza. athavA-suMThane pANI sAthe jhINI vATI geLA karI te upara eraMDAnAM pAdaDAM lapeTI sUtara vIMTI aMguThA pramANa jADa mATIne thara daI dhImI agnithI pakAvavo. lAlacoLa thayA pachI mArI pAMdaDAM kAhArI nAMkhI te suMThane ThaMDI karI madha TAMka bemAM 8 mAsA meLavI athavA chAza, mAkhaNa ke, mAMsa yuSa sAthe sevana kare te AmAtisAra jAya che. sojo, udharasa, tathA duSTa kAtisArane nAza kare che ane kSati tathA agnine dIpta kare che. A zuMThIpuTapAka kahevAya che. vidyarahasya. pakava thayelA atisAranA upAya. dara, dhAvaDInAM phula, bIlA garbha, moLa, AMbAnI geTalI, ane iMdrajava e saghaLAM samAna laI jhINuM vATI vastragALa cUrNa karI TAMka be bhAra bheMzanI chAza saMgAthe sevana kare te pakavAtisAra nAza thAya. athavA-ajameda, mocarasa, suMTha ane dhAvaDInAM phula e saghaLAM samAna laI eonuM vastragALa cUrNa karI DhAMka ra gAyanI suMdara chAza sAthe sevana kare te paDyAtisAra jAya. A ladhugaMgAdharacUrNa kahevAya che. athavA-suMTha 4 bhAga, jAyaphaLa 2 bhAga, apINa 1 bhAga ane kAcA dADimanA dANa sarvanA samAna laI ene vATI kAcA dADhamamAM bharI puTapAkanI rIti pramANe pakAvI tenI boranA ThaLIyA pramANe goLIo vALI gaLI 1 gAyanI chAza saMgAthe cha divasa A dADimavaTI sevana kare te pakavAtisAra nAza pAme. vaidyarahasya, atisAra saMgAthe sajA hoya teno upAya. sADInAM mULa, iMdrajava, kALIpADa, bIluM, ativiSa, motha, ane kALAmarI e saghaLAM barAbara laI khAMDI kavAtha karI pIe te ja atisAra jAya. bhAvaprakara, atisAramAM ulaTI thayA karatI hoya to AMbAnI goTalI ane bIlAne garbha e banneno kavAtha karI ThaMDo thayA pachI madha tathA sAkara meLavI sevana kare te bhayaMkara chaghaMtisAra-ghera atisAranI ulaTI nAza pAme. athavA-zekelA magane kavAtha karI temAM khAnI dhANI, madha ane sAkara meLavI pIe te chardhatisAra, dAha, vara, tarasa ane zrama eTalA roga maTI jAya che. bhAvaprakAza, maraDAnAM saMprApti pUrvaka saMkhyA saha lakSaNa. maraDo e atisArane ja bheda che te utpanna thavAnAM kAraNa e che ke-kupacya sevana karanAra manuSyane vAyu vRddhi pAmyo kaphane maLI maraDo pedA kare che tethI peTamAM tathA pemAM AMkaDI Ave che. karAMjhavuM paDe che, vAraMvAra jhADe pharavAnI zaMkA rahe che ane maLa jaLasanI saMgAthe thoDe thoDe athavA te ghaNe gudAdvAre nIkalyA kare che. vizeSa zaradImAM rahevAthI A rogane For Private And Personal Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 14 ) amRtasAgara, (taraMga janma maLe che. e rega cAra prakArano che eTale vAyuno 1, pittane 2, kaphane 3 ane lehI 4, te paikI je maraDAmAM ghaNI pIDA sahita maLe utare te vAyune maraDe, baLatarA vizeSa hoya to pitto maraDo, kazyakta maLI hoya te kaphane ane lohI sahita bhaLa utare te lohIno moDe samajavo. upAya. bIlAne garbha, kALAM marI, tela, goLa ane dara eonuM sUkSma cUrNa karI madha saM. gAthe cATe te maraDAno roga maTe. athavA-dhAvaDInAM phula sUkSma vATI vastragALa cUrNa karI dahImAM meLavI sevana kare te maraDo maTe che. athavA koThAne rasa TAMka 5, madha meLavI pIe te maraDo maTe. athavA lodara TAMka 2 bhAra dahInI saMgAthe sevana kare te maraDo maTe che. bhAvaprakAza, uMTIyuM jIruM athavA zaMkhajIrUM ke, bIlane garbha ekalo dahI saMgAthe sevana kare te maraDo ni maTe che. prastAvika, samasta atisAranA upAya. "jaLabhAMgarAne rasa TAMka 5 dahInI saMgAthe 7 divasa sevana kare te sarva prakAranA atisAra maTe. athavA-rALa TAMka ra sAkara TAMka 10 meLavI 10 divasa sudhI sevana kare te ghaNA divasano atisAra roga paNa maTe che."bIlAno garbha bakarInA dudhamAM pakAvI sevana kare to rakatAtisAra maTe che. vaghavinoda. athavA-"dhANA, suMTha, lIMDIpIpara, siMdhAlUNa, baDI ajamo, zekelI hIMga ane jIrUM e samAna bhAge laI eonuM vastragALa cUrNa karI dahInA ghoLanA saMgAthe Dhaka 2 niraMtara sevana kare te samasta atisAra, zaLa, Ama ane arUci nAza pAme tathA sudhA lAge che. vaMda, athavA-aphINa 1 bhAga, zudha hIMgaleka 3 bhAga, laviMga 4 bhAga, carasa 3 bhAga, ane sAkara joIe teTalI laI saghaLAM jhINAM ghuMTI 1 ratI athavA be ratI pramANa cokhAnA dhaNa saMgAthe kivA gAyanI chAza saMgAthe sevana kare te bhayaMkara atisAra nAza pAme che. athavA matha, mocarasa, lodara, dhAvaDInAM phula, bIlAno garbha, iMdrajava, aphINa, zuddhapAre ane zuddhagaMdhaka eone samAna bhAge laI prathama pArA gaMdhakanI kAjaLa karI pachI anya oSadhIo meLavI jhINuM ghuTI pANImAM lasoTI ratI 3 goLa ane gAyanI chAza saMgAthe sevana karavAthI atisAra, maraDe ane saMgrahaNI rogano nAza kare che. A gaMgAdhararasa kahevAya che. athavA ephINane mATInI dIkarI upara rAkhI dhImA tApathI zekI avasthAbaLa vicArI sevana kare te ni pakavaatisAra maTe che. vaidyarahasya, athavA " jAyaphaLa, laviMga, dhAvaDInAM phula, bIlAno garbha, metha, suMTha, mese, zuddha hiMgaLoka ane cokhuM aphINa e saghaLAM barAbara bhAge laI vastragALa cUrNa karI paSanA DeDAnA pANI saMgAthe ghuMTI ratI 1 tathA 2 bhAranI goLIe vALavI te paikI 1 goLI cokhAnA dhaNa ke gAyanI chAza saMgAthe 7 divasa sevana kare to nizcaya prakAre samasta prakAratA atisAra maTe che." athavA-jAyaphaLa, khAreka ane aphINa e traNe barAbara laI vATI pAnanA rasamAM ghuMTI gaLI caNuM pramANe vALI temAMthI 1 goLI gAyanI chAzanA anupAna saMgAthe 7 divasa sevana kare to bhayaMkara atisAra paNa nAza pAme che. A jAyaphaLAdivaTI kahevAya che. vidyarahasya, For Private And Personal Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trIje.) saMgrahaNI prakaraNa ( 15 ) atisAra rogInAM pathyApathya. navuM anna, garavastu, bhAre ane snigdha bhajana, taDako, kheda, maithuna, snAna, karasata, agnine tApa, dhumADe ane jaLakriDA tathA zarada thAya tevAM sthaLa eTalAne tyAga kara. ane atisAranA dezane nAza karavAmAM je vastu ke upacAra anukULa hoya te upAya javA. tema atisAra maTayA pachI paNa paththamAM rahevuM, nahIM te punaH navIna rega bhayaMkara rUpe prakaTa thAya che. atisAranAM asAdhya lakSaNa. je regIno mUaranA mAMsa jevo maLa vicitra raMgavALe durgadhIyukta uSNa hoya, tapA, baLatarA, arUci, zvAsa, heDakI, pasavADAmAM zaLa, mUcha, gudAnuM pAkavuM, jaTharAgnino nAza, mUtrabaMdha, azakita bahuja vadhI jAya, taSA ghaNI lAge, tAva sahita atisAra heya, sarva vastu upara depa utpanna thAya, pitAnI gudAne pite bIDI zakavA asamartha hoya, hAtha paganI AMgaLIo pAkI gaI hoya, ane rasadhAo pAkI gayA hoya, ATalAM cihee karI sahita bALaka tathA vRddha hoya to maraNa pAme; temaja dhAtuo ati duSTa thayA hoya te yuvAna paNa AvA cie karI sahita hoya te avazya bharaNa pAme. atisArathI mukta thaelA manuSyanuM lakSaNa. je manuSyano agni pradIpta thayo hoya, koTho halako thAya, sAthe vizvA nIkaLyA vinA mUtra ane adhevAyu cokhI rIte nIkaLyA kare tathA bhUkha sArI peThe lAgavA lAge che, te manuSya atisArathI mukta thaele samajavo. atisArano adhikAra saMpUrNa saMgrahaNIne adhikAra saMgrahaNI roganI saMprApti. atisAra-jhADAne roga thaIne maTI gaela hoya, paNa maMdAgnivALAne tathA ahitakArI padArthonuM sevana karanAra mANasane pharIvAra duSIta thaele agni grahaNI nAmanI chaThI kaLA ke je azcinuM sthAna che tathA khAdhelA anAdi padArthane grahaNa karanArI che arthAta kAcA annane grahaNa kare che ane pAkelAne gudA mArge bahAra kAhADe che te kaLAne bagADI de che tethI ja A roganuM nAma grahaNu-saMgrahaNI rAkhela che. jene atisAra na thayo hoya tene paNa grahaNI roga thAya che. grahaNuM roganuM saMkhyApUrvaka sAmAnya lakSaNa atyaMta dUSita thayelA vAtathI, kaphathI, pittathI ane traNe doSathI dUSita thayelI grahaNa khAdhelA anna-Adine ghaNIvAra kAcuM ja athavA ghaNIvAra pAkuM paNa muke che ane te annAdika vedanA sahita, durgadhavALuM, vAraMvAra baMdhAnuM athavA vAraMvAradravarUpa paDe che, tene grahaNa For Private And Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( pada ) amRtasAgara, (taraMga - - - - - roga kahela che. saMgrahaNI ane atisAramAM phera mAtra eTalo ja che ke atisAramAM to pANI je pAtaLe maLa-jhADo thAya che ane saMgrahaNImAM baMdhAyelo maLa-jhADe pIDA sahita thAya che. vAyuthI thaelI saMgrahaNInuM nidAna, tathA saMprAptipUrvaka lakSaNa. je manuSya vAyaDI vastuo bahu khAdhA kare tathA mithunAdi miyA vihAra vA, mithyAAhAra atyaMta kare tethI vAyu kupita thaI jaTharAgnine bagADe che ane vAyunI saMgrahaNIne janma Ape che. te kAraNane lIdhe te manuSyanA khAdhelA annAdi padArtho parANe pace che. ane kharasaTha thaI jAya che, kaMTha tathA mehADuM sukAya, bhUkha lAge, tarasa lAge, aMdhArAM Ave, kAnamAM zabda thayA kare, paDakhAmAM, jAma, pimAM tathA khabhA ke kaMThamAM pIDA thAya, vAraMvAra kolerA jevuM thaI Ave, hRdayamAM pIDA, zarIra durbaLa, baLarahita, jIbhamAM viratapaNuM, peTamAM vADha, ane sadhaLA rasa-khaTarase khAvAnI IcchA thAya che. tathA manamAM glAni, khAdheluM anna pacyA pachI peTa caDhe, jamyA pachI cena paDe, peTamAM vAyu geLAnI ke baralanI zaMkA rahyA kare, vAyune lIdhe udharasa tathA zvAsanI pIDA thAya che ane ghaNIvAre mAMDamAMDa tathA vAraMvAra divarUpa pAtaLo kiMvA sukAya, kAcA, zabda ane raNayukta jhADA thAya che. upAya. suMTha, liMbaDAnI gaLo, motha ane ativiSa ene barAbara laI khAMDI kavAtha karI 15 divasa sevana kare te Ama sahita vAyunI saMgrahaNI maTe che ane bhUkha lAge che. vighavineda athavA "suMTha, pIparImULa, lIMDIpIpara, citraka ane cavaka e saghaLAM samAna laI eonuM vastrAgALa cUrNa karI niraMtara gAyanI chAzamAM meLavI sArI peThe sevana kare te, vAyunI saMgrahaNa nizca jAya." athavA zuddha gaMdhaka na le, zuddha pAro nA telo laI tenI kAjaLa karI temAM suMTha, kALAM marI ane lIMDIpIpara traNa talA, pAMca jAtanAM mIThAM 1 tolo, zekelI hIMga, jIruM tathA zAhajIrUM e pratyeka deDha tolAbhAra levAM ane sarvathI aradha bhAge zuddha bhAMga levI. e saghaLAne jhINA vATI kAjaLamAM meLavI kharaLamAM ghuMTI gAyanI chAza saMgAthe ke, bIlAnA garbhanA cUrNa sAthe 1 TAMka sevana kare to vAyunI saMgrahaNI, maMdAgni, atisAra, peTanA kRmi ane kSayaroga vagerene dUra kare che. A lAIcUrNa kahevAya che. bhAvaprakAza, pittathI thaelI saMgrahaNInuM nidAna tathA saMprAtipUrvaka lakSaNa. je manuSya ati tIkhAM, kavAM, baLatarA karanArAM, khATAM tathA khAra-Adi bhejane kare tethI ulUNa-trAsa pAmeluM pitta jema unuM pANI agnirUpa chatAM agnine ThArI nAkhe che tema pitra agnirUpa chatAM jaTharAgnine ThArI nAkhe che. e pramANe jeno agni DarI gayuM hoya te manu'ba pILA thaI jAya ane tene ajIrNa, lIle, pILA tathA kavarUpa jhADo thAya che, tathA khATA oDakAra Ave che, hRdaya tathA kaThamAM baLatarA thAya che, arUci ane tarasathI pIDAya che. tethI jANI levuM ke A pittanI saMgrahaNI che. upAya. rasavatI, ativiSa, iDara, kAchola ane dhAvaDInAM phala e barAbara : eonuM vastra For Private And Personal Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra trIjo. ) www.kobatirth.org saMgrahaNI prakaraNa, gALa cUrNa karI madha ane cAkhAnA dhaNa sAthe sevana kare te pittanI saMgrahaNI maTe che. vaiviAda. athavA jAyaphaLa, citraka, sukhaDa, marI, tala, jIrUM, vaMzalocana, haraDe, AMkhaLAM, gajapIpara, tagara, tAlIsapatra ane lavaMga eTalAM eka eka tAlAbAra ane barAsa aradhA teAlAbhAra lai e sarvanA kharekhara zekelI bhAMga ane cUrNathI khamaNI sAkara laI sarvanuM vastragALa cUrNa karI tenuM sevana kare teA, (arthAt / mAsAbhAra cUrNa gAyanI chAza saMgAthe sevana kare to) sa MgrahaNI maTI jAya che. vaigharahasya. kaphathI thaelI saMgrahaNInI nidAnapUrvaka saMprApti tathA lakSaNa. je manuSya bhAre, atyaMta snigdha tathA atyaMta zItaLa-Adi bhAjana kare, tethI atyatU maithuna karavAthI, jamIne tarata suI javAthI, prakopa pAmelA kapha jaTharAmine nAza karI nAkhe tethI anna mAMDa mAMDa pace che, mALa Ave, ulaTI, arUci, upasa tathA saLIkhama thAya che. kaphathI lapeTAyeluM mukha mIThuM rahe che, pratimAM tathA peTamAM bhAra ane sajja rahe che. eDakAra duSTa tathA mIThA Ave che, strInA prasaMgamAM kAma jAgrata thatA nathI, jhADe bhedAyalA kAcA kathIyukta ane bhArepaNAvALA nIkaLyA kare che tathA zarIra kRza nahIM hatAM paNa baLarahita ane ALasu rahe che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 17 ) upAya. haraDenI chAla, pIpara, suM! ane citrAmULa, eene samAna bhAge lai vastragALa cUrNa karI gAyanI chAza saMgAthe TAMka 2 bhAra 15 divasa lagaNu le te kaknI saMgrahaNI maTe che. athavA ekalI suMThanuMja curNa gAyanI braza sAthe sevana kare teA zULa sahita kaphanI sa MgrahaNI maTe che. vezivanAda. tridoSathI thaelI sa MgrahaNInuM nidAna tathA sa MprAptipUrvaka lakSaNa. vAyu, pitta ane kakanI saMgrahaNImAM je je nidAna ane judAM judAM cinho kahyAM te te nidAnA ane cinhonA samAgama-ekaThApaNuM jovAmAM Ave te sannipAtanI saMgrahaNI che ema samajavuM. upAya. For Private And Personal Use Only lAMno garbha, mAcarasa, sugaMdhIvALA, metha, iMdrajava ane kaDAchAla e saghaLAM samAna bhAge lai ene bakarInA dudhamAM sArI peThe ukALI te siddha kareluM dudha 3 divasa sevana kare te lAMbA vakhatanI thaelI sannipAtanI saMgrahaNIno nAza thAya che. vaizivanAda. athavA DimanA dANA 8 tAlA, trikaTu 8 tailA, trisugaMdhI 4 tAlA ane sAkara 32 tAlA bhAra lai eenuM vastragALa cUrNa karI sevana kare te sannipAtanI saMgrahaNI nAza pAme, tathA AmAtisAra, paDakhAMnI pIDA, arUci ane gALAnA paNa nAza kare che. A dADimASTaka kahevAya che. athavA zuddha pArA, zuddha gaMdhaka, zuddha vachanAga, suMTha, kALAMmarI, pIpara, jhulAvelA TaMkaNa, lAhabhasma, kheDIajamA ane aphINu e sadhaLAM samAna bhAge lai e sarvanI kharekhara zuddha abhraka bhasma lai pachI eene citrAmULanA kavAthanA rasamAM 1 pAhAra sudhI phruTI kALAMmarI pramANa gALIe vALI gALI 1 niraMtara mAsa 1 sudhI sevana kare to sannipAtanI saMgrahaNI nAza thAya che. A abhrakaguTikA kahevAya che. athavA zuddha gaMdhaka, zuddha pArA, zuddha hIMga '
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org amRtasAgara. { para ( varga LAka, zu abhraka, zuddha lohabhasma, jAyaLa, bIlAne garbha, meAcarasa, zuddha vachanAga, ativiSa, suMTha, marI, pIpara, dhAvaDInAM pu?, dhImAM zekelI haraDenI chAla, kArDanA garbha, mAtha, anyamAda, citrAmULa, dADamanA dANA, zaMkhabhasma, iMdrajava, dhatUrAnAM bIja, ane rALa e sarva bhArAbhAra lai sarvanA cothA bhAge apINu levuM. prathama pArA gaMdhakanI kAjaLa karI pachI anya aiSadhIo yogya rIte meLavI vastragALa cUnu karI atyaMta sukSma vATI dhatUrAnA pAnaDAnA rasamAM chuTI marI pramANe geALIe vALavI, temAMthI 1 gALI yogya anupAna sAthe sevana kare te, Ama, lAhI tathA zaLa sahita saMgrahaNI, lAMbA vakhatanA atisAra ane visUcikA- kAlerA rAgano nAza kare che. A sagrahaNI kapATarasa kahevAya che. vaigharahasya. AmavAta saMgrahaNInAM lakSaNa. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pakhavADIe, mahIne, daza divase athavA nitya pAtaLA jhADA, svaita, cIkaNAM, ghATA ane thoDA tathA keDanI vedanAe karIne sahita kAcA, bahuja tAMtaNAvALA, bhaDabhaDATa zabda sAthe mada vedanAvALA jhADA utare, AMtaraDAmAM dhunnuvATI thAya, Alasya rahe, durbaLapaNuM tathA glAni thAya che. A roga divase propavata ane rAtre zAMta jaNAya, jANavA tathA nivAraNa karavA azakya ane lAMbA kALa sudhI cAlanArI A sagrahaNI AmavAyunA thaelA sa MgrahathI thAya che eTalA mATe saMgrahaNI kahevAya che. A rAga asAdhya che. ane AnA upAya sanniSAta saMgrahaNInA upAya pramANeja ceAjavA. saMgrahaNInA bheda ghaTIyatra che tenAM lakSaNa. suI rahevuMja game, paDakhAmAM zULa cAle, ane reMTanI ghaTamALAnI dheDAmAMthI TaLavAtA pANI vakhate jevA zabda thAya tevA aTA thatAM zabda thAya che tethI 'TIyaMtra' nAma pADayuM che. A asAdhya sagrahaNI roga che. A roga jyAre zarIramAM vyApe tyAre prANa paraloka bhaNI prayANa kare che. asAdhya atisAranAM cinho pramANe sarva cinha thAya che tathA atisAra nAzaka upAyA je atisAranA adhikAramAM kahyA te pramANeja AmAM paNa upAya karavA jo AyuSyaLa pUrNa hoya te TekI lAge. saMgrahaNInA vizeSa upAya. kADhatA garbha 8 bhAga, sAkara 6 bhAga, ajame63 bhAga, pIpar 3 bhAga, khIlAnA garbha 3 bhAga, dhAvaDInAM phula traNa bhAga, dADamanA dANA 3 bhAga, kokama 3 bhAga, saMca La 1 bhAga, nAgakesara 1 bhAga, dhANA 1 bhAga, taja 1 bhAga, tamAla patra 1 bhAga, marI 1 bhAga, suMTha 1 bhAga, citro 1 bhAga, zAhajIrUM 1 bhAga, ajame| 1 bhAga, pIparImULa 1bhAga, sugadhIvALA 1 bhAga, ane eLacI 1 bhAga e saghaLAnuM vastragALa cUrNa karI gAyanI chAzasagAye TAMka e bhAr A kapitthASTaka cUrNa sevana kare to sa MgrahaNI mAtrane, atisArane, kSaya, kaDunAM darado, udharasa, zvAsa, arUci, heDakI ane gALAne dUra kare che. athavA-metha, TeTu, su', dhAvaDInAM phula, lodara, vIravALA, khIlAne garbha, meAcarasa, kA LIpADa, iMdrajava, kaDAchAla, AMbAnI goTalI, rIsAmaNa ane ativiSa e cauda AdhA samAna lai vastragALa cUrNa karI cAkhAnA dhANumAM madha meLavI te sAthe 1 tAlAnI mAtrAe For Private And Personal Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trIjo. ) saMgrahaNI prakaraNa sevana kare te saMgrahaNI, atisAra ane maraDe vagere nAza pAme che. A vRddhagaMgAdhara cUrNa kahevAya che. yogaciMtAmaNi. athavA-"nALIyarane goLo laI tene chidra pADI temAM cAkhuM aphINa tolA 2 ane dADimanA dANAne rasa tolA ra bharI te upara ATAno thara daI pachI chANAnI agnimAM baLavA na detAM sArI peThe zekavo ane tyAra pachI bharasADamAM bhArI Do thayA pachI bahAra kADhI levo. avasthA, agni, deva, deza, kALa ane baLa vicArI e ToparAmAne kaDako cogya mAtrAmAM pANI sAthe ghasI temAM madha mAsa be nAkhe 3 athavA 5 vakhata pIvAthI ghaNA divasane atisAra ane saMgrahaNI roga nAza pAme che. athavA khAparIne zuddha karI eka hajAra pinADAnA rasanA puTa daI vATI vastragaLa karI yogya anupAna sAthe ApavAthI saMgrahaNI nAza pAme che.' saMgrahaNuM rAganA pathyApathya. grahaNImAM rahelA roganI laMghanathI ane agnine pradIpta karanArA atisAranAM - jathI ajIrNanI piThe cikitsA karavI, AmanuM pAcana karI paMcoLa yukta bhAtanI jADI kane rI-Adi halakAM tathA Arogya ApanAra anna ApavAM, maga, masUra, tuara, bakarInuM dudha, gAyanuM mAkhaNa, gAyanuM dahI, gAyanI cothA bhAganA pAchuM vALI chAza, junA cokhA ane aphINa upayogamAM levAM. nidrA tathA ulaTInI davA ApavI. temaja keka, bIlI, khATI luNI, chAza ane dADima eothI pakAvelI yavAgU ApavI tethI emanuM pAcana thAya che ane viSTAne ghATI paNa kare che. e saghaLAM pathya che mATe sadA sevana karavAM. raktasrAva, ujAgara-maithuna, nAsa, aMjana, ghauM, caNA, maTha, bAjarI, navA cokhA. bhArI, kaThora, AkartA ane anya pazca-ahitakAraka vastuo che, mATe teono tyAga karavA. atisAra ane saMgrahaNI roga mATenI vizeSa sucanA. vAyu atisAramAM laMghana, atisAramAM Apharo ke zULa hoya to vamana ane vidaghAnathI vyApa ane mUcchita hoya te reca Apavo ja hitakArI che. je atisAra regI baLavAna hoya tene saMghanAja hitakArI che tathA doSa vRddhi pAmyA hoya to deza samUhanuM pAcana zamana kare tevI auSadhIo ApavI. saghaLA atisAra upara jhADAne rokanAra Avajo ApavAM, paNa AmathI thaelA atisAra mATe tevAM auSadhe samaya vinA ApavAM nahIM. sarva atisAramAM Amane pakavA upAyo karavA; paraMtu daMDaka, alasaka, Apharo, saMgrahaNI, aza, bhagaMdara, seje, pAMDu, barala, goLa, prameha, udararoga, tAva, bALaka, vRddha, vAtapirAtmaka regI, kSINadhAtu ane baLakSaNavALA tathA jene bahu jhADA thayA hoya eTalA rogIone Ama pAcana kare nahIM nahIM te, maraNa nIpaje che. aSTAvazeSa jaLa pIvAthI atisAramAM pAcana thAya che. sArAMzamAM deza, kALa, rogabaLa, vagerene paNa vicAra karI yogya cikitsA karavI. - je saMgrahaNI rogamAM de Azrita thaI arthAta grahaNamAM jaI pahoMcyA hoya to ajIrNa roganA samAna cikitsA karavI, jema laMdhana, dIpana, ane sadaiva atisAranI e dhIovaDe karIne upAye karavA tathA atisAranA samAnaja denA sAma ane nirAma paNAne oLakhI, je doSa zAma hoya te atisArokta vidhi pramANe pAcana karyuM ane piyA i For Private And Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 6 ) ( taraga 1aaN bhAjanA tathA paMcAlAdi upayogamAM levA. matalabamAM saMgrahaNI rAgamAM dIpanakattA ja Avadhe ane gAyanI suMdara braza ApavI. duHsAdhya saMgrahaNI rAgamAM hajAro auSadha karI nirAza thayA hoie te| doSa, dhAtubaLanA anusAra uttama chAza pIvI jethI saMgrahaNI roga avasa maTe che ane punaH kAi vakhate thatI nathI. chAsa kevA prakAranI ne? tathA kayAre ane keTalI tathA bhezanI ke gAyanI pIvI? te vagerenA savistara khulAze. madanapALa niSata, yogaci'tAmaNi ane bhAvaprakAzAdithI meLavavA. saMgrahaNI roganA adhikAra sapUrNa, arazano adhikAra. arzanI utpatti nidAna tathA saMkhyA. pratyek manuSyanI gudAmAM traNa vaLIe che; eTale gudAnuM pramANu sADAcAra AMgaLanuM che. e gudAnA avayava rUpa ane za MkhanI nAbhinAsamAna traNa vaLIe che, te eka ekanI upara che. temAM pahelInuM pravAhaNI khIjInuM visarjanI ane trIjInuM savarNI nAma che. gudAnA hoTha aradhA AMgaLanA che, e hoThanI upara eka AMgaLanI pahelI vaLI che, tenI upara DeDha AMgaLanI bIjI vaLI che ane tenI upara DADha AMgaLanI trIjI vaLI che. temAMnI pehelI vaLA maLa tathA pavanane bahAra kahArDa che, vaccenI maLa pavanane chUTAM kare che. ane trIjI maLa pavana chUTayA pachI pAchI gudAne jemanI tema baMdha kare che. A traNe vaLIe-AMTAomAM haSaroga thAya che, te paikI pehelI vaLImAM hayaroga thAya te sAba, AjImAM kaSTasAdhya ane trIjImAM asAdhya che, te haSa rAga 6 prakAranA che; eTale vAyune, pittanAra, kanA 3, sannipAtanA 4, laM.hInA 5, ane sajAta-janmathI thaele 6 e cha prakAra che. arza-haraNa-vavAsIra-mULavyAdhi ane masA vagere vagere nAmethI A rAgane oLakhavAmAM Ave che, je purUSa-manuSya vAyaDI vastunuM vizeSa sevana kare, garama tathA ka kattA, cIkaNI, mIThI vastuonuM vizeSa sevana kare, tathA vAyu, pitta, kaphane uttejana ApanAra mithyA AhAra vihAra kare, te mithyA AhAra vihAranA kAraNathI traNe doSa kupita thaI gudAnI traNa AvaLI-vaLI uparanI tvacA-cAmaDI, mAMsa, ane medane bagADI vividhaprakAranA mAMsanA gAne masAnA AkAranA gudA upara utpanna kare che tene AyurvedanA jANanAra vaidhajA harakSaroga kahe che. jo ke granthakAroe cha prakAra kahelA che; parantu lAkikamAM te| eja prakAra kahevAya che eTale khutI 1, ane vAdI ra, khutImAM vizeSa lehI vadhu che ane vAdImAM lohI vahe nahIM, paNa pIDA ane caLa vagere hoya che. amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir haraparAganuM pUrva svarUpa. jyAre annane pacAvo sArI peThe thAya nahIM, anna kukhamAMja rahe, dhakAya, agninI naMdatA, zarIrakuza, agamAM pIDA, koThAmAM Akare, ane uparAupara eDakAranuM AvavuM thAya te jANI levuM ke e manuSyane masAnA roga thaze. For Private And Personal Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trI. ) araza prakaraNa. ( 1 ) vAyunA arazanAM lakSaNa. je manuSyanI gudAmAM sukAyelA ane camacamATI sahita tathA kALA, lAlAza paDatA, kharasaTha, kAra ane tIkhA tathA phATelA meDhAvALA gudAnA mukha upara masA hoya athavA bera, kapAsIA, sarasava ke kadaMbanA phaLa jevI AkRti jevA hoya ane mAthAmAM, paDakhAomAM, DokamAM, keDamAM, jAMghamAM tathA paTamAM atyaMta pIDA rahe ane chIMka uDakAra Ave nahIM, bhUkha lAge nahIM, udharasa, dama, maMdAgni, bhrama, gaLo, bala, peTanA roga, kAnamAM dhaMdhATa tathA chAtImAM dukhe te jANavuM ke vAyunA harapa che. vAyunA masAno upAya sUraNanI gAMThane kapaDAmATI lapeTI puTapAkanI rItipramANe barasAmAM bhArI bAkI nAkhavI pachI kapaDAmATI kahADI te bAphelA sUraNane ghI athavA telamAM baLI niraMtara 3 talA bhAra 21 divasa lagI khAya te vAyunA masA maTe che. vigharahasya, athavA AkaDAnAM pAkAM pAMdaDAM ane pAce jAtanAM lUNa laI tela tathA khaTAzayukta karI bALI nAkhavAM pachI te khAra unA pANI sAthe vA, dArU sAthe sevana kare te vAyunA aza maTe che. vaidyavinoda, athavA, gAyanA dahInuM ghoLavuM laI temAM anumAna pramANa siMdhAlUNa nAkhI vidhipUrvaka sevana kare to saMprahaNuM, atisAra ane vAyunA masA maTI jAya che. bhAvaprakAza, athavA haraDenI chAla 20 tela, marI, pIpara, ane jIruM 4-4 telA, pIparImULa 8 talA, cavaka 12 tolA, citraka 16 talA, suMTha 20 tAlA, zuddha bhilAmAM 32 talA, sUraNa 64 telA ane javakhAra 8 talA laI sukSma cUrNa karI cUrNathI bamaNe goLa bheLavI goLIo akSabaheDA jevaDI moTI banAvI khAya te gudAnA masAne roga nAza thAya che arthAta je khArathI ke zastrathI dUra na thaI zakyA hoya tevA paNa gudAnA masAno A kAMkoyanamuni kathita kAMkAyanaguTi nAza kare che. athavA baMdAlanA kavAthathI gudA che. athavA baMdalanI masAne dhuNI Ape te masA jarUra maTe che. athavA siMdhAlUNa ane baMdALanAM bIja kAMjI mAM ghuMTI masA upara copaDe te AkarA masA paNa kharI paDe che. vaigharahasya, athavA haLadara ane kaDavA turIyAnuM mULa vA bIjaeone lepa kare te masAno roga maTe che. athavA AkaDAnAM pAMdaDAM, ane sagavAnuM mULa eone lepa karavo jethI masAne rega maTe che. athavA eraMDAnuM mULa, devadAra, rAsnA, ane jeThImadha eonuM cUrNa karI temAM cothe bhAge javanuM cUrNa meLavI dudhamAM pakAvI tene zeka ane bApha levAthI gudAnA masA tathA temAM AvatA saNakA nAza thAya che. athavA liMbaDAnAM pAMdaDAM ane kaNeranA pAnane lepa karavAthI masAnI pIDA maTe che. athavA 1 AranALanI sAthe goLa ane kaDavI tuMbaDInuM mULa ghasI lepa kare jethI masAne roga maTI jAya che. vidyavinoda, athavA hIrAkasI, siMdhava, pIpara, suMTha, upaleTa, vaDhavADIyuM, maNazIla, marI, vAvaDIMga, nepALanAM mULa, citrAmULa, zuddha 1 photarAM vagaranA kAcA athavA pakAvelA ghau ne Atho karavAthI AranAla thAya che. AranAla saMgrahaNI, araza, tathA kapha ene maTADanAra che, jhADa lAvanAra che agnIne pradIpta kare che ane udAvarsa, aMgamarda, hADakAnAM zaLa, tathA ApharA upara atI hItakArI che. bhAvaprakArI, For Private And Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara, (taraMga haratAla, ane dArUDIyAnuM mULa e saghaLAM sarakhe bhAge laI pachI AjJAnuM dudha ane telathI coghaNuM gomUtra laI talanA telamAM nAkhI maMda agnidAra tela pakAvavAnI rIti pramANe tela pakAvI te tela lagADavAthI masAne kheravI pADe che, jo ke khAranA jevuM kAma kare che chatAM gudAnA bhAgane kazI ijA karatuM nathI. A kAsIsAdi taila kahevAya che. athavA pAkeluM suraNa 16 bhAga, citraka 8 bhAga, suMTha 2 bhAga, marI 1 bhAga, triphaLA,. pIpara, pIparAmULa, tAlIsapatra, bhilAmAM, ane vAvaDIMga e 2-2 bhAga, tathA musaLI 8 bhAga. vadhAre 16 bhAga, bhAMga ane eLacI 1-1 bhAga laI sarvanuM cUrNa karI, cUrNathI bamaNe goLa meLavI gya mAtrAe goLIo banAvI sevana kare te, gudAnA masA, heDakI, zvAsa, udharasa, kSaya, prameha, barala ane saMgrahaNuM ene nAza kare che, je khAra ane zastrakriyAthI paNa masA nAza na thayA hoya te A vRhata sUraNamedakathI maTe che, vigharahasya pittanA arazanAM lakSaNa. pittanI ulavaNatAvALA araza kALA mohaDAvALA, rAtI, pILI, tathA dhoLI kAMtivALA, pAtaLA uSNa lehIne zravyA kare che, durgadhavALA, jhINa, kuNA, laTakatA-popaTanI jIbha ke jaLonA meDhA jevAya che. baLataNa, tAva, gudAnuM pAkavuM, parasevo, tarasa, mUccho, tathA arUci thAya che. e masAno sparza uno hoya che ane te arazanA lIdhe viNa dravarU5, nIlIunI, lAla, pILI, ane kAcI hoya che tathA cAmaDI, nakha, maLa-mUtra pILAM, harIta vaNA thaI jAya to jANavuM ke pittanA mULavyAdhi che. lehInA azinAM lakSaNa. gudAnA masA coThI samAna raMgavALA hoya che. temAMthI uSNa lohInI dhArA vize paDe che, viSTa kaThaNa hovAthI mAMDamAMDa jhADe utare che tathA jhADAmAM vizeSa lohI paDavAthI deDakA je zarIrano raMga thaI jAya che. baLa, utsAha tathA parAkrama nAza thAya che, zarIra luchuM, gudAne pavana sArI peThe nIkaLe nahIM, zarIra durbaLa thaI jAya tathA lehI nIkaLatAM phINa jaNAya che ane viSTa kALo kaThaNa tathA lukhI hoya che. je keDamAM, sAthaLomAM, tathA gudAmAM zaLa nIkaLe ane baLarahitapaNuM atyaMta thayuM hoya te lehIne araza sAthe vAyuno meLApa thayo samajavo. ane je viNa sithila, dhoLI, pILI, cIkaNI, bhAre tathA ThaMDI hoya, lehI ghATuM tAMtaNAvALuM, gheLuM, cIkaNuM ane guda cIkAsa vALI stabdha rahetI hoya te lehInA araza sAthe kapha saMbaMdha dharAve che ema samajavuM. * banne prakAranA arazanA upAya. "rasavaMtIne jhINI vATI TAMka 2 bhAra laI pANImAM ja ghaDI sudhI rAkhI gALI be behInA sudhI sevana kare te nipittanA ane lehInA mULavyAdhi jAya che." athavA pIpaLAnI lAkha, haLadara, jeThImadha, majITha, nIlakamaLa eone barAbara bhAge laI sUkSma vATI bakarInA dudha sAthe niraMtara TAMka 2 bhAra 48 divasa sudhI te banne prakAranA mULavyAdhi jAya che. athavA-nAgakesarane ati sUkSma vATI mAkhaNa ane sAkara meLavI niraMtara sevana kare che, banne prakAranA gudAnA masA maTI jAya che. athavA kaDAchAla tolA 400 bhAga, laI 024 talA bhAra pANImAM ukALavI jyAre AThamA bhAganuM pANI rahe tyAre nIce utArI For Private And Personal Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir strIjo ) arza prakaA ( 3 ) vastrathI gALI kaDADI pUrI agni upara caDhAvI ukALatAM jyAre naDe rasa thAya tyAre temAM mAtha, meocarasa, leAdara, kAThane garbha, dhAvaDInAM phula, bhilAmA, vAvaDIMga, trikaTu ( suMTha, marI, pIpara ) triphaLAM ( haraDe, kheheDAM, AMbaLAM), rasavaMtI, citrAmULa, iMdrajava, vaja, ativiSa, ane bIlAne, garbha e sarva padArtheA cAra cAra tAlA bhAra lai tenu cUryuM karIne nAMkhavuM. pachI geLa 120 teAlA tathA gAyanuM ghI 16 telA temAM nAkhI eka jIva karI avaleha thaye nIce utArI ThaMDA thaye temAM madha 16 teAlA nAMkhavuM. pachI sArI peThe halAvI tenuM ceAgya mAtrAe sevana kare teA lohI vahetA masA, vAdImasA, pittanA, nA, tathA sannipAtanA masA ane koDha bhagadarAdi rAge., amlapitta, atisAra, pAMDuroga, arUci, saMgrahaNI, kRzatA, sojo, kamaLA ane kSINatA e saghaLA rogone nAza kare che. AnA upara ghI, madha, hAza, pANI ke dudha je je megya lAge te te anupAtA ceAjavAM jethI samasta regA nAza kare che. A kuTajAvalehuM kahevAya che. athavA-gaLAnuM satva, zuddhapArA, tathA zuddhagadhaka e samAna bhAge lai e sarvanI barAbara meLa levA ane e sarvane TI; arthAt pArA gaMdhakanI kAjaLa karI anya auSadha meLavI zAmaLAnA rasamAM chuTI taiyAra karI pachI madha sAthe 3 mAsA bhAra sevana kare to khunI masA, pittanA masA, vidhi, rakata prameha, strInA sAma rAJa ane bhagadara e sarvane nAza kare che-A meLaadvasa kahevAya che. athavA khAparIyAne mANasanA mUtramAM 21 divasa palALI buTI, chAla vagaranA kALAMmarI khAparIyAthI aradha bhAge nAkhI mAMkhaNu zAthe ghuMTavAM. pachI lIMbUnA rasanI 100 vAra bhAvanA i dhuMTI, taiyAra karavAthI laghumAlinI vasata rasa ane che-tene madha pIpara sAthe sevana kare ane sAkara sahita bhojana kare teA dhAtugata tAva,pitta, bhrama, pitta tathA lohInA roga, lohIkhaMDa vADA, saMgrahaNI, ane dujhatA masA ene nAza kare che. paNa mIThuM dahI ane dudhanuM pathya sevavu. athavA-masAmAM caLa hoya, uMcA thai AvyA hoya, tathA lohI vahetuM hAya teA jaLA lagADavI. ( vAyu tathA kaphanA vAdI ane pitta tathA lohInA masA khUnI kaMhevAya che. ) vaidya rahasya. masAmAMthI leAhI vahetu hAya te-mAraDInAM sukAM pAMdaDAM 6 tAlA ane AMmaLAM 6 tAlA levAM. pachI gAyanu mAMkhaNa 24 tAlA lai loDhAnI kaDhAImAM khUba tapAvI temAM ukata vastuo nAkhI eka jIva karI nIce utArI ThaMDAM thaye dhAtupAtramAM bharI pachI khala karI 4 mAsA bhAra prabhAte 21 dina lagI khAya ane TADhA pANInA kogaLA kare tathA garama cIja, bAjarI, kArelAM, athANu, vatAka, kerAM, tathA aDada vagere na khAya te masAmAMthI vahetuM lohI baMdha thAya che. athavA lIMbedhInI mIMja ane eLI e banne barAbara lai pANI saMgAthe kharalamAM jhINAM lasoTI 1 ratI pramANe goLIo vALI goLI 1 rasavaMtInA pANI saMgAthe prabhAta samaya 21 divasa sudhI sevana kare te masAmAMthI vehatuM lohI baMdha thAya che. athavA rasavatI, cInA-AratI kapUra ane lIMoLInI mIMjo e traNene pANI saMgAthe jhINAM lasoTI masA upara lepa karavA ane pachI mAthuthu ghasI lagADavuM jethI masA nAza pAme che. jha kaphanA arazanAM lakSaNa. ka vyAdhinA masA uDAmULavALA, jADA, maMdapIDAvALA, dhALA, uMcA, gALa, bhAre sthiratA cALA, pIMchaDA vALA, ALA cAmaDAthI viTAyalA, lIsA, caLa sahita, jene sparza For Private And Personal Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara, (taraMga sAro lAge evA aNudhara masA hoya che. sAthaLanA mULane sajA karanArA, paDhamAM Aphare, gudAmAM, mUtrAzayamAM ane nAbhimAM AkarSaNanA jevI pI ApanAra-udharasa, zvAsa, moLa, yukavuM, arUci, saLIkhama, prameha, mUtrakRccha, mAthAnI jaDatA, zItajvara, maithunanI icchAne abhAva, agninuM maMdapaNuM, ulaTI tathA jemAM Ama vizeSa heya e grahaNa ane atisAra-Adi vikArothI yukta, carabInA jevI kAntivALA, kaphathI vyApta thayelI viSTAvALA, vArikAvALA hoya che. e azamAMthI lohI ve nahIM tema bhedAya paNa nahIM paNa teothI cAmaDI vagere pAMDu tathA nigdha thaI jAya te jANavuM ke kaphanA araza che. upAya. "Adu telA ja laI tene kavAtha karI ra1 divasa pIe te kaphanA masA nAza thAya che. athavA-haLadaranA gAMThIone tharanA dudhanI 9 bhAvanAo daI te gAMThIo ghasI masA upara lepa kare te kaphanA masA nAza pAme. athavA triphaLAM, dazamULa, citrAmULa, nasotara, ane nepALAnAM mULa, e pAMca auSadhIo pa-paka telA bhAra laI pANI zera 28 ( 40 rUpiyA bhAra zeranA hisAbathI ) mAM ukata auSadhIone AkhI pAkhI khAMDI ) geLa piludaza zerane be rUpIA bhAra nAkhIne ra1 divasa paryata ekAMtamAM rAkhI mUkavI. pachI dArU khIcavAnI bhaddI pramANe temAMthI araka khIMcI lo. temAMthI 1 TAMka bAra niraMtara sevana kare te kaphanA araza nAza thAya che. vRda," sannipAtanA arazanAM lakSaNa. jemAM vAyu, pitta ane kapha e traNenAM lakSaNe hoya te trideva janya araza jANavA. ( deva vALI vyAdhimAM benAM ane traNa devALI vyAdhimAM vaNenAM cinha pratyeka vyAdhimAM heya che. ) traNe dezanAM cinha upara batAvI gayA chIe eTale atre kahevAnI avazyakatA nathI. upAya. Adu 12 talA, kALAM marI 4 talA, pIpara 8 tAlA, cavaka 6 telA, tAlIsapatra 4 talA, nAgakesara 5 tolA, pIparImULa 8 talA, citrAmULa 7 tela, elacI 1 tele, taja 1 tela ane kamaLanI dAMDI 1 lAbhAra laI sarvanuM sUkSma cUrNa karI temAM goLa 160 tolA bhAra meLavI geLI 1 lAbhAranI karI jamyA pahelAM 1 goLI khAI te upara baLAnusAra madha, mAMsarasa, dudha, yama tathA pANI pIe te, sanipAtanA masA nAza thAya che. tathA mUtra, vAyunA rogo, viSamajavara, maMdAgni, pAMDa, geLA, kRmi, daga, zaLa, amlapitta, barala, udharasa, zvAsa, vamana, atisAra ane TUMkI vagere rogone judAM judAM anupAna sAthe sevana karavAthI dUra kare che. jema jaLamAM nAMkhaluM tela ekadama sarva sthaLe phelAya che tema anupAnanA baLathI vadhe takALa AkhA zarIramAM athavA vyAdhinA sthaLe jaI pahoMce che ane uttama guNa kare che, mATe pratyeka paLe yogya anupAna sAthe ApavAM. A prANadAguTikA kahevAya che. sarvasaMgraha, athavA triphaLA, suMTha, kALAMmarI, pIpara, taja, tamAlapatra, elacI, vaja, zekelI hIMga, kALIpADa, sAjIkhAra, javakhAra, haLadara, dA '1dara, cavaka, ka, jayavarIyALI, pAcananAM laNapIparImULa bIjAne For Private And Personal Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cIjo) araza prakaraNa ( 5 ) ka - garbha, ane beDIajamo e saghaLAM samAna laI khAMDI vastragALa cUrNa karI unA pANI saMgAthe 2 tolAbhAra athavA eraMDIyA telamAM kALavI A vijayacurNa niraMtara sevana kare te, sannipAtanA aza, zvAsa, zeSa, udharasa, heDakI, bhagaMdara chAtI tathA paDakhAnuM zaLa, vAyugaLe, udaravyAdhi, prameha, pAMDu, kRddhi, gudAnA kamiyA, saMgrahaNI, viSamajavara, karNajvara, ane unmAda roga tathA vadhAroga vagereno nAza kare che. bhAvaprakAza athavA zuddhapAra 4 la:, yuddha ne paka 8 talA, tALezvara 12 tolA, gajavela 12 lA, suMTha 8 tAlA, kALAmarI 8 tolA, pIpara 8 talA, zuddha vachanAga 4 talA, nepALAnuM mULa 8 talA, vaDhavADIyAnAM mULa 8 tolA, citarA mULa 8 talA, pIluDI 8 telA, javakhAra 20 tolA, khaDIokhA 20 tela, siMdhAlUNa 20 telA, gomUtra 88 telA, ane thoranuM dudha 88 talA bhAra laI khAMDavA yogya hoya tene khAMDI-kharaLa karavA yogya hoya tene khaLa karI sarva ekatra karavAM. pachI kaDAImAM nAkho agni upara maMda tApathI pakAvI tenAM muDImAM karI levAM temAMthI mAsA 2 bhAra unA pANI saMgAthe sevana kare te asAdhya tripAtanA tathA sarva prakAranA araza nAza pAme che, A arzakuThAra rasa kahevAya che. gataraMgiNI. sarva prakAranA araza nAza thavAnA upAya. kAMtilAla kivA gajavela jAtanuM loDhuM laI tenAM jhINAM pAta karAvI tapAvI tapAvIne telamAM, chAzamAM, gomUtramAM, kAMjImAM ane triphaLAnA kavAthamAM 7-7 vakhata hAravAM. pachI tenI jhINI reta-bhUko (kAnesa vate) karAvI ane te bhUkAnA bhAre bhAra maNazIla tathA sevanamAkhI laI teno paNa bhUko karI ratavelIAnA maLI keka ane pAra athavA ekalA ratavelInA rasamAM e bannene esaNI leDhAnA bhakA sAthe meLavI eka moTA rAma pAtramAM bharI saMpuTa mudrA karI kheranA keTalAnA agnithI tene khuba dhamavuM jyAre sevana mAkhI ane maNazIla baLI jAya tathA vAsanA Ave nahIM tyAre tene agnimAMthI bahAra kahADI levuM. ema 10 vakhata karyA pachI triphaLAnA rasa vA. kavAtha saMgAthe pArane ghuMTI temAM te zuddha bho chuM eTale jeTalo bhUke che tenA AThamA bhAge pAre te retIne khavarAvI de, ane agninI AMca ApavI e pramANe paNa jyAre cAra vakhata bhasma thAya tyAre kharalamAM jhINo vATI devo eTale pANImAM nAkhavAthI tarata raheze, pachI pharI tene eka lokhaMDane majabUta vATakAmAM nAkhI tene rAtI sADInA rasanA, khAkharAnA rasanAgharanA dudhanA, sATaDInA rasanA tathA zatAvarInA rasanA 10-10 puTa devA. liMbaDAnI gaLonA rasanA puTa 20, jAMbuDAnI chAlanA rasanA 7, umarAnI chAlanA rasanA, 7, kuvArapAThAnA rasanA 10, tadukInA 7, AmaLA rasanA 20, lIMbunA rasanA 20, khAkharAnI chAlanA rasanA 10 e pramANe puTa devAnI rIti pramANe paTa daI pachI bhUkAnA bAramA bhAge zuddha hiMgaLaka laI kumArapAThanA rasamAM ghuMTI bhUkAne puTa Apavo. tyAra pachI dhInA 10 puTa ane madhanA 10 puTa devA ane pratyeka puTa vakhate gajapuTa agni Apavo. pachI tene kharalamAM ghuMTI suMdara zIzImAM bharI rAkho. temAMthI prathama divase 1 ratI pramANe madhuM pIparanA saMyogathI zu divase sadAzivajInuM pUjana karI "huM amRtamAmar" A maMtrano uccAra karI va - bhAna pIparanI rIti pramANe dina pratidina caDhatI mAtrA deza, kALa, agni, baLa, zarIra baLa For Private And Personal Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara, ( taraMga ane vaya baLano vicAra karI prAtaHkALe mAtrA ApI te upara baLabIjanA mULano kavAtha pAve ema mAsa 3 kare ane pathyamAM rahe te azamAtranI vyAdhine mULamAMthI nAza kare che. vRddha puruSa paNa AnA sevanathI yuvAna thAya che. tathA baLa, varNa, parAkrama, puchatA ane AyubaLa vizeSa prApta thAya che. tathA maMdAgni, udharasa, zvAsa, pAMDu, vAtarakata, mUtrakRccha, aMDavRddhi-Adi sarva roga tathA asAdhya rogo vagereno paNa nAza thAya che. AnA upara keLuM, tela, aDada, rAI, dArU, khaTAsa ane garama vastu tathA ahitakArI vastu khAvI nahIM te mahA guNa kare che. A kAMtisAra-lehasAra kiMvA zakarelahana vidhi moTA Atreya tathA bhAvaprakAza madhyakhaMDana bhAga bIjAmAM kahela che. athavA-haraDenI chAla TAMka 2, ane juno goLa TAMka 5 e bannenuM pANI sAthe niraMtara sevana karI te upara gAyanI chAza pIe te masA mAtrane nAza kare che. athavA udhA kulI, baLabIja, dAruhaLadara. pIlavaNI, gekhara, vaDavAI tathA umarAnA aMkurA, pIpaLAnAM kuNAM pAdaDAM e saghaLI auSadhIo 8-8 talA bhAra laI khAMDI kavAtha karI gALI levo, pachI DeDInuM mULa, kaDuM, pIpara, pIparImULa, marI, devadAra, iMdrajava, zImaLAnAM phula,sukhaDa, brAhmI, rasavatI, kAyaphaLa, citrAmULa, megha, ghauMlA, ativiSa, sAlapopaTI, kamaLakAkaDInI mIja vA, kamaLanuM kesara, majITha, saeNriMgaNI, suMTha, mocarasa ane kALIpADa e saghaLAM auSadhe 1-1 tolo laI ene jhINAM vATI temAM pANI 25 tolA nAkhI kavAtha karavo. catuthAza rahe tyAre tene paLu gALI lai te banne rasa ekaThA karI temAM suniSNaka ane cAMgerI (khATAM cAra pAMdaDAM vALI luNI)ne svarasa, gAyanuM dhI 64 tolA nAkhI punaH agni upara caDhAvI ukaLA. jyAre sarva rasa baLI thI mAtra AvI rahe tyAre utArI laI gALI temAMthI gya mAtrAe niraMtara sevana kare ane paryamAM rahe to araza, sarva atisAra, Amaroga, AmaLane roga, seje, zaLa, gudAnAM darada, maMdAmi ane vAyu regone nAza kare che. athavA zuddha pAre, zuddha gaMdhaka laI kAjaLa karI e bannethI bamaNe vIjApoLa meLavI dhImAM vATI - sma karI kAjaLamAM meLave, pachI loDhAnA vAsaNamAM pIgALI zuMTI tenI TIkaDIo vALavI pachI te TIkaDIone lokhaMDanA patro upara rAkhI amiThArA pAtaLI karavI ane tadanaMtara keLanA pAnaDA upara DhALI daI tenI pApaDI-patarIo banAvavI. niraMtara 4 vAla bhAra 15 divasa sudhI sevana kare to sannipAtanA araza paNa maTe che to anyanuM zuM kahevuM? vaiidyavinoda. AnuM nAma parpaTI rasa kahe che. athavA cUno, sAjIkhAra, khaDIokhAra, ane morathuthuM eo samAna laI liMbunA rasamAM 3 divasa bhIMjavI zuMTI masA upara lagADe te nie masA dUra thAya che. athavA sIsAnI goLI gAyanA ghI saMgAthe dhasI araza upara 10 divasa lagAche te nAza pAme. athavA viSNukrAMtA-(garaNuM athavA talaka) TAMka 2, marI TAMka 2, 1-lehasArano pATha roka baddha na haiovAthI zaMkArahita khulAzA thaI zake nathI. tema bhAvaprakAzano pATha jatAM kevaLa pAThAMtara che, tethI A hisAra mATe mAre te abhiprAya eja che ke tene upayogamAM ja levo nahIM e vadhAre sAruM che; kemake je viSayanuM niHzaMsaya spaSTikaraNa thatuM nathI to te temAM pheraphAra rahevAthI lAbhanA badale alAbha thAya che; mATe ja A prayoga sivAya anya prAga ati uttama che teone upayogamAM levA eja lAbhadAtA che ema mAnuM chuM. bhA, karta. For Private And Personal Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anya prakaraNa. trIjo ( 7 ) bhAMga 4 ratI thai niratara vATIne pIe te aranA roga zAMta thAya che. athavA gudAnA masA vinA zarIranA anya koi bhAga upara je masA thAya che tene carmakIla kahe che. tene ami krivA khAranA sayAgathI bALI nAkhavA. sAdhyAsAdhya arAnAM lakSaNa. gudAnI savaraNI nAmanI vaLImAM eka deSathI utpanna thayeze eka varSanI aMdaratA a raza rAga hoya te sukhasAdhyuM. tathA aza rAga thayAne eka varSa uparAMta vakhata thayeA hAya tathA e de|SanI uvaSNutA vALA visanI nAmanI khIjI vaLAmAM ya te te kaSTasAdhya ane je janmathIja hAya phitrA traNa doSanI uzleSNutA sahu hAya tathA zuddAnI trIjI. pravAhaNI nAmanI vaLImAM DhAya te asAdhya samajavA. tathA je aratharAgIne hAtha pagamAM, mAhADAmAM, nAbhimAM, gudAmAM ke aMDakoSamAM sAjo hAya, chAtImAM tathA paDakhAmAM sthULa nIkruLatAM hoya; meha, ulaTI, agamAM vyathA, jvara, taraza, arUci, ane atisArathI pIDA tA tathA jenuM lohI atyaMta jharI gayuM hoya gudApAkI AvelI hoya te te arazIgI avazya marI jAya che. mATe A lakSaNA vaidhe avazya lakSamAM rAkhI upacAra karavA. araza rAgIne pathyApathya. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir halakuM bhojana, latha, dudha, seAkhA, dhI, tUrIyAnuM zAka, lasaNa, chAza, mAkhaNu, A maLAM, zraddhA, svaccha havA, capaTa beThaka, jhADAnI zakA na resakavI ane zuddha AdhAra vihAra karavA eja hitakArI che. paraMtu mAdaka padArtha, bAjarI, mavAraphaLI, bhAre anna, dahI, aDada, lAla kALu, pAkelI kerI, ujAgarA, maithuna, jhADAne rAnAra padArthe, zrama, ati krUravuM, miSTa bheAjana, khIra, lADu, medAnI pUrI, jaMtAka, maracAM, tela, uTa dheDAnI svArI karavI, ubhaDaka besavuM, strInA sparza ane mithyA AhAra vihAra e sarve ahitakArI che. arazAdhikAra saMpUrNa, itizrI amahArAjA virAja rAja rAjeMdra zrI sayAi pratApasiMhajI viracita amRtasAgara nAmA grantha viSe atisAra saMgrahaNI ane aza za gAnI utpatti lakSaNa tathA yatna nirUpaNa nAmanA trIjo taraga samApta: 1 araza rAga mATe je auSadhA patranane anulAma kare ane agnine tathA baLane vadhAretevAM anna pAna ane auSadhenu' hamezAM sevana karavu, je masAomAMthI kharAkhara maLa nIkaLatA DhAya tenI mAtAtisAra pramANe cikitsA karavI, ane jemAMthI jADe maLa nIkaLate hAya tenI udAvarttarAganI je ciDisA AgaLa kahevAmAM Avaze te pramANe karavI ane Uja tathA rUdhira vahelA bALAnI pitta ane rUdhiranAzaka cikitsA karavI. ane viaMdhamAM mAnu sevana hitAvahu che.. For Private And Personal Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 68 ) amRtasAgara, (taraMga taraMga cotho. ajIrNa ne vicika vilaMbikAda bedanA, zarAgnibheda bhasmakAdi, kITa, pAMDu chedanA; karega kAmaLA taNA halImakAdi roganA, taraMga vedamA vize vicAra hetu yoganA. jaTharAgninA vikArono adhikAra. manuSyamAtranA udaramAM jaTharAgni cAra prakArano che eTale maMdAgni 1, tIkaNAgni ra, viSamAgni 3, ane samAgni 4. te paikI kaphanA AdhiyatAthI maMda, pittanI AdhikyatAthI tIrNa, vAyunI AdhikyatAthI viSama ane e traNe doSonI samatAthI samaagni hoya che. maMdAgninuM lakSaNa. maMdAgni vALuM manuSya che paNa hitakArI bhAre padArtha khAya, kiMdhA ke paNa padArtha khAya te te pacatuM nathI, ulaTI thAya che, lAni rahe che, lALa paDyA kare che ane mAthe tathA peTa bhAre rahe che. tIkSyAgninuM lakSaNa. jenA jaTharamAM tIkSNa agni hoya te vizeSa khAdhela bhAre ke anya bhojana padArtha paNa sahelAIthI turata pacI jAya che. A zreSTha agni che. viSamAgninuM lakSaNa. jenA peTamAM viSama agni hoya to koI samaye sArI peThe khAdheluM anna pace che. ane kaI samaye barAbara pacatuM nathI, peTa caDhI Ave che, udAharta thAya che, zaLa nIkaLe che, peTamAM bhAra, adhevAyu mukta karyukta vidA paDe che, atisAra thAya che ane AMtaraDAmAM zabda thayA kare che, samAnAgninuM lakSaNa. jenA udaramAM samAna agni hoya te khAdhelA padArtha samAna rIte pace che, ghaNuM jache ke, ajIrNa chatAM me; tadapi sArI peThe pacI jAya che. A agni sarve karatAM uttama che. A agnithI koI paNa prakArane vikAra thato nathI ane bhUkha lAge tene roke - zuM tAkALa vyAdhi utpanna nathI. tathA tIkSaNa AMsa bhUkhane baMdhakarI pittanA vyAdhi ene turata janma che mATeja samA sattama che. maMdAzithI kaphanA, tIkSyAgnithI pittanA, viSamagnithI vAyunA roga ane samAgnithI nirogatA prApta thAya che. keTalAka graMthakAroe bhasmAni nAmA agnine pAMcame bheda gaNela che te bhasmathI thatA bhasmaka ganI vyAkhyA nice pramANe. bhasmaka roganI utpatti saMprApti tathA lakSaNa. atyaMta tIkhAM tathA lukhAM anna jame tethI kapha kSINa thaI vAyu pitta atyaMta vadhI jAya che, tyAre pavana sahita vRddhi pAmeluM pitta, vAyunI preraNAe agni rUpa dharI, karelA bheja For Private And Personal Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ajI prakaraNa nane kSaNavAramAM bhasma karI nAkhe che, te kAraNane lIdhe agnirUpa rAga basmaka kahevAya che. te ja bhUkhane roke to te agni dhAtuone vadhavA lAge che. je bhAgni atyaMta jera upara Ave te taraza, parasevo, baLatarA, mUchA, Idikane utpanna karI ane turata pakAvI tAkALa dhAtuone nAza kare che. ajIganI utpatti vizeSa pANI pIvAthI, viSama bejana karavAthI, mUtra-maLanA vegane rokavAthI, divase suvAthI, rAtre jAgavAthI, ane ujAgara karavAthI prAsane karelAM hitakArI ajAdi samaya pramANe upabhogamAM lIdhA chatAM paNa pAcana thatAM nathI. tathA niraMtara tRSNa, bhaya, krodha, cintA, bha, roga, dInatA ane depathI gherAelAjanonuM vakhatasara khAdheluM, paya, halakuM ane snigdha uSNa bhajana paNa pUrNarIte pacatuM nathI, arthAt evA manuSyane apaco thAya che ane ajINanA vyAdhio utpanna thAya che, je manuSya pramANa vagara pazuonI peThe anna jame che teone kolerAdi rogonA samUhanA mULa kAraNa rU5 ajIrNa thAya che athavA te AhAranI viSamatAthI ajIrNa thAya che ane te aothI rogone samana thAya che ke je roga samUha ajIrNa nAzaka upAya thIja maTe che. ajIrNanAM sAmAnya lakSaNa sthA saMkhyA. glAni, bhArepaNuM, sajaDapaNuM, bhrama, vAyune avarodha, jhADAne kabaje thAya athavA bahu jhADA lAgyA kare te jANavuM ke ajIrNa thayuM che. te ajIrNa roga ja prakArano che. AmAjIrNa 1, vidagdhAjIrNa 2, viSTabdhAjIrNa 3, rasazeSAjIrNa 4, ajIrNa 5, ane prativAsara , e ka prakAra che. te paikI kaphathI AmAjIrNa thAya che, ane pittathI vidagdhAjIrNa thAya che. khAdhA pachI pAkelA kavarUpamAMthI kAMIka kA bhAga rahI jAya te rasazeSAjIrNa, khAgheluM anna teja divase na pacatAM bIje divase pace te ajIrNa, ane virene na utpanna karanA je aA pratye divase thAya che eTale jyAM sudhI pacyuM tyAM sudhI ajIrNa kahevAya te prativAsara ajIrNa kahevAya che. A ajIrNamAM jamavAne niSedha nathI; kAraNa ke, savAranuM jameluM ajIrNa chatAM paNa sAMjhe jamavAmAM harakata nathI. pratyeka ajIrNanAM lakSaNe. AmANamAM peTa tathA zarIra bhAre rahe, vamananI zaMkA rahe, gAla tathA . khanA DoLA upara thara jaNAya ane khAdheluM na pacyA jevAja oDakAra AvyA kare tathA maLa kAco utare. - vidagdhAjIrNamAM bhrama, tRzA, mUccha, pittane lIdhe saMtApa, zeSa, baLatarAdi vividha prakAranI garamInA vyAdhio thAya ane dhamADAvALA khATA oDakAra Ave tathA parasevo vaLe che. viSTabdhAjIrNamAM zULa, Aphare, vAyunI aneka prakAranI pIDAo thAya, maLa tathA dAno pavana rokAya, aMge sajaDa thaI jAya ane mUcha tathA soya bhoMkAyA jevI aMgamAM pIDA thAya che rasazeSAjIrNamAM anna upara arUci, chAtImAM dukhAvo, zarIra bhAre ane becena rahe che For Private And Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 7 ) ( taraga ajIrNamAM jo mU, khavA, ulaTI, glAni, bhrama ane lALanuM paDavuM thAya te te athI manuSyanuM bharaNuM thAya che. paNa A upadravAe karI rahita je mAhitI sahAyatA sivAyanuM ajINu hAya tA cintA jevuM nathI. je mUrkha manuSya pazuenI peThe DhaMgadhaDA vagara svAda ke aprApta bhAjana prApta thavAthI: lobhane lIdhe mApa rahita jame tene aneka rogo thAya che; kemake doSonA lIdhe alpa Ama badhAelA heAvAthI agninA mArgane rokI zake nahIM tethI ardhuM chatAM paNubhUkha lAgyAnI bhrAMti thAyache, te bhramanA lIdhe khAya te te manuSya marI jAya. Ama, vidagdhANuM, ane vidhAjIrNuthI visUcIkA, aLasa tathA vilaMbikA thAya che eTale AmAchIthI visUcikA, vidagdhAjIrNathI aLasa ane viSradhAjIrNothI vilaMbikASAya che ema anukrame samajavuM nahIM, paNa eka aNuthI e traNe vyAdhi utpanna thAya che ema samajavuM. visRcikA, aLasa ane vilaMbikAnAM lakSaNa. amRtasAmar Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir visUcIkA eTale kAlerA-kAgaLI kahevAya che te rAgamAM arjune lIdhe vAyu jANe sAmethI gAtrAne bhAMkatA heAya evI vedanA thAya, mUrcchA, pANI jevA pAtaLA jhADA, ulaTI, tA, zULa, bhrama, hAtha pagamAM goTalA caDhe, bagAsAM, baLatarA ane zarIrane varSe badalAi jAya, dhrujArA, chatimAM vedanA tathA mAthAmAM pIDA thAya teA jAvuM ke kAgaLInA roga lAgu thayA che. temAM paNa e regamAM nidrA jatI rahe, sarva vastu upara aprIti, zarIra kAMpe ane mUtra rokAI jAya tathA sAtA nAza thai jAya te te avazya marI jAya. aLasa regamAM peTa dhaNuMja caDhI Ave, hAtha paga vagere aMga pachADayA kare, cIso pADayA kare, AMtaraDAM khele, tarasa bahu lAge, eDakAra dhaNA Ave, maLa-mUtra rokAi jAya ane ava thaelA adhevAyu kaMTha ane prati vagere uparanA bhAgamAM jatA rahe tene aLasa kahe che. tathA AhAra uMce nIce jAya ke pArka paNa nahIM; paraMtu kAThAmAMja sthira thai rahe teja aLasa roga kahevAya che. A rogavALAnA tathA kAlerA vALAnA je dAMta, hoTha, nakha kALA paDI jAya, mAna jarApaNu rahe nahI, AMkha UMDI jatI rahe, svara durbaLa thai jAya ane sarva sAMdhA nama paDI jAya--gamA bhAgI jAya te te mANusa nizce maraNane zaraNa thAya che. vilakhikA rAgamAM duSTa thayalu khAdheluM anna kax ane vAyune lIdhe mukhArathI nIkaLe nahI tema gudAdvArathI paNa nIkaLe nahIM tene vilakhikA kahe che. A roganI cikitsAazakya che, arthAta asAdhya roga che mATe cikitsA karavI nahIM. ajIrNa maTayAnAM lakSaNa. sArI peThe cAkhA oDakAra Ave, zarImAM utsAha, mULa--mUtra tathA adhAvAyunA veganuM yeAgya rIte chUTavu, zarIra halaku jaNAya ane bhUkha tarapha sArI rIte lAge te jANavuM ke aNuM jINu thayuM che. ajINu roganA upAya. ag roga sAdhAraNa kahevAya che; paraMtu aneH bhayakara prANadhAtaka rAgene janma For Private And Personal Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAcA ) mAM prakaraNa ( 71 ) ApanAra (achaNuM) che mATe te rAgane thatAM vataja yogya upAyeAvarDa nAza karavA kALajI rAkhavI. athavA haraDenI chAla, tathA su'ne jhINuAMvAMTI TAMka 2 bhAra cUrNamAM gALa TAMka 10 meLavI pANI sAthe niraMtara sevana kare te! AmAguM dUra thAya che ane bhUkha lAge che. athavA haraDenI chAla, suMTha ane sidhAlUNanA sevanathI paNa upara pramANe guNu thAya che. athavA sidhAlUNu, suThuM ane marI samAna bhAge lai tenuM vastragALa cUrNa karI DhAMka 2 bhAra bai gAyanI suMdara chAza saMgAthe 15 divasa sudhI sevana kare te bhUkha vadhe, madAgni jAya, pAMDu tathA haraSa maTe. athavA mIThuM, bIDalUNa, Ta MkaNakhAra, sidhAlUNa ane saMcaLa eenI phAkI levAthI AbhANuM maTe che. athavA laMdhana karavAcI vidagdhANuM maTe che. athavA roka karavAthI vidhAryuM tathA zayanathI rasazeSAjIrNa maTe che. athavA suMTha, kALAMmarI, pIpara, beDIajamA, siMdhAlUNu, zekelI cekhI hIMga, jIrUM ane zAhajIrUM e saMdhaLAM samAna bhAge lai eonu vastragALa cUrNa karI TAMka 1 tathA 2 bhAr pehelAja keALIAmAM zrI cUDu ane khIcaDI meLavI nira Mtara khAya teA koi divasa arthANuM thAya nahIM ane caelu' hAya tA maTI jAyache, bhUkha vadheche, gALA ane kharala paNa nAza pAme che tathA vAyu sabaMdhI saghaLI pIDAe TaLe che. A hiMgvASTaka cUNu kahevAya che. athavA javakhAra, sAjIkhAra, citrAmULa, kALIpADa, kAMcakAM. pAMcelUNu, jhINI eLacI, tamAlapatra, bhAragI, zekelI hIMga, vAvaDIMga, puSkaramULa, cUrA, dArUhaLadara, naseAtara, meca, vaja, iMdrajava, kAkama jIrUM, AmaLA, haraDedaLa, pIpara, amlavetasa, ajame, AMbaLI, devadAra, haDAM, ativiSa, kAMga, chINInAM mULa, garamALA, talane khAra, saragavAne khAra, khAkharAnA khAra, ane gasUtramAM hArelA lAlakATa e sarva auSadhIe barAbara lai enu vastragALa cUrNakarI bIjorAnA rasanA 3 puTa, athANAnA rasanA 3 puTa ane AdAnA rasanA 3 puTa i siddha karelA cUrphyumAMthI TAMka r bhAra nitya pANInI sAthe sevana kare te bhUkha dhaNI lAge, ajIrNa, gALe, udarabyAdhi, arakSa, araza, akSiA ane vAtarakata eTalA rogono nAza kare che. A vRddha agnimukha cUrNa kahevAya che. athavA thera, AkaDA, citrAmULa, eraDAneA khAra, vAya varaNA, sATADI, tala, adhADA, keLa, khAkharA ane kAkama ene khALI caiAsA tAlA bhAra rAkha karavI. pachI te rAkha 256 tAlA pANImAM nAkhI cAyA bhAganuM pANI bAkI rahe tyAM sudhI ukALavuM. pachI nIce utArI nItare tyAre vastuthI gALI kahADavu. temAM 128 teAkSA bhAra siMdhAlUNa nAkhI puna; ukaLavA mUkavu. jyAre dhUmADA rahita kANu thayuM jaNAya tyAre utArI lai jhINuM cUNuM karavuM tathA temAM ajamo, suMTha, marI, pIpara, jIrU' kaluAMchajIrU ane zekelI hiMga enuM jhINuM cUNu karI meLavavuM. pachI taiyAra kareluM cUrNa TAMka 1 prAtaHkALe ThaMDA pANI saMgAthe sevana kare ane e upara cUrNa pacI gayA pachI khATA, khArA, unA, agni vadhAranAra padAthAsAthe jame ane pachI chAza pIe tA maMdAgni, araza, vAyu saMbaMdhI pIDA, ka, gALA, sAne, patharI, zarkarA, udarabyAdhi ane maLa-mUtra pavananA rAkAvaTanA rAgeAnA nAza kareche. tathA ardhuM maTADavA bhUkha vadhAravA judAM judAM anupAne sAthe sevana karavu jethI aneka rAgAne nikadana kare che.A vaizvAnara cUrNa kahevAya che. athavA sAMbharanuM mIThuM' 8 teAlA, saMcaLa 5 tAlA, bIDalyu 2 teolA, sidhANu 2 teAlA, dhANA ra teAlA, pIpar2 tAlA, pIparAmULa 2 teAlA, tamAlapatra 2 teAlA, kALIjIrI 2 tAlA, keMsara 2 telA, tAlIsapatra 2 teAlA, cayaka 2 tolA, ambhavetasa 1 tAlA, marI 1 tela, jIrU 1 tolo, mu 1 tele, dADimanA dANA For Private And Personal Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 2 ) amRtasAgara, (taraMga 4 tavA, taja nA tela ane eLacI bA tolo e saghaLAnuM vastragALa cUrNa karI mAsA 4 bhAra gAyane jaDa chAza saMgAthe athavA kAMi ke, dahiMnI tara saMgAthe sevana kare te vAyu tathA kaphane goLe, barala, udaravyAdhi, araza, saMgrahaNI, keta, baMdhakuTa, caLa, sojo, udharasa, bhagaMdara, zvAsa, kSaya, AmavikAra, pAMDu, patharI. zarkarA, chAtImAM darada, ane maMdAgni vagere ajIrNanA rogono uttama prakAre nAza kare che. A lavaNabhAskara cUrNa kahevAya che. athavA siMdhAlaNa TAMka 1, pIparAmULa Toka 2, pIpara TAMka 3, cavaka TAMka 4, citraka TAMka 5, suMTha TAMka 6 ane haraDenI chAla TAMka 7 laI eo vastragALa cUrNa karI TAMka 2 niraMtara egya anupAna saMgAthe sevana kare to ajIrNa dUra thAya ane bhUkha sArI peThe lAge che. A vaDavAnaLa cUrNa kahevAya che. athavA-zuddhagadhaka 8 bhAga, zuddha pAro 4 bhAga, gajavela 2 bhAga, ane tAMbezvara 2 bhAga, prathama pAra gaMdhakanI kAjaLa karI pachI utama meLavI loDhAnA vAsaNamAM nAkhI agni upara caDhAvI ogaLAvI pachI haLavethI dheLA eraMDAnA pAnaDA upara tene DhALI ThaMDAM thayA pachI jhINuM vATI 400 telA bI jerAno rasa kAhADI gALI laI temAM nAkhavo, ane agnidvArA pakAvavAM. jyAre te rasa zoSAI jAya tyAre arthAta maMdaagnidAro te rasanuM paNa karavuM. pachI pIpara, pIparAmULa, cavaka, citraka ane suMTha eno kavAtha karI te vAzanA para tathA sukAnA rasanA putra devAnI rIti pramANe 50 phaTa devA. sukAyA pachI pulAle TaMkaNakhAra te cUrNanA barobara nAkho. ane e sarvanI barobara marInuM cUrNa meLavI tenAthI adhabhAge bIDalUNa meLavavuM pachI caNAnA khAranA 7 puTa devA. e rasane sukAvI vATI rasa siddha thaye suMdara zIzImAM vanavaDe bharI rAkhavo. temAMthI mAsA ra bhAra khAI siMdhAluNa rAhi; nI jADI chAza sevana kare che, tAkALa ghora ajIrNamAne dUra kare che ane bahuja vastu khAdhI hoya chatAM A cUNanA sevanathI turata pacI jAya che ane zALa. goLa, Apharo, barala tathA peTanA vyAdhi e sarvane nAza kare che. A vyAkarasa kahevAya che. athavA-javakhAra, sAjIkhAra, TakaNakhAra, zuddha pAro, zuddha gaMdhaka, suMTha, cavaka, citraka, pIpara ane pIparAmULa e saghaLAM samAna lai sarvanI barAbara zekelI mAMga ane jAMgathI aradha bhAge sagavAnuM mULa laI pArAgaMdhakanI kAjaLa karI, anya auSadhIonuM cUrNakarI, ekatra karI cUkSma vATI bhAMganA rasamAM, saragavAnI jaDanA rasamAM ane citrAmULanA rasamAM eka eka divasa ghuMTavo ( kiMvA bhAvanA dai padArtha rasa zodhI le tema ) taDake sukavI, rAmapAtramAM bharI saMpuTane kapaDA mANI karI aDAyA chANAnA halakA agnithI pakAvavA. svAMga zItaLa thaye kAkaDI lai AdAnA rasamAM (kiMvA jaLabAMgarAnA rasamAM ) ghuMTI lo. sUkSma karI rahI 1 tA 2 bhAra madhanI saMgAthe sevana karI te upara ne geLa ane muMne DavAtha pIe te tAtkALa Arajharsa mAtrane dUra kare che tathA atira, pAMpaNI, agnamAMdhatA, kaphanA roga, ulaTI, meLa, Alasya ane arUci eTalA rogone dUra kare che ane bhUkha ghaNuM vadhe che. A jvALAnI rasa kahevAya che. bhAvaprakArA, athavA-zugadhaka, kALAmarI, ane sacaLa e samAna bhAge laI cUrNa karI pANI saMgAthe TAMka 1 le te baMdhAva maTe che. A thavA zuddha pAre 1 bhAga, zuddha gaMdhaka 1 , zu vachanAga 1 bhAga, lavIMga 1 bhAga, kALAmarI 2 bhAga, ane bALa jA bhAga levuM. pAra gadhakanI kAjaLa karI te kAjaLamAM anya ekadhA yuga meLa che kAnA mAM kiMi AMbalInA phAlanA rasamAM yurI For Private And Personal Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cothe.) ajIrNa prakaraNa, ( 77 ) taiyAra karavo. ratI 1-1 bhAra 7 divasa sudhI sevana kare te bhUkha vadhe ane ajIrNa tAtkAla maTADe che. A rAmabANa rasa mATe sekaciMtAmaNine kartA kahe che ke mA rAmabANa nAmathI prakhyAti pAmele rasa agninI maMdatA rU5 rAvaNane nAza kare che, grahaNa -saMgrahaNI rU5 kuMbhakarNane jItanAra che ane AmavAyu rUpI kharadUSaNanA madane mardanAra che. marInA anupAnathI A rasa sevana kare che, jaTharAgnine turata pradIpta kare che, rUci upajAve che, kaphanA samUhane nAza kare che ane zvAsa, udharasa, ulaTI tathA kRmiono nAza karanAra che. athavA-zuddhapAre, zuddhagaMdhaka, beDIajamo, triphaLA, sAjIkhAra, javakhAra, citrAmULa, siMdhAlUNa, jIruM, saMcaLa, vAvaDIMga, vaDAgarU mIThuM, suMTha, kALAM marI ane pIpara e saghaLAM samAna bhAge laI e sarvanI barAbara zuddha karelAM jheracalAM levAM. pArA adhakanI kAjaLa karI pachI bIjA evadhone jhINA vATI kAjaLamAM meLavavAM, ane jaMbIrInA sa samAM kharala karI marI pramANanI goLIo vALavI temAMthI 1 gaLI gya anuMpAna sAthe niraMtara sevana kare che, maMdAgni maTe che tathA bhUkha ghaNuM lAge che. je A na upara haraDenI chAla, suMTha tathA goLa khAya-upayogamAM le te sarva rogane dUra kare che. A agnituMDAvatI goLI kahevAya che. athavA suMTha marI, pIpara e traNe 1 bhAga siMdhAlaNa 2 bhAga ane gaMdhaka 3 bhAga laI eone jhINuM vATI vathI gALI lI bunA rasa sAthe 10 divasa ghuMTI 1 ratI pramANe geLIo vALI gaLI 1 niraMtara sevana kare ta, ajIrNa mAtrane dUra kare che ane sudhA vadhAre che. A subodharasa kahevAya che. athavA khIDalUNa, saMcaLa, ajame,jIruM, zAhajIruM, haraDedaLa, suMTha, marI, pIpara, citrAmULa, azlavetasa, ane ajamoda e saghaLAM samAna laI eonuM vastragALa cUrNa karI TAMkara bhAra niratara ke te patthara pacI jAya te, pachI bhojana pacavA mATe kahevuM ja zuM ? arthata game tevA gariSTa padAthe khAvAmAM AvyA che, te paNa A bIDalavaNAdicUrNa pacAvI de che. athavA zuddha gaMdhaka, marI, suMTha, siMdhAlUNa, ane javakhAra e saghaLAM samAna laI vastragALa cUrNa karI lIMbunA rasamAM 10 divasa sudhI kharala karI caNa pramANe goLIo vALI 1 geLI sevana kare te sudhAne vadhAre che ane ajIrNane maTADe che. athavA haraDedaLa 6 bhAga, pIpara 4 bhAga, citraka 2 bhAga ane siMdhAlUNa 1 bhAga eonuM vastragALa cUrNa karI TAMka 2 bhAra pANInI saMgAthe sevana kare te bhUkha lAge ane ajIrNa maTe che. athavA kaMkaNa, pIpara, zuddha vachanAga, ane hiMgaLaka e samAna bhAge laI tethI bamaNuM marI jhINuM vATI lIMbunA rasamAM ghUMTI vaTANA pramANe goLIo vALI gaLI 1 tathA 2 pANI saMgAthe sevana kare te, tAtkALa ajIrNa, kapha ane vicikA-kAgaLIyuM maTe che. A ajIrNakaTakarasa kahevAya che. athavA zuddha vachanAga, zuddha TaMkaNa, ane marI e eka eka tole ane siMdhAlUNa joIe teTaluM e saghaLAMsamAna laI cUrNa karI tene AdAne rasa 56 telA bhAra dhIre dhIre pAve arthAta e cUrNane paka telA bhAra rasanI bhAvanA ApavI.pachI dahIMne kapaDAmAM bAMdhIne nitAreluM pANI 56 telA bhAra paNa pAvuM tathA lIMbuno rasa 56 telA pAI sArI peThe ghuMTI goLI ratI 2 pramANe vALI goLI 1 roja pANI sAthe sevana kare to ajIrNa tathA Are udararoga, geLA, zULa, maTe che ane bhUkhane rUcine vadhAre che. A vyAdirasa kahevAya che. athavA dahiMnuM pANI ane lIMbuno rasa 64-64 talA bhAra, AdAne rasa 48 talA, taja 4 tela, elacI 4 tela, lavIMga 60 telA, phulAvela DhakaNa tathA civAmULa baLe telA, 10 For Private And Personal Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org amRtasAgara. ( 74 ) ( ttaraga suMTha, marI, pIpara, haraDe, aheDAM ane AMkhaLAM e pratyek cha cha tAlA lai e sabaLAne vATI vastragALa cUrNa karI upara kahelA rasAmAM bhIjavI arthAt sarva rasa, puTa ApavAnI rIti pramANe zoSAvI ghuMTI cUhuM taiyAra karI unA pANIthI sevana kare teA turata ajIrNa maTe che. A kanyAdicUrNa kahevAya che. athavA suMTha, marI, pIpara, triphaLAM pAMca jAtanAM lUNu, zekelo Taka, javakhAra, sAjIkhAra, zuddhapArA, zuddha gaMdhaka ane zuddha vachanAga e sarva kharAbara lai pArA gaMdhakanI kAjaLa karI anya auSadhIne jhINI karI meLavI AdAnA rasanA cha puTa devA. pachI sUkSmaghuDI gALI 1 ratI pramANe vALI gALI e pAMca ke sAta lavIMganA cUrNa saMgAthe sevana kare te, tAkALapaNe aRRNuM maTe che, ane bhUkha vadhe che. A kSudhAsAgara vatI kahevAya che. athavA moTI haraDe naMga 100 lai gAyanI chAzamAM ukALavI, pachI tene methI kerInI peThe cIrI goTalI-DhIlIA kAhADInAkhI temAM paNa (suL, marI, pIpara, pIparImULa cavaka, citraka,) taja, pAMca jAtanAM mIThAM, zekelI hiMga,javakhAra, sAjIkhAra, jIrUM, zAhajIrUM, ane ajamAda e savaLAM samAna ane parUSaNathI ardhI nasetara lai cUrNa karI kapaDethI cALI cUkA-kAkamanA rasamAM bhIjavI meLavI haraDemAM bharIdevuM, pachI haraDene sUtaranA derAvate bAMdhI taDake sukavI temAMthI haraDe 1 nirtara khAya te| bhUkha vadhe che, maMdAgni, udararoga, goLA, caLa, saMgrahaNI, baMdhakoSa, AkarA ane AmavAyu tathA araza e sadhaLA rogone dUra kare che. A amRtaharItakI kahevAya che. athavA kALAMmarI 3 teAlA ajamA 8 tAlA, citraka 8 tAlA, pIpara 3 tAlA, saMcaLa,vaDAgarU mIThuM ane siMdhAlUNa e 24 tAlA, zuddha pArA TAMka 1, zuddha gaMdhaka TAMka 1, pIparAmULa teAlA haiM, suMTha pa tulA, haraDenI chAla 5 teAlA, baheDAMnI chAla, AmaLAM karUM ane cavaka e cha cha tAlA tathA sadhaLAMthI ardha bhAge lavIMga levAM. prathama pArA gaMdhakanI kAjaLa karI anya ASadhAne jhINAM vATI kAjaLamAM meLavI AdAnA rasanI 3 bhAvanA daSTa cUrNa kharekhara kAkama nAkhI ghuMTI goLI mAsA 2 pramANe vALI gALI 1 pANInI sagAthe sevana kare te tAtkALa ajIrNa naya, bhUkha dhaNI lAge, zarIra puSTa thAya ane yAgya anupAna sAthe sevana karavAthI ghaNAka rogonA nArA kare che. A lavIMgAmRtaguTIkA kahevAya che. vedyahasya, athavA taja TAMka pa. lavIMga TAMka 10, jIrUM, zAhajIrUM tathA marI TAMka 30, suMTha TAMka 10, ajameda TAMka pa, haraDedaLa TAMka 5, tamAlapatra TAMka 5, kokama TAMka 10, si MdhAlUNa TAMka 20, nasotara DhAMka 15, saMcaLa TAMka 20, mIDhIAvaLa 7 tAlA ane dArDimanA dANA 28 tAlA bhAra lai sarvenejhINAM vATI lIMbunA rasanI 10 bhAvanA dai cUrNanI barAbara cUkA meLavI sukavI yuktipUrvaka zAzImAM bharI temAMthI TAMka 2 bAra pANI sAthe sevana kare te! turata ajINuM maTe che. tathA maMdAgni, baMdhakoSa, udararoga, gALA, kharala e sarve rAgane nAza kare che. A rAjavallabha cUrNa kahevAya che, athavA haraDenIchAla, pIpara ane saMcaLa e samAna bhAge levAM, eAnuM vastragALa cUrNa karI unA pANI sAthe sevana kare te AkarA vagere ajIrNa sabaMdhI sarva rogonA nAza kare che. athavA kALIdrAkha, haraDenIchAla, ane sAkara e traNe samAna lai ghuMTI madha saMgAthe TAMka 2 pramANe gALI vALI gALI 1 pANI saMgAthe khAya te ajIrNa jAya. ema bhRgraMthane kattA kahe che." athavA jIrUM, sacaLa, suMTha, marI, pIpara, ajameAda, zekelI hiMga, siMdhAlUNa ane haraDedaLa e saghaLAM 1-1 telA bhAr ane nasetara nAlA 4 levI. enu vastragALa cUrNa karI TAMka ra bhAra unA pANI saMgAthe phAke tA tAkALa ajIrNa maTe che ane bhUkha vadhe che. A jIkAda curNa kahevAya che. vedharahasya. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cA ) visUcIkA prakaraNa ( 5 ) * athavA kheDIajamo, haraDenIchAla, citraka, lavIMga, taja ane siMdhAlUNu e saghaLAM barAbara lai jhINAM vATI TAMka 2 bAra pANI sAthe phAke te ajju maTe che ane bhUkha lAge che. A ajamAdicUrNa kahevAya che. sarvasaMgrahuM, athavA zuddha gaSaka TAMka 2, citraka TAMka 2, kALAMmarI TAMka 2, pIpara TAMka ra, suMTha TAMka 5, javakhAra TAMka 2, sidhA lUgu TAMka 1, sa McaLa TAMka 1 ane vaDAgIThuM TAMka ? enuM vastragALa cUrNa karI lIbunA rasamAM 7 divasa ghuMTI TAMka 1 pramANe goLI vALI gALI 1 pANI sagAthe khAtra to achaNu, zULa, AmavikAra, gaLe ane Apharo eTalA rAgezano nAza kare che. A gadhakavaDhIMgALI kahevAya che." visUcIkAnA upAya. ff jIrUM eka kaLInuM lasaNa, zuddha gadhaka, siMdhAlUNa, suMTha, marI, pIpara ane zekelI hiMga e sadhaLAM barAbara lai jhINAM vATI lIMbunA rasanI 50 bhAvanA dai vAra pramANa geLI vALI gALI 1 pANI sAthe khAya te visUcIkA-kAlerAne turata nAza thAya che. aRNuM maTe che ane bhUkha lAge che. A jIrAdi cUrNa kahevAya che." athavA. vAvaDIMga, suMTha, pIpara, haraDenI chAla, AmaLAM, citro, kheheDAM, vaja, lIMbaDAnI gaLe, zuddha bhinnAmAM ane zuddha vachanAga e saLAM kharekhara lai gAmUtra sagAthe 1 divasa sudhI ghuMTI ratI pramANa goLIo vALI 1 goLI AdAnA rasa sagAthe sevana kare te ajINuM jAya. gALI khAya te visUcikA jAya, 3 goLI khAya te sApanuM jhera utare ane 4 gALI khAma tA sannipAta jAya che. A sajIvanI guTikA kahevAya che. athavA phulAvelA TaMkaNakhAra TAMka 5, zuddha pArA TAMka pa, zuddha gaMdhaka TAMka 5, zuddha vachanAga TAMka pa, pILI koDInI rAkha, sAjIkhAra, pIpara, tathA suMTha e pratyek eka eka tolo ane marI 8 bhAga, e prathama paNa gaMdhakanI kAjaLa karI pachI anya auSadho. jhINAM vATI ekatra meLavI jakhIrI jAtanA lIMbunA rasamAM 1 divasa chuTI 1 ratI prabhANu gALI vALI gALI 1 vAsI~~ kAlerAvALAne, zULa, vAyu-Adi ane agnimadatAvALAne Ape to, tAtkALa ArAma thAya che. A agnikumAra rasa kahevAya che. athavA. AkaDAnAM pAMdaDAMno rasa 64 tolA, dhatUrAnA pAdAnA, rasa 64 tAlA, saragavAnA mULane rasa 64 tAlA, ceranuM dudha 4 tAlA, upaleTa 8 tAlA, siMdhAlUNu 8 telA, tela 4ra teAlA, temAM kAMchanuM pANI meLavI leADhAnI kaDhAimAM dhImA agnithI pakAvatAM rsa mAtra maLI tela rahe tyAre nIce utArI vastragALa karI te telanuM mardana kare teA khallI, vicIkA ane pakSAdhAta tathA gRghrasI vasune turata nAza kare che. vaigharahasya. " athavA kacyAMnI jaDa, dhADAnuM mULa, lIMbaDAnI chAla, lIMbaDAnI gaLe ane kaDAchAla e sadhaLAM barAbara bhAge lai TAMka 2 bhArata kavAtha karI 3 divasa pIvAthI visUcIkA jAya che. athavA haraDenI chAla, vaja, hiMga, iMdrajava, jaLabhAMgaro, saMcaLa ane ativiSa e saghaLAM sama bhAge laI jhINAM. vATI TAMka 2 bhAra pANI sAthe sevana kare te vicikA jAya. athavA ecI mAsA 4, lavIMga mAsA 4, cAkhu` aphINa mAsA 1 ane jAyaphaLa mAsA 10 lai eenuM vastragALa cU karI mAsA 4 unA pANI saMgAthe sevana kare tevisUcikA turata nAza pAme che. " athavA cUkAte ukALI tene rasa tAlA 28 lai temAM siMdhAlUNa TAMka pa, upaleTa TAMka 5 ane For Private And Personal Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara, (taraMga tela tolA 14 nAkhI e sarve ekaThAM karI dhImA amivaDe pakAvatAM rasa mAtra baLI ekaluM tela AvI rahe tyAre nIce utArI gALI laI tenuM mardana kare te visUcIka nAza pAme. athavA javane leTa tathA javakhAra eone chAza sAthe garama karI ene sahevAtA sahavAte lepa kare te, bhayaMkara peTanAM zaLa, Aphare ane kAlerAmAM AvatI pIDa nAza thAya che. athavA. sarasIyuM unuM karI tenuM garama garama mana kare te kukhamAMnA vyAdhi dUra thAya che. bhAvaprakAza, je kAlerAmAM taraza vizeSa lAgatI hoya te lavIMgane kavAtha 5. je visUcIkA prabaLapaNe vadhI gaI hoya to rogIne paDakhAmAM Daba de. athavA bIjAnuM mULa, su, bharI, pIpara, haLadara ane kaccAMnA geLA e saghaLAM barAbara laI kAMjInA rasamAM khuba ghuMTI tenuM AMkhamAM AMjana kare te visUcIkA nAza pAme. ( A upAya uttama che) savasaMgraha, haijA, marakI, mahAmArI, kAgaLIyuM, vAsI, visUcIkA, jarImarI ane kalerA e sarva eka ja roganAM nAme che. aLasa tathA vilaMbikAnA upAya. ceo sAbu TAMka che ane morathuthuM TAka 1 e banene pANImAM jhINuM vATI gudAe paDe te tAkALa jhADe baMdha hoya te chUTe che ane aLasa tathA vilaMbikA nAza pAme che. athavA devadAra, dArUDI, upaleTa, varIALI, hiMga ane siMdhAlUNa eene barAbara laI kAMjInA pANImAM vATI unuM karI peTa upara lepa kare te aLasa ane vilaMbikA nAza pAme che. iti ajIrNadhikAra samApta. krama reganeadhikAra manuSyanA zarIramAM be prakAranA kamio che eTale bAtha (zarIranA upara bhAgamAM rahenArA) kamio ane AmaMtara (zarIranI aMdaranA bhAgamAM rahenArA) kamio che. te cAmaDI upara thatA parasevAthI ju lIkha, savA vagere, gudAmAMthI nIkaLatA caramIA, kaphathI ane rUdhirathI ema 4 prakAthI utpanna thAya che. te pikI atyaMtara kamIe kAraNathI utpanna thAya che te kANu eja ke ajIrNa thayA chatAM bhajana kare, mIThA, tathA khATA padArtho khAya, drava padArtho upara vizeSa khAra rAkhe, leTa tathA goLanA mizraNavALA padArtho khAya, kasarata kare nahIM, divase suI rahe, ane virodhI vastuonuM sevana kare te zarIranA mahelA bhAgamAM kamie upaja thAya che. tenA 20 prakAra che temAM je upara kahyA te be vibhAga paDelA che. jenA peTamAM kami utpanna thayA hoya tenAM lakSaNa. jvara Ave, zarIrano varNa viparIta thaI jAya, zaLa, chAtimAM pIDA, glAni, bhaya, anna upara arUci, atisAra ane ulaTI thAya te jANavuM ke peTamAM kamiAo utpanna thayA che. kaphathI utpanna thatA ane lohIthI utpanna thatA kamiAnA bheda tathA lakSaNo jAsuvAM hoya te lakSapUrvaka bhAvaprakAzanA madhya khaMDane bIjo bhAga ane vAgubhaTAdi praenuM avalokana karo. For Private And Personal Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ce . ) pAMDu-kamaLa prakaraNa, ( 77 ) upAya. zuddha khurAsAnI ajamAnA cUrNamAM goLa meLavI vAsI pANI saMgAthe phAke te peTanA kramie nAza thAya che. athavA pittapApaDAne pANImAM vATI TAMka 1 bhAra temAM madha TAMka 2 nAkhI 5 divasa sudhI pIe te peTanA kRmio nAza pAme che. athavA vAvaDIMga TAMka 2 bhAra jhINAM vATI madhanI saMgAthe sevana kare te peTanA kamIe nAza thAya che. bhAvaprakAza, athavA vAvaDIMga, siMdhAluNa, kapila, haraDenI chAla, ane javakhAra e sarva barobara laI jhINA vATI TAMka 2 bhAra chAzanI saMgAthe cha divasa sudhI pIe te peTanA kRmi nAza thAya che. athavA lIbaDAnA pAMdaDAne rasa, TAMka 10, madha meLavI 7 divasa pIe te peTanA kamio nAza pAme che. athavA pAra TAMka 1, zuddha gaMdhaka TAMka 2, khurAsAnI ajamo TAMka 3, bakAya lIMbaDInAM bIja TAMka 4, ane pittapApaDa TAMka 5, eonuM vastragALa cUrNa karI TAMka 2 bhAra cha divasa sudhI madha TAMka 5 saMgAthe sevana kare te paTanAkra mio nAza thAya che. sarvasaMgraha, athavA motha, udarakaraNI, triphaLA, devadArU, ane saragavAnuM mULa e sarva babara laI A khAM pAkhA khAMDI kavAtha karI pIpara ane vAvaDIMganA cUrNane prativAsa daI 7 divasa sudhI pIe te peTanA kRmi mAtra ane kimi saMbaMdhI pIDAne nAza thAya che. athavA vAvaDIMga, siMdhAluNa, zekelI hiMga, marI, pIpara, kapila ane saMcaLa e saghaLAne samAna bhAge laIjhINAM vATI cALI TAMka 2 unApANI sAthe 7 divasa sudhI sevana kare te peTanA kRmione nAza thAya che. mAthAmAM jU, lIkha (kALI hoya te ja ane joLI hoya te lIkha ) paDI hoya te dhatUrAnA pAnaDAnA rasamAM athavA nAgaravelanA pAnanA rasamAM zuddha pAro meLavI vALamAM nAkhe te jU, lIkha marI jAya che. vidyAvida. gudAmAM carabIA-sagavagI paDayA hoya te, lasaNa, marI, siMdhAluNa ane hiMga e sarva barAbara laI pANI saMgAthe, ghuMTI gudAe lepa kare te caramIAne nAza thAya che. gharamAM macchara, jIva-jaMtu vizeSa thayA hoya te, sAdaDanAM phula vA, AsaMdarAnAM kula, vAvaDIMga, vaDhavADIAnuM mULa, mIMDhaLa, caMdana, rALa, vALa, upaleTa, bhilAmAM ane lebAna eone samAna laI khAMDI gharamAM dhUNI de te, macchara tathA jaNa jIva jaMtuno nAza thAya. vigharahasya. kamigIne dudha, mAMsa, dahi, ghI, pAMgaDAvALA zAka, khaTAza tathA mIThA padA eTalI vastuo khAvI nahIM. Iti kamiAno adhikAra saMpUrNa pAMDu, kamaLo tathA halImane adhikAra. pAMDa rega 5 prakAra che eTale vAyuthI, pittathI, kaphathI, sannipAtathI ane mATI khAdhAnA vikArathI prApta thayele, ema pAMca prakAra che. pAMDuroganI nidAna pUrvaka saMprApti. atyaMta kheda kavAthI, ati maithunathI, ati khATA, tIkhA padArthonA khAvAthIati-madha For Private And Personal Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 78 ) amRtasAgara. ( targa dArUnA pIvAthI, mATInA khAvAthI, ane divase sui rahevAthI lohI dUSita thai vAyu-Adi doSothI cAmaDIne pAMDuvarNavALI karI nAkhe che. pAMDuroganu pUrva svarUpa. cAmaDI phATavA lAge, aMgamAM pIDA thAya. mATI khAvAnI IcchA rahe,meLaAve, gA tromAM glAni, AMkhanA DALA upara thothara, viThThA tathA mUtranuM pILApaNuM ane anna pace nahIM tyAre jAvu ke pAMDu roga thaze. pAMDuroganAM lakSaNa. je manuSyanI cAmaDI mUtra tathA tetrAdi lukhAM ane kALAzathI mizrita ratAzavALAM thAya, temaja kaMpavA, ArA, bhrama, bhedana tathA zaLAdi vyathA thAya te jANavuM ke vAyurthI thaelA pAMDu roga che. jenAM tvacA, nakha, mUtra tathA maLa pILAM thai jAya, baLatarA, taraza tathA tAva prApta thAya, viSTA dvavavALI paDe ane zarIranI kAnti atyaMta pILI thai jAya te jANavuM ke pittathI utpanna thaelA pAMDu roga che. jenA thukamAM kaiM paDe, zarIre sAjo, ghena, Alasya, atyaMta bhArepaNuM ane mRtra, nakha, netra, mukha tathA cAmaDI atyaMta dhoLAM thai jAya te! jANavuM ke kathI utpanna thaelA pAnDu roga che. je saghaLA antanuM sevana karanAra che tenA duSTa thayalA traNe doSothI upara pahelAM traNa doSonAM cinha hoya te! jANavuM ke trideSasannipAtathI utpanna thaele pAMDu roga che. jene mATI khAvAnI vizeSa Teva hoya tene traNe doSamAMthI game te eka doSanA prakopa thAya eTale turI mATIthI vAyuneA, khArI mATIthI pittane ane mIThI mATIthI kaphano prakropa thAyache. e mATI pAtAnA lukhApaNAne lIdhe rasAdi dhAtuone tathA khAdhelA bhAjanane lukhAM karI kAcIne kAcI sadhaLA rasane vahevA vALI nasAnA mukhAne rokI deche, tathA julAvI paNa che ane iMdriyAnA baLane, dIptine, vIryane, ejane,pa rAkramane haNI nAkhI baLa, varNa ane agninA nAza karI nAkhe che tethI ghena, Alasya, udharasa, zvAsa, zULa, araza, arUci, AMkhA upara sojo, page sojo, iMdrimAM sAje, peTamAM kraminI vyathA ane kayukta pAtaLA jhADA thAya te jANavuM ke mATI khAvAthI pAMDu roga thayo che. pAMDuroganA asAdhya lakSaNA. je pAnDu rogInA zarIramAMthI lohI kSINa thai gayuM hoya, tethI kevaLa rUnI pUNI jevuM sveta aMga thai gayuM hAya dAMta, nakha, netra pILAM thai gayAM hoya ane sarvatra vastu tene pILIja mAlama paDe. jvara, arUci, meALa, ulaTI, tRSA, glAni ane sarvAMgamAM sAnne hAya tathA lAMbA vakhatathI thaela, dIna, pasInAthI atyatta gAtrA bhInAM rahe, mUrcchAthI saMyukta ane atisArathI pIDAtA hoya to te pAMDu rogI avazya maraNa pAme; mATe vaidhe tevA pAnDu rogIne zrI rAma nAmanuM atyuttama auSadha ApavuM ke jethI janmanA rAga adhana nAza thai akhaMDAnaMda pAme. janme For Private And Personal Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ce , ). pAMDa-kamaLa prakaraNa kamaLA roganI nidAna pUrvaka saMprApti. pAMgavALe rogI pittane utpanna karanArA padArthonuM atyaMta sevana kare chetenuM pitta lohIne tathA mAMsane dUSita karI kamaLA nAmanA rogane utpanna kare che athavA pAMDu rega na thaye heya tadapi paNa kamaLAne roga thAya che. koI kamaLo pAnDa regathIja thAya che e niyama nathI. kamaLAnAM lakSaNa, bheda tathA ariSTa cino. jenAM netra, vacA, nakha ane mukha ghaNAM ja haLadara jevAM pILAM thaI gayAM hoya, jenAM maLa-mUtra rAtAM athavA pILAM thaI gayAM hoya, jene. zarIrano varNa moTA deDakA je pILo thaI gaye hoya, idinuM baLa javuM rahe, baLatarA thAya, anna pace nahIM, durbaLatA, arUci ane glAnivaDe herAna thAya te jANavuM ke kamaLAno roga thayo che. tenA 2 bheda che eTale eka koThAmAM raheze ane bIjo zAkhAomAM rahela kamaLo. te paikI keTAmAM rahelo kama kaSTasAdhya che tene "kuMbhakAmaLAnA nAmathI oLakhe che temAM ulTI, moLa, tAva, glAni tathA zvAsa, udharasa ane atisArathI pIDAtA hoya te te mANasa para janmanI taiyAra karavA tatpara thayo jANavo. kamaLA rogInA maLa-mUtra kALAM kiMvA pILAM, AMkha, meha, ulaTI, maLa-mUva rAtAM, atyaMta se, glAni, dAha, arUci, tarasa, Aphare, ghana, Alasya, meha prApta thayA che ane agni tathA saMsAne nAza thaye hoya te kamaLAvALo rogI jIveja nahIM halImakanAM lakSaNa jyAre pAMDu rogIne varNa lIle, kALo tathA pILA thaI jAya, baLa utsAha naSTa thaI jAya, nidrA jevuM Alasya, agnimaMda, jhINe jhINe tAva, dAha, tRSA, arUci, bhrama tathA savanamAM treDa thAya ane strIomAM vAMcchanA thAya te jANavuM ke halImaka roga che. pAMDuroganA upAya. gajavelane gemUvamAM 7 divasa sudhI pakAvI pANI ke, dudha saMgAthe TAMka 1 niraMtara 15 divasa sudhI sevana kare che, pAMDuroga jAya. athavA gAyanA mUtramAM taiyAra karela maMra-lohakATa TAMka 1 goLanI saMgAthe 15 divasa sudhI sevana kare che, pAMDuroga jAya. athavA sATaDInuM mULa, nasetara, suMTha, marI, pIpara, vAvaDIMga, devadAra, citrAmULa, haLadara, dezarahaLadara, upaleTa, haraDe, baheDAM, AmaLAM, nepALanAM mULa, cavaka, iMdrajava, kaDu, pIparA mULa, matha, kAkaDAzagI, kaloMjI jIruM, ajamo ane kAyaphaLa e saghaLAM 4-4 talA bhAra laI teonuM sUkSma cUrNa karI cUrNathI bamaNe lehakATa-mara meLavI AThagaNuM gomUtramAM pakAvI pachI tenI goLa saMyukata goLIo TAMka 1 pramANe vALI 1 goLI gAyanI suMdara jADI chAza saMgAthe 15 divasa paryata sevana kare te asAdhya pAMDuroga paNa nAza thAya che. tathA kamaLa, halImaka, zvAsa, udharasa, kSaya, tAva, sojo, zaLa, barala, udararoga, Aphare, haraSa, saMgrahaNa, kami, vAtarakta ane ketu e sarva rogone nAza kare che. A punavarSAdimaMdRra kahevAya che. bhAvaprakAza, athavA haraDenI chAla 1 bhAga, AmaLAM 1 bhAga, baheDAnI chAla 1 bhAga, suMTha 1bhAga, marI 1 bhAga, pIpara 1 bhAga, motha 1 bhAga, vAvaDIMga 1 bhAga, citrAmULa 1 bhAga ane mAreluM leTuM 4 bhAga laI sarvane jhINuM vATI gavela bhasma meLavI 1 ratI madha atha For Private And Personal Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org amRtasAgara. ( 8 ) ( taraMga vA dhI athavA jADIgAyanI chAza saMgAthe ke, geAsUtra sagAthe divasa 15 paryaMta eTale prathama divase 1 ratI bhAra khAvuM, bIje divase 3 rati arthAt pratyeka divase ame ratI vadhatA javuM, jyAM sudhI aDhAra rati bhAra thAya eTale nava divasa khAya pachI pratyeka divase aDhAra ratI bhAra khAvuM jethI nitya nava ratibhAra lADu peTamAM jAya te, pAnDu, sojo, chAtinA vyAdhi, udararoga, krami, kADha, agnimadatA, arA ane bhagaMdara tathA arUci eTalA rAgAneA nAza thAya che. ema rasapradIpa anyane kattA bhalAmaNa Ape che. A navAyasacUrNa kahevAya che. athavA araDUmo, gaLA, liMbaDAnI aMtarachAla, triphaLAM, karIyAtuM ane kaDu e ATha auSadhIo samAna bhAge lai ene kAya karI ThaMDI thayA pachI madha meLavI 10 divasa sudhI khAya teA pAnDuroga, raktapitta, kamaLA ane halIkama eTalA rogone nAza kare che. athavA triphaLAnA rasamAM madha (dekhanA pramANane anusaratuM) meLavI tathA gaLAnA rasamAM, dArUhaLadaranA rasamAM ke, lIMbaDAnA rasamAM eja pramANe madha meLavI 10 divasa sudhI pIe te pAMDuroga, kamaLA tathA halIkama roga nAza thAya che. athavA kubAne rasa AMkhamAM AMje te pAMDu, kamaLe! ane halIkama roga nAza thAya che. vaigharahasya. athavA karIyAtuM, kaDu, devadAra, dArUhaLadara, mAtha, gaLe, kaDavAMparavaLa, rAte dhamAsA, pittapApaDA, lIMbaDAnI aMtarachAla, suMTha, marI, pIpara, citraka, triLA ane vAvaDIMga e sarvane samAna bhAge lai jhINAM vATI vastragALa karI e cUNunA barAbara lohabhasma meLavI madha, dhImAM geALIe vALI gAyanA jADI chAza saMgAthe TAMka 1 niraMtara sevana kare teA pAMDu, kamaLA, haeNlIkama, sAjo, prameha, sagrahaNI, zvAsa, udharasa, raktapitta, araza, AmavAyu, gaLA ane koDha eTalA rAgo upara yAgya anupAna sAthe sevavAthI nAza thAya che. A aSTAdazAMgaavalehuM kahevAya che. A avaleha mATe bhAvamizra lakhe che ke, jIbhanA aTakAvAne, traNAne, ka sabaMdhI vidraSita ane kalAsakeADhane paNa maTADe che. athavA kaDavItuMbaDInA garbha athavA kaDavItuMbaDInA rasa lai yuktipUrvaka tene nAsa le te turata kamaLeA nArA thAya che. athavA kukaDavelAnA phaLano rasa ke, sukAyalAM mULane kavAtha athavA rAtre kukaDavelAnA phaLamAM pANI bharI savAre cALI te pANInA nAsa levAthI athavA kabUtaranI hadhAra 12 vAla gALamAM meLavI khAvAthI paNa turata kamaLA nAza thAya che anubhavasiddha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMDu rogIne pathyApathya. kamaLA tathA pAMDuroga vALeA java, ghauM, cokhA, maga, masUra, tuara, caNA, turIyAM, DuMgaLI, kuNAM kRtAka, lasaNa, chAza, kesara, zelaDI, dhI, mAkhaNa, garama bhAjana, unA pANIthI nhAvuM, svaccha vastra, svaccha havA ane lohayukta auSadho sadA hitakArI che; mATe te avazya upayogamAM levAM. hA gAMnte, tamAjI, bIDI-calama, pIvA, maithuna, magaphaLI, pAnaDAMvALI bhAjI, hiMga, maracAM, tela, athANAM, aDada, dArU, pAna, sopArI, khaTAza, garama ane baLatarA karanArA padA| tathA zaradImAM ke asvaccha havAmAM rahevuM e ahitakArI che, mATe avasya tyajavAM. iti zrI manmAhArAjAdharAja rAja rAje, zrI savAI pratApasiMhajI viracita amRtasAgara nAmAmantha viSe ajIrNa, madAgni, bhasmaka, visUcokA, aLasa, vilabikA,krazmi, pAMDu, kamaLA ane halImakAde nirUpaNa nAmanA cAthA taraMga samALa, For Private And Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMcame ) raktapita prakaraNa ( 81 ) taraMga pAMcamo raktapitta, kSaya, heDakI, zvAsa taNe adhikArI A taraMgamAM vigatathI, kramasaha kathita vicAra, raktapittane adhikAra. rakatapittanI nidAna pUrvaka saMprApti. take, meda, paMtha, maithuna ane kasarata eonA ati sevanathI tathA maracAM-Adi tIrNa agni kiMvA tAkArI-uSNa ane javakhArAdi khAronA atyaMta sevanapaNathI tathA ati khATA padArthonA khAvAthI, zocathI, ane kaDavI vastunA khAvAthI, dUSita thaeluM pitta - tAnA guNothI rUdhirane turata duSita karI uMcA mArgathI athavA nIcA mArgethI eTale nAka, kAna, AMkha, ane meM e uMcA mArgathI tathA liMga, yoni ane gudAe nIcA mArgathI ane samasta rUvADAMnA chidrathI prakopa pAmeluM pitta vahevA lAge che. raktapittanuM pUrva svarUpa. * jyAre aMgamAM pIDA, ThaMDaka sArI lAge, gaLAmAM dhUmADo jevuM jaNAya, ulaTI thAya, leDhAnA jevo gaMdha Ave kiMvA lehI mahAkAmAM Ave ane nisAsA bahu nAkhe tyAre ja NavuM ke raktapitta rega thaze. - raktapittanAM lakSaNa. kaphajanita raktapitta hoya che. jA, pILuM, cIkaNuM ane merapiMchanA cAMdalA jevuM lehI vahe che. vAtajanita hoya te kALuM, tuM, phINavALuM, pAtaLuM ane lakhuM lehI vahe che. pittajanita heya te kheranA kavAtha jevuM kALuM, gomUtrajevA cIkaNA kALA varNa vALuM, keyalA jevuM, dhumADA jevuM ane suramA jevA raMgavALuM lehI vahe che. ane e sarva lakSaNa saMyukta lehI vahe te sannipAta janita raktapitta jANo. kaphanA saMsargavALuM raktapitta uMcA mArgethI, vAyunA saMsargavALuM nIcA mArgethI, kapha tathA vAyunA saMsargavALuM banne mArgathI vahe che ane traNadoSanA saMsargavALuM traNe denAM cinha sahita hoya che. raktapittanAM upadra. rakatapittathI zarIra phINa, baLahIna, zvAsa, jvara, vamana, mada, udharasa, dAha, mUcho, pAMpaNuM, jamyA pachI ghera baLatarA, arthatA, tRSA, chAtimAM atyaMta pIDA, kaThAnuM bhedavuM, mAthAmAM paritApa, parUnuM thukavuM ane pratyeka vastu upara deva, apaca tathA mAMsanA vApaNuM vagere vagere vikAra yukta upadrava hoya che. sAdhAsAdhya lakSaNo. je rApara eka depanA saMsargavALuM tathA nAka, kAna AMkha ane maDAnA taraphathI For Private And Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 2 ) amRtasAgara, (taraMga - - - - - - kAkA ka lohI vahenArUM-urdugAmI hoya te sAtha, be dezanA saMsargavALuM tathA gudA, liMga ane yoni vagere adhemArgathI vahenAruM thAya ane tridoSanA saMsargavALuM tathA be bhAge gati karanAruM maMdAmivALA manuSyane, ghana, bhojana nahIM karanArane, vyAdhiothI kSINa thaezAne, chAtinA dukhAvA vALAne, dubaLane, atisArogIne ane bahIkaNane ati vegavALuM thayuM hoya te asAdhya samajavuM; paraMtu ati vega rahita, eka mArge vahenAruM, turatanuM e, hemaMta ane ziziraRtunA saMbaMdhavALuM ane upadrava vagara baLavAna thayuM hoya to sAdhya samajavuM. je raktapittavALa vajha pAtra ane AkAzane arthAta drasyAdrasya padArthone paNa ati rAtAM dekhe, athavA lohI vakhyA karato hoya, AMkhe paNa rAtI thaI gaI hoya ane vyApinA prabaLapaNathI oDakArane paNa rAtA dekhe to te raktapitta rogI yamadAmAM jAya che, upAya. nAkathI ke mahekI lohI paDatuM hoya te reca paro, tathA hamaja, triphaLAM, notara ane garamALAno geLa eo recathI rapa jAya che. paNa je nIcenA mArgathI vahenAruM heya te vamanathI maTe che. athavA vIraNavALo, kamaLakAkaDIne magaja, sugaMdhIvALo, araDu, liMbaDAnI gaLo, jeThImadha, madha, ratAMdaLI ane dhANA e saghaLAM samAna lai eno kavAtha karI ThaMDuM thayA pachI madha meLavI pIe to raktapitta jAya. athavA kAMga, lodara, rasavatI (ke suramo )ane cAkaDAnI mATI e barAbara levAM, eonuM cUrNa karI arasAnA kavAza sAthe madha sAkara meLavI 10 divasa sudhI pIvAthI ati vegavALuM raktapitta jAya che. athavA dharanA - sano athavA dADimanA phaLanA rasane kiMvA pithInA rasano ane hastene ThaMDA pANImAM vATI tenA rasano nAsa de to nasakorI vahetI baMdha thAya. athavA, mATI, dhara, AmaLAM, vATI te nA rasane nAsa de to, vA tene mAthA upara lepa kare te, vAkALa nasakorI vahetI baMdha thAya. athavA pAkelAM umaranAM phaLa, khajUra, dhAkha, kAzmarI, ke haraDe eone judAM judAM madha saMgAthe khAya te raktapitta jAya. vaidyavinoda. athavA dhANA, AmaLAM, ara, dhAkha ane pittapApaDe e saghaLAM samAna bhAge laI TAMka 3 ThaMDA pANImAM bhIjavI teja pANI saMgAthe laTI gALI pIe te raktapitta maTe che ane jvara, dAha, tRSA, tathA zopa paNa maTe che. athavA kALIdrAkha, sukhaDa, haidara ane kAga e saghaLAM barobara la vastragALa cUrNa karI madha tathA akSAnA rasa saMgAthe 10 divasa cATa te sarva prakAranuM raktapitta jAya. athavA "vasaMtamAlatI rasa" "bALabaddha rasa," ane "paryaTarasa" vagere pAchaLa AvI gayA che tenA sevanathI paNa na karI baMdha thAya che. athavA DuMgaLInA rasanI nAsa le te nasakorI vahetI baMdha thAya che. athavA 100 vAranuM dhAeluM dhI vAraMvAra mAthA upara masaLe te nAkethI lehI vahetuM baMdha thAya che. athavA moTuM pAkuMbhUruM koLuM laI tenAM bIjAM chetarAM kahADI nAkhI 400 tolA bhAra te kakaDA bamaNA pANImAM dhImA tApathI sIjavI aradha bhAganuM pANI rahe tyAre nIce utArI vajADA vastramAM nAkhI chuMdI karI temAM - thI pANI navI sukavI levuM. te bAphelA keLAne kaDAImAM 64 tolA ghI mUkI tapAvI te dhImAM taLI kahADavuM. pachI te nIcovI lIdhelA rasamAM 400 telA sAkara nAkhI tenI cAsaNI karanI arthAt Rtu pramANe cAsaNInA tAra nIkaLavA lAge che, te keLAne cAsaNImAM nAkhI For Private And Personal Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMcamA ) kSa prakaraNa ( <3 ) jalAvI pachI pIpara 8 tAlA, kuMDa 8 tAla, jIrUM tathA zAhajIrUM 8 tAlAbhAra, JAA ra teAlA, tamAlapatra 2 teAlA, eLacI 2 tAjA, ALAMmarI ra teAlA, ane taja ra tAkSA bhAra lai sarvane jhIMNuAM vATI cAsaNImAM meLavI cAsaNI ThaMDI thayA pachI madha teAlA 32 nAkhI taiyAra karelA kALApAkamAMthI cAra tAlAbhAra niraMtara sevana kare te, raktapitta, tAva, tarA, vA, pradara, kSINutA, ulaTI, udharasa, zvAsa, svarabhaMga ane kSaya eTalA rogane nAza kare che. ane zarIrane puSTa kare che. A kuSmAMDAvaleha kahevAya che. athavA eLI, tamAlapatra ane taja e adhA ardha! teAlAbhAra levAM. ane pIpara e tela bAra sAkara 4 teAlA, jeThImadha 4 telA, kALIdrAkha 4 teAlA ane khajUra 4 tAlA laI eAnuM vastragALa cUNu karI madha madhye goLI eka eka tekSAbhAratI bAMdhI geLI 1 niraMtara khAya te, raktapitta zvAsa, udharasa, pittavara, heDakI, ulaTI, mUrcchA, mada, bhrama, lohInA baDakhA,tulA, paDakhAnAM zULa, arUci, sAjo, barala, Aya vAyu, svarabhaMga ane kSatAya eTalA ge!ne tANa kare tathA puSTA kare che. A ekei guTIkA kahevAya che. vaidharahA ghati pittane adhikAra sa se phAya rogano adhikAra. rAjarAganI saMkhyA, utpatti, nidAna tathA sa'prAptisaDa lakSaNa. rAjarAganA 6 bheda che temAM vajhu 1, pittane 2, nA 3, sannipAtA 4, geTa lAgavAthI thaelA pa, ane zeSathI utpanna thaele 6 e cha athavA atyaMta mathunathI, atya`ta zeyadhI, Da bIti duSTatraNathI, chAtimAM koi prakArane mAra vAgavAtho, atyaMta paMtha karavAthI ane atyaMta khedanA karavAthI paNa rAjaroga thAya che. athavA adhevAyu vagerenA vegone rokavAthI, atyaMta upavAsa, atyaMta khyA karavI, baLavAna sAthe yuddhakasarata karavAthI, peAtAnA gujA uparAMta kArya karavAthI. atibaMNuM kivA ati caiDu ke samaya vagara bhAjana karavAthI, vIryAdidhAtuonA kSaNapaNAthI, potAthI meTI ummara vALI strI saMgAthe saMbhoga karavAthI ane vRddhAvasthAnA kAraNathI paNa rAjaroga thAya che. te tridoSa rUpI rAjaregamAM ka prAdhAnya hoya che evA traNe doSothI rasane vahevA vALI zirAekanA mArge rokAi jAya tethI rasa pachInA sarva dhAtu kSINa thAya che ane dhAtu kSINa thavAthI manuSya paNa kSINa thAya che. keTalIka vakhata udharasanA vegane lIdhe atyaMta rUpA vALA rAjarAma thAya che. ane keTalIka vakhata udharasanA vega vinA paNu rAjarAga thAya che. tenI zakA ane samAdhAne mATe cakra ane bhAvaprakAza jIve. canA, rAjayamAM, kSaya ane zASa e cAre A UgatAMja nAma che. kSaya reganA je je bIjA paNa hetu che te sarva upara kahelA hetutaja aMtarbhUta che ema samajavuM. rAjaroganuM pUrva svarUpa. je manuSyane kSaya thavAno hAya te manuSyane prathamathI zvAsa, aMgAmAM pIDA, udharasa AvI kaphanuM paDavuM, hALavAmAM zekha, ulaTI, agninI maMdatA, mada, saLIkhama, udharasa ane nidrA e For Private And Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org amRtasAgara, ( 24 ) ( varga ralAM cinho thAya che tathA AMkho dhoLI thai jAya, mAMsa khAvAnI ane maithunanI pA rahyAja kare ane popaTa, kAgaDA, garajaNa, nIlaka, vAMdarA ane kAcaDA eTalAM pazu-pakSiyA svamAmAM kheMcI jAya che tathA sukI nadI, jhukAM, maLelAM, pavana ane dhamADAthI kharAkha azAM vRkSa svapramAM dekhe che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kSayaroganAM lakSaNa. cakamuni kahe che ke khabhAmAM tathA paDakhAmAM pIDA, hAtha pagamAM baLatarA ane sarvAMgamAM tAva e kSaya roganAM traNa mukhya lakSaNo che, paNa 'suzruta'nuM kahevuM emache ke bhejana mAtramAM arUci, tAva, udharasa, zvAsa, mukhamAM lohI Ave ane svaramAM pheraphAra thAya, A cha lakSaNo hoya teA paNu kSaya rega che ema samajavuM. e kSaya roga agyAra prakAro che. tene khulAze nice pramANe, kSaya roganAM agyAra lakSaNA. jo vAyunA trAsavALA kSaya roga hoya te svaramAM pheraphAra, zaLa ane khabhAmAM tathA paDakhAMonA sAcA thAya che. je pittanA trAsavALA kSayaroga hoya teA tAva, baLatarA, atisAra, ane leAhInuM AvavuM thAya che. jo phanA trAsanA hoya te mAthuM bhAre, annamAM arUci, udharasa, ane kaMThathI khelI zakAya nahI. je vidveSayukta athavA 7 prakAranA zeAdhayukta hoya tA sannipAtanA jANavA. jo mAra lAgavAnA kAraNathI kSaya thayA hAya tA mAthAmAM pIDA, leAhI sahita ulaTI, ane zarIra lukhuM paDI jAya che. ( A asAdhya che.) kevA kSaya rAgInI cikitsA na karavI ? je kSaya rAga agyAra, che ane traNa lakSaNo yukta hoya, tAva, udharasa tathA ulaTImAM lohI paDatuM hraya, mAMsa tathA baLa kSaya thayA hoya, sArI peThe khAtAM chatAM paNa kSINa thatA jatA hoya, atisArathI pIDAtA hoya, nRpaNa tathA peTa upara soLe hoya, AMkho dhoLI cai gai hoya, anna upara dveSa, uMcA zvAsathI pIDA thatI hoya ane phaTAine vizeSa vIrya jharatuM hoya arthAt prameha thai Avyo hoya tathA mUtra vAraMvAra kivA ghaNuM utare te tevA rogInI pavitra kArtinI icchA rAkhanAra vaidhe kadIpaNa cikitsA ( auSadhopacAra ) karavA mana lagADavuM nahIM. kSaya rAgInA jIvananI avidha. sAro zAstravettA tathA vaidhanI sarva kriyAmAM kuzaLa evA vaidyanA hAthathI cikitsA thatI hoya tathA rogI yuvAna hoya, dravyapAtra hAya, vaidhanA kahevA pramANe vartetA hoya ane jItendriya hoya tenA 1000 divasa sudhI jIve che; paNa pachI jIvavA mATe te zaMkA rahe che. kevA kSaya rAgInI cikitsA karavI tAvane abhAva, khaLavAna, vaidya phaDavI pAyalI ke AkarI cikitsA (vyAdhi zamananA upAya) kare te sahana karI zakate hoya, jeno jaTharAgni teja hoya, zarIre puSTa, dhairyatAvALA ane Astika vRttivALA hoya te tenI cikitsA karavI. For Private And Personal Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMcamo. ) zraya prakaraNa zeSanA prakAre. ati maithunane kAraNathI utpanna thayele vAyazaSa kahevAya che. temAM hiMga - aMDapamAM vedanA thAya, maithuna karavAmAM azakta ane kare te meTuM tathA thoDuM vIrya paDe, zarIra pILuM, ciMtAgrasta, zarIra zithila, ane vIryanI kSINatAthI sarva dhAtu kSINa tathA rAjaroganA cinhAe yukta hoya che, zokathI thaelA zopane zekazeSa kahe che, temAM je vastunA bhAvathI zoka tho hoya te vastunuM ja ciMtavana karyA kare tathA uparanA zoSamAM kahelA sarva vikAro hoya che, mAtra liMga ane aMDakoSamAM vyAdhinA svabhAvanA lIdhe vedanA thatI nathI. vRddha avasthAnA kAraNathI thaele vAddhakyazeSa kahevAya che, temAM kRzatA thAya, vIrya, baLa, buddhi ane indriya maMda thaI jAya che, kApavuM, kAMtirahitapaNuM, chuTelA kAMsAnA pAtra je sAda, bhajanamAM arUci, kapharahita theka, zarIra bhAre, ma, nAka, AMkhamAMthI strAva, viSTA ane zarIra zuSka tathA lukhAM thaI jAya che. " kasarata karavAthI thaelo vyAyAmazeSa kahevAya che, temAM aMgazithila, kAMti agnimAM zakAalAnA jevI parUpa, gAtranA avayavo sparza jJAnathI rahita, gai tathA moM sukAya che. ane kSata na thayA chatAM paNa uraHkSatanAM lakSaNe yukta hoya che. paMtha karavAthI thaele azvazeSa kahevAya che, temAM vyAyAmazeSamAM kahelAM sarva lakSaNo haiya che; paNa uraHkSatanAM lakSaNo hotAM nathI. gaMbhIradiva-gaDa-gubAM thavAthI utpanna thaelo vaNazeSa kahevAya che. temAM lohInA yapaNAthI, vedanAothI tathA AhAranA pratibaMdhathI asAdhya thAya che. chAtimAM kSata-cAMduM, cAMdI paDavAthI thaelo uraHkSatazeSa kahevAya che, temAM itimAM atyaMta pIDA, paDakhAMomAM dukhA, dhrujArI, aMgasukAya, vIrya, baLa, varNa, kAMti, tathA agni e anukrame ghaTI jAya che, javara, dInatA atisAra ane udharasa thAya che. tathA udharasa AvatAM kALo gaMdhAte lohIyukata pILa, guMthAyala ane vizeSa vAraMvAra kapAta thAya che. tathA virya ane AjanA kSayathI, atyaMta kSINa thaI jAya che. uraHkSata thavAnAM mukhya kAraNe. jorathI dhanu caDhAvavAthI ke bANa phekavAnA vizeSa abhyAsathI, gajA uparAMta bhAra upADavAthI, pitA karatAM vizeSa baLavAnathI mallayuddha karavAthI, viSama ane uMcI jagyAthI paDI javAthI, tophAnI baLada, UMTa, ghaDe ke hAthI doDatAM jatAM hoya tene pakaDI levAthI, patthara, lAkaDAM, ITa ke zastrAnA pheMkavAthI, bIjAne mAravAthI, rADa pADI belavAthI, bhaNavAthI, ke gAvAthI, bahu davAthI, nadInA pUramAM taravAthI ke meTI nadI taravAthI, gheDAonI saMgAthe deDavAthI, ekadama ThekavAthI, ekadama nAcavAthI athavA evAMja anya sAhasa karmI karavAthI, ekAeka chAtImAM mAra vAgavAthI, strIomAM atyaMta Azakita rAkhavAthI ane lukhuM tathA thoDuM jamavAthI, chAtimAM jora AvavAnA lIdhe dhasAro lAge che tethI, kSata-cAMdI paDeche, mATe uparanI bAbato avazya lakSamAM rAkhI vartavuM nahIM te, uraHkSata zeSa thaI rAjaroga thAya che ane chevaTe A anitya saMsArane tyajI nirUpAye yamarAjane AdhIna thavuM paDe che. For Private And Personal Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara, (taraMga * kAra - - - - - - -- - - -- - - - - - -- -- - - -- -- rAjaroganA upAya. je kSayarogI baLavAna hoya ane ghaNA doSavALA hoya te vamana virecanAdi pAMca kamethI dehazuddhi karAvavI, paNa je rogI nirbaLa-phINa thaI gaele hoya to pAMca karmo karavAM nahIM; kemake manuSyanuM baLa maLane AdhIna ane jIvita vIryane AdhIna che, mATe hAyaregInA vIrya ane baLanI yana pUrvaka rakSA karI upAya karavA. sAkara TAMka 16 vaMzalocana TAMka 8, pIpara TAMka 4, nAnI elacI TAMka 2, ane taja TAMka 1 eonuM vastragALa cUrNa karI madha tela 1 ane dhI tela 1 nI saMgAthe athavA, madha ke dhInI saMgAthe kiMvA mAkhaNanI sAthe cATe to, rAjaroga, zvAsa, udharasa, pitajavara, paDakhAnuM , maMdAgni, hAtha paganI baLatarA, rakatapitta, jIbhanI jaDatA, arUci, kSaya saMbaMdhI saghabAraga, meheDa tathA nAkanI vATe jatuM lehI, khabhAnI baLatarA ane ne saLakhama e saghaLA rogo je AyuSya baLavattara hoya te nie ArAma thAya che. A sitApalAjitarANa kahevAya che. athavA rasasiMdUra, gaLonuM satva ane gajavela bhasma TAMka TAMka bhAra laI madha ane mAkhaNanI saMgAthe cATe to rAjaroga jAya che. athavA pArAnI zu ha bhasma 3 bhAga, suvarNanI zuddha bhasma 1 bhAga, zuddha mazuzIla 2 bhAga, trAMbAnI bhasma 1 bhAga, zuddha gaMdhaka 2 bhAga ane haratAla bhasma 2 bhAga, laI ekaThAM vATI tene pILI keMDIomAM bharI pachI zuddha TaMkaNakhArane bakarInA dudhamAM vATI te TaMkaNakhArathI kaeNDIonAM he baMdha karavAM pachI eka sArI karI kulaDImAM te auSadhanI bharelI koDIone mUkI mukhya mudrA daI gajapuTa agnimAM pakavI svAMga ( pitAnI meLeja ) zItaLa dhape kulamAMthI kaMDIone kahADI laI kharala karI upayogamAM le-eTale 4 ratI bhAranI mAtrA ogaNIzamarI, daza pIpara, madha ane ghI eonI saMgAthe sevana kare to, vAyu tathA kapha saMbaMdhI kSaya turata maTe che. A rAjamRgAMkarasa kahevAya che, raseMTaciMtAmaNi. athavA sAkara, mAkhaNa ane madhanI saMgAthe zuddha senAnA varakha ghuMTI sevana kare to kSaya rogano nAza thAya che. ema zivajInI pratijJA karI vaidhAmRtana kartA kahe che. athavA varSamAna pIpara, madha tathA mAkhaNa saMgAthe sevana kare to kSaya nAza pAme che. athavA basa TAMka 5, taja TAMka 5, mIracaka koLa TAMka 5. jAyaphaLa TAMka 5, lavIMga TAMka 6, nAgakesara TAMka 7, marI TAMka 8 pIpara TAMka 8 ane suMTha TAMka 10 ane e sarvanI barAbara sAkara laI eonuM vastragALa cUrNa karI gya anupAnathI TAMka 1 sevana kare te arUci, kSaya, zvAsa, udharasa, goLo, haraNa, ulaTI ane kaMDanA roga e sarva nAza pAme che. A karparAdi cUrNa kahevAya che. athavA zuddhagaMdhaka TAMka 5, zuddha abhraka TAMka pa, tathA zuddha pAre TAMka 5, zuddha hiMgaLaka TAMka ane maNazIla TAMka laI pArA gaMdhakanI kAjaLa karI anya auSadhe meLavI sarvane adha bhAge lehabhasma laI ekatra ghuMTI zatAvarInA rasanA puTa 14 daI ghuMTI sukvI taiyAra karI ratI 2 tathA 3 bhAra sAkara ane marI saMgAthe prAta:kALe niraMtara sevana kare to rAjarogane nAza thAya che ane vAta, pitta, kaphanA roge tathA sarva prakAranA tAvane paNa nAza kare che. A kumurarasa kahevAya che. vigharahasya, athavA tAMdaLajAnI bhAjI pAvI temAM ghI nAMkhI niraMtara bhajana kare te rAjaroga tathA vAraMvAra mUtra AvatuM hoya te roga maTe che. athavA pAkelAM moTAM rasadAra svaccha AMbaLAM pa00 lai tene For Private And Personal Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMcamA ) kSaya prakaraNa, ( 87 ) 1024 tAlA bhAra pANImAM bAphavAM eTale te rasarUpa pANI thai jAya tyAre temAMthI AMkhaLAM kADADI lai temAMthI ThaLIyA kAhADI nAkhI tene raja teAlA dhI ane 24 telA telamAM taLI pachI rasarUpa pANImAM sAkara teAlA 200 bhAra nAkhI tathA AMbaLAM paNa temAM nAkhI agni upara caDhAvI pharI pakAvavAM, jyAre cATavA jevA aleDu thAya tyAre nIce utArI temAM kALIdrAkha, agara, sukhaDa, kamaLakAkaDInA magaja, gaLacI, hIMmaja, kAkAlI, khIrakAkolI, gadA, mahAmedA, jIvaka, RSabhaka, gaLA, kAkaDAzIgI, bhe! AMbaLI, puSkaramULa, ka curo, araDUsa, bAMyakALu, kAMzakI, DeADI, same, gadhI sanerA, ubhI bhAMrIgaNI, beThI bhoMrIMgaNI, gAkharU, khAlI, sIvaNa, kAya, araNI, arala ane meghagha e saghaLAM auSadhe cAra cAra tAlA bhAra lai tenuM vastragALa cUrNa karI avalehamAM meLavI levuM. le ThaMDe thayA pachI temAM madha 24teAlA, pIpara 4 teAlA, taja 2 tAlA, tamAlapatra 2 tAlA, nAgakesara 2 teAlA, eLacI 2 teAlA, ane vazalAcana 16 teAlA eenuM cUrNa paNa lehamAM nAkhavuM. A avaleha niraMtara 4 telA bhAra sevana karuM te, kSaya, bhayaMkara zeSa, zvAsa, khAMsI, rakatapitta, prameha, mUrcchA, taraza, ulaTI, cittabhrama, arUci, nada, vAtarakta ane nirbaLatA eTalAno nAza kareche, tathA jarA, paLIyAMne maTADe che, puSTi kareche, kAMti ane kAmaprada che. A vyava na prAsAle kahevAya che. adhava! araDUsIne rasa ane bhAMrIMgaNIne rasa cAra cAra tAlA bhAra lai temAM madha pIparanuM cUrNa nAkhI seve tA rAjayamAA, zvAsa ane dhAra udharasa maTeche. athavA mRgAMka 1 bhAga, pArA 1 bhAga, vagara vidhyAM kharAM mAttI 2 bhAga, gaMdhaka tathA TaMkaNa 2-2 bAga lai pArAgadhakanI kAjaLa karI sarvane kAMjImAM vATI geALA karI te upara kapaDA mArI karI hAMllImAM mIThuMbarI tenA vaccevaca te goLA mUkI hAMllAnA mukhe mudrA daI 8 pAhAra aDAyA chANAnA agnidevA. pAtAnI meLe ThaMDA thaye kahADI lai kharala karI zrI tathA marInA anupAna sAthe 3 ratI sevuM teH kSaya, udharasa, prameha, jhADA, kSINatA, ate AMkhanI prIkAsa maTe che. A muddezvararasa kahevAyache. vaidyavinAda. athavA pILA koDIyAmAM paNa gaMdhakanI kAjala bharI bakarInA dudha sAthe chuTelA TAMkaNathI kaoNDIyAnAM mhAM khIDI sukavI sarva saMpuTa karI gajapuTa agni ApavA. svAMga zItaLa thaye kAhADI lai kharala karI 1 ratI yogya anupAna sAthe sevana kare to ghera rAjaroga tathA zoSa, dama, udharsa saMgrahaNI ane varAtisAra eTalA rogo nAza thAya che. rUdradatta. athavA bakarAnuM mAMsa khAvuM, bakarInu dudhapIvuM, suMDa sahita bakarInu dhI pIvuM ane bakarAnA ToLAmAM sUvuM esavuM tathA kukaDInA iMDAMne rasa madha dhI sAthe pIvA te kSayaroga upara sArA phAyadA Ape che. a thavA zuddha zilAjItanA sevanathI paNa kSaya maTe che ema ka muninu kahevu che. athavA tAlIsapatra, triphaLAM, kAMga, pIparImULa, metha, baTakacUrA, dArUhaLadara, ecI, tamAlapatra, nAgakesara, lavIMga, suMDa, pIpara, khera, vALuvALA, cavaka, pIluDI, ativiSa, kAkaDAzIMgI, upaleTa, haLadara, citrA, kaDAchAla, araDUsI gokharU, kaDu, dhrAkha, kokama, DimanA dANAne rasa ane pAkAMra eene samAna bhAge lai cUrNa karI, te cUrNa nA samAna sAkara meLavI pachI e tAlA bhAranA pramANathI sevana karavuM, jethI chAtImAM paDelI cAMdI, udharasa, zvAsa, pAMDu, kamaLA, prameha, zASa, gudAnAmasA, ane kSaya roga e sarvano nA za kareche. A bRhattAlIsAdi cUrNa kahevAya che. hArIta hatA. athavA suMTha, marI, pIpara, taja, tamAlapatra, eLacI, lavIMga, jAyaphaLa, vaMzalocana, curo, kAkaDAzIMgI, A For Private And Personal Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org amRtasAgara ( 89 ) ( targa sagandha ane dADamanAM bIja e saghaLAM samAna bhAge lai te sarvenI barAbara leAhabhasma ane lohabhasmanI kharekhara abhraka bhasma meLavI ekatra karI yatheAcita truTI te saghaLA cUrNanI kharekhara sAkara nAkhI 1 telA bhAr nitya sevana kare vA potAnI agninuM baLa vicArI sevana kare te! jarAgni dIpta thAya che-bhUkha lagADe che. tathA prameha, bhayaMkara pacarI, mRtrakRccha, dhAtuesamAM sthita thaelI viSamajvara, tridoSa rAjayakSmA-kSaya, tAva, pInasa, udharasa, zvAsa ane arUcine nAza kare che. A gaMganAyarA cUrNa kahevAya che. athavA-lavIMga, kaMkAla, sugadhIvALA, sukhaDa, tagara, nIlakamaLa, zAhajIrU, eLacI, kALu agara, nAfesara, pIpara, su, vIravALA, jaTAmAMsI, barAsa, jAyaphaLa ane vaMzalocana e saghaLAM samAna lai te sarvethI ardha bhAge sAkara lai sarvanuM cUrNa karI vastrathI cALI sevana kare te kSaya, maMdAgni, udharasa, heDakI, arUca, pInasa, grahaNI, atisAra, lAhIvikAra, prameha, gALA tathA tamakazvAsa, gaLagraha, ane adhakoSa ene nAza thAya che. paNa, tarapaNuM, agni dIpAvanAra, vIrya vRddIkaranAra ane aMtroSa vagerenA aMta karanAra che A lavIMgAdi cUrNa kahevAya che. cAcatAmaNi, athavA " zuddha abhrakabhasma ( dhUMvADApaNAthIrahita khAkha ) telA 6, barAsa, jAvaMtrI, taja, tamAlapatra, lavIMga, tAlIsapatra, jAvatrI, vIravALA, ane dhAvaDInAM phula, e 4-4 mAsAbhAra levAM ane haraDenI chAla, AmaLAM, eheDAMnI chAla, tathA suMTha e 6-6 mAsAbhAra levAM. prathama pAsa gaMdhakanI kAjaLa karI anya auSadhIonuM cUrNa karI kAjaLamAM meLavI ekajIva karI pANI sAthe ghuMTI caNA jevaDI goLIo vALI gALI 4 niraMtara ThaMDA pANI sAthe khAya teA kSaya, sASa, zvAsa, udharasa, zULa, prameha, ulaTI, amlapitta, arUci, saMgrahaNI ane vAtarakta e saghaLA rogo dUra thAya che ane zarIra puSTa kare che. A zraMgAyA bhrakaguTikA kahevAya che. athavA dazamULa, pIpara, citrAmULa, kAcAM, eheDAMnI chAMla, kAyaphaLa, kAkaDAzIgI, devadAra, sATADInAM mULa, dhANA, lavIMga, garamALAno goLa, mALavIgokharuM, vadhAro; upaleTa, ane iMdravaraNAnAM mULa e saghaLAM 6-6 teAlAbhAra lai khAMDI pANI sera 33aa bhAra ( 40 rUpiyAbhAra zeranA pramANathI) lai temAM upara kahelI sarva ASadhIone nAkhI temAM meTI haraDe 8 zerane sALa rUpiyAbhAra nAMkhI dhImA agnithI mATInA vAsaNamAM nAkhI pakAvI haraDenuM pANI kADhADI lai ThaMDI karI madhanI aMdara 15 divasa nAkhI rAkhavI, pachI temAMthI haraDene kAhADI karI khIjA tAjA madhamAM nAkhavI eTale 15 divasa sudhI madhamAM rAkhI pachI pUrI navA madhamAM 1 mahinA sudhI madhamAM DUbatI rAkhavI ane temAM taja, tamAlapatra, nAgakesara, eLacI, ane pIpara eTalAM ApavA 24 tAlAbhAra lai cUrNa karI, madhamAM ekatra karI nAMkhAM. temAMthI haraDe 1 niratara prAtaHkALe khAya to gujarAga, zoSa, udharasa, heDakI, ulaTI, tAva, mUtrakRccha, prameha, vAtarakta, araza, saMgrahaNI, raktapitta, baLatarA, vibhUti, vimaci, koDha, mRgIvAyu ane pAMDuroga eTalA rogonA nAza kare che. A madhupakvaharItakI kahevAya che. ema zrI dhanvaMtarIjIe dhanvaMtarI sahitAmAM kaheluM che. athavA zrutA goLa teAlA 54, AdAne rasa telA 54 lai te gALanI cAsaNI dhImA agnithI pAtaLI karI temAM taja, tamAlapatra, nAgakeMsara, eLacI, laviMga, suMTha, marI ane pIpara e saghaLAM traNa traNa taiyAbhAra lai cUrNa karI nAkhavuM. ekajIva karI temAMrtha niraMtara 3 tAlA khAya to rAjaroga, madAgni, udharasa, zvAsa ane arTica e sarvane nAza Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMcamo.) kSaya prakaraNa - , - - - kare che. A AdAna avaleha kahevAya che. athavA bakarInA dudhamAM barAbara pANuM nAkhI temAM pIpara 3 nAkhavI ane nitya akeka vadhArate jIvI eTale mahInA 1 sudhI vadhArI pAchI e ja pramANe ghaTADavI-eTale bakarInA dUdhamAM pANI nAkhI temAM pahele dahADe ! pIpara nAkhI ukALavuM, pANI baLI dudha rahe tyAre nIce utArI pIpara kAphADIne khAI javI ane upara te dudha pI javuM. e pramANe dararoja akekI pIpara vadhAre nAkhavI. mahInA pachI akeka ochI karavI , rAjezaga, udharasa ane zvAsano nAza thAya che. kAzinAthapaddhati athavA kALIdrAkha 200 lAbhAra laI tene 2048 talA pANImAM nAkhI ukALavI jayAre cothA bhAganuM pANI bAkI rahe tyAre temAM june goLa 800 telA pramANamAM nAkha tathA vAvaDIMga, kAMga, pIpara, taja, elacI, tamAlapatra, nAgakesara ane marI e sarva cAra cAra lAbhAra laI khAMDI uparanA ukALAmAM nAkhI dArU khIMcavAnI bhaThThIthI arka kAhADI temAMthI telAbAra niraMtara pIe to sajaga, gaLAno roga, zvAsa ane udharasane nAza thAya che. A drAkSAsava kahevAya che. yogataraMgiNI. "athavA mRgAMka 1, rUparasa 2, tALezvara 3, pArAnI bhasma 4 ane abhraka bhalma pa e zuddha prakAre taiyAra karelI bhasmo ekaekathI vadhatA bhAge laI ekatra karI trikaTu, triphaLA ane triAnuM cUrNa meLavI tene prathama vAvaDIMganA kavAthane purude, pachI nAgaramothanA kavAthane, kAyaphaLano, nagoDanA rasane, dazamULanA kavAthane, citrAnA rasane, haLadara, suMTha, marIno, ane pIparane ema eka pachI ekanA puTa daI ghuMTI goLI aradha ratI pramANe vALavI. temAMthI 1 goLI niraMtara sevana kare to rAjaroga, pAMca jAtanI ghera udharasa, vidhi chAtInA roga ane geLo nAza thAya che. A paMcAmRta rasa kahevAya che. sAsaMgraha, athavA zaMkha laI gemUtranA sabhyone agnimAM dagdha karI te bhasmanI mRsa (dhAtuo gALavAnI kulaDIo ) mAM zuddhapAre TAMka 5, zuddha gaMdhaka TAMka 5, e benI kAjaLa karI mUsamAM bharI saMpuTa karI kapaDA mATI vaDe majabata karI gajapuTa agni Apa. pachI svAMga zItaLa thaye kahADI mUsa sahita kharalamAM ghuMTI ratI 1 madha saMgAthe sevana kare te kSayano kSaya thAya che. sArNava. athavA thoranAM lIlAM DIMDalAM kA lAbhAra, saMcaLa 3 talA bhAra, vaDAgaruM mIThuM 3 talA, tAkatelA 54 ane citrAmULa 3 tolA e sarva ekaThAM karI kacarI meTA rAmapAtramAM bharI bIjuM rAmapAtra te upara baMdha besatuM karI kapaDA mATI vaDe majabuta karI sukavI gajapuTa agni Apo. bhaddI enI meLe ja ThaMDI thayA pachI sarAva saMpuTane kAhADI laI kharala karI temAMthI mAsa 1 bhojana karyA pachI pANI sAthe sevana kare te tAkALa bhojanane pacAvI de che tathA rAjaroga, zvAsa, araza, Ama ane zaLano nAza kare che. A mudrAdikSAra kahevAya che. rasarAja lakSmI" athavA AMbalIne khAra tathA pAMca jAtanAM lUNa teone lIMbunA rasamAM ghuMTI temAM zaMkhane 7 vAra athavA tapAvI tapAvI jyAM sudhI bhUko thAya tyAM sudhI kare pachI te zaMkhabhamathI aradha bhAge trikaTu, tathA hiMga, vachanAga levA ane pAra tathA gaMdhaka eo bhasmathI cothe bhAge laI pAra gaMdhakanI kAjaLa karI sarvane ekatra chuTI tenI beranA ThaLIA jevaDI goLIo karavI. A zaMkhavaTI nA sevanathI kSaya, saMgrahaNa, hRdaya-paDakhAnuM zaLa ane anya peTapIDAo nAza thAya che. ga ciMtAmaNi, athavA dazamULa, kacAM, saMkhAvaLI, kacerI, khareTImaLa, gajapIpara, aMghADe, pIparAmULa, citra, bhAragI, ane prAkara mULa esavALAM 8.8 lAbhAra levAM. tathA ja, telA For Private And Personal Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 90 ) amRtasAgara. (taraMga - ' . 156 ane cekhI vagara cUelI moTI haraDe 100 laI ukta auSadhone pANI tolA 1270 mAM nAkhI ukALI tathA haraDe paNa AkhI ne AkhI ukALI jyAre cothA bhAganuM pANI baLatAM bAkI rahe tyAre nIce utArI haraDene kahADI laI kavAthane vastragALa karI haraDenA DIlIA kahADI nAkhI pachI june goLa 400 tela laI tenI ukta kavAtha sAthe cAsaNuM karI temAM te haraDene nAkhI gAyanuM ghI 16 talA tathA 16 talA tela ane 14 telA pIparanuM cUrNa ane ThaMDA thaye 15helA madha meLavI temAMthI nitya prabhAtakALe 3 lAbhAra avaleha ane be haraDe sevana kare te kSaya, zeSa, udharasa, zvAsa, heDakI, viSamajvara, saMgrahaNI, aza, droga, ane rUci ane pInasa eTalA rogono nAza kare che tathA bhUkhane vadhAre che, kone zuddha kare che ane zarIrane puSTa kare che tathA vaLIyAM paLIyAne nAza kare che. A agastiharItakI kahevAya che. carakasaMhitA. athavA "araDUsAne rasa tolA 400 lai tene maMda egni dvArA kavAtha kare, cothA bhAgane rahe tyAre gALI laI temAM 400 telA goLa nAkhI cAsaNI karI taiyAra thaye ra4 telA talanuM tela, 24 talA gAyanuM dhI, 100 moTI haraDenuM cUrNa, pIpara, pIparAmULa, cavaka, marI, puSkaramULa, citraka ane suMTha e babe TaMka bhAra laI cUkSma cUrNa karI cAsaNI saMgAthe eka chava karI temAMthI 3 tolAbhAra niraMtara khAya te ni kSayane kSaya thAya che ane araza, udharasa, svarabhaMga, seje. amlapitta, pAMDuroga, agninI maMdatA, udaravyAdhi tathA napupakatA eTalA rogone nAza kare che, A vAsAvalahu kahevAya che ema carakamuninuM kahevuM che." kSaya rogInA sevyAsevya, halakuM bhojana, unA pANIthI nhAvuM, sAThIcokhA, ghaunA banAvelA halakA padArtho, javanAM mULa, maga, kaLatha, haraNanuM mAMsa, bakarInuM dudha, ghI, mIThuM dADima, AmaLAM, zuddha zilAjIta ane tAlisAdi cUrNa vagere yogya sevana karavAM sadA hitakArI che. divase nidrA, rAtre ujAgare, kAcAM, bhAre ane ThaMDAM anna, khaTAsa, mithuna, dhUmrapAna, (bIDI calama vagere pIvI) krodha, mahenata, taDake, ghaNI ThaMDI havA, reca, ghaNuM garama padAduSTa havA, vAsI bhajana, Akara reca tathA ulaTI vagerenI auSadhIoe sevavA lAyaka nathI. rAjaroga, maMdAgni, udharasa, zvAsa ane arUci e pAMcane nikaTano saMbaMdha che-mitratAe arthata eka ekane sahAyatA karanAra che mATe pUrNa sAcatI rAkhI teone saMbaMdha na thavA devA kALajI rAkhavI. iti rAjagotyati lakSaNa vana saMpUrNa udharasano adhikAra udharasanAM nidAna, saMprApti, sAmAnya lakSaNa tathA saMkhyA. moDAmAM dhumADA tathA dhaLanA javAthI, ghaNI kasaratanA karavAthI, lukhAM kupa bejane nA sevanathI, mUtra-maLa-chiMka vagerenA vegane aTakAvavAthI, cIkaTAza tathA mULA upara pANuMpIvAthI, 'duSTa thayela prANavAyu udAnanI sAthe maLI pharelA kAMsAnA paNa nA zabda For Private And Personal Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMcame ) udharasa prakaraNa, ( 9 ) - - je zabda karI dhImethI mukhanI vATe bahAra nIkaLe che te kAsa-khAMsI-khokhalA-udharasa khAsa vagere nAmathI oLakhAya che. tenA pAMca prakAra che eTale vAyu, kapha, pittane, mAlAgavAno ane kSayane ema pAMca jAta che. ane te pahelAthI bIje, bIjAthI trIje, trI jAthI cothe ane cothAthI pAMcama ema ekaekathI adhika adhika baLavAna tathA bhayakArI che. udharasanuM pUrva svarUpa. jyAre udharasa thavAnI hoya che tyAre gaLAmAM tathA mohaDAmAM kAMTA paDI jAya che gaLAmAM caLa Ave che ane bhojana karatAM gaLAmAM dukhAvo thAya che. udharasanAM lakSaNo. chAtimAM, kAnanA maLamAM kiMvA lamaNAmAM, mAthAmAM, peTamAM tathA paDakhAmAM zaLasaNakA Ave, he utarI jAya, baLa, parAkrama tathA svara kSINa thaI jAya, udharasa AvatI vakhate gaLAmAM pIDA, sukI udharasa ane khAkharo zabda thAya te jANavuM ke vAyunI udharasa che. je chAtimAM baLatarA, tAva, mukhamAMthI amInuM sukavuM, mehaDAmAM phikAza, vaSA, zarIra pILuM ane kaDavI ulaTI thAya te jANavuM ke pittanI udharasa che. je kaphathI he lapAyeluM rahe, mAthuM dukhe, bhojanamAM arUci, zarIra bhAre, kaMThamAM caLa, kAnA baDakhA thuMke te jANavuM ke kaphanI udharasa che. je sukI udharasa AvI pachI lohInA baDakhA paDe, kaMThamAM ghaNe dukhAvachAtimAM tIkSNa se bheMkAtI hoya tevI vedanA, chAtimAM hAtha aDADatAM sahevAya nahIM, tAva, zvAsa, tuSA, kabUtara je khokharo sAda, ane sAMdhAomAM pIDA thAya te jANavuM ke chAtImAM kSatacAMdI paDavAthI udharasa thaI che. viSama bhojanathI, ahita bhajanathI, ati maithunathI, mUtrAdinA vegane rokavAthI, atyaMta dayA upajavAthI, ane atyaMta zeka karavAthI, mANasone jaThaDA ibagaDI jatAM pitta thaelA traNe de. zarIrane kSaya karI nAkhe tevI kSayanI udharasa thAya che. zarIramAM zaLa, javara, meha, indriyanI tINatA, sukI udharasa, dubaLa, zarIramAMthI lehI tathA mAMsane nAza ane parU jevuM thuMke te jANavuM ke kSayathI udharasa thaI che. udharasanuM sAdhyAsAdhyapaNuM. kSata ane kSayanI udharasa je kSINa thayelA manuSyane thaI hoya tenI tathA vRddha mANasanI te udharasa asAdhdha samajavI ane baLavAnane jo e bemAMthI keIpaNa udharasa thaI hoya te kaSTasAdhya vA sAdhya gaNAya che, mATe paththo vaDe kALakSepa karAvI yatna karavAM. upAya. - lavIMga, marI tathA baheDAnI chAla eone barAbara laI e traNanI barobara erasAra laI jhINuM vATI bAvaLanI chAlanA kavAthamAM lUMTI ratI ra bhAranI goLIo vALI gaLI 1-2 athavA 3 goLI niraMtara yogya samaye sevana kare te 7 divasamAM nizca udharasa maTe che ema lalIbarAjanuM A lavIMgAdi goLI mATe kahevuM che. athavA bharI TAMka 1, For Private And Personal Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( hara ) amRtasAgara, (taraMga pIpara TAMka 2, dAminAM beDa TAMka 4, geLa telA jA ane javakhAra TAMka : ene jhINuM vATI caNA jevaDI goLIo vALI gALI 2 tathA 4 niraMtara sUtI veLAe mahema rAkhe te udharasa jAya che. athavA pIpara, puSkaramULa. haraDadaLa, suMTha, kacUra ane motha eonuM vastragALa cUrNa karI samAna goLamAM gALI 3 ratI pramANe karavI. temAMthI goLI 1-2-3 khAya te dama ane udharasa maTe che. vaidyarahasya. athavA "suThane kavAtha pIvAthI. athavA AdAne rasa madha meLavI pIvAthI, athavA rIMgaNI, gagaLo, suMTha ane puSkaramULa tathA araDUse eo samAna laI kavAtha karI pIvAthI udharasa jAya che. A muddAdikavAtha kahevAya che." athavA beThIrIMgaNIone bhasADamAM bhArI baphAyA pachI tene rasa nIcavI laI temAM pIparanA cUrNane prativAsa daI niraMtara pIvAthI turata udharasa tathA zvAsa maTe che. athavA haraDenI chAla, pIpara, suMTha ane marI eonuM vastragALa cUrNa karI geLamAM geLIvALI gaLI 1-2 tathA 3 niraMtara khAya to udharasa jAya che. ane agniteja thAya che. athavA suMTha, marI, pIpara, atisa, cavaka, tAlIsapatra, citraka, jIruM ane kekama e sarva 1-1 tole tathA taja, tamAlapatra ane nAgakesara e. - tela laI teonuM vastragALa cUrNa karI ra0 lA goLamAM ekatra karI 1 tolA bhAre pramANanI goLIo vALI goLI 1 prabhAte khAya te tamAma udharasa, pInasa, arUci, svarabhaMga tathA zvAsa maTe che. athavA lavIMga, pIpara, jAyaphaLa, eTalAM 1-1 lo ane marI 2 tela tathA suMTha 16 talA e sarvanI barAbara sAkara laI sarvanuM vastragALa cUrNa karI TAMka 2 pANI sAthe sevana kare te udharasa, javara, prameha, arUci, dhAsa, maMdAgni ane saMgrahaNI tathA gaLAno nAza kare che. A lavIMgAdi cUrNa kahevAya che. athavA zuddha hiMgaLAka, marI, motha, kaNa ane zuddha vachanAga eone jhINuM vATI bIrInA rasamAM ghuMTI maga jevaDI goLIo vALavI. AdAnA rasamAM goLI 1 niraMtara sevana kare te udharasa ane zvAsa maTe che. athavA marI, motha, upaleTa, vaja ane zuddha vachanAga eone barAbara laI cUrNa karI AdAnA rasa saMgAthe khUba ghuMTI maga jevaDI goLIo vALI goLI 1 niraMtara sevana kare te udharasa, zaLa. kaphanA roga, suvA roga ane saMgrahaNa eTalA roga nAza pAme che. A kAsakesarIrasa kahevAya che. athavA pAro 1 bhAga, gaMdhaka 2 bhAga, pIpara 3 bhAga, haraDedaLa 4 bhAga, baheDAnI chAla pa bAga, araDa 6 bhAga ane nAraMgI bhAga ane e sarvanI barAbara besAra lai sarvane jhINavaTI bAvaLanI chAlanA kathana 21 puTa daI ghuMTI geLIo caNA jevaDI vALI bhadha saMgAthe gaLI 1 khAya te udharasa, zvAsa, kSaya, heDakI vagere sarva nAza pAme che. A kAsakartarI guTikA kahevAya che. athavA barAsa bA telo, kasturI be tolo tathA lavIMga ra telA, marI, pIpara, baheDAnI chAla ane pAnanI jaDa e babe tolA tathA dADimanAM chaDI 4 tela laI e sarvanI barAbara besAra nAkhI eonuM vastragALa cUrNa karI pANImAM ghuTI maga jevaDI goLIo vALI gaLI 1 niraMtara mukhamAM rAkhe te udharasa maTe che. A karparAdi guTikA kahevAya che. vaidyarahasya. athavA AkaDAnAM phulamAMnI cekaDI ane tenA barobara marI e baMnene ghuMTI mArI pramANa goLIo vALI gaLI 1 niraMtara khAya te udharasa maTe che. athavA AkaDAnA phulamAMnI cokaDI ane lavIMga samAna bhAge laI chuTI gALI ratI jevaDI vALI 1 goLI niraMtara khAya te udharasa maTe che. rUdradatta. athavA bhIMbaNInAM pAMce aMga For Private And Personal Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMcame, ) udharasa prakaraNa (mULa, DALa, patra, phula ane phaLa) telA 400 bhAra tathA haraDe lA 100 eene eka vAsaNamAM 124 talA bAra pANImAM nAkhI ukALavAM, baLatAM baLatAM cothA bhAganuM pANI rahe tyAre nIce utArI vastragALa karI haraDeomAMhethI DIlIA kahADI vATI traNa varSa jUno goLa tAlA 400 lai te vastragALa karelA kavAthamAMne vATelI haraDenuM ka6 vAkhI cAsaNI karI nIce utArI pachI suMTha, marI, pIpara, eLacI, taja, tamAlapatra ane nAgakesara eTalAM 4-jetalA levAM eonuM sama cUrNa karI ukta cAsaNImAM nAMkhI halAvI eka jIva thaye tathA pAka De thayA pachI 24 talA madha nAMkhI halAvI avalehana vidhi pramANe taiyAra karI khAnAra manuSyanA vaya, agni, baLa, deza ane kALane anusarI gya mAtrAe (4 telA bhAra) niraMtara sevana kare te sarva prakAranI udharasa, zvAsa, pInasa ane agyArarUpa sahita bhayaMkara roga eono nAza thAya che. A bhUguharItakI kahevAya che. ane thavA bhorIMgaNa telA 400 laI tene 1024 tela bhAre pANImAM nAkhI kavAtha karatAM cothA bhAganuM pANI bAkI rahe tyAre agni uparathI nIce utArI gALI laI temAM cUrNa rUpe gaLe, cavaka, citra, suMTha, matha, kAkaDAzagI, marI, pIpara, dhamAse, bhAraMgI, rAsnA ane kacUro eTalAM 4-4 talA bhAra nAMkhavA ane sAkara telA 8, dhI telA kara tathA tela telA 3ra e sarva ukta kAthamAM nAkhI pakAvI zIrAje ghaTa karI nIce utArI le. ThaMDe thayA pachI temAM madha tela 32, vaMzalocana tela 8, ane pIpara telA 16 nAkhI ekava karI pachI, tene suMdara cIkaNuM cInAI mATInA vAsaNa (bara ) mAM bharI rAkhavo. emAMthI niraMtara prabhAte 8 telA bhAra pUrvAparano vicAra karI sevana kare te sarva prakAranI udharasa nAza pAme che. tathA heDakI zvAsa vagerene paNa saMpUrNa rIte maTADe che. A kaTakAryAvaleha kahevAya che. ema bhAvamizranuM kahevuM che. athavA arasAnA kavAthamAM madha nAkhI pIe te udharasa jAya. athavA AkaDAnAM pAMdaDAM, maNazIla, suMTha, marI ane pIpara e saghaLAM samAna laI tene khAMDI gaDAku banAvI hAkAmAM mukI pIvAthI niche udharasa jAya che. athavA zuddha pAre, zuddha gaMdhaka, zuddha higaLaka, zuddha vachanAga, suMTha, marI ane pIpara eo samAna laI pArA gaMdhakanI kAjaLa karI vachanAga, marI bhegAM vA TI anya evadhenuM cUrNa karI bIjerAnA rasanA puTa 3 daI kharala karI aradha ratI pramANanI goLIo vALI. yogya pramANuthI goLI divasa 10 sudhI khAya te udharasa, kSaya, saMgrahaNI, saMnnipAta ane mRgI eTalA rogone nAza thAya che. Ane AnaMdabharavarasa kahe che. udharasa rogInA pathyApathya. sAThIkhA , maga, aDada, ghauM, kaLatha, kAcAmaLA, bakarInuM dudha ghI, kuNAM vRtAka - saNa, suMTha, marI, pIpara, madha, Adu ane unuM pANI tathA AnaMdabharavAdi ra sevA karavA pathya che. divase suvuM, dudha, dahiM, chAza, ThaMDu pANI, vAsI bhojana, daLeluM anna, khIra, dhamAMDe taDako, tela, khaTAsa, athANAM, zrama, yuddha, ciMtA, bhAre tathA sukuM anna, ati bolavuM , ne miththA AhAra vihArAdi kumadhya che. udhane adhikAra saMpUrNa For Private And Personal Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 4 ) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara. heDakIno adhikAra. heDakInuM nidAna, saMprApti tathA sakhyA. garama, vAyaDA, bhAre, lukhA, ThaMDA ane jhADA baMdha karanArA padArthe sevana karAvAthI, TADhA pANIe nhAvAthI, raja, dhUmADA, pavana vagere mukhamAM javAthI, mahenata vALAM kAme karavAthI, kasarata karavAthI, videinA vegene aTakAvavAthI ane khedanA karavAthI--heDakI, zvA sa tathA udharasa thAya che. te heDakI pAMca prakAranI che. eTale annA, yamalA, kSudrA, gabhIrA ane mahatI evI heDakInI pAMca jAta che. ( taraMga heDakInuM sAmAnya svarUpa. vAyu kupita thai ane paDakhAM ane AMtaraDAne vyathA karImukhe hik hik evA zabda karatA udAna sahita prANavAyu uMcI gati kare che ane kaMphe anusarAyalo thai prANInA prANane nAza kare che te hikkA-heDakI-hIcakI vagere nAmeAthI eLakhAya che, heDakInuM pUrva svarUpa. kaMThe tathA chAti bhAre, vAyunA lIdhe tUrU mAha u thAya ane A caDhe tyAre jANavuM ke e heDakI roga thavAnA saMmAcAra che. heDakInAM lakSaNA. ghaNuM khAvAthI tathA ghaNuM pANI pIvAthI sahasA khAyalo prANavAyu uce gati karI hik hik zabda karAve te jANavu ke antajA heDakI che. ghaNIvAra pachI rahI rahIne jorathI khabhe heDakI Ave ane te vakhate mAthuM tathA DAka kAMpe che te yamalA heDakI kahevAya che. ghaNIvAre mada maMda vegathI Ave tathA kAMdha haiyAnI saMdhI sudhI gati kare che te kSudrA heDakI kahevAya che. nAbhithI bhaya Mkara rIte garjanA karatI taraza, tAva-Adi upadravAthI yukta athavA pIDA sahita aneka upadrava karatI Ave che te gabhIrA heDakI kahevAya che. For Private And Personal Use Only samasta gAtrone kaMpAvatI, sadhaLAM marmasthAnAne pIDatI aMtara rahita uparAupara Ave che te mahatI heDakI kahevAya che. heDakInuM sAdhyAsAdhyapaNuM. heDakI AvatI vakhate jenuM zarIra kaMpe, najara uMcI thai jAya, adhArAM AvAM, zarIra kSINa thai jAya, bhojanamAM arUci, ane chakA dhaNI Ave tathA gaMbhIrA ke mahutI jAtanI heDakI thai hoya te te rAgIne vaidhe tyajI devA. tathA jenA deSo vizeSa saMcayane prApta thayA hoya, anna upara dveSa, durvyaLatA, vRddhAvasthA, ati maithuna karanAra, parizramathI uSanna thayelI ane yamalA heDakImAM pralApa, meha, tAthI pIDita hoya tathA dhAtu, kriyA jenAM kSINuM thai gayAM hAya teA te heDakIrAgI nizce marI jAya che.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMcama) heDakI prakaraNa ( 5 ) heDakInA upAya. prANAyAmanA karavAthI athavA bhayakArI ciMtA, khedakArI vArtAnA kahevAthI tathA vAyu kapha ghaTe tevI vastunA khAvAthI sAMdhAraNa heDakI baMdha paDe che. tathA heDakIthI ke zvAsathI Atura thaelAne telanuM mardana, zeka, svedana kriyA ane ulaTI tathA reca Apavo e ati uttama che. paNa durbaLa hoya to tene zamana ApavuM eja uttama che. athavA zarIra upara ekadama ThaMDu pANI chAMTavuM, vicitra AzcaryakAraka vAta kahevI kivA ekadama tene tiraskAranAM vacano kahevA jethI heDakI zame che. athavA suMTha sahita pakAveluM bakarInuM dudha pIvAthI heDakI baMdha thAya che. athavA bIrAnA rasamAM javane sAtha ane siMdhAlUNa meLavI sevana kare te heDakI maTe che. athavA suMTha, pIpara tathA AMbaLAnuM cUrNa madha saMgAthe cATavuM athavA mAkhInI haghAra dudhamAM lasoTI nAsa levo. athavA geLa tathA suMThane pANImAM ghuMTI nAsa levo. athavA DAbhanA mULanA rasamAM madha meLavI cATavuM. athavA morapIchAnI rAkha madhamAM cATavI. athavA bIjerAne rasa siMdhAlUNu sAthe meLavI khAva, athavA kumArapAThane rasamAM suMTha meLavIne khAvI. athavA puSkaramULa, javakhAra ane bharI samAna bhAge laI cUrNa karI TAMka 2 unA pANI sAthe pIvAthI. athavA haLadara ane anya Dadane aMgArA upara mukI ke hekAmAM ghAlI tene dhUmADo sevana kare te bhayaMkara heDakI paNa nAza pAme che. vighavinoda. athavA saNanI chAlanuM cUrNa hekAmAM ghAlI pIvAthI athavA suMTha, marI, pIpara, javA, kAyaphaLa, kaloMjI jIruM, puSkaramULa ane kAkaDAzagI e saghaLAM samAna bhAge laI cUrNa karI madha saMgAthe TAMka 2 cATavAthI heDakI, zvAsa ane udharasa nAza pAme che. athavA reNuka bIja ane pIpara e be, TAMka TAMka laI hIMga sAthe kavAtha karI pIvAthI athavA azALIo TAMka 10 laI AThagaNuM pANImAM nAkhI khUba narama thAya tyAre ceLI vastrathI pANI gALI vAraMvAra cAra telA bhAra pIe kivA teno kavAtha karI pIe te ativegathI pIDA karatI heDakIne avazya turata nAza kare che. A caMdrazurarasa kahevAya che. vaigharahasya. athavA jeThImadha TAMka 1 madha sAthe cATe te heDakI jAya che, athavA pIpara TAMka 1 sAkara sAthe phAkavI. athavA dudhamAM ghI nAkhI unuM unuM pIe te heDakI maTe che ema suzratanuM kahevuM che. athavA bIjorAne rasa, madha, saMcaLa meLavI pIvAthI nize heDakI jAya che, vaidyaratna. "athavA koThane rasa ke AmaLAno rasa madha saMgAthe pIvAthI heDakI tathA zvAsa maTe che. ema kAzinAtha paddhati athavA eLacI 1 bhAga, taja 2 bhAga, nAgakesara 3 bhAga, marI 4 bhAga pIpara 5 bhAga, ane suMTha 6 bhAga laI sUkSma vATI dhImAM karavI e sarvanA babara sAkara meLavI TAMka ra bhAra pANI saMgAthe phAke te heDakI, ajIrNa, udaravyAdhi, araza, zvAsa ane udharasa eTalA rogo nAza thAya che. A elAdi cUrNa kahevAya che. vRda. iti heDakIne adhikAra saMpUrNa For Private And Personal Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara. (taraMga - - zvAsano adhikAra zvAsanuM nidAna tathA saMkhyA. je vastuo khAvAthI ke je kAraNathI heDakI thAya che teja kAraNathI zvArA paNa utpanna thAya che. e bhayaMkara vyAdhinA 5 prakAra che. mahApAsa 1, urdazvAsa 2, chinnazvAsa 3, tamakazvAsa 4, ane kSudrAsa 5, e pAMca bheda che. zvAsanuM parvarUpa chAtimAM pIDA, zaLa, Aphare, peTanuM sajaDa thavuM, maLa-mUtranuM aTakavuM, mukhamAM virasapaNuM ane lamaNAmAM dukhAvo thAya tyAre zvAsa roga thaze ema samajavuM. zvAsa roganuM svarUpa. sarva zarIramAM pharato je vAyu te kaphathI maLI jaI sarva nasene roke che tethI te vAyu pharI zakatA nathI tethI zvAsa roga utpanna thAya che. pAMce zvAsanAM pRthaka pRthaka lakSaNa. je mANasa dukhavaDe uce cAlatA meTA zabdavALA zvAsa lIdhA kare, AkarelA masta baLadanI paDa uMcA avAjathI niratara hAMphayA kare, sanA tathA jJAna naSTa thaI jAya ane AMkhe bhramaNa karyA kare, zvAsa letAM huM phATeluM rahe, maLamUtra-rokAI jAya, bolya javAya nahIM, dIna thaI jAya tathA zvAsanI dhvanI vegaLethI saMbhaLAya tyAre samajavuM ke mahudhAsa nAmano zvAsa thaela che. je manuSya bahu uMco zvAsa lIdhA kare che, paNa nIce zvAsa mUkI zakAtuM nathI, mu. ane zirAo kaphathI gherAI javAne lIdhe kupita thayelA vAyuthI bhAre pIDA thAya; draSTi uca: rahe, tathA bhamyA kare, mUrchA thaI Ave ane glAni pAmatAM rogInA jIvitane saMza rahe tene urdUdhAsa jANo. - zarIranA pAMce pavanathI pIDAtA zvAsa suTato le, athavA zvAsa na paNa laI zake tathA zarIranAM marmasthAnanuM chedana thavA jevI asahya pIDA thAya. Aphare, prasveda, mUccha, mUtrAzayanI baLatarA, tathA netra khullAM, zvAsa letAM netra lAla ane Asu sahita hAya. zakti rahita, cittamAM uga, bakavA ane maheDu sukAI jAya tathA zarIrane varNa viparIta thaI jAya te te chinnadhAsa jANa. (asAdhya che. ) zarIra pavana ulaTa karI nasene rokI de che, tyAre garadana ane mAthAne pakaDI kaphane prakaTa kare che, tethI te kapha kaMThamAM AvI ghara ghara zabda bolyA kare che, zvAsanA vegathI glAni prApta thAya che. te kAraNathI agni rokAI mehane prApta kare che, baDakhe paDatI vakhate du:kha pAme che. kapha paDyA pachI thoDIvAra sukha thAya che ane ThIka rIte bolAya che, kaMThamAM vyathA thAya che, suve che te zvAsanI pIDAthI nidrA AvavA pAmatI nathI. besI rahe te cena paDe che. garama vastu-garama havA sArI lAge che. AMkho upara seja. pALa For Private And Personal Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMcame.) ya prakaraNa, ( 7 ) mAM parasevAnA metiyA, mahe sukAya, dhamaNanI peThe zvAsa le che, varSathI, ThaMDI havAthI tathA mIThI vastuthI vyAdhi vadhe che, ane zarIra zvAsa letI vakhata DelAvyA kare te jANavuM ke tamadhAsa che. eja zvAsa tAva mUchAe karI sahita hoya to tene prAmaka zvAsa kahe che. ane lukhI vastunA khAvAthI, kheda karavAthI, koThAmAM pavana uce gati karate zuddha zvAsane prakaTa kare che, paNa te prathamanA cAra zvAsanI paDe atyaMta du:khI, aMgamAM vyathA, khAna pAnanI rokANa, idri ke gAne duHkha dete nathI tethI te suvAsa jANa. zvAsonuM sAdhyA sAdhyapaNuM pAMca zvAse paikI sudrazvAsa sukhasAdhya che, tamaka kaSTasAdhya che, paNa durbaLa mANasane thaye hoya te asAdhya che. mahAzvAsa, uddhezvAsa ane chinnazvAsa e asAdhya che, mATe teonA upacAra na karavA ane karavA te yazanI icchA cheDI devI; kemake zvAsa ane heDakI turata prANane lenArAM che. zvAsa roganA upAya. zvAsathI ke heDakIthI pIDAtA manuSyane ghaNuM karIne mIThAmAM tela meLavI tene sehevAtA sahevAte zeka kare jethI kapha luTe che ane zvAsa heTho bese che, tathA pavana zAMta thAya che. jyAre zekathI parasevo thAya tyAre AdAno rasa ane madha pAvuM jethI udharasa, zvAsa, saLIkhama tathA kaphano nAza thAya che. athavA AdAne rasa zera bhA, suMTha navaTAMka, baheDAnI chAla navaTAMka, bakarInuM mUtra zera 2 e sarvane unAM karI ghaTa thaye nIce utArI pachI madha zera mA meLavavuM. temAMthI TAMka 1 bhAra sevana kare te udharasa tathA zvAsa maTe che. athavA dazamULa, kacUra, rastA, pIpara, ativiSa, eraMDAnAM mULa, kAkaDAzagI, bhoMAmaLI, bhAraMgI, gaLo, suMTha ane citro eothI vidhi pramANe taiyAra karelI yavAgU athavA kvAtha pIvAmAM Ave to zvAsa, chAtino dukhAvo, paDakhAnuM zaLa, heDakI ane udharasa eTalA roga nAza thAya che. athavA bhUrA kALAnuM mULa laI tenuM cUrNa karI TAMka 1 unA pANI saMgAthe phAke te zvAsa tathA udharasa nizca maTe che. athavA haLadara, marI, prAkha, pIpara, rAsnA, kare eone samAna laI cUrNa karI DhAMka 1 geLa ane sarasIAmAM meLavI cATe to zvAsa roga nidgha maTe che. athavA bhAraMgI 100 bhAga, dazamULa 100 bhAga, ane 100 haraDe laI ene cAragaNA pANImAM nAkhI ukALavAM, jyAre cothA bhAganuM pANuM rahe tyAre tene vastragALa karI laI haraDane kAhArI laI temAM 400 tolA goLa ane pakAvelI haraDe nAkhI pharI agni upara caDhAvI maMdAgnivaDe pakAva, jyAre zIrA je ghaTa thAya tyAre nIce utArI ThaDa karI 24 telA madha nAkhI pachI suMTha, marI, pIpara, taja, tamAlapatra, ane elacI e saghaLAM 4-4 tela ane javakhAra 2 talA laI e sarvanuM sUkSma cUrNa karI cAsaNImAM meLavI eka jIva karI suMdara pAtramAM bharI rAkhavuM. pachI temAMthI 1 haraDe ane telA ra bhAra A avaleha sevana kare te mahAdArUzvAsa, pAMca prakAranI udharasa, a 1 caraka kahe che ke-zvAsanA vegane lIdhe tamazvAsaregI ceSTA vagarane thaI jAya che, paNa jajaTato kahe che ke-te mANasane zvAsana rekAI jAya che. tamaka zvAsavALAne paNa vastunI IcchA thAya che tethI siddha thAya che ke tame dhAsa vAyuthI tathA kaphathI utpanna thAya che. For Private And Personal Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 8 ) amRtasAgara, " (taraMga rA, arUci, goLa, atisAra, tathA kSayano nAza kare che. svara vaNane suzobhita kare che ane jaTharAgnine pradipta kare che. A bhAgIguDa kahevAya che. bhAvaprakAza athavA zuddhapAre, gaMdhaka, vachanAga, TaMkaNa tathA maNazIla e pratyeka ekaeka TAMka levAM. marI ATha TAMka laI uparanA padArthone kharalamAM yathAvidhIe khela karatAM aneka marI nAkhatA javuM ane kharala karatA javuM. pachI trikaTu i TAMka bhAra temAM nAkhI sarvane ekatra sArI peThe ghuTI sIsImAM bharI levo. A rasa 1 ratI bAra nAgaravelanA pAnamAM sevana kare te sunipAta, mUcha, sarva prakAranA zvAsa ane vAIne nAza kare che tathA sannipAtamAM je bebhAna hoya tene A rasane nAsa de. A dhAsakuThAra rasa kahevAya che. vigharahasya, athavA zuddha pAro 1 bhAga, ane nA bhAga zuddhagaMdhaka laI kuvArapAThAnA rasa saMgAthe 1 pahora ghuMTI pArAgadhakathI bamaNAM zuddha tAMbAnAM kaTakavedha patarAM laI ghuMTelI mAtrA tenA upara copaDIne trAMbAnI dAbaDImAM ghAlI vALukA yaMtramAM 1 divasa lagI pakAvI siddhakarI. pachI temAMthI tI ra bhAra gadhaka, marI ane dhI saMgAthe sUryodaya veLAe sevana kare te zvAsa maTe che. A suryAvarta rasa kahevAya che. vidharahasya. athavA kAkaDAzagI, suMTha, marI, pIpara, triphaLAM, pAMcalUNa, pukaramULa, kALAmarI, bhoMrIMgaNI, bhAraMgI ane jaTAmAMsI eone samAna telathI laI cUrNa karI TAMka 2 bhAra, unA pANI sAthe khAya to zvAsa roga maTe che. cakradatta, athavA pIpara, puSkaramULa, haraDenI chAla, suMTha, kacUra ane kamaLakAkaDIne magaja eone samAna laI cUrNa karI cUrNa bAbara geLa meLavI caNA pramANa goLIo bAMdhI gaLI 1-2 athavA 3 niraMtara khAya te zvAsa maTe che." athavA zuddhapAro, zuddhagaMdhaka, zuddhagajavela bhasma, suMTha, marI, pIpara, tamAlapatra, nAgakesara, motha, vAvaDIMga, nagoDa, kapila ane pIparImULa e sarva samAna laI saghaLAnuM vidhisaha cUrNa karI jaLapIpaLInA rasanA 3 puTa daI sArI peThe ghuMTI tenI caNA jevaDI goLIo vALI nitya gaLI 1 khAya te zvAsa, araza, bhagaMdara, chAtImAnuM zaLa, paDakhAnuM zaLa, saMgrahaNI, peTanA roga, ane prameha eTalA rogane nAza kare che. A mahodadhirasa kahevAya che. sarvasaMgraha, athavA zuddha pAro, zuddhagaMdhaka, zuddha lohabhasma, phulAvelo TaMkaNa, rAsnA, vAvaDIMga, triphaLAM, devadAra, trikaTu, gaLe, kamaLakAkaDInA gaLA ane zuddha vachanAga, e sarva barAbara bhAge laI pAra gaMdhakanI kAjaLa karI bIjAM auSadho nuM cUrNa karI ekaThAM chuTI madha sAthe ratI 3 bhAranI geLIo vALI gaLI 1 egya anupAna sA the sevana kare te zvAsa ane khAMsI jAya che. A amRtArNava rasa kahevAya che. vidyarahasya. athavA zuddhapAze tathA zuddha gaMdhaka e be barAbara laI teonI kAjaLa karI tAMdaLajAnA rasamAM 5 divasa sudhI ghurI vaju mUsamAM mUkI vALukAyaMtra dvArA 1 divasa lagI pakAvI pachI be heira dazamULanA kATAmAM ghuMTI temAMthI ratI 2 nAgaravelanA pAna saMgAthe khAya te zvAsa tathA heDakI nAza pAme che, A meghADaMbara rasa kahevAya che. rUdradatta, 1 suMdara kALI mATInI 5khatI hAMdhinA madhya bhAgamAM je auSadha bhareluM pAtra hoya te rAkhIhAMzinA gaLA sudhI cokhI reta bharI prayogamAM lakhyA pramANe agni Apo tene vAlukAyaMtra kahe che. * 2 suMTha, kALAM marI ane lIMDIpIpara e vastuo trikaTu, vyaSaNa,trigaDu ane vyApAdi saMjJAthI oLakhAya che. 3 pAre ane gaMdhaka bane bheLAM rapohora sudhI kharalamAM akhaMDapaNe dhuTe tene pArA tAdhakanI kALa kahe che. keTalAka prakAre pAre { lAga ane gaMdhaka be bhAga levAnuM kahe che tathA keTalAka sama- bhAga lakhe che; paraMtu sa6 vedhAna kema thagya lAge tema karavuM'. bhA, ke, For Private And Personal Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chaThTho) svarabhaMga prakaraNa ( 9 ) zvAsa rogIne sevyAsevya. raca, ulaTI, divase suvuM, cokhA, kaLatha, bakarInuM ghI, dArU, turIyuM, kAcuMvRtAka, lasaNa, gAyanuM mUla, tAMdaLajo, unuM pANI, zeka ane dhUmrapAna eTalAM patha che. tathA khape tene sasalAnuM, tetaranuM ane lavAnuM mAMsa hitakArI che. pUrva dizAne pavana, bakarInuM dudha, duSTa pANI, rAI ane kaMdamULa vagere kupathya che. Iti zvAsane adhikAra saMpUrNa Iti zrI manmahArAjA dhirAja rAjarAjedra zrI savAI pratApasiMhajI viracita amRtasAgara nAmA pranthaviSe rakatapitta, kSaya, heDakI ane zvAsa, roganI utpatti lakSaNa tathA yatna nirUpaNa nAmA pAMcame taraMga saMpUrNa taraMga che. virabheda acaka chadivaLI, mUracha bhrama udhaja ghena maLI, adhikAraja sAta kahe vigate, rasamA sutaraMga viSe sarite. svarabhaMga-sAda pheraphAra thavAno adhikAra ---- --- svarabhedanAM nidAna tathA saMkhyA. vizeSa tANIne bolavAthI, uMce svare gAvAthI ke rADa pADIne laDhavAthI kiMvA UMce sAde veda-Adino pATha karavAthI, gaLA upara koIpaNa prakArano prahAra-mAra vAgavAthI ane vi-jherI padArthonA khAvAthI tathA de kupita thavAthI svarane calAvanArI nasomAM dezo sthiti pAmI svarane kharAba karI nAkhe che. ene svarabhaMga roga kahe che. tenA cha prakAra che eTale vAyu, pitta, kapha, tridoSa, zarIranA sthaLapaNAne ane kSayaroganA lIdhe thayele ema che bheda che. svarabhedanAM lakSaNo. je netra, mukha, maLa, ane mUtra kALAM jaNAya tathA TuTelo sAda nIkaLe athAt gadheDA jevA sAdathI bele te jANavuM ke vAyuthI svarabhaMga thayo che. je netra, mukha, maLa ane mUtra pILAM jaNAya ane bolavAnA vakhate gaLAmAM baLatarA thAya te jANavuM ke pittane svarabhaMga che. je niraMtara kaphathI gaLuM kAyaluM rahe, dhIme dhIme parANe belAya ane rAtrinA karatAM divase ThIka bolAya te jANavuM ke kaphane svarabhaMga che. je upara kahelA traNe denA be mizra thayA jaNAya te jANavuM ke viSa-sanipAtane svarabhaMga che. For Private And Personal Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 10 ) amRtasAgara, (taraMga-- - - - - - - - - - je bolatI vakhate moheramAMthI dhumADe nIkaLe te jANavuM ke kSayane svarabhaMga che. je gaLAmAnuM gaLAmAMja belAya-anyajananA sAMbhaLavAmAM tene zabda samajAya - hI, rahI rahIne bole, gaLAmAM avAja thAya, tRSA ghaNI lAge ane kapha ke medathI gaLuM khAyeluM rahe te jANavuM ke zarImAM meda vadhI javAthI svara bhaMga thayo che. svarabhedanuM asAdhyapaNuM. janmathI prApta thayela, kSayarogIne thayelevRddha, nibaLa-durbaLane, ane lAMbA vakhatathI thaela tathA meda-zarIra phalI javAthI ke tridepathI thaele svarabhaMga maTato ja nathI. upAya. vAyu vagerethI thaela zvAsa ane udharasane maTADavAnA je je pAchaLa upAya kahelA che te te upAya devAnI paddhatine anusarI svarabhaMganA paNa upAya karavA. athavA vAyuthI sAda bagaDela hoya te mIThuM ane telathI mizra karelA padArtho khAvA. pittathI sAda bagaDe cheya te dhI ane madha viSama pramANamAM khAvAM. athavA gaLAnuM, tALavAnuM ane avALanuM lehI kaDhAvavAthI ArAma thAya che. athavA unA pANInA pIvAthI vAyuno svarabhaMga maMTe che. athavA ghI tathA geLa meLavIne khAvAthI vAyune svarabheda maTe che. athavA unuM dudha pIvAthI pittane svarabhaMga maTe che. athavA pIpara, pIparAmULa ane marInuM cUrNa gomUtra saMgAthe pIe to kaphana svarabhaMga maTe che. athavA rIMgaNa talA 400, pIparImULa telA 200, citrakalA 100 ane dazamULa telA 100, eTalA padArthone 2048 tolA pANImAM nAkhI ukALavAM, ukaLatAM ukaLatAM jyAre AThamA bhAganuM pANI bAkI rahe tyAre nIce utArI kapaDAthI gALI kahADavuM. te pANIne aradhA bhAge jUno-traNa varSano goLa nAkhI karI agni upara caDhAvI mAvA jevo thAya tyAre nIce utArI temAM batrIza tolA triAta, 4 telA marI, eonuM cUrNa ane madha telA 16 nAkhI halAvI ekachava karI avaleha taiyAra karo. temAMthI deza, kALa, vaya, agni ane rogInA roganuM baLa nihALI gya mAtrAe Ape te udharasa, zvAsa, maMdAgni, gaLo, prameha, gaLAnA roga, jhADAnA vegane aTakAvavAthI peTamAM thaelo Apharo, mUtrakRccha, gAMThonA roga, ane rasaLI vagerene nAza kare che. A nididhikAvaleha kahevAya che. ema bhAvamizranuM kahevuM che. athavA beDIajame, haLadara, citrakamULa, javakhAra ane AmaLAM eTalAM auSadho barAbara bhAge laI vastragALa cUrNa karI TAMka 2 bhAra dhI madhanA sege cATe te yaMkara svarabhaMga paNa nAza pAme che. athavA haraDenI bala, suMTha ane pIpara eonuM cUrNa karI unA pANI saMgAthe sevana kare te kSayano svarabaMga maTe che. vaiidyavida, athavA "beheDAnI chAla, pIpara, siMdhAlaNa ane AmaLAM eonuM cUrNa gAyanI suMdara choza saMgAthe ke svaccha gaumUtra saMgAthe pIe te svarabheda maTe che. vRda. athavA jAyaphaLa, pIpara, nIla ane bIjA puSpanA kesarA ene sUkSma vATI madhamAM cATe te svarabhaMga maTe che ane svara ghaNeja suMdara thAya che. A jAyaphaLa avaleha kahevAya che. sarvasaMgraha, athavA pAnanI jaDa (kulajana) mehaDAmAM rAkhe che svarabhaMga maTe che. athavA cavaka, amalada, suMTha, marI, pIpara, kokama (titaDIka), tAlIsapatra, jIruM, vaMzalocana, tamAlapatra, ane citrAmULa enuM vidhokata cUrNa karI tenAthI taja, tamAlapatra, ane eLI e traNavastuo vijata saMjJAthI oLakhAya che. For Private And Personal Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cha ) arUci prakaraNa, (101) - - - - - - - - - - - - - - - tramaNA jUnA geLa saMgAthe genIbanAvI mahemAM rAkhe te svarabhaMga, pInasa, kaphaga ane arUci eTalA rogo maTe che. A cavyAdicaNa kahevAya che. athavA zuddha pArAnI bhasma, lehanI bhasma, ane tAMbAnI bharama eo samAna laI bhoMrIgaNInA phaLanA rasanA 21 phaTa daI khUba ghuMTI goLIo majevaDI vALI gaLI 1 maheDAmAM rAkhI cUse te svarabhaMga jAya che ema gerakhanAthajInuM kahevuM che. athavA brAhmI, vaja, haraDedaLa, arase ane pIpara eone samAna laI cUrNa karI madha saMgAthe TAMka 2 bhAra 7 divasa sudhI sevana kare to ni svarabhaMga jAya che ane suMdara kinnara samAna svara thAya che. A brAhmAdi avaleha kahevAya che. vaidyarahasya. svarabhaMgamAM pathyApathya zvAsa tathA udharasanA adhikAramAM batAvelA pramANe ja samajyA. iti svarabhaMga ragane adhikAra saMpUrNa arUcino adhikAra arUcinA nidAna tathA saMkhyA. cathI, dhathI, methI, ati lobhathI, bhaya prApta thavAthI, vAyu-AdinA kopathI, mana glAni upajAvanArA bhojana padArthothI, kurUpa jevAthI, durgadhithI, ane ulaTI, recaAdithI bhejana upara arUci thAya che tene arecaka roga kahe che. te rAga vAyuthI,pittathI, kaphathI, tridoSathI ane zekAdinI uvaNatAthI utpanna thAya che. ema arecaka roganA pAMca bheda che. arUcinAM lakSaNa je moDuM kapAyeluM ke khATuM rahe, chAtImAM zaLa ane bhojana upara aruci thAya te jANavuM ke vAyunA prakopathI arUci thaI che. je meDuiM khATuM, garama, tIkhuM-kaDavuM, rasarahita ane durgadhavALuM hoya tathA zarIramAM dAha ane mukhamAM zeSa paDe te jANavuM ke pitta prakopathI arUci thaelI che. je maheDuM mIThuM tathA khArUM ane tAMtaNAvALuM cIkaNuM rahe bahArathI cepaDuM, bhAre, ThaMDuM ane durgaMdhavALuM thaI jAya athavA te zarIra bhAre, baMdha, zarIramAM kANe ThekANe vedanA, mehaDAmAMthI lALa paDe ane bhajanamAM arUci upaje te jANavuM ke kaka kopathI arUci thayelI che. je upara batAvelA traNe doSanAM cihe mizra jaNAya te jANavuM ke tridoSanA kepanI arUci thaI che. je peTamAM bhUkha, mehaDAmAM rasapaNe chatAM anna khAvA tarapha meDuiM anAdara batAvatuM hoya te jANavuM ke zekAdi kAraNethI arUci thai che. athavA vAyuthI arUci thaI hoya te chAtImAM zULa, pittathI thaI hoya te atyaMta baLatarA tathA agnipAse beThelA je saMtApa thAya che, kaphathI thaI hoya te mukhamAM kapha sahita cUMka Ave. tridoSathI thaI hoya te traNe dezanAM cinha ane AgaMtuka kAraNothI thai hoya to mane vyAkuLa, meha tathA nyatA thAya che. For Private And Personal Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (12) amRtasAgara, (taraMga A arUcinA aMtarbhata bhakatadveSa ane bhakatAchaMda e be bheda rahelA che tene caraka tathA suzrute te arecaka roganAja peTAmAM gaNela che paNa vRddhajano mata te e bethI jUja che. kahe che ke-"mehaDAmAM nAkhelA bhojana pada mIThA na lAge teneja arUci jANavI, paNa manathI bhajananuM ciMtavana karI, bhajanane nihALI kiMvA tene sparza karI bhojana pratye dveSa upaje che te bhaktaSa kahevAya ane dhathI, vhIkathI, premanA rodhathI, bhaktinA rokANathI je anna upara azraddhA upaje che te bhakatA kahevAya che." upAya. bhajana karatAM pahelA niraMtara AdAne siMdhAluNa lagADI tenuM sevana karavuM te te arUci, maMdAgni tathA jIbhanA virasapaNAno nAza kare che ane jIbhane tathA kaThane sApha rAkhe che. athavA madhanI saMgAthe AdAno rasa pIvo jethI arUci, udharasa ane zvAsa nAza thAya che. tathA salIkhama-kapha maTe che. athavA pAkelI mIThI AMbalInuM sAkara sahita sarabata, barapha ke ThaMDA pANI sAthe banAvI kapaDAthI gALI temAM elacI, lavIMga, marI ane barasane prativAsa dai te sarabata pIe te kiMvA te sarabatanA kegaLA je vAraMvAra moDAmAM rAkhe te arUcino nAza kare che ane pittanuM zamana kare che. A azlIkApAnaka kahevAya che. athavA zekelI rAI, zekeluM jIruM, zekelI hiMga, zekelI suMTha, siMdhAlUNa ane gAyanuM dahiM e sarvane mizrita karI eTale dahiM vinA bIjI auSadhIonuM jhINuM cUrNa karI dahImAM nAkhI vastrathI gALI lai temAMgAyanI jADI suMdara choza joIe teTalI nAkhI pIe te arUci maTe che ane jaTharAgni pradipta thAya che. athavA sArI peThe kaheluM dudha ane lugaDAmAM bAMdhIne pANI vagaranuM kareluM bhezanuM dahiM e bannene ekaThAM karI temAM joIe teTalI sAkara nAkhI chaNI kahADI, eLagI, lavIMga, barAsa ane marI eonuM jhINuM cUrNa karI temAM nAkhI pIe te tAtkALa rUci thAya che. A uttama zIkharaNa-zIkhaMDa kahevAya che. athavA dADimanA dANa tolA 8, sAkara talA 1ra, ane trisugaMdhI (taja, tamAla ane elacI) eka tela laI jhINuM cUrNa karI yogya mAtrAthI sevana kare to arUci maTe che, agnine pradipta kare che, jyara, saLIkhama tathA udharasane maTADe che ane pAcana guNavALuM che. A dADimAdi cUrNa kahevAya che. athavA lavIMga, marIcayaMkaLa, vALa, caMdana, tagara, kamaLakAkaDInA geLA, kALIjIrI, vIraNavALo, agara, nAgakesara, pIpara, suMTha, elacI, taja, citro, barAsa, jAyaphaLa ane vaMzalocana e samAna bhAge tathA teonAthI adha bhAge sAkara e sarvanuM vastragALa cUrNa karI TAMka 1 bhAra pANI sAthe sevana kare te arUci, maM gni, kSINatA, baMdhakoSa, udharasa, heDakI, kSaya-zeSa, saMgrahaNI, atisAra, prameha, tamakanAmane zvAsa, tathA gaLagraha, saLIkhama ane uraHkSata-chAtImAMnI cAMdI eTalA geno nAza kare che tathA rUci karanAra, tRpti karanAra, agnine dipAvanAra, baLa ApanAra, maithuna zaktine vadhAranAra ane videpane jItanAra che. A lavaMgAdi cUrNa kahevAya che. bhAvaprakAza, athavA varIAlI, jIruM, marI, kokama, amalada, saMcaLa, goLa, madha, bIjerAnA kesarA, taja, tamAlapatra, vaMzalocana, eLacI, dADimanA dANA ane jIrUM eTalAM auSadhe adhelA adhelA bhAra laI athavA paMcakela, marI, ajamoda, kokama, azlasa, Asagadha, ajame ane jeThavaDI e saghaLAM adhelA adhelA bhAra ane sAkara TAMka 4 laI For Private And Personal Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 3. ) ulaTI prakaraNa, jhINAM vATI DhAMka ra bhAra pANI sAthe nitya sevana kare to arUci, zvAsa, udharasa, thA, ulaTI ane raktapitta eTalA rAgono nAza kare che. A vRdelAdi cUrNa kahevAya che. sArasaMgraha, athavA javakhAra, sAjIkhAra, phulAvelo TAMka, pAMca jAtanAM lu, trikaTu, trikaLA, lohabhasma, barAsa, cavaka, citro, dADamanA dANA, kokama ane Adu e sarva barAbara lai cUrNa karI ajanAnA arkanI 3 bhAvanA daI pachI lakSunA rasanI 5 ane atretamanA rasanI ? bhAvanA dai sArI peThe dhuTI caNA jevaDI goLIo vALI te paikI-1 goLI niraMtara sevana kare teA arUci, maMdAgni, gALe, prameha, zvAsa, udharasa, ka ane achaThThuM eTalA rAgone nAza kare che. A agnikumAra rasa kahevAya che. sarvasagrahuM, " athavA manane je priya vastu hAya tenuM sevana karavAthI paNa arUci maTe che. hita arocaka AMdhakAra mAM parNa. ulaTInA adhikAra ulaTInu nidAna saprApti tathA saMkhyA. atyaMta pAtaLA padArtheAnA khAvAthI, atyaMta cIkaNI vastunA khAvAthI, suga Ave tenI apriya vastunA sevanathI, peTamAM kramionA paDavAthI, khArAM tathA samaya vinAnAM bhejanathI, durgaMdhanA AvavAthI, atyaMta utAvaLuM bhAjana karavAthI, ahita bhAjanathI, bhayathI, ugathI, ajIrNathI, AmathI, sugAMmaNA padArthenA jovAthI ke sparza karavAthI, vAta pitta ane kaphanA duSTapaNAthI, ati glAni upajAvanAra vAtenA sAMbhaLavAthI ane strIne garbha rahevAthI jameluM anna balAkAthI pAchuM uchALatAM uddagati karI mukhadrArA mhAra nIkaLe che, tene ulaTI-divAMti-okArI-vAmITa-chAMTa-pAkkuMvaLyuM vagere vagere nAme vALe roga kahe che. tenA pAMca bheda che-eTale vAyuthI, pittathI, kathA, tridoSathI ane ahita aNugamAM upAvanArA padAzanA darzana sparza sevana ane zravaNathI ulaTInuM khIja ropAya che. ulaTInu pUrvarUpa tathA sAmAnya lakSaNa, jyAre ulaTI thavAnI hoya tyAre mALa Ave che, meDikAra rokAi jAya che, mehADAmAM pANI Ave che, mAhAhu khArUM thai jAya che, peTamAM gaTAra vaLe che ane anna upara bahuja dveSa utpanna thAya che. tathA ulaTI thAya che tyAre vegathI mohADAne burI detA, zarIrane bharatA ane mukhamAMthI doDI pahoMcatA je doSa tene ulaTI kahe che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only ( 103 ) vAcuMnA sabadhathI ulaTI thavA vALAne chAtImAM, paDakhAemAM, mAthAmAM ane nAbhimAM vyathA-pIDA thAya che, mukha sukAya che, udharasa Ave che, svarabhaMga, gAtrAmAM sAthe dhrAMcAya tevuM lAgavuM ane hebakanA zabdanI prabaLatAvALu, zrI sahita, kALu, pAtaLu, tuTeluM, tarUM tathA vegavata, paNa thoDuM pAchu vame che tathA ulaTI thatAM kaSTa vadhAre paDe che. pitta saMbaMdhI ulaTIvALAne mUrcchAthI, tRSAthI, sukhAthI, mAthA; tALavAnA ane netranA saMtApaNAthI aMdhArAM tathA cakkara-phera Ave che ane uttuM harItaraJanuM, kaDavuM, dhU vratA sahu tathA dAhavALu vamana thAya che.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (108) amRtasAgara, ( taraMga kaphanA saMbaMdhI ulaTIvALo taMdrA-ghenathI, mukhanI mIThAsathI, kaphanA karavAthI, tRpti rahevAthI, nidrAthI, arUcithI, tathA bhAre paNAthI pIDAya che tathA rUMvADAM ubhAM thaI Ave che, mIThuM, jADuM, kaphavALuM, snigdha, dhaLuM ane thoDI vedanA vALuM vamana kare che. tridoSanA saMbaMdhI ulaTI vALAne zULa cAle che, annane kharAba pAka thAya che, apaco thAya che, arUci, dAha, tRSA, zeSa, ane prameha atyaMta thAya che ane khArUM, khA, nIlA raMganuM, jADuM, unuM tathA lohIvALuM vamana thAya che. AgaMtuka kAraNenA saMbaMdhI arthAt ahita padArthonA sevanathI, kaminA upadravathI, AmathI, aNagamo ApanAra-sugAmaNa padArthonA darzanAdithI ane garbhanA rahevAthI thayelI ulaTI Aga tuka kahevAya che tenAthI ukaleda ane vamana thAya che. ulaTInA upadra. ulaTIvALA rogIne udharasa, heDakI, zvAsa, javara, tRSA, cittanuM vikRtapaNuM, chAtImAM vyAdhi ane aMdhArAM Ave eTalA upadrava thAya che. ulaTInuM sAdhyA sAdhyapaNuM. kSINa thayelA mANasane vizeSa lAgu paDelI upadravoe karIne sahita, lohI tathA para saMyukta morapIMchanA cAMdalA jevI kAMtivALI ulaTI hoya te te prANaghAtaka che ane upadrava vagaranI hoya te sAdhyamaTe tevI jANakI. upAya. saghaLA prakAranI ulaTIo AmAzayanA uchALAthI thAya che mATe ulaTIvALA rogIne laMdhana karAvavuM zreSTa che, laMghana karAvavuM ane kapha pittane haranAruM saMzodhana karavuM; paraMtu vAyunA sebaMdhavALI ulaTI mATe tema karavA granthakAroe cokhI nA pADI che. tethI ja te cikitsA karavI nahIM; dhANA, suMTha, tathA dazamULa, eonA yuSa ke rasathI vAyunI ulaTI baMdha thAya che. athavA dhImAM siMdhAlUNa nAkhI pIvAthI vAyunI ulaTI baMdha paDe che. athavA maga tathA AmaLAnA rasamAM gAyanuM ghI ane siMdhAlUNa nAkhI pIvAthI vAyunI ulaTI baMdha paDe che. athavA aDada, maga, masUra, tathA javane loTa lai tenI pAtaLI thalI karI ThaMDI thae madha nAkhI pIvAthI pittanI ulaTI baMdha paDe che. athavA AmaLAnA rasamAM caMdananuM cUrNa ane madha meLavI pIvAthI pittanI ulaTI baMdha paDe che, athavA pittapApaDAne kavAtha karI madha meLavI pIvAthI pittanI ulaTI baMdha paDe che. athavA lIMbaDA uparanI gaLo, lIMbaDAnI aMtara chAla, kaDavAM paDavaLa, triphaLA eone kavAtha karI madhanAkhI pIe te pittanI ulaTI maTe che. athavA mAkhInI ghAra, sAkara tathA caMdana, madha saMgAthe cATe te pittanI ulaTI maTe che. athavA masUrano sAthavo dADimanA rasamAM madha nAkhI pIvAthI vAyu pitta ane kaphanI ulaTI maTe che. athavA gaLo ane sukhaDano kADho cokhAnA dhovaNamAM madhanAkhI pIvAthI pittanI ulaTI maTe che. athavA eLI, motha, nAgakesara, cokhAnI dhANI, upalasarI sukhaDa, kacUra, boranI mAMja, lavIMga ane pIpara eonuM cUrNa karI TAMka 1 tathA 2 madhamAM kAlavI cATe te traNe devanI ulaTI maTe che. athavA pIpaLAnAM choDI bALI - For Private And Personal Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vl. ) tRSA prakaraNa ( 105 ) NImAM dArI te pANI gaLIne pIvAthI ulaTI maTe che. athavA AmaLAMnI bhAjo kheranI moje, pIpara ane mAkhInI hudhAra ene kayAtha karI madha ane sAkara meLavI pIvAthI ulaTI maTe che. vaidhivaneda. athavA jAMbunAM ane AkhAnAM pAMdaDAM laI eenA kavAtha karI temAM cekhAnI dhANInuM cUrNa tathA madha nAkhI pIvAthI bhayakara ulaTI, atisAra ane ugratAne paNa zAMta kare che. athavA pIpaLAnI kupaLe! ane khelazarInAM phula eAne sukavI bALA pANImAM nAkhIne te pANI pIvAthI durjaya ulaTI paNa tAtkALa jItAya che maTe che. athavA khIlInI chala athavA gaLAno kavAtha karI madha nAkhI pIe teA traNe doSanI ulaTI maTe che. athavA saMcaLa, jIrUM, sAkara ane marI eenuM cUrNa karI madhamAM kAlavI cArTa te tAtkALa ulaTo baMdha paDe che. zrIbhatsa padArthonA darzana-AdithI thaelI ulaTI atyaMta vhAlA padArtheAnA upayogathI. gabhAdhAnanA kAraNathI thaelI ulaTI vhAlAM kaLAnA upayogathI, AmavAthI thaelI ulaTI ladhanathI ane hita padArthonA sevanathI thaelI ulaTI hitakArI padAthaeNnA sevanathI baMdha paDe che. bhAvaprakAza athavA keMsara mAse 1, eUMcI mAsA 2 ate hiMgaLAka ratI 2, eete jhINAM lasoTI madha saMgAthe cArTa teA ulaTI adha paDe che. athavA bhamarInA dharanI mATI pANImAM chamakAvI pIvAthI athavA mAra pIMchanA cAMllAnI rAkhathI athavA bahu oDakAra vALI ulaTI thatI hoya te pIluDI, dhANA, mAtha, jeThImadha tathA rasavatI eenuM cUrNa madhamAM kAlavI cATavAthI ulaTI baMdha paDe che. ulaTInA adhikAra saMpUrNa tRSAno adhikAra. tarazanI nidAna pUrvaka saMprApti tathA sa MkhyA. pratyek manuSyane potAnA sthAnamAMja sacita-ekaThuM thayeluM pitta, potAne vadhAranArA tIkSNa, khATA ane garama padArtheAthI kupita thai jAya che. ane peAtAnA sthAnamAMja sacita caele vAyu, bhayathI, thAkathI tathA baLane kSaya kanArA upavAsa--AdithI kupita thai arthAt vAyu ane pitta kApa pAmI urdugAmI thai tALavAne dUSita karI tarazane prakaTa kare che. ekaluM tALavuM dUSita thavAthIja tathA utpanna thAya che emaja nathI, paNa jaLane vahenArI nase paNa doSothI dUSita thavAthI paNa tRSA pedA thAya che. tenA sAta prakAra che. eTale vAyuthI, pittathI, kathI, zastradinA prahArathI, baLakSINa thavAthI, bhAjananA karavAthI ane AmathI ema sAta kAraNothI taraza utpanna thAya che. tarazanuM svarUpa. niraMtara pANI pItA jAya chatAM tRpti thAya nahIM ane pANI pIvAnIja icchA rahyA kare te taraza roga kahevAya che. tALavA, hoTha, kaThe tathA mukhamAM zeSa, ane baLatarA, satApa, meha, bhrama, tathA bakavA thAya e sadhaLAM tarazanAM lAgu che, eTale tAza reganI utpattinA vakhate A lakSaNA vizeSe karIne thAya che. 14 For Private And Personal Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (106) 'amRtasAgara. (taraMga tarazanAM lakSaNe. je vAyunA kAraNathI maraNa thaelI hoya te maheDuM utarI jAya che. lamaNuM ane mAthAmAM pIDA thAya che, teraza tathA jaLane vahenArI mukhya naso rokAI jAya che. mukhamAMthI chae rasane svAda jete rahe che ane ThaMDuM pANI pIvAthI tarasa vRddhi pAme che te vAtaja kahevAya che. je pittanA kAraNathI tRpA thaelI hoya te bhU-bhAna rahita, anna upara deSa, bakavA, baLatarA, netra rAtAM, mukhamAM zoSa, tathA mukha kaDavuM thAya che. ThaMDa sArI lAge. zarIramAM tApa, maLa-mUtra tathA AMkhe pILAM thAya che. ane gaLAmAMthI dhumADA nIkaLe che te pittA kahevAya che. je kaphanA kAraNathI thaelI tRSA heya te jaTharAgninI uNatAne kapha rokI le che tene thI agninI uSNAtAthI jaLane vahevA vALI nasenuM zoSaNa thavAne lIdhe kaphathI je tRSA utpanna thAya che tethI Atura thaele prANI ati durbaLa thaI jAya che. nidrA vadhe che, zarIra bhAre rahe che, ane mukha mIThuM thaI jAya che, tathA dina pratidina sukAtA jAya che, te kaphajA kahevAya che. je zastra vagerenA ghA vAgavAthI zarIramAMthI lohI nIkaLe che tethI pIDA thavAne lIche tarasa lAge che te taraza kSatajAnI saMjJAthI oLakhAya che. je kSayanA kAraNathI thaelI taraza heya te chAtI dukhe, kaMpa, zeSa, tathA jaDatA utpanna thAya che, ane pANI pIdhA kare; tadapi tathA zAMta thAya nahIM te rasanA kSaya thavAthI kiMvAsannipAtathI thAya che. tethI kSayajA kahevAya che. je AmathI utpanna thaelI tarasa hoya te temAM traNa denAM cinhalakSaNa thAya che, hadayamAM zaLa, thuMkavuM ane glAni thAya che, te AmajA kahevAya che. ane khAdhelA annathI ja tRSA thaI hoya te-eTale snigdha, khATuM, khATuM, tIkhuM tathA bhAre anna khAvAmAM AvyuM hoya te vAraMvAra taraza lAge che te bhukatovA kahevAya che. - tRSAnA upadravo tathA ariSTa. sAda besIjAya, kaMTha-gaLuM tALavuM suke, dInatA thAya, tathA vara, meha, zvAsa, udharasa, prameha, kSaya ane atisAra vALAne, kiMvA durbaLa vA, regathI dubaLa thaelAne ane ulaTI karanArAone vizeSa lAgu paDelI tathA mukha zeSAdi bhayaMkara upadravathI saMyukta thaelI sarva prakAranI haraza manuSyanA prANano nAza kare che. upAya. vAyunI tarazavALAne uSNa bhajana ane uSNa jaLa sevana karavAthI ArAma thAya che. athavA dahiM goLa sevana karavAthI vAyunI tarasa maTe che. athavA vAyune haranAra, kamaLa, halakAM ane ThaMDAM annapAnane upayoga kare te vAyunI tRSA maTe che. pittanI tapA vALAne senuM tathA rUpuM unuM karI tethI jhAmeluM pANI pAvuM. athavA sAkaranA iMDA sarabatanA pIvAthI pittanI taraza maTe che. athavA dhANAne rAtre palALI-bhI For Private And Personal Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karyuM. ) tRSA prakaraNa, ( 107 ) navI tene prabhAte lasATI sAkara meLavI pIe te. pittanI tRSA tathA dAha maTe che. athavA dADamanuM suMdara samRta sAkara meLavI pIe te pittanI tRSA maTe. athavA ThaMDI jagyAmAM rahevAthI, jaLakriDA karavAthI, ThaMDI vastranA paheravAthI pittanI taraza tathA umadA maTe che. athavA kapUra, caMdana, tathA agarano lepa karavAthI pittanI taraza maTe che. phanI tRSA vALAne tIkhI, kaDavI tathA uSNa vastunA sevanathI kakanI taraza maTe che. athavA lavIMganA kavAthathI kaphanI taraza maTe che. athavA jIrU, suMTha, saMcaLa, enuM cUrNa karI pANI saMgAthe kAke te! kanI taraza maTe che. athavA suMdara madha-dArUnA pIvAthI kaphanI tA maTe che. athavA vaDanA adhUrA-vaDavAinA gA, jeThImadha, cokhAnI dhANI ane kasaLakAkaDInA gALA eenuM atyaMta sana cUrNa karI kivA tenI goLI vALI mukhamAM rAkhe te taraza maTe che. athavA khIjorAnI jaDa, koDane! garbha, dADamanuM muLa, caMdana, leAdara ane eraDInAM mULa ene pANI saMgAthe jhINAM lasoTI mAthA upara lepa kare teA taraza, dAha ane zeSa maTe che. athavA jIbha, tALavuM, gaLuM tathA taraza lAgavAnuM sthAna ee sukAtAM hoya te khIjorAnA kaisA dhImAM ke sevamAM vATIne tene mAthA upara lepa karavA. athavA AmaLAM, kamaLa, upaleTa, DAMgaranI dhANI, ane vaDavAinA gA eenuM cUrNa karI madha saMgAthe gALI karI mAhADAmAM rAkhe te! ati ugra taraza ane dArUNa zASa nAza pAme che. zastranA prahAra-jammasa thayAthI tRSA lAgatI hoya teA bakarAnuM lohI pIvarAvavuM athavA akarAnA mAMsanA rasa-serave, madha yukta karIne pAvA, athavA khIramAM sAkara meLavI khAvI teA jakhamanI tRSA maTe che. rasa kSayathI tRSA thai hoya te dudha sahita pANI pAvuM tathA mAMsanuM pANI ke madhura pANI pAvuM. AmathI tRSA utpanna thaI hoya to khIlIne garbha tathA vaja sahita dIpana padArthe pAvA. athavA te bannenA kavAtha karI pAve. bhAre padmAcAnA khAvAthI taraza lAgatI hoya te tetenAza karanArA padArceAthI, kSayathI thaelI taraza vinA anya sarva prakAranI tarA maTe che. snigdha anna bhAjanathI thaelI tRSA gALanA pANIthI, ati durbheLa thaelAnI dudhathI maTADavI. ( muA, ulaTI, taraza, Aza, madyapAna ane strI prasaMga eTalA kAraNeAthI pIDAtA manuSyane ThaMDu pANI pAvuM.) ane raktapitta ke mAtyanI tRSA hitakArI annapAna vA hitakArI auSadhathI maTADavI; kemake taraza maTayA pachIja anya vyAdhinA upAya karavA ceAgya che; kAraNa ke tarazathI pIDAtA pANIne pANI pIvAnuM na maLe te turata maraNane zaraNa thAya che. tasyA mANasane bebhAnapaNuM thAya che ane bebhAnapaNAthI mhAMta nIpaje che; jo ke anna khAvA na maLe te keTalAka vakhata sudhI manuSya jIve che, paNa pANI pIvA na maLe te paLavAramAM prANa paraloka sidhAve che. eja hetu mATe koIpaNa sthitimAM pANI pIvAnI rAkANu karavI nahIM, paNa theDu theDu yeAgya pANI pAvuM. iti tRSAnAadhikAra samApta, mUrchAno adhikAra mUrcchAnI nidAna pUrvaka saMprApti tathA sAmAnya lakSaNa ane saMkhyA. kSINu manuSyane, ati doSavALAne, pathya karanArane, maLa-mUtrAdinA vega rokanAra For Private And Personal Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org amRtasAgara, ( 108 ) ( targa ne, zastraprahAra thaelAne, ane adhika tameguNavALAne jyAre bArleMdriyA (jJAnakriyA tathA karmendriyA ) mAM vAta pitta tathA ka* praveza karI sattAne vahenArI nasone rokANa karI aMdhakArane tAtkALa prApta kare che ane manuSyane lAkaDAnI peDe ekadama pRthvI upara pADI che tathA sukha duHkhanuM jJAna samULaguM nAza karI deche. te mu-meha-acetaakhela-avAcaka-bebhAna vagere vagere nAmane rA" kahevAya che. tenA cha bheda che-eTale vAyunI, pittanI, kaphanI, lohInI, madyanI, ane vizvanI e cha prakAranI mUThI DAya che tathA e sarva mUrchAmAM pitta ane tamAruNa adhika heAya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUrcchAnu pUrvarUpa. je manuSyane muddha AvavAnI haya te manuSyane prathamathI chAtImAM vedanA, khagAmAM, manamAM glAni, sattAne nAza ane khaLane kSaya thai jAya che. sarvaprakAranI mucchAnAM lakSaNa. vAyu sabaMdhI mUrccha hAya te! AkAzane nIluM, kALu kivA rAtuM dekhe che ane zveta jotAmAM adhArAM AvI bhAna rahita thai jAya che. puna: jaldI cetana thAya che tathA kaMpa, aMgamAM trADa, chAtInuM dukhavuM ane zarInu durbaLa thavuM tathA zarIrane varNa kALAzathI mizrita lAla dekhAya kiMvA lAla kALI yA vALA dekhAya che. pitta sabaMdhI mUrchA hoya te AkAzane rAtuM harIta raMgavALuM ke pILu dekhe che, ane jota jotAmAM bhAMna rahita thAya che, paNa parasevA yukta thai pAcho cetana bane che, taraza lAge, satApa upaje, AMkhA rAtI-pILI thAya, mukhamAMthI bhAgyA tUTayA khela khelAya, jhADe! thai Ave ane zarIranI kAMti pILI thai jAya che. kaph saMbaMdhI mUrcchA hoya to AkAzane dhoLu meghadhaTAvALu dekhe che ane zveta jotAM acetana thAya che tathA khahuvAra pachI cetana thAya che. zarIra ghaNA parasevAthI vyAkuLa thAya che, ALA cAmaDAthI vIMTAyA hoya tema bhAre zarIra vALA thAya che, meADADAmAMthI lALa dhaNI paDe, kaDavuM ane uttuM ke, tathA mALa ghaNI Ave che. viASa saMbadhI mUrcchA hoya teA traNeSanAM cinho heAya che. ane mRgIvAyu-kaeNkOM -vAi Avela heAya tenI peThe manuSyane ekadama turata pADI deche ane ghaNIvAra keDe cetana thAya che; paNa vAImAM chINa sahita ulaTI, dAMtAnuM khIDAvu, AMkhAmAM vikRti-Adi sugAmaNI ceSTAe thAya che ane A sannipAtanI mUmAM tevI ceSTAo thatI nathI eTale phera che. lAhIthI mU ghaNuM karIne tamoguNI manuSyaneja thAya eTale leohInA gadhathI mUrccha thAya che. jo ke A viSayamAM AyurvedavettApaikI keTalAka vAMdhA uThAve che; paraMtu bhajatA kahe ke--lAhInA dekhAvathI ane gaMdhathI paNa mU Ave che temAM za rIra stabdha, AkAza adhakAra rUpaja dekhe, draSTi sthabhi jAya ane zvAsa sArI peThe cAle nahIM. ATaluM thayA pachI mU Ave che te rUdhIra saMbaMdhI samajavI. madyapAnathI mUrcchA heAya teA smRti-yAdazakti rahita tathA doraDA viSe sarpanI brAtI upaje ane jyAM sudhI Ane nisA utare nahIM tyAM sudhI zarIranAM aMgo-hAtha paga pachADA kare che. For Private And Personal Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cho.) maSThA prakaraNa, (19) viSajanya mUcchA hoya te kaMpa, nidrA, tarasa, aMdhAruM,saMzA rahita, bhajana upara va, mukha uparaspAmatA, ane atisAra thAya che. jo ke viSa ane madhane saMjJA nA kara ravAne dharma sarakhoja che, paNa anya lakSaNe sarakhAM nathI. ( viSanA jUdA jAdA prakArothI judAM jUdAM viSanAM cinhaviSenuM pUrNa jJAna meLavavuM hoya to suzratanuM kalpasthAna avalokana karaze.) maccha, bhrama ane taMdrA eonuM paraspara bhinnatvapaNuM. muchAmAM pitta ane tame guNa atyaMta adhika hoya che. bhramamAM rajogaNa tathA vAta pittane melApa thAya che. taMdrAmAM tamoguNa vAyu kaphanA meLApathI thAya che. niMdrAmAM kapha tathA tamoguNane soga heya che ane saMnyAsamAM tridejayukta vA, bahu doSayukta tamoguNanA atizayapaNAthI mUcha thAya che. macchamAM bhAna rahetuM nathI. bhramamAM sarva vastuone tathA pitAnA zarIrane bhamatuM dekhe che. taMdrAmAM aradhAM netra ughADelAM rahe che. adhurUM jJAna, bhArepaNuM, bagAsAM ane vinA mahenate thAka Ave che. te ghena vA taMdrA jANavI. nidrAnAM lakSaNe te sAdhAraNa prANI paNa samaje che eTale kahevAnI jarUra nathI, paraMtu nidrA ane ghenamAM phera eTalo ja che ke nidrA lIdhA pachI kalma rahetuM nathI ane venamAM cetana thayA pachI paNa kalma rahe che. phalma eTale vinA mahenatathI, zvAsa yukta, sarvedriyonA viSayane bAdha karanAra je zarIramAM thAka upaje che tene kalma kahe che. ane saMnyAsamAM hadayamAM rahetA je vAta pitta ane kapha dene prApta karI vANa, deha, tathA mananI ceSTAo grahaNa karI baLa rahita janane bhAna rahita kare che. te saMnyAsa ane mUchamAM eTaleja phera che ke doSane vega jAya ke mukhya vA mada potAnI meLe ja zAMta thAya che ane saMnyAsa te auSadha vinA zAMta thato ja nathI. upAya. talanA zekathI vAyunI mUrchA jAya che athavA ThaMDA pANInA siMcavAthI, ThaMDA jaLane avagAhanothI, caMdrakAntAdi maNio metI ke teonAhArothI tathA kapuracaMdananA lepathI ane ThaMDA dravyanA chAMTavAthI ke sevanathI pittanI athavA sarva prakAranI mUcho nAza pAme che; kAraNa ke sarve mUemAM pitta prAdhAnya rU5 che mATe zIpacAra hitAvaha che. athavA boranI maja, marI, varaNavALo ane nAgakesara eone samAna laI ThaMDA pANImAM bhIjavI ebI nicovI tathA sAkara meLavI sarabata karI pIe te mUThA jAya che. athavA mIThA DimanA rasamAM sAkara meLavI sarabata karI pIe te mucha jAya. athavA kALAdhApanA sarabatamAM sAkara meLavI pIe te mUcha maTe che. athavA sAbune pANIthI dhuMTI AMkhamAM je te cetana thAya che. athavA sarasaDIyAnAM bIja, pIpara, marI, siMdhAluNa, maNazIla, vaja, ane lasaNa eene gomUtramAM vATI aMjana kare to mUccha jAya. athavA bhaNazIla, mahuDe, siMdhAlUNa, ane marI e barAbara laI pANI saMgAthe ghuMTI nAsa Ape te mUrchA jAya. athavA strIonuM dhAvaNa pIvAthI mUThI jAya che. athavA nAkane tathA moheDAne zvAsa rokavAthI mUcha jAya che, athavA pIparanuM cUrNa madhamAM kAlavI cATavAthI mUchI jAya che. je lohInA kAraNathI machA thai hoya to Tha upacAra karavA, ane madha-dArUthI For Private And Personal Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 110 ) ( targa prApta thaI hoya te thoDu suMdara marce pAvuM athavA sui javuM hitakArI che. tathA vinA kAraNathI thai hoya te viSane nAza karanArAM ASadhonA prayoga karavA-vamana karAvavuM te viSanI mUTha jAya. athavA zuddha tAMbezvara, vIravALA ane nAgakesara e sadhaLAM kharAar lai bhasma sivAya auSadhenu cUrNa karI pachI bhasmasaha chuTI ratI 1 bhAra ThaMDA pANI sagAthe sevana kare to sarva prakAranI mUrcchA jAya che. bhAvaprakAza. " athavA pArAnI zuddha bhasma pIpara tathA madhasaMyukta sevana karavAthI, zItaLa jaLanA siMcanathI ane khaLAkAre agAne cAMpavAthI mUrchAne nAza thAya che." amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhramanA upAya. rAtA dhamAsAne kavAtha karI dhI nAkhIne pIvA athavA haraDenA kavAthamAM ke AmaLAnA rasamAM pakAveluM dhI pIvuM. athavA suhaiM, pIpara, savA ane haraDe e cAra cAra tAlA tathA goLa 24 tAlA bhAra lai ukta auSadhIonuM cUrNa karI gALamAM geALIo karI khAvI. atinidrA tathA tadrAnA upAya. siMdhAlUNu, kapUra, sarasava, maNuzILa, pIpara ane madha eene gheADAnI lALa sagAthe buTI aMjana kare teA atinidrA tathA ghenane nAza thAya che. athavA saragavAnAM khIja, siMdhAlUNu, sarasava ane upaleTa ene bakarAnA mUtramAM jhINAM TI nAsa de to tadnAmena maTe che. athavA marI, saragavAnAM bIja, suMTha ane pIpara e sadhaLAM samAna lai agathIAnA rasamAM jhINAM lasoTI nAsa de te dhena maTe che. bhAvaprakAza athavA suMThanA kavAthamAM madha meLavI pIvAthI athavA kAcanA lagADavAthI mUrcchA jAya che. mUrcchA, nidrA, taDA ane sanyAsanA adhikAra saMpUrNa, Iti zrI manmahArAjAdhirAja rAjarAjendra zrI savAi pratApasiMhajI viracita amRtasAgaranAJA graMtha viSe svarabheda, arocaka, chardi, mUrcchA ane tenA tar3A bhrama-Adi bheda vagerenA lakSaNa yatna nirUpaNa nAmanA cha. taraga saMpUrNa, taraMga 7 mo. (c)< mAhaya unmAdane, mRgI taNA adhikAra; A taraMgamAM athatI, tenA kalA vicAra. madAtyayano adhikAra. madyanA svabhAva. dArU svabhAvathI atra jevA che; arthAt jo dArU yukita vagara upayogamAM le te raMgane utpanna kare che; paNa yukita sahita upayogamAM le te 1 rasAyana rUpa che; jema anna, prANi jaiSadha rAga ane vRddhAvasthAne nAza karI pUrNa ArogyatA, kAMti, sAMdaryatA, muddhi, khaLa, utsAhu, smRti, dhaiyatA ane dIdhAyu banne tene zreSTa mahudhA rasAyana kahe che. caraka sahitA. For Private And Personal Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtamA ) madAvyaya praNa ( 111 ) mAtranA prANa che; chatAM paNa jo yuti vagara pazuonI peThe dhaNA ceDAnuM jJAna na rAkhato khAya te prANanI hAni kare che kivA aneka roga utpanna thAya che; paNa je yukita sAthe bhUkhanA pramANathI yogya vakhate pramANayukata bhAjana kare teA amRta vA rasAyana rUpa che eja pramANe madhanA viSayamAM paNa samajavuM. magha ane viSa e banne prANane haraNa karanAra che mATe bhava ane viSa yogya vidhithI sevana kare te amRta samAna guNa kareche, rega mAtrano nAza kare che ane sadaiva manuSyane tarUNa rAkhe che. arthAt te janane jarA ke vyAdhi bAdhA karI zakatAM nathI. madha pIvAnA vidhi. prabhAta samaya zaiAcAdi kriyAthI mukta thai, suMdara pANIthI snAna karI, sugaMdha yukata svaccha vastro paherI attara puSpa mALA vagere khusaeAdAra padArthA dhAraNa * karI kivA rAtAM vastra paherI Anada yukata-prasanna mudrAe sAvadhAna paNe suMdara bagIcAmAM ke suMdara manahara ramayi sthaLamAM-pakSIonA madhura svare, suMdara sugaMdha yukta pavananI leherA ane suMdara zayyA ke - sana upara besI ke paDakhAbhara rahI dhIme dhIme rUpa cAvanathI unmatta thaelI, rasika, ramaNiya, Rtune anusaratAM vastra paridhAna karelAM hoya tevI nAjIka mRganainI, pikavainI kaTAkSa khANuthI vaidhakanAM mana vedhatI cacaLa capaLA cArU hastathI cAMdI sAnA ke maNijaDita pyAlAemAM vAraMvAra dirA bharI premIjanane prIti pUrvaka pAtI hoya te te madirA rasAyana rUpa nivaDe che. prAtaHkALamAM 8 tAlA bhAra, madhyAnha kALamAM snigdha bhAjana sAthe 1 tAlA ane sAyaMkALanA bhojananA samaya 32 teAlA bhAra madirA pIe to rasAyana rUpa nivaDe che. athavA jyAM sudhI buddhi Adika guNo bAdhA-harata rahita praphullita rahe tyAM sudhI madirA pIe te paNa rasAyana rUpa che; paraMtu ethI adhika mAtrAe madirA pIe te ati hAni thAya che; mATeja pramANathI pIvI, jethI bhUkha vIryAdine vadhAre che, rAgene utpanna thavA detI nathI, kAmadevane vadhAre che, manane prasanna rAkhe che, teja, parAkrama, buddhi, smRtI, harSa, sukha, bhojana, nidrA, maithuna ane puchtAnI sArI peThe vRddhi kare che. nne vidhi rahita, pramANu rahita, samaya rahita ane prasannatA rahita madya pIe te madAtyayAdi aneka bhayaMkara roga utpanna thAya che. gajA uparAMta madira pIvAthI bakavA lAge che, yAdazakti, lAja, jJAna ane peAtApaNuM visarI jAya che, vANI ane cennA gAMDA mANasanI peThe karavA lAge che, ALasya Ave, na kahevAnI vAta ke gupta vAttA--potAnA nAzanI vAttA kahI de che, lAkaDAnI peThe acetanapaNAmAM paDI jAya che, kiMvA paDayA rahe che, na javu ghaTe tyAM jAya che, moTAnuM mAna ane maryAdAnuM ullaMdhana kare che, na khAvA yogya padArtheA khAya che, ane sattA bhaMga thaI jAya che tathA rAgone utpanna karI keTalIka vakhata amUlya zarIranI nAhaka citAmAM AhUtI ApI deche; mATeja prANanuM saMrakSaNa karavA sarva prakAre maryAdAmAM rahI madirA sevana karavI teAja sadaiva sukhAnada samarpe che. kAne madirA pIvI ane kAne na pIvI. ? na baLavAna, jamelA, jhAjhuM khAnAra, snigdhatA vALA, dhaiyatAvALA, yuvAnI vALA, nitya bhaU pIvAnA abhyAsI vA, madha pInAranA kuLamAM janmela, meda tathA kaphanI adhikatA vA For Private And Personal Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) amRtasAgara. ( taraMga LA, vAyu tathA pittanI maMdatA vALA, ane draDha agnivALA manuSyane vizeSa madirApIvAthI paNa adhika nisA AvatA nathI; paNa ethI viparIta guNovALA, maLabadha vALA, krodha pAmelA bhUkhyA, bhayayukta, tathyo, khedayukta vA maLa-mUtranA vega vALA, nirbaLa ane garamIthI pIDAelA manuSya ghaNA khATA padArtheAnI sAthe, niraMtara madirA pIe tathA khATu lukhuM madha pIe ke aNumAM pIe te vizeSa mada prApta thAya che ane aneka prakAranA vikAra utpanna kareche. madAtyaya rAganAM lakSaNA. jene vAyunA mahAtyaya hAya te| heDakI, zvAsa, mAthu DAlavuM, paDakhAmAM zULa, nikAnA nAza ane atyaMta bakavA thAya che. pittanA madAvyaya hoya te tRSA dhaNI lAge, baLatarA, tAva, parasevA, mUrcyA, atisAra, phaeNra, ane zarIranA varNanuM harItapaNuM thAya che. nA mahAtmaya hoya teA ulaTI, rUcibhaga, mALa, dhena, aMgo bhAra ane khArUM khATu namana kare tathA bhInA lugaDAthI aMgo vITAyala hoya tema jaNAya che. santipAtanA madAsyaya hAya te! upara kahelA traNe prakAranAM lakSaNA jaNAya che. madhathI utpanna thanArA vikAre. maghI madAyaya, paramada, pAnAjIrNa ane atyayugna pAnAvibhrama utpanna thAya che. temAM paramada hAya te! sIkhama, mAthAmAM pIDA, zarIra bhAre, mukhamAM virasatA, tadrA, arUci, taraza, ane maLa-mUtranuM rokANa eTalA upadrA thAya che. pAnAchaThThuM hoya te bahuja peTa caDhe che, ulaTI, baLatarA ane ajIrNa thAya tathA oDakAra Ave che. pAnAvibhrama hoya te chAtImAM vaMdanA, aMgAmAM pIDA, kakanuM paDavuM, mukhamAMthI dhUmADAnuM nIkaLavuM, mUrcchanuM AvavuM, tAva, mAthAmAM vyathA, madhura padA ane dArU pratye abhAveza utpanna thAya che. madAtyayanAM asAdhya lakSaNA. nIcenA hoTha labaDI jAya, zarIra upara sparza karatAM jaNAya, zarInI aMdara khaLatarA cAya, jIbha, dAMta tathA hoTha kALA paDI jAya, meAhADAmAM telanA jevI vAsanA Ave, netra lAla lIlAM pILAM dekhAya ane heDakI, tAva, ulaTI, paDakhAmAM zULa tathA udhaza kaMvA bhrama hoya teA tenI cikitsA karavI nahIM. upAya. jema agnithI baLelA manuSyane DAMbha ane svedana hitakArI che tema dArUthI utpanna thaelA daradamAM dArU eja uttama dArU-auSadha che. madirAnA khATA yAgathI, hIna yAgathI ke ati yogathI je je vyAdhi utpanna thayA hoya te te samayegavALI madirAnA pIvAthIja zAMta thAyache. vAyunA mahAtmaya upara cokhA junA Asava ke dArU lUNa sahita upayogamAM levA. athavA bIjorAnA kesarA, kAkama, mIThAM khAra, mIThAM dADima, ajamo, jIrUM, palAMzI ane suMTha enuM cUrNa karI ceAkhA jUnA dArUmAM nAkhI anumAna pramANe pIvAM. athavA sacaLa, suMDha, marI, ane pIpara eenuM cUrNa karI yogyamAtrAe madirAmAM pANI meLavI pIe te vAyunA madAyaya zAMta thAya For Private And Personal Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtamA ) madAtyaya prakaraNa (113) che athavA cavaka, saMcaLa, zekelI hiMga, suMTha, bIjoruM ane ajame, eonuM cUrNa karI madi rAmAM nAkhI pIvuM. athavA lAvAM, tetara, kukaDAM ane jaLaprAyadezamAM thaelAmRgo-haraNa tathA mAchalAM enA mAMsane bhAta sAthe khAve. athavA rU5, jAta, yavana, lAvaNyatAyukta ane kAma kaLAmAM ati nipuNa navayavanA urvarsinA mAnane utAranArI soLa varSanI zyAmA-strI saMgAthe rativilAsa kare te vAyune madAtmaya maTe che. athavA vaivana madamAM masta banelI mana mehanA mAnunInA dayArahita AliMganothI tathA nitaMba, sAthaLa ane stana enA garamInuM sukha prApta karanAra dabANathI, garama zayAthI, garama oDhaNathI ane sukha ApanAra gharamAM rahevAthI prabaLa vAyune madAtyaya paNa tAkALa nAza pAme che. ema bhAvamizranuM kahevuM che. athavA dhAkha, dADima, khAreka ane mahuDA eono dArU sAkaranA saMgathI pI. athavA gAyanA dahiMnuM ghoLavuM sAkara meLavIne pIvuM te vAyuno madAtyaya maTe che. sArasaMha pittanA madAtyaya upara ThaMDA upAyo javA. athavA ThaMDA pANImAM aradho aradha dArU meLavI temAM sAkara ane madha meLavI pIe te pittano madAtyaya maTe che. athavA sasalAM, haraNa, tetara, lAvAM ane kALapuM chAnuM mAMsa khAvAthI athavA bakarAnA seravAmAM sAThIcokhA khAvAthI athavA mIThA khAsa khA khAvAthI pittane madAtmaya maTe che. athavA paravaLanA vRSathI paNa pittane madAtyaya maTe che. kaphano bhadatyaya heya te caMdana tathA varaNavALAno lepa karavo. athavA java, ghauM, kaLathI eonA khAvAthI athavA laMghana ane vamanathI kaphane madAtyaya maTe che. athavA kaDavI, khATI, khArI, vA lUNa sahita vastunA khAvAthI athavA saMcaLa, jIruM amyuvetasa, kokama e saghaLAM barobara tathA taja, eLacI, marI eo aradhabhAge ane sAkara sarvanA samAna laI cUrNa karI pANI saMgAthe phAke te kaphano bhadAyeya maTe che. sanipAtane madatyaya hoya te AmaLAnA rasamAM zuddhapAre tathA zuddha gaMdhaka e benI kAjaLa TAMka 1 nAkhI pIvI. tathA vAyu pitta ane kaphanA madatyayamAM batAvelA upAya upayogamAM levA jethI tridoSajanita madAtyaya nAza pAme che. pAnAvibhrama hoya te dhAkhanA sarabatamAM tathA kaThAnA sarabatamAM ke dADimanA sarabatamAM madha ane sAkara meLavI pIe to pAnAvibhrama maTI jAya che ema chaMdamAM kaheluM che. dhaMturAnAM phaLa khAvAmAM AvavAthI mada thayo hoya te bhUrAkeLAnA rasamAM goLa nAkhI pIvAthI athavA dudhamAM sAkara nAkhI pIvAthI vaMturAne tathA bhAMga pIvAthI thaele mada dUra thAya che. bhAga pIvAthI mada thayo hoya te kapAsanI jaDane rasa pIve. athavA vRtrAkanI jAno rasa pIve. athavA pAtaLI chAza pIvI. athavA dhI pIvuM. athavA lIMbunA rasamAM sAkara nAkhI sarabata karI pIvAthI bhAMga ane dhaMturane mada maTe che. athavA dudha sAkara pIvAthI bhAMgano mada dUra thAya che. jhera khAvAmAM AvavAthI thaelA mada mATe lIMboLInI mIMja ane morathuthuM be mAsA bhAra vATI kAMjInA pANI sAthe pIvAthI sarva prakAranA viSano mada nAza thAya che. A upAyo vivopacAra granthamAM lakhelA che. anya vinA mada mATenuM viSa prakaraNamAM vivecana karavAmAM Avaze.) 15 For Private And Personal Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (114) amRtasAgara - - - - - kedarA khAvAthI mada thayo hoya to keda geLa sahita koLAne rasa pI. sopArI khAvAthI thaelI ulaTI, mUcho tathA atisAra sahita madavALAne tRpti thatAM sudhI ThaMDuM pANI. pAvuM. athavA vagaDAnAM aDAyAM suMghavAthI sopArIne mada maTe che. tathA mIThuM khAvAthI ke pANI pIvAthI paNa maTe che. je zaLa sahita sepArIne mada hoya te sAkara vALe kaLIo khA. nAgaravelanA pAna khAvAthI mada thayo hoya te cUno cALIne sudhA. jAyaphaLa khAvAthI maMda thaye heya to haraDenuM sevana karavuM. tathA pANImAM besavuM. athavA sAkara saMgAthe dahiM khAvuM te jAyaphaLane tathA beheDIno mada nAza pAme che. je madirA pIne turata ghI sahita sAkara cATe te prabaLa zakitavALI madirA paNa kiM. cita mAtra paNa (pInArane) unmatta karI zakatI nathI. Iti mahAtmaya tathA tenA bheda ane madane adhikAra saMpUrNa dAhano adhikAra dAhanA keTalA prakAra che ? dAhanA sAta prakAra che-eTale pittano, duSTalehI vadhavAno, zastrAdikAthI nIkaLeluM lehI tenA vaDe kaTho pUrNa thaI jAya tene, madirA-AdinA pIvAno, tAza rokavAthI thaele, dhAtu kSaya ane marmasthAnamAM prahAra-bAra vAgavAthI thaela-e sAta prakAra che. dAhanAM pRthaka pRthaka lakSaNo. pittathI thaelA dAhamAM pittajavaranAM sarva lakSaNo hoya che, paraMtu phera mAtra eTale ja che ke pittajavaramAM AmAzayanA duSTapaNAne lIdhe dAha ane tAva ba thAya che A dAha te ekalA daha rUpaja che arthAta tAva vinAnI baLatarA thAya che, te paNa pittajvaramAM kahelI ja cikitsA karavAthI paNa A vyAdhi maTe che, lehIthI utpanna thaelA dAhamAM lohInI vadhavAthI zarIramAM baLatarA thAya che, zarI ramAMthI dhumADo nIkaLato heya vA, agnithI baLa hoya tevo saMtApa thAya che. zarIranI kAMti tAMbA jevI thaI jAya che tathA netra paNa tAMbAnA raMga jevAM thAya che ane mahAmAMthI lehInA jevI gaMdha Ave che tathA sarvAga baLyA kare che. lehathI ke bharAI jatAM utpanna thaele dAha eTale zastrathI ghA-jakhama thAya temAMthI lehI nIkaLI koTho bharAI jAya che tethI asAdhya dAha thAya che, tethI te dAha vALA marI jAya che. madirA pIvAthI thaelA dAha-baLataramAM samAna vAyunI uSNatAthI pitta, lohIthI vRddhi pAmI tvacAmAM prApta thai sarva zarIramAM bhayaMkara dAha utpanna kare che, te mATe temAM pittanA jevI cikitsA karavI. tarazanA rokavAthI zarIramAM jaLamaya dhAtu kSINa thaI jAya tyAre zarIramAM garamI teja vadhe che tethI zarIrane aMdara tathA bahAra dadhdha (baLatarA utpanna) kare che, tethI gaLuM tathA tALavuM mukAya che, jIbha bahAra kavADI ghA kare che ane cittamAM vyAkuLatA vadhe che. For Private And Personal Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dAha prakaraNa, sAtame ) ( 115 ) dhAtuonA kSayapaNAthI thaelA dAhamAM mUrcchA, tRSA, svaranuM esI javuM ane zarIranu sAmarthya jatu rahe che tethI te maraNa pAme che. samasthAnamAM eNTale mAthAmAM, hradayamAM, mUtrAzaya, pAMsaLI, lamaNA, peTa, peDhu ane bhamarAnA vacamAM tathA anya marmasthAnamAM koi paNa prakAranA mAra vAgavAthI dAha thAya che te asAdhya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dAhAna asAdhyapaNu jenuM zarIra uparathI ThaMDu ane bhItaramAM baLatarAvALu hAya te te sAdhya dADha hoya; tadapi tene asAdhyaja samajI levA; kemake te mANasa marI jAya che.. upAya. savAra pANIthI sArI peThe dhAelu ke hajAravAra dhoevu dhI zarIre mardana karavAthI.. athavA javane sAthavA sAkara meLavI pIvAthI. athavA AmaLAnA pANI ke AmaLA ane kheranA pANInA dhAnyAAne lepa karavAthI. vA tarAM vagaranA kAcA pAkA ghauMnA AthAmAM kapaDuM bhIjavI zarIre oDhavAthI athavA vIraNavALA ane ratAMjaLI ghasI zarIre lepa karavAthI. athavA keLanAM pAna ke kamaLanA patranI zayyA upara. suvAthI dAha maTe che. athavA phuvArA tathA cAMdanInI lahera jovAthI tathA khasanI TaTTIo vALA makAnamAM rahevAthI athavA ThaMDA pANInA pIvAthI tathA bagIcA, suMdara havA vALAM sthAna, puSpavATikA, vana, upavana vagere sthaLAmAM rahevAthI kivA vihAra karavAthI dAha-baLatarA maTe che. athavA caMdana, pittapApaDe, dhANA, varIALI, AmaLAM, vALA, sugadhI vALeA, mAtha, padmaka, kamaLa ane mRNAla-kamaLanu N nALa ee samAna bhAge laI kavAtha karI adha bhAganuM pANI rahe tyAre nIce utArI temAM sAkaranuM cUrNa nAkhI ThaMDA thayA pachI madha nAkhI pIvA jethI Akaro dAha paNa maTe che. A caMdanAdi kavAtha kahevAya che. athavA dhANAne rAtrie bhIjavI prabhAte tene truTI te pANImAM sAkara nAkhI. gALI pIe te tusta dAha zAMta thAya che. bhAvaprakArAM lAhInA bagADathI baLatarA thai hAya ! ksa khelAvavI. athavA zuSapArA, zuddagalaka, khAsa, caMdana, jaTAmAMzI ane metha e sadmaLAM samAna lai pArA gaMdhakanI kAjaLa karI anya auSadhanuM cUrNa karI ekatra chuTI dhI sAthe gALI vALI gALI 1 mukhamAM rA khI cUse te bahArano tathA zarIra mAMhenA dAha maTe che. athavA zuddha pArA 1 tolA, tAM. khAnI zuddha bhasma 1 telo, abhrakanI zuddha bhasma 1 tAlA ane zuddha gaMdhaka 2 tAlA lai pArA gadhakanI kAjaLa karI anya bhasma meLavI meAthanA rasa ( rasa na maLe te tenA kavAtha) nI bhAvanA 1 tathA mIThA dADamanA rasanI bhAvanA 1. kevaDAnA arkanI bhAvatA 1, kamaLanA rasanI 1, sahadevInA rasanI 1 ane kuvAr pADAnA rasanI 1 bhAvanA dai pittapApaDe vIraNavALA,pIpara,caMdana, aneupala sarI eenuM cUrNa meLavI prAkhanA kADhAnI bhAvanA daI chA-cUDAmAM rasa zeSAvavA. pI kharalamAM sArI peThe dhuTI caNA jevaDI gALIe vALI gALI 1 nitya khAya to baLatarA, amlapitta, bhrama, mUrcchA, raktapitta, pittavara ane prameha eTalA rogono nAza kare che. A mahAcadrakaLA rasa kahevAya che. vaigharahasya. athavA sudara uMcAM goLa ane kaThaNa tathA caMdanathI carcita stanavALI lalita lAvaNyavatI lalana For Private And Personal Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 116 ) ( tar'ga (strI) nA premabhara draDhAliganathI paNa dAhane roga nAza thAya che. dAhanI taraza zAMta karavA ThaMDA pANInI mAthe dhAra karavI. tathA khasanA paMkhAne ThaMDA pANIthI bhIjavI tene pavana levA jethI dAha tathA taraze madha paDe che. iti dAhurAganA adhikAra saMpUrNa, unmAdano adhikAra. amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir unmAda eTale zuM? vRddhi pAmelA doSo ulaTA rastAne Azraya lai cittane vikSapta karI nAkhe che. eTale cekSA karI de che. e unmAda mAnasika roga che; kemake manane vikRti karI nAkhe che mATe yika nathI. mada ane unmAdamAM eTalAja phera che ke thatA unmAdane bhaThTha kahe che ane vadhyA pachI ke, kAMi mudata thayA pachI unmAda kahe che, bAkI vizeSa kAMi pheraphAra nathI. unmAdanAM nidAna tathA sakhyA. virodhI bhAjana karavAthI, apavitra (rajasvaLA strInA sparza thaelAM) bAjatethI, dhaturAddi maTTakArI padmAnA sevanathI, devatA, gurU, brAhmaNA, tapakSI ane vaDIla-rAjA ke mAtA pitAnA tiraskArathI, bhayathI, harSathI tathA vhAlI vastunA viyAgathI, bhatra taMtra yaMtranA prayAgathI, ane baLavAnI sAthe kaleza karavAthI tathA virUddha ceSTAethI unmAda--gAMDApaNuM thAya che; kAraNa ke uparanAM kAraNothI manuSyanu mana bagaDe che tethI vAta pitta ane kaph ku pita thaI mayukta banAveche te hAledila-divAnA-gAMDA-garga-hAvareA-ane unmAda vagere vagere nAmothI oLakhAya che. tenA cha bheda che. atyaMta vAyunA kopathI 1, atyaMta pitta prakopathI, ra, atyaMta kA prakopathI 7, tridoSanA kopathI 4, mananA duHkheAthI 5 ane viSa prayogathI huM. e cha prakAre manuSya divAnApaNAne pAme che. unmAdanI saMprApti. thoDA sataguNavALA manuSyanA pUrve kahelAM virodhI bhejanAdi kAraNothI duSTa thaelA vAyu. pitta tathA ka Adi bhaLeA buddhiMta havAnuM sthAna Tu hRdaya tene tathA buddhino nAza karI manane vahana karanAra hRdayamAM rahelA mukhya daza snAyuomAM rahIne turta manuSyanA mana-cittane kha gADI de che ane mananI sthinA bhaMga kare che. utpAdanu pUrvarUpa. buddhi sthira rahe nahIM, zarIranuM parAkrama nAza thAya, draSTinA adhiratA, dhairyanA nAza, DhagadhaDAvagaranuM khelavuM ane zUnya hRdaya jaNAya tyAre jANavuM ke unmAda rAga prApta thaze, unmAdanAM sAmAnya lakSaNa, chIpamAM rUpAne, tathA doraDImAM sarpatA bhrama upaje, mana capaLa, najara cAre bAjue myA kare, vyAkuLatA, adhairyatA, sabaMdha vagaranuM bhASaNa ane yAdazakti vagaranuM hradaya thAya che. For Private And Personal Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sAtame ) unmAda prakaraNa, unmAdAnAM nidAnasaha lakSA. lukhAM tathA ThaMDAM annAnA khAvAthI, uparA upara vA, AkarA bulAkha-reca levAthI, dhAtuonA kSINapaNAthI, ane upavAsanA karavAthI vAyu vizeSa vRddhi pAmI ciMtAdithI kharAba thaelA hRdayane ati dUSita karI buddhi tathA yAdazaktine turata nAza kare che, tethI vinA kAraNe hasavuM, nAcavuM, gAvuM, khelavuM ane revuM Adare che, gALA de vAMdaranI peThe mukhanI kuceSTA kare, zarIra kaThora, durbaLa, kALu tathA rAtuM thAya ane bhejana pacyA pachI roga vadhe tA jANavuM ke vAyunA unmAda che. ajIrNamAM bhAjana karavAthI, tIkhAM, khATAM tathA garama ane vidAhI bhojanAthI, athira buddhivALA manuSyanuM saMcita thaeluM pitta vRddhi pAmI hRdayane dUSita karI ugra unmA ne utpanna kare che. tethI kAinuM kahevuM sahana na karatAM marajI pramANe kAma kare, khATA bhAre ADaMbara rAkhe, nAgA thai jAya, khIjAne trAsa Ape, mAre, DAlavA lAge, nAsI jAya, zarIramAM baLatarA, ThaMDA padArtheAnI icchA kare, chAMyaDA game, ane zarIra pILu paDe tAjANavuM ke pittanA unmAda che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 117 ) theDI bhUkha chatAM vizeSa bhAjana kare tathA kasarata kare nahIM tethI vRddhi pAmele pitta sahita ka atyaMta vadhyA pachI buddhi tathA yAdazaktino nAza karI nAkhe che ane cittane mAddhayukta karI unmatta banAvI deche. te kAraNathI gheADu khele, strIo upara vhAla lAve, ekAMta rahevuM game, nidrA vizeSa Ave, ulaTI thAya, baLa jatuM rahe, lALa jhare, ane nakha netrAdi dhoLAM thai jAya tathA jamyA pachI vyAdhi vadhe te jANavuM ke kA unmAda che. jenAmAM sarva devanAM lakSaNa hoya te sannipAtanA unmAda jANavA. A unmAdamAM auSadheA jarApaNa guNu ApI zakatAM nathI; kAraNa ke anya tridoSajanya vyAdhimAM trazuM doSo ochAvattApaNAmAM hoya che tethI sAmAvaDIApaNuM dharAvanArI cikitsA karavAmAM Ave che tethI eka khIjA dASAthI virUddha cikitsA thAya che, paNa tridoSa unmAdamAM te traNe doSo samAna pramaLatAvALA hoya che jethI eka bIjA doSothI virUddha cikitsA krAma karatI nathI. joke AmaLAM vagere yAgavAhI auSadhe ekadare sarva rogane maTADe che, paNa A rogamAM tevAM AbaLAdi padAtho paNa upayogI thanAM nathI mATe A unmAdanI cikitsA karavIja nahIM. cArA, rAjAnA tathA baLavAna zatrunA bhaya-trAsathI ane bhayaMkara karmanA karavAnA chaThThIvArtha, dhanane! nAza thavAthI. putra yAtrAdi ke, mitra --Adi vhAlA janAnA bhasmuthI ane na prApta thai zake tevI tArUNInA tAnamAM tallIna thavAthI manamAM kArI bA thAya che. tethI mana bagaDI unmAdane utpanna kare che tene lIdhe manamAM Ave tema lavArA karyA kare, chAnI vAtA prakaTa karI de, sanAnA nAza thAya ane gAya hase ve tathA vicitra cALA kare te jANavuM ke mananA duHkhathI unmAda thayA che. For Private And Personal Use Only jenI AMkha rAtI thaI jAya, zarIranu khaLa jatuM rahe, sarva IMdriyAnI kAMti nAsa pAme, meDDa u kALu thai jAya ane garIba thai jAya te jANuvuM ke viSanA kAraNathI unmAda thayeA che.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 118) amRtasAgara, (taraMga unmAdanuM asAdhyapaNuM. je nIcuM ja ke uMcuM ja mahatuM rAkhe, jAgyAja karate hoya, tathA jenuM mAMsa ane baLa nAza thaI gayAM hoya te jANavuM ke te unmAdarogI marI jaze. deva tathA bhUtAdi unmAdanAM lakSaNa jenuM bhASaNa, parAkrama, zairya tathA ce-eTalAM manuSyanI ceSTAothI judA ja prakAranAM heya ane buddhi, jJAna, kArIgarI, vicAraNuM tathA dhAraNazaktinuM jJAna, tathA baLa ane aMhakArAdithI yukta hoya te jANavuM ke deva tathA bhUta pretAdija kAraNathI unmAda tha* ela che. A unmAdane prakopa amuka tithI ke amuka samayamAMja niyamitapaNe thAya che. pavitra devanA AvezavALAnuM lakSaNa. je sadA saMtoSI, pavitra, niMdrA rahita, vagara bhaNe paNa satya rIte saMskRta bhASaNa karanAra, suMdara attara, puSpanI mALA ke sugaMdhi padArthothI prasanna rahe. AMkha vAMce nahIM aciMta sthira draSTivaMta, tejasvI, varadAna ApanAra tathA brAhmaNonI bhakti kare te jANavuM ke uttama devanA AvezathI unmAda thaele che. asura devenA AvezavALAnuM lakSaNa. pAse AvyAja kare, gurU, deva, brAhamaNa tathA pUjya-vaDIlonI niMdA kare, vAMkI draSTi, nirbhayatA, beTAM kAryomAM rUci rAkhanAra, bhejanAdimAM tRpti rahita ane duSTa svabhAvavata hoya te jANavuM ke rAkSasa-malIna devanA AvezathI unmAda thayo che. gaMdharva, yakSa, pitA tathA satinA AvezavALAnAM lakSaNa. prasanna manavALa, phulavADI, vana tathA jaLanAM sthAnamAM rahevAthI sajI, AcAramAM pravarte, gAyana, sugaMdha, tathA phula upara prema ane nAcate nAcate thoDA zabdavALuM suMdara hAsya kare, ane thoDuM bole te jANavuM ke gaMdharvanA AvezathI unmAda thaye che. gaMbhIra, raktanetra, jhINuM tathA raMgelA vastra upara pyAra, turata cAlanAra, DuM bele. tejasvI, sahanazakitavALo ane " kone ? zuM ApuM ? ema belyA kare te jANavuM ke cazvagrahanA pravezathI unmAda thayo che, - dAbha pAtharIne marelA pUrvajone piMDa Ape, zAMta prakRtivALo tarpaNa-jamaNA khabhA upara vastra rAkhI pUrvajone pANI pAe, mAMsa, tala, geLa ane dudhanA bhajananI ichA kare tathA pitRonI bhakti kare te jANavuM ke pitanA pravezathI unmAda thayo che. mana anicaLa, saMtAnAdine avarodha, satipaNAnI vArtA upara prIti, bole nahIM ane bele te varadAna Ape, pavitra rahe ane zreSTha vastuonI icchA jaNAve te jANavuM ke satinA pravezathI unmAda thaele che. For Private And Personal Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtame. ) unmAda prakaraNa (19) nAga, kSetrapALa, mAtA, kAmaNa-Na, zAkinI DAki nI tathA rAkSasa-brahmarAkSasa ane avagati AnA AvezavALAonAM lakSaNa sarpanI peThe peTa ghasaDIne cAlata, vAraMvAra jIthI galophAne cATate, krodhayukta ane madha, ghI, dudha tathA dudhapAkanI IrachA karatuM hoya te jANavuM ke sarpanA AvezathI unmAda thayo che. | mukhanAsikAmAMthI lohI cAle, smasAnanI rAkha mastakamAM nAkhe, khoTAM svama A ve, peTamAM ane sAMdhAomAM pIDA tathA vyaghacitta rahe te jANavuM ke kSetrapALanA pravezathI unmAda thaelo che. eka bAju aMga rahIjAya, lehI sukAI jAya, mukha tathA paga vAMkA thaI jAya, zarIra kSaNa ane yAdazakita jatI rahe te jANavuM ke mAtAnA pravezathI deSa thaye jANavo. khabhA, Deka tathA mAthuM bhAre rahe, manamAM capaLatA, sarva aMga kSINa, nAka, netra, hAtha tathA pagamAM baLatarA, vIryane nAza, aMge mAM e ghecyA jevI vedanA ane zarIra sukAI jAya te jANavuM ke keinA karelA kAmaNa-NAthI vyAdhi thaela che. sAgamAM pIDA AMkhe atyaMta dukhe, mUcho, kaMpa, rovuM, bakavuM, arUci,hasavuM, svarabhaMga phera tathA tAva Ave ane baLa tathA bhUkha nAza pAme te jANavuM ke zAkinI tathA DAkinI nA vaLagADathI unmAda thaela che. mAMsa, leha tathA dArUnI IcchA kare, ghaNo ja nirlaja, nirdaya, zUravIra, dhI ane atyaMta baLavAna, rAtrane pharanAra tathA pavitratAne devI heya te jANavuM ke rAkSasanA vaLagADathI unmAda thayo che deva, gurU, brAhmaNano lI, veda vedAMgane nidaka ane bIjAne mArato nathI, paNa pitA nA zarIrane ja pIDA kare te jANavuM ke brahmarAkSasanA vaLagADane unmAda che. nAgo phare, mAMsa rahita zarIra thaI jAya, virUddha bhASaNa kare, durgadha vALe atyaMta apavitra rahe, lukhe tathA sarva annapAnamAM laMpaTa, jhAjhuM khAnAra, virUddha ceSTA karanAra, vana ane manu bdha rahita sthAnamAM vasanAra to rote trAsa pAme te jANavuM ke pizAcanA vaLagADa ne unmAda che. - je mANasa apavitra rahe, maryAdA toDe tevAM mANaso ghavAelAM ke vagara ghavAyelAM cheya; topaNa tevAone mArI nAkhavA athavA tenI pAsethI pUjA karAvavA rAkSasa ke hiMsaka jAtinA asurone vaLagADa thAya che arthAta parvata, meDhI, vRkSa, bhIMta tathA hAthI vagere uparathI paDI janArane rAkSasAdi hiMsaka jAtiono vaLagADa thAya che tethI AMkho jADI, cAre bAjue ghumyA kare che, phINavALI ulaTI tathA atyaMta pUjA thAya che, uDyA kare che ane paDI jAya che. (A unmAda asAdhya che. ane deva-Adi vaLagADanA unmAda terame varSe asAdhya thAya che.) pAtA:kALe uDI uThIne gharamAMthI nAsavA lAge, khoTA vacano bole, zarIra dhrUjyA kare, khAya pIe nahIM ane khAya te manameja pramANe khAya tathA lavAre bahu kare, royA For Private And Personal Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 1ra0) amRtasAgara, (taraMga kare, ane kharAbarIte zvAsa le te jANavuMke avagati pAmelA pretAdinA vaLagathI ubhAda thaele che. deva-Adine Aveza thavAne vakhata. ghaNuM karIne devatAo pUrNimAne divase, banne saMdhyA kALamAM, gaMdharve amAvAsyAne divase, yakSe paDavAne divase, pittao kRSNa pakSamAM ke amAvAsyA tathA bIjI tithIomAM, sa pAMcamane divase ane rAkSasa tathA pizAce caudasanI rAtrIe vaLage che mATe je tithIe vaLage che te ja tithIe tenAM baLidAna ApavAM. deva Adine praveza manuSyanA zarIramAM thAya che, paNa praveza thatAM kema dekhAtA nathI? deva bhUtAdi manuSyanA zarIramAM praveza kare che, paNa praveza thatI vakhate ApaNane mAlama paDatI nathI te te viSe dAMta e che ke-ipaNa, pANI tathA tela vagere pravAhI padArthamAM pitAne ke anyano pratibiMba-pachA, TAhADa tathA garamIne zarIramAM praveza, AgI kAcamAM, sUryanI kAMti, zarIramAM jIva ane phaLaphulamAM rasa praveza kare che; paNa praveza karatI vakhate koI joI zakatAM nathI te ja prakAre deva bhUtAdi paNa zarIramAM praveza kare che, paraMtu praveza karatI vakhate jaNAtAM nathI. unmAdanuM asAdhyapaNuM. AMkhe phATelIja rahe, DolyAja kare, mukhe phINa Ave, pUjA kare, nidrA bahu Ave ane vAraMvAra paDI jAya te jANavuM ke te unmAdamI paralakanA prayANa mATe keDa bAMdhI taiyAra ubho che. upAya. vAyunA unmAdamAM prathama snehapAna karAvI, pittanA unmAdamAM reca ApI ane karanA unmAdamAM ulaTI karAvI pachI gudA tathA liMgamAM picakArI mAravA vagere cikitsA karavI. athavA unmAda rogIne vahAlA janane vinAza thayAnI vArtA saMbhaLAvavI. adabhuta vastuo batAvavI. kaMcanI rUvATIne sparza karAve. unA karelA leTA, tela ke pANIne sparza karAve. nirjana gharamAM sArI peThe cAbakA mAravA. jherI DADha kAhADI lIdhele sarSa karaDAva. siMha tathA hAthIothI bahIvarAve.cora, satra tathA rAjasevakonA prANaghAta trAsathI bhayabhIta kare. Ida-hAlAM jananAM nAma saMbhaLAvavAM. athavA upaleTa, AsagaMdha, siMdhAluNa, ajameda, beDIajamo, jIrU, zAhajIrUM, trikaTu, (suMTha, marI, pIpara,) kALIpADa ane zaMkhAvaLI e saghaLAM barAbara laI ane e sarvanA barobara gheDAvaja laI saghaLAonuM vastragALa cUrNa karI brAhmInA rasanI 3 bhAvanA dai, chAyAmAM sukavI zuMTI tene madha thI saMgAthe 1 tole kAlavI 7 divasa le to sarva jAtanA unmAda tathA sarva jAtanA vAyu vikAra tathA pramehane maTADe che ane yAdazakti, buddhi, kAvyazakti, vairya tathA saMpattine vadhAre che. A brahmAjInuM kahela sArasvata cUrNa kahevAya che. athavA triphaLA, pittapApaDa, For Private And Personal Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtamo ) umAda prakaraNa ( 12 ) devadAra, mera, javAsA, tagara, haLadara, dAruhaLadara, idravaraNAnI jaDa, peLI tathA kALI upaLa sarI, caMdana, parmaka, upaleTa, nIlakamaLa, elacI, ubhI bharIMgaNI, majITha, tAlIsapatra, no tara, vAvaDIMga, rUdravaMtI, nAgakesara, jeThImadha, gadhImera ane caMbelInAM phula e saghaLAM auSadhe eka eka tolA bhAra laI khAMDI vidhipUrvaka cogaNA pANImAM nAkhI ukALavo ane temAM gAyanuM ghI 64 tela nAkhI dhImA agnithI pakAvI sarva rasa baLI ghI mAtra rahe tyAre vastragALa karI levuM. temAMthI TAMka paniraMtara pIe te prameha, mUtrakRccha, unmAda, mRgI, mUI, kharaja, rakta, tAva, viSa, udharasa, seje, ane pAMDu eTalA rogano nAza kare che, tathA putra Ape che. A pAnIpaka kalyANa9ta kahevAya che. athavA suMTha, marI, pIpara, hiMga, vaja, sarasaDIAnAM bIja, siMdhAlUNa ane sarasava e samAna bhAge laI gemUtramAM sArI peThe ghuMTI aMjana kare te unmAda jAya che. vaidyavida. athavA suMTha, ajamoda, haLadara, dAruhaLadara, siMdhAlaNa, vaja, jeThImadha, upaleTa, pIpara ane jIruM e saghaLAM samAna bhAge laI sArI peThe ghuMTI TAMka rA, gAyanA ghI sAthe prabhAte sevana kare to sAkSAta sarasvatijI mukhamAM AvI nivAsa kare che. tathA unmAda jAya che. ema bhAvamizra kahe che A vidhAdyacurNa kahevAya che. athavA brAhmIno rasa, kiMvA bhUrA keLAnA bIjanuM cUrNa athavA zaMkhAvaLIno rasa e pratyeka yoge upaleTa ane madha sahita lai pIe te unmAda jAya che. bhAvaprakAza. athavA brAhmIne rasa, vaja, zaMkhAvaLI, upaleTa, ane nAgakesara e sarve barAbara laI cUrNa karI aMjana, nAsavA, pIvA mATe javAthI mRgI, bhUtonmAda ane unmAda nAsa pAme che. vai gharahasya. sasaDIyAnAM phula, majITha, pIpara, sarasava, vaja, haLadara ane suMTha eTalAM samAna bhAge laI bakarInA manamAM jhINAM lasoTI gaLI karI ghasI aMjana kare te unmAda jAya che. gara-AvaLI. athavA zekelI hiMga, saMcaLa, suMTha, marI ane pIpara eo ATha ATha telA bhAra laI khAMDI gAyanuM ghI 25 tolA ane gAmaba dhIthI cAragaNuM laI temAM upara kahelAM eNpa nAkhI dhImAM agnithI pakAvavuM. jyAre gomUtra baLI ghI mAtra rahe tyAre nice utArI vastragALa karI TAMka 5 bhAra bhojana samaya pIe te unmAdane dUra kare che. A higyAghadhRta kahevAya che. cakradatta. deva-AdinA vaLagADathI thaelA unmAda mATe sujJa vaidhe pavitra thaI potAnA zarIranI rakSA-baLImaMtra, rAmarakSA athavA anya maMtrothI rakSA rI pachI bhUtAdine kahADavA yAna karavAM. temAM mAtra taMtra yaMtra, pUjana baLidAna homAdi vidhipUrvaka karavAM. kALAmarI, pI para, siMdhAlUNa ane gorUcaMdana ene jhINAM ghuMTI madha sAthe aMjana kare te bhUta-preta janya unmAda maTe che. athavA tAvanA adhikAramAM nRsiMhajIno divya maMtra lakhelo che tethI bhUta-pretAdi vagerenA unmAda maTe che. mATe te maMtrano upayoga karo. ' uDIsamAM zrI mahAdevajIe kahelA A saMbaMdhI sAvAra maMtra yaMtra unamo bhagavate nArasiMhAya ghora raudramahiSA sUra rUpAya trailokya suMbarAya raudrakSetrapAlaya hA~ hA~ jI kI krimiti tADaya tADaya mohaya mohaya draMbhi drabhi kSobhaya kSobhaya abhi abhi sAdhaya sAdhaya hI hRdaye Azaktaye prItI lalATe baMdhaya baMdhaya hU~hadaye staMbhaya kili kili IhA~ DAkini pracchAdaya pracchAdaya zAkini For Private And Personal Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 122) amRtasAgara, (ta - - - pracchAdaya pracchAdaya bhUtaM pracchAdaya pracchAdaya abhUtI adUtikhAhA rAkSasaM pracchAdaya pracchAdaya brahma rAkSazaM pracchAdaya pracchAdaya AkAzasaM pracchAdaya pracchAkSya siMhanI pUrva pracchAdaya pracchAdaya pate DAkinI grahasAdhaya sAdhaya zAkinI graha sAdhaya sAdhaya anena maMtreNa 'DAkinI zAkinI bhUta preta pizAcAdi ekAhika dvAhika vyAhika cAturthika paMcamakaM vAtika paittika zleSmika sanipAta kezari DAkinI grahAdi muMca muMca svAhAgurUkI zakti merI bhakti pharo maMtra Izvaro vAcA.. A maMtrathI mArapIMchI vaDe ujaNI vAra 21 nAkhe te bhUtAdikanA sarve unmAda maTe che. athavA e maMtrathI aboTa jaLa zuddha pAtramAM bharI maMtrIne chAMTavAthI vA pAvAthI unmAda maTe che. Iine yAsApAna matra. unamo Adeza guru' unamo jaya jaya nRsiMha sina loka cauda bhuSanamA hAtha cAvi hoTha cAve nayana lAla lAla sarva vairI pachADi mAri bhaktanako paNa rAkhi Adeza Aveza puruSakoM. - A maMtra vaDe pavitra thaI zuddha vagara beTaluM pANI maMtrI rogIne besADI te pANI pAI devuM jethI DAkaNa vagere je hoya te bole che. punaH DokiNi belAvavAne maMtra. U~ namo caDho caDho zUravIra dharatI caDhI pAtAla caDhI paga pAtAli caDhI kUNakUNa vIra caDhayA hanumaMta vIra caDhayA dharatI caDhI paga pAnI caDhI eDI caDhI eDI caDhI maracai caDhI maracai caDhI piMDI caDhI piMDI caDhI goDA caDhI goDA caDhI jaMghA caDhI jaMghA caDhI kATa caDhI kaTi caDhI peTa caDhIpeTasuMdharaNI caDhI dharaNIsuM pAMsalyAM caDhI pAMsalyAMsuM hIyAM caDhI hIyAsu chAti caDhI chAtisuMsavAM caDhI khavAMsuM kaMTha caDhI kaMThasuM mukha caDhI mukhasuM jIvhA caDhI jIvhAsuM kAnAM caDhI kAnAMsuM AkhyAM caDhI AkhyAMsu lalATa caDhI lalATamuM zIza caDhI zIzasu kapAla caDhI kapAlasuM coTI caDhI hanumAna nArasiMha kalavA raktyA ghalyA vIra samadavIra diThavIra AgyAvIra sosaMtApIra yovIra caDhayo. A maMtrathI dhaNI belI uThe che. DAkiNIne prahAra lAgavAne maMtra. U~ namo mahAkAya jogiNI jogiNI para zAkinI kalpa vRkSAya dRSTi yoginI siddhi rudrAya kAladaMDena sAdhaya sAdhAya mAraya 2 cUraya 6 apahara zAkinI saparivAranamaH u~ ThaH ThaH ThaH ThaH ThaH ThaH u~ hA~ hA~ hA~ hA~ hA~ hA~ ho ho phuTa svAhA. A pavitra thaI vAra 7 gugaLa maMtrI pANImAM nAkhI sAMbelAvaDe khAMDa te te DAkiNInA mAthAmAM prahAra lAge che. A maMtrathI pitAno DhIcaNa mUke te DAkiNInuM mAthuM muM DAya. aDada maMtrI nAkhe te DAkiNI ghera AvI ramavA lAge ane pavitra pANI maMtrI - khe upara chAMTe te kaNI bolI uThe che. For Private And Personal Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sAtamA ) 1 / 7 66 A maMtravaDe mAra pAMkhanI pIMchIthI ke jethI doSa dUra thAya che. 6 DAkaNInA doSa dUra thavAnA maMtra. unamo Adeza gurUkuM DAkiNI sihArI kinnemArI jatI haNamaMtane mArI kahAM jAya dayakI kimoMne deSI jatI haNamaMtane deSI sAtame pAtAlagAI sAtamA pAtAlasuM kuNa pakaDa lAyA jatI haNamaMta pakaDa lAyA jatI haNamaMta prakaDa lAyA eka tAladai eka koThA toDayA doya tAladai doya koThA toDayA tIna tAlade tIna koThA toDayA cyAra tAladai byAra koThA toDayA pAMca tAladai pAMca koThA soDayA cha tAladai cha koThA toDayA sAtamo koTho kholi dekheto kuNa kuNa khaDI che DAkinI sihArI bhUta preta calyA jatI haNamaMta tere jhADesuM valyA N namo Adeza gurukuM gurukI zakti merI bhakti phuro maMtra Izvaro vAca loDhAnA padArthathI cha vAra uMjaNI nAkhavI 3 1 p 6 7 A ge degdeg www.kobatirth.org 8 1 3 40 unmAda prakaraNa. na bara Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nakharA 2 For Private And Personal Use Only 7 7 e 8 3 6 4 191 ( 133 ) olll 6 + 3 11 1 // ou naMbara khIjA vALA yaMtra kArA kAgaLa upara aSTagaMdhathI lakhI abheTa pANImAM beLI 7 divasa pAvA ane nabara pehelA vALA maMtra aSTagaMdhathI kAgaLa upara lakhI dhUpa 64 bALakane kivA kAine gaLAmAM bAMdhavA te DAkinI vagerenA dApa dUra thAya che. hAjarAyatanA matra. "OM namaH kAmAsyAye sarva siddhidAyai amuka karma kuru kuru svAhA. asya maMtrasya vAlhika RSiH jagati chaMdaH kAmAkhyA devatA praNava zaktiH avyakta kIlakaM u namaH aMguSTAbhyAM namaH kAmAkhyAyai tarjanibhyAM namaH svAhA sarva siddhidAyai madhyamAbhyAM vaSaT. amuka karma anAmikAbhyAM. huM karma kurukuru kaniSTibhyAM vauSaT svAhA karatala karapRSThAbhyAM astrAya phaT u~ namo hRdayAya kAmA zirase svAhA sarva siddhidAyai ziSAye vaSTra amuka karma kavacAya huM ya kuru netratrayAya vauSaT svAhA astrAya phaT // athadhyAnam // yonimAtra zarIrAya kuMgu vAsinI kAmadA || rajasvalA mahA tejA kAmAkSI dhyeyayA sadA // 1 // A maMtrane 1000 vakhata japI gulatArAnA kulAnI 100 AhUtI ApI siddha karave. jyAre jarUra paDe tyAre maMtrelA mIDhaLanI rAkha mAM lapeTI dIvaTa vaNI telanA dIvAmAM mUkI dIvA karavA tathA dIvAnuM (ka'-kesarAdithI) pUjana karI te dIvAnI AgaLa rDa athavA ""
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (124) amRtasAgara, (taraMga daza varSane, sArA kuLane, devagaNavALa chokare besAra athavA tevAja guNa yukta kanyA maLe to tene besADI, pote paNa pavitra thaI mIMDhaLa upara uparanA maMtra japavA. saMkalpa vALuM pANI chAMTI dIvAnA AgaLa A yaMtra lakhI tenuM pUjana karI A yaMtra chokaro ke chokarIne dekhADI tenA hAthanI hatheLImAM maMtrelA mIMDhaLanI rakha karI telamAM kAlavIne masaLavI ane pachI tene pUchavuM eTale je je te hatheLInI kAjaLamAM enA dekhavAmAM Avaze te te kahI batAva ze. visarjana karyA pachI dazamA bhAge mArjana, dazamA bhAge tarpaNa ane dazamA bhAge brahma bhojana karavuM. A hAjarAyata vidhi satya che. A sarva prayoga zrI sadAzivajI praNIta | 7 | 4 | 5 | 4 uDIsamAM kahela che. athavA lIMbaDAnAM pAMdaDAM, vaja, hiMga, sApanI kaMcaLI, ane sarasava eonI dhaNI de te DAkaNa bhUta vagere bhAgI jAya che. athavA kapAsIyA, mora pAMkhanA cAMdalA, maTI rIMgaNInAM phaLa, zivanimaMhya, marI, taja, vaMzalocana, balADInI viza, javanAM chotarAM, vaja, mAthAnA vALa, sApanI kAMcaLI, gAyanA zIMgaDAno chola, hAthIdAMtano chela, hiMga ane marI e sarva sabhAna laI khAMDI eonI dhUNI de te sarva prakAranA bhUtonmAda kivA doSa dUra thAya che. A mAhezvara dhUpa kahevAya che. cakradatta. athavA karakyanI jaDa, dAruhaLadara, sarasava, upaleTa, hiMga, vaja, majITha, triphaLA, suMTha, marI, pIpara ane dhalA e sarva samAna laI bakarAnA mUtramAM ghuMTI nAsa devAthI ke aMjana karavAthI sarva bhUtAdi unmAdane deSa dUra thAya che. athavA gorakha kAkaDIne gomUtramAM ghuMTI nAsa de te brahmarAkSane deSa maTe che. athavA saM. khAvaLInAM mULI ane cokhAnA pANImAM vATI athavA dhImAM vATI tene nAsa ApavAthI bhUtAdikanA deSa dUra thAya che. pavitra devane kharAba dhupa vagere achAjatI kriyAo karavI nahIM mAtra malina bhUta pretAdi ke pizAca vagerene mATe uparanI kriyAo kAmamAM levI nahIM te bhUtAdi doSa kahADatAM pitAno prANa javAno vakhata Avaze mATe devenuM uMca nicApaNuM vicArI sarva upAya upayogamAM levA. iti unmAdane adhikAra saMparNa. 1bhUtayoni che e koIthI cheTuM kahevAya tema nathI; paraMtu je je dhUNanArA najare paDe che te te sarvAMga karanAra che. kharA devanA Aveza vALa hajAramAM eka paNa bhAgye ja hoya che, paNa koI paNa prakArano svArtha sAdhavAnA hetuthI ghaNuM karIne vahemI tathA prapaMcI strIo bhUtane Aveza batAve che tethI bicArA bhoLA ane vizvayi purUSo tenI aneka prakSare khuzAmata karI yaMtra maMtra taMtra doro ke - tArA karAve che ane bhUta dhuNIne je kahe te pramANe varte che.are samaju purU paNa tevI striyonA phaMdathI kaMTALI chevaTe hAe hA karI lokone bhayathI te upAya Adare che. ahA ! ! cinA caritrarUpI samudrane koNa pAra pAmyuM che !!! bhA. ka. For Private And Personal Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtame, ) mRgI prakaraNa ( 12 ). - - - -- -- - - - - - - - - - - - - - magIroganoadhikAra magIraganI nidAna pUrvaka saMprApti tathA saMkhyA. mRgIroga ciMtA tathA zokAdithI kupita thaelA doSo hadayanI nasomAM nivAsa karI yAdazaktine nAza kare che tethI apasmAra-mRgI-vAI-phepharuM ane miradhIvAyu vagere nAma vALo roga pedA thAya che. te roganA 4 bheda che-eTale vAyuthI thayele, pittathI thaelo, kaphathI thaele, ane videzamAM prabaLapaNAthI thaele ema 4 prakAra che. magInuM pUrva svarUpa. je manune mRgIne roga thavAne hoya tyAre tene te roga thayA pahelAM ATalAM lakSaNa thAya che-eTale kaMpAre, hRdayamAM zanyatA, parase, vismayatA, mUche, jJAna sahita, athavA iMdriyo sAnahita thAya ane nidrAne nAza thAya che. mUgInAM sAmAnya lakSaNa jene mRgI rega thayo hoya tene sarvatra aMdhakAra dekhAya, smaraNazakti nAza thaI jAya, netromAM vikAra ane hAtha pagane pRthvI upara pachADayA kare che. A rega bahuja bhayaMkara che mATe A roga vALAne nadI, taLAva, kuvA, vAvaDI, kuMDathI, vakSethI, parvatethI, tathA vipama pradezothI ane agnithI sadA yatnapUrvaka bacAvo joIe nahIM te tenI bebhAna avasthAmAM tenuM turata maraNa nipaje che. tathA unmAda rogIne paNa teja pramANe bacAve. nira-nirALa doSanA kepathI thaela muganAM lakSaNa. vAyunA kopathI thaela mRgI hoya te kaMpA, dAMtane cAve, moDe zaNu Ave, zvAsa thAya ane jyAM tyAM kALuM pILuM ja dekhe che. pittanA kepathI thaela mRgImAM mohADe pILAM phINa Ave, zarIranI cAmaDI tathA mahetuM ane AMkha pILAM thAya, sarvatra lAla pILuM dekhAya ane tRpA ghaNI lAge tathA zarIra unuM rahe vA, sarvatra agni baLatI ja dekhe che kaphanA kopathI mRgI thai heya te, mehaDe gheLAM ziNa Ave. zarIranI cAmaDI mukha ane netra paNa dhoLAMja thaI jAya, TAhADa vAya, rUvADA ubhAM thaI Ave ane zarIra bhAre tathA sarvatra vastu dhoLAMja dekhAya che. tridoSanA kopathI mRgI thaI hoya te upara kahelA pratyeka dezanAM lakSaNa najare paDe che. A mRgI asAdhya che. asAdhya mRgInAM lakSaNa. je mRgIragInuM zarIra atyaMta pharakyA kare, zarIra kSINa thaI gayuM hoya, AMkhanI bhamaro calAyamAna thatI hoya, ne vikRta thatAM hoya, aMdhArAM AvatAM hoya, mAthuM ghaNuM dukhatuM hoya, kAMti tathA indriyabaLa haNAI gayuM hoya ane jJAnazakti nAza pAmI heya For Private And Personal Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) amRtasAgara ( tara'ga te te mRgIrogavALA jIvatA nathI. tathA lAMbA vakhatathI thaeNla kivA eka doSavALe mRgI rAga hoya teA te paNa asAdhya che. mRgInA samaya. pittaprakApa pAmyuM hoya teA paMdara dADADe athavA paMdara divasanI aMdara mRgIrega uALA mAre che arthAt pittanI mRgI paMdarame dAhADe ke padara dADAimAM kAMka enna samaye mRgI-vAi Ave che. vAyu prakApanI 12 divase athavA te bAra divasanI aMdara paNa vAI Ave che. kapha prakApanI eka mahIne athavA te eka mAsanI aMdara paNa vAi Ave che. A sthaLe evI zaMkA kare ke mRgInA kAraNuM rUpa vAta pitta tathA ka niraMtara vidyamAna che; chatAM nitya vAi na AvatAM amuka amuka samaya uparaja kema Ave che? tA tenuM samAdhAna e che ke, jema varSAda vase che te vakhate sarva khIja ugavAnuM kAraNlR che chatAM dhauM, caNA, methI ke cIla vagere zaraRtumAMja uge che tema mRgInA kAraNarUpa doSA paNa vidhamAna che chatAM potapotAnA svabhAvane lIdhe samaya uparaja kApa kare che. upAya. mRgIvALA rAgIne pIvAnAM auSadho ApIne, ajana, lepa, mardana, DaeNAbha, ane nAsa vagerenA prayAga upayAgamAM levA. tathA tela sAthe lasaNu khAvAthI vAyunI, dudha sAthe zatAvarI khAvAthI pittatI ane brAhmInA rasa sAthe madha pIvAthI kaknI mRgI nAza thAya che. athavA sarasava saragavA, araNu ane aveDA eenuM cUrNa karI khAvAthI athavA gAyanA mUtrasAthe vATI zarIre lepa karavAthI mRgI nAza pAme che. " athavA saragavAtA rasa zera 4, kumAra pADAne rasa zera 4, cADIne rasa zera 4, lIMbaDAnI aMtara chAlano rasa zera 1, gAyanuM mUtra zera 4 ane tela zera 1 ee ekaThAM karI dhImA tApa upara pakAvatAM sarva rasa baLI tela mAtra rahe tyAre tene gALI lai te telanuM zarIre mardana kare-cALe to mRgI-vAi jAya." athavA mazIla, garUDanI hAra athavA lIlacAMcanI hadhAra ane kabutaranI viSTA eenuM ajana karavAthI mRgI maTe che, tathA' unmAda paNa maTe che ema bhAvamazranuM kahevuM che. athavA pArAnI zuddhabhasma, abhrakanI zuddhabhasma, loDhAnI zuddhabhasma, zuddhagadhaka, zuddhamazIla, haratAlanI zubhasma ane rasavatI e saghaLAM barAbara bhAge lai vATI geAmUtramAM 15 divasa dhruTI tene loDhAnA vAsaNamAM nAMkhI tethI bamaNA sugadhaka vATI aradho nIce pAtharI tenA vacamAM pluTelI davAnA goLA mUkI te upara bAkI rahelA gaMdhakano bhUko pAtharI pachI tene eka pAhAra sudhI agni upara pakAvavA. temAMthI 1 ratI bhAra niraMtara 7 divasa khAya te vAi AvatI haiAya te tathA unmAda ane vAyu vagere nAza pAme che. A bhUta bhairava rasa kahevAya che. A rasa sevana karyA pachI suM, marI, pIpara, sacaLa ane zekelI hiMga e sarva samAna lai vATI vastragALa karI manuSyanA mUtra ane dhInI sAthe sevana kare te mRgI vAyu phekarUM-vAi nAza pAme che. athavA jeThImadhane bhUrAkALAnA ke kALAnA rasamAM dhuMTI 3 divasa pIe te mRgI nAza pAme che. athavA vaja, upaleTa ane zaMkhAvaLI e sALa seLa telA bhAra lai khAMDI 64 teAlA brAhmInA rasamAM TI te kAthI pakAveluM 64 tAlA gAyanuM junuM dhI upayogamAM le te mRgI ane unmAda rAga nizce nAza pAme che. athavA koLAnA aDhAra gaNA rasamAM jeThImadhanA kalpha-caTaNIthI For Private And Personal Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtame ) vAtavyAdhi prakaraNa, siddha kareluM-pakAveluM gAyanuM dhI upayogamAM le te mRgI nAza thAya che. athavA saragavAnA mULanI chAla, varaNavALo, upaleTa, jIruM, lasaNa, suMTha, marI, pIpara ane hiMga e saghaLAM babe telA bhAra laI khAMDI kaTaka karI tela telA 24 ane bakarAnuM mUtra telA 108 temAM kelka nAkhI dhImA agninA tApathI pakAvavuM. jyAre mUtra baLI tela mAtra rahe tyAre nice utArI gALI te telane nAsa le te mRgIvAyu nAza pAme che. bhAvaprakAza. athavA paMcala triphaLA, vAvaDIMga, siMdhAlUNa, ajame, zAhajIrUM, dhANuM, marI, bIDalUNa, kayAM ane jIruM eonuM cUrNa karI dazamULanA unA kavAtha saMgAthe pIvAmAM Ave te vAyu tathA kapha saMbaMdhI rege, mRgIvAyu, unmAda, araza ane saMgrahaNI eTalA rogo maTe che, tathA, nAza thaele jaTharAgni pradipta thAya che. A kalyANuM cUrNa kahevAya che ema bhAvamizra kahe che. athavA puSya nakSatranA divase kutarAno pitta kahADI aMjana kare athavA dhInI sAthe tene dhUpa devAthI mRgI nAza pAme che. tene yogataraMgiNI. athavya vajanuM cUrNa madhanI saMgAthe khAI upara dudha bAta jamavAmAM Ave che tethI bhayaMkara ane lAMbA vakhatathI thaele mRgIroga paNa niro nAza pAme che. vidyAratna, athavA - LAAnI, dhUaDanI, bilADInI, gIdhanI, sApanI ane kAgaDAnI hAra, pAMkha tathA cAMca laI enI mRgIrogavALAne dhUNI de te mRgI nAza pAme che. cadatta. athavA unmAdanA viSayamAM je je nAsa, aMjana ke auSadha prayoga kahevAmAM Avela che te te upane mRgI mAM paNa upayoga kare. "athavA agathIAnAM pAMdaDAM tathA marI ene gomUtramAM ghuMTI tenAM nAkamAM TIpAM nAkhavA tethI tAtkALa mRgI baMdha paDe che. " mRgI reganAM pathyApathya. cekhA, ghauM, maga, jajUnuM ghI, dudha, turI ane dADima eTalAM sadA sevavA yogya che. ane tIkhA, khA, turAsepArI ane madirAdi padArtho tathA ciMtA, bhaya, krodha, addabhuta vastu nuM jevuM, maithuna, mahenata, bhAjI, aDada, tuvara ane tRSA, niMdrA, bhUkha vagerenA vego aTakAvavA vagere vagere sevavA yogya nathI. mRgI regane AdhakAra saMpUrNa Iti zrI mahamahArAjAdhirAja rAjarAjezrI savAI pratApasiMhajI viracita amRtasAgara nAmanA graMtha viSe madAtmaya unmAda ane mRgI eone sarva bhedAdi yukta utpatti lakSaNa yatnAdi nirUpaNa nAmano sAtame taraMga saMpUrNa 1 vidhipUrvaka A dityavArane divase gheTAnA mAthAnA be kIDA lAvI tene mAdaLIomAM pUrI gaLe ke hAthe dhAraNa kare to Akara mRgIvAyu paNa nAza pAme che. athavA je derImAM ceranuM mAthuM TIMgADeluM hoya che je derIthI phAMsI Apela hoya te rIte bALI tenI rAkha TADhA pANI saMgAthe pAvAthI avazya maLI jAya che, virahasya. For Private And Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 128 ) amRtasAgara, (taraMga taraMga AThama. vAyu rAzI jAtinA, vArU varNavyA mitra; ghara du:khada bahu joradA, che e roga khacita. vAya saMbaMdhI vyAdhiono adhikAra. vAyu saMbaMdhI regene utpanna thavAnAM mukhya kAraNe. kaLAyelAM, tIkho, kaDavAM, atyaMta thoDAM, lukhAM tathA halakAM ane atyaMta vizeSa atrionA khAvAthI, virUddha bhajanathI, vAsI ke ThaMDAM bhajanathI, ujAgarAthI, khedathI, ati maithunathI, dhAtuonA kSINapaNuthI, vizeSa kasaratanA karavAthI, vAyu vALA-vAyaDA padArtho khAvAthI, vAyu roganA saMsargathI maLa, mUtra, jhiMka, bagAsAM, udharasa, hasavuM, AMsu, niMdA tathA viSayavAsanAdinA vegene aTakAvavAthI, zarIramAMthI vizeSa lehI vahI javAthI, mAMsanA kSINa paNAthI, viSamAsanathI, zramathI, atireca tathA ati ulaTI thavAthI, jorathI vAgavAthI, paMtha karavAnA thAkathI, baLa tathA Ikrio kSINa thavAthI, AmanA devathI, vA, vAyu AmAzayamAM javA thI ke dhAtuomAM javAthI, vRddhAvasthAthI ane prANa, apAna, bAna, samAna ane udAna e vAyuonI bagaDavAthI jUdA jUdA prakAranA vAyunA rogo thAya che, arthAt va RtumAM athavA trIjA paheramAM ke pAchalA pahoramAM ane bhajana pacyA pachI tathA ziziraRtumAM baLavAna thaelo vAyu manuSyanA zarIramAM khAlI thaelI nasone baMdha karI-pUrI daI kiMvA te khAlI paDelI nasamAM praveza karI sarva aMgamAM tathA eka aMgamAM rahenArA aneka prakAranA regene utpanna kare che. vAta vyAdhionI saMkhyA. ( ziregRha 1, cUMbhA 2, hanugraha 3, jIlphAstaMbha 4, gagadava pa, mibhinava 6, mUkatA 7, pralApa 8, rasajJAna che, bAdhirya 10, karNanAda 11, vaphazUnyatA hAra, ardita 13, manyAstaMbha 14, bAhuziSa 15, apabAhuka 16, vizvAcI 17, uddhavata 18, AdhyAna 14, pratyAdhyAna 20, vAtAchilA 21, pratyachilA rara, tUnI 23, pratitanI 24, triphaLa 25, muhurmavaNa ra6, mUvanigraha ra7, gRdhrasI ra8, khaMjatA ra9, vAtakaMTaka 30, pAdadAha 31, pAdaharSa 32, daMDakAkSepa 33, vAtapitta kRtAkSepa 34, raMDApatAnaka 35, paMgutA 36, kalApakhaMjatA 37, kokuzirSaka 38, khallI 38, abhighAta kRtAkSepa 40, aMtarAyAma 41, bAhyAyAma 42, dhanurvata 43, kubajaka 44, apataMtrika 4pa, apatAna 46, pakSAghAta 1 nAnI, makAi, vaTANA, caNA, sAmo, maga, tuvara, jhAlara, maDa, kasuMbInAM bIja, masUra, A kodarA e dhAnyo vAyune paidA karanAra che. guNa ratnamALA. 2 AtreyajI kahe che ke manuSyone pIDA ApanAra vAyunA prasiddha roga 84 prakAranA che; paNa bhAvamitra, zAgadhara ane mAdhavAcArya vagerenuM evuM mAnavuM che ke vAyunA 80 prakAra che. For Private And Personal Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ATha ) vAtavyAdhi prakaraNa (19) 47, sIgavAta 48, hasva kezava 44, ATopa 50, pAzvazaLa 51, maLagADhatA para, maLA pravarti pa3, kaM5 54, staMbha 55, rUkSatA 56, kArya 57, kANurya 58, zatya , lemaharSi 60, rathA 61, keda 62, bheda 63, zirAphuraNa 64, aMgamardana 65, aMgazuSka 66, saMkeca 7, aMga vibhraMza 68, moha 69, caLacittatA 70, nidrAnAza 71 veda nAza 72, baLahAni 73, bhArata 74, zukrakSaya 75, nAza 76, garbhanAza 7, pariAma cha8. vahivaiSamaya 79, vAcAlatA 80, kaTipraha 81, AkSepaka 82, manAza 83, ane urUstaMbha 84 e rAzI vAta vyAdhio che. 84 vAtavyAdhinAM judAM judAM lakSaNo. je vAyu lehamAM rahI DekanI nasone lukhI vedanAvALI tathA kALI karI nAkhe che te ziremaha vAyu kahevAya che. 1. vAraMvAra bagAsAM Ave te jebha vAyu, 2. maheDAnA nicenA jaDabAne sajaDa karI che, haDapacI nIcI karI mehaDAne bIDI de che, kiMvA khulluja rAkhe che ane mAMDamAMDa khorAka khavAya tathA bolI zakAya te hanugraha 3. jIbha hAlI zake nahIM te chaThThAtaMbha 4. pado tathA vyaMjanane belatAM bolatAM lopa thaI jAya te gagadatva 5. gaMgaNuM belAya te sinminasva. bebaDApaNuM thAya te mUtA 7. saMbaMdha rahita tathA vinA kAraNe belyA kare te pralA5 8. jamavA vakhate kazA paNa svAdanI jIbhane gama na paDe te rAjJAna , baherApaNuM thAya te bAdhirya 10. kAnamAM ghadhATa thayA kare te karNanAda 11- TADhA, unA ke komaLa-kaThiNatAnI cAmaDIne khabara paDe nahIM te vaphAnyatA 1ra. aradhuM meheruM pharI jAya, mAthuM dUje, jIbhathI belAya nahIM tathA draSTi vAMkItarachI thaI jAya te ardita-aDadIo vAyu 13. DekanI nase kheMcAi jAya vA, sajA thaI jAya te maLyAstaMbha 14. banne bhujAone sukavI vedanA utpanna kare te bAhuzeSa 15. bhujAonI nasene sAcI vAMkI karI nAkhe te apabAhuka 16. banne hAtha vaLI zake nahIM tathA kAma paNa thaI zake nahIM te vizvAcI 17. uparA upara oDakAra Ave te uddhavAna 18. Akhare caDhe che-peTa phule che te AmAna 10. je peTa ane stananA vacamAM Apharo jaNAya, paNa chAtI ane kukhAmAM duHkha thAya nahIM te pratyAmAna ra0. ThaMDInA nice goLa patharA jevI gAMTha-vAyu gaLo baMdhAya tathA te hare phare nahIM tathA u. cenA bhAgamAM lAMbI sthiratA vA, caMcaLatA vALI gAMTha thAya temAM maMda maMda pIDA thAya ane maLamUtra tathA pavanane rokI de te vAtASTinA ra1. je ahilAnI jevI gAMTha - DI, sIdhI ane lAMbI adhika pIDAyukta hoya te pratyakTalIkA ra2. hAjarI ane kethaLImAM asahya AkarI vedanA thaI nice utarI gudA ane strI-purUSanA guhya bhAgone bhedI nAkhatI je vedanA thAya te tanI 23. gudA ane strI-purUSanA gugha-chupAyelA bhAgamAMthI vedanA zarU thaI atyaMta AkarI vedanA upara caDI vAraMvAra baLavaDe hejarImAM saMcare che ane tUvImAM jaNAvyA pramANe bheda kare te pratitanI 24. be kalAnAM - sthi hADakAone ane baraDAnAM be hADakAone je sAMdhe che te tripha-DhAMDhAM-ThAThAmAM pIDA thAya te trikazaLa 25. vAraMvAra mUtravuM paDe te muhamaMtraNa ra6. mUtranI rokANa thAya te matra nigraha kiMvA bastivAta che. keDanA nicenA bhAgathI zarU thai eka pachI eka ema baraDe dhuNa sAcaLa, paganI pIMDIo ane paga ene jakaDI che ane temAM kaMpAra, For Private And Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 30) amRtasAgara (taraMga - so haiyA jevI vedanA thAya te dhasI 28. keDathI te goThaNa sudhInA bhAganI (eka paganI) meTI rage kheMcAvAthI laMgaDo thAya te aMjA 24. keDethI te ghuMTI sudhInA bane sAthaLanI cAlavA vagerenI kriyA aTakI jAya te pAMgaLo-paMgu 30. cAlatI vakhate dhruje ane paga ADA avaLA paDe khoDaMgAte cAle te kalApakhaMja 31. DhIMcaNanA vacamAM vAyu tathA lehIthI ziyALanA mAthA je jADe seje ghaNI vadane sAthe caDhe te koSTra, iii 32. paga, sAthaLa, piMDIo ane hAthanAM mULa, vedanAthI ThAI jAya te khelI 3. paMtha karavAthI, ADo avaLe paga paDavAthI, payAthI kivA thAkane lIdhe vAyu gaThaNamAM se bAvI vedanA upaja kare te vAta kaMTaka : . ja baLatarA thAya te pAdadAha 5. pagamAM khAlI caDhe ane rUvATAM ubhAM thaI Ave te pAdaha6 . vAyuthI thAya. paga, mAthuM, vAMse tathA DuM eo sajaDa ane lAkaDInI zarIra akaDa thaI jAya tathA DAlyA kare te daMDakAkSepa 37. kaphathI viMTAyela vAyu zarIranI dhorI nasene sajaDa karI hAthInI peThe vAraMvAra zarIra halAvyA kare te daMDapatAnakAkSepa 38. kAMI vAgavAthI kepelA vAyu mANasanA zarIrane halAve che te abhipAta kRtAkSepa 38. pitta saMyukata vAyu sarva dhorI nasomAM pesI vAraMvAra zarIrane halAvyA kare te vAtapittakRtAkSepa 40. kAmaThAnI peThe AgaLanA bhAgathI kheMcAine vAMke vaLI jAya te aMtarAyAma 41. kamaramAMthI vAMka vaLI pITha tarapha zIMgaDAnI peTha vaLI jAya te bAhyAyAma 42. hAtha paga ane AkhuM zarIra kAmaThAnI peThe vaLe te dhanurvAyu 43. zarIranA bhAgathI bahAra pIThano ke chAtIne Tekaro vAMko vaLe nIkaLe te kubaDa-kunja 44. vAyu uMcI gatine dhAraNa karI hadaya, mastaka, khabhA athavA zarIramAM pIDA kare tathA kAmaThAnI peThe zarIrane vALe che, kaMpAve che ane cittane mayukata karI draSTine stabdha karI nAkhe tathA helA ke kabutaranI peThe gaLAmAM bole te apataMtra 45. vAyu chAtImAM pasI jJAna-saMjJAno nAza karI draSTi rokI tarehavAra rIte kaMThamAM zabada bele, kyAreka sAvadhAna ane kyAreka asAvadha rahe te apatAnaka 46. aradhuM-eka bAjunuM zarIra jhalAI nakAmuM thaI jAya ane aDavAthI ke cuMTI khaNavAthI cAmaDIne khabara paDe nahIM te pakSAghAta 47. AkhA zarIranI nase dhruje, gAtre bhAgI paDe ane sAMdhAomAM kaLatara thAya te sAga vAta 48. vALa TuMkA ja rahe te kezava 4. peTamAM gaDagaDATa thAya te Apa pa. paDakhAomAM zaLa-zaNakA Ave te pAdhezaLa 51. jhADe ghaNo kaThaNa utare te maLagAhatA para. jhADa utare nahIM ne baMdhakeza rahe te maLapravatti 53. AkhuM zarIra kayA-krUjyA kare te kaMpavAyu 54. AkhuM aMga akaDa thAya te staMbha 55. AkhuM zarIrasukhuM paDI jAya te rUkSatA 56. zarIra dura thaI jAya te kArya 57. zarIra kALuM paDI jAya te kArya 58. zarIra ThaMDu rahe--, te zilya pa8. rUvADA ubhAM thAya te roma-maharSa 60. aMgamAM pIDA thayA kare te vyathA 61, aMgamAM seyo bheMkAtI hoya tevI pIDA thAya te tada 62. zarIra cIrAtuM hoya tevI pIDA thAya te bheda 63. nasanuM vAraMvAra pharakavuM te zirAphuraNa 64. aMgamAM troDa thAya tathA zarIra bhAge te aMgamardana 65. zarIra sukAI jAya te aMgazuSka 66. zarIra saMke - cAI jAya te saMkeca 67. zarIranuM pitAnA ThekANethI khasI javuM te aMgavibhraMza 68. citta mUDha thai jAya te moha 68. cittanuM caMcaLa rahevuM te caLa cittata 70. uMgha japaga na Ave te nidrAnAza 71. jarA paNa bA Ave te svadanAza 2, " For Private And Personal Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AThamo. ) vAtavyAdhi prakaraNa, (131) La nAza thAya te baLahAni 13. DIkaNapaNuM thAya che bhIratA ja. vIryane kSaya thAya te zukrakSaya 75. aTakAva baMdha thaI jAya te rajenAza 76. kAce garbha paDI jAya te garbhanAza 99. paMtha ke mahenata karyA vinA thAkI javuM te parizrama 78. jaTharAgninuM viSama paNuM rahe te vaniSamaya 78. bahu belavA paNuM te vAcAlatA 81. keDanI rage akaravAthI vAMkA vaLAM vedanA thAya te kaTipraha 81. dhUNe, rUve, hase babaDayA kare te AkSepaka 8ra. kAma karyA chatAM paNa thAka lAge nahIM te zramanAsa 83. ane pRSTha bhAganI nase sajaDa thaI nirbaLa thavAthI cAlI zake nahI te urUstaMbha 84. A cerAzI prakAmAM pratyeka graMthanA bhinna mata che mATe nAma pramANe lakSaNa samajI kAryamAM kuzaLa rahevuM. vAyunuM sAdhyAzAvyapaNuM. je vAyu bIjA depane Azare rahe che arthAta bIjA devanI sAthe maLIne rahela heya, kiMvA eka ja vAyu hoya te te sAdhya che ane ethI viparIta hoya te asAdhya samajavo. . vAtavyAdhinA samuccaya upAya. maDI vastuonA khAvAthI, mIThA sahita vastuo tathA cIkaNI ane khATI vastuo khAvAthI sarva prakAranA vAyuroga maTe che. tathA AmaLAM, garama vastu ane pti pamAya tevAM bhojane sevavAthI, nidrA levAthI, taDakAnA sevavAthI, parase lAvavAthI, garama vastuonA vika-pIDIothI, telanA mardanathI ane vAtahara vadhIonA sevanathI sAmAnya prakAranA vAyare nAza thAya che. pratye vAyunA judA judA upAya. zireSaha vAyu mATe dazamULane kArya karI tathA bIrAne rasa kAhADI temAM tene la pakAvI te telanuM vyAdhinA sthAne mardana kare te zirogRha maTe che. joke A vAyuroga asAdhya che, paraMtu AyuSyanuM baLa pUrNa hoya te vakhate TekI lAge che. athavA eraMDAnuM mULa, upaleTa, dhaMturAnuM mULa, saragavAnuM mULa, trikaTu ane zuddha vachanAga e saghaLAM barAbara laI jhINAM vATI pANI saMgAthe unAMkarI vyAdhinI jagyAe sahevAte sahevAte mardana kare te zirogRha maTe che. vAraMvAra bagAsAM AvatAM hoya te trikaTu, ajameda ane siMdhAlUNa eTala padArtho judA judA apavA bhegA vATI vALa karI sevana kare te bagAsAMnA AraMbhane turata baMdha pADe che. athavA suMdara zakhyAmAM suvADI devAthI. athavA sarasIA telanuM mana na karavAthI athavA bhADAM bheja jamavAthI athavA nAgaravelanA pAnanAM bIDAM khAvAthI bagAsAM baMdha paDe che. hanugrahavAyumAM je meho bIDAI gayuM hoya te cIkaTI vastuone ke zeka vagere. ne uoga kare tevI mehe udhADI jAya che. je moDuM khulluM ja rahI gayuM hoya te 1 jeTanuM mAnavuM che ema che ke garbhAzayamAM vAyunAvAsathI garbha na rahe tene garbhanAza jANo 2 jIbhane nerathI ghasavAthI, caNA vagere sukAM padArthonA khAvAthI, koi paNa prakAre mukhaDADhI upara mAra vAgavAthI vAyu kupita thaI haDapacInA mULamAM rahelo vAyu haDapacIne nicI karI mukhane ughADuM ke bIlu rAkhe che ane khAvA pIvA nathI bolavAnI kriyA baMdha pADe che. For Private And Personal Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (13ra) amRtasAgara, (taraMga zItaLa vastuthI namAvIne yogya kriyA karavI. je DADhI vAMkI thai hoya te pIpara tathA AduM cavarAvI vAraMvAra yuke ane unA pANInA kogaLA kare te kADhI sIdhI thAya che. athavA aDadanI meghara dALane pANImAM bhIjavI chIpara upara vATI temAM lasaNa, sidhAlUNa, Adu ane hiMga meLavI tenAM vaDAM karI khAya te hanugrahavAyu maTe che. athavA telane garama karI sahevAte sahevAte mAthA upara mAlesa-mardana kare te hanugraha maTe che. athavA prasAraNa-nArInA telanuM mardana kare te eTale prasAraNInAM paMcAMga talA 400 laI sArI peThe kacarI 124 telA bhAra pANImAM tene pakAvI cethA bhAganuM pANI rahe tyAre vastragALa karI temAM 400 telA tela nAkhI pharI pakAvavuM tathA 40 telA dahiMnuM ghaLavuM ane 400 telA kAMjInuM pANI nAkhI te telane pakAvavuM. tyAra pachI telathI cAragaNuM gAyanA dudhamAM pakavI pachI citrAmULa, pIparAmULa, jeThImadha, siMdhAlUNa, vaja, savA, devadAra, rAsnA, gajapIpara, khapATanAmULa, chaDachaDI, tAMjaLI, eraMDAnAM mULa, nahAnI kAMsakInamULa ane suMTha eTalA padArtho telanA AThamA bhAge laI khAMDI kaka karI te telamAM nAkhI tene siddha karavuM. te telanI deza, kALa, vaya, agni ane roganuM baLa vicArI mAtrA sevana kare arthAt pIe, nAsa le, masaLe, zeka kare ane mAthAnI basti vagerenA kAmamAM yoje te, vAyuthI utpanna thaelA saghaLA vAyunA vyAdhi nAza thAya che ane vizeSe karIne hanugraha, jIllAtaMbha, adita, gadgadava, vizvAcI, manyAstaMbha, apabAhuka, triphaLa, gRdhrasI, khaMjavA, paMgutA, kalApakhaMjatA, staMbha, saMkoca, aMtarAyAma, bAhyAyAma, daMDapatAnaka, dhanuta ane kubajatva eTalA vAyuvyAdhIone nAza thAya che. A prasAraNItaiila kahevAya che. hAstaMbha vAyu hoya te mIThI khArI khATI ane snigdha tathA unI vastuonuM yogya rIte mardana karavuM. athavA unA pANInA kogaLA karavA tethI paNa jIhAstaMbha maTe che. gadgadava minabhinava ane mUkatAthayela hoya te sagave, vaja, siMdhAlUNa, dhAvaDInAM phUla, kALIpADa ane dara e saghaLAM cAra cAra telA bhAra laI eonI caTaNI karI bakarInA dudhamAM nAkhI tathA gAyanuM ghI talA 64 meLavI dhI pakavavAnI rIti pramANe taiyAra karI yogya mAtrAe sevana kare te jaDapaNuM, gagadApaNuM tathA mUMgApaNuM turata maTe che. cokhe bola nikaLe che ane yAdazakti, buddhi, kSati tathA tarkazakti vadhe che. A sArasvata ghUta kahevAya che. (grantha ka kahe che ke-sarasvatI maMtravaDe maMtrI sArasvata ghRta sevana karavuM-eTale " zuM che $ % saspenama' A maMtrane 1000 vakhata zuddha uccAra karI pavitra manathI maMtravidhAna pramANe siddha karI sArasvata ghIne maMtravuM. ) athavA mAlakAMkaNInuM tela paNa teja pramANe sevana karavAthI vAyunA sarva rega jAya che tathA camatkArika buddhi Ape che. athavA haLadara, vaja, upaleTa, pIpara, suMTha, jIruM, beDI aja 1 prasAraNI nAmanI auSadhI mATe nighaTe ane temAM darzAvela nizAnIo pramANe vicAratAM balA-rAjabaLA-nAgabaLA ane atibaLA e cAra jAtanI kAMsakI, heTI kAMsakI, bheAMya kAsakI ane sAdhAraNa kAMsakI hovI joIe ema pramANathI siddha thAya che. te khapATa, nArI, khareTI, cakrameDI, pITArI ane kAMsakI vagere vagere nAmathI oLakhAya che. jo ke cAra jAtanI kAMsakI mATe joIe tevuM spaSTikaraNa thayuM nathI; tadapi cAramAMthI game te upayogamAM levI; kemake te cArenA guNa samAna che. 2 A rogamAM khAvA pIvAnuM ke bolavAnuM kAma baMdha paDe che--jIbha jhalAI jaya che. 3 totaLuM bolAya te rega. 4 muMgA bolAya te rAga. * 5 bAbaDA pAse, 6 tela tathA dhI kema pakavavuM ? teno vidhi prathama taraMga kahe che te pramANe pratyeka dhI ke tela pakAvavAM. For Private And Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AThamo ) vAtavyAdhi prakaraNa, (133) meda, jeThImadha ane siMdhAlUNa eone barAbara laI jhINuM cUrNa karI dhImAM kAlavIne niraMtara 21 divasa sudhI sevana kare te vAtAdi sarva roga dUra thAya che. arthAta yAdazakti, dhAraNAzakti manaharasvara ane miThAM vAkya bolanAra thAya che. A kalyANakAvaleha kahevAya che. - pralApa ane vAcALatAne roga hoya te tagara, pittapApaDa, garamALo, motha, kaDu, kALavALa, AsagaMdha, brAhmI, dhAkha, sukhaDa, dazamULa ane zaMkhAvaLI eone sArI peThe kavAtha karI pIvAmAM Ave che tethI bakavA-pralApa tathA vAcAlabahu bolakApaNuM turata maTe che. rasANAne vAyu roga hoya to suMTha, marI, pIpara, siMdhAlaNa ane azlavetasa kiMvA cU eonuM cUrNa jIbha upara ghasavuM te jIbha rasanI ajJAnatAne tyaje che. athavA karIyAtuM, ka, rAI, iMdra, vaja, brAhmI, khAkharAnAM bIja, sAjIkhAra, kALIjIrI, pIpara, pIparImULa, citraka, suMTha ane marI eone AdAnA rasa saMgAthe kalaka karI vAraMvAra jIbhe paDe athavA eone kavAtha karI kogaLA kare te saghaLA rasanI chalane sArI peThe khabara paDe che. A kirAtatiktAdi ka ka kahevAya che. athavA AduM vAraMvAra khAya; te paNa jIbhanuM rasazanyatApaNuM maTe che. tathA baherApaNuM ane kAnamAM gaNagaNATa thatA hoya te paNa maTe che. . zarIranI cAmaDI beherI thaI gaI hoya te rogInA zarIramAMthI vAraMvAra lohI kaDhAvavuM. athavA siMdhAlUNa tathA dhamAse telamAM nAkhI tenuM zarIre mardana karavuM kiMvA tela ane siMdhAlUNane aMgArA upara nAkhI tene zarIrane dhumADe Apa. ardita vAyu thavAnAM kAraNe-saMkhyA tathA lakSaNe, uce svare bolavAthI, kaThaNa padArthonA khAvAthI, atyaMta hasavAthI. atyaMta bagAsAM khAvAthI, ucethI paDatI bhAre vastu uMcuM mohe karI hAthethI jhIlavAthI, ghaNebhAra upADavAthI, DAkane ADI avaLI rAkhI sujivAthI ane viSama prakAre besavAthI mAthuM, nAka, heTha, haDapacI ane lalATa-kapALa tathA nevanI saMdhiyAmAM rahelo vAyu mukhane pIDA kare che tethI aDadIo vAyu thAya che. te vAyu, pitta ane kaphana ema traNa prakArano che. te paikI je vAyune ativAyu hoya te lALa ghaNI . paDe, zarIramAM pIDA, zarIra kapa, tathA pharake, DADhI halI zake nahIM, heTha sujI jAya ane zULa nIkaLe tathA belavAmAM aTakAyata thAya che. jo pittane heya te maheDuM pILuM thAya, tAva Ave, vA lAge ane moha tathA garamI thAya che. je kaphane aditaroga hoya te gAlamAM, mAthAmAM tathA khabhAnI nasomAM seje ane akakaDapaNuM thAya che. je ardita regavALa kSINa hoya AMkha maTakAvI zakatuM na hoya kiMvA cekhI rIte na belI zakelocAvaLe ane kaMpAre thatuM hoya tathA atirega-thayAne traNa varSa thaI gayAM haiya, netra, nAka ane meheDuM cUyA karatAM hoya te te roga maTatuM nathI; paNa yamarAjanA hAthe pAyA pachI ja tene arditavAyu maTe che. upAya. aDadIA vAyu vALo cIkaNuM-cIkaTA padArtho ( snehapAna ) upayogamAM le, tathA vAyune maTADe tevI oSadhIone nAsa le, vAyune maTADe tevAM bhajana kare, mAthAnI basti le, ane vAyune maTADe tevAM baMdhANa bAMdhe te maTe che. athavA nAyaNa taila tathA viSagarbha talanuM zarIra mardana kare, Dabha devarAve. garama auSadhe hAra pAse karAve to tethI aDadIo vAyu maTe che. For Private And Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 134 ) amRtasAgara ( targa jo vAyuthI thaelA aDadIe vAyu hAya te, dazamULanA kavAtha pIvA. athavA bIjorAnA rasa pIve. athavA kAMsakInA kavAthathI ke paMcakela vA, paMcamULanA kvAthathI pakAveluM dudha pIvu jethI aDadIo vAyu maTe che. athavA hiMga, lasaNa tathA AdA sAthe aDadanI vATI dALanAM vaDAM khAi upara mAMsane rasA pIete aDadI vA maTe che. jo pittathI thaelA aDadIo vA hoya te ThaMDA ghInA upayoga karavA kivA dhIthI bastikarma kare athavA dudhanuM sevana kare athavA vAyu tathA pittane nAza karanArI cikisAe kare te pittane aDadIe! vA maTe che. jo kathI thaelA aDadIe vA hoya te kahya ane puSTikA auSadhIonuM sevana karavuM. jo sAjA saMyukata aDadIyA vA hoya te vamana karAvavuM. athavA talanA telamAM lasaNane kalka meLavI khAya te! sarva prakAranA AdI vA maTe che. sanyAstabha vAyu heAya te dazamULane kavAtha athavA paMcamULane! kavAtha pIvAthI tathA paraseveA lAvavAthI athavA nAsa levAthI ane tela ke dhInA Deka upara abhyaMga-mardana karI AkaDAnAM ke eraDAnAM pAdaDAM Deka upara vIMTI ahuvAra sudhI zeka karavAthI avazya manyAstaMbha vAyu jAya che. athavA kukaDInA iMDAnA rasane uta karI temAM siMdhAlUNa ane zrI meLavI DAka upara mardana kare te manyAstaba maTe che. bahuzASa vAyu hoya te jamyA pachI mahA kalyANadhRta ( je unmAda rAgamAM lakhavAmAM AvyuM che te) nuM sevana karavuM. athavA kAMsakInA mULane ukALA karI siMdhAlUNa nAkhI pIve tethI bAhuzeSa maTe che. pabAhuka vAyu thayA hoya te TADhApANIne nAsa devA. athavA gugaLa, tathA jiMginInA upayoga karavA. ( athavA tenA kavAtha karIne pIvo. ) tathA kAMsakI ane pArIjAtanAM mULa lai tenI caTaNI khanAvI pANImAM meLavI pIe. athavA kAcA rasa pIvAthI ane aDadanA rasanuM nasya-nAsa ApavAthI apabAhuka maTe che. athavA 6, alI, java, kAMTAkSarI, bhAMrIMgaNI, gokharU, arajInAMmULa, kaiyAM, vALA, kapAIA, zachunAMkhIja, kalathI ane marI enA kavAthathI siddha kareluM tela athavA te bakarAMnA mAMsanA rasathI, suMTha, pIpara, savA, eraDAnAMmULa, sAToDInAM mULa, khapATa-kAMsakInAM mULa, rAsnA, gaLA ane kaDu eTalA padArtheAnA nakhAneAkhA kavAthathI paNa pakAveluM tela bAhue mardana karavAthI abAjuka roga Aya che. A mAkhatela kahevAya che. vizvAcI vAyu hoya te dazamULa, kAMsakI, tathA adaDa eene kavAtha karI temAM tela meLavI kiMvA dhI meLavI sAMjare jamyA pachI pIvA athavA nAsa levA tethI . vizvAcI maTe che. athavA aDada, sidhAlUNu, kAMsakI, rAsnA, dazamULa, hiMga, vaja ane bIlInAM mULa ethI siddha kareluM tela su nAkhI pIvAmAM Ave tathA te telanuM mardana kare te baLavAt vizvAcI maTe che. ane bAhuzeSa, apabAka, pakSAghAta tathA ativAyu nAza pAme che. AnuMnAma paNa mAkha tela che. urdhvavAta thayA hoya te suMTha 10 bhAga, varadhArA 10 bhAga, ( vadhAro na maLe te 1 divase suvAthI, viparIta AsanathI ane viparIta sthitimAM Dokane rAkhavAthI ke tevIja rIte sarIranA avayava rAkhI uMcu' jevAthI vAyu kApa pAmI vAyu kaphathI vIMTAi DekanA pAchala helI manyA nAmanI 14 vone saDa karI deche, tethI banyA sta Mbha kahevAya che. For Private And Personal Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AmA ) vAtavyAdhi prakaNara ( 135 ) nasetara levI ) haraDe 3 bhAga, zekelI hiMga 4 bhAga ane siMdhAlUNa tathA citrAmULa 1-1 bhAga lai enuM vastragALa cUrNa karI sevana kare to ugra urdhvavAta paNa maTe che. AmAna-Apharo caDhatA hoya teA laMdhana karAvI pachI agni pradIpta thAya tathA pAcana kare tevAM ASadho sevavAM. gudAmAM yAgya auSadhothI lapeTelI dIvaTa dhAlavI. ( gudAmAM) picakArI mAravI ane zeAdhana paNa karavuM. athavA pIpara 1 tAla, naseAtara cAra tAlA ane khAMDa 4 telA lai cUrNa karI madhamAM kAlavI eka tAlA bhAra sevana kare te AkarA turata maTI jAya che.. A nArAyaNacarNa kahevAya che. athavA devadAra, vaja, upaleTa, savA, zekelI hiMga ane siMdhAlUNa eenuM cUrNa chAza ke lIMbunA rasamAM ghuMTI ubhuM karI peTe ( uTI bacAvI) copaDavAmAM Ave tA Apharo maTe che. athavA haraDe, garamALA, AmaLAM, nepALA, kaDu, ghera, nasAtara ane metha eTalAM cAra cAra tAlA bhAra lai khAMDI 500 tela pANI sAthe pakAvI AThamA bhAganuM pANI bAkI rahe tyAre nIce utArI vastragALa karI photarAM kalADI nAkhelA navA nepALA cAra tAlA lai jhINA lugaDAmAM bAMdhI te peTalIne ukata kavAthamAM dhImA agnithI pakAvI ( kavAtha ghATA thaye) khalamAM nAkhI temAM punaH 8 bhAga zuddha nepALA nAkhI tathA su 3 bhAga, marI 2 bhAga, zuddhapAre 2 bhAga ane zuddha gadhaka 2 bhAga nAkhI 2 pAhAra sudhI churI taiyAra karavA. A rasa 1 ratI bhAra TADhA pANI sAthe sevana kare te AkarA, zULa, anAha, pratyAkmAna, udAvatta, goLA ane peTanA roge nAza pAme che. rogInA vega zAMta thayA pachI sAkara sahita hi athavA siMdhAlUNa sahita thoDAM dahI bhAta khAvAM. ( reca baMdha thayA pachI sAkarane huM ke seMdhava sahita dahi bhAta khAve. ) A mahAnArAca rasa kahevAya che. pratyAmAna vAyu hAya teA ladhana, vamana, dIpana, pAcana tathA asti karmanA prayAge! upayogamAM levA. vAtAdilA tathA pratyavhilA thaela hoya te zekelI hiMga, pIpa rAmULa, dhANA, jIrUM, vaja, cavaka, citraka, kALIpADa, kacUrA, kokama, saMcaLa, sedhava., vaDAgarUM, trikaTu, javakhAra, sAjI, dADamanA dANA, haraDedaLa, eraDAnAMmULa, amlavetasa ane khri NInAMmULa ee saghaLAM samAna lai cUrNa karI AdAnA tathA bIjorAnA rasanI . bhAvanA i taiyAra kareluM cUN yAgya mAtrAe unA pANI sAthe A hiMgvAgni cUrNane sevana karavAthI atre vAtareNa nAza thAya che. tathA gukSma ane aMtavidhinA prakaraNamAM je cikitsA kahevAmAM Avaze te upayogamAM levI. jUnI tathA pratitRnI thayala hoya te sneha (bI-tela) nI picakArI mArI. athavA pIpara, kAyaphaLa, sidhANu, kAkaDAzIMgI, bhAraMgI, javakhAra, marI, kALIjIrI, bheAMrIMgaNI, nagoDa, ajamo, citraka ane araDUse enA kavAtha karI pIve. A pip tyAdi kavAtha kahevAya che. athavA telamAM siMdhAlUNa nAkhI pIvuM. athavA hiMga ane javakhAra unA pANI sAthe pIvAM. athavA sArI peThe ghI pIvuM. athavA suM, pIpara, marI, zekelI hiMga, javakhAra, sAjI ane siMdhAlUNanuM sama cUrNa karI unA pANI sAthe kAkavuM. triALa thayela hoya to yatna sAthe retIno zeka karavA. athavA pathArI nIce aDAyAno agni rAkhI avicchinna-budha na paDe tevA zeka karavA. athavA khAvaLa, Asaga1 vAyunA prakepathIja A roga thAya che. mATeja vAtArjilA kahevAya che, pambu ! ke pittathI thanA nathI. For Private And Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (16) amRtasAgara, (taraMga dha, chiNInAM mULa, gaLe, zatAvarI, mALavI gokharU, rAsnA, nasotara, savA, kacUra, ajame ane suMTha eone sarakhAM laI cUrNa karI cUrNa bhArobhAra zuddha gugaLa nAkhI, gugaLathI aradha bhAge dhI meLavI ekachava karI prAta:kALamAM dudhanI sAthe athavA yuvatI sAthe kiMvA inI sAthe vA, unA ke ThaMDA pANI sAthe athavA mAMsana rasAnI sAthe aradhA tolAbhAra khAvAmAM Ave che tethI triphaLa, DhIMcaNa jhalAyA hoya te, hanugraha, tathA bhujAmAM, sAMdhAomAM, pagamAM, hADakAomAM, majAmAM, snAyuomAM ane koThAmAM eTalA sthAnamAM rahele vAyu, kapha tathA vAyunA saMbaMdhavALA roga, vAyunA roga, chAtine taMbha, yoninA deSa, bhAgelAM hADe saMbaMdhI roga, vIMdhAyAthI thaelA roga, khaMjApaNuM, gRdhrasI ane pakSadhAta e sarva rogone maTADe che. A tradazAMga gugaLa kahevAya che. bastivAta thayo hoya te kAMsakInuM mULa, morala-bhuMI pIluDI ane taja eonuM cUrNa sAkara saMgAthe 16 telA dudhamAM meLavI pIe to vAraMvAra mUtra AvatuM hoya te baMdha paDe che. athavA triphaLAnuM cUrNa karI tenA barobara lehabhasma meLavI madhamAM kAlavI cATavAthI vAraMvAra mUtra AvatuM baMdha paDe che. athavA javakhAranuM cUrNa mAsA 5 sAkara sAthe meLavI khAya te mUtra rokAI gayuM hoya ke rokAtuM hoya te avazya maTe che. athavA keLA ke bhUrA kaLAnAM bIja, tathA kAkaDInAM bIja eone pANI sAthe vATI peTu upara rAkhe athavA temAM javakhAra mAsA 2 meLavI sAkara nAkhI pIe te mUtranI rokANa thatI nAza pAme che. athavA AratIne kapUra laI tenI dIveTa karI ni tathA liMgamAM mUke te mUtrane baMdha chUTe che. gadhrasIvAyu be jAtane che-eTale vAyuthI thaela ane bIjo vAyu kapha maLIne - ela hoya che. te paikI vAyuthI thaela gRdhrasImAM zarIra ati pIDAvaMta tathA vAMkuM thaI jAya . che, DhIMcaNa, sAthaLa ane sAMdhe sAMdhAmAM nAnuM pharakavuM tathA jhalAI javuM thAya che ane je vAyu, kapha saMyukta hoya to temAM zarIra bhAre rahe, ghena Ave, agnimaMdatA, arUci ane moheDAmAMthI lALanuM paDavuM thAya che. te upara reca tathA ulaTI ApI rogIne Ama rahita thaelo ane pradIpta agnivALo thaya jANI tela ke ghInI (gudAmAM) picakArI mAravI. athavA gAyanAmUtra sAthe 1 mahInA sudhI eraMDIyuM tela pIvuM athavA tela, dhI, AdAne rasa, ane bIjorAno rasa e sarva ekaThAM karI temAM cUkAne rasa ane goLa meLavI pIvAtho keDamAM thatA saNakA, sAthaLanA saNakA, vAMsAmAM tathA ThAThAmAM thatA saNakA, gaLo, gRdhra sI ane udAvatuM eTalA rogo nAza pAme che. athavA eraMDAnA goLAphelI dudhamAM tenI khIra banAvI pIe to keDanA dukhAvA tathA keDanA zULane, gRdhrasI ane aMDakepanA zaLane maTADe che. (A prayoga ati uttama che.) athavA eraDAnuM mULa, bIlInuM mULa, ubhIrIMgaNa, beThIrIgaNa eone kavAtha karI saMcaLa athavA tela nAkhI pIvo tethI sAthaLanA sAMdhAenuM, mUtrAzaya-kothaLImAM AvatuM zULa ane gRdhrasI saMbaMdhI zaLa lAMbA vakhatathI thaela heya tadapi nAza thAya che. athavA gomUtranI sAthe eraMDIyuM ane pIparanuM cUrNa sevavAthI banne prakAranI gRdhrasI maTe che. athavA biDalaNa ane saMcaLa enA cUrNa sAthe gomUtra ane eraMDIyuM meLavI pIvAthI banne jAtanI gRdhrasI maTe che. athavA gRdhrasIne lIdhe cAlavuM : mahamUtraNa tathA mUtrarodha vikArone bastivAtanA nAmathI paNa oLakhe che. For Private And Personal Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AThame. ) vAtavyA" prakaraNa, ( 137 ) adha paDayuM hoya tethI sajaDa thaI gayelo mANasa jo araDUsa, nepALA tathA garamALAnA geALa enA vAtha karI temAM anumAna pramANa eraDIyuM meLavI pIe te turata akaDAi gaeluM zarIra sArUM thAya che e niHsaMdeha vAttA che. athavA tageDanA pAnane moMda agnithI pakAvI karelA kavAtha pIvAthI na maTI zake tevI gRdhrasI paNa turata maTe che. athavA rAsnA 4 tAlA ane gugaLa 5 tela e banne bhegAM kuTI dhI sAthe gALIe vALI-A rAsnA gugaLa khAvAthI gRdhrasI maTe che. athavA gaLe, rAsnA, garamALAno goLa, devadAra, geAkharU, eraDa ane sATADI eenA kavAtha suMThanuM cUrNa nAkhI pIvAthI pi'DIe, sAthaLa, vAMsA, DhAThAM ane paDakhAnAM zULa maTe che. A rAsnAdi kavAtha kahevAya che. khADA-laMgaDA tathA pAMgaLApaNuM thayuM hoya te reca levAthI tathA uSNa auSadhIenA saceAgathI, paraseveA lAvavAthI, yAgarAja gugaLanA sevanathI, auSadhothI siddha karelAM telAnA mardanathI ane astikarmathI maTe che. lApakhaja hoya teA upara pramANeja upAyo yAjavA tathA viSagabhAdi tailonuM mardana karavu. kATuzIrSa hoya tA gaLeA tathA triphaLAM cAra cAra tAlAbhAra lai kavAtha karI ATha tAlAbhAra unA unA kavAthamAM zuddha karelA gugaLa eka tela nAkhI pIvAthI maTe che. athavA dudhanI sAthe eraMDIyuM` ke varadhAreAra pIvAmAM Ave te maTe che. athavA tetaranA mAMsanA zeravAmAM zuddha gugaLa nAkhI sevana kare te kATuzIrSa maTe che. DhIMcaNumAM vizeSa dukhAvA hoya te temanuM mardana karI suMThanuM jhINuM cUrNa dhasavuM tathA te upara eraDAnAM pAnaDAne tela cepaDI unAM karI bAMdhavAM jethI DhIMcaNunA dukhAvA maTe che. athavA kAM. cAMnuM cUrNe TAMka 2 dahi'nI sagAye cha divasa sudhI ke 14 divasa sudhI khAya te DhIMcaNunA dukhAvA maTe che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khullAvAyu heAya teA upaleTa tathA siMdhAlUNunI caTaNI banAvI temAM tela tathA cUkA meLavI unI karI tene mAlesa kare teA khalI sabadhI pIDA maTe che. athavA te e aiSadhIothI tela siddha karI mardana karavAthI paNa maTe che. vAtaka Taka hAya te vAraMvAra lohI kaDhAvavuM. athavA eraDIyu pIvuM athavA sA ce vate DAMbha devA. pAdadAha hoya te| masUranI dALane ukALelA pANIne ThaMDu karI te sAthe jhINI vATI pAMca sAta vakhata page lepavI. athavA pagane taLIe mAMkhaNu ceADI zeka karavA tethI dArUNuM pAdAha paNa turata maTe che. athavA eraDInA geLAne gAyanA dudhamAM sArI peThe vATI hatheLI tathA paganAtIAMemAM lepa kare teA atyaMta khaLatarA thatI hoya te paNa maTe che pAdaharSa hoya te! ka tathA vAyune haranArA upAyo karavA tethI page khAlIcaDhatI hAya te maTe che. pagatADa thatA hoya teA tala, vaDAgarUM mIThuM ane haLadara e kharAkhara lai dhaturAnA rasamAM vA bIjorAnA rasamAM ke pANImAM phruTI uparanI traNa cIjonA kharekhara gAyanu mA 18 1 dudha sAthe era'DIyuM pIvu hoya te eraMDIyu ? teaA ane dudha 4 teTalA levuM. 2dudha sAthe varadhArAnuM cUrNa pIvu hoya te varadhAro eka telA ane gAyanuM dudha seLa tela bhAra lettu' ema anyakAranA Adeza che. bhA, kattA. For Private And Personal Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 138 ) amRtasAgara. ( taraMga pazu lai temAM pakAvI tathA pakAvatAM gAtra cAragaNuM nAkhI pakAvI tela siddha karI paga thaLI pagane taLIe mahena kare to te maTe che. daMDapatAnakAkSepa, daMDakAkSepa, vAtapittakRtAkSepa ane abhidhAtakRtakSepa caela hoya teA kAMsakInAM mULa tathA dazamULa 8-8 bhAga lai java, marI ane kalatha e sadhaLAMonA aAvazeSa pAMNI rahe tevA kavAtha karI tenA ATha bhAga, dudhanA ATha bhAga ane tela 1 bha!ga lai ene eka vAsaNamAM nAkhI pachI temAM jIvanIya gaNunAM ApadhA, sidhAlUNu, agara, rALa, zarU, devadAra, maLa, padmaka, upaleTa, eLacI, kALI tathA dhoLI upalasarI, chaDachaDI, zilAjIta, tamAlapatra, tagara, vaja, zatAvarI, Asagadha, savA ane sAToDInAMmULa eTalAM aiSadhanuM cUrNa nAkhI telane siddha karI-pakAvI upayogamAM levuM, tethI sarva prakAranA AkSepaka roga ane vAyurIMga, heDakI, zvAsa, gALA, amRddhi, kSINutA, bhAgelA hADa, ugra udharasa, nirbaLatA, suvAvaDInA vikAra, marmasthaLanA mAra upara, parizrama ane trADa vagerene nAza kare che tathA strIne sagarbhA banAve che. paNa deza, kALa, vaya tathA agnitA vicAra karI mAtrA ApavI. A sahuAkhalAyela kahevAya che. aMtarAyAma tathA bAhyAyAma hoya te ati-aDadIvAnA jevI cikitsA-rA ga maTADavAnA upAya karyA. dhanurvAta tathA munjaka hAya tA vizeSe karIne prasAraNI tela (hanugrahanI cikitsAmAM kaheluM che te) nuM sevana karavAthI zAMta thAya che. tathA vAyu vyAdhienI sAmAnya cikitsAe karavAthI paNa maTe che. apataMtra hoya teA te upara tRpti virUddha kriyA karavI nahIM temaja nirUhabasti ke vamana paNa sevana karavAM nahIM; paraMtu kathI tathA vAyuthI rAkAyalI zvAsane calAvanArI nADIAne tIkSNa cUrNanA nAsa vaDe chUTI karavI, jethI sanA prApta thAya. athavA marI, saragavAnAM bIja, vAvaDIMga ane maravA ene barAbara lai jhINuM cUrNa karI tenA nAsa levA. athavA haraDenI chAla, vaja, rAsnA, sedhava ane amlavetasa ene sUkSma vATI dhI athavA AdAnA rasa sAthe upayoga karavA jethI apataMtra maTe che. patAnaka hoya te| dazamULanA kavAtha pIparanA prativAsa sAthe pIvA, tathA kavAtha 5cI gayA pachI mAMsanA rasA sAthe bhAta khAvA, telanuM mardana karavuM, tIkSNa phreMca deve ane pachI dhI pIvarAvavuM jethI nase sAdhu thai jAya che. athavA jamyA pehelAM marInA cUrNa sahita khATu dahaM pIvuM ane sneha (tela ke dhI)nI picakArIe mAravI te apatAnaka maTe che. pakSadhAta thayA hoya te! aDada, kAcAM, eraDA ane meTI kAMsakInAM mULa eene 1 jIvaka, RSabhaka, medA, mahAmedA, kAkAlI, kSIrakAkAlI, Rddhi, vRddhi, jeThImadha, DoDI, 'galI maga ane jagalI aDada A khAra eNauSadhI jIvanIyagaNanI saMjJAthI oLakhAya che. 2 vAyu jo pittathI sayukta heya te a`daradAha, bahAra saMtApa, tathA mUrchA thAya che ane kaphathI saMyukta hoya te| zItapaNuM', sAo ane bhArepaNuM thAya che. A lakSaNA pratyeka vAyunI vyAdhiomAM paNa lakSamAM levA ceAgya che. jo eklA vAyuthI pakSaghAta thayA hAya te mahAkaSTasAdhya, pittake kaphathI sayukta hoya te sAdhya ane dhAtuonA kSayathI thaye hoya te asAdhya che, tathAgarbhiNI, suvAvaDI, khALaka,vRddha, kSINa ane leAhInA kSayavALe! eTalAM manuSyAne pakSAghAta thaye! hAya te paNa asAdhya che--maTatA nathI mATe cikitsA karavI vyartha che ane vedanA rahita pakSAghAta hoya te paNa asAdhya che, bhAvaprakAza. For Private And Personal Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AThamo ) vAtavyAdhi prakaraNa ( 139 ) - kavAtha karI hiMga ane siMdhAluNa pa-5 ratIbhAra nAkhI pIvo. athavA pIparAmULa, citraka, pIpara, suMTha, rAsnA ane siMdhAlUNa eone kalka karI aDadanA kavAthamAM nAkhI pakAveluM tela mardana kare to pakSAghAta maTe che. A graMthikAdi tela kahevAya che. athavA aDada, kaucAM, ativiSa, eraMDA, rAsnA, savA, ane siMdhAlUNa eone sArI peThe vATelo ka7 nAkhI telathI cAgache aDadanA tathA kAsakInA kavAthamAM tela siddha karI tenuM mardana kare te pakSAghAta maTe che. A (trIju) mAkhAditala kahevAya che. ema bhAvamizranuM kahevuM che. athavA cAM, kosakInI jaDa, eraMDAnuM mULa, aDada, suMTha ane siMdhAlUNa eone kavAtha karI pIvAthI pakSAghAta maTe che. vaiidyavida. athavA mahuDAne rasa, khAkharAnAM bIja, AMbAhaLadara, phulAvela kaNakhAra ane bIjorAnI jaDa eone jhINA vATI zarIrane lepa karI pachI keDa barobara khADe khodI temAM agni saLagAvI tapyA pachI agni kahADI nAkhI temAM AkaDAnAM pAnAM pAtharI te upara lepa karelA manuSyane besADI yukti sAthe parasevo lavarAve to teja vakhate niro pakSaghAta tathA akaDAI gayo hoya te paNa maTe che. sagavAyu hoya te telanI koThImAM avagAhana karavAthI maTe che athavA viSagabrAdi telanA mardanathI maTe che. -hasvakeza hoya te dezI gokharU ane talanAM phUla e barAbara laI teonI barAbara madha ane ghI meLavI vALane lepa karavAthI vALa vadhatA na hoya te vadhe che. athavA jeThImadha, nIlA kamaLanuM mULa ane maNakA-kALadhakha, eone telamAM, dhImAM ane dudhamAM jhIMNAM lasoTI vALane lepa karavAthI vALa bahu lAMbA vadhe che ane mAthAnI UMdarI paNa maTe che. temaja hasvakezAdithI mAMDI parizrama sudhI rahe vAta vyAdhionA je sAdhAraNa upAyo kahevAmAM Avaze te karavA jethI e ra8 jAtanA vAyuo maTe che. vAcAlatA, kaTigraha, AkSepaka, zramanAza ane urUstaMbha vagerenI pUrve kahelA vAtogamAMnI cikitsA karavI athavA nidrA nAza thaela hoya te zekelI bhAMganuM cUrNa madha saMgAthe anumAna pramANe khAvuM. athavA pIparAmULanuM cUrNa goLamAM meLavI khAvuM. athavA kalagArI-vaDhavADIyAnuM mULa mAthe bAMdhavuM. athavA kAMsakAthI sahevAte sahevAte mAthuM oLavuM. athavA suMvALA hAthathI paganAM taLI masaLavAM. athavA vaMtyAkanA bhaDathIyAmAM madha meLavI khAvuM. athavA telanI kAMjI sAthe ke khaTAInI sAthe te bhaDathIyuM rAtre khAvuM. athavA eraMDIyuM ane aLasInuM tela barAbara laI kAMsAnI thALImAM nAMkhI khUba ghuMTI AMkhamAM aMjana karavuM. athavA savA ane bhAMga jhINAM vATI bakarInA navAyA dudhamAM nAkhI paganAM taLIAM vAM. athavA kasturIne dhAvaNa sAthe ghasI aMjana karavuM, jethI ghaNuM divasathI nAza thaI gayelI nidrA athavA kamatI thaelI nidrA punaH turata prApta thAya che. vaidyarahasya. sAta dhAtuomAM prApta thaelI vAtavyAdhionAM lakSaNa jo rasa dhAtumAM vAyu rahela hoya to zarIranI cAmaDI lukhI, phATelI, jaDa, pAtaLI, kALI, seyathI bheMkAyA jevI, vyathAvALI, labaDatI ane ratAzavALI thaI jAya che ane sAte cAmaDImAM vyathA kare che. je lehI dhAtumAM vAyu rahele hoya te tIvra pIDA thAya che, saMtApa thAya, zarIrane varNa bagaDI jAya, durbaLapaNuM, arUci, gAtramAM traNa ane jamyA pachI tRptine For Private And Personal Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 140 ) amRtasAgara, (taraMga lehInI ddhi thavAthI stabdha thAya che. je mAMsamAM vAyu rahela hoya te zarIra bhAre, pIDAyukta, stabdha, AthAvALuM ane atyaMta nizcaLa thaI jAya che. je meDamAM vAyu rahela hoya te mAsamAM rahela vAyunA jevA ja lakSaNe thAya che, paNa ghaDI pIDA vALAM vaNe tathA gAMThe thAya che eTale ja phera che. je asthimAM vAyu rahelo hoya te sAMdhe sAMdhAomAM pIDA, thaLanuM nIkaLavuM, mAMsa tathA baLane kSaya, nidrA Ave nahIM ane prabaLapIDA thAya che. je majajAmAM vAyu rahela hoya te asthimAM rahelI vAyu pIDA pramANe lakSaNa cheya che; paraMtu vizeSatA eTalI ja che ke, majjAmAM rahelA vAyue karelI pIDA kadi zAMta thatI nathI. ane je vIryamAM vAyu rahelo hoya te vIryane khalita thavA deto nathI athavA te rastrIsaMgamAM turata vIrya smalita thAya che. tathA garbhane pAta kare che kiMvA garbhane mUDha karI nAkhe che. vIryane varNa badalI nAkhe che ane aneka vikRti kare che. upAya. rasamAM vAyu rahela hoya te tela ghInuM mardana karavuM tathA svedananI kriyA karavI. lehImAM vAyu hoya te TADhA lepa, reca Apo. tathA phasa kholAvavA vagerethI lehI kaDhAvavuM. mAMsa ke medamAM vAyu rahelo hoya te reca Apa tathA nirUha basti kavAthanI picakArI mAravI. asthi ke majajAmAM vAyu rahela hoya te bahAra tathA aMdara snehanI yojanA javI. ane vIryamAM rahelo hoya te strIo vagerethI harSa upajAve ane vIne vadhAranAra auSadha tathA anna pAne upayogamAM levAM jethI baLa vIrya vadhe che. bIjA prakAranA sthAnakenA bhedathI vAtavyAdhionA bheda. duSTa vAyu keDAmAM rahyA hoya te maLa-mUtranuM rokANa karI gulma, hRdayaroga, bada tathA araza ane paDakhAmAM zaLa utpanna kare che. upAya. pAcana karanArA rasonI nA karavI tathA anya upAyothI maLIne pakavI devA ane dudha pIvuM jethI koThAmAM rahelo duSTa vAyu nAza pAme che. duSTa vAyu AmAzayamAM rahyA hoya to chAtImAM, paDakhAmAM tathA nAbhimAM pIDA kare che ane tuSA, oDakAra, kelerA, udharasa, kaThazeSa ane zvAsane utpanna kare che. upAya. laMdhana karAvI dIpana tathA pAcana auSadhIo ApavI. ulaTI ane AkarA reca A pavA tathA junA maga, java ane cokhA pathya che mATe te khAvA ApavA. athavA rohIsa, haraDenI chAla, kacUro ane puSkaramULa, eeno kavAtha athavA bIlAne garbha, gaLo, devadAra ane suMThane kavAtha tathA vaja, ativiSa, pIpara ane biDalUne kavAtha karI pIvAthI A nAbhi ane stana vaccenA bhAgane mAzaya kahe che. carakasaMhitA, For Private And Personal Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vAtavyAdhi prakaraNa, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AmA ) mAzayamAM rahelA davAyu nAza pAme che. pakavAzaya-haiAjarImAM duSTa vAyu rahyA hoya te peTanAM AMtaraDAM khAlyA kare, zULa nIkaLe, AkarA caDhe, maLa-mUtra kaSTathI utare ane tristhAnamAM vedanA thAya che. upAya. ( 141 ) je udAvatta rAga mATe cikitsA kahevAmAM Avaze te pramANe upAya karavA. chAtImAM duSTa vAyu rahelA hoya teA prAtaHkALamAM yatnapUrvaka navazekA unA pANInI sAthe marI tathA gaLA pIvAmAM Ave teA hRdayanA duSTa vAyu nAza thAya che. athavA AsagaMdha, ane eheDAM ene jhINAM vATI goLamAM meLavI unA pANI sAthe upayogamAM levAM. athavA devadAra tathA suMTha ene vATI unA pANI sAthe pIvAthI hRdayane! duSTa vAyu nAza pAme che. kAna vagere jJAnaiMdriAmAM duSTa vAyu rahelo hoya teA iMdrinI zakti nAza kare che.te mATe vAta vyAdhinI cikitsAe karavI. sneha padAthAnA anyaga-mAlesa karavA. sneha kuMDamAM avagAhana karavuM. kivA zeka karavA. zarIranI ghArI naso ke nasAmAM duvAyu rahelo hoya te nasamAM zULa cAle, nAnA sAca thAya ane zirAnA lapaNAne, chAtIthI namIjavAne-atarAyAmate, pIDathI namI javAne-bAyAmane, khallI ane kukhtapaNAne utpanna kare che. upAya. snehathI abhyaga-mardana karavAthI, snehavALA pATA bAMdhavAthI, snehanA lepanathI ane leAhI kaDhAvavAthI naseAmAM rahelA duvAyu nAza pAme che. tathA DAMbhadevA, sakhta baMdhana karavuM ane tela cALavuM jethI snAyuomAM rahelA duvAyu nAza thAya che. sAMdhAomAM duvAyu rahelA hoya teA sAMdhAne chuTA pADI de che ane zULa tathA sAjAne utpanna kare che. upAya. DAMbhadevA, snehavALA pATA bAMdhavA, IMdravaraNAnAMmULa ane pIpara enuM cUrNa gALamAM meLavI teAlAbhAra khAvuM tA sAMdhAomAM rahelA vAyu nAza pAme che. samasta vAtavyAdhiomAM kaSTasAdhya keTalA che ? hanugraha, ati, AkSepa, pakSAdhAta ane apatAnaka eTalA vAtavyAdhi yatna karavAthI lAMbA samaye maTeche; paNa jo rogI baLavAna tathA yuvAna hoya ane upadrava rahita-eTale visarpa, dAha, vyathA, bhrama, mUrjhA, arUci, agnimadatA ane khaLa tathA mAMsa kSINa thayela na hoya teA te vAtarogI vakhate sAjo thAya che; paraMtu upadrave karIne yukta ane vRddha, tathA durbaLa hoya teA yama maMdiranI mulAkAta le che. athavA sujI gaelA, zUnya tvacAvALA, dInatAyukta, kaMpa tathA AkAthI pIDita ane vAtavedanAthI rIkhAtA hoya te te vAyurAgI chevaTa maraNane zaraNa thAya che. For Private And Personal Use Only vAtavyAdhinA sAmAnya upAya. AsagaMdha, kAMsakInumULa, khIlI, kAca-pADaLa, eDIrIMgaNI, ubhArIMgaNI, mALavI geA
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ' (1942) amRtasAgara, (taraMga kharU, moTIkAMsa, lIMbaDAnI aMtara chAla, aralU, sAToDI, prasAraNI (nArI), ane araNI e pratyeka padAthI 40-40 telA bhAra levA tathA 406telA pANImAM tene kavAtha karI catuthAza pANI rahe tyAre nice utArI vastragALa karI temAM 256 chebhAra tela, 256 telA zatAvarIno rasa ane 1024 talA bhAra gAyanuM dudha nAkhI tathA vaja, ratAM jaLI, upaleTa, eLacI, chaDachaDI, zilAjIta, siMdhAlUNa, Asagadha, kAMsakI, rAsnA, savA, devadAra, samere, gadhIsame, jaMgaLI aDada, jaMgaLI maga ane tagara e pratyeka auSadhe cAra cAra telA bhAra laI eonuM kalka karI upara kahelA telamAM nAkhI dhImI AMcathI pakAvavuM. jyAre sarva rasa baLI mAtra tela AvI rahe tyAre nice utArI vastragALa karI suMdara pAtramAM bharI levuM. pachI temAMthI yogya samaya upara vAtavyAdhi mATe pIvuM, mardana karavuM, khAvuM ke picakArInA kAmamAM vAparavuM, jethI pakSAghAta, hanugraha, bhacAtaMbha, gaLagraha, kunnatA, baherApaNuM, gatine bhaMga, keDanuM jhalAvuM, gAtrano zeSa, diyeno vaMza, vIryane nAza, tAva, kSaya, aMDavRddhi, kuraMDa, goLa, dAMtanA roga, mAthAnuM jhalAvuM, paDakhAMonuM zULa, paMgutA, buddhinAza. gRdhrasI ane bIjA paNa samasta zarIramAM rahenArA vAyuono nAza kare che. vaMdhyA strI A telanA sevanathI suMdara putra pAme che, jema zrI nAraNa bhagavAna duSTa daityono nAza kare che tema A nArAyaNa tela saMmasta vAyurogarUpI dene nAza kare che. athavA suMTha, pIparImULa, cavakacitraka, pIpara, zekelI hIMga, boDI ajamo, sarasava, jIruM, zAhajIrU nagoDanAM bIja, IMdrajava, kALIpATa, vAvaDIMga, gajapIpara, kaDu, ativiSa, bhAraMgI, vaja, bheya pIluDI, tamAla patra, devadAra, pIpara, upaleTa, rAsnA, motha, siMdhAlUNa, elacI, gokharU, haraDe, dhANuM, baheDAM AmaLAM, taja, vALo ane javakhAra e saghaLAM samAna bhAge laI eonuM jhINuM cUrNa karI e cUrNa barAbara zuddha karela gugala ghI sAthe kuTI narama karI cUrNa tathA gugaLa dhInA saMge kuTI eka chava karI piDo banAvI ghInA vAsaNamAM rAkhI mUko. pachI temAMthI 24 24 caDIo bhAranI goLIo vALI do ane kALa vagerene anusarI sevana kare-eTale prathama thoDA divasa eka eka goLI khAvI, pachI DeDha, pachI aradhA telA bhAra ane pachI eka telA bhAra khAvI jethI araza, grahaNI, barala, geLa, peTanAroga, Apharo, agninImaMdatA, zvAsa, udharasa, arUci, prameha, nAbhinuM zaLa, kRmi, kSaya, chAtInuM jhalAI javuM, sarva prakAranA vAyuvyAdhio, AmavAta, mRgI, koDha, duSTatraNo, vIryanA deva, rajanAdeSa, udAva ane bhagaMdara eTalA rogono nAza thAya che. A gugaLa rAsnAdi kavAtha sAthe pIvAmAM Ave te saghaLA vAtavyAdhio TaLe che. kAkalyAdi kavAtha sAthe sevavAthI pitta, AragvadhAdi kavAthanI sAthe sevavAthI kapha, dAruhaLadaranA kavAtha sAthe sevavAthI sarva prameha, gomUtranI sAthe sevavAthI pAMDuroga, madhanI sAthe sevavAthI medavRddhi, lIMbaDAnA kavAtha sAthe sevavAthI koDha, gaLAnA kavAtha sAthe sevavAthI vAtarakata, mULAnA kavAtha sAthe sevavAthI sojo, kAkacanA kavAtha sAthe sevavAthI UMdaranuM jhera, triphaLAnA kavAtha sAthe sevavAthI netranI dArUNa vedanA ane punarnavAdinA kavAtha sAthe sevana karavAthI saghaLA udara-peTa saMbaMdhI rogo nAza thAya che, chatAM A gugaLano prayoga karatI vakhate methuna ke anna pAnano kaze pratibaMdha nathI arthAta kIrI pALavAnI jarUra nathI, paNa virodhakArI ke avaguNakartA vastuo sevavI nahIM. A yogarAja gugaLa kahevAya che. athavA lasaNanI caTaNI karI ke lasaNane rasa kAhADI temAM talanuM tela tathA joIe teTaluM siMdhAlUNa meLavI sevana kare te sarva prakAranA vAyu For Private And Personal Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AThame) vAtavyAdhi prakaraNa ( 143) roga maTe che ane viSamajavara paNa maTe che. athavA dudha, ghI, tela, ke mAMsanA rasAnI sAthe athavA te bhAta kiMvA khIcaDInI saMgAthe sAta divasa lasaNa khAya; paraMtu pratyeka divase bane teTalA bhAra vadhArIne lasaNa khAya te vAyu saMbaMdhI roga, viSamajvare, zULa, gulma, maMdAgni, baralanI ugraMvedanA, hAtha tathA paDakhAnuM zaLa, mAthAnI pIDA ane vIryanA doSo eTalAM rega nAza pAme che. A lasaNa prayoga kahevAya che. athavA rAsnA, eraDAnAmULa, araDa, dhamAse, kacUra, devadAra, baLadANA, motha, suMTha, ativiSa, haraDe, gekharU, gara mALA, varIALI,dhANAsAToDI,AsagaMdha,gaLa, pIpara, vadhAro,zatAvarI,vaja,kaMTALA, cavaka ubharIMgaNuM ane beThI rIMgaNI emAM rAsnA 3 bhAga ane bIjA eka eka bhAga lai eeno kavAtha karI AThamA bhAganuM pANI (baLatAM) bAkI rahe tyAre dezane ane vyAdhine anusarI suMTha athavA AbhAva cUrNa athavA alaMbudhAdi cUrNa athavA ajamodAdi cUrNa nAkhavuM. pachI kavAtha gALI laI yogarAja gugaLa saMgAthe) yoga bhAvAe sevana kare to samasta prakAranI vAtavyAdhi, anA, gAtronuM dhrujavuM, geLA, chAtInAM darada, aMtrasRddhi, slIpada, yoni tathA liMga saMbaMdhI pIDAo ane strIonuM vAMjhIyApaNuM eTalA rogono nAza kare che. A mahArAsnAdi kavAtha prajApatine banAvela che. sadhaLAM pAcana rasAyanamAM uttama rasAyana rU5 che. ema bhAvamitra kahe che. athavA thoranA pAnano rasa, saragavAnA pAnano rasa, bakAna lIMbaDInA pAnano rasa. nageDAnA pAnano rasa, eraMDAnA pAnano rasa ane kaNeranA pAnane rasa laIe sarva rasanA cethe bhAge tela levuM. pachI tela pakAvavAnI rIta pramANe taiyAra karI temAM suMTha nAkhI siddha karI te telanuM mardana kare te sarva prakAranA vAyu roga maTe che. A aSTAMga taila kahevAya che. athavA dhaturAnAM mULa, nageDa, kaDavI tuMbaDInI jaDa, sADI, kaucAM, kalagara, lIMbaDAnI aMtarachAla, Asagadha, puvADIA, citraka, saragavAnuM mULa, bakAna lIMbaDInI chAla, dazamULa, zatAvarI, kArelI, banne upalasarI, zrIpaNuM, keluM, thora tathA AkaDAnAM pAna, kAkajadhA, rAtI tathA dhoLI kaNera, maraDozIMga, aMdhADe ane moTI kAMsakI e saghaLAM auSadho 12-12 talA bhAra laI rarva vadhe barAbara triphaLAM ane e sarva barobara kALAtalanuM tela tathA teTaluM ja eDIyuM ane eothI cAragaNuM pANI nAkhI temAM, auSane khAMDI nAkhI tela pakAvavAnI rIti pramANe tila siddha karI temAM suMTha, marI, pIpara, AsagaMdha, rAsnA, upaleTa, lIMbaDo, vaca, devadAra, iMdrajava, javakhAra, sAjIkhAra, pAMca jAtanAM lUNa, morathuthuM, haratAla, kAyaphaLa, kALIpADa, bhAraMgI, navasAdara, gaMdhaka, puSkaramULa ane zilAjIta e saghaLAM Apa eka eka telA bhAra tathA vachanAga telA 8 laI eonuM cUrNa karI telamAM meLavI vastragALa karI te telanuM mardana kare te sarva prakAranA vAyuroga, sa, mAthAnI vyathA, kAnanA zaNakA, gRdhrasI saMdhivA, ane kukha, bhamara, pITha tathA sAthaLa vagere savaganAM kaLatara nAza pAme che. sArasamAM sarva prakAranAM vAyu, kaMThamALa, apacI, kAnamAM thate ghavATa, samastasannipAta, beherAsa ane vRddhAvasthA e sarvano nAza kare che. A viSagarbha taila kahevAya che. athavA majITha, gaThIya, devadAra, sarala devadAra, rIMgaNI, vaja, maraDAziMgI, tAlIsapatra, caMdana, tejabaLa, kacUra, haraDenI chAla, baheDAnI chAla, AmaLAM ane metha e auSadha sarva 8-8 telA bhAraI vArI kalka karI temAM tela lA 64 bhAra nAkhI pakAvavuM ane temAM chaDa, mela, Damare, miMDhaLa, capa, suMdarI, taja, pIparImULa, upaleTa, sugaMdhIvALo ane lajA eTalI auSadhIo 8-8 lAbhAra laI tenuM cUrNa karI, tathA kaDIo lebAna, For Private And Personal Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (144) amRtasAgara, (taraMga kadarU, nakha ane chaDa eTalAM 4-4 tela levAM ane elacI, lavIMga, caMdana, jAInI kaLIo, karakarA, koLa, agara, mAlakAMkaNI, kastUrI, baheDA, AMbaLAM, ajameda, ane kesara e saghaLAM ra-2 te lAbhAra laI sarvanuM cUrNa karI telamAM nAkhavuM tathA kapUra telA 20 kapUra ane kasturIthI aradha bhAge patra kalka vagere laI temAM nAkho dhImA agnithI tela siddha karI; arthAt sarva rasa baLI mAtra tela AvI rahe eTale telane vastragALa karI e telanuM mardana kare che, sarva prakAranA vAyuroga, sarva prakAranA prameha, tathA sojo, goLa ane tAva e sarvane nAza kare che. A lakSamIvilAsa mahA sugaMdhi taila kahevAya che. cakradatta athavA suMTha telA 28 bhAra ane eka kaLInuM lasaNa telAva8 bhAra laI suMThane jhINuM vATI teTalaja gAyanA ghImAM zekI lasaNane vATInuM. ThanA cUrNamAM meLavI cekhuM madha telA 28 meLavI ekava karI niraMtara 4-4telAbhAra sevana kare te, pakSaghAta, hanutaMbha, kaTIbhaMga ane bhujAnI pIDAdi tIvra vAyuroga nAza pAme che. athavA mAlakAMkaNI, asALIe, kALIjIrI ke zAhajIruM, ajamo, methI ane tala e sarva barAbara laI ghANImAM nAkhI tela kAhADI e telanuM zarIre mardana karavuM te, tethI sarva vAyuroga nAza pAme che. A vijayabhairava taila kahevAya che. athavA zuddhapAro, zuddhagaMdhaka, zuharatAla ane zuddhamaNazIla e saghaLAM barAbara laI jhINAM vATI kAMjImAM 3 divasa sudhI vATI pachI eka hAthanuM jhINuM kapaDuM laI te upara teno lepa karI te kapaDAne lapeTI tenI dIvaTa-kAkaDe karI tenA upara sUtara lapeTI sukavI pachI te upara talanuM tela gaNuM nAkhI saLagAvI laTakAvI rAkhavI ane tenA nice lekhaMDanuM pAtra mUkavuM, temAM je dIvaTamAMthI TapakI tela ekaThuM thAya te tela laI zarIre mardana kare te hAtha, bAhu, mastaka, Deka, sAthaLa, DhIMcaNa ane kaMpavAdi sarva prakAranA vAyu roga jAya che. A vijayabhairavartitila kahevAya che. athavA haraDenI chAla tolA 12,citrakalA 12, eLacI, taja, tamAlapatra, motha e cAre 2-2-telA bhAra, nagoDara telA, nAgakesara 1 tela, suMTha, marI, pIpara,pIparImULa ane zuddha vachanAga e 4-4 telA lohabhasma ja telA, vaMza locana, telA, zuddhapAro 4 tolA, ane zuddhagaMdhaka 4 tela laI, pArA gadhakanI kAja karI pachIthI anya oSadhIo vATI ekatra karI traNa varasa june geLa telA 200 laI cAsaNI karI temAM ukta opaDo meLavI ekachava karI dhI sAthe gaLIo beranI mIja pramANe karI dhInA rIDhA vAsaNamAM rAkhI mUkavI. pachI temAMthI baLa anusAre sArA muhUrta goLI 1-2 dhInA anupAna sAthe sevana kare. arthAt baLa Ave tyAM sudhI ghI sAthe 1 geLI ane pachI 2 ke nA geLI khAte be mahInAmAM kaphane, traNa mahInAmAM pittane, cAra mahInAmAM vAyunA sarva roga maTe che. sAta mahInA sevana kare te kaMda jvare, eka varSa sudhI sevana kare te sarva prakAranA roga, be varSa sevana kare che, ghaDapaNa maTI yuvAna thAya ane 3 varSa chevana kare, nizca AyurbaLa vadhe tathA zarIra niroga rahe che. A vijaya bhairava rasa kahevAya che. athavA zuddha pAraDa 1 bhAga, zuddhagaMdhaka 2 bhAga, triphaLA 3 bhAga, citraka 4 bhAga, ane eraMDIyA telathI mardana karela gu. gaLa 5 bhAga. e sarvane ekatra karI eDIA telamAM ghuMTI eka eka tolA bhAra pramANe goLIo vALI prAtaHkALe 1 goLI khAI te upara suMTha ane eraMDAnA maLane kavAtha karI pIe ane eraMDIA telathI rogInA vAMsA upara mAlesa kare, zeka kare te sarva prakAranA vAyu roga maTe chereca lAge che, paNa reca lAgyA pachI snigdha ane garama anna khAvuM ane pavanamAM 1 je aiSadhonA kalkane pakavI gALI kahADI te pachI nIkaLelA kucAnI sAthe pharI tela dhI vagerene vizeSasagaMdhi lAvavA mATe vAMTavAM te patra kalka kahevAya che. For Private And Personal Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cATa. ) vAtavyAdhi prakaraNa (15) napharatAM niyama pUrvaka 1 mahIne sevana kare tathA maithunano tyAga kare to nicce vAyu saMbaMdhI pIDA nAza kare che. A vAtArirasa kahevAya che. athavA zuddha abhraka bhasma, zuddha gaMdhaka, zuddha vachanAga, suMTha,marI, pIpara ane zuddha phulAvele TaMkaNa eTalAM barAbara bhAge laI, vachanAga marI bhegAM vATI anya auSadhanuM cUrNa karI ekatra karI jaLabhAMgarAnA rasanI 7 bhAvanA o ApI jhINuM ghuMTI 2 rati pramANe goLIo vALI temAMthI 1 goLI AdAnA rasa sAthe ke sAkara-trikaTuna cUrNa sAthe sevana kare to sarva prakAranA bhayaMkara vAyurega maTe che. ane nAsa levAthI mUcha maTe che. A samIrapatraga rasa kahevAya che. athavA cokhuM navIna aphINa, zuddha karelAM jhera kocalAM ane kALAmarI eTalAM barAbara bhAge laI pAnanA rasa sAthe jhINuM ghuMTI 1 rati pramANe goLIbAMdhI 1 gALI sevana karI uparathI nAgaravelanuM pAna khAya te sarva prakAranA vAyu roga nAza pAme che, tathA kubajavAta, khaMjatA, sarvAga vAta, gRdhrasI, apabAjuka, kelerA, seje, kaMpavA, pratAnaka, ane arUci eTalA re avazya nAza pAme che. A samIragajake zarIrasa vizeSa karIne vAI upara ApavA yogya che. vaidyarahasya. athavA khurAsAnI ajame, jIruM, beDI ajame, kAkaDAzagI ane AsagaMdha e sarva barAbara laI jhINAM vATI 1 mahInA sudhI tAjA pANI sAthe sevana kare che, sarva prakAranA vAyuroga jAya tathA udharasa, zvAsa, bakavA, ati niMdrA ane arUci eTalA rogo maTe che. A vRddha ciMtAmaNi rasa kahevAya che. athavA citraka talA 12, haraDenI chAla telA 12zuddhapAre, suMTha, marI, pIpara, pIparAmULa, metha, jAyaphaLa ane vadhAre eTalAM 4-4 telA bhAra levAM tathA eLacI, upaleTA, zuddha hiMgaleka, akalakare, mAlakAMkaNuM, taja, zuddha abhrakabhasma, ane zuddha vachanAga eTalAM 1-1 tolA bhAra levo ane zuddha gaMdhaka TAMka 7 tathA geLa telA 32 laI prathama pArA gaMdhakanI kAjaLakarI, anya auSadhenuM cUrNa karI ekatra karI goLa meLavI jaLabhAMgarAnA rasanI 1 bhAvanA daI 2-3 rati pramANe goLIo vALI gaLI 1 niraMtara sevana kare to, sarva prakAranA vAyu, koDha, prameha, mRgI, kSaya, zvAsa, seje, A bhavAyu, pAMDuroga ane araza eTalA roga nAza pAme che. A amRtanAmA guTikA kahe vAya che. athavA zuddha pAro ane zuddha gaMdhaka e banne barAbara laI kAjaLa karI dudhI, tulasI, bAvacI, merazikhA, jeThImadha, DukarakaMda ane bahujaLI e darekanA rasanI eka eka bhAvanA dai ghuMTI sukavI pachI kukaDInA iMDAnA kaThalAmAM bharI te upara 7 kapaDA mATI karI sukI gajapuTa agni Ape; ema 3 vAra karavAthI rasa siddha thAya che. te rasamAMthI 1 ratibhAra egya anupAna sAthe sevana kare te, sarva prakAranA vAyuroga jAya ane bhUkha ughaDe che. A rAkSasa rasa kahevAya che. rasArNava, athavA zuddha pA tathA zuddhaH 1, 130 AMgaLa-savAhAtha-eka gajano uDe ane teTalo samarasa khADo khaNI temAM aDAyAM athavA thApelAM cekhAM 1000 chANAM bharI je davAnuM sapuTa mUkavuM hoya te madhya bhAge eTale 13 thara upara ane 13 nice e pramANe saMpuTa rAkhI saLagAvI devAmAM Ave che gajapuTa kahevAya che. 2 pArAne iTInA bhUkA sAthe dhuTa jethI mAre zuddha thAya che, je ghuMTatAM pAro bhUko sAthe maLI jAyatA liMbuno rasa nAkhI pachI jhINA kapaDAmAM nAkhI nIcovI levAthI pAre nikaLI Avaze, athavA hiMgaLakamAMthI kAhADele pAre hoya te zuddha pAre gaNAya che. 3 AmaLasAra gaMdhaka lai tenA nAnA kakaDA karI eka kaDachImAM DuM dhI nAkhI temAM gaMdhaka nAkhI agni upara dharavo, dhI unuM thaI gaMdhaka ogaLe tyAre eka vAsaNamAM gAyanuM dudha bharI tenA mAhoDA upara jhINuM kapaDuM bAMdhI te gaMdhakane rasa DhALI de jethI rasa gaLAI dudhamAM jaMI 5Daze,pAche te gaMdhaka kahADI laI pharI navA dUdhamAM upara pramANe gALI rasa reDave, ema trIjI vakhata paNa karavuM jethI gaMdhaka zuka thayo gaNAya che. For Private And Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (146 ) amRtasAgara, (taraMga - - - - gaMdhaka e be barAbara laI kAjaLa karI tethI aradha bhAge zuddha haratAla meLavI te haratAla barAbara cokhI kalaInI bhasma nAkhI AkaDAnA dudhamAM 7 divasa sudhI kharala karI sukavI kAcanI Atasa zIzImAM bharI te upara kapaDA mATI daI vALukAyaMtra dvArA 12 pohArane agni ApI rasa siddha karI svAMga zItaLa thaye ghuMTI temAMthI 1 rati pAnamAM sevana kare te, sarva prakAranA vAyuga tathA unmAda, kSINatA, maMdAgni, koDha, vaNa ane viSamajvara e sarva rego nAza thAya che. A aMgezvara rasa kahevAya che. gataraMgiNI. athavA zuddha haratAla, zuddhagaMdhaka, zuddha pAre, zuddha hiMgaLaka, zekelo TaMkaNakhAra, suMTha, marI ane lIMDIpIpara e saghaLAM barAbara laI pArAgaMdhakanI kAjaLa karI anya auSadhane yatheSTa rIte vATI ekatra karI AdAnA rasanI 1 bhAvanA daI ghuMTI goLI maganA jevaDI vALI 1 goLI khAya te, sarva prakAranA vAyu jAya, tathA suvA roga, maMdAgni, saMgrahaNI ane TADhIo tAva e sarva nAza thAya che. A haratAla guTikA kahevAya che, ratnapradIpa, athavA lasaNa tolA nA bhAra laI pholI jhINuM kAtarI dudha tole na ane pANuM tela nA meLavI temAM lasaNa nAkhI maMdAgni Apo, jyAre dudha zeSAI jAya tyAre tene kharalamAM ghuMTI temAM tela ghiI nAkhI AMca devI. jyAre lAlAza paDate raMga thAya tyAre utArI lai ghI kahADI levuM, pachI 3 tolA sAkaranI cAsaNI karI temAM kasturI rati, lavIMga 4 rati, jAyaphaLa 1 mAse, taja 1 mAsa ane sonAnA varakha 2 e sarva auSadhIo cAsaNImAM meLavI tathA lasaNa paNa meLavI goLIo 4 banAvavI, goLI 1 prabhAte khAvI, jo vAyunuM prabaLatApaNuM hoya te 1 gALasaMdhyA vakhate paNa khAvI, jethI vAyu mAtra nAza pAme che, paNa paththamAM rahI sevana karavI. eja hisAba pramANe vizeSa mAtrAe ASadhIo laI lasaNa pAka karI vAyunA rege jorAvara hoya te 21 tathA 4 divasa lasaNano prayoga upayogamAM levo te, vAyu roge maTe che ane zarIra puSTa thAya che tathA bhUkhane vadhAre che. A lasapAka kahevAya che." vAyurogInAM pathyApathya. telanuM mardana, unA pANIthI snAna, pavana na le, bhUziyana, parasevo lAva, dhamADe tela, mIThA, khATA-khArA padArtho, chAzanI Acha, ghauM, aDada, sAThIcokhA, kaLathI, paravaLa, saragavo, vatyAka, savAnI bhAjI, tuvaranI dALa, tAMdaLajo, hiMga, lasaNa, dADima, kerI, siMdhaDA, vahetuM pANI, dhAkha, nAraMgI, sAkara, tAMbUla ane julAba eTalAvAnAM hitakArI sevana karavA yogya che. ciMtA, ujAgare, maLa-mUtrAdinA vegane rokavA, ulaTI, zrama, upavAsa, caNuM, vaTANA, 1 haratAla 01 zera lai vATI eka lugaDAmAM thoDI DhIlI rahe tema pioTalI bAMdhI bhUrA koLAne karI te piTalI temAM rAkhI pAchI DagaLI daI, pachI tene mATInA pohaLA mahoDAnA moTA vAsaNamAM mUkI cUlA upara caDhAvI agni kara. koLuM baLI jAya tyAre poTalI kahADI laI prathama pramANe sAta bharA kALAmAM te piTalIne pakAvavI jethI haratAla zuddha thAya che. 2 hiMgaLokanA gAMgaDAne 7 vAra gheTInA dudhanI ane 7 vAra liMbunA rasanI bhAvanA ApavI jethI hiMgaLaka zuddha thAya che, bhAvaprakAza-parvakhaMDa For Private And Personal Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navame ) UrUstaMbha prakaraNa, (147 ) tRNa dhAnya, coLA, maga, goLa, jAMbu, sopArI, ThaMDu pANI, tIkhA, kaDavA, ke kapAyelA rasa, mithuna, hAthI ghoDA upara besavuM, havAmAM pharavuM, palaMga vageremAM suvuM ane dAtaNanuM ghasavuM vagere vagere vAyurogIne sevavA yogya nathI. vAtavyAdhino adhikAra saMpUrNa | Iti zrI manamahArAjAdhirAja rAjarAjedra zrI savAI pratApasiMhajI viracita amRta sAgara nAmA graMthaviSe vAtavyAdhinA corAzI bheda utpatti lakSaNa tathA yatnanirUpaNa nAma AThamo taraMga samApta, taraMga navamo. UrUstaMbhane AmavA, pittaroga kapharoga; taraMga navamAmAM nakI, nidAna lakSaNa ga. Urastabha rAgano adhikAra. UrUstaMbhanAM nidAna ane saMprApti pUrvaka lakSaNa TAha, unuM, zukuM, pAtaLuM, cIka, ane bhAre jaladI pace tevuM bhojana jamavAthI, kAMIka bhojana pacyuM ane kAMIka na pacyuM hoya te vakhate-kAcI bhUkhe jamavAthI, ghaNe bhUkha veThavAthI, divase suvAthI, ujAgara karavAthI, parizramathI ane guro ke kheda thavAthI kapha tathA meda sahita vAyu AmavALA tathA atyaMta saMcita thaelA kapha tathA pittane dUSita karI banne sAthaLAmAM nivAsa kare che tethI sAthaLonAM hADakAMne sajaDa karI zUnya, bhAre ane pArakI sAthaLe hoya tema kriyA rahita karI de che, tene UrUstaMbha roga kahe che. A rogamAM mUDhapaNuM, aMgomAM treDa, ghana, arUci, tAva, pagamAM glAni, pagonuM parANe upaDavuM ane pagamAM beherAza eTalA upadrava thAya che. tene keTalAka ADhayavAta paNa kahe che. UrUstaMbhanuM pUrvarUpa. uMgha ghaNI Ave, atyaMta kheda athavA manamAM saMtApa thAya, atyaMta dhyAna lAge, tAvapaNa heja raheto hoya, rUvATAM ubhA thaI Ave, arUci, ulaTI, banne sAthaLomAM vedanA ane sAthaLa tathA goThaNanuM gaLavuM, eTalAM cinha jenA aMgamAM jaNAya tyAre jANavuM ke ene UrUstaMbha roga thaze; athata UrUstaMbha roga thavAne hoya tyAre upara kahyAM teTalAM lakSaNe prathamathI ja thAya che ane A rogane bhagavAna dhanvatIjIe suzrutamAM mahA vAtavyAdhi evI saMjJA vALo kahela che. UrUstaMbhanuM svarUpa. bane paga jaganya thaI jAya che ane temAM pIDA tathA cheDe thoDe dAha thAya che, For Private And Personal Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 148) amRtasAgara, (taraMga paga pRthvI upara mUkatAM vedanA thAya che, mAMDamAMDa calAya che, piDI tathA sAthaLomAM glAni, TAhADA sparzanI khabara paDe nahIM, sAthaLa jANe lAkaDInI ke bhAgelI hoya tema jaNAya che ane anyanA ucakavAthI ucakAya che. UrUstaMbhanAM sAdhya asAdhya lakSaNa. je UrUstaMbha rogIne baLatarA, saNakA, soya ghacAya tevI vedanA ane prajArI chUTe te, te marI jAya che, paNa jo A upadrae karI rahita ane teja roga heya. te sAdhya samaja. UrUstaMbhanA upAya. - UrUstaMbha rogamAM snehana, lohI kaDhAvavuM, ulaTI, reca ane picakArI eone tyAga karavo nahIM te UrUstabha roga ulaTa vadhe che mATe svedana, laMdhana ane rUkSatA karanArI dina yAo karavI. tathA A rogamAM Ama, kapha ane medanI adhikyatA hoya che mATe kaphane zamAvanAra ane vAyune kupita nahi karanArAM auSadha upayogamAM levAM. (vizeSa khulAse bhAvaprakAza madhyakhaMDanA bIjA bhAgamAM ju.) athavA triphaLA, pIpara, metha, cavaka ane kaDu eenuM cUrNa madhamAM kAlavI cATe te, UrUstaMbha maTe che. athavA gomUtranI sAthe athavA dazamULanA kavAtha sAthe zuddha zilAjIta, pIpara, suMTha ke gugaLa pIvAmAM Ave te jarUstabha maTe che. ema bhAvamizra kahe che. athavA bhIlAmA, gaLo, suMTha, devadAra, haraDe, sAthe DI ane dazamULa eo samAna lai eno kavAtha karI sevana kare te jarUstaMbha maTe che, athavA rAphaDAnI mATIne sarasava madha sAthe jhINI vATI sAthaLe mardana kare to UrataMba maTe che. athavA ghoDAvajanuM cUrNa TAMka 3 unA pANI sAthe phAke te UrUstaMbha maTe che. vaidyarahasya. athavA "khasana ke liMbuno rasa geLa saMgAthe ke madha saMgAthe sevana kare to UrUstaMbha maTe che, kAzinAthapaddhati. athavA cavaka, haraDenI chAla, citramULa, devadAra, karakarAnAM phUla ane sarasava eonuM cUrNa karI TAMka 2 madha saMgAthe cATe te UrUstabha maTe che. sarvasaMgraha. * pathyApathya. tAjuM bhojana, sAdhAraNa ghI, telanuM mardana, pavana na Ave tevI jagyAmAM rahevuM, bheya suvuM ane jIrNamAM bhejana vagere vagere pathya che ane raktastrAva, reca, ulaTI, bastikarma, vAyaDI vastu, ThaMDuM pANI, havAmAM pharavuM, cokhA, maTha, caNA, ghaNo mevo, ghaNuM ghI ane bhAre aja kupathya che mATe tyAgana karavAM. UrUstaMbhane adhikAra saMpUrNa - - --: : AmavAtano adhikAra AmavAtanI nidAna pUrvaka saMprApti. virodhI bhojananA karavAthI, virUddha ceSTAo karavAthI, tathA mA thayA che For Private And Personal Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navame. ) AmavAyu prakaraNa, ( 14 ) kupathya kare che tathA khAnapAnanI lAlace snigdha padArtharinuM bhojana kare che ane kasarata kare nahIM te vAyune gheryo Ama kaphane AmAzaya ane sAMdhAo vageremAM tvarAthI pahoMce che. je pittanA sthAnamAM jAya te pAkI jAya, paNa kaphanA sthAnamAM jAya te atyaMta apakava rahele Ama dhamanIomAM vahe che, temAM vAyu pitta ke kaphathI atyaMta dUSita thaI zarIranI nasone pUrI de che, agnine maMda karI de che, chAtImAM bhAra tathA aneka rogone utpanna karI de che. AtreyajI te kahe che ke--he putra! huM tane Ama vAyunuM lakSaNa TuMkAmAM kahuM chuM te sAMbhaLa, bhAre padArtha khAvAthI, vizeSa maMda paDI gaelA agnivALA manuSya kaMda zAkAdi sevana kare te vAyue prerelo Ama kaphanA sthAnane maLe che ane ghaNuM vedanA utpanna kare che. AmavAtanAM lakSaNa. khAdhelAM anna nahIM pacyA chatAM bhojana kare tenA peTamAM Ama pedA thAya che, tyAre mAthAmAM vedanA, gAtromAM vyathA, tathA pITha, kaDanI nIcenA sAMdhAmAM-trikamAM, DokamAM, tathA ghuMTaNamAM pIDA, nasene sajoga ane zarIrane taMbhita karI de che tathA gAtrone zithila karI de che te Ama rega kahevAya che. keTalAka granthakAra kahe che ke, aMgamAM roDa, bhojanamAM arUci, taraza. Avazya, bhArepaNuM, tAva, annanuM na pacavuM ane aMgamAM vikaLatA-zUnyapaNuM thAya tene Amarega kahe che. upAya. AmavAta rogIne snehana auSadha ApavAM nahIM, paNa pAcana auSadho ApavAM, athavA citrAmULa, kaDu, haraDenI chAla, vaja, devadAra, ativiSa ane gaLe eone kavAtha sevana kare te AmavAta maTe che. athavA eraMDIAmAM haraDenI chAlanuM cUrNa nAkhI sevana kare te AmavAta ane gRdhrasI vAyu maTe che. athavA mahArAsnAdi kavAtha ( je vAta vyAdhinA adhikAramAM kahe che te ) pIvAthI UrUstaMbha maTe che. athavA ajamoda, marI, pIpara, vAvaDIMga, devadAra, citraka, varIyALI siMdhAlUNa, cavaka ane pIparImULa e pratyeka padArtho cAra cAra tela levA. suMTha 40 telA, vadhAre che tevA ane haraDe viza tela levI e sarvane ekaThAM karI vATI vastragALa cUrNa karI cUrNanA jeTale jagaLa meLavI pachI tenI guNIkAo ke, revaDIo banAvI tenuM yogya mAtrAe navazekA pANI sAthe sevana kare che, AmavAta saMbaMdhI saghaLAM duHkhadAyI darado, tathA Aphara, zaLa, tUnI, patnI,vizvAcI, gRdhrasI,goLa, tathA keDa, vAMsA, gudA ane piMDIonuM tIvra prakAranuM phATavuM, sAMdhAomAMno sojo ane anyapaNa vAyuthI thaelAM ke anya Amajanya rogo paNa nAza pAme che. A ajamedAdi cUrNa kahevAya che. athavA vAtavyAdhinA adhikAranA 14ramA pRSTamAM kahela yogarAja gugaLanuM sevana karavAthI paNa A mavAyu nAza thAya che. athavA suMTha tolA 32, gAyanuM ghI tolA 80, gAyanuM dudha tela 128 1 AmavAtanA 4 bheda che, eTale viSThabhI 1, gulmakRta 2, snehI 3 ane pakavAma 4 tathA keTalAkanA mate saLaMga Ama paNa pAMcame bheda che. te paikI viSTabhI, gulma pAka ane sarvaga Ama e asAdhya che pakvAma sAdhya che ane snehI tathA Ama gulma zekI kaSTasAdhya che; ema jANI te upara ciki sArUpa karma karavuM. hAratasaMhitAM. For Private And Personal Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 150 ) amRtasAgara, (taraMga ane khAMDa telA 200 laI, suMThanA cUrNane ghImAM karavI dudhamAM nAMkhI mA karI, dhI nAMkhI ro pADI, khAMDanI cAsaNI karI temAM ravo nAMkhI halAvI pachI suMTha, marI, pIpara, taja, tamAlapatra ane eLacI e pratyeka auSadho 4-4 talAbhAra laI, vastragALa cUrNa karI cAsaNImAM nAMkhI ekachava karI 4 telAnA Asare lADuDIo vALavI athavA to, khAnAra manuSyanA agnibaLa pramANe mAtrA khAya che tethI AmavAyu zAMta thAya che. baLa, puSTi, AyuSya ane oja vadhe che, tathA uttama saubhAgya prApta thAya che. ane vaLIyAM paLIyAne tathA vaMdhyApaNAno nAza kare che. A sibhAgya suMDhipAkavA, khaMDasuMThI kahevAya che. athavA methI telA 3ra tathA suMTha talA 32, e bannene jhINo vATI vastrathI cALI gAyanuM dudha lApara laI temAM te vATelI banne opadhInA cUrNane ghIthI karavI temAM nAMkhI pakAvavI. 32 talA dhI nAkhI kITI pADI 254 telA sAkaranI cAsaNI karI temAM te kITI nAkhI agni uparathI utArI pachI citraka, pIpara, dhANA, pIparAmULa, ajamo, jIrU, varIALI, asALIe, jAyaphaLa, kacUro, taja, tamAlapatra, ane motha eTalAM auSadho 4-4 tela tathA marI, suMTha cha cha telA bhAra laI teonuM vastragALa cUrNa karI cAsaNImAM meLavI 4-4 telAnA Asare lADuDI ke rasakhaMDa banAvI eka eka lADuDI khAya te AmavAyu. vAtavyAdhi, viSamavara, pAMDuroga, kamaLo, unmAda, mRgI, prameha, vAtarakta, zItapitta, amlapitta, mAthAno dukhA, chAtInI pIDA, savArega ane pradararoga e saghaLA regone nAza kare che ane baLa, puSTi tathA vIryane vadhAre che. A methIpAka kahevAya che. vigharahasya, athavA lasaNano rasa TAMka 2 ane teTaluM ja gAyanuM ghI laI bannene ekatra karI pIe to AmavAta maTe che. athavA siMdhAlUNa, haraDe, rAsnA, savA, ajame, sAjI, marI, suMTha, upaleTa, saMcaLa, biDalUNa, vaja, boDIajamo, jIrUM, eraDAnAM mULa, jeThImadha ane pIpara e pratyeka padArthone baLe tolAbhAra laI teonuM kalka karI, pachI cosaTha telA bhAra tela, cosaTha tolA bhAra savA, aThayAvIza tolA kAMjI, ane, aDAvIza telA dahInuM ghoLavuM. eone ekaThAM karI temAM te kalka-caTaNI nAkhI dhImA dhImA tApathI telane pakavavuM, sarva rasa baLI tela AvI rahe tyAre gALI laI te telane pIe kiMvA zarIre mardana kare athavA picakArI mAravAnA kAmamAM bhe te, AmavAyune sArI rIte maTADe che. tathA agninA baLane atyaMta vadhAre che, vAyuthI thaelI sAthaLanA mULamAM pIDA, keDanuM jhalAvuM, DhIMcaNanuM darada, sAthaLano vAyu, saMdhivAyu, haiyAmAM nIkaLatuM zULa, paDakhAonuM zULa, kaphaddhi, bAghaAma, adita, Apharo, saMvavRddhi ane bIjA paNa vAyunA rogonI tAkALa nAza kare che, tathA bhUkhane vadhAre che. A bahasiMdhavAdya taila kahevAya che. athavA zuddha pAre, zuddha gaMdhaka, suMTha, kaDu, triphaLA ane garamALAno goLa e pratyeka padArtho samAna levAM ane haraDe eka padhathI traNa gaNI laI, pArA gaMdhakanI kAjaLa karI anya auSadhenuM cUrNa karI sarvane ekatra ghurI temAM thI 1 mAsAbhAra suMTha ane eraMDAnA mULanA kavAtha saMgAthe sevana kare to turata AmavAta maTe che. A AmAri rasa kahevAya che. athavA lasaNa, suMTha ane nageDane kavAya karIne pIvAthI AmavAta maTe che. bhAvamizra kahe che ke- A kavAthathI vizeSa phAyadAkAra3 Ara dha AmavAyu mATe cheja nahIM ! For Private And Personal Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nava ) AmavAyu prakaraNa (151) AmavAyu rogIne sevavA tathA na sevavA yogya padArtho. laMghana, lukhe zeka, kaDavA padArtho, jaTharAgnine pradipta karanArA padArtho, reca, snehana, gura dAmAM picakArI mAravI, ghI tela rahita vyAdhinA sthAne auSadhe bAMdhavAM, tathA bathavAnI bhAjI, vRtAka, lasaNusaha sADInuM zAka, AthelA javanuM pANI, bAphelAM rIgaNAM, paravaLa, kArelAM, gokharU, java, kodarA, junA sAThIcekhA, kaLathI, vaTANA, caNA, tathA sukA mULAne ke paMcamULano yuSa, suMThano bhUko bhabharAvelI kAMjI, chAzanA saMskAravALuM lAvAnuM mAMsa, ju nA cokhA, gAyanI chAza, saragavAnI zIMga, lIlAmA, unuM pANI ane rUce ke sade tevI vastuo sadA hitakArI che. dudha, dahiM, goLa, mAchalAM, aDadanA leTanI vastuo, mAMsa, arUcimAM bhejana, ujA gare, ThaMDuM pANI, bhAre padArtha, ghaNuM pharavuM ane eka sthAnake besI rahevuM e sadA ahitakArI che mATe AmavAyuvALA e tene tyAga kare. athavA cekho zuddha karelo gugaLa telA 64, sarasIyuM tela tolA 32, haraDenI chAlanuM cUrNa tathA beheDAM ane AmaLAnuM cUrNa 64-64 tela levuM ane pANI 2048 talA bhAra temAM uparanI sarva auSadhIonAkhI pakAvavI, jyAre pakAvatAM cethA bhAganuM pANI bAkI rahe tyAre utArI vastragALa karI pharI agni upara caDhAvI temAMtrikatriphaLAM,motha, gaLo,citra, nasetara, vaja, vAvaDIMga, nepALAnuM mULa, sUraNa, vArAhIkaMda, devadAra, zuddha gaMdhaka, ane zuddha pAro e saghaLAM be be tolA bhAra laI pArA gaMdhakanI kAjaLa karI tathA anya auSadhIonuM cUrNa karI, zuddha karelA nepALI naMga 1000 laIne e sarva uta kavAthamAM ekatra karI ghaTa-jADo thaye utArI yogya mAtrAe gaLI vALI temAMthI 2 mAsAbhAra unA pANI sAthe nityasevana kare che, AmavAta, mAthAnI pIDA, gAMTha, bhagaMdara, sejo, DhIMcaNa-sAthaLamAM rahelA vAyu, keDane vAyu, zULa, araza ane vRddhAvasthA eone dUra kare che. bhUkha vizeSa lagADe che, dhAtu tathA baLane vadhAre che. A vyAdhizAla gugaLa kahevAya che. athavA haraDenI chAla, siMdhAlUNa, nasetara, IMdravaraNAnI jaDa, suMTha ane iMdravaraNane garbha eTalA padArtho samAna laI jhINAM vATI lekhaMDanA vAsaNamAM pANI nAkhI temAM ukta auSadhuM nAkhI dhImA agni vaDe pakAvI goLI vaLAya tevuM thAya eTale caNIbora jevaDI goLIo vALI gaLI 1 niraMtara unA pANI sAthe sevana karI sArI peThe ghI nAkhI bhAta jame te AmavAyu maTe che. A AmArigu vikA kahevAya che. vaiidyarahasya. athavA trikaTu, triphaLA, metha, vAvaDIMga, cavaka, citraka, vaja, eLacI, pIparAmULa, chINInAM mULa, devadAra, tuMbaDuM, puSkaramULa, upaleTa, ativiSa, dAruhaLadara, haLadara, varIyALI, jIruM, suMTha, tamAlapatra, dhamAse, saMcaLa, bIDalUNa, javakhAra, sAjI, gajapIpara ane siMdhAlUNa e pratye auSadho barobara laI zuddha karela gugaLa e sarva - panI barAbara le, pachI sarva aiSadhonuM cUrNa karI gugaLamAM meLavI ekachava karI temAMthI savAra sAMjhababe TAMka bhAra ghI sAthe ke madha sAthe sevana kare che, AmavAyu, AMtrakRddhi udAva, gudaraga, kamiroga, viSamajvara, barala, kamaLo, apaco, Apharo, unmAda, kaDha, ane seje eTalA raMgane nAza kare che. dhanvatIjIe AnuM nAma kAtrizata gugaLa pADeluM che. vIrasihAkana, athavA sarasIyuM telA 32 zuddha karela gugaLa, telA 32, haraDe, baheDAM For Private And Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 152 ) ( varga tathA AmaLAM e 64-64 bhAra lai, gugaLane sarasIAmAM kacarI, triphaLAnuM cUrNa karItete 1536 tAzA bhAra pANImAM nAkhI kavAtha karavA, jyAre ceAthA bhAganuM pANI bAkI rahe tyAre vastragALa karI karI agni upara caDhAvI, temAM trikaTu, triphaLAM, metha, vAvaDIMga, devadAra gaLe, citrAmULa. naseAtara, sudha karelA, nepALI, vaja, sUraNa, mAnakada,zuddha gadhaka ane zuddhArA e pratyek padArtheA babbe tolA bhAra laiyayeSTa prakAre cUrNa karI kavAthamAM nAkhI pakavavAM. pachItemAM pANI, AranALa ane gAyanA dudhathI pakAvelA dhaMturAnA 1000 DADAnuM cUrNa temAM nAkhI tene jADA-gADhA thae nice utArI uttama cInAinA pAtramAM bharI levA. temAMthI 2 mAsAbhAra uMnA pANI sAthe sevana kare te, agnine pradipta kare che, dhAtuone vadhAre che, AyuSya tathA baLane vizeSa vadhAre che, tathA AmavAyu, mAthAnA vyAdhi, gAMDIe vAyu, bhagadara, DhIMcaNa ane piMDImAMte vAyu, keDanuM jhalAvuM, patharI, mUtrakRccha, lagna, timira, peTanA roga, azla pitta, kendra, prameha, AbhaLanuM nIkaLavuM, udharasa, zvAsa, kSaya, viSamajvara, kharala, slIpada, gALA, pAMDu, kamaLA, sAjo, atravRddhi, zaLa ane araza-masA, tathA meda, ka ke AmathI thaelA rAgonA nArA thAya che. A mahA prakhyAti pAmelA siMhanAda gugaLa kahevAya che. ema TruDapANInu kahevuM che. athavA " zuddha gaMdhaka TAMka 5, zuddhAtrabhasma TAMka 5, zuddha pArA TAMka 2, ane zuddha lohabhasma TAMka 2, gaMdhakane egALI anya padArtheA temAM nAkhI eraDAnA pAnaDAnA upara DhALI, pachIthI kharalamAM ghuTI pacakAlanA kavAthanI 1 bhAvanA tathA kheDeDAnI chAlanA kavAthanI 20 ane gaLAnA rasanI 10 bhAvanAe devI. tathA sarve ApadhonI barekhara zekelA TaMkaNakhAra, DhAMkaNathI aradhe bhAge biDalUNa, marI, kAkama, suMTha, pIpara, triphaLA ane lavIMga nAkhavAM. pachI e sarvane jhINAM vATI temAMthI 1 mAsAbhAra niraMtara judA judA anupAna sAthe sevana kare to, AmavAyu, meda ane kRzatAne dUra kare che, tathA kaTha paryaMta karelA bhAjanate turata pacAvI che. A AmavAtedhararasa kahevAya che.' sArsa graha AmavAtane adhikArlR sapUrNa, -:00: pittanA vyAdhinA adhikAra amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pittavyAdhinAM nidAna. tIkhA, khATAM, unA, khaLatarA karanArA, khArA tathA rAi vagere tIkSNa padArtheAnA khAvAthI, krodha, upavAsa, maithuna, ane kasarata karavAthI, taDakA sahana karavAthI, taraze tathA bhUkhane mAravAthI, dArU pIvAthI, dahiM, mAchalAM, aDada, tala, aLazI tathA kAMjI vagere virAdhI bhAjananA karavAthI ane khedanA karavAthI bhAjana karavAnA phALanA madhyabhAgamAM, khAdheluM pacavAnA madhyakALamAM, zarad RtumAM, grISmaRRtumAM ane rAtrInA madhya bhAgamAM pittanA vyAdhi utpanna thAya che, pitta rAganI sa MkhyA. pittathI thatA 40 rege che. eTale juvAnImAM paLAonuM AvavuM, 1 netra lAla For Private And Personal Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navame ) kAga prakaraNa, ( 153 ) }e, rahe ra, tetrA pILAM rahe 3, mUtra pILu' utare 4, maLa pILe utare 5, nakhAmAM kAcI ratAza 6,nakha pILA rahe cha, dAMta pILA rahe 8, zarIra pILuM rahe o, aMdhArAM Ave 10, maheDu khATu rahe 11, sarvatra pILuM dekhAya 12, nidrA theDI Ave 13, mahAhu sukAya 14, mAhADAmAMthI durgaMdha Ave 15, mehADu tIkhuM rahe 16, zvAsa unA nIkaLe 17, eTakAramAM dhumADA jaNAya 18, phera-cakkara Ave 19, iMdriye zithila-glAni thai jAya 20, krodha ghaNA caDhe 21, baLatarA thAya rara, atisAra 23, prakAza game nahIM ra4, daMDakatA sArI lAge 25, atRpti 26, sarva vastu upara aNagamA 27, bheAjana karyAthI khaLatarA thAya 28, bhUkha vizeSa lAge 29, nasArI vagerethI leAhI vahe 30, maLa pAtaLA utare 31, ma5 unA utare 3ra, mUtra garama uttare 33, mUtra kRccha 34, vIryanI achata 35, zarIra ga rama rahe 36, parasevA ghaNeA Ave 37, parasevAmAM durgaMdha Ave 38, hAtha pagamAM vyAyu phATe-cIrA paDe 39 ane zarIramAM kaLatara tathA phellA phAllInuM nIkaLavuM thAya 40 A cAliza prakAranA roga pittanA prakopathI thAya che. pittarAgAnA sAmAnya upAya. lIMbaDAnI aMtarachAla vagere kaDavI vastuenA khAvAthI, sAkara vagere mIThI vastuonA khAvAthI, sukhaDa vagere ThaMDI vastuonA sevanathI, ThaMDA pavana, ThaMDI chAyA, tathA ThaMDI jagyA tathA ajavALI rAtrimAM karavAthI, khasanA paMkhAnA pavanathI tathA dudhanA pIvAthI, reca levAthI ke leAhI kaDhAvavAthI pittanA rAge! dUra thAya che, vizeSa pittareganI cikitsA pittavyAdhinA prakaraNamAM joi levI. kapharogano adhikAra. kapharoganAM nidAna. bhAre, madhura, khATA tathA snigdha padArthonA khAvAthI, maMdAgnithI, pAtaLA padArthe ke ghaNuM dahI khAvAthI, divase suvAthI, ThaMDI vastunA sevanathI ane kAma dhaMdhA vagere zarIr jyApAra na karavAthI; arthAta eka sthAnake besI rahe ane haraphara na kare tethI prabhAte, bhejana karI uDayA pachI, vasaMta RtumAM ane rAtanA pehelA pAhAramAM kaph kupita thai 20 jAtanA regAne janma Apeche. kaphanA 20 rogo, maheDu mIThu rahe 1, mehADu kaphathI lapeTAyalu rahe ra, lALa paDe 3, UMdha dhaNI Ave 4, gaLAmAM dharagharATa khele 5, tIkhA padAtho khAvAnI icchA rahe haiM, garama padAthAnI vAMcchanA thAya cha, buddinI madatA 8, acetanapaNuM 9, ALazya 10, bhUkhanu na lAgavuM 11, maMdAgni 1ra, jhADA vadhAre utare 13, jhADA ThaMDA tathA dhALe utare 14, mUtra ghaNu utare 15, mUtra dhoLA raMganu utare 16, vIryanI adhikatA 17, zarIra nizraLa rahe 18, zarIra bhAre rahe 19, ane zarIra ThaMDu rahe e vIza, kaphanA roga che te zleSma vyAdhinA nAmathI paNa oLakhAyache, mha For Private And Personal Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 154 ) www.kobatirth.org amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (targa kaphanA vyAdhionA sAmAnya upAya. lukhI, kaSAyalI, kaDavI,tIkhI vastuonA khAvAthI, kheda karavAthI, kogaLA karavAthI, ulaTI karavAthI, paraseve lAvavAthI, baMdhana karavAthI, taraza rAkavAthI, hA pIvAthI, kasarata karavAthI, pANImAM ramata karavAthI, garama vastunA sevanathI, citrakanA khAvAthI, nAsa levAthI, patha karavAthI, jAgavAthI ane maithuna karavAthI kanA 20 rAgeA dUra thAya che. kaph vyAdhionA adhikAra saMpUrNa, dhRti zrI sanmahArAjAdhirAja rAjarAje zrI savAi pratApasiMhajI vira cita amRtasAgara nAmA grantha viSe UrUstaMbha, AmavAta, pittavyAdhi tathA vyAdhionI utpatti ane lakSaNa tathA upAya nirUpaNa nAmanA navamA taraMga saMpUrNa taraMga 10 mo. dazamastarga viSe kahyAM, vAtarakta gada zULa; AghApAnta adhikAra che, cavA rAga nirmULa. vAtaraktano adhikAra. vAtaraktanAM hetu. khArA, khATA, kaDavA, jvakhAdi khArA tathA snigdha AhArathI kivA uSNu AhArathI ke, atyaMta AhAra karavAthI, saDelAM tathA taDakAmAM sukavelAM mAchalAM khAvAthI, gADa vagere pUrva pradezanAM prANIonAM mAMsa khAvAthI, talane kheALa, mULA, kaLathI, aDada, jhAlara, bhAjIA, rIMgaNAM vagere kaLazAka, mAMsa, zelaDI, dahI, athANAM ane cothA bhAge pANI nAkhI vaavate gaLI lIdhelA dahInA sevanathI tathA dArU-Asava pIvAthI, virUddha bhojanathI, ajIhuMmAM jamavAthI, krodhathI, divase suvAthI, rAtre UjAgaro karavAthI, kasarata nahIM karavAthI, mithyA vidyArathI, sukha bhogavanAra ke jADA zarIra vALAone-leAhInI vRddhi thavAthI, hAthI gheADA kivA UMTa upara besI teone doDAvavAthI, pagavaDe vizeSa pA~ca karavAthI, vidAhI padArthenA sevanathI ane khAdhela ane khATA pAka thayA chatAM te upara khAvAthI vAyu tathA lohIne prakApa thAya che.-eTale upara kahelAM kAraNAmAM koi kAraNeAthI vAyu ane koi kAraNeAthI lehI kupita thAya che tathA koi kAraNothI vAyu ane lohI banne kupita thAya che. tethI vAtarakta roga thAya che. For Private And Personal Use Only vAtaraktanI saMprApti saha pUrvarUpa upara kahelAM nidAnAthI lohI turata khagaDI nice utarI banne pageAmAM bhegu thAya ane cuvA lAge che. te vAyu sAthe maLeluM ane vAyunI prabaLatA vALu lohI hAya che tethI vAtarakta kahevAya che. jene vAtarakta roga thavAnA hAya' tene parasevA dhaNA thAya che, athavA te bilakula
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dazame ) ( 155 ) thatAja nathI, zarIramAM durbaLa paNuM, sparzatI ajJAnatA, gheADuM jakhama thavAthI ke thADuM vAgavAthI ghaNI pIDA thAya, sAMdhAonuM zithilapaNuM, ALasya, aMgamAM jaDapaNuM, phAllIonuM nIkaLavuM, DhIMcaNa, piMDI, sAthaLa, keDa, khabhA, hAtha, paga tathA agAnA sAMdhA emAM sAthe dhoMcAyA jevI vedanA thAya, aMga karayA kare, meda, bhArepaNuM, glAni, caLa, sAMdhAomAM vyathA, vAraMvAra baLataNa thavI ane maTavI tathA zarIra upara lAla lAla cakAmAM-cakaraDAM thAya ane kAMtinA kSaya thai jAya che. vAtakta prakaraNa, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAyunI adhikatAvALA vAtaraktanu lakSaNa. jo vAtaraktarogamAM vAyu vizeSapaNe hoya te, pAmAM zULa, pharakavuM, vyathA, sejamAM lukhApaNuM tathA kALAza thAya che, nADIoneA tathA AMgaLInA sAMdhAone sAca thAya che, aMgo jhalAI jAya che, zarIra kAMpe, atyaMta vyathA, zIta upara dveSa, zIta padArthenuM na savuM ane sparzamAM ajJAta-zUnyakAra thAya che. leAhInI adhikatAvALA vAtaraktanuM lakSaNa. vAtaraktamAM lohInI adhikatA hoya te pagamAM atyaMta vyathAvALA, satA ane caLa tathA bhInA paNAthI yukta sAjo thAya che, temAM camacamATa thayA kare che, sAjA upara hAtha aDe teA sArA lAge che ane snigdha ke lukhA padAthaiAthI zAMta thatA nathI. pittanI adhikatAvALA vAtaraktanu lakSaNa. jo vAtaraktamAM pittanI adhikatA hoya teA pagamAM atyaMta baLatarA, atyaMta mU, parasevA, sAjo, mada, taraza, vyathA, tathA zarIramAM dAha thAya che, koIne sparze gamatA nathI ane sAjo pAke che tathA ghaNuM ja unAzapaNa hoya che. kaphanI adhikatAvALA tathA dvi-trIdASanA vAtaraktanuM lakSaNa, je vAtaraktamAM kaknI adhikatA hoya te pagamAM bhArepaNuM tathA zUnyatA, sojA, LAza, ThaMDA, jADA ane akkaDa thAya che. zarIra cIkaNuM, ThaMDuM, zUnya ane caLavALu thAya che, tathA vyathA thAya che. e doSanI adhikatA hoya to e doSanAM cinha ane traNe doSanI adhikatA hoya to traNe doSanAM cinho jaNAya che. hAthamAM vAtarakta thAya tenu lakSaNa. paganA mULathI mAMDIne athavA koika vakhate hAthanA mULathI mAMDIne jema jherI U~daranuM jhera dhIme dhIme AkhA zarIramAM pasare che tema kApa pAmelu vAtarakta auSadha prayoganA na karavAthI dhIme dhIme AkhA zarIramAM phelAya che. ane je prakAre pagataLIe ke pagamAM phAllI athavA byathA thAya teja prakAre hAthamAM paNa thAya che ane pachI AkhA zarIramAM phelAya che. vAtaraktanA upadravo. nidrAnA nAza, arUci, zvAsa, mAMsa saDI saDIne kharI paDe, mAthu dukhe, vAtaraktavALAnA agamAM sAjo, atyaMta pIDA, pAMgaLApaNuM, taraza, tAva, mUrcchA, kaMpavuM, heDakI ane phera For Private And Personal Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (16) amRtasAgara, (taraMga . . . . . - - - - - tathA daradanuM phelAvuM, pAkavuM, so ghecAyA jevI tINa vedanA, glAni, AMgaLIonuM gaLavuM, tathA vAMkAsapaNuM thavuM, phallAomAM baLatarA, marmonuM jhalAI javuM ane gAMTha karatAM paNa mAMsanI uMcAI thavI e saghaLA vAtaraktanA upadrava che. * vAtarakatanuM sAdhyAsAdhyapaNuM. upara kahelA upadrava sahita vAtarakta hoya athavA te ekale haja hoya; to paNa te asAdhya samajavuM. je thoDA upadrae karI sahita heya te kasAba ane eka paNa upadrava na hoya te sAdhya samajavuM tathA eka devayukata eka varSanI aMdaranuM hoya te paNa sAdhya jANavuM, paNa je be ke traNe doSa yukta hoya te asAdhya samajavuM. athavA pagathI te DhIMcaNa sudhI phelAyeluM, TADhathI cAmaDI phATe che tema jenI cAmaDI phATI hoya, cuvA lAgyuM hoya ane baLa, mAMsa ani nAza pAmelAM hoya te asAdhya jANavuM. tathA eka varSa thaI gayuM hoya to kaSTasAdhya-vyApya jANavuM upAya. "snehapAnaAdithI snigdha karI vAtarakta regInuM jaLa athavA ziMgaDI ke, astarA vA se vagerethI TocA mArI lohI kaDhAvavuM paNa jema vAyu na vadhe tema lehI kaDhAvavuM, ane anumAna pramANe lohI kaDhAvavuM, je vizeSa lehI kahADavAmAM Ave te vAyu vadhI gaMbhIra seje, akkaDatA, pUjAro, nasomAM vedanA, glAni, khaMjatApaNuM ane bIjA paNa keTalAka vAyu saMbaMdhI rogo utpanna thAya che tathA tethI maraNa pAme che. je vAtarakta bAhAra hoya to vilepana, mardana, siMcana tathA auSadhe bAMdhavAthI, mane TADavuM ane je UMDu utaryuM hoya te reca, nirUhabasti ane sneha pAnathI maTADavuM. athavA eraMDAnuM mULa tathA gaLAno kavAtha karI pIve. athavA talane zekI vATI dudhamAM ukALI tene lepa karavo. athavA aLasIne dudhamAM vATI tene lepa kare. athavA eraMDAnA goLA vATI tene lepa karavo. athavA zuddha karelo gugaLa gaLAnA kavAtha sAthe sevA. athavA eraMDIyuM TAMkara gaLonA kavAtha mAM nAkhI pIvuM. athavA majITha, trikaLA, kaDu, vaja, haLadara, devadAra, nasotara, lIMbaDA uparanI gaLe ane lIMbaDAnI aMtarachAla e sarvane barA bara laI AkhAM pAkhA khAMDI kavAtha karI te kavAtha anumAna pramANe pIe te vAtarakta, koDha, khasa, pholIo ane lehIvikArano nAza kare che. A laghumaMjISTAdi kavAtha kahevAya che. athavA gaLo, AvecIbAvacI, puADIA, lIMbaDAnI aMtarachAla, haraDedaLa, AMbaLAM, haLadara, ara, zatAvarI, sugaMdhIvALe, kAMsakI, jeThImadha, mahuDAM, ekhare, gokharU, kakaDalAnAM kuLa, vIraNavALA, majITha ane ratAMjali e pratyeka auSadhe barAbara laI khAMDI 1 ghI, tela, carabI, ne mamjA vagere pIvAMte snehapAna kahevAya che. atyaMta vedanA thatI hoya te jaLe vaLagADIne lohI kaDhAvavuM. cama camATI, caLa, vyathA tathA dhAre hoya to ziMgaDIthI lohI kaDhAvavuM ane jo eka pradezamAMthI bIjA pradezamAM vAtarata ja tuM hoya to, astarA ke senA TocA mArI leDI krAvavuM. tathA vAtarakta-patiyAne prathama dina hkarI nehavALuM virecana-reca athavA lukhAM komala virecana ApI maLo khAlI karavA, vAraMvAra gudAmAM picakArI mAravI ane pazcAmAM rahI deza tathA baLa ne anusarI re cheDe vAtarakata rigInuM leAhI kaDhAvavuM. For Private And Personal Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dazame.) vAtarakta prakaraNa (157) anumAna pramANa kavAtha karI yogya mAtrAmAM pIe to, vAtarakta, koDha, khasa ane baLatarA eTalA rogane nAza thAya che. A gAdi kavAtha kahevAya che. vidyArahasya. athavA pADAnI AMkha ke peTanA raMga samAna tejasvI gugaLa zuddha karI 64 telAbhAra laI pANImAM nAkhI temAM 64 tela haraDe, 64 tela baheDAM, 64 talA AmaLAM ane 32 talA gaLe nAkhI agni upara caDhAvI sAvacetIthI ukALatAM adha bhAganuM pANI baLI jAya tyAM sudhI halAvyA karo. pachI agni upa rathI utArI vastragALa karI loDhAnA vAsaNamAM nAkhI pharI agni upara caDhAvI pakAvo, jyAre jADo thAya tyAre utArI ThaDe che, temAM be talA haraDenuM cUrNa beheDAM tathA AmaLAnuM cUrNa, cha cha te lAbhAra, suMTha, marI tathA pIparanuM cUrNa be lAbhAra, vAvaDIMganuM cUrNa eka tela, nasetaranuM cUrNa ekalo zuddha nepALAnuM cUrNa eka tole ane cAra talA gaLAnuM cUrNa yatheSTarIte mizra karI upayogamAM levA. A prayoga upara AhAra ke vihAranI parejI na rAkhatAM yaSa, dudha, ane sugaMdhI pANInA anupAnathI yogya mAtrAmAM upayoga kare, jethI be athavA traNe doSanA trAsathI zarIrane rokanAra, bhAgeluM, jharatuM, saMkocAyeluM, DhIMcaNa sudhI pasareluM tathA lAMbA vakhatathI utpanna thaeluM vAtarakta paNa nAza thAya che. tathA gubaDA, udharasa, koDha, goLo, sojo,jhera,pAMDuroga, prameha, agninI maMdatA, baMdhaSTa, ane prameha saMbaMdhI phellIo vagerene turata nAza thAya che; eTaluM ja nahIM paNa niraMtara sevana karavAthI keTalAka kALe samasta regone nAza kare che ane jara-buDhApo, mATI kizorapaNuM pragaTe che. A kizAra gugaLa kahevAya che. athavA pANImAM nAkhavAthI DUbI jAya tevAM pucha bhIlAmAM 128 tela laI teonA mehaDAne ITADIthI ghasI. 1024 telA bhAra pANImAM nAkhI ukALavAM. cothA bhAganuM pANI bAkI rahe tyAre nIce utArI 120 tolA bhAra gaLAne kavAtha karI temAM meLavI pachI gaLe lA 4 bAvacI, lIMbaDAnI aMtarachAla, haraDedaLa, AmaLAM, haLadara, majITha, trikaTu, ajamo, seMdhava, metha, taja, eLecI, pumADIyAnAM bIja, pittapApaDe, vALa, tamAlapatra. sugaMdhIvALo, sukhaDa, nAgakesara, gokharU, kauMcA ane ratAMjaLI eone ra-ra lAbhAra laI jhINA vATI bhIlAmAnA kavAthamAM ekachava karI avaleha thayetha baraNImAM bharI rAkhavo. temAMthI 4 telA niraMtara pANI saMgAthe sevana kare te vAtarakta, visarSa, kaDha, masa, khasa, vAyu vikAra ane lehIvikAra vagere sarvane nAza kare che. A amRtabhalAtaka avaleha ne kahevAya che. athavA upalasarI, rALa, mINa ane majITha eone samAna bhAge laI teono kalka karI egaNI dudha sAthe eka karI telamAM pakAvI te telanuM mardana kare te vAtarA maTe che. athavA garamALo, gaLe ane araDUse eono kavAtha karI temAM zuddha gugaLa mAsA 4 nAkhI tathA eraMDIyuM TAMka 2 nAkhI pIvAthI vAtarakta, mUcha, mAthAno dukhAvo, zvAsa ane kellA-phollIone nAza kare che. vigharahasya "athavA khI-zuddha karelI haratALane sAToDInA rasamAM 2 divasa sudhI kharala karI TIkaDIo banAvI sukkI sAToDInI lugadInA madhyamAM te TIkaDIone mUkI kaleDAnI aMdara rAkhI cU(c)A upara caDhAvI ahoniraMtara 5 divasa maMdAgni devo, agni ApyA bAda potAnI meLe ja ThaMDo paDyA pachI te heta thaelI haratAla pUrepUrA telathI utarelI 1 ratibhAra gAdi kavAthanI sAthe sevana kare che, vAtarakata, aDhAra jAtanA kaDha, phIraMgavAyu, visarSa, khasa ane ullA-phollIone nAza kare che. mINa rasa ane siM 1 bhIlAmAM khAnAra manuSya kheda, tApa, taDako, khaTAza, mAMsa, dahiM, mithuna, paMtha, mahuM, tela ane krodha vagereno tyAga kare. For Private And Personal Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (158) amRtasAgara (taraMga dhAlUNa e sivAya khATA, tIkhA, khArA rasa ane tApa-taDake ke zrama vagere tyajI devAM. A haratAlakezvara rakSa kahevAya che." vAtarakta raMganAM pathyApathya. junA java, junA ghaUM, rAtA ke sADI cokhA, maga, caNA, bakarInuM dudha, tuvara, mAkhaNa, tAjuM ghI, kuDaDAnuM mAMsa, kaDavo, khATAM, bAphela anna tathA tuvara, caNA, maga, masUra ane kaLathInAM vizeSa ghI vALAM ya sadA hitakArI che. bathavo, agheDI, zatAvarI ane brAhmInAM zAka ghImAM ke mAMsanA rasamAM zekIne ApavAM. agni pAse besavuM, tApa vakhate pharavuM, divase suvuM, parasevo thAya tevAM kAmo karavAM, zrama, mithuna, aDada, kaLathI, kaDavA unA padArtho, zaradIkAraka vastuo, khANa ane khATA rasa tathA vALa, maTha, vaTANA, dahIM, maracAM ane khAMDa eTalAne tyAga karavo. vAtarakata rogano adhikAra saMpUrNa zULano adhikAra zULareganAM nidAna tathA saMkhyA. vAyuthI, pittathI, kaphathI, traNe doSathI, AmathI, vAyupittathI, vAyukaphathI ane pittakaphathI ema ATha prakArathI zALaroga utpanna thAya che, paraMtu sarva zALAmAM vizeSe karIne vAyu mukhyapaNe hoya che. vAyunI zULanAM nidAne, tathA saMprApti tathA lakSaNa. ghaNI kasaratanA karavAthI, ghoDA gADI vageremAM besI vizeSa deDAvavAthI, ghaNA ujAgarA karavAthI, bahu TADhuM pANI pIvAthI, makAI, maga, tuvaranI dALa, kodarA tathA suratanA ugelA caNuM vaTANudi dhAnyanA vizeSa sevanathI, ati lukhA padArtho khAvAthI, jamyA upara jamavAthI, ati mithunathI, kaI paNa prakArano mAra vAgavAthI, turA ke kaDavA rasanA sevanathI, eka ekane melApa thavAthI virodhI thatAM bhajano upayogamAM levAthI, sukAM mAMsa ke sukAM zAkanA khAvAthI, maLa, mUtra, adhevAya tathA kAmadevanA vegane aTakAvavAthI, zAkathI, upavAsa karavAthI, ati hasavAthI ane atyaMta bolavAthI vadhelo vAyu hadayamAM, pIThamAM, paDakhAmAM, kaMThamAM tathA khabhAnA hADakAonA sAMdhAmAM ane mUtrAzayamAM eTalAM sthAnake zaLane utpanna kare che. khAdheluM anna pacIgayA pachI, saMdhyAkALanI ThaMDI havAthI, vAdathI ane ThaMthI vAyu prakopa thatAM vizeSa vAraMvAra zaLano prakopa thAya che ane vAraMvAra maTe che. e zaLathI maLa, mUtra kAya che, vyathA thAya che ane aMge bhadAtAM heya tema vedanA thAya che. mATe zeka - dana, tela mardana ane snigdha tathA unAM bhojane upayogamAM levAthI vAyuthI thaeluM. zazAMta thAya che. For Private And Personal Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dazame ) zuLa prakaraNa (159) pittazuLanAM nidAna, saMprApti tathA lakSaNa khAra, ati tIkSNa, garama, baLatarA karanAra, tela, ceLA, tala, kaLathI, talane baLa, tIkhA khATA ane lukhA eTalA prakAranA padArthonA khAvAthI, keuthI, bhayathI, zethI, tApa taDakAthI, utAvaLuM cAlavA ke deDavAthI, ghaNe parasevo thavAthI-zramathI, dArU-AsavanA pI. vAthI, khedanA karavAthI, sukAM mAMsa tathA javanA AthAnA pANIthI, maithunanA ativegathI ane rAMdhelAM ane AthI kADhelA madhapAnathI, vAyue prereluM pitta kapa pAmI, chAtimAM ke hAjarImAM zaLa utpanna kare che, tethI karIne aMgamAM baLatarA, atyaMta paraseve, taraza, maccha aMtaramAM dAha, mukhamAM zeSa, ane bhrama-phera Ave che, A zaLa-madhyAhukALamAM adharA2, grISma tathA zaradaRtumAM prakopa pAme che. te zaLa zItakALamAM, ThaMDA pavanathI ane ghaNAM ja ThaMDakatAvALAM tathA ati mIThAM bhejanathI zAMta thAya che. kaphanA zULanAM nidAna, saMprApti tathA lakSaNa. ghaNuM pANIvALA pradezamAM utpanna thanArAM dhAnya, phaLo tathA mAMsanA khAvAthI, mAchalAM khAvAthI, kamaLakaMda khAvAthI, (bheMzanA) dudhano mAvo, dudhapAka, dudhanA padAthI khAvAthI, zelaDI, aDadano leTa vA medAna khAvAthI, khIcaDI, talanI pUrI, tela ane snigdha ke madhura bhajanonA khAvAthI, divase uMghavAthI, ghaNuM khAvAthI, ThaMDakathI tathA dahI vA ati ThaMDA padArthonA khAvAthI ane kaphakArI vastuonA sevanathI kapha utpanna thaI-prakopa pAma AmAzayakAnAM zULane utpanna kare che. tethI agni maMda thaI jAya che, moLa, udharasa, glAni, arUci, chAtImAM pIDA, ulaTI, jaDatA, mAthAnuM bhArepaNuM, zarIranuM bhInApaNuM tathA zarIra ThaMDuM, khAdhA pachI mukhamAM moLa, miThAza ane cIkaNapaNuM thAya che. A zULa jamyA pachI hamezAM ghaNI pIDA kare che. prathama piheramAM, zizira RtumAM, vasaMta RtumAM vizeSa karIne kaphano saMcaya kiMva vadhAre thavAthI kaphaLa thAya che. je zaLamAM pAchaLa kahelA traNe doSanAM lakSaNa hoya to tridezanuM zaLa jANavuM. - Ama ane nirAma zULanAM lakSaNa jemAM kaphaLanAM lakSaNo jaNAtAM hoya tathA jemAM Apharo, peTamAM gaDagaDATa, mALa, ulaTI, bhArepaNuM, bhInA vastrathI viMTeluM hoya tevuM zarIra jaya ane lALa ke kapha paDyA kare-matalabamAM je rogIne anna pacI gayA chatAM kaphaLanAM lakSaNe jevAM cinaha thAya 1 Ama zaLa vAyunA saMbaMdhavALuM hoya te mUtrAzayamAM, pittanA saMbaMdhIthI nAbhimAM, kaphanA saMbaMdhathI chAtImAM, paDakhAomAM, tathA peTamAM, traNe deSanA saMbaMdhathI sarva aMgamAM, kaphavAyunA saMbaMdhathI mUtrAzaya-paddha, chAtI, keDa ane paDakhAomAM, kaphapittanA saMbaMdhathI peTamAM, chAtImAM tathA TImAM zULa pedA kare che, ane vAyu pittanA saMbaMdhathI dAha, tathA tAvane utpanna kare che; arthAta denA bhedathI Ama zaLa judA judA ThekANe bhayaMkara pIDA utpanna kare che. zaLa-casakAcabakA, saNakA vagerenA nAmathI oLakhAya che. tathA ghaNuM jamavAmAM AvavAthI agni maMda thaI, koThAmAM vAyu sthira thai cAre kora vaTalAI anane pacavA na detAM bhAre zaLane pedA kare che tethI mUccha, Aphare, baLatarA, hadayamAM kaleza, vilaMbIkA, atisAra, kaMpavA, ulaTI ane pramehane utpanna kare che. te paNa AmathaLa kahevAya che, ema keTalAka graMthakAro kahe che. For Private And Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (16) amRtasAgara, (taraMga te te AmathaLa kahevAya che ane anna pacI gayA chatAM pittaLanA lakSaNa jevAM ciha thAya te nirAmazuLa kahevAya che. babe doSathI thaelA zULanuM lakSaNa. * kapha ane pittathI utpanna thaeluM zaLa chAtImAM, kaMThamAM ane pAsAMpaDakhAMomAM vedanA utpanna kare che. kapha ane vAyuthI utpanna thaeluM zULa chAtI ane TInA vacce vedanA kare che. vAyu ane pittathI utpanna thaeluM zaLa peTumAM, TImAM ke, TI ane peTranI vacamAM vedanA utpanna kare che, matalabamAM babe dezanAM bhegAM lakSaNe hoya che. pariNAmazULanAM nidAna, saMprApti tathA lakSaNa. je je kAraNothI zaLa utpanna thAya che tathA je je cinho zaLa rogonAM upara batAvI gayA chIe te sarva A zaLamAM sAmela samAjavAM, paraMtu A zaLamAM eTaluM vizeSapaNuM che ke, kupita thaelo vAyu pitta sAthe maLI kiMvA kapha sAthe maLI khAdheluM anna pacavAnA samayamAM zaLa utpanna kare che tene pariNAmazaLa kahe che. temAM paNa jo vAyuthI thaeluM pariNAmazaLa hoya to, Apharo, peTamAM gaDagaDATa, maLa mUtranuM rekANa, tathA kaMpAre, jaTharAgninI maMdatA thAya bagAsAM Ave tathA meLa Ave, mukha ane jIbha cIkaNI rahe che. ( te snigdha tathA uSNapaNAvALA padArthothI zAMta thAya che. je pittathI thaeluM pariNAma zULa hoya te, tarasa, baLatarA, aNagame, parasevo, tIkhA, khATA, khArApaNuM thAya, mUcho, mukhamAM kaDavA, atyaMta zeSa, mukha pILuM, ane mUtra karatAM kaNAya che. (te ThaMDA padArthothI zAMta thAya che. ) je kaphathI thaeluM pariNAmazaLa hoya te, bekArI-ulaTI, udharasa, moLa meha ane thoDI thoDI pIDAM lAMbA vakhata lagI rahe che. (te tIkhA tathA kaDavA padArthothI zAMta thAya che. ) je be doSathI thayeluM hoya te be doSanAM ane traNe doSa thAya che. tathA traNa doSanA lakSaNeyukata hoya che, tathA temAM baLa, mAMsa ane agni phINa thayAM hoya te te pariNAmazaLa asAdhya jANavuM. annadrava jAtanA zULanuM lakSaNa. khAdheluM anna pacavA samaya ke pacyA pachI paNa je zaLa pedA thAya tathA paththathI, apadhyathI, bhejanathI ke bhUkhyA hoya te vakhate, paNa tenI zAMtine niyama raheto nathI. te annava zaLa kahevAya che. zULanA upadra. vedanA, ghaNuM tarasa lAge, mUcho, Apharo, maLabaMdha, bhArepaNuM, arUci, udharasa, ulaTI ane heDakI tathA zvAsa eTalA zaLanA upadrava che. zuLanuM sAdhyAsAdhyapaNuM. eka devathI utpanna thayeluM sAdhya, be doSathI thaeluM kaSTasAdhya ane traNe doSathI thaeluM tathA upadravoe karIne yukta hoya te asAdhya che. vaLI vedanA, ghaNI tarasa lAge, mUccha, maLabaMdha, phera, tAva, bhArepaNuM, arUci, dubaLApaNuM ane baLanI hAni A daza upadrava yuktazULa hoya te te manuSya kadi kAvatuM nathI. For Private And Personal Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra dazamA ) www.kobatirth.org zUrAga prakaraNa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 161 ) upAya. zULanA rogavALAne ulaTI, ladhana, parasevelA, pAcana auSadho ApavAM, 'gudAmAM davAonI dIvaTa khAsavI, pIcakArI, reca, zeka, khAra, cUrNa, telanuM mardana ane gALIo vagere doSane lagatI kriyA karavI eja zULaroga mATe uttama upAya che. athavA mATImAM pANI nAkhI te mATIne pakAvI jADI pharI kapaDAmAM nAkhI tenA zeka karavA. athavA kapAzIyA, kaLathI, tala, ane java, e sarvane athavA eka ekane eraDAnuM mULa, aLazI, sATeADInuMmULa ane lasaNa enI sAthe kAMjImAM sIjavI tene jyAM zULa AvatuM hoya tyAM zeka karavA. jethI kulA, goThaNa, paga, AMgaLIo, ghuMTIyA, kAMdha, ane keDa eTalI jagyAnAM zaLa tathA anya paNa vAyu saMbadhI pIDA maTI jAya che. A kapAsAsthyAdi sveda kahevAya che. athavA talane vATI gALeA karI peTanI upara pheravavAthI bhayaMkara zULa paNa maTe che. athavA miMDhaLane kAMjImAM vATI nAbhinI AsapAsa lepa karavAthI zULa maTe che. athavA suMTha ane eraDAnuM mULa ene kavAtha karI temAM hiMga tathA sa McaLa nAkhI pIvAthI turata zULanuM nivAraNa thAya che. A sarva vAyu zULanA upAya che.athavA pittathI zULa pedA thayuM hoya te geJaLane ukALI temAM zALa ane javakhAra nAkhI pIvAthI zULa maTe che. athavA kAMsAnA, rUpAnA ke trAMbAnA bhAre vAsaNamAM pANI bharI jyAM zULa AvatuM hoya tyAM mUkavuM ke pheravavuM, jethI pittanuM zULa maTe che. athavA recathI pittanuM zULa maTe che. athavA haraDeLa vATI tene geALa tathA dhImAM kAlathI khAvAthI pittanuM zULa maTe che. athavA AmaLAnuM cUrNa madha sAthe cArTa te pittanuM zULa maTe che. athavA lIMbaDAnI aMtarAlanA kavAtha karI temAM madirA nAkhI pIvAthI kanuM zULa maTe che. athavA siMdhAlUNa, saMcaLa, vaDAgIThuM, pIpara, pIparAmULa, cavaka, citrA, muTha, marI ane zekelI hiMga eenuM cUrNa karI ceAgya mAtrAe ( 2 TAMka vA 4 TAMka) unA pANI sAthe phAke te kaphanA zaLane tathA AmanA mULane nAza kare che. athavA rAi ane triphaLAnuM cUrNa madha sAthe ke, dhI sAthe cATe teA zaLa mAtra jAya che. athavA devadAra, vaja, upaleTa, suvA, hiMga ane sidhAlUNa ene khATA rasamAM vATI unAM karItenA sahevAya tevA peTa upara ThaMTI bacAvI kharaDa-lepa karavA tethI peTanAM zULa maTe che. athavA dArUhauMdara, dADInuMmULa, upaleTa, varIyALI (ke savA ?) zekelI hiMga ane siMdhAlUNa e sadhaLAMne kAMjImAM vATI unAM karI sahevAya tene lepa kare te zULa maTe che. athavA bIlInAmULanI chAla, eraDAnI jaDa, citrA, suMTha, zekelI hiMga ane siMdhAlUNa e saghaLAM samAna bhAge lai enuM vastragALa cUrNa karI unA pANI sAthe yogya mAtrAe phAke te, zULa maTe che, athavA pAkelA kALA (ke bhUrAkALA ?) ne kApI kakaDA karI, taDake sukavI pachI pItaLanAvAsaNamAM ke hAMllAmAM nAkhI DhAMkI agni upara caDhAvavA ane yatnapUrvaka agni karI kAyalA ane tevA bALI-matalabamAM e ke, rakSArUpa na thavA devA. pachI e kAyalAnuM cUrNa karI 12 For Private And Personal Use Only 1 mULa agyAra AtanAM che, eTale vAta, pitta, kapha e traNe doSanAM traNa, traNa kAja, tridoSa, Ama, nirAma, ajIrNathI thayalu' ane pariNAma tathA raktaLa e agyAra prakAranAM che. rakta zULamAM pitta zULanAM lakSaNA hAya che, paNa temAM zeSa, leAhInI ulaTI, taraza, dAha, udharasa ane zvAsa eTalAM cinhA vizeSa heAya che. A lehInA bagADathI zULa utpanna thAya che. ema AtreyajInu kahevu che. keTalAeka graMthakArAe te ATha prakAranAMja zaLA kahelAM che ane keTalAekAe temAM paNa bhinna bhinna dASAnA kAraNathI bhinna bhinna bhedo kahelA che. 1
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (162) amRtasAgara, (taraMga rati bhAra cUrNa tathA suMThanuM cUrNa paNa 12 rati bhAra laI e bannene mizra karI pANI sAthe sevana karavAthI asAdhya zaLa paNa zAMta thAya che. mahAzathI vyAkuLa thaelA janoe A upAya avazya karo. A kuSmAMDaphAra kahevAya che. bhAvaprakAza athavA ajamo, siMdhAlUNa, zekelIhiMga, javakhAra, saMcaLa ane haraDenI chAla enuM cUrNa karI legya mAtrAe (6 mAsA) unA pANIthI le te vAyunuM zuLa maTe che. athavA saMcaLa TAMka 1. AmalI TAMka 2, jIruM TAMka 3, ane kALAM marI TAMka 4 eone jhINuM vATI bIjerAnA rasanI bhAvanA daI ghuMTI gaLI 4 mAsA bhAranI karI temAMthI goLI 1 niraMtara (unA pANI sAthe sevana kare che, vAyunuM zuLa maTe che. A savarcalAdi guTikA kahevAya che. athavA suMTha, haraDe, pIpara, nasetara ane saMcaLa e e saghaLAM samAna laI cUrNa karI yogya mAtrAe unA pANI sAthe sevana kare che, sarva jAtanAM zaLa, Aphare, peTanA roga, masA-araza ane AmavAyu eTalA ge nAza pAme che. A paMcasama cUrNa kahevAya che. athavA suMThanA kavAthamAM eraMDIyuM nAkhI zekelI hiMga tathA saMcaLanuM cUrNa nAkhI pIvAthI te ja vakhate zuLa maTe che. athavA zuddha vachanAga, citro, suMTha, jIruM, vaja, marI ane zekelI hiMga e saghaLAM samAna laI teonuM vastra gALa cUrNa karI jaLabhAMgaranA rasanI bhAvanA daI ghuMTI caNA jevaDI goLIo vALI 1 goLI unA pANI sAthe khAya te, turata pavananuM rokANa, ane jamyA pachI upaDatuM je zaLa te maTe che. A bhAsvadvaTI kahevAya che. athavA zaMkhane cUne, karakarA, zekelI hiMga, trikaTu ane siMdhAlUNa e saghaLAne barAbara laI vastragALa cUrNa karI TAMka 3 unA pANI sAthe le te, zaLa rogano nAza kare che. A zrI nAzana cUrNa kahevAya che. athavA citrAmULa, zekelI hiMga, kALIpADa, trikaTu, pAMcajAtanAM luNa, jIruM, dhANA, chaDa, ajamo ane pIparAmULa eone samAna laI vATI bIrInA rasanI bhAvanA daI khUba jhINAM ghuMTI goLI karI goLI 1 egya mAtrAe unA pANI sAthe sevavAthI, chAtInuM, paDakhAMonuM, AmanuM ke peTanuM zULa tathA arUci, ane 80 jAtanA vAyu eTalA roga nAza pAme che. A citrakAdi guTikA kahevAya che. athavA haraDedaLa, trikaTu, zuddha jherakocalAM, zuddha gaMdhaka, zekelI hiMga ane siMdhAlUNa e sarva samAna bhAge laI cUrNa karI kapaDethI cALI pANI sAthe caNIbora pramANe goLIo vALI nitya 1 goLI prabhAte unA pANIthI sevana kare te janmanuM zaLa, saMgrahaNI, atisAra, ajIrNa ane agnimaMdatA e sarva regeno nAza kare che. A zaLanAzinI guTikA kahevAya che athavA kocalA bhAga 1, suMTha bhAga 1, saMcaLa bhAga , ane zekelI hiMga bhAga laI eone jhINuM vATI kapaDethI cALI kAhADI saragavAnA rasamAM ke lasaNanA rasamAM ghuMTI TIkaDIo bAMdhI agni upara zekI 1 TIkaDI unA pANIthI 1 vachanAgane gAyanA mUtramAM pAMca divasa palALI mUkavo, paNa gomUtra nitya badalatA rahevuM. pAMca divasa pachI nAnA nAnA kakaDA karI chAMaDAmAM sukavI sukAyA pachI yatnapUrvaka kAcanI zIzImAM bharI rAkhI upaga vakhate e zuddha vachanAga vAparo. 2 chANamAM pANI meLavI temAM jherakecalA 3 divasa rAkhI pachI cUllA upara caDhAvI agni Apavo ane tyAra pachI kahADI laI cholI be phADe karI vacamAMnI UbhI kahADI kakaDA karI khAMDI zIzImAM bharI rAkhavAM. athavA teja pramANe mATImAM palALI rAkhI sApha karavAM. athavA jarA dhI cepaDI aMgArA upara zekI ke telamAM taLI nAkhI sApha karavAM te zuddha jherocalAM kahevAya che. bhA, karta. For Private And Personal Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dazame ) mULaroga prakaraNa, ( 163 ) sevana kare to, turata sarva prakAranA zaLAne nAza thAya che. A kucIlAdi zuTikA kahevAyache. athavA triphaLAM, lohabhasma, jeThImadha ane mahuDAnA mULanI chAla ene barAbara lai cUrNa karI anumAna pramANa madha ane dhI saMgAthe cArTa te traNe doSanuM zULa maTe che. athavA zuSapAro, zuddhagadhaka, ane zuddha vachanAga e cAra cAra teAlA, trikaTu tathA zekelI hiMga ATha ATha teAlA, pAMca AtanAM mIThAM 3ra teAlA, AmalInA khAra 32 tAlA . ane ja'khIrInA rasamAM chavAra ThArelA za`khatA cUnA 8 tAlA lai ekaThAM karI liMbunA rasa sAthe 1 divasa TI temAMthI 1 TAMka unA pANI sAthe sevana kare teA teja vakhate zULa mAtra maTe che. A zaLa dAvAnaLa rasa kahevAya che. vaigharahasya, athavA rAi ane sAkara sarakhe bhAge laI pANI sAthe jhINAM laseATI zaLa AvatuM hoya tyAM jADA lepa karI upara junu' rU coTADI de te zULanI pIDA maTe che. athavA sAbarazIMganA lepa, ke hiMganA lepa, kivA saraeNsanI paTI mAravAthI zULa maTe che. athavA zuddha pAro, zuddha gaMdhaka, zuddhavachanAga, keADIonI bhasma, javakhAra, pIparAmULa, zekelA TaMkaNakhAra, pIpara ane suMTha eTalA padAAne pAnanA rasamAM kharalakarI temAMthI e ratibhAranI mAtrA yogya anupAna sAthe sevana karavAthI zULa dUra thAyache. A zULagajakezarIrasa kahevAyache. vaidharatna, athavA jIrU, suMTha, marI, zekelI hiMga, ane vajra eTalAM samAna lai vastragALa cUrNa karI anumAna pramANa mAtrAe unA pANI sAthe sevana kare te, mULa jAya. athavA triphaLAM tAlA 4 zeAdhele gaMdhaka tAlA 2 ane lAhabhasma tAlA 1 e sarvane yathe rIte vATI ekatra karI .aa teAlAbhAra madha ane dhI (ochAvattAM) lai temAM tenI yeAgya mAtrA 3 mAsa sudhI sevana kare te zULa "mAtrane, vAyu vikAranA ane phAllAevA rAga ke lohI vikArane nAza kare che ane gaelA mAthAnA vALa pharI uge che. A gadhakaprayAga kahevAya che. athavA goLa teAlA 4, AmaLAM tAlA 4, haraDenuM cUrNa telA 4 mahura teAlA 12 ene yogya rIte ekatra ghuMTI yogya mAtrAthI madha, dhI saMgAthe sevana kare te zaLa mAtrane, ratapittane, amlapittane ane pariNAma zULane nAza kare che; paraMtu bhAjananA AdhamAM, madhyamAM ane aMtamAM eka eka tAlAbhAra khavAya te zreSTa kAyado Ape che. A guDamaDura kahevAya che. athavA vAvaDIMga, citro, cavaka, triphaLAM ane trikaTu e sarva barAbara laI cUrNa karI tathA e sarvanI barAbara zuddha maThura-lAhakATa ane e sarvanA barAbara goLa lai savaeNne ekatra karI pachI e sarva aiSadhAthI bamaNuM gAmUtra ane aradha bhAge gALa lai loDhA nI kaDhAimAM nAkhI temAM sarva auSadhIo nAkhI dhImA tApayo pakAvavAM, jyAre kaNa mAvA jevA pIDA thAya tyAre cIkaNA vAsaNamAM yatnapUrvaka rAkhI mUkavA, pachI temAMthI TAMka 2 bhAjananA Adi madhya ane aMta samaya sevana kare te, zULa, patiLa, kamaLA, pAMDu, sAjo, madAgni, araza, geLA, saMgrahaNI, kramIyAnA roga, peTanA rogo, ane amlapitta eTalA rogonA nAza kare che. A tArAmaMDura guDa kahevAya che. AprayogathI meda dUra thAya che. paNa sukAM zAka, baLatarA karanArA khATA ke tIkhA padAthA na khAya te athavA zuddha gaMdhaka lai tethI aradha bhAge zuddha pArA levA e annene 2 pAhAra ghuMTI zuddha karelAM tAMbAnAM kaMTakavedha patarAM upara tenA lepa karI sarAva saMpuTa karI kapaDA mATI karI sukavI hAMllAmAM mIThuM bharI tenA vacamAM te mUkI 4 pAhAra sudhI agni ApI. pachI svAMga zItaLa thae emAMthI 2 ratibhAra bhasma pAna sAthe khAya te zULa mAtrane teja vakhate maTADe che. A zULagaja For Private And Personal Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 164) amRtasAgara, kesarIrasa kahevAya che. athavA haraDenI chAla, zekelo TaMkaNa, suMTha, zekelI hiMga, marI, citrAmULa, vAvaDIMga zuddha karele gadhaka ane siMdhAlUNa e saghaLAM samAna bhAge laI e sarvanI barAbara zuddha jherakocalAM laI sarvane jhINuM vATI kapaDAthI cALI pANI sAthe goLIo vALI mAsA 1 bhAra pANI sAthe sevana kare te goLa, khAMsI, zaLa, Aphare, baMdhakeza, kaphanAM darada, peTanA roga, AmavA, ajIrNa, maMdAgni, arUci ane tAva eTalA regeno nAza kare che. A zALagajakezarI guTIkA kahevAya che. athavA karakarA, zekelI hIMga, saragavo ane suMTha e sarvane barAbara laI tenuM vastragALa cUrNa karI yogya mAtrAe unA pANI sAthe sevana kare te mahA bhaMyakara zaLa paNa nAza thAya che. vaidyarahasya. athavA nasetara, bIDalUNa, vAvaDIMga, saragavAnI phaLI, haraDenI chAla, zAlavRkSa ane kapile e saghaLA padArtho samAna laI jhINuM vATI uttama dArU sAthe sevana kare to, vAyunuM zuLa maTe che. cakradatta. athavA zekelI hiMga, avetasa, pIpara, saMcaLa, ajamo, javakhAra,haraDe chAla ane siMdhAlUNa e samAna laI jhINAM vATI yogya mAtrAe dArUnI sAthe pIvAthI vAyunuM zuLa maTe che. athavA amlatasa, trikaTu, ame, saMcaLa, vaDAgarUmIThuM ane siMdhAluNa eone jhINA vATI bIjorAnA rasamAM chuTI goLIo vALI 1 goLI unA pANI sAthe seve to zaLane nAza thAya che. A hiMgyAdi guTikA kahevAya che. athavA bIjerAnuM mULa jhINuM vATI dhI sAthe 2 TAMka pIvAthI vAyunuM zaLa nAza thAya che. A bIjapudaga kahevAya che. sarvasaMgraha. athavA "trikaTu ane saMcaLa eone sarakhAM laI sukSma vATI bIjerAnA rasanI 3 bhAvanAo daI sukavI, pachI 2 TAMka madha sAthe kALavI cATe te tridoSanuM zaLa nAza thAya che. athavA haLadara, saragavAnI chAla, siMdhAlUNa, eraMDAnuM mULa, bheMzAgugaLa, sarasava, methI, varIALI (ke savA ?) AsagaMdha ane mahuDo eTalAM barAbara laI jhINuM vATI kAMjInA pANImAM osaNuM tene roTalo banAvI pakAvI tenAthI peTa upara zeka kare to, peTanuM zuLa maTe che." athavA koDIonI bhasma, zuddha vachanAga, siMdhAlUNa ane trikaTu e sarvane samAna laI jhINuM vATI pAnanA rasamAM ghuMTI gaLIo rati pramANe vALI temAMthI 1 goLI niraMtara sevana kare che, zaLa rogano nAza thAya che. AnuM nAma paNa zaLa gajakezarI guTIkA kahevAya che. athavA zuddha pAro, zuddha gaMdhaka, abrakanI zuddha bhasma, tAMbAnI zuddha bhasma, arUvetasa ane zuddha vachanAga e sarva barAbara laI jhINAM vATI AdAnA rasamAM ghuMTI gaLIo 2 rati pramANe vALI temAMthI 1 goLI niraMtara pANuM sAthe sevana kare che, vAyunuM zULa maTe che. A agnimukha rasa kahevAya che. sarvasaMgraha. athavA zuddha vachanAga, zuddha haratAla, zekelI hiMga, rAI, navasAdara, bhaNazIla, lasaNa, vaja ane eLIo eone barAbara laI jhINAM vATI unAM karI sahevAya te lepa kare te, paDakhAmAM AvatuM--pArvazaLa maTe che. athavA chIpane cUnA unA pANI sAthe pIvAmAM Ave te pariNAmazaLano nAza thAya che. (A prayoga uttama che.) vizeSe karIne zALaga upara vAyune teDanArA progeja karavA ati uttama che. A gheDAnI turatanI karelI lAda pANImAM coLI nIcovI gALI hiMgano prativAsa daI pIvAthI bhayaMkara zaLa paNa takALa maTe che (A anubhavasiddha le che.) bhA, kattA, For Private And Personal Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agIArema... ) udAvatta prakaraNa (16pa). zaLa rogavALAne sevyAsevya. kasarata, mithuna, dArU, lUNa, tarasa, maLa-mUtrAdinA vegone aTakAvavA, zoka, krodha, vikaLatA-arcatA, kaThoLa, jADA ane ThaMDA padArtho, dahI, divase suvuM ane vAyu karatA padArtho eo tyAga karavA yogya che. sADIcokhA, siMdhava, hiMga, saivIra nAmanuM madha, dArU, goLa, suMTha, savAnI bhAjI, batha ane haraNa, tetara, lAvAM, sasalAM tathA sArasa enAM mAMsa eTalA padArtho sadA sevavA yogya che. (reca, phasa, rUmaDI, raktastrAva vagere paNa sevavA yogya che) tathA rAI suMTha, hiMga, vachanAga, gugaLa, medAlakaDI, asALIo, AbAhaLadara, vIjALa ane aphINa e saghaLAM barAbara laI vATI gomUtra sAthe jhINuM ghuTI zaLanA sthAnake jADo lepa karavo e paNa zuLarogIne hitakArI che. zaLarogano adhikAra saMpUrNa Iti thI manmahArAjAdharAja rAjarAjedra zrI pratApasiMhajI viracita ane mRtasAgaranAmA grantha viSe vAtarakta, zULa ane zaLanA bhedarUpa pariNamazaLa, annakavazaLanAM nidAna, utpatti, lakSaNa tathA yatnanirUpaNa nAmane dazame taraMga saMpUrNa taraMga agIArame. kadAvarta ne Apharo, gulma plIha hadirogaH yakRta yukta agyArame, taraMga A soga. udAvarta tathA anAhane adhikAra udAvartanAMnidAna. adhevAyu 1, maLa 2, mUtra 3, bagAsAM 4, AMsu 5, chika 9, oDakAra che, ulaTI 8, maithuna , bhUkha 10, taraza 11, zvAsa 1ra ane 13 niMdrA A tera vega-arthAta eTalAonI je vakhate hAjata thaI hoya te vakhate ALaza, zarama ke koI anya kAraNanA lIdhe teone aTakAvI rAkhe to tethI udAva roga utpanna thAya che. (tathA bIjA paNa aneka rogo utpanna thAya che.) judA judA vegane rokavAthI utpanna thatA judA judA - udAvartanAM vizeSa lakSaNa. adhovAyunA rokavAthI-vAyu, maLa tathA mUvanuM rekANa thAya che. peTa caDhe che, mahenata karyA For Private And Personal Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 1 ) amRtasAgara. ( targa-- vagara thAka lAge che, peTamAM pIDA, vyaMdhA, zULa tathA meLA ane anya paNa vAyu saMbadhI rAgA thAya che. maLatA vegane jhaDAne rokavAthI-peTamAM pIDA, guDagaDATa, hejharImAM zaLa, gudAmAM vADha, jhADAnuM rokANa, peDhumAM pIDA, oDakAranuM AvavuM ane meDhethI maLanuM nIkaLavuM thAya che. mUtrane rokavAthI mUtrAzayamAM tathA iMdrimAM zULa, mUtrakRccha, mAthAmAM vyathA, zarIranuM namavu ane sAthaLAnA sAMdhA-khada thavAnI jagyAe vyathA tathA Ama vinA Ak hoya che. agAsAnA rAkavAthI-DekanuM lAvuM, mAthAmAM vedanA, vAyu saMbaMdhI rogonuM thavu, AMkha, nAka tathA mhoMmAM AkarI vedanA ane bagAsAM vAraMvAra Ave che tathA kAnamAM vedanA thAya che. AMsu rokavAthI-eTale AnaMda ke zAka thavAthI AMsu AvyAM hoya tene rokavAthI mAthAmAM bhArepaNuM, AMkhamAM vedanA ane zaLIkhama thAya che. ki AvatI rokavAthI-oDanuM lAvuM, mAthAmAM zULa, aDadIyo vAyu, aradhA mAthAmAM pIDA ane iMdriyAnI niSphaLatA thAya che. oDakAra rokavAthI--gaLu, mehADu koLIAthI bharAi rahyuM hoya tevuM thAya, chAtimAM tathA AmAzaya-koThAmAM vizeSa vyathA, peTamAM pavanane asphuTa zabda thAya, zvAsanA rAdhanA lIdhe pavananI pravRtti thatI nathI, ane heDakI vagere vAyunA vikAro thAya che. ulaTIne rAkavAthI--caLa, prAmaThAM, arUci, mahIM upara kALAza vinAnI dAjha sAjo, pAMDu, tAva, koDha, meALa ane visarpa tathA chAtImAM dukhAvA thAya che. vIryane rokavAthI ke kAmadevanI icchAne rokavAthI-mUtrAzayamAM, gudAmAM tathA aDakoSamAM sAjo, pIDA, mUtranI aTakAyata, vIryanI patharI, vIryane zrAva, ane bIjA paNa vAtakuMDaLi vagere vikArA thAyache. bhUkhane rAkavAthI--cena, agamAM trADa. hAthamAM jATa, arUci, zrama, zarIrakSINu ane draSTinI madatA thAya che. tarazane rokavAthI--gaLAmAM sojo, sAMbhaLavAnuM rAdhapaNuM, keruM tathA mukha sukAya ane chAtImAM byathA thAya che. zvAsane rokavAthI-eTale thAkyA hAya ke mahenata karyApachI kivA doDayApachI zvAsa caDhayeA hoya tene roke teA, chAtImAM pIDA, meha ane peTamAM gALA thAya che. baMne rAkavAthI-bagAsAM Ave, aMga bhAge, mAthAmAM, gAtrAmAM, tathA netromAM bhArepaNuM ane dhena thAyache. udAvattanAM nidAna saMprApti tathA lakSaNa. lukhAM, turAM, tIkhAM ane kaDavAM bhAjanAthI kupita thaelo kAThAmAMne vAyu turata udAvarjhane utpanna kare che. vAyu uMce caDhI aneka prakAranI pIDA kareche teneja udAvarttaroga jANavo. mUtra, maLa, AMsu, ka, medane calAvanArI nasAne rekI viSTA vagerenI avaLI gati kareche paNa tene nIcI gatie AvavA de nahIM, tethI adhevAyu, mUtra ane viSTA parANe utareche, te udAvatta rAgIne zvAsa, udharasa, zaLIkhama, dAha, mA, taraNa, tAva, vamana, heDakI, mAthA For Private And Personal Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agIAra) udAvarta prakaraNa, (17) mAM vedanA, dorImAM sarSanI bhrAMti vagere mananA vizvame. sAMbhaLavAmAM pheraphAra ane bIjA paNa vAyunA kopathI bahu bahu vikAre thAya che. udAvartanAM sAdhyAsAdhya lakSaNa. tarazathI tathA ulaTIthI udAva regI pIDAtA hoya, kSINa thayo hoya, zaLAthI duHkhI, thate heya ane ulaTImAM maLa paDatuM hoya te te udAvarta rogI marI jAya che. anAha-ApharAnA sAmAnya lakSaNa. peTamAM Ama-vagara pAkelA rasanA vadhavAthI athavA te viSTAdino saMcaya duSTa vAyuthI baMdhAI-sUkAI niyamapUrvaka na utare ane pavana rokAI jAya tethI manuSyanA paTamAM ApharopeTa caDhI Ave tene anAuroga kahe che. je AmathI Apharo caDyo hoya te, tarasa, zIkhama, mAthAmAM vedanA-baLatarA, kAThAmAM zaLa, zarIra bhAre, chAtImAM dukhAvo tathA sajA5NuM ane oDakAra Ave nahIM eTalAM lakSaNo thAya che. je jhADAnA saMcaya-vadhavAthI Aphare thayo hoya te, keDa, vAMse kiMvA zarIra jhalAI jAya, maLa-mUtra utare nahIM tathA zULa cALe, mUccha, viSTAnuM vamana ane aLasaka nAmane kaoNlerAne roga peTanuM caDhavuM ane zvAsa thAya che. kramavAra udAvanA tathA ApharAnA upAya. adhevAyunA rakavAthI thaelA udAvarta mATe nehapAna, tathA zeka vagerethI parase lAvavi, gudAmAM auSadhanI divaTa karIne mUkavI ane gudAmAM davAonI picakArI mAravI jethI maTe che. jhADo rekavAthI udAva thaye hoya te, reca lagADanAra anna tathA auSadho, gudAmAM sAbu vagere dIvaTa, tela mardana, avagAhana, parase lAvavo ane picakArIo vagere upayogamAM levAthI maTe che. matra rokavAthI udAva thayo hoya te, dudha pANI tathA vajanuM cUrNa TAMka bhAra laI sAthe joLI pIvAthI udAva maTe che. tathA bhorIMgaNa ke, rAtA dhamAsAne svarasa karI pI. athavA kAkaDInA bIjane pANImAM vATI temAM jarA siMdhAluNa nAkhI pIvAM. ane thavA zeLavIne rasa, sAkara, dudha, dhAkhane rasa ke jeThImadhano rasa pIvo. athavA mUtrakRccha ane patharInA adhikAramAM je upAye kahevAmAM Avaze te upayogamAM levA. bagAsAM rokavAthI udAva thayo hoya te, sneha ane svedanI kriAo tathA vAyune haNanArA anya upAyo upayogamAM levA. AMsu rokavAthI udAva thaye hoya te, sArI peThe roIne AMsu pADavAM, tathA sukhapUrvaka suI javuM ane bIjA manuSyoe tene manahara-rasilI vAta saMbhaLAvavI. chiMkanA rokavAthI udAva thayo hoya te, marI, rAI, nakha chIMkaNuM vagere tIkaNuM padAne suMdhI tathA sUrya sanmukha joI jema chiMka Ave tema karI chike khAvI ane sneha tathA vaidanuM paNa sevana karavuM. oDakAra rokavAthI udAvarta thayo hoya te, telanuM mardana, parase lAve, ane snehavALA padArthonuM dhumrapAna karavuM. For Private And Personal Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) amRtasAgar ( taraMga ulaTIne rAkavAthI udAvartta thayA hoya te!, ulaTI karAvavI, ane laMdhana karAvavuM eja hitakAraka che. vIryanA vegane ke kAmadevanA vegane rokavAthI udAvatta thayA hoya te, dudhamAM cAragahuM pANI nAkhI tathA mUtrAzayane svaccha karanArA padArtheA nAkhI pANI baLI jAya tyAM sudhI dUdhane ukALI peTa bharIne tenuM pAna karI AnaMdasaha snehAdhIna suMdara sALa varSanI suMdarI sAthe saMbhoga ka!. ane telamardana, madirApAna, kukaDAnuM mAMsa, cAkhA, dudha, nirUhaasti tathA avagAhana karavuM. bhUkhanA zakavAthI thaelA udAvatta mATe snigdha-dhI ke telathI yukta unuM, halakuM, rUci karanAra ane hitakArI gheADu bhAjana karavu. tathA sudhi puSponuM sevana karavu. tanA rAkavAthI udAvatta thayA hoya te, sarva ThaMDA upacAra, ( phuvArA, bagicAmAMnI zItaLa sugaMdhamaya havA, barAsa, caMdananA lepa, cAMdanImAM karavu tathA jaLakrIDA vagere upAyeA ) hitakArI che. barAsathI zItaLa kareluM pANI thoDu thoDu dhIme dhIme pIvu. thAka-zrama ke doDavAnA kAraNathI caDhelA zvAsane rokavAthI udAtta thayeA hAya te, khedane dUra karI vizrAMti levI ane mAMsarasayukta bhAta khAveA. nidrA rAkavAthI udAtta thayA hoya te! dudhamAM sAkara nAkhI ubhuM karI pIvu. suMdara zayyAmAM suvu, paga caMpI karAvavI ane mohara-silI vAta sAMbhaLavI. lukhI vastuonA sevanathI thaelA udAtta mATe hiMga, madha ane siMdhAlUNu vATI teenI dIvaTa karI dhI copaDI. pachI gudAmAM rAkhavI jethI lukhA padArtheza vagerenA kAraNeAthI caelo udAvatta maTe che. A hiMgavAdilavatti kahevAya che. athavA miLa, pIpara, upaleTa, vaja ane dheALA sarasava ene gALamAM ane dudhamAM vATI dIvaTa karI gudAmAM mUkavI jethI udAvatta maTe che. A madanalAvitti kahevAya che. athavA cAra tolA khAMDa, eka tAle nasAtara, ane eka tAlA pIpara enuM cUrNa karI bhAjana karyA pehelAM eka telA bhAra madhamAM kAlavI cATavAthI uMdAvartta maTe che, tathA jhADA kaThaNa ane parANe utarato hoya te mATe A upAya ati uttama che. A nArAcarNa kahevAya che. athavA trikaTu, pIparImULa, nasotara, zuddha nepALA ane citrAmULa enuM vastragALa cUrNakarI goLamAM meLavI prabhAtakALe sevaMtA, khaLa, kAMti tathA agni vadheche ane udAvatta, barala, gALA, sAjo, tathA pAMDuroga e sarva nAza pAmeche-A guDASTaka kahevAyache. athavA sukA athavA lIlA mULA sATADI, vRhat paMcamULa ane garamALAno geALa ene pANImAM ukALI tenAthI pakAveluM ghI khAvuM jethI turata udAvarga rAga sapUrNa rIte zAMta thaI jAya che--A zuSka mULakAgha dhRta kahevAya che. bhAvaprakAza athavA zuddha nepALA, zuddha pAra, zuddha gadhaka. phulAvelA TaMkaNa-ane trikaTu ( suMTha, marI, pIpara. ) e pratyeka padArthe samAna levA. pachI pArA gaMdhakanI kAjaLa karI, khIjI aiSadhIonuM cUrNakarI ekatra karI temAMthI mAsA ke 4 ratibhAradhI sAkara sAthe sevana kare to, udAvartta, Ako, peTanA rAga ane geALA e sarvane nAza kare che A jepAla rasa kahevAya che. vaigharahasya. athavA "nasetara, zuddha nepALA ( ke tepALAnAM mULa ? ), taja, dhAra, za khAvaLI garamALAnA gALa, kapilA ane karakacanAM mULa e saghaLAMne samAna bhAge lai khAMDI kavAya 1 khIlI, zIvaNa, kAma, araNI ane arasu e jhADAnA mULe te gRhat-meTAM paMcamULa kahe che, For Private And Personal Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agIArae.) gulamaroga prakaraNa (169) karI temAM tela dhI be be TAMka nAkhI 7 divasa sudhI sevana kare te, udAva ane peTanA rego tathA Aphare, tarasa, goLo koDha e sarvane nAza kare che." ApharAnA upAya. nasetara 2 bhAga, pIpara 4 bhAga ane haraDeThaLa 5 bhAga. enuM vastragALa cUrNa karI tenA barobara goLa meLavI goLIo eka TAMka pramANa karI 1 goLI pANI sAthe niraMtara sevana kare te Akaraze Aphare paNa nAza thAya che. A trivRtAdi guTIkA kahevAya che. athavA trikaTu, biDalUNa, gharamAne se, geLa ane miDhaLa e saghaLAM samAna bhAge laI sUkSma cUrNa karI gAyanA mUtramAM pakAvI tenI aMguThA jevaDI jADI dIvaTa banAvI ghIce paDI gudAmAM dhIme dhIme mUkI matalaba jeTalo vakhata rAkhavI, tethI peTapIDA ane peTanuM caDhavuM e sarva tatakALa maTe che e anubhava siddha che. vigharahasya. "athavA recaka, pAcaka, dIpana, kSAra ane sAdhAraNa ca ugamAM levAthI tathA tenuM, cAMdI, leha, tAMbu, kalaI, jasata ke sIsuM eene unAM karI karI gulAbajalamAM ThArI te pANI prabhAta samaya pIvAthI Apharo maTe che." udAharta tathA anAhane adhikAra saMpUrNa gubhUgoLAno adhikAra. gumanAM nidAna tathA sAmAnya lakSaNa. bhajana upara bejana karavAthI-mithA ahArathI ane pitAthI baLavAna sAthe kustI karavAthI-mithyA vihArathI, atyaMta duSTa thaelAM vAyu, pitta ane kapha tathA lehI e chAtIthI mAMDI pitRsudhInA bhAgamAM geLA jevI gAMThane utpanna kare che tene goLa kahe che te pAMca prakAra che-eTale vAyuthI, pittathI, kaphathI, tridoSathI ane lohIthI ema pAMca kAraNothI gulmoga pedA thAya che. gulmanAM ThekANuM. chAtImAM, mukhamAM, nAbhimAM, pimAM ane peTanI vacamAM e pAMca jagyAmAM geLAne rega utpanna thAya che. jarU5 rUdhirathI paNa gulma thAya che, paNa e gulma strIone ja thAya che tene keTalAka sagulma kahe che. ane rUdhirathI thanAra je bIjI jAtane gulya che te purUne paNa thAya che ane strIone paNa thAya che. gulmanAM sAmAnya lakSaNa tathA pUrvarUpa chAtI tathA TInA madhyabhAga (mUtrAzaya)mAM goLa gAMTha thAya che te kare che athavA na 1 caraka kahe che ke--be paDakhAM, hRdaya, nAbhi tathA mUtrAzaya e pAMca ThekANA goLAne utpanna thavAnAM che. 2 gumanAM pAMca sthAne pikI hadayamAM thAya che tene yakRta, mukhamAM thAya che tene aSTIlA, peTanI vacamAM thAya tene plIhA-barala, peDhumAM thAya che tene caMDavivadhaka ane nAbhimAM thAya che tene graMthi kahe che. AtreyasaMhitA. 3 jeTa kahe che ke- upara kaheluM lakSaNa che ke sAmAnya prakAre kahela che; tadapi vAyuthI thatAM gulmane e lakSaNa maLatuM Ave che, paNa gaNudAsa vaidha kahe che ke e saghaLA gulmamAM vAyu prAdhA nya che; mATe vAyunA gulamane maLatAM Ave che ema kahevuM vizeSa camatkRti vALuM nathI. 22 For Private And Personal Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara, (taraMga kare, paNa te gaLe koIka vakhate vadhe ane koIka vakhate ghaTe te gulma kahevAya che. athavA jemAM arUci hAya maLa-mUtra tathA adhIvAyu muzkelapaNAthI utare, oDakAra bahu Ave, jhADAnuM rokANa, peTamAM tRpti, zarIra azakta anna na pacavAthI zaLa thAya, AMtaraDAM bele, peTa caDha ane pavananI UMcI gati thAya vagere vagere lakSaNe thAya eTalAM pUrvarUpe sarva geLAna rogamAM thAya che. ' kevA kAraNothI gumaroga utpanna thAya che? lukhAM anna pAnenA sevavAthI, viSama anna pAnanA sevavAthI, maLa-mUtrAdigonA roka vAthI, zacathI, prahArathI, maLanA phINa paNAthI, laMdhanathI, virUddhaceSTAthI ane baLavAna sAthe yuddha-kustI karavAthI vAyu gulma utpanna thAya che. vAyu geLAnuM lakSaNa. vAtagulamathI judA judA ThekANe pIDA thAya kiMvA pIDAmAM ghaTAro vadhAro thAya, jhADe tathA pavana rokAyache, moM tathA gaLuM sukAya, zarIranI kAnti kALI ke rAtAza paDatI thaI jAya, TADhIo tAva Ave, khAdheluM pacavAnA vakhate vizeSa pIDA ane jamyA pachI ochI pIDA thAya tathA chAtI, rUkha ane paDakhAomAM pIDA thAya ane tuMrA, kaDavA, tIkhA ke lukhA ahAra tene sukha karatA nathI. pittathI utpanna thaelA gulmanuM nidAna. - tIkhA, khATA, tIkSaNa. uSNa ane baLatarA karanArA padArtho sevavAthI, krodhathI, atimadyapAnathI, taDakAmAM vizeSa karavA ke rahevAthI, agninA vizeSa sevanathI, AmanA vadhavAthI, prahArathI ane lohInA bagaDavAthI tathA vidagdhA jIrNathI omAMthI game te kAraNa karavAthI pitta kapa pAmI pitta gulmane pedA kare che. pitta gulmanAM lakSaNa. pittanA gulamathI tAva, tarasa, zarIramAM pIDA, glAni, zarIrane varNa rAtAza paDate, ' jana pacavAnA vakhate bhAre zULa, parasevo ane baLatarA thAya che. tathA geLA upara hAtha ane DADatAM hevAya nahIM tevI vedanA thAya che. kaphathI utpanna thaelA gulamanuM nidAna. ThaMDI vastuonA khAvA-pIvAthI, bhAre ke snigdha anna-pAnathI, besI rahevA-kasaratamahenatanA na karavAthI ane divase suvAthI kaphane gulma pedA thAya che. kaphanA geLAnAM lakSaNa, kaphagulamathI bhInA kapaDAthI zarIra vITAyeluM hoya tevuM jaNAya; TADhIe tAva Ave, gAmAM glAni, meLa, udharasa, arUci, zarIra bhAre, vedanA thaDI, agninI maMdatA, 5- rase, hubakA, bakArI ane kaphanAM bIjAM paNa cinha thAya che. babe deSanAM cinha hoya to kaMkaja ane traNe devanAM cinhayukta hoya te, tridoSa For Private And Personal Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agIANye. ) gulmaroga prakaraNa, ( 11 ) gukSma jANavA. e tridoSa zukSmamAM nuM prakhaLapaNuM, tathA dAha thAyache, agninA baLane ane khaLanA kSaya thAya che, tathA mana bhaSThita thAya ane vidagdhaajIrNane utpanna kare che. dhAturUpa rUdhIrathI utpanna thaelA gulmamAM pittanA gumA jevAMja lakSaNA hAya che. ane rajarUpa rUAMdhathI utpanna thaelA gulmamAM paNa pitta gulmanAM lakSaNu heAya che; paraMtu e gulmamAM keTalIka vizeSa jANavA yogya khAkhatA che te nice pramANe-- jezrI suvAvaDamAMthI turata hAi UThelI hAya; chatAM nukazAna karanArA AhAra vihAra kare athavA je strIne kasuvAvaDa thai hoya, chatAM kuthya-bhAjana kare athavA rajasvaLA thai hoya te vakhatamAM upavAsa karavAthI, bhayathI, lukhA padAthAnA upayoga karavAthI, maLa mUtra AdinA vegene rokavAthI, sthaMbhana karavAthI, yAtine khAtaravA-khaNavAthI, ane bIjA paNa ceAni sabaMdhI doSothI kivA rajasvaLApaNAnA vakhatamAM mithyA ahAra vihAra karavAthI strInA rUdhiranuM grahaNa karI vAyu garbhAzayamAM goLI jevA gulma pedA kare che, te zukSma vyathA tathA baLatarA vALA hoya che ane garbhanAM je je cinho hAya che tete sarve cinho A zukSmamAM strInA aMga upara jaNAya che--eTale mukha pILuM, stananI DITaDI kALI, khAvA pIvAmAM bhAva abhAva, garbhanI peThe pharakavu, peTanuM vadhavu, ane aTakAva na AvavA vagere vagere garbhanA jevAM cinho hoya che. mAtra garbhanA pharavAmAM pIDA zULa hotAM nathI ane A zubha-gALAnA krUkavAmAM pIDA zULa hoya che--A zukSma roganA upAya dazamahInA pachIja karavA; kemake dazamahInA thayA pachIja A gulma jUnA-paripakava thAya che. gulmanA asAdhyapaNAnuM lakSaNa. traNe doSathI utpanna thaelA, AkarI pIDAvALA, zarIramAM dAha pasarAvanArA, carA jevA kaThaNa, kAcabAnI pITha jevA UMcA, vidagdhAjIrNane utpanna karanArA. manane bhramita karanAra, zarIra baLa, tathA agni baLane haranArA, anukrame vRddhi thanArA, vizeSa bhAgamAM phelAyalA, zULakAraka, nasAthI baMdhAine UMcA thanArA, durbaLatA, arUci, udharasa, ulaTI, meLa, aNugameA, tAva, taraza, dhena, zaLIkhama, zvAsa, atisAra, anna upara daiSa. akasmAta gALAnuM guma thai javuM ane chAtI, DUMTI hAtha tathA paga eTale ThekANe sAjAnuM AvavuM eTalAM lakSaNe jALA gulma, rAgIne heya teA samajI levuM ke yamapuramAM prayANa karavA mATe prastAnuM mUkAyu che. gulmarAganA upAya. vAyugukSmavALAne haraDenA cUrNa sahita eraDIyu dudhamAM nAkhI pAvuM. athavA stigdha padArthothI ke zeka karI paraseve lavarAvavA e ati uttama che. athavA telanuM mardana karAvavuM, athavA sAjI, upaleTa ane kevaDAnI rAkha eone ekaThAM karI telamAM nA khI pAvAM. 1 jeTa kahe che ke-daza mahinA pachI gumAnI jamAvaTa thAya che mATe pachI tela AdithI strInA zarIrane sa'skAra ApI rUdhirane bhedavAmAM Ave- upAya karavAmAM Ave te tethI gabhAzaane kazu nukazAna thatu nathI. 2 zara bhaTa kahe ke-vAyune zamana karanAra, snigdha,vIrya vadhAranAra, vA dIpana upacAra u payogamAM levA tathA la dhana, sveta-paraseveA lAvane, leAhI DhAvavu vagere vagere. gulmaroga mATe zreSTa upAya che. For Private And Personal Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 172 ) amRtasAgara. (targa pitta gumavALAne triphaLAnA kavAthanI sAthe nasetaranuM cUNu sevavuM athavA madhanI sAthe kapIle cATavA. athavA prAkhatI sAthe kivA gALanI sAthe haraDenuM cUrNa khAvuM. * gumAvALAne vAyunA gulmamAM kahelA upAya upayegamAM levA. tathA zekelI hiMga, pIparAmULa, dhANA, jIrUM, vaja, cavaka, citro, kALapADa, cUrA, kAma, siMdhAlUNuM, saMcaLa, vaDAgarU mIThuM, sAjI, javakhAra, dADamanA dANA, haraDedaLa, puSkaramULa, trikaTu, amlavetasa, chiNInAM mULa, ane sapheda jIrUM e sarve khAkhara lai vATI AAnA rasanI tathA khIjerAnA rasanI 77 bhAvanAo ApI kharala karI yogya mAtrAe unA pANI sAthe sevana kare tA gALA, Aro, gudAnAM dara, araza, grahaNI, udAvatta, pratyAkmAna, peTanA vikAra, patharI, tUtI, pratitUnI, sAganuM zULa, arocaka, Ustabha, manane atyata bhrama, meherApaNuM, azaikSikA ane pratyeSTIlikA eTalA rAgonA turata nAza kare che, A huMMglAUcUNa kahevAya che. azvinIkumArasahitA athavA 24 ratibhAra sAjI ane 24 ratibhAra gALa meLavI khAvAthI gulmano nAza thAya che, athavA khAkharAne khAra, thAranA khAra, aMdhADAne khAra, AmalIno khAra, AkaDAne khAra, talasarAMne khAra, javakhAra ane sAjIkhAra A ATha khAra gulmane maTADe che ane ajIrNanuM pAcana kare che. A kSArASTaka kahevAya che. a thavA mIThuM, sidhAlUNu, bilUNa, javakhAra, saMcaLa, DhAMkaNukhAra ane sAjIkhAra ene kharAkhara laI cUrNa karI theAranA ane AkaDAnA dudhamAM 3 divasa palALI rAkhI taDakAmAM mUkI chAMDavA. pachI tene gALeA karI AkaDAnA pAMdaDAmAM vITI hAMllAmAM mUkI mukha baMdha karI agnidArA pakAvaveA. pachIthI te khAranuM cUrNa karI temAM trikaTu, triphaLA, ajamA, jIrUM ane citro enuM sUkSma cUrNa karI jeTaluM khAranuM cUrNa teTaluMja suMThAdinuM cUrNa lai ekatra karI temAMthI 48 ratibhAra pANImAM dheALI pIe tA, gulma, zULa, ajIrNa, seAjo, peTanA sarvarAga, ajIrNanA vikAra, maMdAgni, udAtta ane barALa eTalA rAgano nAza thAya che. je vAyu vizeSapaNe hAya te, unA pANIthI, pitta vizeSapaNe heya tA, dhIthI, kar viroSapaNe hoya tA, gAmUtrathI ane traNe doSane prApa hAya te, kAMjIthI A cUrNa sevana karavuM. A brahmAjI praNita vajUkSAra kahevAya che. athavA kumArapAThAne garbha aradhA tAzAbhAra lai temAM gAyanu dhI meLavI tenA upara trikaTu, haraDe ane siMdhAluNa, enuM jhINu cUrNa bhabharAvI gaLI jAya teA gALA nAza thAya che. vaigharahasya. athavA kubhAra garbha zera, goLa teAlA 800, madha teAlA 400, trikaTu, taja, tamAlapatra, cavaka, eLasI, *cUrA, citrA, nAgakesara, hiMNInAM mULa, kheDI ajame!, jIrU, devadAra, khelanI chAla, AsagaMdha, rAsnA, varadhArA ane iMdrajava, e sarva aiSadhAne 8-8 lAbhAra lai cUrNa karI kumArapAThAnA rasamAM nAkhI ekajIva karI dhInA rIDhA vAsaNamAM bharI 21 divasa bhoMyamAM dATI rAkhI pachI kADhI laI temAMthI teAlAbhAra Asava pIe te gALA, udAvatta,peTanA vikAra, kaoNlerA, gRdhrasIvAyu, udharasa, zvAsa, uzvAsa, pAMDuroga ane vAyunA vikAra e sarvane nAza kare che. A kumApAsava kahevAya che. bhAvaprakAza, athavA surokhAra ane AduM e 2424 ratibhAra meLavI niraMtara khAya tA geLA maTe che. athavA chIpAnI bhasma 24 ratibhAra ane gALa 24 ratibhAra meLavI sevana kare teA gALAnA roga maTe che. athavA lasaNa TAMka 64 ne ATha gaNA pANI 1 eka Sadha eja prayAgamAM e vakhata lakhela' dvAya te te bamaNuM kSetru For Private And Personal Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -gIrame. ) gumarAMga prakaraNa, ( 173 ) meLavelA dudhamAM pakAvI tenI khIra karI niraMtara khAya te goLA maTe che. athavA eraDAnuM mULa, khIlAne garbha, pIparAmULa, ane suMTha eenA kavAthamAM biDaNu, siSANu ane zekelI hiMga meLavIne pIvAthI gALA maTe che. athavA ajame, jIrU, dhANA, marI, upalasarI, ajamAda ane pIpara e 4-4 mAsA, zekelI hiMga 24 mAsA ane javakhAra, sAjIkhAra, pAMcAtanAM lUNu, tathA nasAtara eTalAM 8-8 TAMka tathA nepALAnAM mULa, kacUrA, puSkaramULa, vAvaDiMga, dADimanA dANuA, haraDenI chAla, citrA, azvavetasa ane suMTha, eTalAM 16-16 TAMka lai sarvane jhINAM vATI khIjorAnA rasanI bhAvanA dai TAMka TAMka bhAranI goLIo karI temAMthI 1 gALI dhI, magha, dudha, khaTAsa ke unA pANInI sAthe sevana kare teA gALAnA roga maTe, gAyanA dudha sAthe sevana kare te pittanA gALAne, madirA-dArU sAthe sevana kare te vAyunA goLane, JAmUtra sAthe sevana kare teA kakanA gALAne, dazamULanA kvAtha sAthe sevana kare to, traNe doSanA gALAne, sAMDhaNunA dudha sAthe sevana kare te strInA rakta gALA ne, chAtInA rAgone, saMgrahaNIne, zULane miAne ane harasanA nAza kareche--A kAMkAyanI guTikA kahevAya che. athavA lavaNu bhAskara cUrNa ( taraMga ceAthAnA 72 mA pRSTamAM jIvA ) tenA sevanathI gALAnA roga nAza thAya che. athavA talanA kavAtha karI majITha, dhI, pIpara, marI ane suMTha enu cUrNa meLavI pIvAthI aTakAva caDhI gayA ke rajasvaLA dharmapaNuM badha thaela hoya te ane gALeA maTe che. athavA pIpara, bhAragAmULa, devadAra, ane karakacanI jaDa enuM cUrNa talanA kavAthamAM meLavI pIvAthI gALA maTe che ane rajodarzana Ave che. A phaNAdikavAtha kahevAya che. athavA mahuzIla, haratAla, sAvanamakhI, zuddha karelo AmalasArA gaMdhaka, tAMbAnI zuddha bhasma ane zuddha pA| e saghaLAM barAbara lai pArA gaMdhakanI kAjaLa karI temAM anya auSadhanuM cUrNa karI meLavI, pIparanA kavAthamAM 1 divasa lagI akhaMDapaNe kharala rI, pachI theAranA dudhamAM 1 divasa kharala karI yeAgya mAtrAe madha sAthe kare-athavA gAyanA mUtramAM mAsA bhAra sevana kare teA gALA tathA zULa nAza thAya che. A vidyAdhara rasa kahevAya che. athavA zuddha pArA, zuddha gadhaka, zuddha haratAla, zuddha vachanAga, zuddha Dha'kaNakhAra, zuddha nepALA, trikaLA, trikaTu, ane zuddha tAMbezvara e sarva samAna bhAge laI pArA gadhakanI kAjaLa karI anya auSadhone jhINAM vATI jaLabhAMgAnA rasanI bhAvanA dardI kharala karI 1 rati pramANe goLIo vALI temAMthI gALI 1 AdAnA rasa sAthe sevana kare to, gALA mAtrane nAza kare che. A gumakuThAra rasa kahevAya che. vaigharahasya. athavA hAthanI sa rUDA cikitsaka pAse kheA lAvavI te, geALAne rAga jAya. athavA zekelI hiMga, dADimanA dANA, biDalUNu ane sidhAlUNu e saghaLAM barAbara lai cUrNa karI bIjorAnA rasamAM khArIka chuTI TAMka, 2 bhAra cAkhA dArU Asava sagAthe sevana kare te vAyunA gALe maTe che. athavA ajamAne jhINA vATI TAMka 5 bhAra lai tene mIThuM TAMka 1 ane geALa DhAMka 5 gAyanI suMdara chAzamAM meLavI Aogya mApa sAthe sevana kare te gALA maTe che. vruda. athavA ajame, zekelI hiMga, siMdhAlUNu, javakhAra, saMcaLa ane haraDenI chAla e saghaLAM samAna laI jhINAM vATI vastragALa karI 2 caMdra bAra cekhA dArUnI sAthe nitara sevana kare teA geLA ane zULa maTe che. athavA "zekelI hiMga 1 bhAga, siMdhAlUNa 2 bhAga, pIpara 3 bhAga, pIpaLAmULa 4 bhAga, makakALa 5 bhAga, ajame| 6 bhAga, haraDeLa 7 bhAga, dADimanA dANu 8 bhAga, AMkhAnA mULanI chAla 8 bhAga, citrAmULa 10 bhAga, suMTha 11 bhAga ane For Private And Personal Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org amRtasAgara. ( 174 ) (targa TakaDI 12 bhAga A saghaLAMnuM vastragALa cUrNa karI yeAgya mAtrAe pANI sAthe sevana kare teA gALA, arUci, A, harasa ane vAyunA vikArene nAza kare che. hiMgudvAdazaka cUrNa kahevAya che. athavA vaja, haraDenI chAla, rokelI hiMga, siMdhAlUNa, amlavetasa, javakhAra ane ajamA ene samAna lai jhINAM vATI cALI yogya mAtrAe--e TAMka, unA pANI sAthe sevana kare teA, gALAno nAza thAya che. A vacAghaNuM kahevAya che" athavA meTIharaDe 25, nepALAnAM mULa teAlA 100, citraka telA 100 lai pANI telA 1024 mAM nAkhI dhImA tApathI pakAvavAM, jyAre ceAthA bhAganuM pANI (bAkI) rahe tyAre utArI lai nepALAnAM mULa ane citraka kAhADI lai, haraDemAMnA philI kADhADI nAkhI, kavAthane gALI lai ukta vastuone kavAthamAM nAkhI; temAM goLa teAlA 100 nAkhI krI agnidrArA pakAvavA; temAM nasetarAlA 16, suMTha tathA pIpara 4-4 tAlA ane cAturjA tanuM cUrNa paNa 4 telA bhAra meLavI, tela teAlA 16 nAkhI avalehanI rIti pramANe avaleDu taiyAra karI thaDeA thAya te pachI temAM madha teAlA 16 nAkhI ekajIva karI suMdara pAtramAM bharI rAkhavA. emAMthI 1 haraDe ane 4 tAlA bhAra letu sevana karavAthI tvacAroga, pAMDu, udararoga, sAjo, hRdayanA roga, saMgrahaNI, gulma, kSaya, araza ane tAva tathA koDha, Apharo, arUci, gALe e sarvanA nAza kare che-A tizivA avalehuM kahevAya che. athavA zaMkhadrAvathI paNa gALA nAza thAya che. athavA jaMbIrI jAtanAM pAkAM likhu 200 tene rasa lai; temAM zekelI hiMga teAlA 8, siMdhAluNa teAlA 4, vAvaDIMga tAlA 4, trikaTu-(e pratyek cAra) cAra teAlA, saMcaLa 16 teAlA, ajama 4 teAlA ane sarasava 16 teAlA, eenuM sUkSma cUrNa karI jaMbIrInA rasamAM nAkhA dhInA rIDhA vAsaNamAM bharI 21 divasa sudhI jyAM beDA pezAba karatA hoyatyAM-gheADAnA tabelAmAM dATI rAkhI, te vAsaNane pAchuMkhAdvAra kALADI temAMthI 4 teAlAbhAra athavA deza, kALa, vaya, roga ane agnine vicAra karI mAtrA sevana karavAthI kALajAnI vyAdhi, kharala, AmavAyu; goLA, vidhI, aTTIlikA, vAyu kA a tisAra, paDakhAMnuM sthULa, chAtInA rega, nAbhi zULa, baMdhakoza, jhera, peTanA roga, AkarA ane vAyu kaphanA vikAra e sadhaLAMneA nAza kareche-Aja kharIdrAva kahevAya che. athavA araNInA khAra, zcaMdra javane khAra, AkaDAnA khAra, saragavAnA khAra, meTIrIMgaNInA khAra, thorane khAra, khIlInA khAra, bilAmAnA khAra, nAnIrIMgaNInA khAra, khAkharAnA khAra, bakAna liMbuDInA khAra, adhADAne khAra, kadaMbane khAra, citrAneA khAra araDUsAnA khAra muskaRRkSanA khAra, pALanA khAra, ane vaDAgarUMmIThuM e sarva kharAkhara lai eemAM anumAna pramANu zekelI hiMga nAkhI sarvanuM vastragALa cUrNa karI yogyamAtrAe unA pANI sAthe sevana kare te gALA tathA udara rogano nAza kare che. A nAdeIkSAra kahevAya che, ceAgarAtaka, athavA varIALI, karakacanI jaDa, taja, dArUhaLadara ( ke devadAra ? ) ane pIpara enA kalka karI talanA kavAtha sAthe pIvA. tathA gALa, suTha, marI, pIpara ane bhAragI enuM cUrNa kALA talanA kavAthamAM nAkhI pIvAthI rakta zubha ( yAninA lAhIthI thaelA gALA ) maTe che, tathA aTakAva baMdha paDI gayA hoya te te purI Ave che. athavA javakhAra, suMTha, marI Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 Apadeva kahe che ke-16 mA bhAganuM pANI rahe tyAre utArI levu'. 2 taja, tamAlapatra, nAgakesara ane eLacI e yAM cAra vastue bhegI levAnI hAya tyAM cA" turjAta'-eTale A cAra cIjo levI. For Private And Personal Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agIAra) barala tathA yakRta prakaraNa ( 175) - - - - - - ane pIpara eonuM cUrNa ghImAM nAkhI pakAvI dhI siddha karI pIvAthI ke madha sAthe pIvAthI strIne rakta saMbaMdhI gulma maTe che "athavA pAre 1 bhAga, kalaranI bhasama 1 bhAga, gaMdhaka 4 bhAga, ane tAMbAnI khAkha 4 bhAga e sarvane AkaDAnA dudhamAM 2 divasa sudhI kharala karI, pachI teno goLo banAvI sarAvasaMpuTa karI gajapuTa agni Apo. svAMga zItaLa thayA pachI 2 ratibhAra ghI sAthe sevana kare che, geLA, barala ane udaranA rogane dUra kare che." athavA javakhAra sAthe zekelA kALAtalanuM cUrNa meLavIne tenI yonimAM piTaLI paherAvaMtI jethI ni vire. cana thAya che ane jyagulma bhedAya che (strInA raktagulmano vizeSa khulAzo meLavavA vAge bhaTanuM cikitsA sthAna juve.) gulma regInAM pathyApathya. vAtagama mATe vAyu haranAra, pittagulma mATe pitta haranAra, kaphagulma mATe kaphane ha. ranAra ane tridoSa gulma mATe videSane haranAra auSadha prayoga karavA eja sadA hitakArI che tathA aDada, kaLathI, turIyAM, khAra, vamana, reca, laMghana, nidrA, junAM anna, ane unuM dudha sadA pathya che. sukAM mAMsa, mULA, mAchalAM, sukavaNInAM zAka, tathA aDada, ane kaLathI sivAyanAM kaThoLamAM gaNAtAM anAja, baTATA, mIThAMphaLa, bhArIanna, ujAgare, maithuna, mahenata, dArU, tIkhA padArtha, maLa-mUtrAdinuM rokavuM, zoka, krodha, matsara ane doSane vadhanArI vastuo sadA nukazAna kara nAra che, mATe tyajI devAthI sukha thAya che. gulamano AdhakAra saMparNa barala tathA yakRtane adhikAra baralanuM svarUpa. pratyeka manuSyanA peTanI DAbI bAjumAM-hadayanA nicenA bhAgamAM lehIne vahevAvALI. lehIne calAvanArI nasenuM mULa che tene barala-baLa, phI, plIha, ke tApatillI kahe che, baralanAM nidAne saMprApti tathA lakSaNa - baLatarA karanAra, padArtho, tathA bheMzanA dahI vagere kaphane karanArA padArtho je manuSya vizeSa sevana kare tenuM lohI kharAba thaI tathA kapha kupita thaI vRddhi pAmI basane vadhAre che, tene 1 pAre, gaMdhaka, haratAla, maNazIla, hiMgaLAka, vachanAga, khurAsAnI ajamo, jheracalAM, caNoThI, nepALa, gugaLa, dhAtu-upadhAtu tathA viSa-upaviSa ane dhaMture vagere vagere vastuone zuddha karavA mATe kazuM lakhyuM na hoya; tadapi teo zuddha karIne ja vAparavI hiMga, TaMkaNuM phUlAvI-zekIne ja vAparavAM nahIM te lAbhane badale geralAbha thAya che. 2 mATInAM be koDIA tathA rAmapAtra laI dhIme dhIme patthara upara tenI kinArIo dhasI sarakhI karI-sAMdhA maLe tevI karI je vastunI bhasma karavI hoya te temAM mUkI banene joDI daI kapaDA mATIthI majabUta karI sukavI taiyAra karavA tene sarAva saMpuTa kahe che. ' bhA, ka. For Private And Personal Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 176 ) amRtasAgara. ( taraMga lAkA baralane roga kahe che. te baralanA rAgathI tAvanI dhIkhaDI Ave che. jaTharAgni mada cAya che, pIDAmAM kAnAM tathA pittanAM lakSaNA thAya ane baLakSINu thai jAya tethI zarIra ghaNuM ja pIka ke pILu paDI jAya che. judA judA dASathI thaela kharalanAM judAM judAM lakSaNA. jo lAhIthI baralanI gAMTha vadhI hoya teA, sarva IMdri zithila thaI jAya, bhrama, meha, baLatarA, zarIranA varNane viparIta dekhAva, gAtrAmAM bhArepaNuM ane peTanuM rAtApaNuM hAya che. ne vAyuthI kharala vadhela hoya te, peTamAM niraMtara A, udAtta ane peTamAM cAre bAjue pIDA thAya che. je pittathI kharala vadhela hAya tA, tAva, baLatarA, mUrccha-meAha, tarazanuM lAgavuM ane gAtrA pILAM thAya che. jo thI kharala vadhela hoya tA, mada-ochI pIDA vALI kharalanI gAMThe jADI, kahyuM, bhAre ane arUciI sahita hoya che. 2 yakRta tathA kharalanuM sAbhyAsAdhyapaNuM. je traNe rASanAM lakSaNA sahita hAya te te kharala maTe nahIM. eja lakSaNA yakRtamAM hoya tepaNa te asAdhya jANavA. barala maTavAnA upAya. javakhAranuM cUrNa uMTaDInA dudhamAM pIvuM. athavA ( darIyAnI ) chIpAnI bhasma karI dahI sAthe pIvI. athavA dudha sAthe pIparanuM cUrNa TAMka 1 bhAra pIvuM. athavA Aka nA pAnAmAM mIThuM nAkhI puTapAkanI rIti pramANe bALI cUrNa karI dahinA pANI sAthe pIvuM. athavA zekelI hiMga, trikaTu, upaleTa, javakhAra ane sidhANu eenuM cUrNa karI khIjorAnA rasamAM pIvAthI kharala ane zULanA nAza thAya che. athavA pIparanA cUNune khAkharAnA khAranA pANInI bhAvanA ApI sevana karetA, kharala ane gALAnI pIDA maTe che tathA agni sateja thAya che. athavA zakhanI nAbhinI bhasma mAsA 4 lai lIMbu ke jaMkhIrInA rasanI sAthe sevana karavI tethI kAcabAnI pITha jevI moTI thaelI kharala pazu maTe che. athavA DAbA hAthanI phaeNsa kheAlAvavI. athavA zarapaMkhA-kharasAMDIAnA mULane kalka karI chAza sAthe halAvIne pIe te avazya araLa maTe che. ( A upAya uttama che!)athavA pAkelA AMbA ( kerI ) nA rasane madhanI saMgAthe pIvAthI avazya bharala maTe che. athavA ajamA, citrA, javakhAra, pIparAmULa, sAdhelA nepALA ane pIpara enuMcUrNa karI unA pANI ke hinA pANI athavA dArUnI sAthe pIe te kharala maTe che, ema bhAvamizranuM kahevuM che. athavA siMdhAluNa tAlA 5 bhAra lai AThagaNA pANImAM ukALI ceAthe bhAge pANI rahe tyAre utArI lai temAMthI niraMtara thADu ceADu pIe te kharala maTe che. vaigharahasya. athavA- javakhAra, vA 1 barala ane yakRt banne zarIranAM aMga che eTale jamaNA pAse hradayanA nIce. yakRt ya che ane DAbApAse hradayanA nIce bala heya che, tathA utpatti paNa bannenI leAhIthI che, temaupAyA paNa eka sarakhAja che. mAtra emAM phera eTale ja che ke-jamaNA ane DAbA paDakhAmAM ema sthAna judAM che. For Private And Personal Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agIAramo.) barala tathA yakRta prakaraNa, ( 177) vahiMga, pIpara, karajanI jaDa, ane amlatasa e saghaLAM barAbaralaI e sarvathI bamaNI haraDenI chAla levI, sarvanuM cUrNa karI goLanI sAthe pANI sahita sevana kare to, barala maTe che. athavA vAvaDiMga, ivaraNAnAM mULa ane citro e barobara laI teothI bamaNa devadAra, traNa gaNI suMTha ane sAToDInAM mULa, tathA nasotara cAragaNI lai sarvanuM kapaDachANuM cUrNa karI TAMka 1 bhAre unA pANI sAthe phAkavAthI barala maTe che. " athavA saragavAnI jaDanA kavAthamAM siMdhAlaNa, civaka ane pIpara eonuM cUrNa nAkhI pIvAthI barala maTe che. athavA bhIlAmA, haraDeda ane jIruM e barAbara laI cUrNa karI goLa meLavI cha divasa sudhI TAMka pa-5 bhAra khAya te barala maTe che. athavA lasaNa, pIparAmULa ane haraDedaLa e barAbara laI jhINA vATI TAMka ra bhAra gomUtra sAthe sevavAthI barala maTe che, cakradatta. athavA rahIDAnAM mULa, haraDedaLa ane suMTha e traNe barAbara laI jhINuM vATI gomUtra sAthe sevana kare . peTanA roga prameha, harasa, kaphanA roga ane bali e sarvano nAza kare che, yogataraMgiNI. athavA vaDAgara mIThuM, haLadara, rAI e traNe cAra cAra telA bhAra ane chAza telA 400 lai tene ghInA rIDhA vAsaNamAM nAkhI 15 divasa rAkhI mukI pachI temAM thI 8-8 lAbhAra ra1 divasa sudhI pIeto barala maTe che. A tasaMdhAna kovAya che. bhAvaprakAza. athavA rehaDAnI chAla telA 400 ane vaDaboraDInI jaDa telA 256 e bannene pANI telA 1048 mAM nAkhI ukALI cothA bhAge pANI rahe. tyAre utArI gALI temAM gAyanuM ghI telA 64 tathA bakarInuM dudha telA 1048 nAkhI trikaTu, triphaLAM, hIMga, ajame, biDalUNa, jIruM, saMcaLa, dADima, devadAra, iMdravaraNuM, cavaka, citra, sAToDInAM maLa, tuMbarU (ke dhANa ?), vAvaDIMga, javakhAra, puSkaramULa, chiNInAM mULa ane vaja e saghaLAM samAna (1-1 tolAbhAra) laI vATI kalka karI kavAthamAM nAkhI dhImA tApa sAthe pakAvI-dudha baLI ghI mAtra rahe eTale gALI laI cInAI mATInI baraNImAM bharI rAkhavuM. pachI temAMthI egya mAtrAe paththa sahita vRta sevana kare ane mAMsarasa yupa, ke dudha sAthe seve te, barala, baMdhakoza, amAnuM zaLa, yakRta, udararoga, zaLa, paDakhAnuM zULa, arUci, pAMDu, ulaTI, kamaLo, ghena, atisAra ane viSamajvara eTalA geno nAza kare che. A mAhitaka chUta kahevAya che. cakradatta. athavA citrAmULa tolA 400 laI tene kavAtha karI kAMjInuM pANI telA 800, dahinuM ghoLavuM tolA 1600, tathA pIparAmULa, pIpara, cavaka, citro, suMTha, tAlIsapatra, javakhAra, siMdhAlUNa, jIruM, zAhajIruM, haLadara, AMbAhaLadara ane marI e sarvanuM cAra cAra tolA bhAra cUrNa ke kalka karI citrakanA kavAthamAM nAkhI temAM gAyanuM ghI telA 64 nAkhavuM, jyAre sarva rasa baLI ghI mAtra AvI rahe tyAre utArI laI gALI cInAInI baraNImAM bharI levuM-emAMthI yogya mAtrAe sevana kare to barala, gaLo, peTanA roga, Aphare, pAMDu, arica, viSamajavara, pAMsaLInuM, chAtInuM, keDanuM, sAthaLanuM tathA mAnuM zaLa, sejo, udAva, pInasa, araza, bhasmakaroga ane agnidatA eTalA rogono nAza kare che, tathA baLane vadhAre che. A citrakAdha dhRta kahevAya che. chaMda, athavA "javakhAra, vAvaDIMga, pIpara ane karaMjanuM mULa eo samAna laI khADI kavAtha karI pIe to, yakRta-kALInanI vyAdhi tathA bala e banne mATe 1 jodhapura- mAravADanA rAjayamAM sAMbharanuM mIThuM pake che te vaDAgara mIThuM kahevAya che. For Private And Personal Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 178 ) amRtasAgara. ( taraMga che. athavA vAvaDIMga tathA pIparanI bhasma karajanA rasanI sAthe prAtaHkALe rogInuM agnikhaLa tapAsI sevana kare teA, kharala ane yakRta nAza thAya che." arla tathA yakRttA adhikAra sapUrNa droga-chAtInA rogano adhikAra dhrAganAM nidAna tathA sa'prAptipUrvaka lakSaNA. atyaMta uSNu, bhAre, khATA, turA ane kaDavA padAthAnA niratara sevanathI, zramathI, prahmArathI, bheAjana upara bheAjana karyAthI, rAjabhaya-AdinA atyaMta citvAthI, maLa-mUtrAdinA vega rokavAthI, ghaNI ciMtA karavAthI, chAtI phUTavAthI tathA vAyu saMbadhI, pitta saMbadhathI, kak sakha dhathI, tridoSa saMbaMdhathI ane kRminA utpAtathI e pAMca prakArathI chAtImAM roga thAya che. duSTa thaelA vAyu Adi Sa hRdayamAM rahI rasane dUSita karIne hRdayamAM doSabhedanelIdhe aneka prakArAvALI vyathAne utpanna kare che tene dvega kahe che. pratyek droganAM judAM judAM lakSaNA. je vAyunA saMbaMdhathI draga thayeA hAya to haiyAmAM bahuja vINAcUTA thAya che, hRdaya sAceAthI viMdhAtuM heAya tema vyathA thAya che, chAtI dhovAya che, karavatathI cIrAya tevuM hRdayamAM darada thAya che, astrathI kaDAtuM hoya ane kuvADAthI kapAtuM heAya tevI asahya vedanA thAya che. je pittanA saMbaMdhathI hadroga thayA hoya te, taraza lAge, ThaMDA pavananI icchA thAya arthAt unAza rahe che, agni pAse hoya tevA satApa thAya che, kei cUzI letuM hoya tevI pIDA thAya che, hradayamAM glAni, vyAkuLatA bhrama, mada, phaMDamAMthI dhUmADA nIkaLe, mUrcchA Ave. durgaMdhayukta paraseve ane mhAM mukAya che. jo kaphanA sabadhathI droNa thayA hoya teA, kaphathI vyApta thaelA hradayamAM bhArepaNuM, karkanuM paDavuM, arUci, jaDapaNu, jarAgninI mahatA ane maheADAmAM mIThAza rahe che. je mANasa tridoSanA dvegamAM mUrkhatA vaDe tala, dudha tathA gALa vagerenuM sevana kare che teneA rasa hRdayanA eka bhAgamAM saDI jAya che ane te kAraNathI bagaDelI chAtImAM krami upanna thAya che--jo kramija hedroga hoya teA DubakA, vamana, arUci, bhrama, mada, mALa, dhanarATa, agninI maMdatA, tAva, kAyaratA, tIvravyathA, zaLa ane AMkhA kALAzayukta thai jAya che, tathA kSaya roga paNa thai Ave che. te trideASa saMbadhI hadroga hoya tA zarIra bahuja veLu paDI jAya che. droganA upadravo. sarve iMdriyonI saMjJA-kamaeNnAza thAya, zarIramAM vyathA vizeSa hAya, phera Ave, zarIra sukAi jAya ane tarazanA sthAne zeSa paDe che. 1 baralavALA rogInu nAma lai iMdravaraNAnA mULIAne cIrI vegaLu' pheMkI de te, tenI barala maTI naya che ! ema hitApradezanA kattA zrIkaDAcArya bhalAmaNa kare che. ! ! 2 A rogamAM jANe hRdaya bhAgI jatu heAya tevI pIDA thAyache ema gaNadAsanu kevu che, For Private And Personal Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agIAra ) harega prakaraNa ( 179) --- - --- - ---- - --- - -- -- - - -- - - - - - -- - -- ----- hadrAganA upAya. AsuMdarAnI chAlanA cUrNane dUdha vA goLanA pANa ke dhInI sAthe sevana kare che, tethI chAtInA reDa, june tAva tathA raktapitta eone nAza kare che. athavA haraDe, vaca, rAsnA, pIpara, suMTha, kacUra ane puSkaramULa eonuM cUrNa karI kapaDachANa karI gya mAtrAe sevana kare te hedroga maTe che. A haritakavAdi cUrNa kahevAya che. athavA haraNanA zIMgaDAne puTapAkanI rIti bALI, vATI, cALI te cUrNane gAyanA ghI sAthe pIvAthI droga tathA zaLa mAtrano nAza kare che. vidyArahasya, athavA kAMsakI, baLadANuM tathA AsuMdara eenA kavAthathI ane jeThImadhanA kakathI pakAveluM dhI sevana kare te hadroga, vAtarakta, chAtImAM paDelI cAMdI ane raktapittane nAza thAya che. bhAvaprakAza. athavA upaleTa tathA vAvaDiMgane jhINAM vATI gomUtranI sAthe yogya mAtrAe sevana kare te kRmija hedroga maTe che. vaidyarahasya. athavA. AsaMdarA (ke sAdaDa?) nuM cUrNa athavA moTI kAMsakInuM cUrNa dudha saMgAthe ane puSkaramULanuM cUrNa madha saMgAthe niraMtara sevana karavAthI hadAga nAza thAya che, tathA zvAsa, udharasa, ulaTI ane heDakIne nAza kare che. athavA dazamULanA kavAthamAM ke dhI vageremAM siMdhAlUNa nAkhI pAyA pachI ulaTI karAvavI jethI hRdaroga maTe che. athavA puSkaramULa, bIjerAnuM mULa, suMTha, kacUra, haraDedaLa e saghaLAM samAna laI teonA karakamAM khAra, khaTAI, mIThuM ane ghI nAkhI pIvAthI vAyune homa nAza thAya che. vigharahasya. athavA zekelI hiMga, vaja, vAvaDiMga, suMTha, pIpara, haraDedaLa, citro, javakhAra, saMcaLa, ane puSkaramULa e sarva samAna laI eonuM vastragALa cUrNa karI 2 TAMka pUra unA pANI sAthe sevana kare te, haga maTe che, garatnAvalI athavA pukaramULane jhINuM vATI 2 TAMka bhAra laI madha sAthe sevana kare te, hedroga, zvAsa, udharasa, kSaya-rAjaroga ane heDakIne nAza kare che. vigharahasya, athavA zekelI hiMga, suMTha, citra, javakhAra, haraDedaLa, vaja, pIpara biDalUNa, saMcaLa, puSkaramaLa, ane upaleTa e saghaLAM samAna laI cUrNa karI javanA pANInI sAthe sevana kare che, zaLa, hoga, ajIrNa, visUcakA-kolerA eTalA rogono nAza kare che. rasapradIpa, hAgInAM pathyApathya. halakA bhajana padArtho, pAcana ka vastuo, alpa bhajana, madhure zeka, suMdara-va7 havA, ramaNiya sthAna ane dezane lagatI kriAe sadA hitakAraka che. khATA padArtha, cheke, calama ke bIDI pIvI, cIkaNuM padArtha, bhArI bhojana, dALa, kerAM, koThaMbaDAnI kAcarIo, kAkaDI, kArelAM ane miyA AhAra-vihAra sadA ahitakAraka che mATe avazya yajIdevA yogya che. hogane adhikAra saMpUrNa Iti zrI mamhArAjAdhirAja rAjarAjedra zrI savAI pratApasiMhajI viracita amRtasAgara nAmA prastha viSe udAvarta, anAha, gulma, plIha, yakRta, dagAdi reganI utpatti, lakSaNa, tathA yatna nirUpaNa nAmano agIyArame taraMga saMpUrNa 1 khAMsI, hadaya roga, zaLa, udhAna, kSaya, gaLA ane heDakI A sAta roga, vAyu, pitta, ane kaphathI, hadayamAM utpanna thAya che mATe teone hadaya rogamAM gaNelA che, ema hitopadezane kattA zrIkaMThasUrI kahe che. For Private And Personal Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (180 ) amRtasAgara, (taraMga taraMga bAramo. mUtraraMga patharI pramehanA, hetu bheda saha lakSaNa tehanA. ga dvAdazamAja taraMgamAM, graMtha sAkSi saha che suraMgamAM. - 9() - mUtrakRcchane adhikAra mUtrakRcchunAM nidAna tathA saMprAptipUrvaka sAmAnya lakSaNa. dhaNI kasarata, musti, masti ke ghaNe kheda karavAthI, tIkhA padArtho ke tIkhAM auSanA ati sevanathI, lukhAM anna ke lukhAM madha-madirAnA ghaNA sevanathI, bahu nAkuda karavAthI, gheDA vagere upara svAra thaI bahu deDa karAvavAthI, bahu pANIvALA pradezanAM ke nadInA mAchalAonuM mAMsa khAvAthI, khAdhA upara pharI khAvAthI, ane ajIrNathI eTalA prakAranI koI paNa prakArathI mUtraka roga thAya che. tenA ATha bheda che. eTale vAyuthI, pittathI, kaphathI tathA tridoSathI, prahAra vAgavAthI, mutra rokavAthI, dhAtu-vIrya rokavAthI ane patharIthI-ema ATha prakAranuM che. pita pitAnA mULa kAraNothI kapa pAmele eka eka maLa-deSa pimAM prApta thaI mutranA mArgane pIDita kare che tyAre bahu kaSTathI mutra utare che, tene mutra kahe che. doSa bhedathI mUtrakacchanA judA judA bhade. je vAyuthI mUtrakRca thayuM hoya te, sAthaLa tathA vaccenA saMdhibhAgamAM, mUtrAzaya-peDumAM ane liMgamAM sahana na thaI zake tevuM zaLa cAle che ane vAraMvAra tathA thoDe cheDe pesAba utare che. je pittathI mUtrakRccha thayuM hoya te, mUtrane raMga rAte ke pILo hoya, budiyamAM pIDA ane dAhavALuM parANe parANe mUtra utare che. je kaphathI mUtraka thayuM hoya te, pemAM, tathA mUdiyamAM bhAre kiMvA pIDA ane mUdiya upara sojo Ave tathA mUtra cIkaNuM phINa yukta hoya che. je tridoSathI mUtra thayuM hoya te, upara kahelAM sarvalakSaNone melApa hoya che. je prahAra-mUtrane vahevA vALI naso uparamAra ke kAMTo vagere vAgavAthI mUtracha thayuM heya te, vAyunA mUtrachu jevAM lakSaNo hoya che, paNa A mUtrakRcchathI manuSyanuM turata mane raNa thAya che. A zalya ja mUtrakucha kahevAya che. je maLane rokavAthI mUtrakRcchuM thayuM hoya te, peTamAM Aphare. vAyu saMbaMdhI zaLa ane mUtranuM rokANa kare che-A purIpaja mUtrakRca kahevAya che. je vIryanA devathI mUvachU thayuM hoya te mUtra mArga saMkicAi jAya che, tethI mUtra parANe utare che, tathA mUtranI sAthe vIrya paDe che ane emAM tathA daddhimAM zaLa nIkache-A ja mUtracha kahevAya che. * je patharInA rogathI thaeluM mUkacha heya to, te azmarIja maMtracha kahevAya For Private And Personal Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAmaiM. ) kRndra prakaraNa, ( 11 ) che, paNa suzrute zarkarAja nAmanu mUtrakRccha eka navamA prakAranuMja gaNelu che, paNa vAstavikarIte jotAM patharI ane zarkarA-kAMkarImAM nahIM jevA taphAvata che, tema tenAM nidAna ane lakSaNA paNu samAna che; chatAM paNa kicit phera che te e ke-pitta vaDe pAkelI vAyue karI sukAi gaelI tathA kanA saMyogathI sahita patharI sUtra, vIrya ane kanA samuhurUpa te phanA saMyogathI chUTI paDI je kAMkarI-retIrUpe thai mutranA mArgane rokatI sUtra mArgathI paDe che tyAre te kAMkarI kahevAya che. patharI tathA kAMkarInA upadravo. hRdayamAM pIDA, kapArA, phaLa, peTamAM agninI maMdatA, mR ane AkarA mUtrakRchu eTalA patharI tathA kAMkarInA upadrava thAya teA, tenAthI manuSyanuM maraNa thAya che. mUtrakRcchanA upAya. vAyunA maMtra kccha upara tela mardana, snehana, nirUhabasti, tathA uttara kharita ane aga upara yogya auSadhonAM baMdhAraNa, tathA dhI aAdinAM si Mcana, ane vAyune nAza karanArI vastue nA rasa upayogamAM levA. athavA mALavI gokharU, garamALAne geALa, DAbhanAM mULI, kAsaDAnAM mULI, javAso, AmaLAM, pASANabheda ane haraDeLa e saghaLAM samAna lai khAMDI kavAtha karI ThaMDA thayApachI madha meLavI kecUrNa karI madhamAM nira'tar sevana karete, sUtrakRccha tathA patharIno asAdhya roga Nu nAza thAya che-A gAkSurAdi kavAtha kahevAya che. athavA nAnI eLacI, pIpara, pASANabheda ane zilAjIta e cAre samAna lai cUrNa karI cAkhAnA dhAvaNu sAthe ke goLanA pANIsAthe pIvAthI bhayaMkara mUtrakRccha jAya che. vaigharahasya. athavA upara kahelA curNamAM kAkaDInAM bIja, sidhAlUNa ane kesara eTalAM AbadhAnuM cUrNa meLavI cAkhAnA dhAvaNa sAthe yogya mAtrA e sevana karavuM. vaidaveneAda. athavA AmaLAnuM gALa sAthe nitya sevana karavAthI maithuna zakti vadhe che. athavA dudhamAM juno goLa nAkhI jarA unuM karI pIvAthI saghaLA mutrakRcchu, kAMkarI ane vAyu sabaMdhI rogo maTe che. athavA gaLA, suMTha, AmaLAM, Asagadha ane gokharUM eno kavAtha karI pIvAthI vAyu saMbaMdhI roga, zULa ane sUtrakRcchu nAza thAya che. athavA AmaLAnA rasamAM zelaDInA rasa tathA madha nAkhI pIvuM jethI prahAra vAgavAthI thaeluM mUtrakRccha maTe che. athavA gokharUnA bIjonA kavAtha karI temAM javakhAra nAkhI pIvAthI maLa rokavAthI thaeluM mutrakRcchu maTe che. athavA trimULA, meranI mIjo e bannene rAtrIe palALI savAre teja pANImAM vATI temAM jarA sidhAlUNa nAkhI pIvAthI mUtrakRccha naya. athavA javakhAra tathA sAkara vATI pIvAthI sarve prakAranAM sUtrakRccha maTe che. athavA kALadharAkha, ane sAkara eenI caTaNI karI dahInA dheALavA sAthe sevavAthI mUtrakRcchu maTe che, athavA haraDeLa, gokharU, garamALAne garbhagoLa, pASANabheda, ane dhamAse e saghaLAM samAna lakuTI kavAtha karI, ThaMDA thayA pachI temAM madha nAkhI nitya pIete, baLatarA sahita mUtrakRcchu hoya te paNa maTe che ane budha kAzane paNa maTADe che. A hRtikayAdi kavAtha kahevAya che. ema bhAvamizranuM kevuM che, athavA pAkA lIMbunA rasamAM gAyanA chANane rasa nAkhI marajImAM Ave teTalu niratara pIvu jethI, strInI ceAninA doSathI utpanna thaelA rAga, baLatarA. ane mUtranI pIDAne maTADe che. athavA DAbha, kArDa, pAna bAjarIyuM, zelaDI, ane varI jAtanI DAMgara For Private And Personal Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (182) amRtasAgara, (taraMga-. eTalAnAM mULa laI cUrNa karI ke dudhamAM kavAtha karI pIe te pitta saMbaMdhI mUtrakRccha maTe che ane mUtrAzaya sApha thAya che. kiMvA traNa paMcakanAM mULathI siddha kareluM dudha seve te liMgamAMthI hI jatuM hoya te maTe che. A traNa paMcaka kahevAya che. athavA bhUrA keLAne rasa sAkara sAthe pIvAthI videSanuM mUtrakRcchu maTe che. athavA rIMgaNane svarasa telA 16 bhAra laI temAM madha nAkhI pIvAthI mUtranA de maTI jAya che. athavA gekharU telA chara laI temAM cha gaNuM pANI nAkhI ukALI adha bhAganuM pANI rahe tyAre gALI laI temAM zuddha gugaLa telA 28 nAkhI pharI pakAve, jyAre goLanI cAsaNI je jADe rasa paDe tyAre temAM trikaTu, triphaLAM tathA motha eonuM cUrNa 28-29 talA bhAra nAkhI-eka chavakarI goLIo vALavI. pachI temAMthI nitya prAta:kALe, yogya mAtrAe sevana kare che, prameha, mUtrakRccha, mUtraghAta, vAtarakata, vAyu roga, viryanA deva ane patharI eTalA rogo nAza kare che-A gokSurAdigugaLa kahevAya che. athavA jIrUM tela 8 ane goLa telA 8 mizrakarI niraMtara khAya te mUtrakRccha maTe che. athavA javakhAra TAMka 2 gAyanI chAza sAthe sevana kare te, bhayaMkara mUtrakRccha tathA patharIne nAza thAya che. A javakhAra taka pravega kahe. vAya che. athavA zuddhapAro, 1 zuddhagaMdhaka, 4 bhAga e bannene vATI kAjaLa karI kaDIomAM tene bharI 3 mAsA TaMkaNakhArane pANI sAthe vATI keDIonAM moM te vate sIDI levA baMdha karavAM, pachI te kaDAone kulaDImAM goThavI mukhe mudrA daI gajapuTa agni Ape. jayAre pitAnI meLe ja saMpuTa-kulaDI zItala thAya tyAre temAMthI kaDIone dhIme rahI kahADI laI vATI cALI 4 rati bhAra te bhasma ane ra1 marInuM cUrNa meLavI ghImAM kAlavI khAya ane te upara jAInI jaDa telA 4 bakarInA dUdhamAM ukALI khAMDa nAkhI pIe te, mUtrakaccha maTe che-A laghukezvararasa kahevAya che-vagharahasya. athavA zatAvarI, kAsaDAnAM mULa, DAbhanAM mULa, gekharU, bhoMyakoLuM, zeLaDI ane AmaLAM eothI dudhane ke dhIne pakAvI temAM sAkara meLavI pIvAM, jethI dAha, zULa vibaMdha sahita pittanA saMbaMdha vALa mUtrakRccha nAza pAme che. A zatAvarI vrata kahevAya che. cakadata. athavA kAkaDInAM bIja, jeThImadha ane dAruhaLadara ene cokhAnA dhovaNa sAthe vATI pIvAthI pittanuM mUtrakRmaTe che. ane thavA keLanA rasamAM eLacInuM cUrNa nAkhI pIvAthI kaphanuM sUtrakRSNa maTe che. kiMvA hAnI e LathIone mUtrathI, madirAthI ke keLanA svarasathI vATI,sevana kare te kaphanuM sUtraka mATe che. athavA paravALAMnI bhasma TAMka 1 cekhAnA dhAvaNa sAthe pIvAthI kaphane mUtrakRcchu maTe che. athavA gokharU ane suMTha eene kavAtha karI pIvAthI kaphano mitra cha jAya che. ema vaMdane kartA kahe che. athavA meTI rIMgaNa, dhAvaNa, kALIpADa, jeThImadha, ane Ijava eone kavAtha karI pIvAmAM Ave che. traNe doSanuM mUtrakRccha nAza thAya che. A hatyAdi kavAtha kahevAya che. athavA zilAjIta ane madha ekAM karI sevana kare che, vIrya rAkavAthI thaeluM mUtrakaccha nAza thAya che. cakradata. athavA vana saMpanna mahAriNI manamAnI sAthe madanavilAsa kare te vIryadhathI thaeluM mUtrakucha maTe che, paNa prathama vIryane vadhAranArAM evadhe sevana karI pachI madanavilAsa karavo. athavA kAMsakInA maLane kavAtha karI sevavAthI sarva prakAranAM mUtra maTe che. athavA gokharUnA pAMce aMga telA 400 laI khAMDI AThagaNA pANImAM ukALI cothA bhAganuM pANI rahe tyAre utArI gALI temAM sAkara telA 20 nAkhI cAsaNI karI avaleha-cATaNa samAna thAya tyAre For Private And Personal Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAra ) sUtradhAta prakaraNa ( 183) temAM suMTha, pIpara, eLacI, javakhAra, kesara, kaDAchAla, kAkaDInAM bIja, ane vaMzalocana eTalAM oSadho 8-8 talA bhAra laI tenuM cUrNa karI cAsaNImAM meLavI-ekava karI temAMthI 4 telA bhAra athavA deza kALAdine vicAra karI gya mAtrAe sevana kare che, mUtrakRccha, dAha, baMdhakoza, patharI, mUtramAM lehInuM paDavuM ane mIThe paramIe goTalA rogo ne nAza kare che. A kSurAvaleha kahevAya che. sarvasaMgraha mUtrakRcchane adhikAra saMpUrNa. mUtraghAtanA adhikAra -(0) - mUtraghAta rega thavAnAM mULa kAraNe. vizeSe karIne maLa-mUtrAdinA vegone rokavAthI, ane lukhA bhojane jamavAthI, kopa pAmelA vAta, pitta kAdi doSe vAta kuMDaLikAdi 13 jAtanA mUtraghAtane utpanna kare che. vAtakuMDaLikA 1, achilA 2, vAtabarita 3, mUtrAtIta 4, mUtrajaThara 5, mUtrasaMga 6, mUtrakSaya 7, mUtrapranthi 8, mUtrazukra 0, uNavAta 10, mUtrasAda 11, vividhata 12 ane bastikuMDala 13 A tera prakAranA mUtraghAta roga che. tera prakAranA sUtraghAtanAM lakSaNa. je lukhA padArtho sevana kare to , mUtrAdinA vegane roke te duSTa thaelo vAyu maMDaLI vaLelA jevo thaI perumAMja deDayA kare che ane baMdhAyelo hovAne lIdhe peDhumAMja bhamyA kare che, tethI mUtranA chidrane rokI de che ane thoDuM thoDuM pIDAyukta mUtra utare tene vAtakuMDalikA kahe che. ( A tIvra ane bhayaMkara vyAdhi che. ) vAyumUtrane tathA maLane rekI mUtrAzaya tathA gudAne phulAvo daI tathA pavanane baMdha karI patharA jevI caMcaLa, UMcI ane pIDA sahita tathA maLa-mUtranA mArgane rokanArI pavananI gAMTha utpanna kare che tene achilA kahe che. mUtranA vegane rokavAthI peTamAM rahela tathA peru ane peTamAM dabAyelo vAyu mUtrane vahevAvALI nasene rokI de che, jethI mUtranuM rokANa thAya che, tene vAtabati kahe che. ( A kaSTasAdhya che. ) mUtranI hAjata thayA chatAM paNa mUtra turata utare nahi. athavA mutaratAM chatAM paNa DuM mUtra utare tene mUtrAtIta kahe che. - mUvanI hAjata aTakAvavAthI kopa pAmelo apAnavAyu peTane ghaNuM ja bharI de che, nAbhinA nice ghaNI pIDA sahita Apharo kare, udAvarta thAya ane mUtranA rahevAnA sthAnanA nIcenA bhAgane rodha thAya tene mUtrajaThara kahe che. - peTumAM ke IdrinI naromAM AveluM mUkAya che ane karIne mUtaratAM-parANe mUtra karatAM vAyunA lIdhe liMganuM chidra phATI jAyane pesAba thAya, paNa dhIme dhIme lehI tathA taNakhA-baLatarA thatuM ke baLatarA vagaranuM beDuM mUva utare che, tene mUtrasaMga kahe che. For Private And Personal Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 184 ) amRtasAgara ( taraMga-. je manuSyanA zarIramAMnA sAte dhAtue sukAi gayA hoya tethI kevaLa jhAMkharA jevuM zarIra lUkhuM thai gayuM hoya tathA kheda ke cintAthI zarIra kRza-durbaLa thai gayuM heAya tevA manuSyanA asti-peDhumAnu pitta ane mUtrAzayamAMne vAyu mUtrane kSaya kare che, tethI taNakhA UThI baLatarA utpanna thAya che tene mUtrakSaya kahe che. peTunA mukhanI aMdara ociMtI gALa, sthira ane AmaLA jevaDI gALI-gAMTha thAya che, tathA tenI vedanA patharInA samAna hoya ane mUtra dhaNA kathI utare tathA leAhI yukta utare tene sUtragranthI kahe che. je purUSane mUtra karavAnI hAjata thai che, chatAM strI saMga kare te sthAnabha? thaelA vAyuvIneavaLeraste-uMce caDhAvI mUtaravAnA pehelAM ke pachI aDAyA chANAnI rAkha yukta pANI jevu mUtra nIkaLe tene mRtrazukra kahe che. kasarata karavAthI, dhaNA paMtha karavAthI, taDakAmAM kvAthI vikAra yukta thaelu pitta pe dumAM praveza karI vAyuthI viTA peTTu, li Mga, yeni ane gudAmAM baLatarA karatAM haLadara je vA raMgavALu ke le!hI sahita mahA kaTa sAthe ghaDIe ghaDIe TIpe TIpe mUtra utare tene uSNavAta-unavA kahe che. pitta, ka athavA e banne vAyunA tethI parANe pILu, lAla, dhoLu athavA athavA e saghaLA raMgeAthI mizra jADu N ane mUtrasAda kahe che. rUkSapaNAnA guNathI zuSka banAvI mRtranetraTa karI de, zaMkhanA bhUkA jevuM, ke gorocananA bhUkA jevuM baLatarA sahita ceDu thoDu mRtra Tapake che tene zarIre mukAyalA tathA durbala thaelA purUSanA maLane vAyu jyAre tenA mArgathI bAhAra khecI lAve che tyAre te maLa, mUtranA mArgamAM Ave che. te vakhate sUtra karatAM parANe mUtra utare che ane te mUtramAM maLa maLela hoya che tathA te mUtranI vAsanA maLa jevI Ave che tene vividhAta kahe che. ghaNuM utAvaLuM cAlavAthI ke doDavAthI, dhaNA lAMghaNu-upavAsa karavAthI, ghaNA khedI, gajA uparAMta parizrama karavAthI, patthara vagerenA zarIra upara mAra vAgavAthI, ane iMdri cALAvAthI--AvAM kAraNeAnelIdhe basti-peDhumAM gALa gAMThe paDI garbhanI peThe kaThaNa thai jAya che, tathA pharake che, tyAM pIDaLa Ave che, dhrujArI, maLatrA thAya che, mUla TIpuM TIpu Tapake che, mUlanI vadhAre chuTa karavAthI ke iMdri dAbavA ke dabAvavAthI mUtranI ekadama phuvArAnI peThe dhAra chuTe che ane thoDIvAra pachI iMdri upara sojo Ave che, tathA phUMkInA nIce sAye dheAMcAya tevI pIDA thAya che, tene slikuMDala kahe che. A vyAdhi bhaya'kara che tathA tenI zarUvAtamAM vAyu prAdhAnya hoya che tethI thoDI buddhivALA, jevu tevuM jANanArA vaidyathI A rAga nivAraNa thatA nathI, jema zastra prANane nAza kare che. tema A rAga turata prANano nAza kare che athavA viSanI peThe thoDIvAra pachI maraNa nipajAve che. sUtradhAtanA upAya. jo vedanAe karI sahita mUladhAta hoya teA snehana tathA svedana karyApachI snehavALI vastu 1 mUtradhAta ane mUtrakRcchvamAM vizeSa aMtara nathI. mAtra eTaleAja atara cheke, mUtrakRcchamAM mUtra Du` rokAya ane pIDA ghaNI thAya che. ane mUtraghAtamAM mUtranu` rokANa vizeSa thAya paNa pIDA ochI he che. bhA. kattA, For Private And Personal Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAra ) mUtradhAta prakaraNa (185) onuM virecana-reca ApI uttarabasti devI. athavA prabhAtakALe bapha, DAbha, kAsaDe, zelaDI ane jhIpaTo (ke kAMsakI 2) eene kavAtha karI thaMDo thayA pachI temAM sAkara nAkhIne pIvo. tethI mUtraghAta maTe che ema zukrAcAryanuM kahevuM che ! athavA kapUrane pANI saMgAthe ghuMTI ke emanuM ema cUrNa karI paDAnI upara lepa ke bhabharAvI dIvaTanI peThe lapeTI te dIvaTa dhIme dhIme IdrimAM mUkavI. athavA dhANA, tathA gokharU eone kavAthathI ke kalkathI pakAvaluM ghI yogya mAtrAe sevana kare te, mUtraghAta, mUtrakRccha ane vIryanA AkarA doSono nAza kare che, A dhAnya gesuraka vrata kahevAya che. athavA kAkaDInA bIjenA kapha banAvela eka tolAbhAra laI temAM siMdhAlUNa 1 TAMka bhAra nAkhI kAMjInI sAthe pIvo. athavA pADaLa, javakhAra lIMbaDA ane tala e TAMka be be bhAra laI teonA khArA pANI sAthe dArU banAvI temAM taja, eLacI, ane marI nAkhI pIvo. athavA dArUmAM khATA dADimone rasa nAkhI temAM hAnI eLacInA ane suMThanA cUrNane prativAsa daipI, ema chaMdanAmA graMthano kartA kahe che. athavA zilAjItanuM vidhi sahita sevana karavuM. athavA kAcAM TAMka 5, pIpara TAMka 1, ekhare TAMka 1, sAkara TAMka 10 ane kALAdhAkha TAMka 10 eone jhINuM vATI tethI aradha bhAge (gAyanA) unA karelA dudhane TharavA daI temAM dudha pramANe madha, ane ghI nAkhI pIe te, vIryanA rokavAthI thaelo mUtraghAta maTe che, tathA vAMjhaNI strI A prayoga- auSadhanuM sevana kare che, garbha dhAraNa kare che, sarvasaMgraha athavA citAmULa, upalasarI, kAMsakInAM mULa, sIsama, kALIdhAkha, IdravaraNanuM mULa, pIpara, paravaLa, mahuDo (ke jeThImadha ?) ane AmaLAM e saghaLAne eka eka tolAbhAra laI teone pANI telA 1024 ane te TalAja dudhamAM uhLI cothA bhAganuM pANI rahe tyAre utArI laI gALIkAhADI temAM gAyanuM ghI 2pa6 tela nAkhI te kavAthane pharI pakAvo jyAre sarva rasa baLI jAya ane ekaluM dhI rahe tyAre utArI laI temAM vaMzalocana telA 64 bhAranuM cUrNa ane 64 talA khAMDa nAkhI dhUta sAthe e kachava karI niraMtara navaTAMkanA Azare sevana kare che, mUladhAta, pradara, prameha, suvAvaDanA - deza, sarva prakAranA vIrya doSa, mUtrakRccha, mUtradoSa, nirdoSa, temaja rakatadoSane nAza kare che. tathA garbhadAtA, yovanadAtA, vIryadAtA, ane roga nAzaka che-A citrakAgha dhUta kahevAya che. ema carakamuninuM kahevuM che. athavA triphaLAnA samAna goLa nAkhI kavAtha karI temAM dudha (gAyanuM) nAkhIne pIvAthI mUtraghAta maTe che. athavA pAchaLa, aluo, liMbaDAnI aMtarachAla, haLadara, gekharU, eLacI, taja ane tamAlapatra e barAbara laI ene kavAtha karI temAM triphaLAnuM cUrNa ane goLa nAkhI pIvo. athavA ramaNika rasilI ramaNI sAthe - maNa karavuM jethI mUtraghAta maTe che ema AtreyajInuM kahevuM che athavA kAkaDInAM bIja, triphaLA ane siMdhAlUNa e saghaLAM barobara laI, jhINuM vATI vastragALa karI unA pANI sAthe pIe te mUlanuM rokANa thatuM maTe che. athavA talasano khAra kahADI TAMkara bhAra dahI tathA madha sAthe sevana karavAthI mUtra rekAyuM hoya te maTe che. athavA talanAM talasa rAMne bALI tenI rAkha levI tathA te rAkha madha ane dudhanI sAthe pIvAthI pasAba aTakyo hoya te tathA pisAbamAM lAhA baLatI hoya te turata maTe che. athavA dAruhaLadarano kavAthI karI madha nAkhI pIvo. athavA cabelI (jAinI jaDa) ne bakarInA dudhamAM vATI pIvA 1 kavAtha ke hima vagere pIvAnI vakhate temAM koI vastuno bha bhabharAvAmAM Ave tene prativAsa kahe che. ra ane mAtra kAvuM heya te yoninuM mardana karavuMkhAyasaMhitA. For Private And Personal Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 186 ) ( taraMga thI unavA maTe che. athavA kamaLanAM mULIyAMne telamAM pakavI gAyanA mUtramAM vATI ke gAyanI chAza sAthe pIvAthI AkarA unavA paNa maTe che. athavA je talAvamAM hamezAM pANI bharyuM rahetuM hAya te talAvanI mATI lAvI temAM kapaDuM ragadoLI IMdri, yoni vA peDhu upara te kapa muke te, una vA maTe che. athavA eka. iTane unI karI tenA upara mRtravAthI je temAMthIunI varALa nIkaLe te varALanA bAda Idri tathA yAnine ApavAthIunavA maTe che. hitApadeza. athavA ThaMDA pANInA kuMDamAM besavAthI unavA maTe che. mUtrakRccha-mUtrarAdha-mRtradhAta-unavAnA adhikAra saMpUrNa, azmarI-patharInA adhikAra, amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patharInAM nidAna tathA sa MprApti ane lakSaNa. pitA tathA mAtAnA doSathI, athavA mUtra rAkavAthI ke-atyaMta kuththa karavAthI-- mithyA AhAra vihAra karavAthI patharIne roga thAya che. tenA cAra prakAra che eTale vAyuthI, pittathI, kaphathI ane vIryathI patharI thAya che. vIryanA rASathI thaelI patharI sivAya bIjI patharImAM vizeSe karIne kak maLele hoya che. keTalAka granthakArI te! cAre jAtinI patharI emAM ka maLelA mAne che. e sarva patharImAM vakhatasara auSadha na karavAmAM Ave te te manuSya nizce macchune rAraNa thAya che. je vakhate peDhumAM vAyu vIryasaMhita mUtrane ke pitta sahita kane sukavI de che tethI tenI patharI thAya che. jema gAyanA pittAmAM gerAcana jAmIne vadhe che tema dhIre dhIre te patharI paNa zukrAdinA sukAvAthI teneA jamAvaTa thaI patharI badhAya che. saghaLI ghaNA doSAnA samAgamathI thAya che. patharI patharInu pUrvarUpa. peDhumAM AA, peTunI AsapAsa vizeSa pIDA, mUtramAM bakarAnA jevI thAsanA, mUla ccha, tAva ane aci thAya te jANavuM ke patharInA roga thaze. patharInAM sAmAnya lakSaNa. patharI thavAthI ThaMDImAM, mUtravAhInI nasAmAM tathA peDhumAM zULe Ave che, mUtranA mArga zakAya che tethI mUtradhAra vacamAM chedAya che, patharI mUtramArgamAMthI AdhI khasI jyAre nIce utare che tyAre mUtra vacamAM AchuM maLagugaLu' mUla utare che ane je mUtramArgamAM patharInA lIdhe dhasAro paDe ke mUtramArga chavAi jAya teA lohIthI maLeluM mUtra ghaNI pIDA sahita utare che, tathA parANe pesAba thAya che. judA judA deASAnA lIdhe thaelI patharIenAM judAM judAM lakSaNA. je vAyunA trAsavALI patharI hoya teA bahu pIDA sAthe vAraMvAra mULa TIMpe TIMpe utare che te vakhate dAMtane caraDe che, kaMpe che,Rdrite khAve che, DUMTIne coLe che, uparAupara For Private And Personal Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAramo ) azmarI-patharI prakaraNa. . (187) kAMkayA kare che, ane barADA pADyA kare, tathA adhevAyunI sAthe mUva tathA maLa utare che. A patharIne raMga kALo tathA luo ane kAMTAnA samAna vA te upara kAMTA jevI kAMkarI jaNAya che. * je pittanA trAsavALI patharI hoya te, pimAM baLatarA thAya che. Itine aDatAM unI lAge che, ane te patharIne raMga badAmanI chetarA jeva, pILA, gheLo ke, te paNa heya che, tathA kadamAM bhIlAmAnA ThaLIA jevaDI hoya che. je kaphanI trAsavALI patharI hoya te, peDumAM atyaMta pIDA, peTune sparza karatAM ThaMDu tathA bhAre jaNAya che, ane A patharI cIkaNuM-lIsI, dhaLI, tathA kukaDAnA iMDA jeTalA kadavALI camakatI hoya che. (A patharI ghaNuM karIne bALakone ja thAya che.) maithuna karavAnI IcchA thayA chatAM vIryane parANe rokI rAkhavAnA kAraNathI te pavana, sthAna bhaSTa thaelA vIryane liMganA tathA aMDakoSanA vacamAM rahelA mUtrAzayanA mukhamAM eka karI sukavI de che, tethI te zuSka vIrya patharIrUpa bane che; eTale pimAM pIDA-mULa, pesAba karatAM taNakhA uThe che, baLatarA thAya che, parANe parANe pesAba utare che, aMDakoSamAM seje ke unavA thAya che, tathA pedune dabAvatAM patharI aMdara lIna thaI jAya tyAre vIrya mUlanA mArgethI utare che tene zukrAmarI kahe che. A patharI moTI umaravALAne ja thAya che. e vIryanI patharI jyAre vAyuthI vikharAI jAya tyAre kAMkarI ke retIrUpa thaI jAya che, tene zarkarA kahe che, temAM moTI kAMkarIne zarkarA ane hAnI kAMkarI-retIne sikatA kahe che; arthAta zarkarA ane siktA e be ragamAM eTaleja bheda che. je pitRmAMne vAyu sulaTI rIte cAle to te kAMkarI mRta sAthe bahAra paDe che ane je vAyu ulaTI rIte cAle te mUlanA mArgamAM te kAMkarI coTI rahe che. kAMkarI tathA retInA upadra. zarIra dubaLuM, nivRta, kRzatA, kUkhamAM zo, arUci, zarIra pILuM paDe, mUlavA ta ( unavA) thAya, taraza lAge, hRdayamAM pIDA ane ulaTI thAya che. - patharInuM asAdhyapaNuM. patharI ke kAMkarI vA retInA regIne je rI tathA aMDakoSamAM se Ave, mULa kAya ane vyathAthI Atura thayo hoya te te maraNa pAme che. patharInA upAya. vAyunI patharI mATe suMTha, araNI, pASANabheda, saragave, varaNa, gokharU, sIvaNanAM mULa ane garamALAne goLa eone kavAtha karI temAM hiMga, javakhAra, ane siMdhAluNa eonuM cUrNa nAkhI pIvAthI patharI, mUtrakRccha, koThAno vAyu, keDane vAyu, sAthaLane vAyu, gudAmAM ane liMgamAM rahete vAyu nAza thAya che, agni pradipta thAya che ane anna vagere sArI rIte pace che-A suMThayAdi kavAtha kahevAya che. athavA elacI, pIpara, jeThImadha, pASANabheda, nageDanAM bIja, gokharU, araDUse ane eraDe enA dhAthamAM zuddha karelI- 1 AtreyajI kahe che ke A kavAthamAM eraDAne badale trIphaLAM nAkhI kavAtha karI temAM eraMDIyuM, zilAjIta ane sAkara nAkhI pIve. For Private And Personal Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 188) amRtasAgara. (taraMga pakAvelI zilAjIta ane sAkara nAkhI te kavAtha pIvAthI mUtrakRccha mo--A elAdikavA tha kahevAya che. athavA keLAnA rasamAM zekelI hiMga nAkhI pIe to piyune dukhAvo ane patharIne nAza thAya che. athavA suMTha, gokharU ane varaNAnI chAla eono kavAtha karI temAM goLa ane javakhAra nAkhIne pIvAthI lAMbA kALanI patharI hoya to paNa maTe che. athavA gokharUnuM cUrNa karI TAMka 5 bhAra madha meLavI gheTInA dudhathI 7 divasa pIe te patharIne roga maTe che. athavA varaNane kavAtha karI temAM varaNAnA mULano ja kaka nAkhI pIvAthI patharI maTe che. athavA saragavAnA mULane kavAtha karI navazeko hoya te vakhate pIvo. athavA Adu, javakhAra, haraDe ane dArU haLadara athavA maLayAgirIcaMdana eno kavAtha karI temAM hiMga nAMkhI pIvAthI ke, eonuM cUrNa karI dahInA maMDa sAthe pIvAthI bhayaMkara patharI paNa turata maTe che. athavA varaNAnI chAla telA 400 laI tene gaNA pANImAM kvAtha karI je vakhate cothA bhAganuM pANI rahe te vakhate bAkI rahelA vajana jeTalo (100) telA gaLa nAkhI cAsaNI je ghaTa thAya tyAM sudhI pakAvI temAM suMTha, kAkaDInAM bIja, koLInAM bIja, gokharU, pIpara, pASANabheda, padmaka, baheDAMnI mIja, zuddha maNazILa, batha, saragavo, dhAkha, eLacI, zuddha zilAjIta, haraDe ane vAvaDIMga e pratyeka padArtho cAra cAra tolA bhAra laI teonuM jhINuM cUrNa karI cAsaNI sAthe eka jIva karI, pachI suMdara pAtramAM bharI le. pacca bhejanano niyama rAkhI niratara cAra telA bhAra sevana kare to sarva deSo sahita utpanna thaelI patharIo turata maTe che. A varUNaka guDa kahevAya che. athavA majITha, kAkaDInAM bIja, jIrU, varIALI, AmaLAM, boranI majA, zuddha gaMdhaka ane ne zuddha bhaNazIla e saghaLAM barAbara laI jhINAM vATI TAMka 1 bhAra prasannatAthI niraMtara madha sAthe sevana kare che, patharI maTe che. athavA 8 talA bhAra kaLathIne kavAtha karI temAM siMdhAlUNa masA 2 ane zarapaMkhAno rasa mAsA ra nAkhI pIvAthI patharI jAya che. ema bhAvamizra nuM kahevuM che. athavA haLadaranuM cUrNa TAMka 5 tathA goLa TAMka 10 e bene ekatra karI tusedakanI sAthe mAsa 1 bhAra sevana karavAthI patharI iddhiArA kharI paDe che. "athavA saMcaLa, madha, dudha, ane talasarAMnI rAkha, e saghaLAM dArUmAM nAkhI traNa divasa pIe te, patharIne nAza thAya che. athavA talasarano khAra TAMka 2 tathA madha TAMka pa gAyanA dudhanI sAthe 15 divasa sevana kare che, patharI nibhe nAza pAme che. athavA goLa, ane kAkaDInI jaDa bebe TAMka bhAra laI tene rAtre bhIjavI prabhAte teja pANImAM tene lasoTI gALI laI 7 divasa pIe te patharI IdidArA kharI paDe che. rAjamArtaDa." athavA kaLathI, siMdhAlUNa, vAvaDIMga, lehabhasma, sAkara, kapUra, javakhAra, keLAnAM bIja ane gokharU eone kaccha varaNAnA kavAthamAM nAkhI temAM gAyanuM ghI anumAna pramANe nAkhI pakAvI temAMthI tela 4 bhAra nitya sevana kare te, asAdhya rU5 sarve patharIo, mUtrakRccha, mUtraghAta ane mUlanuM rekANu eTalA rogone nAza kare che-A kuLatyAghavRta kahevAya che, ema chaMdamAM lakheluM che. patharInA rogInAM pathyApathya. junA sAThI cokhA, sAme, kodarA, dALa, java, ghauM, kaLathI, tuvaranI dALa, maga, gAyane dudha tathA dhI, TIDasAnuzAka, siMdhAlUNa, tAMdaLajo, snAna, ane netana vagere pazca-seva For Private And Personal Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bAra mA ) vA yogya che. maLa-mUtranA vegane navuM pANI, goLa, mAMsa, www.kobatirth.org prameha prakaraNa mahanA adhikAra. rokavA, bhAre anna, divase suvu, eka jagyAe esI rahevu dahI, kakkArI vastu, zrama, maithunadi kupathya che. patharInA adhikAra sapUrNa, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 129 ) prameha thavAnAM mULakAraNeA. dhaNuM eka sthaLe besI rahevAthI, dhaNuM sui rahevAthI, ghaNuM dahI khAvAthI, navAM anna tathA navA pANInA sevanathI, bakarA, ke gheTAnA mAMsanA khAvAthI, geALa vagere bahu mIThA padArthoM khAvAthI, jaLanAM ke bahu jaLavALA pradezamAMnA jaLacarA ke prANIonAM mAMsa khAvAthI, navAM pAna ane kane karanArA padAthI khAvAthI tathA atizrama, ati maithuna karavAthI, svapnAmAM skhalIta thavAthI, taDake rahevAthI, vireAdhI bAjanathI, garama vastuthI,ghaNA dArU pIvAthI, khATA, kaDavA, ke tIkhA rasanA sevanathI, bagaDeluM dudha khAvAthI ane vizeSa kasarata karavAthI prameha-paramIyAte rAga thAya che. traNe doSanA pramehanI saMprApti tathA pAsenAM nidAna. kaka mUtrAzayamAM rahelA medane, mAMsane, ane zarIranA jaLane dUSita karI kanA pramehAne janma Ape che. eja pramANe uSNa padArthathI vadheluM pitta. paNa sAmyadhAtu ka vagerene kSa 5 karI medAdi padAthAne dUSita karI pittanA pramehAne janma Ape che. ane k Adi sarva dhAtu kSINa thatAM vAyu paNa zuddhamAMsa, sneha majjA ane kaledane peDhunI naseAnA mukhamAM prApta karI vAyunA pramehAne janma Ape che. pramehAnI sakhyA. kara kApathI utpanna thatA 10 pramehA, (sAdhya che.) pitta kApathI utpanna thatA 6 prameha (kaSTasAdhya che) ane vAyunA kApathI utpanna thatA 4 prameheA (asAdhya) cAya che. kanA pramehe sAdhya che tenuM kAraNa eja ke, ekalA medAdinA kRSitapaNAthI utpanna thAya che ane karSaNurUpa eka kriyAthIja nAza thAya che. pittanA pramehA kaSTasAdhya kahevAnuM kAraNa eja ke, kara vagere sAmya dhAtuno kSaya thavA uparAMta meda AdinA dUSitapaNAthI thAya che ane mIhI tathA lukhI vagere viSama kriyAthI nAza thAya che ane vAyunA pramehAne asAdhya kahevAne e hetu che ke, sarva dhAtunA kSayapaNAthI thAya che ane zarIrane vIkhI nAkhe che, tethI te sarve zarIra vyApI vyAdhi hovAthI maTatA nathI. For Private And Personal Use Only pramehanAM nAmeA. zanai ya, udaka 1, ikSu 2, sAMdra 3, surA 4, piSTa 5, zukra 6, sikatA 7, zIta 8, lAlA 10. (A daza kanA) kSAra 11, nila 12, kAla 13, hAri< 14, mAMjI 15,
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara. (taraMga-- da - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - rakA 1 (A che pittanA) vasA 17, majajAM 18, haidra 19, hasti ra0. (A cAra vAyunA che.) vATa, carka muni, bhAvamizra, mAdhavAcArya, suzrutAdionA mata pramANe upara kahelA 20 jAtinA prameha che; paraMtu AtreyajInA mata pramANe 26 che-eTale ra0 upara kahnA che ane pUya 1, takara, pIDitakA, 3, zarkarA 4. dhRta 5 ane atimUtra 6 A cha maLIne 26 mAnela che. pramehanuM pUrva rUpa. data vageremAM mela ghaNe Ave, hAtha tathA pagamAM baLatarA, zarIramAM cIkaNapaNuM, tarasa ghaNI lAge ane DuM mIThuM rahyA kare te jANavuM ke prameha thaze. pramehanAM sAmAnya lakSaNa. vizeSa ke pAtaLI dhAtuone saMbaMdhathI meluM mUva utare tathA vAraMvAra mUvavuM paDe, ane ghaNuM jADuM ke ghaNuM pAtaLuM mUtare te jANavuM ke prameha roga che. (cikitsakama kapa vAdilIne kartA kahe che ke-pramehamAM virya sahita mUvanuM paDavuM, zeSa ane aMgadurbala thAya che.) prameha rogamAM deva ane dUdha enAM eja heya che; chatAM paNa saMyoganI anekatAnAlIdhe mUtranA raMgamAM pheraphAra thAya che te uparathI pratyeka pramehanA judA bheda pADelA che, te nIce pramANe- kaphanA daza pramehanAM lakSaNa je AchuM ke svaccha mUtare kiMvA ghaNuM thavuM, Tha, pANI jevuM, athavA ghaNuM mUre, raMge dhaLuM, gaMdha rahita, kAMIka jADuM tathA cIkaNuM mUtare te udaka prameha jANo. je zelaDInA rasa jevuM mIThuM tathA jhAjhuM utare te ITsa pramehu jANavo. je rAtavAsI rahetAM mUtra jADuM thaI jAya te sAMdra prameha jANe. je dArU jevI vAsanA vALuM mUtra utare tathA rAtavAsI rAkhatAM ke pAnamAM paDeluM uparathI sApha ane nIcethA meluM mUla jaNAya to surA prameha jaNavo. je leTa jevuM ke loTa meLavelA pANI jevuM dhaLuM tathA jhAjhu mUtare ane rUvADA ubhAM thaI jAya te piSTa prameha jANo. je vIrya jevu ke vIryathI maLeluM mUla utare te zukra prameha jANo. je jhINI reta jevI tathA eka ekanA melApathI rahita kaphanI kaNIo mUvamAM utare te sikatA prameha jANavA. je keTalIka vAra mIThuM ane keTalIka vAra TAkiMvA vAraMvAra mUtare to zItaprameha jANe. je dhIme dhIme ghaNuM thoDuM mUtra utare te ane prameha jANo. je lALane jevA tAtaNAvALuM cIkaNuM mUtra utare te lAlApramehu jANo. pittanA cha pramehanAM lakSaNa. je khArA pANInA jevI gaMdhavALuM, varNarasa ane sparzavALuM mUtra utare te kSAra prameha jaNave. . je lIlApaNAnA raMga jevuM lIluM mUtra utare te nIlaprameha jANa. For Private And Personal Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAramo ) prameha prakaraNa ( 191). na ja na je kAjaLa jevA raMgavALuM mULa utare te kALapameha jANavo. je haLadara jevA raMgavALuM, baLatarA sahita ane tIkhuM mUla utare to hArika prameha jANa. je kAcA padArthanA jevA gaMdhavALuM ( Amagadhi) kiMvA durgadha yukata majAnA ukALA jevuM mUla utare to mAMjISTa prameha jANa. je mAMjISTa pramehamAM batAvelA raMganuM gaMdhayukta unuM tathA khArA svAda mukta vizeSa rAtuM lohI jevuM mULa utare te prameha jANavo. vAyunA 4 pramehanAM lakSaNa je vAraMvAra carabIthI maLeluM mUla utare te, vasAha jANo. je majA-pezIthI maLeluM vAraMvAra mUva utare te, machA prameha jANa je mIThuM, turuM, ane lakhuM mRta utare te, pramehu jANu. je ghelA hAthIno mada jhare tema mUla jharyA kare kiMvA vega vagaranuM aTakAyatavALuM mata utare te hasti prameha jANe. kapha pitta tathA vAyu saMbadhI pramehAnA upadrava. khAdheluM pace nahIM, arUci, ulaTI, nidrA, udharasa ane LIkhama eTalA kapha pramehanA upadra che. mUlAya-pamAM tathA liMgamAM sele ghecAyA jevI pIDA-zaLe nIkale, aMDakoSamAM phATa, tAva, mUra, khATA oDakAra, atisAra ane tarasa eTalA pitta pramehanA upadrava che. udAvarta, kaMpA, chAtI tathA gaLAmAM dukhAve ke jhalAI javuM, zaLa, zeSa, sukI udharasa, zvAsanuM thavuM, tathA uMgha Ave nahIM ane sarave rasa khAvAnI IcchA rahe ekalA vAyu pramehunA upadrava che. pramehanAM asAdhya lakSaNa. je purUSa upara kahelA traNe doSanA upadravathI sahita prameha rogavALe heya, ghaNuM mUtaratA hoya, ane pramehanI daza pIDikAoe karI vizeSa pIDAte hoya tete prameha rogI marI jAya che. athavA je prameha rogavALAne mUcho, ulaTI, tAva, zvAsa, udharasa, visa ane bhAre paNuM eTalA upadrave gherI lIdho hoya te tene parANe parANe Apadha lAgu paDe che athavA jene janmathI ke bApa dAdAnI paraMparAthI vArasAmAM maLelo prameha thayo hoya athavA ghaNA vakhatathI prameha thayo hoya chatAM cikitsA (vyAdhi maTavAnA upAya) na kare tene madhu pramehanuM rUpa dhAraNa kare che tethI te paNa asAdhya samajavo. AtreyajInA mata pramANe vizeSa cha pramehanAM lakSaNa je chAza jevuM tathA chAzanA gadha jevuM mUtra utare te takra prameha jaNave. mUtramAM vAyunI kaNo paDe te pIDikA prameha jANave. je sAkara jevuM mIThuM tathA sAkara jevA varNavALuM mUtra utare te zakAra-sAkarIo prameha jANe. For Private And Personal Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 192 ) ( targa jo dhI jevA svAda ane vAsanAvALumUtra utare te! dhRta pramehu jANavA. jo vAraMvAra dhaNuM mUtra utaratuM hoya tathA nirbaLa zarIra paDI gayuM hAya te! ati matra pramehu jANavA. amRtasAgara. 51 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jo mUtranI aMdara rasI paDayA kare athavA rasI jevI vAsanAvALu sUtra hoya te pUyapramehu jANavA. pramehanI daza pIrikAnAM nAma tathA lakSaNa. G prameha rAga thatAM barAbara rIte ASadha prayoga tathA mAvajata karavAmAM Ave nahIM, tethI prameha regInA mama sthAnamAM tathA ghaNA mAMsa vALA pradezamAM phelIo thaAve che te daza jAhitI che-eTale zarAvikA 1,kapikA ra, jAlinI 3, vinatA 4, alajIpa, masUrIkA ',, sarvapikA 6 putriNI, 8 vidArikA 9 ane vidraSi 10, A daza prakAranI phAllIo che; temAM je phA halI ataramAM UMcI, vacamAM namelI ane kALAza paDatI haiAya te zarAvikA kahevAya che. je phellI baLatarAvALI kAcabAnI pITha jevI ane jene pRSTa bhAga sarasava pramANe thAya che te kacchapikA kahevAya che. je phAllImAM baLatarA bahu thAya ane nhAnI nasenA gucchAmAM hoya te jAlinI kahevAya che. je phAllI UMDI pIDA vALI, mATI, bhAnI, kharaDA tathA peTa - para thanArI ane AzamAnI raMga vALI hoya te vinatA kahevAya che. je phAllI rAtI, kALI, jhINI, phAllIothI vIMTAyalI ati bhayaMkara hoya che te alajI kahevAya che. je phellI masUranI dALa jevA raMgavALI ke AkAravALI hoya te masUrIkA kahevAya che. je phAllI dhoLI sarasava jevI raMga tathA dekhAvamAM hoya te sarvapikA kahevAya che. je phAllI meTI, ane anya jhINI phAlIethI vyApta hoya te putriNI kahevAya che. je fAllI nAMyALAnA jevI gALa, kaDaNu tathA bhAMya kALAnAjevA raMgavALI te vidvArikA kahevAya che. ane je phollI vidraSinA lakSaNe ke, je A graMthanA paMdaramA taraMgamAM kahevAmAM A vaze te lakSaNAe karI sahita hoya te vidhi kahevAya che. je prameha je doSavALA heAya te pramehanI phAllI paNa teja doSavALI thAya che tathA prameha rAgI vinA je mANasanuM meda bagaDayuM hoya tene paNa AvI phAllIo thAya che ane jyAM sudhI te phAllInI gAMTha pUratI baMdhAi na hoya tyAM sudhI najare paDatI nathI. A phAllIonu asAdhyapaNu tathA temanA upadravo. guDDA, chAtI, mastaka, khabhA, pITha ane marmasthAnomAM thai hoya tathA madAgni vALAne thai hAya te| asAdhya jANavI tathA je upadrava-eTale taraza, udharasa, mAMsane sAca, meAha, heDakI, mada, tAva, visarpa ane sAMdhAonuM ke marmasthAnanuM akaDAvuM eTalA upavA pIDikA-piTikA-phollIonA che, te sahita hoya to te regI maraNa pAme che. pramehanA upAya. prame rAgavALAne pehelAM kAMga-khupakalA, tathA sarasava vagerethI prameha rAgIne snigdha karI pachI ulaTI reca karAvI surasAdi kavAthamAM meAtha nAkhI, tethI nirUhabasti ApavI. je baLatarA thatI hoya te, tela For Private And Personal Use Only pakavelA telavaDe su', devadAra tathA vagaranA greDa
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bA|. ) prameha prakaraNa, dhAdi kavAthatho nirUhabasti ApI pachI aiSadhopacAra karavA. te vAyunI prabaLatAvALA prameha hoya to ghaNuM karIne snepAna karAvavuM. athavA kaphanA prameha hoya te, nAgaramotha, haraDedaLa, kAyaLa ane leAdara eene kavAtha karI temAM madha nAkhI pIvA. athavA vAvaDIMga, AsadarAnI chAla, kALIpADa ane dhAmaNa, ene kavAtha karI temAM madha nAMkhIne sevana kavAthI kaphanA pramehA nAza thAya che. pittanA pramehA hoya teA "kaLAkamaLanI jaDa, sAdaDanumULa, iMdrajava, dhAvaDAnI chAla, AmalInI chAla, AmaLAM ane lIMmaLI ke lIMbaDAnAM pAMdaDAM ene kavAtha karI temAM sAkara nAkhI pIve. athavA raktarohIDAne kavAya karI temAM madha nAkhI pIvAthI udbhaka prameha maTe che. eja pramANe lIlIdharA ke araNInA kaMdhAtha karI temAM madha nAkhI pIvAthI kSu prameha. tathA upaleTa, pittapApaDA, kaDu ane sAkaranA kavAthathI ikSu prameha, athavA araNInuMmULa, pAchaLa, dhamAse, annue ane khAkharAnuM mULa enA kavAthathI paNa tu prameha maTe che. lIMbaDAnA vAthamAM madha nAkhI pIvAthI surA prameha. citrakanA kavAthamAM madha nAkhI pIvAthI sitA prameha. kheranA kavAthamAM madhanAkhI pIvAthI zaneprameha, kALIpADanA kavAthamAM madha nAkhI pIvAthI kSAraprameha athavA suMdara strInA saMbhAgathI kSAra prameha, agaranA kavAthamAM madha nAkhI pIvAthI piSTaprameha. be jAtanI upalasarI ke banne jAtanI haLadaranA kavAthamAM madha nAkhI pIvAthI sAMpame. pIparanA kavAthathI nIlaprameha. garamALAnA kavAthathI hAridraprameha. majI ane caMdananA kavAthathI mAMjISTaprameha. upaleTa, iMdrajava, kALIpADa, hiMga ane kaDu eene kallu banAvI gaLA ane citrAnA kavAtha sAthe pIvAthI dhRtaprameha. araNI ke zIzamanA kavAthI vasAprameha. khera ane sopArInA kavAthathI jJAnlR prameha. lodara, AsadarAnA mULanI chAla, kheranI chAla, kaDavA lIMbaDAnAM pAMdaDAM, AmaLAM ane ratAMjaLI enA kavAthamAM gALa meLavI pIvAthI takra prameha, dharA, moravela, DAbhanuMmULa, kAsaDAnI jaDa, nepALanA mULa, majITha ( ke lALu' ) ane zImaLAnuM mULa ene kavAtha karI pIvAthI zukra prameha. tathA rUdhira prameha. athavA vAsI pANImAM kALI brAkhanuM zarabata banAvI temAM jeThImadha tathA caMdana enu cUrNa nAkhI pIvAthI rakta prameha maTe che. athavA motha, triphaLA, haLadara, devadAra, mAravela, iMdrajava ane lodara ene kayAtha karI pIvAthI sarva jAtanA prameha maTe che. athavA vaDavAi ke vaDanA mULanI chAla, umarAnA mULanI chAla, pIpaLAnA mULanI chAla, aralUnA mULanI chAla, garanALA, bIbalA, AMkhe, kATha, jAMbu, cAreALI, dhava, mahuDA, AsadarI, jeThImadha, lodara, varaNI, lIMbaDA, kaDavAM paravaLa, nepALAnAM mULa, maraDAzIMga, citrAmULa, kara jaLa (kaccAM), iMdrajava, triphaLAM, tuvaranI dALa ane bilAmAM, e sarva auSadho samAna lai teonu sama cUrNa karI madhamAM kAlavI madhuprameha vALAne khAvA Apavu ane tenA upara triphaLAno kavAtha pAvA tethI mUtra sApha thAya che vize jAtanA prameDhA, mUtrakRcche ane prameha saMbaMdhI pherallIo nAza thAya che. A nyAdhAdi cUrNa kahevAya che. athavA hIrAkazI, sAvanamAkhI, zilAjIta, pASANabheda, caMdana, sonAgerU, kacUrA, pIpara, vAMzakapUra-vaMzaleAcana e sarva samAna bhAge lai vastragALa cUrNa karI dudha sAthe niratara pIvAthI madhu prameha tathA sUtranI rAkANu maTe che, ema AtreyajInu kahevu che. athavA kacUrA, vaja, * mAtha, pharIAduM, dedAra, haLadara, ativiSa, dArULadara, pIparA mULa, citro, dhANA, triphaLAM, cavarka, gaja pIpara, vAvaDIMga, vanamAkhI, trikaTu, javakhAra, sA, sidhAlUNa, sAMcaLa ane vaDAgarU mIThuM 25 For Private And Personal Use Only ( 193 )
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (194). amRtasAgara. (taraMga eTalAM TAMka TAMka bhAra levAM tathA nasetara, nepALanAM mULa, cAturjata ane vaMzalocana e eka eka tela tathA leha bhasma ra telA, sAkara 4 tolA, zuddha zilAjIta 8 tolA, ane zuddha gugaLa 8 talA laI yatheSTa vidhi pramANe cUrNa karI zuddha pAre talA 4, zuddha gaMdhakanelA 4, zuddha abraka bhasma tolA 4 laI pachI pAra gaMdhakanI kAjaLa karI e sarvaukta cUNa sAthe ekachava karI goLI banAvI prAta:kALe ghI ane madha saMgAthe sevana karavAthI sarva jAtanA prameha, araza, kSaya, viryanA doSo, strIonA rajadoSa, AMkhanA roga, dAMtanA roga, pAMDuroga, khasa, zaLa, keDanA roga, mUtrakRccha abuMda-gAMTha, udararoga Apharo, aMgravRddhi, mUtraghAta, barala, udharasa ane keTa eTalA regone nAza kare che A caMdraprabhA guTikA kahevAya che. athavA triphaLA telA 16, jIruM telA 16, dhANuM telA tathA aMdhADAnA bIjanA cekhA lA 16, hAnI eLacI telA 2, taja telA 2, lavIMga tolA 2, nAgakesara tolA 2, ane ekhare tolA 2, e sarvane jhINavATI kapaDAthI cALI ghI sAkaramAM meLavI enA 4-4talA bhAranA lADu banAvavA, temAMthI nita prabhAte 1 lADu khAvo jethI prameha mAtrane nAza kare che-A pramehAriguTikA kahevAya che. athavA zuddhapArAnI bhasma, zuddha gaMdhaka, AsaMdarAnI chAla ane sAkara e sarva barobara bhAge laI pArA gaMdhakanI kAjaLa karI bIjAone vATI cALI ekatra karI zImaLAnA mULanI aMtarachAlanA rasanI ke kavAthanI 3 bhAvanA daI kharalamAM 1 divasa ghuMTI goLI mAsA 1 bhAranI bAMdhavI, temAMthI gALI 1 roja rAte suvakhate khAya to, sarva prakAranAM prameha tathA madhu prameha maTe che. athavA daranuM cUrNa yogya mAtrAmAM madha sAthe kAMsakInA mULanA kavAtha sAthe pIvuM. athavA "gaLAnuM satva, triphaLAnuM cUrNa ane lenDabhasma e traNe rArakhA laIne TAMka 1 madha saMgAthe kAlavI sevana kare te prameha jAya." athavA sAkara, siMdhoDA, revacinI e sarve barobara lai vATI 1 telA bhAra pANInA sAthe sevana karavAthI lAMbA kA nathI thaelA sarve pramehe tathA madhu prameha maTe che. athavA " umarAnAM pAkAM phaLa telA ja siMdhAlUNanI sAthe khAvAthI na maTI zake tevA prameha paNa ekavAra maTe che" athavA pArAnI bhasmanA samAna baMga bhasma laI temAMthI 2 mAsa bhAra madha sAthe sevana karI ane te upara pAkA gulara (umarAnAM phaLa) nuM cUrNa madhamAM meLavI khAvuM. e baMgezvarane evI rIte taiyAra karavo ke-zuddha karelI kalaI laI ogaLI jeTalI kaI hoya teTalo zuddhapAro laI temAM nAkhI thALImAM DhALI pAtaLI pApaDI banAvI, pachI nAnA nAnA TukaDA karI judA rAkhI cokhAM chANAM naMga 2, 10-10 zeranA vajanamAM thApI sukavI eka chANa upara kesuDAM zera 2 nuM cUrNa karI pAtharI temAM teTaluM ja meMdInuM cUrNa meLavI cUrNanA madhya bhAgamAM laI pArAnA kakaDA chuTA chuTA goThavI yuktithI bIju chANuM DhAMkI daI jyAM pavana AvI ke nahIM tevI jagyAe saLagAvI devAM. jyAre potAnI meLeja agni ThaMDA thaI jAya tyAre dhIme rahIne phulI gaelI laIne kahADI levI, pachI kharala karIne upayogamAM levAthI apAra guNa kare che. tela barAbara utare che ane judA judA anupAno sAthe sevavAthI sarva rogane nAza kare che. A aMgezva2 rasa kahevAya che. athavA dakSaNI sopArI tolA 3ra bhAra baI jhINuM kAtarI pANImAM palALI ( athavA ukALI ) narama thae khAMDI talA 16 gA yanuM dhI laI temAM sopArInuM cUrNa karavI AThagaNuM (142 talA) dudha laI temAM te cUrNa nAkhI tene maMdAgnIthI mAM banAve. pachI sAkara telA 200 nI cAsaNI karI te bAvA tenA aMdara meLavI pachI temAM nIce lakhelAM auSadhenuM cUrNa nAkhavuM-eTale nAgakesara, metha. For Private And Personal Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bArame ) prameha prakaraNa ( 15 ) - - caMdana, suMTha, marI, pIpara, jAvaMtrI, jAyaphaLa, lavIMga, dhANA, cAroLI, boranI mIMja, badAma, taja, tamAlapatra, elacI, jIrU, zAhajIruM, siMdhoDA ane vaMzalocana e sadhaLAM 2-2 telA bhAra laI cUkSma cUrNa karI cALI ghImAM karavI cAsaNI sAthe ekajIva karI -2 telA bAranA lA banAvI suMdara pAtramAM bharI rAkhavA. pachI temAMthI zubha divasa joIyegya mAtrAe niraMtara prabhAta ane saMdhyAkALe sevana kare te prameha, june tAva, amlapitta lehI vika! 2, kAnanA roga, gudAnA roga, draSTinA roga, mukhanA roga, nAsikAnA roga, netanA roga tathA maMdAgni eono nAza kare che, zarIrane ati puTa kare che strIne garbhadAtA che tathA purUSane vIryadAtA che ane strIonA rUdhira vikArone dUra karanAra che. A sopArI pAka kahevAya che. athavA gokharU telA 64 laI cUrNa karI ghImAM karavI gAyanuM dudha telA 2pa6 laI temAM karamAvelA cU ne nAkhI maMda gni dvArA tene mAvo banAvI pachI jAvaMtrI, lavIMga, lehabhasma, marI, jAyaphaLa, triphaLAM, jAvaMtrI, bhImasenI kapUra-barAsa, zImaLAnAM phula ( athavA tenA mULanI chAla) samukazopa, dhaMturAnAM bIja, haLadara, AmaLAM, pIpara, tamAlapatra, eLacI, nAgakesara, zuddha aNI, kAcAM, ane ekhare eTalAM samAna ( 1-1 tola) levAM tathA A sarvanI barAbara sAkara ane sAkarathI aradhI zekelI zuddha bhAMga levI. sAkara vinA sarvanuM che... vidhie cU rNa karI ghIthI karavI kITamAM meLavavuM ane temAM gAyanuM ghI tela 64 nAkhavuM, tathA tenI kITI pADI dharI sAkaranI cAsaNI karI temAM te kITI meLavI lADu gya vajanathI vALI temAMthI nityaprati yogya mAtrAmAM (eka telo) sevana kare to pramehAdi aneka vyAdhiene viza karI mahApuSTi Ape che, arthAta raga hatA ane vAjIkaraNa karatA che. tethI strIone sadA AnaMda dAtA thAya che-A kharUpAka kahevAya che. A athavA zuddhapAro, zuddhagaMdhaka, citro, suMTha, marI, pIpara, motha, zuddha vachanAga ane * triphaLA e sarva samAna laI cUrNa karI pANImAM ghurI goLIo caThI je DI vALI temAMthI nitya gaLI 1 sevana kare che, 18 nAnA kaDha, vAyu, cha, Ta, jaga, vAyu tathA kaphanA roga, parI, mUka, kSaya, maMdAgni, arUca. tAva, barala ane meha vagere regAne turata nAza karI de che--A paMcAnanavaTI kahevAya che. vidharahasya. athavA "bhImasenI kapUra mA 1, kastUrI mAga 1, aphINa mAsA 4 ane jAvaMtrI bhAsA 4 e sarvene nAgala che pAnanA rasamAM vATI geLI ne rati pramANe vALI, temAMthI 1 geLI dudhasAkara sAthe sevana kare che, prameva mAtra avazya nAza pAme che ane vIryane staMbhana kare che." athavA haLadara ane AmaLAM e bane barAbara laI TAMka 5-5 bhAra nitya rAtrie bhIjAvI prabhAta teja pANImAM laTI gALI temAM dezanA pramANamAM madha nAkhI pIvAthI sarva prameha nAza pAme che athavA zuddhapAra, lohabhasma, zuddhagaMdhaka, zuddha sevanamAkhI, zuddha zilAjIta, trikaTu, tri phaLa, boranI bhIMja, zuddha maNazILa, ane haLadara tathA kaThavaDI e sarva barAbara bhAge laI pArA gaMdhakanI kAjaLa karI bIna ovanuM yathAyogya cUrNa karI jaLabhAMgarAnA rasamAM 2 vAra ghuMTI temAMthI TAMka 1 nitya sevana kare to, prameha mAtra maTe che-A meghanAda rasa kahevAya che. athavA zuddhapAro tathA zuddha abhraka bhasma e baMnene barAbara laI, AmaLAnA rasamAM 7 divasa ghuMTI 1 rati pramANe sadA sevana kare te prameha mAtrane nAza kare che-A harizaMkara rasa kahevAya che. athavA nAnI eLavI, barAsa, sAkara, AmaLAM, jAyaphaLa, gokharU, zImaLAnI chAla, pArAnI bhasma, abrikanI bhasma, lehabhasma ane baMga bhasma e saghaLAM samAna For Private And Personal Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara, bhAge laI yathAyogya rIte ghuMTI nA TAMka bhAra laI madhanI sAthe kAlavI sevana kare te samasta pramehene nAza kare che. A pramehakuThAra rasa kahevAya che athavA bakAnanAM bIja TAMka 5 bhAra, cokhAnA dhAvaNa sAthe ghuMTI temAM gAyanuM ghI meLavI nitya sevana kare te lAMbA vakhatane prameha paNa nAza thAya che. sarvasaMgraha AtreyajInA mata pramANe pramehanI pIDikA-lIonI saMprApti, lakSaNa tathA upAya. pittathI thaelI kelIo vALAne tarasa lAge, ane te dAha tathA tAva yukta pILI athavA lAla raMgavALI hoya che. vAyuthI thaelI phelIo vALAne kaMpAra-dhajAre thAya che, mUtra karatAM zALa nIkaLe tathA regI vikaLa thAya ane phellIo kALA raMgavALI hoya che. kaphathI thaelI relIo vALAne seje. kaThaNa phollIo, ThaMDI, moDI pAkanAra ane dhoLA raMganI jADI hoya che. tridoSathI thaelI phollIo vALAne upara kahelAM saghaLAM cinha hoya che. teone dhavA tathA lepa karavAnA upAya nIce pramANe - - dhAvaDe, sAdaDa, kadaMba, beraDI, khera, zIzama, ane liMbaDe eTalA vRkSanI aMtarachAla laI tene kavAtha karI te pANIthI idine devI athavA te pANIthI phellIo je jagyAe thaI hoya te jagyA dhoI sApha rAkhavI, jethI ArAma thAya che. athavA sAdaDa, kadaMba ane ne TIMbarU eonI aMtarachAla laI ukALI te pANIthI Idrine devI, tethI temAMthI pAke bhAga haze te parU rUpe nIkaLI sApha thaze. athavA jaLabhAMgarAno rasa, tulasIpatra, varANanAM, pAMdaDAM, ane paToLa-kaDuvA paravaLanAM pAna ene sAphakarI kAMjI sAthe vATI vAtajanya phelIo upara lepa karavo. athavA jeThImadha, upaleTa, caMdana, ratAMjaLi, vIraNavALe, rehasa, ge, kamaLanA dAMDalA, badAma ane liMbaDAnAM pAnAM tathA jAInAM pAna e sarva maLe te ThIka nahIM te jeTalAM maLe teTalAM laI vATI pitta tathA raktathI thaelI phollIo upara lepa karavo tethI baLatarA maTI jAya che. athavA mUrvedine ThaMDA pANIthI dhevI kiMvA re vAra pANIthI dhaeluM mAkhaNa lai tene lepa kare. je mUThiyanuM phula pAkayuM hoya te kadaMbanAM pAnasAdaDanAM pAna, dADimanAM pAna, kheranAM pAna ane AmalInAM pAna e sarvane unA pANI sAthe vATI tene lepa kare. athavA je paNa sukAI gayuM hoya te triphaLAnuM cUrNa kapaDa chANa karIne tyAM paDavuM, tathA tene kAMjIvaDe ke chAzavaDe athavA ThaMDA pANI vaDe ThIka karIne dhavAthI pramehathI mUtraMdriya pAkI hoya te ArAma thAya che. : prameha regInAM pathyApathya. rAtA cekhA, sAkIcokhA, tuvaranI dALa, kaLathI, sAme, kodarA, koraDa, gha, caNA, javanA loTanA padArtha, ane maTha e sarva junA ane kAMIka mIThAzavALA padArtho, e 1 rasa ratnAkara kartA kahe che ke-kapAsIyAnI mIMjone bheMzanI chAzamAM 7 divasa ghuMTI temAMthI be mAsA bhAra sevana kare to prameha maTe che. bahumUtra AvatuM hoya te, moravela, pAre, baMga ke aMgezvara ane abhraka bhasma e sarva sama mAtrAe laI madhamAM 1 divasa ghuMTI mAsA 1 bhAra madha saMgAthe sevana karavAthI bahu mUtratA maTe che. athavA tAlukezvara rasa pAkAM gularaphaLanA cUrNa sAthe sevana karavAthI baha bhatratA maTe che. athavA paMcavaharasa masA 2 bhAra saMtA batrA maTe che. For Private And Personal Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra terame ) www.kobatirth.org meDha vRddhi prakaraNa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pramendra rAkhIne hitakArI che. zelaDIne rasa, loTanA cAlavu, doDavuM, mUtraekAMtamAM rahevu, a madirA, kAMjI, chAza, tela, dudha, dhI, gALa, khATA padArtheA, padArtha, tIkhA rasa, divase suvuM, strInAM darzana, maithuna, dhaNuM khAvuM, rokavu, kapaDAthI pavana levA, rAtAM vastra paheravAM, strI-bALako sAthe lakAra dhAraNa karavA, ane kAmeAdIpana vastu upabhogamAM levI tathA jaLavALA pradezamAMnA prANIonAM mAMsa khAvAM eTalAM vAMnAM prameharogIne yajavAM yeAgya che. prameha maTI gayAnAM cinha. ( 17 ) jyAre mUtra svaccha--DAheLAeluM ke-cIkAza vagaranuM, kaDavuM ane tIkhuM sUtra utare tyAre jANavuM ke prameha maTI gayeA che. pramehanA adhikAra sapUrNa. iti zrI mamahArAjAdhirAja rAjarAje6 zrI pratApasiMhajI viracita amRtasAgara nAmA grantha viSe mUtrakRccha, mUtraghdhAta, patharI, pramehu ane pramehu pIDikAonAM nidAna, utpati, lakSaNa tathA yatna nirUpaNa nAmane mArA taraMga saMpUrNa, taraMga teramA. (0)*medakSINatA udara gada, tenA pUrNa vicAra: taga yAdazamAM kahyA, vividha graMtha anusAra, medaroganI vRddhino adhikAra. medavRddhinAM nidAna tathA sa MprApti. kasarata-mahenata-parizrama karavAmAM na Ave tethI, tathA divase suvAthI, ka* karanArA - hArAnuM sevana karavAthI ane mIThA rase! tathA mIThAM annA ke dhI vagere cIkaNI-snigdha vastuenA khAvAthI--sArAMzamAM esaArAmamAM paDayA rahetAM jarA paNu zarIrane mahenata na Ape tethI meda vadhe che, te menelIdhe nasAnAM chidro purAi javAthI bIjA dhAtune poSaNa maLatuM nathI ane meda vadhatuM jAya che tenAlIdhe zarIra phulI javAthI te manuSya kevaLa zakti rahita 1 strIone prameha thateA nathI tenuM kAraNa eja ke strIone mahIne mahIne raja-leADI vahe che-aTakAva Ave che tethI zarIranA saghaLA dASA sA thai naya che. tethI strIone prameha thatA nathI. For Private And Personal Use Only bhAvaprakAza. - prameha, mUtrakRccha.cAMdI patharI, mUtrarodha ane navA A che roga mUtre driyamAM utpanna thanArA che. hitApadeza.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 198 ) amRtasAgara, nakAmuM thaI jAya che, kAraNa ke potAnuM zarIra upADanuM eja tene muzkela che to, bIjA kAma upADI levA tenAthI zI rIte bane ? meda vadhyAthI thatAM lakSaNe. medarogI zuka nAmanA zvAsarogathI pIDAto, taraza, moha, nikA, glAni, sudhA, parasevo, pIDA ane durgadhapaNAthI sahita hoya che. thoDI zakitavALe tathA cheDA zaithunavALe. thaI jAya che, arthAta zakita vinAno sarva kAmamAM nakAmo thai jAya che. medanuM sthAna ane tenAM kRtye. * sarva prANI mAtranA peTamAM meda rahe che eTalA mATe medanI vRddhivALA mANasanuM dhaNuM karIne peTa vadhI jAya che. vAyuno mArga medathI rokAI javAne lIdhe vizeSa karIne vAyu koThAmAMja karato hovAthI jaTharAgnine pradipta kare che ane khAdhelA ane sukAvI de che jethI medanI vRddhivALA mANasane khAdheluM turata pacI jAya che ane pharI khAvAnI IcchA thAya che, tethI keTale eka kALa vItyA pachI bhayaMkara vikArone upanna kare che. agni ane vAyu e vizeSe karIne upadane utpanna kare che ane jema dAvAnaLa vanane bALI nAkhe che tema eo jADA mANasane bALI nAkhe che. eka atyaMta vadhatAM vAyu Adi dhAtuo sahasA dArUNa vikArane utpanna karIne turata jIvane nAza karI nAkhe che. sthaLanAM lakSaNa. . meda ane mAMsa atyaMta vRddhi thavAne lIdhe mANasanA kulA, peTa ane stana vadhI javAthI cAlatI vakhate hAlyA kare che. je meda a5 prakArathI vadhatuM hoya te mANasa bahu De kahevAya che. tevA mANasane koDha, visarpa, bhagaMdara, tAva, atisAra, prame, hara, hAthInA paga je paga thAya che te ( slIpada) roga, apace, ane kALa eTalA rogo - yaMkararUpe thAya che. medane lIdhe parasevAmAM durgadha thavAthI jhINuM jhINA jIvaDAo paNa pedA thAya che ane baLa-utsAha nAza pAme che. medaroganA upAya. meda vRddhivALA mANase hameza, junA cokhA, maga, kaLathI, keDa, kadarA ane lekhana basti karma, eonuM sevana karavuM. kheda karavAthI, ciMtAthI, krodhathI, kustIthI, patha karavAthI, java tathA madhanA khAvAthI, ujAgarAthI, khAra rasanA sevanathI, ane eraMDAnA pAMdaDAnI bhasmamAM hIMga nAkhIne pIne pUrNa prakAre te upara cekhAne maMDala sevavAthI medaroga nAza pAme che. ( upavAsa karavAthI, dhumADe pIvAthI, lehI kaDhAvAthI ane jaMpa na vaLe tevI pathArImAM suvAthI paNa meda rogane jIte che. ) gaLo ane triphaLAnA kavAthapIvAthI medaroga maTe che. athavA triphaLAM ane gaLo1 di gaNA pANImAM sArI peThe sIjavelA cokhAno kaNIothI rahita je rasa thAya te maMDa kahevAya che. temAM suMTha ane siMdhAlUNa nAkhIne upayoga karavAmAM Ave to tethI agni pradipta thAya che. ane pAcana paNa thAya che, tevA halakA che. gataragiNI. For Private And Personal Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir teramo.). meda vRddhi prakaraNa ( 199 ) nA kavAthamAM madha tathA lehabhama nAkhI sevana karavAthI medaroga maTe che. athavA vAsI pANa madhathI mizrita karI nitya prAtaHkALe pIvAthI medaroga maTe che. athavA garamA garama caNA ne cokhAnA unA unA laMDa sAthe (rAMdhelA anna uparano jA ragaDo) pIvAthI meda roga maTe che. athavA suMTha, marI, citraka, trikaLA, motha ane vAvaDIMga eenA kavAthamAM zuddha gugaLa nAkhI sevana karavAthI medaroga maTe che. athavA pIparanuM cUrNa niraMtara madha saMgAthe sevana kare te medaroga ane kapha maTe che. athavA dhaturAnA pAMdaDAne rasa zarIre mardana kare te medaroga maTe che. athavA zuddha pAro, zuddha tAMbAnI bhasma, lohabhasma (gajavela), ane bALa eo samAna bhAge laI ADAnA dudhamAM khala karavAM. sArI peThe ghuMTAyA pachI be rati pramANa suMdara goLIo vALavI. temAMthI goLI 1 madha are pANI saMgAthe sevana kare te medarogane maTADe che-A vaDavAnala rasa kahevAya che. vigharahasya. athavA cavaka, jIruM, suMTha, marI, pIpara, hiMga, saMcaLa ane haraDe enuM cUrNa nAkhIne dahInA pANI sAthe sAthevo pivAmAM Ave che tethI medaroga nAza pAme che ane agni pradipta thAya che. gataraMgiNI. athavA vAvaDIMga, suMTha, javakhAra, rAtA phulano ci, lohacUrNa, java ane AMbaLAM eonuM cUrNa karI madha sAthe sevavuM jethI medaroga maTe che. athavA vaDaboraDInAM pAMdaDAMne kalka karI kAMjImAM zadhita karI piya sAthe pIe. athavA araNIne rasa, ke tene kavAtha zilAjIta sahita pIe medaroga nAza pAme che. athavA gaLo, nAnI eLacI, iMdrajava, vAvaDIMga, haraDe, baheDAM, AMbaLAM ane zodhela gugaLa e ekaekathI vadhatA bhAge laI ane te sarvanuM cUrNa karI madha sAthe kolavI cATe te phelIo, meda ane bhagaMdara nAza thAya che. A amRtAdya gugaLa kahevAya che. athavA triphaLAM, atividha, mAphaLI, notara, citrAmULa, ara, liMbaDe, garamALo, vaja, sAtaLothera, haLadara, dAruhaLadara, gaLo, iMdravaraNa, pIpara, upaleTa, sarasava, ane suMTha eone kalka karI surakSA di gaNunA rasamAM telane pakAvI arthata sarva rasa baLI tela siddha thAya tyAre te tela upacogamAM levAthI-pIvAmAM, masaLavAmAM kogaLA karavAmAM, nAsa levAmAM ane basti karma (gudAmAM picakArI mAravA)mAM yojIta karavAthI medaroga, ALasa, kharaja vagere kaphanA rogono nAza kare che. A triphaLAdya tila kahevAya che. cakradatta. 1 A graMthanA tamAma TIkAkAree kukara bhAMgarA-hADIo karazaNane rasa levA lakhela che; paraMtu graMthakAra vedharahasyamone pATha batAve che to, te jotAM ' sUryavAri' AkaDAnA dudhamAM ghuMTavAne pATha lakhela che mATe teja pATha me kAyama rAkhela che. bhA, kartA, 2 coda gaNuM pANImAM rAtA cekhA-Adi dhAne pakAvIne vizeSa dravyavALI ane DI kaNIovALI je rAbaDI banAvavAmAM Ave che tene peyA kahe che. piyA bahu halakI che, dhAtuone puSTa karanAra che. jhADAne rokanAra che. prada lAvanAra che, vAyune tathA viSTAne gya raste lAvanAra che ane taraza, tAva, vAyu, durbaLapaNuM, tathA peTanA rogono nAza karanAra che. AmaLane maTADe che. je suMTha, siMdhava, sahita setA dIpana, pAcana, rUci, karno tathA dasta baMdha kartA che. 3 banne jatinI tulasI, marI, kALe ArabaLo,vAvaDIMga,mara, uMdarakaraNI, kAyaphaLa, kAsaMdaro, nAka chIkaNuM, tuMbara patrikA, bhAraMgI, raktamaMjarI, zAkamAyI, berI kahAra, bakAna lIMbaDo, hiSa nAmanuM ghAsa, ane jaTAmAMsI, e auSadhIone surasAdi gaNa kahe che. A surasAdigaNa kapha, meda, kRmi, zaLIkhama, arUci, zvAsa ane udharasa eono nAza kare che tathA traNanuM zodhana kare che. vAgabhaTa sUtra sthAna a 15 me. For Private And Personal Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 20 ) amRtasAgara (taraMga zarIramAMthI thatA parasevAmAM durgadha AvatI hoya tene maTADavA upAya. araDUsInAM pAnaDAonA rasamAM zaMkhanuM cUrNa vATIne teno lepa karavAmAM Ave to tethI zarIranuM durgadhipaNuM maTI jAya che. athavA bIlInA pAMdaDAnA rasamAM zaMkhanuM cUrNa vATIne teno lepa kare tethI zarIranuM durgadhapaNuM maTI jAya che. athavA bIlInAM pAMdAno rasa kahADI kiMvA pANI sAthe jhINuM lasoTI zarIre mardana kare te zarIranI durgadhatA dUra thAya che. ane thavA nAgakesara, sarasaDIo, dara ane pI vALo enuM cUrNa zarIra upara ghasavAmAM Ave te tethI cAmaDInA deva ane paraseve maTI jAya che. athavA lIMbaDAnA pAnaDAMne rasano lepa karavAthI zarIranI tathA bhagalanI durgadha dUra thAya che. athavA haLadarane zekIne tene zarIre mAlesa kare to zarIra ane bagalanI durgadha dUra thAya che. bhAvaprakAza. tathA vigharahasya. athavA-nAgaravelanAM pAna, haraDenI chAla, ane upaleTa eone pANI saMgAthe vATI zarIre mardana kare che, zarIranI durgadhatA maTe che-ema vRdane kartA kahe che. athavA haraDedaLa, lodara, lIMbaDAnAM pAdaDAM, AMbAnI chAla, ane dADimanI chAla e enuM cUrNa karI strInA zarIre mAlesa karavAthI strIonA aMgamAM purUSonI atyaMta prIti thAya che ane rAjAone sukha prApta thAya che sArAMzamAM zarIranI kAMtine suMdara kare che. kAzinAtha paddhati. athavA je borIAka hArane gomUtramAM ghuMTI zarIre coLe te kendrane maTADe che cakradatta. athavA kalAthIno leTa, upaleTa jaTAmAsI, caMdana, zekelA caNAne leTa. e pAMca auSadha samAna bhAge laI tenuM cUrNa karI unA pANI ane tela sAthe kAlavI niraMtara zarIre pIThInI peThe caLe ane pachIthI snAna kare te zarIramAMthI nIkaLatI durgadhI dUra thAya che. zAdhara. medavRddhi tathA te saMbaMdha parasevA tathA zarIranI durgadhatAno adhikAra saMpUrNa. - - - kAryaM (zarIranA atyaMta pAtaLApaNAno adhikAra kAzyoganI utpatti. vAyukartA tathA lukhAM anna pAsenA sevanathI, lAMghaNethI, thoDuM khAvAthI, ulaTI, reca vagerenI uparA upara kriyA karavAthI, zoka, ciMtA, bhaya vagerenA karavAthI, ati maithunathI, mUtra-nidrAdInA vegane rokavAthI, lAMbA vakhatanA rogathI, ati kasaratathI ane ujAgarA karavAthI mANasanuM zarIra turata durbaLa ane kSINa thaI jAya che tene kAryo roga kahe che. bahu kSINupaNAnAM lakSaNa. je manuSyanA kulA, peTa tathA Deka sukAyelAM hoya, zarIramAMnI nasonuM jALuM khulluM 1 A prayoga gomUtramAM vATIne lepa kare to koDha maTe che. gAyanA dudhamAM vATI lepa kare te varNa UjaLo thAya che. pANImAM vATI lepa karavAmAM Ave to zarIranI daragadhI maTe che ane haLadara ta thA dAruhaLadaranI sAthe vATI lepa kare te anya lekanuM vazIkaraNa thAya che, ema bhAvamanuM kahevuM che. For Private And Personal Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir teramo. ) udararoga prakaraNa. ( ra01 ) dekhAI AvatuM hoya, cAmaDI tathA hADakAMja bAkI rahela hoya tathA sAMdhAo ane mahetuM jADA hoya te ati dubaLa kahevAya che. ati kSINapaNAthI thatA roge. ati kSINa thaelA puruSane barala, udharasa, zvAsa, geLA, haraNa, peTanA roga ane saMgrahaNI tathA Apharo vagere roge ekadama thaI Ave che. keTalAka dekhItA durbaLa paNa baLavAna hoya che tenuM kAraNazuM? garbhAdhAnanA samayamAM jenAmAM pitAnA vIryane bhAga vadhAre Avyo hoya ane medano bhAga ocho hoya che tethI utpanna thaeluM saMtAna dekhItuM durbaLa; chatAM paNa te bahu baLavaMta hoya che. keTalAka dekhItA jADA chatAM paNa kama tAkAta vALA hoya che tenuM zuM kAraNa? je garbhadhAna samayamAM pitAnA vIryane ocho bhAga hoya ane medane vizeSa bhAga heya te tethI utpanna thaela saMtAna svAbhAve karIne zarIre te puSTa paNa baLa vagaranuM hoya che. kSINapaNAne upAya. jeTalI auSadhIo baLane, zukra-vIryane ane baMdhejane vadhAranArI che; arthAta dhI, dudha, mAMsa vagere ane AgaMdhAdi zarIranA dhAtuone mRtasaMjIvana rUpa auSadhIo che teonuM sevana karavAthI kSINapaNAne roga nAza thAya che. kSINapaNuM maTavA saMbaMdhInA auSadha prayoga AgraMthanA 22 ane 23mA taraMgamAM kahevAmAM Avaze.) asAdhya kSINatAnAM lakSaNa. je manuSya svAbhAvika rIte atyaMta durbaLa hoya, jogni maMda hoya tathA baLa vagaranuM hoya to tenA mATe kaze paNa upAya che ja nahIM. kArya rogano adhikAra saMpUrNa. udara rogano adhikAra. udara-peTanA rogonuM nidAna. je manuSyanI jaThArAgni maMda hoya tene ja saghaLA prakAranA rogo thAya che, temAM paNa peTamAMnA rege te vizeSe karIne ja thAya che. ajIrNathI, atyaMta doSa utpanna karanArAM aAthI ane doSanI tathA viNAnI atyaMta vRddhi thavAthI paNa peTamAM rogo thAya che. - peTamAM thanArA rogonI saMprApti. doSanuM ekApaNuM thavAthI parasevA tathA pANIne vahevAvALI nasonA mArgo rokAI - 26 For Private And Personal Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org amRtasAgara. ( 202 ) ( targa jaTharAgnine, prANavAyune ane apAnavAyune dUSita karI ATha prakAranA peTamAM rAge pedA kare che. peTamAMnA rAgonu sAmAnya svarUpa peTanuM caDhavuM, hIMDavAmAM azakti, durbaLa paNuM, agninI madatA, zarIramAM sente, hADAmAM kaLatara-glAni, vAyu tathA viSTAnuM rokANa, ane baLatarA tathA dhena eTalAM lakSaNA sarva prakAranA peTamAM thanArA rogomAM thAya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir udara roganAM pAsenAM nidAna tathA saMkhyA. vAyuthI, pittathI, kathI, viSathI, baralavadhavAthI, gudAnA rega thavAthI, AMtaraDu dhavAyAthI ane peTamAM pANI bharAvA thavAthI ema ATha prakAranA udara rAgA thAya che; eTale vAtAdara, pittAdara, kapheAdara, sannipAteAdara, plIhAdara, bahugudedara, kSatAdara, ane tRkAdara-jalAdara e ATha nAmAvALA udara rego thAya che. eenAM judAM judAM lakSaNA nIce pramANe. vAtAdaranAM lakSaNa. jenA hAthe, page, nAbhie ane peTe sojo hoya, peTanA jamaNA tathA DAbA bhAgamAM, paDakhAmAM, peTamAM, keDamAM tathA kharaDAmAM vedanA thAya, sAMdhAo tuTe, sUkI udharasa AvatI hoya, zarIramAM kaLatara tathA bhArepaNuM, jhAr3A utare nahIM, cAmaDI, nakha ane AMkhyA kALAM paDI jAya, peTamAM pIDA thAya, peTa caDhe ane peTa khelyA kare tathA auci te daradamAM vadhArA ghaTADA thAya te jANavu ke vAyune udara roga che. pittAdaranAM lakSaNa. jenA zarIramAM tAva, mUrcchA, baLatara, ta, mehaDAmAM tIkhApaNuM, phera Ave, atIsAra ane cAmaDI vageremAM pILAza paDe athavA peTanI cAmaDI, lIlI tathA rAtA pILA 2ga vALI nathI badhAyala hoya, peTa parasevAvALuM, aMdara unAsavALu, bAhAra baLatarA vALu, jANe temAMthI dhumADeA nIkaLatA hoya tevu, kuNA kuNA sparzevALu, turata pAkI janArUM ane vyAdhivALu hrAya te jANavu ke pittane udara rAga che. kodaranAM lakSaNa. jenA zarIramAM pIDA hAya, glAni, sojo, agenuM bhArepaNuM, nidrAnA vadhArA, meALa, arUci, udharasa, aMgomAM aDavAthI khabara na paDe, cAmaDI vageremAM dheALAza dekhAya tathA peTa sajaDa, snigdha, dheALI ragethI byAsa, meTu, lAMbA vakhate vadhanArUM, kaThaNa, ThaMDA sparzavALu bhAre ane gaDagaDATa vagaranuM hoya te jANavuM ke kane udara rAga che. sannipAtAdaranAM lakSaNa. duSTa AcAranuM AcaraNa karavAvALI duSTA strIo potAnA tAkhAmAM rAkhavA potAnA patine nakha, rUvADAM, maLa, mUtra, ane aTakAva-rajasvaLApaNAnuM lohI eethI yukta-meLaveluM anna khavarAve che te purUSane, tathA khIjAMpaNu potAnA nokara cAkara ke pAse rahenArAM avicArI mANase jete evu anna khavarAve tene, tathA jene zatru ke!ipaNa vastumAM For Private And Personal Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir terame ) udararoga prakaraNa ( 203) jhera bheLavIne khavarAve tene, jherI mAchalAM, jherI ghAsa, jherI pAMdaDAM vagerevALuM pANI jenA peTamAM jAya tene ane 1dUSi jhera jenA khAvAmAM AvyuM hoya tene kopa pAmeluM lohI tathA kopa pAmelA doSe turata traNe dezanA cinhavALA bhayaMkara udara rogane utpanna kare che. A udara roga vadanA ke vAdaLAnA gherAyelA divasomAM vizeSa karIne vRddhi pAme che-prakupita thAya che, tathA baLatarA ane mUcha sahita hoya che te jANavuM ke sannipAdara-dUSyadara vyAdhi che. lIhadaranAM lakSaNa. garama vastunA khAvA-pIvAthI dUSita thaeluM lehI tathA kapha baline vadhArI de che ane barala vadhavAthI peTamAM vyAdhi thAya che, jo ke pratye manuSyanA peTanA DAbA paDakhe barala hoya che, paraMtu nabaLAI vagerenAM kAraNathI vadhI jAya che tyAre te rogamAM gaNAya che, temAM je DAbA paDakhAnI barala vadhI heya te DAbI tarapha peTa vadhe che te plIdara kahe che ane ne je peTanA jamaNA paDakhe yata che te vadhe athata jamaNuM tarapha peTa vadhe che tene yakRda dAlyudara roga mAne che. plIdaramAM maMdAgni, jIrNajvara hoya che ane baLano nAza thaI jAya che. baddhagudodaranAM lakSaNa. vagara zedhelAM ( vIMyA-jhATakyA vagaranAM) ane khAvAthI zAka tathA kamaLakaMda-A di coMTI rahenAra padArtho tathA retI-kAMkarIo khAvAmAM AvavAthI AMtaraDuM atyaMta DhaMkAI jAya arthAt AMtaraDAnA chidromAM maLa ekaTho vA jamAvaTa thavAthI gudAmAM viSTA rokAI jAya che ane mAMDamAMDa jhADa thAya che tathA hRdaya ane phudInA madhyamAM piTane vadhAro thAya che tene baddhagudodara kahe che. kSatadaranAM lakSaNa. annanI sAthe ke anya koi padArtho sAthe khAvAmAM Avela kAMTA ke kAMkarA vagere thI AMtaraDuM bhedAI jAya tethI temAMthI pANI je zrAva pAcho gudAmAMthI che ane huM TInI nIcenA bhAgamAM peTa vadhe, saMye bheMkAyA jevI vyathA thAya ane jANe peTa cIrAI jatuM hoya evuM lAge te jANavuM ke kSatadara-peTamAM cAMdI paDavAthI thaele peTane vyAdhi che. Ane parizrAvyudara roga paNa kahe che. bagAsuM khAvAthI ke vizeSa bhajanathI paNa Arega thAya che. vRkedara-jaLadaranAM lakSaNa. snehapAna karIne, anuvAsanabasti laine, vamana tathA virecana laIne ane nirUhabasti laine je manuSya turata TADhuM pANI pIe che te tenA zarIramAM jaLane vahevAvALI naso dUSita thAya che, tethI jaLa rAMdhelA annamAMnA jhAjhA ghInI peThe bahAra nIkaLIne peTamAM 1 viSane haNanArI eSadhIothI haNavAne lIdhe, jUnuM hovAne lIdhe, davathI, pavanathI ke taDakAthI sukAI javAnAlIdhe athavA svAbhAvika rIte je jhera potAnA guNothI rahita thayuM hoya tene dUdhI viSa kahe che. For Private And Personal Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( raja) amRtasAgara. (taraMga Ave che ane peTamAM AvIne gudAdvArA bahAra nIkaLe che tene dakodara jaLodara roga kahe che. jethI peTa uthalelI DuMTI vALuM thAya che, jANe cArekora pANIthI bhareluM hoya tevuM pA NInA Ama tema prasaravALuM peTa lAge, tathA pANInI bharelI masakanI peThe pANIthI bhareluM dekhAya ane pANInA hAlavA cAlavAthI sUtAM besatAM ke cAlatAM tene jarA kaLa vaLatI nathI tathA zarIra dhrujyA kare tene jaLadara roga kahe che. peTanA rogonuM sAdhyAsAdhyapaNuM. ghaNuM karIne A prakAranA peTamAMnA rogone utpanna thatAM kaSTasAdhya mAnela che. je regI baLavAna hoya tathA te rogamAM pANI utpanna thayuM hoya ane suratanA pedA thaela roga hoya te upAye karavAthI ArAma thAya che. baddhagudAdara 15 divasa uparAMta rahe to manuSyane mArI nAkhe che, jaLodara asAdhya che. je udara rogInA paDakhAmAM zALA , AMkhe upara seje hoya, idri vAMkI thaI gaI hoya, zarIranI cAmaDI pAtaLI tathA bhInI thaI jaNAtI hoya, baLa, lohI, mAMsa nAza pAmyAM hoya ane agni maMda thaI hoya to te udararogI maraNane zaraNa thAya che, tathA je udararogInAM paDakhAM bhAMgI gayAM hoya-zULa cAlatI heya, anna upara dRSa thayo hoya, zarIramAM sojo tathA atIsAranI pIDA hoya, ane reca levA chatAM paNa peTa khAlI na dekhAtAM bhareluM dekhAya tevA udara rogInI DAhyA vaidya davA na karavI; kemake tene yaza maLato nathI. vAdaranA upAya. eraMDIyuM tela, dazamULanuM cUrNa ane gomUtra eone ekata karI pIvAthI vAyu saMbaMdhI peTamAMnA roga maTe che, ane jo tathA zaLa paNa maTe che. athavA triphaLAnA kavAthamAM gomUtra nAkhI pIvAthI vAyu saMbaMdhI peTamAMnA roga, zo ane zaLa nAza pAme che. athavA upaleTa, nepALAnuM mULa athavA zodhelo nepALo, javakhAra, bamaNI suMTha, marI, pIpara, siMdhAluNa, sAMbhareluNa, saMcaLa, vaja, jIruM, ajame, hiMga, sAjI, cavaka ane citraka eo samAna bhAge laI teonuM sUkSma cUrNa karI unA pANI sAthe sevana karavAthI vAyu saMbaMdhI peTanA roga maTI jAya che-A kuSTAdi cUrNa kahevAya che. athavA eka kaLInuM lasaNa telA 400 laI phelI vATI 1024 tolA bhAra pANImAM tene kavAtha karI pachI temAM suMTha, marI, pIpara, haraDe, baheDAM, AMbaLAM, nepALa, hiMga, siMdhAlUNa, citraka, devadAra, vaja, upaleTa, jeThImadha, sagavo, sAToDI, saMcaLa, vAvaDIMga, ajamo ane gajapIpara e pratyeka padArtho 4-4 telA bhAra ane nasotara 24 talAbhAra laI vATI rArvina kalka karI pilA kavAthamAM nAkhIne te kavAthamAM kamaLa agnivate tala pakAvavuM. prAta:kAle uThI potAnA agni tathA baLane anusarI yogya mAtrAthI e telanuM sevana kare che tethI saghaLA rogo maTI jAya che ane peTanA rogo to vizeSe karIne ja maTI jAya che. tathA mUtrakRccha, udAvartaaMtrasRddhi, gudAnA kRmio, paDakhAnuM zaLa, peTanuM zaLa, Ama zaLa, arUci, yakRta, alTilikA, Apharo, barala, ane aMgamAM thatI vedanA e sarva A lazunataiilanAmA telanA sevanathI maTI jAya che. athavA-dazamULanA kavAthamAM gomUtra nAkhI sevana karavAthI vAto daranI vyAdhi, zaLa ane je nAza pAme che. athavA garama dudhamAM eraMDIyuM tathA gesUtra For Private And Personal Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir terame. ) udararoga prakaraNa. (ra05 ) nAkhI pIvAthI vAtodara maTe che. pittadaranA upAya. pittajanya peTanA roga upara yogya julAba Apo. athavA sAkara tathA marInuM cUrNa nAkhelI mIThI chAza pIvI, jethI pitta saMbaMdhI peTanA rogo maTI jAya che. athavA paMca mULIno kavAtha pIvo. athavA madhura dravyothI siddha kareluM ghI pIvuM jethI pittadara maTI jAya che. kodaranA upAya. nasotaranA kalkathI siddha kareluM uMTaDInuM dudha athavA eDIAnA ka7thI siddha kareluM uMTaDInuM dudha pIe athavA temAM pIpara, pIparAmULa, ane citrakanuM cUrNa nAkhI eka mAsa sudhI te dudha sevana kare te kapha saMbaMdhI peTanA vyAdhi maTe che. sannipAdaranA upAya. suMTha ane triphaLAne dahInA pANI sAthe vATI temAM tela athavA ghI nAkhI agni dvArA pakAvI te tela ke ghIne siddha karI tenuM sevana kare to sannipAta udararoga maTe che. - udararoga upara chAzanuM sevana. gAyanI ghATI chAza laI temAM siMdhAlUNa ane pIparanuM cUrNa nAkhIne pIe to vAtodara maTe che. sAkara ane marInuM cUrNa mIThI chAza sAthe pIvAthI pittodara maTe che. ajamo, chINInAM mULa, jIruM, suMTha, marI ane pIpara enuM cUrNa nAkhI ghATI chAza pIvAthI kaphodara maTe che. javakhAra, trikaTu, tathA siMdhavanA cUrNa yukta jADI chAza pIvAthI tridara maTe che. tathA citraka, siMdhava, tathA jIrUM, ajamo ane chINInA mULanA cUrNayukta chAza pIvAthI baddha gudAdara maTe che. madha tathA pIparanA cUrNayukta chAza pIvAthI dara maTe che ane javakhAra, siMdhava, tathA trikaTunA cUrNa sahita gAyanI chAza pIvAthI jaLodara maTe che ema bhAvamizra tathA vaidyavinodanA kartA zaMkarabhaTanuM kahevuM che. athavA ajame, chINInAM mULa, dhANA, triphaLAM, kALIjIrI, kachajIrUM, pIparI mULa, boDI ajamo, kacUre, vaja, zatAvarI, jIruM, trikaTu, dArUDI, citrAmULa, javakhAra, sAjIkhAra, eraMDAnA mULa, upaleTa, pAMca jAtanAM mIThAM, ane vAvaDIMga, eo samAna bhAga, nepALanAM mULa vA zuddha nepALo ( eka vastuthI ) traNa bhAga, nasetara ane iMdravaraNAM babbe bhAga tathA sAta ghara cAra bhAga laI e sarvanuM yathAyogya cUrNa taiyAra kare eTale te nArAyaNa cUrNa kahevAya che. A cUrNa rogonA samUhane nAza karanAra che, jema zrI viSNu paramAtmAnA prabhAvathI duSTa datya bhAgI jAya che tema A cUrNanA prabhAvathI rogo nAzI jAya che. peTanA rogavALAe A cUrNa ghATI chAza sAthe pIvuM, gaLAnA rogIe beranA kavAthasAthe pIvuM, ApharAnA rogIe dArUnI sAthe pIvuM, vAyunA rogIe madiranI AchanI sAthe pIvuM, jhADAnA rogIe dahInA maMDanI sAthe pIvuM, hara rogIe dADimanA rasa sAthe pIvuM, gudAmAM vADha thavAnA rogavALAe kekamanA jaLanI sAthe pIvuM ane ajIrNamAM unA pANI saMgAthe pIvuM, bhagaMdara, pAMDuroga, udharasa, zvAsa, gaLagraha, hadroga, grahaNI, kuja, maMdAgni, tAva, dADhanuM jhera, jhADanuM jhera ane akRtrima jhera eonI upara For Private And Personal Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 206 ) ( targa paNa prathama kAThAne snigdha karIne pachI yAgya padArthanI sAthe A reMca lagADanArU nArAyaNa cUNuM pIvu, athavA thAranuM dudha, nepALAnuM mULa, triphaLAM, vAvaDIMga, bhAMrIMgaNI, nasAtara, ane citrAmULa, e pratyek padAAne eka eka tAlA bhAra lai teonA kalkathI sALa tAlA bhAra dhI pakAvavu eTale nAdhRta siddha thaze. reMca lAgavA mATe pANInI sAthe tAlA athavA aradhA tAlA bhAra A dhRta pIne te upara unuM pANI pIvuM. vidhi jANanArA purUSoe A dhIthI reca lAgyA pachI recane vALavAnA mATe yogya paiyA ( pRSTa 199 mAmAM juve. ) athavA yAgya rasa pIvA. jema bANu nizAnane teDI nAMkhe che tema yukti sahita upayogamAM levAmAM Avela A nArAcadhRta peTanA rogone toDI nAkhe che. athavA sATADI, dArUhaLadara, kaDDa, paravaLa, haraDe, libaDA, mAtha, suM| ane gaLe enA kavAtha karI temAM gAmUtra tathA zudgha gugaLa nAkhI prabhAte pIvAthI sadhaLA aMganA sojA, peTanA roga, pAMDu, zULa ane zvAsa ityAdi rAgonA jaththA nizce nAza kare che. A punarnavAdi kavAtha kahevAya che. bhAvaprakAza. athavA ajame teAlA pa6 ane zekele TAMkaNu tAlA 8 lai e bannenuM cUrNa karI 1 teAlA bhAra pANI sAthe sevana kare te peTanA rogo nAza pAme che. athavA pIpara teAlA 20 lai tene theAranA dudhamAM bhIMjavI chAyAmAM sukAvI levI, ema sAta vakhata puTa dIdhA pachI tenuM cUrNa karI 24 cAkIbhAra unA pANI sAthe ekAMtare sevana kare ane te upara chAza bhAta khAya te| nizce jaladar vagere samasta peTanA rogo nAsa pAme che. A udarAmaya cUrNa kahevAya che. athavA eka hajAra pIparane cAranA dudhamAM bhIMjavI tathA haraDene gAmUtranA puTa dai sevana kare te peTanA roga maTe che. athavA zuddha nepALA athavA nepALAnAM mULa, pIpara, ane suMTha eTalAM samAna bhAge levAM ane dArUDI eka aiSadhathI khamaNI levI tathA biDalUNa ardha bhAge lai sarvenuM cUrNa karI TADhA pANI sAthe anumAna pramANa sevana kare teA arala, gALA, maMdAgni ane pAMDuroga eene nAza kare che. athavA sidhAlUNa, ane saMcaLa e bannene AkaDAnA pAMdaDA upara lagADI pachI devatAmAM evI rIte khALavAM ke ene dhumADA bahAra nIkaLI na zake tema khALI te bhasmane dahInA pANI sAthe athavA haLadaranA kalkamAM kumAra pAyAne rasa nAkhI pIvAthI udara roga jAya. vizeSe karIne A prayoganA karavAthI sAta rAtrimAM kharala nAza pAme che. vaigharahasya. amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAdaranA upAya. zuddhapArA, zuddhagadhaka, pIpara, zuddha mArathuthu ane haradaLa e sarva barAbara laI sama vATI tene garamALAnA kavAthamAM 5 divasa ane ceranA dudhamAM 5 divasa ghuMTI temAMthI 1 mAsA bhAra sevana kare to jaLeAdaranA nAza kare che te upara dahIM cAkhA ane AmalInu sarabata sevavAthI uttama prakAre guNa Ape che--A udarArIrasa kahevAya che. ceAgataragiNI. athavA suMTha, marI, pIpara, pAMca jAtanAM lUNu, zekelA TAMkaNu ane sAjI e sarva samAna bhAge lai e sarvanI kharekhara zuddha nepALA levA, pachI sarvane ekatra karI khAMDI nepALAnA mULanA rasamAM 3 vAra ghuTI tathA khIjorAnA rasamAM 3 vAra ghuMTI (3 puTa dai ) chAyAmAM sukavI tenI aradhI ratibhAra mAtrA niraMtara sevana kare to sarve jAtanA peTanA vyAdhi-.rAla, gALA, Aza, zULa, tathA araza vagerenA nAza kare che ane tenuM tetrAmAM ajana For Private And Personal Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAda, roga prakaraNa ( ra07) karyuM hoya te, sApanuM jhera nAza pAme che. A udayabhAskararasa kahevAya che. rasaratna pradIpa. athavA AkaDAnuM dudha telA 8. zeranuM dudha telA 8, nasotara telA ra4, haraDe, kapile, nepALAnAM mULa, garaNI, citrAmULa, kAMga ( nasotara, lajALu ke khupakaLA ?) zaMkhInI ( zaMkhAvaLI ?) ane nIlinI ( gaLI ke kamaLanI ? ) eTalA padArtho cAra cAra telA bhAra levA, pachI e sarvane 64 talA gAyanA ghImAM cAra gaNA pANI sAthe dhImA dhImA tApathI pakAvI sarva rasa baLI ekaluM ghI rahe tyAre gALI lai suMdara daDhavAsaNa-zIzImAM bharI rAkhavuM. emAMthI 1 TIpuM sevana kare te duSTa peTanA roge athavA baMdhakoSa, sejA sahita peTanA rogo, bhagaMdara, goLo eTalA rogo 1 biMdu mAtra pramANanA sevanathI maTe che. arthAta jeTalAM biMdu pIdhAM heya teTalAja reca lAge che A biMdudhata kahevAya che. vaidyavinoda. pathyApathya. rAtA cokhA, sAkI cokhA, ghauM, java, ane nA navI eonuM bhojana, nirUha barita tathA reca eTalAM peTanA rogavALAne paththa-hitakArI che. jaLaprAya dezanAM prANIonAM mAMsa, jaLajaMtuonAM mAMsa, zAka, leTathI banatA padArtho, tala, kasarata, paMtha, divasanuM suvuM ane snehapAna eone tyAga kare; kemake e eroga mATe kupathya che. temaja ugra, khArA, unA, baLatarA karanAra ane bhAre padArtho khAvAno tathA vizeSa pANI pIvAno paNa tyAga kare. udara rogane adhikAra saMpUrNa. 'Iti zrI manmahArAjAdhIrAja rAjarAjezrI savAI pratApasiMhajI viracita amRta sAgara nAmA graMtha viSe medaroga, kAryarega, ane udararoganA nidAna utpatti lakSaNa tathA vananirUpaNa nAmane tera taraMga saMpUrNa taraMga caudamo. sAtha aMgravRddhi bada roga, gaMDamALa gaLagaDa kuroga; apaci graMthi abuda adhikAra, A taraMgamAM che niradhAra. sAtha-sejA rogane adhikAra. sejAnuM nidAna. vamana virecana-Adi dhanathI, pAMDuroga-Adi rogothI ke upavAsathI durbaLa thaelA manuSyane sAjo thAya che. tathA khArA, khATA, tINa, unA, ke bhAre padArthonA sevanathI sojo thAya che. athavA dahIM khAvAthI, khAdhelA annanA apakava-vagara akelA rasathI, mATInA khAvAthI, je udara regI, mUcha, ulaTI, atIsAra, durbaLatA, heDakI, maLabaMdha, tAva, zvAsa, ane sojo eTalA upadravoe karI sahita hoya jhADe thayA chatAM paNa peTa caDhe ane AMbaLa bahAra nIkaLI Ave te te roganI cikitsA na karavI. vaidyarahasya. For Private And Personal Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (208) amRtasAgara, (taraMga zAka ane mAMhomAMhe virodha karanArA padArthonA khAvAthI, sAgathI maLelA viSa sahita annanA sevanathI, araza-masAthI, kazo paNa zamana karavAthI, zodhananA lAyaka thaela zarIranuM ulaTI vecavaDe zedhana na karavAthI, koI marmasthAnanA upara koIpaNa prakAra prahAra vAgavAthI, kAca garbha paDI javAthI, viSama prasavathI, ane vamanAdi pAMcaka ayogya rIte thavAthI vAyuAdi deSa saMbaMdhI sojo utpanna thAya che. te sejAnA nava prakAra che-vAyuno, pitta, kapha, vAyupittano, vAyukaphano, kaphapittano, sannipAtano, prahAra vAgavAne ane jherane ema navabhedano sojo thAya che. - sejAnuM parva svarUpa. jene saMtApa thAya, gotaNAyA jevI (avayane lAMbA TuMkA karatAM ) pIDA thAya che ane zarIramAM jaDatva-akaDA-bhAre-zUnyatA paNuM thAya tyAre jANavuM ke te manuSyane sejAne roga utpanna thaze. sejAnI saMprApti tathA sAmAnya lakSaNa. duSTa thaelo vAyu, duSTa thaelA lehIne duSTa thaela pittane tathA duSTa thaela kaphane bAhAra nasomAM laI jaI ane pote teothI rokAIne cAmaDImAM tathA mAMsamAM lohInA, pittanA ane kaphanA ekaThApaNAthI ghATApaNAvALI je uMcAine utpanna kare che tene sojo kahe che. e sejAnI sthiti niyama vagaranI che; kemake te sojo vakhate auSadha upAya karyA vinAja utarI jAya che. e niyama vagarapaNuM bhArepaNAvALuM thAya che ane bhArepaNuM paNa niyama vagaranuM thAya che tema sajAnI UMcAI paNa vyavasthA vagaranI thAya che. e sejAthI unAza, zarIramAM bhArepaNuM, nasenuM pAtaLApaNuM, rUvADA ubhAM thavAM ane varNa badalI jAya e sarva sojAnA sAmAnya lakSaNe che. vAyunA sajAnAM lakSaNa. zarIranI cAmaDI pAtaLI, kaThora, rAtI tathA kALI thAya che, aDavAthI rogIne mAlama paDe nahIM, jhaNajhaNuTIyukta, rUMvADA ubhA thAya, tathA pIDAthI sahita hoya che, kAraNa vagara seje utarI jAya, dabAvavAthI uMco thAya ane divase vadhAre joramAM hoya te sojo vAyu prakapathI thayo samajo. (zaka vagere karavAthI utarI jAya che.) pittanA sejAnAM lakSaNa. zarIranI cAmaDI kuNI hoya, gaMdha sahita hoya, kALI tathA lAlAza ke pILAza paDatI heya, bhrama, tAva, prada, tarasa, tathA madathI saMyukta seje haya, tapyA karato hoya, sparza sahana kare te heya, AMkhe lAla, ane pAkavA vakhate cAmaDImAM baLatarA bahu thatI hoya te sojo pittathI thanAre jANe. kaphanA sajAnAM lakSaNa. je sajAthI zarIra bhAre rahe sojo sthira hoya, paraMtu varNa vALa hoya, bhojanamAM arUci, nidrAne vadhAre, lALanuM jharavuM tathA ulaTIthI yukta, agnine maMda karanAra, dabAvA For Private And Personal Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cidama ) setha-sajA prakaraNa ( 209). thI uMce na thato hoya, rAtrie vadhAre joramAM hoya ane jenI utpatti tathA zAMti bahuM duHkha dAyaka hoya te kapha saMbadhI sojo jANo. ' babe doSothI tathA tridoSathI utpanna thaela sejAnAM cinha. je be prakAranAM nidAne jovAmAM Ave ane upara kahelAM lakSaNomAMthI be deSonAM lakSaNe hoya te jANavuM ke be deSathI utpanna thaela saje che ane je senAmAM traNe devanAM cinha jovAmAM Ave te tridoSane sejo jANavo. abhivAtathI thaelA sAjAnAM lakSaNa. kha AdinA chedanathI, patharAdinA tADanathI, tIra adinA jakhamathI ke lAkaDI vagere nA prahArathI Avela sejo athavA bhIlAmAM, ke vacanA sparzathI thaelo seje, TADhA pavananA lAgavAthI ane dahInA khAvAthI thaele seje, phelAte jato hoya, atyaMta unAzavALo-baLatarA yukata ane rAtA varNavALo tathA jemAM pittanA sojAnAM sarva lakSaNe maLatAM hoya te sejAne abhighAtajanya jANavo. jherathI thaelA sejAnAM lakSaNa. zarIra upara jherI jIvaDAMonA karavAthI, tathA mUtaravAthI, je prANIo jherI nathI teonA paNa dADhathI nathI ke dAMtothI AghAta thavAthI, viSavALA jAnavaronA maLa-mUtra tathA vIryanA sparzathI ke tenA saMgathI thaela vastunA saMbaMdhathI, jherI vRkSanA ke jherI pavananA lAgavAthI, jhera mizrita vastunA khAvAthI, athavA jherane sparza thavAthI utpanna thaela sene viSaja satha jANavo. A sojAmAM atyaMta pIDA thAya che, kuNe, calana zaktivALA phelAya, baLataNa sahita, ane laTakate tathA turata thAya che.' sajAnA upadra. udharasa, tarasa, ulaTI, durbaLatA, zvAsa, arUci, tAva, atisAra, atyaMta pAkavuM ane ne atyaMta nibaLatA eTalA sajAnA upadrava che. sajAnuM sAdhyAsAdhyapaNuM. ' je sojAvALo upara kahelA upadravoe karIne yukta hoya to tenI cikitsA karavI cogya nathI. vaLI je sojo chAtI ane haijarInA vaccenA bhAgamAM jaNAta hoya, athavA je seje AkhA zarIramAM phelAyela hoya te tridoSajanya seje kaSTasAdhya che. je seje eka bAjunA aradhA aMgamAM thayo hoya te seje maraNane zaraNa karanAra che. temaja je purUSane prathama pagathI zarU thaI mehaDA tarapha jo caDhato jAya ane je strIne prathama mukhathI zarU thaI paganA tarapha seje cAle te te je nice te purUSa-strInA prANa le che. Apa 'je AmAzayamAM doSo rahelA hoya to chAtIthI uparanA bhAgamAM sone utpanna kare che. pi. ttAzayamAM rahelA hoya to chAtInI ane hojarInI vacamAM sojAne utpanna kare che, je viSTAnA sthAnamAM rahelA hoya te hojarInA nIcenA bhAgamAM sejAne pedA kare che. ane saghaLA sthAnake phelAyelA de hoya to sarva zarIramAM sojAne utpanna kare che. mAdhavanidAna, For Private And Personal Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 10 ) amRtasAgara, (taraMga - - NA lokomAM paNa sAdhAraNa kahevata che ke- maradanI dhaMTI ane strInI ghUMTI" sejAthI yukta thAya to te bacatAM nathI. vaLI je seje mUtrAzayamAM thayo ( purUSa vA strI ) heya te tenuM mRtyu thAya che.' sejAnA upAya suMTha, sAToDI, eraMDAnI chAla. ane moTAM pAMca mULa eno kavAtha karI pIvAmAM Ave ane khAvAmAM paNa teja kavAthane upayoga karavAmAM Ave che tethI vAyu saMbaMdhI seje maTI jAya che. kaDavAM paravaLa, triphaLAM, lIMbaDe ane dAruhaLadara eeno kavAtha karI temAM zuddha karele gugaLa nAkhI pIvAthI pitta saMbaMdhI sojo maTI jAya che. ane kapha saMbaMdhI je paNa maTI jAya che tathA vara ane tarazane paNa maTADe che. pIpara athavA haraDe ne thoranA dudhamAM 3 divasa bhIjavI rAkho pachI chAMyaDAmAM sukavI jhINI vATI TAMka 2 pramANa 10 divasa sudhI sevana karete, sannipAtane sejo maTe che." tala ane kALI mATI eone vATIne copaDavAthI athavA ekalA kALAtala vA, tala ane kALI mATI bheMzanA dudhamAM vATI bheMzanA mAkhaNamAM meLavI copaDavAthI bhIlAmAthI thaelo sojo maTI jAya che. athavA jeThImadha, dudha, tala ane mAkhaNa ene lepa karavAthI bhIlAmAno je utarI jAya che. athavA DAMgaranAM pAMdaDAMnA lepathI bhIlAmAne sojo maTI jAya che. jheranA sejAnA upAya 18 mA taraMgamAM lakhavAmAM Avaze mATe te prakaraNamAMthI * joI levA. sejAnA sAmAnya upAya. athavA Adu ane goLa athavA suMTha ane goLa vA, goLa ane haraDe athavA geLa ane pIpara emAMthI game te eka ga-upAyane eka tolAthI vadhAratAM bAratelA sudhI vadhavuM eTale paMdara divasa athavA 1 mahinA paryata sevana karavAthI sojo, zaLIkhama, zvAsa, udharasa, arUci, pInasa, ajIrNa, tAva, haraNa, saMgrahaNI ane bIjA paNa kapha tathA vAyunA rogone dUra kare che. athavA haraDe, haLadara, bhAraMgI, gaLo, citra, dAruhaLadara, sADI, devadAra ane suMTha eone kavAtha karI pIvAthI hAtha paga mukha ane piTa eTalI jagyAmAM rahelA sojAne turata balAtyAre paNa nAza karI nAkhe che. A pathyAdi kavAtha kahevAya che. je aMDakoSamAM thaye hoya te triphaLAne kavAtha gemUtra sahita taiyAra karI pIvAthI vRSaNa (Testicles) upara je maTI jAya che. athavA ghaLI sADI, devadAra, ane citro eothI athavA nepALAnuM mULa, nasotara, suMTha, marI, pIpara ane citrAmULa eothI sArI peThe pakAveluM dudha 1 purUSane pagamAM thaelo sojo mukha upara ane strIne mukha upara thaelo sojo paga upara jAya ane te sojo je atIsAra, grahaNI tathA harava Adi bIjA rogonA upadravarUpe na thayuM hoya athata potAnAM nidAnethI ja thayo hoya te te seje purUSa ane strIne mArI nAkhe che. temaja purUSa ke strIne mUtrAzaya-peDhumAM thaelo roje bIjA rogonA upadravarUpe na thayuM hoya arthata potAnA ja nidAnahetuthI thaye hoya to te maraNa nipajAve che; arthAta upara kahelasajAnI gati tathA sthAnamAM je anya rogonA upadravarUpa je hoya te asAdhya nathI ema kaMthAtarane kA kahe che. For Private And Personal Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAda) aMDavRddhi-vadharALa prakaraNa (211) yogya vidhithI pivAmAM Ave che tethI avazya seje maTI jAya che. (athavA eone kavAtha karI pI.) athavA AkaDe, lAlaraMganI sAToDI, ane lIMbaDAnI chAla eone kavAtha gomUtra sAthe taiyAra karI tethI sojAne seMcana karavAthI sojo maTe che. athavA sADI, devadAra, suMTha, saragavo ane dhoLA sarasava eone kAMjI, lIMbu ke kaI khATA rasamAM vATI jarA jarA unAM karI copaDavAthI sarva prakAranA rojA maTI jAya che. athavA suMTha ane pIpara enA cUrNane goLamAM meLavI khAvAthI sojA, AmArjINa athavA Ama tathA ajIrNa ane zULano nAza kare che, tathA mUtrAzayane sApha kare che. athavA 12 talA geLa, 12 tolA suMTha, 12 tolA pIpara, 4 talA maMDura ane 4 telA tala eonuM sUma cUrNa karI sevana kare che tethI sarva prakAranA sojA maTI jAyache-A guDAdivaTikA kahevAya che athavA sukAyelA mULA, sADInuM mULa, devadAra (vA dAruhaLadara ), rAsnA ane suTha enAthI pakAveluM taila je zarIre coLavAmAM Ave te sojo tathA zULa maTI jAya che A zuSka mULaka taila kahevAya che. bhAvaprakAza, sajAmAM baLatarA thatI hoya te baheDAnA ThaLIyA mAhetI mIMjane pANI sAthe ghuMTI lepa karavAthI seje ane sejAmAM thatI baLatarAnI pIDA nAza thAya che. sAToDInI jaDa, dAruhaLadara, gaLo, kALIpADa, suMTha ane gokharU eo sarva samAna bhAge laI cUrNa karI gomUtra saMgAthe sevana kare te samasta prakArane sojo ane ATha prakAranA peTamAMnA roge tathA ghara traNa gaDa guMbaDa ghA) ne nAza kare che. A punarnavAdi cUrNa kahevAya che. (punarnavAdi kavAtha paNa sojA upara uttama guNakAraka che.) pathyApathya. - sejAnA rogavALAne mithuna, talanuM mardana, ghI, dArU, dahI, dudha, goLa, navuManna, sukavaNInAM zAka, bhAre padArtha, khaTAza, mIThAnA padArtho, jaMgalI prANIonuM mAMsa ane divase suvuM eTalI vastuono tyAga kare. temaja zekelA ghauM, khIcaDI, vidAhI ane viredhI bhojanane paNa tyajavo. junA java, cokhA, tathA sejAne haranAra vastu, gemUtra ane maMDara vagerenuM sevana karavuM e hitAvaha che. sejAne adhakAra saMpUrNa aMDavRdivadharAvaLano adhikAra vadharAvaLanuM nidAna tathA saMkhyA vAyuthI, pittathI, kaphathI, rUdhirathI, methI, mUtrathI ane AMtaraDAMthI e rIte sAta prakArathI vadharAvaLa thAya che. joke mUtrathI ane AMtaraDAMthI thaelI vadharAvaLa paNa vAyurUpa nidAnathI ja thAya che te paNa e vAyu mUtramAM tathA AMtaraDAMmAM rahIne e vadharAvaLane utpanna kare che eTalA kAraNonA pheraphArathI e be prakArane vAyuthI judA gaNavAmAM Avela che. For Private And Personal Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 2 ) amRtasAgara, (taraMga vadharAvaLanI saMprApti. je adhogAmI (nIce gati karanAra) pavana che te pitAnAM kAraNethI kupita thaI vRkSaNa ane jAMghanI saMdhiomAM prApta thaI tyAMja vicarate te sthaLe sajA ane zaLane utpanna kare che, tyArapachI banne aMDakoSa ane aMDanI cAmaDInA bhaMDArane vahevAvALI je naso temAM te duSTa vAyunA saMcArathI pIDita kare che tyAre te banne aMDa ane kothaLI vadhI jAya che tene vadharAvaLa kahe che-mukkavRddhi, aMDavRddhi, kuraMga, aMgavRddhi vagere paNa tenAMja nAmo che. sAte prakAranI vadharAvaLanAM lakSaNa. je vadharAvaLa vAyarAthI bharAelI dhamaNanA jevI sparzavALI, lukhI, ane jemAM vinA kAraNe (cheTAnAM alpa nidAnathI) temAM pIDA thAya tene vAyunI vadharAvaLa kahe che. je vadharAvaLa pAkelA ubarAnA phaLa jevI hoya, aMdara baLatarAvALI tathA bAhAra paNa tapatI hoya ane sojo hoya tene pittanI vadharAvaLa jANavI. je vadharAvaLa TADhI hoya, bhAre-snigdha-cIkaNuM hoya, kharajavALI, kaThaNa ane thoDI pIDAvALI hoya tene kaphanI vadharAvaLa jANavI. je vadhAvaLa kALA phelAothI vIMTAyelI ane pittanI vadharAvaLanAM lakSaNo sahita hoya te duSTa lohInI vadharAvaLa jANavI. je vadharAvaLa kuNa, tADanA phaLanI peThe nIla tathA goLa hoya ane kaphanI vadharAvaLanAM lakSaNoe karIne sahita hoya te medanI vadharAvaLa jANavI. je manuSya mUtranA vegane aTakAvI rAkhe ane paMtha kare tethI kamaLa aMDa vadhe che arthAta tene mUtra saMbaMdhI vadharAvaLa thAya che. je vadharAvaLa cAlavAnA samayamAM pANInI bharelI pakhAlanI peThe kSobha pAmatI hoya, pIDAyukata, kuNI, mUtra kaSTathI utare tevI ane goLIonI nIce laTakatI hoya tene mUtranI vadharAvaLa kahe che. - AMtaraDAM saMbadhI vadharAvaLa ke jene aMgravRddhi-aMtaragaLa kahe che tenI utpatti ane lakSaNa. je vastunA sevanathI vAyu kare tevI vastuonA bhojanathI, TADhA pANImAM DubakIo mAravAthI, mUtra vagerenA vegone rokavAthI, ghaNo bhAra upADavAthI, ghaNe paMtha karavAthI, vAMkI rIte aMgenI maraDavAthI, ane pitAthI baLavAna hoya te sAthe kustI ke bAthAbAthI karavAthI tathA kaThaNa dhanuSanA kheMcavAthI vagere vagere kAraNothI dUSita thaine calita thaelo vAyu jyAre nAnA AMtaraDAnA bhAgane dUSita karIne tenA ThekANAthI nIce laI jAya che tyAre te vAyu vRSaNanA sAMdhAmAM rahI pote te sAMdhAmAM gAMTha jevA sojAne utpanna kare che tene aMtagaLa ke aMtravRddhi kahe che. je A vadharAvaLanI mAvajata na karavAmAM Ave te peTa caDhI Ave che, vadhelA vRSaNamAM pIDA thAya che, ane zarIra jhalAI gayA jevuM thaI jAya che. A vadharAvaLane je hAthavate dAbavAmAM Ave te avAja karIne pitAnA ThekANAmAM pesI jAya che ane dAbelI choDI detAM pAchI phulI Ave che. athavA punaH Aphare caDhe tyAre bahAra nIkaLI Ave che. For Private And Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cidama.) aMDavRddhi prakaraNa ( ra13) aMtravRddhinuM asAdhyapaNuM aMtravRddhimAM vAyunA saMcayane lIdhe banne vRSaNomAM AMtaraDAnA avayavane saMbaMdha thAya che te je vAyu saMbaMdhI vadharAvaLanA jevA AkAravALI thaI jAya te asAdhya thAya che arthAta te maTatI nathI. aMDavRddhinA upAya. pANInI vRddhi pANI kADhayAthI ja maTe che ane meda ca kaDhAvyAthI maTe che. dudha ane eraMDIyuM tela eka mahinA sudhI pIe te vAyu saMbaMdhI vadhAvaLa maTe che. athavA eraMDIyuM tela ane zuddhagugaLa e bannene ekatra karI gAyanA mUtra saMgAthe pIe te ghaNA vakhatanI vAyu saMbaMdhI vadharAvaLa hoya te paNa maTI jAya che. athavA ratAM jaLI, jeThImadha, kamaLakAkaDI, vALa, ane nIluMkamaLa, eone dudhamAM vATI copaDavAthI pitta saMbaMdhI vadharAvaLanI dAha tathA sejAnI pIDA maTI jAya che. athavA suMTha, marI, pIpara, triphaLAM, eno kavAtha karI temAM javakhAra tathA siMdhAlUNa nAkhI pIvAthI pittanI vadharAvaLa maTI jAya che. (A kapha saMbaMdhI vadhAvaLane maTADavA uttama virecana che.) athavA tIkhI, tUrI, lukhI vastuone rahevA hevAte zeka kare ane upara kahelI auSadhIonA pANIthI jhAre te sarva prakAranI aMDavRddhi maTI jAya che. athavA vakhate vakhata jaLe lagADI te sthaLanuM lehI kaDhAvavAthI pitta saMbaMdhI vadharAvaLa tathA lahI saMbaMdhI vadharAvaLa paNa maTI jAya che. athavA reca ApavAthI vA sAkara ane madha pANImAM nAkhI pIvAthI ke sAkara madha yukta reca ApavAthI lohI saMbaMdhI vadharAvala maTI jAya che. athavA ThaMDA lepa karavAthI pittanI ane lohInI vadharAvaLa maTe che. arthAt lohI saMbaMdhI vadharAvaLa upara pittane haraNa karanArI-pitta saMbaMdhI vadharAvaLanA sarva upAya karavAthI lehInI vadharAvaLa maTe che. surasAdigaNa (pRSTa mAM juve te) nAM auSadhene bAphI tene rahevAte lepa karavAthI meda saMbaMdhI vadharAvaLa maTI jAya che. " goLI utarI gaI hoya te, gheTInuM ghI kAMsAnI thALImAM mathI temAM rALa meLavI pharI mathana karI pachI temAM thoDe zuddha vachanAga meLavI tenuM, utarI gaelI aMDakoSanIgaLIne mardana kare te goLI caDhI jaI pitAnA ThekANe sthita thaI jAya che athavA berI guMda TAMka 15, veja TAMka 10, suMTha TAMka 15, ane gAyanuM dudha paisA 8 bhAra tathA temAM sAlama pisA 8 bhAra meLavI roja 4 TAMka bhArane 21 divasa sudhI lepa kare che tethI aMDavRddhi maTe che. " mUtra saMbaMdhI vadharAvaLa mATe mAthAne doSothI, khAlI karanAra je auSadha che teomAM gemUtra nAkhI jarA unAM karI teothI zeka karIne lugaDAno pATo vIMTa. bheja kahe che ke-vAyu, bagaDelAM AMtaraDAne laIne sAthaLanA sAMdhAmAM laI jAya che ane te sAMdhAmAMthI pIDAvALuM te AMtaraDu vRSaNamAM jAya che tene aMgravRddhi kahe che. hitepadeza kartA kahe che ke-ghaunAM mULane gheTInA dudhamAM vATI unAM karI lepa kare te avazya aMDavRddhi maTe che. trimala rahasyane kartA kahe che ke-dhaLInA mAMsathI saMdana kare te aMDavRddhi maTI ja jAya che. For Private And Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (rAja) amRtasAgara. (taraMga AMtaraDA saMbaMdhI vadharAvaLa zravatI na hoya te uttama vaidhazAstrIe sIvaNInA paDakhe nIcenA bhAgamAM vahImUnA nAmanA zastrathI vIMdha kare ane pachI vAyunI vadharAvaLanA jevA upAya karavA ema bhAvamitra kahe che. rAsnA, jeThImadha, gaLe, khapATanuM mULa, eraMDe, garamALo, gekharU, kaDavAparavaLa ane araDUse eone kavAtha karI temAM eraMDIyuM tela nAkhI pIvAthI aMDavRddhi maTI jAya che. A rAsnAdikavAtha kahevAya che. athavA haraDenI chAla, dhANA ane karI AtuM e be telA bhAra, lavaMga lA telAbhAra, senAmukhI 4 lAbhAra ane sarvathI DeTagaNuM khAMDa - thA teTaluM ja madha nAMkhI arthAt madha ane khAMDa vinA bIjA padArthonuM cUrNa karI khAMDa meLavI. madhamAM kAlavI sevana kare to nizcaya prakAre aMDavRddhi maTI jAya che. A upAya mATe vighApati kahe che ke rAmabANa samAna A prayogathI aMDavRddhi mATe anya pravega adhika cheja nahi. athavA pAtALa yaMtradhAra viSNunuM tela kahADI aMDakoSa upara paDe te eka mAsamAM avazya aMDavRddhi maTI jAya. vigharahasya, aMDavRddhinAM sevyAsevya. maLa-mUtrAdinA vega rokavA, gheDA vagerenI khullI pITha upara svArIo karavI, maithuna, atibhojana, krodha, zrama, upavAsa, paMtha, kasarata ane bhAre padArthonuM sevana vagere tyajavAM. aMDavRddhi-aMgravRddhi regane AdhakAra saMpUrNa brama-badane adhikAra brama-badanI utpatti thavAnAM kAraNe. atyaMta zaradI karanAra dahI vagere padArtho, bhAre anna, kaphakArI padArtho, sukuM ane saDeluM mAMsa ane pittakAraka AhAra vihAranA karavAthI kapa pAmele pitta sahita vAyu peThuM ane jAMghanA sAMdhAmAM sajA yukta gAMThane utpanna kare che tethI tAva, zaLa ane zarIramAM glAni bahuja thAya tene brahma-bada ( ) kahe che. upAya. haraDene sArI peThe karela kaTaka eraMDIyA telamAM zekI pIpara tathA siMdhAluNa sahita karI athavA A traNene eraMDIAmAM zekI sevana karete bada maTI jAya che, athavA jIruM, chINInAM mULa, upaleTa, tamAlapatra, ane beraDInAM pAna eone kAMjImAM vATI tene bada upara lepa karete bada maTI jAya che ema bhAvamizranuM kahevuM che. athavA dAruhaLadarane kalka gheTInA dudhamAM ke gomUtramAM kAMIka une karI lepa karavAthI bAda maTI jAya che. athavA taratanA marelA kAgaDAnA paTa mAMhene maLa kAMIka une karI athavA marelA kAgaDAnI pAMkhe kahADI peTa cIrI aMDavRddhivALAnA aMDakoSa temAM rAkhe te aMDavRddhi ane bada upara bAMdhe te bAda tatkALa maTe che. vidyarahasya. athavA ghauno kalka ke kadarUpane gheTInA dudhamAM kalka karI jarA une karI bada upara lepa karavAthI zaLa sahita bada nAza pAme che. cakadatta brahmane AdhakAra saMpUrNa For Private And Personal Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caudame ) gaLagaDa tathA gaDamALa prakaraNa ( 21 ) gaLagaMDa, gaMDamALa, apacI, granthI ane arbudano adhikAra gaLaga'Da eTale zu? je manuSyanA gaLAmAM meTA ke nAne! dRDha ane acaLa sAjo vRSaNanI peThe laTakatA hoya ene gAgaDa kahe che. gaLagaDanI saprApti. gaLAmAM duSTa thaelA vAyu, ka ane meda e vacamAM AvIne kramavAra vAyunA, kuknA, ane medanA lakSaNAvALA sAjAne-gaDane utpanna kare che tene gaLagaDa kahe che. vAyu, kapha ane meda sabaMdhI gaLagaMDanAM lakSaNA je gaLagaDamAM pIDA vizeSa thAya, kALI nasethI maDhelA tathA kALA ane ratAzavALA hoya tene vAyunA gaLagaDa jANavA A gaLagaDa kaThora hoya che, ghaNI mudate vadhe che, pAke nahIM, ane kAI vakhate potAnI icchAthI pAkI paNa jAya che. A gaLagaDa rAgInuM mahA rasa vagaranuM thai jAya che ane gaLu tathA tALavuM sukAyA kare che. je gaLagaDa sthira hoya, je ThekANe thaela hoya te ThekANAnA jevAja varNanA DAya bhAre hoya, caLa bahuja Ave, TADhA hAya, ane mATe, meDe vadhe, meDA pArka, tathA thoDI pIDAvALA hoya che--A gaLagaDavALA rAmInuM mhAM mIThuM, tathA cIkaNuM rahe che, hamezAM gaLAmAM zabda thayA kare ane niraMtara gaLu tathA tALavuM kathI lIpAyaluM rahe che tene kapha sabaMdhI gaLagaDa kahe che. je gaLagaDa komaLa, pIA--pAnDuragavALA, kharAba gaMdhavALA, pIDA vinAneA, caLavALe, tuMbaDAnI peThe laTakatA hoya, alpa mULavALA, ane zarIranA vadhavAthI vadhatA tathA zarIra kSINa thavAthI ghaTatA hoya tene meDha sabaMdhI gaLagaDa kahe che--A gaLagaDa rAgInuM mAheADu cIkaNuM rahe che ane hamezAM gaLAmAM khelyA kare che. gaLagaDanAM asAtmya lakSaNa. je gaLaga'DathI parANe parANe zvAsa lai zakAtA hAya, sarve gAtro narama thai gayAM hoya, arUci tathA kSINatA thai hoya, sAda khesI gayA jevA thai gayA hAya tathA jene thayAMne eka varSa vItI gayuM hAya te, tevA gaLagaDa rogInA upAya yazanA icchanAra manuSya karavA nahIM. gaDamALa-kaDamALAnAM lakSaNa. je bagalamAM, khabhAmAM, DeAkamAM, gaLAmAM tathA peDhu ane sAthaLAnA sAMdhAmAM ka ane medanelIdhe caNIbAra, vaDara ke AMbaLA jevaDI dhaNI gAMTho nIkaLe tene gaDamALa kahe che. A gaMDamALanI gAMDa bahu vakhate ane thADI pAke che. 1 bhAjavaidya te kahe che ke-DADhImAM, DokamAM ane gaLAmAM je sente vRSaNanI peThe laTakate hAya tene gaLagaMDa kahevA; arthAt ene paNa gaLagaDa mAnaveA, paNa gaLAmAMja hoya tene gaLagaMDa mAnave ema samajavu' nahIM, For Private And Personal Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 216 ) www.kobatirth.org amRtasAgara Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( tar'ga apacInAM lakSaNa. tene apacI kahe rasI bahu Ave je gaDamALanA gaDAmAM keTalA pAkIne jharatA hAya, keTalAeka maTatA hoya, keTalAeka navA thatA hoya ane te gAnI lAMkhA vakhata sudhI AvI sthiti rahe te che. apacI kahevAnuM kAraNa e che ke, prathama pArka nahIM ane je pArka tA ane tenA cepathI pAchI navI bIjI gAMTho thatI jAya maTatI jAya tathA mAra ghaNA lAMbA cAle che tethI tene apacI kahe che. apacInAM asAdhya lakSaNa. A rAgane tu apacI maTe tevI che, paNa jo zaLIkhama, paDakhAnAM zULa, udharasa, tAva ane ulaTIthI sahita hAya ! te apacIthI mANasanA jIvanI hAni thAya che. graMthI-gAMDanu lakSaNa. vAyu, pitta, ka, meda ane naseA, mAMsa tathA leAhIne bagADI ne uMcI ane gALa gAMTha jevA sAjAne utpanna kare che tene grathI kahevAya che. A graMthInA pAMca prakAra che. eTale vAyuthI, kathI, pittathI, methI ane nasethI ema pAMca bheda che. samagra graMthIonu lakSaNa. je gAMDa cAMmaDIne kheMcI vadhate hAya, kapAtA hAya, paDI jatA hoya, sAcA bhoMkAtI hAya, mathI nakhAtA hAya, cIrAi jatA hoya ane rabbaranI peThe vistAra pAmatA hoya tevuM jaNAya, tathA te gAMDA kALA hoya, bahu kaThaNatA rahita ane pAkIne phUTe tyAre AchApAvALu svaccha lAhI vahe-jhare tene vAyunA graMthI kahe che. je graMthI AkhA zarIramAM baLatarA karatA hoya, aMdara tApa karatA hoya, atyaMta pAkatA hoya, rAte athavA pILA hAya; phUTe tyAre kALA raMgavALu pezI sahita lohI vahe ane jANe zIMgaDAMthI cUsAtA ke agnijavALAethI yukta hoya tevA jAya che tene pittanA graMthI kahe che. je graMthI TADho hoya, svabhAvika varNa vALA, thoDI pIDA, dhaNI kharaja ane patharA jevA kaThaNa hAya, lAkhI mudate vadhanAr ane phUTe tyAre jADu dhoLuM parU nIkaLe tene kaphanA graMthI kahe che. je graMthI zarIranA vadhavAthI vadhe tathA zarIranA kSINa thavAthI gharTa, cIkaNA, moTA, kharajavALA, pIDA vagarane ane phUTe tyAre khALa ke dhI jevA meda nIkaLe tene menA graMthI kahe che. khaLa vagarane mANasa khaLavALA manuSyanI sAthe kustI-yuddha kare tethI tathA evAja bIjA thAka lAge tevAM kAmeAthI dUSita thaelA vAyu nasAnA jathAne caLAvI, khAvI, ekaThA karI sukAvIne turata uMcA tathA goLa AkArane gAMDhI utpanna kare che tene zirAonA graMthI kahe che. For Private And Personal Use Only graMthIonu kaSTasAdhya ane asAdhya paNAnuM lakSaNa. jo nA sabaMdhI gAMTho pIDAvALA ane caLavAvALA hoya te kaSTasAdhya (mahA mahenate
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caMdramA ) raseLI prakaraNa. ( 217 ) maDhe teve ) ane te gAM| pIDAvagaranA acaLa hAya, meTA ane marmasthAnemAM thael hoya te asAdhyuM-na maTe, tevI jANavA. arbuda ( rasALI ) nu N saMprAptipUrvaka sAmAnya lakSaNa, je mANasa anna vagerenA padArthe thADA khAya ane mAMsa vagerenA padAthA ghaNA khAya tenAM kApa pAmelAM vAta pitta kak dUSita thai tenA lohI tathA mAMsane bagADI tenA zarIranA gamete bhAga upara gALa AkAra vALe, sthira, gheADI pIDAvAlA, gAMdhInA karatAM moTA, ba huja uDApeDela-bhAre mULavALA, ane lAMbA vakhate vadhanAra tA nahIM pAkanAra mAMsanI U cAne utpanna kare che tene akhuda kahe che. graMthI ane arbudamAM eTalI phara che ke-gAMTha pArka che ane rasALI pAkatI nathI; arthAta pAke te gAMTha ane na pAke te rasALI samajavI, amudanA be bheda gaNelA che; jo ke vAyu, pitta, ka, lohI, mAMsa ane meda ema cha prakAranA akhuda iM; te! paNa eka mAMsArbuda ane khIjo rAtArbuda ema e vibhAga pADelA che, tepaikI lAhInA arbuda sivAya sarva arbudamAM graMthInAMja lakSadgA hoya che ane lohInA arbudanAM lakSamAM bhinna che tethI bIjAne mAMDAbuMda mAnelA che ane lohInA buMdane rakatAbuMda mAnela che. lohI-raktArbudanu nidAna, samApti tathA cihna. peAtAnA kAraNeAthI duSTa thaela pitta, rUdhira tathA sene saMkucita kare che, vA ekAM thaI Aya che. evI rIte bATAM thai jharavAvALA mAMsanA gAMdhI vIMTAya te du rata baMdhanArA mAMsanA lAcAne jarAka pArka evA prakAre uMcA kare che tathA temAMthI kharAba lAhI hamezAM vahyA kare che tene lehIthI thaelA khuda kahe che-A rasoLI na maTe tevI che, lohInA nAzanA upadravothI pIDAne pAMDuvarNavALuM thajAya che, sarva prakAranI rasALIomAM mAMsa tathA lehI dhRta thAya che; te paNa lehIthI tha elI rasALImAM vizeSa karIne lADI dUSita thAya che ane mAMsathI thaela rasALamAM vi zeSe karIne mAMsa dUSita thAya che. mAMsathI thaelA arbudanI saprApti, jenA aMga upara muMDI vagerenA mArathI aMga pIDita chatAM vAyuthI duSTa thaeluM mAMsa piDAvinAnA ane ochI pIDAvALA, cIkaNA, zarIranA varNa samAna vahuvALA, na pAkanAra OM jarA pAkanAra, patthara jevA acaLa seAjAne utpanna kare tene mAMsAbuda kahe che, arbudanAM asAdhya lakSaNa. mAMsathI thaelA arbuda asAdhya che. vAyuthI thayelA arbudo joke asAdhya che paNa 1 caidhavara bhAja tA kahe che ke- ( upara kahelA ) pAMce prakAramAM gamete prakArano zra'thI pIDA ja garanA hoya ane mammasthAnamAM thaela hoya te tenI cikitsA karavI nahIM. marjasthAna eTale ?, gaLu, garadana, guMdA, zarIranA sAMdhA, chAtI ane kharaDA vagere marmasthAna kahevAya che temAM je kAI paNa prakAranI gAMDa-gaDa cukhaDanI vagere thAya tA tenI cikitsA karavI dhaNI kahINu che, sa For Private And Personal Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (18) amRtasAgara (taraga teomAMthI parU karatuM hoya, marmasthAnamAM ane nasomAM thaela hoya tathA calAyamAna karI zakAya nahIM te hoya te te paNa asAdhya che, arthAta cikitsA karavA yogya nathI. prathama raLI thaI hoya temAM bIjI rasoLI utpanna thAya te tene adhyaSuda kahe che A adhyabuda ekI vakhate ke anukrame thaela hoya, paNa je be doSathI thaela hoya te asAdhya jANavA. rasoLI pAkatI nathI tenuM kAraNa zuM? sarva prakAranI rasaLIo kapha ane medanI adhikatA vALI ane ghaNuM karIne deSanI sthiratA vALI tathA gAMDAM rUpa hoya che tethI svabhAveja pAkatI nathI. gaLagaMDanA upAya. sarasava, saragavAnAM bIja, zaNanAM bIja, aLazI, java ane mULAnAM bIja eone barAbara bhAge laI khATI chAzamAM sArI peThe vATI teno jADo lepa-kharaDa kare te gaLagaDa gaDamALA-kaMThamALA, ane bhayaMkara graMthI-gAMTha turata nAza thaI jAya che ane ogaLI jAya che. athavA zevALane bALI tene sarasInA telamAM kAlavI copaDe te ghaNI vakhata gaLagaMDa paNa zAMta thAya che. athavA zaMkhAvaLI ke dhoLI garaNInAM mULane vATI prAta:kALamAM ghInI saMgAthe pIe ane pathya AhAra kare te gaLagaMDa maTe che. athavA pAkelI kaDavI tuMbaDImAM sAta divasa sudhI pANI bharI rAkhI te pANI pIe ane kIrI pALe te tethI gaLagaDa maTI jAya che. athavA gaLe, lIMbaDAnI aMtara chAla, kaMTALo, haraDe, velIA pIpaLAnuM cheTuM, pIpara, banne jAtanI kAMsakI, ane devadAra eonA kakathI pakAveluM tela roja pIe to gaLagaDa maTe che-A amRtAdi tela kahevAya che. athavA siMdhAlUNa, zevALa ane pIpara eonuM cUrNa ekatra karI nitya prAtaHkALe sevana kare te gaLagaMDa maTI jAya che. bhAvaprakAza. athavA rAtA eraMDAnI jaDa ane khAkharAnI jaDane cokhAnA dhovaNa sAthe vATI lepa kare te gaLagaMDa maTe che. vigharahasya, gaLagaMDa vALAne sevavA yogya padArtho. java, maga, kaDavAM paravaLa, tIkhA tathA lukhA padArthe sevana karavA, vamana karAvavuM ane lehI kaDhAvavuM ane gaLagaDa upara zastravate TocA daI te upara gaDa ge pAlikA nAmanA kIDAne lepa kare jethI avazya gaLacaMDa maTI jAya che. A upAya ghaNA lokoe anubhavele che mATe karavA yogya che.) gaMDamALAnA upAya varaNAnAM maLIA kavAtha karI ThaMDe thayA pachI temAM madha nAkhI je ekavAra paNa pIvAmAM Ave to turata ghaNA vakhatanI gaMDamALA paNa nAza pAme che. athavA cAra telA bAra kiMvA be tolA bhAra kacanAra vRkSanI chAla cokhAnA dhovANamAM vATIne pIe te gaMDamAla-kaMThamAla maTe che. athavA kaMcanAranI chAla telA 20, suMTha telA ja, pIpara tolA 1 jyAM AMbAnI vADI arthAta AMbAvADIyuM hoya tyAM A De saheja maLI Ave che. For Private And Personal Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caudamo. ) apacI graMthI tathA rasoLI prakaraNa (ra19) 4, marI talA 4, triphaLAM tolA 6, vAyavaraNAM tela 1, tamAlapatra 24 ratI, eLacI 24 ratI ane taja 24 ratI bhAra laI enuM ekaThuM cUrNa karavuM. pachI te sarvanI barobara zuddha karela bheMzA gugaLa laI te sAthe cUrNane meLavI-ekachava karI goLa karI rAkhe. AmAMthI 24 ratI bhAranI goLIo karI hamezAM prabhAtakALe sevana kare te mahAakAre gaLAMDa vyAdhi, apacI, rasoLI, graMthIo, gaDa-muMbaDa, ghA, goLAne rega, Dha ane bhagaMdara eono nAza thAya che. A goLIo upara bArIAkalhArano ukALo athavA berasArane ukALa ke haraDene ukALo jarA jarA une hoya te pAvAthI atiguNa Ape che A kaMcanAra gugaLa kahevAya che. athavA cAra tolA bhAra puMvADIAnAM mULIo laI tene kalaka karI jaLabhAMgarAnA rasamAM sarasIyuM tela nAkhI tathA te kaccha-caTaNIne paNa telamAM nAkhI bahuja thoDA tApa upara rAkhI pakAvavuM jyAre rasabaLI ekaluM tela rahe tyAre temAM cothA bhAge siMdUra nAkhIne utArI levuM. A telanuM mardana karavAthI ati AkarI gaMDamALA paNa turata maTI jAya che-A cakramarda tala kahevAya che. athavA caNoThInAM mULa tathA caNoThIo laI tene kalka karI bamaNa pANImAM meLavI telanI aMdara pakAve, jyAre rasa mAtra baLI mAtra te ja rahe tyAre utArI levuM. A telanA coLavAthI ane nAsathI ati AkarI gaMDamALApaNuM maTI jAya che-A gujAtala kahevAya che. athavA garamALAnI jaDa tathA varIALI e bannene cekhAnA dhAvaNamAM vATI nAsa levAthI ane lepa karavAthI kaMThamALA maTe che. athavA nageDa ane varIyALI pANImAM vATI tene lepa kare te kaMThamALA maTe che. athavA pILA sarasava ane suaranI sukAyelI hadyAra samAna bhAge laI bannenI bhasma karI vastragALa karI sarasIyAmAM kAlavI lepana kare te bhayaMkara a na maTI zake tevI paNa kaMThamALA nAza pAme che emAM jarA saMdeha nathI. gharahasya, apacInA upAya. sarasava, lIMbaDAnAM pAna, ane bhIlAmAM eone bALI bakarInA mUtramAM ghusI lepa karavAthI apacI maTe che. cakradatta, athavA ratAMjalI, haraDe, lAkha, vaja ane kaDu eenA kavAthamAM pakAveluM tela pIvAmAM Ave che tethI mULa sahita apacI maTI jAya che-A caMdanAdi taiila kahevAya che. athavA suMTha, marI, pIpara, vAvaDIMga, jeThImadha, siMdhAluNa ane devadAra eonA kothamAM siddha kareluM ( tela pakAvavAnA vidhi pramANe tiyAra kareluM) tela tene nAsa levAthI AkarI apacI paNa maTI jAya che-A beSAdi taiila kahevAya che bhAvaprakAza. granthI tathA rasaLInA upAya. sAjIkhAra, mULAno khAra ane zaMkhanuM cUrNa eone pANI sAthe vATI tene lepa karavAthI gAMTha ane raLI maTI jAya che. athavA jAtyAdita upayogamAM levAthI gAMTha, a vaidyavinodane kartA zaMkara bhaTa kahe cheke chachuMdaranuM tela kAhADI-telamAM chachuMdara nAkhI pakAvI siddha kareluM tela gaMDamALA upara copaDe te maTI jAya che. 2 graMthI ane rasoLInA nidAna, AkAra, doSa ke dUmAM jarApaNa taphAvata nathI arthAt eka sarakhA ja che mATe je upAya gAMThanA teja rasaLInA samajavA. For Private And Personal Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org amRtasAgara. ( 220 ) ( taraMga khuda vagere maTI jAya che. ( jItyAdiSkRta A pachInA taraMgamAM lakhavAmAM Avaze. ) je gAMTha AbadhAthI maTatI na hoya te uttama prakAranI zastrakriyA jANanAra vaidhazAstrInA hAthathI zasravate kapAvI pachI traNamAM upayegI arthAt phajhalAvanAra upAye upayogamAM levA. mAtra je nase'mAM thaela gAMTha hoya tene zastravate kapAvI nahIM. athavA haLadara, pataMga, leAdara, gharamAnA to dhA ane khuzIla eene jhINAM vATI madhamAM kAlavI tene lepa karavAthI memanaTI jAya che. athavA mUlAnI rAkha, haLadaranI rAkha ane zaMkhanuM muluMDAmAM vATI teno lepa kare te, rasALI mAtrane maTADe che. A upAyathI uttama upAya seALI mATe khIje nathI arthAt A anubhava sidhdha upAya che. athavA upuTa, jhAMbaranuM mIDuM, ane vaDanuM dudha enA raseALI upara lepa karI tenA upara vaDanuM pAnaDu AMdhI rAkhavAmAM Ave teA hADakA upara thaela meATI rasALI paNa cha divasamAM maTI jAya che. athavA saragavAnuM mULa, mULAnAM khIja, sarasava, tulasI ane iMdrajava ene bhezanI chAzamAM vATI tene lepa karavAthI raseALI maTI jAya che. bhAvaprakAza kaDamALa, rasALI, apacI upara pathyApathya. halakAM bhojana, junuM thI, maga, kaLathI, tAMdaLajAnI bhAjI, turIyAnuM zAka, ekAMtamAM rahevuM ane reca eTalAM pathya-hitakArI che mATe sevavAM. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chAza, dahIM tela, hIMga, ghRtAka, goLa, maracAM, zrama karavA, taDakAmAM pharavuM, divase suvu ane viSama svArIe karavI vagere vagere padma-ahitakArI che mATe sajavAM. gaLagaDa, kaMThamALa-gaDamALa, graMthI, apathI tathA chUMdanA patrikAra sapUrNa, itizrI sanmahArA brigeja rAjA,zrI savAi pratApa siMhujI viracita amRtasAgara graMthru viSe sAne, mitravRddhi, prama-khada, gaLagaDha, gaMDamALa apacI, graMthI, arbuda, adhyachuMda e sarvanA utpatti lakSaNa yatna nirUpaNa nAmanA cakrame taMraga saMpUrNa taraMga caMdarakho. zlIpada vidraSi sAthane traNa bhedane adhikAra che, vaLi dagdha bhedane traNanI graMthija bhagna nADIprakAra che; utpatti lakSaNu yegasaha zubha pUrvagraMtha pramANa che, A paMcadazama taraMgamAM kramavAra lekha sujANa che. For Private And Personal Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org padame ) zlIpadarAga prakaraNa zlIpada rogano adhikAra, zlIpadanAM nidAna. je dezamAM junuM pANI ghaNuM bharAi rahetuM hoya ane sarva RtumAM ThaMDaja rahetI hAya te dezamAM slIpada rAga vizeSe karIne thAya che tathA bInna dezAmAM paNa thAya che. A rAgane A dezamAM hAthIpago roga kahe che; kema ke A rAgathI rAgInA paga hAthInA paga jevA jADA thai jAya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ralIpadanuM sAmAnya lakSaNa. pIDAvALA thaele sAjo a jene peDhu ane sAthaLanA sAMdhAmAM tAva ane atyaMta nukrame pagamAM pahoMcyA hoya te sAjAne zlIpada rAga kahe che. keTalAka AcAya te kahe che ke-hAtha. kAna, AMkha, guadri, hoTha ane nAka emAM paNa slIpada rAga thAya che. A zlIpada rAga, vAyu, pitta ane ka saMbaMdhI ema 3 prakAranA che. keTalAka AcAyoe vAyu, pitta, kaph ane sannipAta saMbaMdhI ema 4 prakAra mAnelA che. cAre prakAranA zlIpadanAM lakSaNa. vAyu saMbaMdhI zlIpada kALuM, lukhuM, phATeluM, AkarI vedanAvALu ane varAdi pIDA thAya tevuM hAya che. ( 21 ) For Private And Personal Use Only akasmAta kaeNpha sabaMdhI zlIpada cIkaNuM, pAMDu ane gheADI vedanA vALu hoya che. pitta saMbadhI zlIpada pILA jevuM ane baLatarA tathA tAvathI atyaMta yukta hoya che. sannipAta sabaMdhI zlIpada ke jemAM aneka kANAM hAya, para-pANI jharatuM hAya ane rAphaDAnA samAna AkAravALu hoya che. zlIpadanu asAdhyapaNu. je slIpada udhenA rAphaDA jevuM thayuM heAya, tathA dhaNuM kAMTAvALu mATu ane jete thayAne eka varSa thai gayuM hoya te asAdhya che. vaLI je zlIpada kArI AhAra vihA reza ( madhura, gariSTa bhojana, dahI, divase suvuM ane ! jenAthI vadhe tevAM bhejana ane haravuM karavuM karavuM te ) thI thaeluM tathA atyaMta kaphavALA mANasane thayeluM, pANI jharatuM hoya, ati uMcAi vALu hoya, tridoSanA cihna sahita hoya ane jemAM 1 AvyA karatI hoya te zlIpadaroga asAdhya che mATe cikitsA karavA cogya nathI. lIpadanA upAya. lAMghaNa, lepa, sveda, reca, leAhI kADavuM ane nee nAza karanArA padArthe| sevana 4ravA jethI slIpadaroga maTe che athavA sarasava, saragavAnuM mULa, devadAra ane suMTha ene gAyanA mUtramAM vATI zlIpada upara lepa kare to, maTI jAya che. AgalA pADonuM mULa, suMDha ane sarasava ene kakarI kAMjImAM meLavI lepa kare ! zlIpada maTe che. athavA dhaturAnuM erDAnuM saragavAnuM tathA nagoDanuM mULa ane sarasava eenA lepa kare te! lAMbA vakhata
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( rarara ) amRtasAgara ( taraMga - - - - - - - - - - - - - thI thaeluM AkaruM zlIpada paNa maTe che. athavA kAMsakI ke sedaraDInA mULane tADanA phaLanA rasamAM ghuMTI lepa karete lAMbA vakhatanuM ane asAdhya slIpada paNa maTI jAya che. athavA sAganI chAlane kavAtha karI temAM gesUtra nAkhI pIe te zlIpada ane medane de maTe che. athavA haLadara ane goLane enna karI gomUtramAM ghoLI pIe te lIpada maTe che. athavA sAToDInuM mULa, triphaLAM ane pIpara eonuM samAna bhAge cUrNa karI madhamAM kAlavI (TAMka 2 pramANu) cATI jAya te vadhAre vakhatanuM slIpada paNa maTe che. athavA moTI haraDe ke hIMmajane eraDIA telamAM taLI hamezAM gAyanA mUtranI sAthe sevana kare to, 7 divasamAM slIpada maTI jAya che. bhAvaprakAza. athavA vadhAro, pIpara, suMTha, marI, ane vAvaDIMga eene pANI sAthe jhINA vATI anumAna pramANa tela nAkhI dhImA tApa dvArA tene pakAvI arthAta tela siddha karI tenuM slIpada upara mardana karete maTI jAya che. athavA dhaMturAnA bIjane vardhamAna pIparanI rIti e vadhatA pramANuthI TaDhA pANI sAthe niraMtara sevana kare to zlIpada ane koDha nAza pAme che. vaidyarahasya. athavA majITha, jeThImadha, rAsnA, jaTAmAsI ane sAToDInuM mULa eone kAMjImAM vATI lepa kare te pitta saMbaMdhI slIpada maTe che. athavA aMgUThA uparanI raganuM lehI karAve to kaphanuM slIpada maTe che ( A aMguThAnI nasa cAra AMgalanA che. rahelI tene sArI peThe oLakhIne vIMdhavI. ) cakradatta. athavA kAsaMdarAnI jaDane gAyanA ghI sAthe pIe to slIpada maTI jAya che. athavA pIpara, triphaLAM, suMTha, devadAra, ane sADInuM mULa eo pratyeka ATha ATha telA bhAra laI te sarvane samAna vadhAre laI sarvanuM cUrNa karI tenA 1 bAra kAMjIne saMgAthe pIe ane te pacI gayA pachI game te bhojana jame arthata kIrI na rAkhatAM marajI mAM Ave te bhojana kare te slIpada, vAyuga, baLa eone nAza kare cheagnine pradipa kare che ane ghera bhasmaka rogano aMta kare che. A pipayAdi cUrNa kahevAya che. vRMda lIpada ragane adhikAra saMpUrNa vidradhigano adhikAra vidradhinuM saMprApti tathA saMkhyApUrvaka sAmAnya lakSaNa. hADakAMomAM rahela je vAyu tathA kapha atyaMta vRddhi pAmI zarIranI cAmaDI, lehI, mAMsa ane medane dUSita karI dhIre dhIre athavA lAMbA moTAmULavALA ane bhayaMkara vedanA vALA sojAne utpanna kare che tene vidradhi kahe che. te vidhi cha prakAra che. vAyu, pitta, kaka, sanipAta, kSata ane lehI saMbaMdhI e rIte cha prakAra che. saghaLA vidhionuM sAmAnya lakSaNuM sarakhuM ja che. " vidradhionAM vizeSa lakSaNe. je vidhi kALe ke rAto haya, ghaDIkamAM nAnuM ane ghaDIkamAM meTa thatA hoya, apAra vedanA vALa, ane uThavuM tathA pAvuM ghaNuM vakhate thAya te vAyune vidhi samajo. A vidhinuM parU pAtaLuM hoya che. For Private And Personal Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMdarame che vidAdharoga prakaraNa (223) je vidhi pAkelA ubarAnA kaLa jevo kiMvA kALAza paDate, tAva ane baLatarAthI sahita haya, ane jenuM uThavuM tathA pAkavuM utAvaLethI thAya te pittane vidradhi samajavo. A vidhinuM parU pILuM hoya che. - je vidhi sarAvalA-koDIA jevo hoya, pAMDu varNavALA, ThaMDa, cIkaNe, DI vedanA vALe ane jenuM uThavuM tathA pAkavuM dhIrethI thAya te kaphane vidradhi samajo. A vidhinuM parU dhoLuM hoya che. je vidhi kALA rAtA tathA pAMDa varNavALo hoya, soye bhoMkAyA jevI vyathA, baLatarA ane kharaja Adi aneka prakAranI pIDAvALo hoya, jemAMthI pAtaLuM pILuM tathA dhoLuM paruM vahetuM hoya, atyaMta uMcI aNuvALA, tathA nIce, uMce, moTA ane tenuM pAkavuM lAMbA vakhate, ghoDA vakhate, uM, chIcharuM, uMcuM tathA nIcuM e rIte niyama vagara hoya te vidhi sannipAtana samaja. vAgavAnA kAraNathI kSata thaela vidradhinuM saMprAptipUrvaka lakSaNa lAkaDAM, DhephAM ke patharA vagerethI prahAra vAgyA chatAM athavA jethI lohI vahe evo ghA thayA chatAM je manuSya ahitakAraka AhAra vihAra kare tethI tenA aMgamAM thaelA prahArathI athavA jakhamamAMthI lohIno kSaya thavAnA lIdhe kopa pAmelA vAyue vistArelI prahAranI athavA jakhamanI garamI lehIne ane pitta prakopavaMta kare che, jethI te mANasane tAva, taraza ane baLatarA thAya che. A AgaMtuka-doSanA kAraNa vinA anya kAraNothI thaela vidhinAM lakSaNo pitta saMbaMdhI vidradhinAM lakSaNo jevAM hoya che. lehIthI thaela vidhinuM lakSaNa. je vidhi kALA phallAothI vIMTAela hoya, kALo, AkarI baLatarAvALe, AkarI vyathAvALo. AkAre tAvavALo ane pittanI vidhinA lakSaNe yukta hoya te lehIne vidradhi jANe. sthAnanA pheraphArapaNAthI lakSaNemAM pheraphAra batAvavA mATe aMtaranI vidhionI vyAkhyA. bhAre anna, na sade tevAM, eka ekane meLApa thavAthI duSTarUpa thatAM tathA baLatarA karanArAM antonA bhakSaNathI, sukavaNInAM zAka, tathA khATA padArthonA khAvAthI, ati maithuna nathI, AmathI, maLa-mUtrAdinA vego rokavAthI, atyaMta una tathA svAbhAvathI ke saMyogathI thatA vikArI annapAnanA sevanathI sAmaTA athavA judA judA deSa kopavaMta thaI gu. dAnI aMdara, mUtrAzaya-peTunA mukhamAM, TInI aMdara, peTamAM, saghaLA sAMdhAomAM, bagalenI adara, baralanI aMdara, jamaNA paDakhAnI gAMThanI aMdara, hRdayamAM, ane tarasa lAgavAnA sthAnamAM A daza sthAnamAM rAphaDA jevA cAre kora UMcA ane goLAnA AkAravALA vidhine utpanna kare che. je zarIranI aMdara thAya te aMtara vidhi ane zarIranI upara thAya te bAhya vidrAdha kahevAya che. bAhyanA vidhio samAnaja aMtara vidhinAM paNa cinhA jANI levAM. For Private And Personal Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 224 ) www.kobatirth.org amRtasAgara, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( taraMga sthAna pherathI vidraSTionAM cihnomAM thatA bheda. gudAnA mAMhu vidraSi thaye hoya te, adhavAyu rokAI jAya che. mUtrAzayanA mukhamAM vidhi thayo hoya te parANe parANe rAjA pesAba utare che. DuMTImAM vidraSi thayA hoya teA, heDakI tathA bagAsAM AvyA kare che. peTanI aMdara vidhi thayo hoya te, vAyune kApa thAya che. sAthaLanA mULamAM vidraSi thai hoya te, AkarI rIte pIDa ane keDa taNAya che vA, jhalAI jAya che. khagaleAmAM vidhi thatAM paDakhAMonA sakAca thAya che. kharalamAM vidhi thayA hAya tA, zvAsa rokAi jAya che. hRdayamAM vidhi thayA hoya tA, tIvra rIte sarvIMga lAi jAya che ane udharasa thAya che. yakRta-jamaNA paDakhAnI gAMDamAM vidhi thayo hoya teA, zvAsa tathA heDakI thAya che ane taraza lAgavAnA ThekANe vidhi thaela hoya te, pANI ghaNuMja pIvAya che. vidhionA AvatA bhAgI DUMTIthI uparanA bhAgamAM-bagala vageremAM thaela aMtara vidraSie pAke tyAre temAMthI nikaLatuM parUM mukhaThAre bAhAra paDe che ane DUMTIyA nIcenA bhAgamAM--mutrAzaya vageremAM thaela vidradhinuM nIkaLatuM parU gudAdvAre bahAra paDe che tathA tUTImAM thaela vidraSi pAke tyAre tenuM parUM, mukha ane gudA e banne vATe nIkaLe che. bAhAra tathA AMtaravidradhionuM sAdhyAsAdhya paNu te vaLI je vitrinuM pa ke leTI gudA vATe jharatuM haiAya to je vidradhinuM parU ke hI mukhavATa karatuM hAya te te prANI temaja hRdaya. hUMu ane mUtrAzaya e ThekANe ela vidhie je ca te manuSya jIve che, paNa jo te sthAnanA vidhie aMdara phaeNTe te bhAga thai paDe che; make te marmasthAna che. ulaTI, heDakI, taraza, vedanA vaLI sannipAta vinAnA anya pAMca prakAra vidhi kavuM, kAcApaNuM ke adhakAcApaNuM traNa sabadhI seAjAnI peThe vaLI je vidhivALA rAgIne peTanuM caDhavuM, azaktatA, ane zvAsa thayA hAya te te regInA jIvananI AzA cheDI devI. je vidradhi marmasthAnamAM hoya te pachI pAkelA ke kAcA hAya vA meTA ke nAnA hoya; tadapi te sarva sAdhya che. temAM paNa je vidraSi hRdaya, ghUMTI ane peDhumAM thaela For Private And Personal Use Only prANI jIve che ane saraNane zaraNa thAya che. khAvAra ke te kadA nizce te regI rogane sAdhya che. vidraSinuM pA cinho vALu samajavuM. 1 Atreyusuni kahe che ke-nAbhithI upara thaelA AMtara vidhie phUTe che tyAre manuSyanA mhAvATe lehI sahita parU paDeche ane nAbhithI nIce thaelA atara vidhie phUTeche tyAre gudA vATe leAhI sahita parU paDe che tathA tAlimAM thaela vidraSi phUTe che tyAre mukha ane gudA e banne vATe parU vahe che. 2 bhAja kahe che ke-mamasthAnamAM thaela vidradhi kAcA ke pAkA hoya te paNa asAdhya che. pe humAM thaelA pAkA hAya te| asAdhya che. nAbhathI upara thaela vidraSi pAkA ke kAcA hoya te 5Nu asAdhya che. trideSanA sarvathA asAdhya che, paNa cAmaDImAM, DUMTIthI nIce ke TInA najIka hAya te vikRddhi sAdhya jANavo.
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMdarame ) vidhiga prakaraNa (rapa) hoya paNa te pAka hoya te asAdhya che. ane tridoSane te kAco ke pAko hoya te paNa asAdhya che. goLA ane vidradhimAM zuM phera che ? geLo ane vidhi sarakhA cinhavALA hoya che, te paNa tene pArakhavA mATe tathA binavapaNuM mATe e nizAnI che ke, muThI jeTaluM jaNAto hoya tyAM sudhI gulma jevo lAge che, paNa tethI meM thAya tyAre tene vidhi kahevAmAM Ave che mATe gulma ke vidhi tenA bhedapaNanI khAtrI karI upacAra karavA. vidhi pAke che tenuM kAraNa zuM? gulma kehamAM thAya che ane vidhi mAMsa tathA lehImAM thAya che evA kAraNothI vidhi pAke che ane gulma-goLa pAkane nathI. prasUtA ke garbhavatI strIonA stananI DIMTaDI upara vA stananI nasamAM kaThaNa je utpanna thaI Avela vidhinA kAraNathI koika vakhate te dhAvaNa Ave che ane koIka vakhate AvatuM ja nathI. enAM lakSaNe bAhya vidhi jevAM hoya che. (A roga kumArIkAonA stananA chidro sUma hovAne lIdhe thato nathI.) vidradhinA upAya. sarva prakAranA vidhio upara jaLo mUkAvavI, ane halake reca tathA laghana hitakArI che. jemAM pittanI adhikatA hoya te vidradhi vinA bIjA sarva vidhio upara svedana karavuM hitakArI che. je vidradhi pAko na hoya te upara traNa-gubaDA saMbaMdhI sejAnuM auSadha upayogamAM levuM. rAtA eraMDAnAM mULIAno kalaka karI temAM carabI, tela tathA dhI eone mizakarI jarA unAM karI tene jADo lepa kare jethI vAyune vidradhi maTI jAya che. athavA java, ghauM ane maga eone dhImAM vATIne lepa karavAmAM Ave te na pAkelo vidhi tAtkALa maTI jAya che. athavA kSIrakAlI (e na maLe to AsagaMdha levI.), vALa, jeThImadha ane ratAM jaLI eone dudhamAM vATI ghI nAkhIne jADo thathe kare te, pitta sabaMdhI vidadhi maTe che. athavA iMTane bhUka, retI, loDhAnuM kauTuM ane gAyanuM chANa eone gAyanA mUtramAM ghuTI sIjavI rahevA sahevAto zeka kare to kaphana vidhi maTI jAya che. athavA dazamULane ukALo karIne tethI athavA dazamULane svarasa karI temAM ghI nAkhI jarA una karIne tethI vidhine siMcana kare to vidhi tathA vaNane sojo maTI jAya che. athavAratAMjaLI, majITha, haLadara, jeThImadha ke mahuDA), tathA senAgerU eone dudhamAM vATI lepa kare te lohIjanya ane kSatajanya vidhi maTe che. athavA kALIjIrI, iMdravaraNuM, ane kaDavAM turI eone vATIne pIe te tethI koThAmAM thaelo vidradhi turata maTI jAya che. ane vA saragavAnuM mULa lai tene pANIthI dhoI, pANIthI vATI temAMthI rasa kahADI vastrathI gALI laI temAM madha nAkhI pIe to atyaMtarane vidradhi maTI jAya che. athavA saragavAnI jaDanA kavAthamAM hiMga tathA siMdhAlUNa nAkhIne ghaNuM karIne savAre pIe te aMdarane vidhi turata maTe che. bhavAprakAza. vidhine adhikAra saMpUrNa. 28 For Private And Personal Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 226) amRtasAgara, (taraMga traNanA sojAne adhikAra muMbaDA-traNanA sojAnuM saMkhyApUrvaka sAmAnya lakSaNa. vAyu, kapha, pitta, tripa, rUdhira ane prahAra vagerethI thaela ema cha prakAranA traNanA sajA thAya che. te prathama sojAnA adhikAramAM kahI gaAchIe tevAM lakSaNothI yukata hoya che. traNenA sejAnuM vizeSa rUpa. vAyu saMbaMdhI traNane sene viSama rItaDhaMgadhaDA vagara pAke che. pitta traNano sojo turata pAke che, kapha vaNano sojo lAMbI mudate pAke che ane lohI saMbaMdhI traNane seje tathA AgaMtuka vraNane sAje pitta traNanI peThe turata pAke che. na pAkelA traNanA sejAnAM cinha. je vaNanA sojAmAM garamI kamatI hoya, thoDe sojo hoya, kaThora hoya, sajAne raMga cAmaDInA jeja hoya ane pIDA cheDI hoya te jANavuM ke je-gubaDuM pAkela nathI. pAkelA traNasothanuM lakSaNa. je sojo devatA-agninI peThe baLatuM hoya, khArathI jANe raMdhAto hoya, kIDIonA ToLAnI peThe caTakA mArato hoya, zastrathI jANe che ke cIrAte hoya, lAkaDIthI kuTAto, hAthathI dabAte, soyothI bheMkAto ane AMgaLIthI bhIsAte hoya tevI vyathA karate baLatarA yukta hoya, jema agninI pAse rahelo padArtha tapyA kare tema tayA karato hoya, cAmaDInA varNathI judAja raMgavALo thayo hoya, phulelA mUtrAzaya ke daDAnI peThe cAmaDInA saMkecathI rahita hoya, viMchInA karaDavAthI jema sutAM besatAM ke uThatAM-ubhatAM cena na rahe tema becenavaMta rogI raheto hoya ane tAva, tarasa, arUci vagerethI yukta hoya tevuM jANavuM ke sone pAkavA lAge che. pAkI gaelA traNanA sejAnAM ciha. jemAM baLatarA vagere dabo samI gayAM hoya, sejAmAM lAlAsa thoDI hoya, pAkavA lAgelA seja karatAM vadhAre uMcANa na haya, saLa paDatA hoya, khuMcA jevuM jaNAtuM hoya, ghaDIe ghaDIe caLa AvatI hoya, tAva vagere saghaLA upadra maTI gayA hoya, AMgaLI dabAvatAM namata ke svAbhAve namelo thayo hoya ane cAmaDI kAMIka phATI hoya tathA AMgaLIthI dabAvatAM eka jagyAethI bIjI jagyAe rasI jatAM mAlama paDatI hoya ane bhUkha lAge te, jANavuM ke-gubaDuM pAkI gayuM che. joke gubaDuM eka thI ela heya; to paNa pAkavA vakhate traNe de yukta thAya che kAraNa ke gubaDAmAM vAyu vagara vedanA hotI nathI, pitta vagara pAka thato nathI ane kapha vagara parU thatuM nathI eTalAja mATe saghaLA jAo-gubaDAM pAkavAnA vakhatamAM traNe deSothI pAke che ema samajavuM. For Private And Personal Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pada|| ) traNa sAtha prakaraNa ( 227 4 vaLI kALAMtarathI udaya pAmeluM pitta vAyune ane kane cha karI paNe lehIne pakAve che-ema paNa keTalAka AcAyAnA mata che. arthAt prathama matamAM-kuthI parU thAya che ema mAnelu che ane khIjA matamAM lohIthI parU thAya che ema mAnelu che eTale mata bheda che. pAkelA traNamAMthI parU na kADhADe teA tethI thatI aDacaNA. jema vAyu prerita agni dhAsanA khIDamAM dAkhala thai parANe dhAsane khALI bhasma kare che tema pAkelA gukhaDAmAMthI na kahADeluM parphe mAMsane, nasone ane snAyuone paNa khAI jAya che mATe pAkelA gumaDAMmAMthI jema bane tema turata parU kaDADI nAMkhavA yatna karavA. traNa kAcu pAku heAvAnAM lakSaNA eLakhavAmAM vaivanI thatI parIkSA. je vaidha gukhaDAne ( kAcuM che, pAkavA lAgeluM che ke pAkelu che) ema oLakhI zakeche te hAMzIAra vaidya jANavA ane bAkInA vaidyane cAranA jevI vRtti karanArA samajavA; kema ke te mAtra cAranI peThe rAgInuM dhana chUTavuM eja prayeAjana samajelA che, paNa dharma, yaza ke maitratA meLavavAnuM prayojana samajelA nathI. vaLI je vaidha ajJAnatAvaDe karI kAcA guaDAne kApe tathA je vaidha pAkelA cubaDAne kApe nahI ane emanuM ema rahevA de che e bannene cAMDAla jevAja jANavA; kemake teo samajyA vagaranI kriyA kare che tethI traNa rAgIne vinAza thAya che, mATe guMbaDAne pakavavA, kapAvavA ane rUjhAvavAnA upAyA bhATe hAMzIyAra vaidhanIja cikitsA ye!javA khAsa vicAra rAkhavA. traNanA be bheda viSenA vicAra. zArIrikatraNa ane Aga tukatraNa evA traNanA be bheda che. zArIrikatraNa vAta pitta kAdi doSothI thAya che ane AgatukavaNu kAipaNu zastranA dhA athavA jakhamathI utpanna thAya che. tenA ATha bheda mAnela eTale vAyuthI, pittathI, kathI, lohIthI, vAyupittathI, vAyukathI, kApittathI ane tridoSathI ema ATha prakArathI traNa thAya che, tenAM kramavAra lakSaNe nIce pramANe che. vAyuthI utpanna thaeluM traNa--gumaDu nAsura taNAyalu rahe che, hAtha aDADavAthI kaDAra jAya che, temAMthI parU thADu vahe che, ane zaNukA vadhAre Ave che tathA temAM sAye bhoMkAyAjevI tItra pIDA thAya che ane temAM dhAkArA--lapakArA thAya che te vAtajaMtra kahevAya che, tenA raMga kALA hoya che. pittathI thaelu traNa-taraza, mUrchA, tAva, tathA rasInuM vahevuM, baLatarA, cIrADavA, vAsa mAravI, ane kharAba gadha sahita parUnuM nIkaLavu vagere vagere lakSaNAe yukta hoya che. kaphathI thaela traNamAMthI rasI vahyA kare, te rasI cIkaNI, bhAre, telanAjevI, sthira, maMda pIDAkAraka, pILI--dhALA pAMDuraMganI hoya che. A traNamAMthI rasI gheADI nIkaLe che. ane pAkatAM vizeSa vAra lAge che. leAhIjanyatraNa lehIjevA raMganuM, ane temAMthI lohI vahyA kare che. jemAM vAyupittanAM, vAyukanAM ane pittanAM ema khakhe dekhanAM cinho hoya te ja aMte jemAM traNe doSanAM cinho maLelAM hoya te tridoSa Nu kahevAya che. For Private And Personal Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 228) amRtasAgara (taraMga - - - - zuddhatraNanuM lakSaNa. je ghaNu jIbhanA nIcenA bhAga jevuM dekhAvamAM hoya, atyaMta kuNuM, nirmaLa, cIkaNuM, lIsuM, DI vedanAvALuM, vagara upaseluM ane jemAMthI deze ke parUnuM vahevuM thatuM nathI evuM traNa hoya te traNane zuddhatraNa jANavuM. duSTatraNanuM lakSaNa. je traNamAMthI gaMdhAtu parU nIkaLatuM hoya, bagaDeluM lohI vahetuM hoya, vadhAre rasIvALuM, upaseluM, aMdarathI paDyuM ane lAMbA vakhata sudhI na maTatAM jemanuM tema vyathAvALuM rahe te duetraNa kahevAya che. aMkura AvavAnI hAlatamAM AvelA traNanuM lakSaNa. je traNanI Aju bAjunI kora helAnA raMga jevI sthira arthAta te kora vadhatI - chI na thatAM teTalI ja rahe tathA jemAM phaNagA phUTI nIkaLe che ane parU na vahetuM hoya to jANavuM ke have traNa bharAvAnI sthiti upara AvyuM che. bhalI rIte bharAyelA traNanAM ciha. je vraNamAM sArI peThe mAsanA aMkurA phUTatA hoya, gAMThA rahita, sojA vagaranuM, zaNakA baMdha paDela ane cAmaDInA jevo vaNane raMga thaI gaye jaNAya tathA temAMnI uMDAI bharAI AvI hoya tyAre jANavuM ke have traNa-gumaDAM-ghA sArI peThe bharAI Avela che. sukhasAdhya traNanAM lakSaNa. je traNa dayAdi marmasthAnamAM na thatAM cAmaDI ane mAMsamAM thAya che tathA jemAM tAva, tarasa, vagere eke upadrava rogIne pIDAkAraka hoya nahIM temaja hemaMta, zizira vagere sukha kAraka RtuomAM buddhimAna purUSane navInaja thaela hoya te sukhasAdhya traNa jANavuM, paNa gAMDA mANasane thaeluM hoya te sukhasAdhya jANavuM nahIM. traNanuM asAdhyapaNuM. je traNa vAta pitta kAdi game te deSamAMthI utpanna thaela hoya, ane temAMthI carabI, meda, majA tathA mastakamAnuM sneha vahetuM hoya ke gaLatuM hoya to te asAdhya jANavuM. vaLI je kaDha-raktapittavALe, jhera khAnAra, kSayI, madhupramehI ke pramehanA vyAdhivALAne je ghaNuM thayuM hoya tathA jene traNa thayuM che chatAM temAM bIjuM ghaNu thaI Ave to te asAdhya vA, kaSTasAdhya che. tathA je vraNa, marmasthAnamAM thaela heya, ati pIDAkAraka, uparathI zItaLa ane aMdara ghaNI baLatarAvALuM hoya, temaja baLa, mAMsa nAza pAmI zvAsa, udharasa, arUci vagere duHkhadAyI upadrava thaI Ave tathA temAMthI parU lohI vahyA ja karatAM hoya temaja auSadhopacAra sArI peThe karatAM chatAM paNa ArAma thato na hoya te, tevAM traNa asAdhya che. AgaMtuka vraNamAMthI carabI, meda, majjA ke mAthAmAMnA neha jevA varNavALuM parU vahete te sAruM gaNAya che. For Private And Personal Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMdarame) AgaMtuka vraNa prakaraNa ( 229) AgaMtuka traNa saMbaMdhI vivecana. aneka prakAranAM aNI-dhAra tathA mukhavALAM jIva lenArAM zastra athavA hathiyAra che, teonA vAgavAthI zarIranA judA judA bhAgomAM aneka prakAranAM je ghaNA-ghA thAya che tene AgaMtuka vaNa kahe che. zAthI thatAM cha prakAranAM traNenA lakSaNe-eTale chinna, bhinna, viddha, kSata, paccita ane dhRSTa ema cha bheda che. tenAM anukrame lakSaNo nIce pramANe - - je ghaNuM ADuM, trAMsuM, athavA tiraksI jevuM, sidhuM-pAMsaruM ane lAMbuM hoya aIta tevI AkRtie ghA vAgyo hoya te vaNane chinna vaNa kahe che. je barachI, bhAla, bANu-tIra, taravAranI aNI ane koI prANunA dAMta, nakha, zIMgaDAnA vAgavAthI zarIramAMnuM sthAna medAI khoTuM lehI nIkaLe tenA ghAne bhinna traNa kahe che. A traNamAM AzayanA pAvAthI lohI vahe te lehIthI ko-udara bharAi jAya tyAre te lohIthI bhareluM peTa tAva ane baLatarAne utpanna kare che. pachI te lohI mudriya vA, gudA dvArA ke mukha tathA nAnI vATe nIkaLe che ane tethI mUTha, zvAsa, Apharo, tarasa, tathA arUci utpanna kare che, maLamUtra tathA vAyunuM rokANa thAya che, parasevo Ave che, AMkho rAtI thAya, mahomAMthI lehInI vAsanA Ave, zarIramAM durgadha, haiyA tathA paDakhAomAM zaLa nIkaLe che. vagere vagere upadrava thAya che. - je jhINuM aNInI-dhAravALAM hathIAranA pheMkavAthI zarIranA Azaya vinA bIjo koIpaNa bhAga vidhAI jAya tethI te bhAga tevA jakhamathI utaraDAI gayo hoya; jo ke temAMthI zalya te nIkaLI gayuM hoya; tadapi nIkaLI gayelA zalyanA jeghA paDe che tene viddhavaNa kahe che. zarIranuM je aMga bahu chedAyA bhedAyA na chatAM te aMge vizeSa chedAyo bhedAyA traNanAM lakSaNovALuM jaNAya ane te upara thaeluM traNa vAMku cukuM hoya tene kSetavaNu kahe che. ghaNuM karIne te ghA kALe, sejA sahita, tathA pheliothI vIMTAyela, ane temAMthI vAraMvAra lehI vahyA karatuM hoya, tathA ghA pace chatAM jarA upasela hoya ane papeTIonI peThe jenA upara mAsanA aMkurA AvI rahyA hoya tathA pIDA sahita hoya, te jANavuM ke, te ghAmAM zalya-kaTa, kAMkare, lAkaDuM, loDhuM ke kAca vagere aMdara rahI gaela che ane keTalAka sazatyajavaNa paNa kahe che. jemAM hADakAM sAthe zarIranA koI bhAga upara ekAda jabare zastrano mAra vAgye hoya athavA koI bhIta, patharA, ke bhAra nIce khUba cagadAyo hoya tethI te bhacaDAI cIrAIne pahoLuM thaI jAya che ane temAMthI teja vakhate majjA sAthe lohI vahevA mAMDe che tene pazcitavaNa kahe che. zarIrane koIpaNa bhAga sArI peThe ghasAya hoya chelA hoya ke tenA upara kAMI vAgavAthI te jagyAnI AkhI cAmaDI nIkaLI gaI hoya ane temAMthI baLatarA baLI chehuM thoDuM lehI vahevA lAge tene ghaSTatraNa kahe che. 1 AMtaraDAM, jaTharAgninuM sthAna, haijarI, pesAbane phuko, kALajuM, raktAzaya, barala, hadaya, maLAzaya ane phephasAM A sthAne Azaya eTale koThAnI sAdhAraNa saMjJAthI oLakhAya che. . mAdhavanidAna, For Private And Personal Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (230 ) amRtasAgara (taraMga cAmaDInI aMdara AvelI rago athavA nasone arthAta sAte cAmaDI ane nasone kApI-bhedI ke AdhI pAchI karI nAMkhI je zalya koThAmAM pese che tenAthI nIce varNavelA upadrava thAya che-eTale Aphare, tathA traNanA mukhamAM anna, maLa-mUtrane laI bahAra nIkaLe che, jANavuM ke koThamAM zalya che. je vahunA rogInuM leha aMdarathI ekaThuM thaI rahyuM che arthAta bahAra vahI gayuM nathI te vraNarogI pAMDu raMgavALo-pILo thaI gayo hoya, jenA hAtha paga hima jevA TADhA hoya, nAthI nIkaLata dhAsa TADha, AMkhe lAla ane peTa vakhato vakhata caDhI Ave te tevA vraNa regInI jIvavAnI AzA choDI devI. mAMsa, nasa, snAyu, hADa ane sAMdhAo upara thatAM ke traNenI asara pahoMcatAM thatAM sAmAnya lakSaNe, phera, bakavA, tamara khAI nIce paDavuM, mana, idri zuddhi rahita vA mohavata thaI jAya, ceta jatuM rahe, glAni, uSNatA-baLatarA, aMgamAM zithilatA, atyaMta pIDA, zvAsa, mUcha, uddhavAta vA vAtajanita AkarI pIDA thavI, mAMsanA dhAvaNa jevuM zarIramAMthI lehInuM vahevuM, sarva idhinA svAbhAvika dharma-vyavahAra baMdha paDI javAthI AkulavyAkulatA thavI vagere vagere upadrava mAMsa, nase, snAyu, hADa ane sAMdhAo upara koIpaNa prakArano ghA vAgavAthI thAya che. marma rahita nasone kSata thatAM ke vidhAtAM temAMthI iMdradhanuSa jevuM ke molA ( comAsAmAM lAla mukhamalanA raMga jevA nAnA jIva thAya che te molA-mAmAnI gAya, sAvakIkarI, bIraaboTI, iMdragepa, idravadhu vagere vagere nAmathI oLakhAya che. deza prasiddha che te) jaMtunA raMga jevuM lAla lahI ghaNuMja vahe che ane A prakAre puSkaLa lohIne nAza thavAthI vAyu kopa pAmI AkSe pAdi aneka jAtanA rogone utpanna kare che tene marma rahita zirAdi vihnikA kahe che. snAyu viddhanAM lakSaNa-zarIranI snAyu vidhAtAM vAta saMbaMdhI kubaja-kubaDApane roga thAya che. zarIramAMnA avayavo pAtaLA thaI jAya che, rogI kAma karavAmAM azakata thAya che, atyaMta vedanAyukta ane lAMbI mudate bharanAre jakhama hoya che. A lakSaNo jaNAya tyAre jANavuM ke snAyu kSata thaela che. saMdhi viddhanAM lakSaNa-zarIranA aNuoLA-majAgarAnI peThe pharatA, vaLatA ane thavA sthira hADakAonA sAMdhA kapAtAM ke vidhAtAM te jakhama upara sejo Ave che temAM na sahana thaI zake tevI AkarI pIDA thAya che, zaktino nAza thAya che. sAMdhAomAM soya bheMkAyA jevI vyathA thAya che, temAM sojo hoya ane koIpaNa kAma karI zakAya nahIM te jANavuM ke sAMdhe vidhAyo che tethI kSata thaela che. asthi viddhanAM lakSaNa-jenA zarIramAM aharniza ati bhayaMkara besumAra pIDA thAya tathA jAgatAM, sutAM, besatAM ke haratAM pharatAM jarApaNa kaLavaLe nahIM te jANavuM ke hAkayuM vidhAyeluM che. zirAdi marmasthAna viddhanAM lakSaNa-marma eTale hADa vA saMdhisthAna upara pra For Private And Personal Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMdarama) AgaMtuka vraNa prakaraNa. ( ra31 ) hAra athavA ghA thatAM je marma rahita zirA-ranA kSatanAM jevAM upara lakSaNo kahyAM che tevAMja lakSaNe hoya che; paraMtu AmAM eTaluM vizeSa che ke-te lakSaNo sAmAnya rIte thAya che. mAMsamarma viddhanAM lakSaNa--mAM samarmanI jagyA upara viddha thatAM-vIMdhAtAM rogInA zarIrano raMga pAMDu-pILe thaI jAya che ane tenI sparzadiye naSTa thaI jAya che. triNa mAtranA sAmAnya upadravo. visarSa, pakSaghAta, zirAstaMbha, apatAnaka, mela, unmAda, tAva, vaNapIDA, tarasa, hanugraha, uMdharasa, ulaTI, atIsAra, heDakI, zvAsa ane kaMpAro A seLa upadravo traNanA aMge rahelA che. agnidagdha-devatAthI dAjhelAnAM lakSaNa. agnidadhanA be bheda che eTale eka te ukaLelA tela dhI vagere pravAhI padArthothI dAjhavuM ane bIjuM tapAveluM loDhuM tathA devatAthI dAjhavuM ema be prakAra che, paraMtu tenA aMtargata bIjA paNa cAra prakAra che te nIce pramANe. ' pudagdha, durdaSpa, samya dadhdha ane atidagdha-AvA cAra bheda che eTale je devatAthI dAjhI gayuM hoya ane zarIrano varNa vicitra prakAranA ja banI gayA hoya tene puSTadadha kahe che. dAjhelAnA zarIramAM baLatarA thAya, pIDA ghaNuM hoya, phellA uThI Ave ane te upara rUjha moDI Ave tene durdazva kahe che. baLeluM zarIra tAMbAnA raMga jevuM thaI jAya, baLatarA bahuja thAya, pIDA vizeSa phelAya nahIM tene samyagdha kahe che. ane jenuM mAMsa laTakI paDyuM hoya gAtra vIMkhAI zarIrathI judu thayuM hoya, zirA, snAyu, hADa, sadhisthAna vagere dAjhI jatAM teomAM guTaphATa thaI hoya tathA tAva, baLatarA, tarasa, mUcho thaI Ave ane zarIrano varNa badalI jAya tathA rUjha moDI Ave tene atidagdha kahe che. doSothI thaelA zArIrika traNanA upAya. - traNasotha zArIrikavaNa kiMvA sarva prakAranA traNa upara 11 prakAra mukhya prakAre kahe lA che. jo ke caraka ane suzratamAM te vraNanA upAya 60 prakAre karavA ema kahela che; tadapi te sarvanuM vivecana karatAM graMthanA kadamAM vadhAre thaI jAya mATe mukhya 11 prakAra che te anne grahaNa karyA che, te eke--prathama traNane sojo utarI jAya tevo lepa kare, pachI sajAnA upara kavAtha vagerenuM unuM pANI jhAravuM-dhIre dhIre hevAya tema teupara dhAra karavI. 5 cho sejAne ceDI karamAvI nAkho. te pachI sajAmAMthI lehI kaDhAvavuM. te pachI sojAnI u. para thoDAM thoDAM unAM vadhe lugaDAmAM bAMdhI tene baphAro daI paraseva lAva. te pachI sajAne pakavavA mATe auSadhopacAra karI pakAvo. te pachI sojAne zastra-starathI ke auSadha vegathI cIrI naMkhAvavo. te pachI sejAne-gumaDAne aMguThAthI dabAvI temAMnuM parU kAhADI nAkhavuM athavA parUne kheMcIne kahADe tevA auSadhe ja kharaDa karo. te pachI tene auSadhanA kavAtha vagerethI sApha karavuM; te pachI temAM rUjha Ave tevA upAya karavA. ane te pachI traNa thayA pahelA je cAmaDIne varNa hatuM te pharI thAya tevA upacAra karavA. A pramANe AgIyAra prakAra upayogamAM levA. sojAne zAMta karanArA lepe. jema lA lAgI hoya ane lAhyane pANI turata olavI zake che tema pIDAne turata zAMta karI zake che. For Private And Personal Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 23ra) amRtasAgara (taraMga bIjerAnAM mULa, jaTAmAMsI, devadAra, suMTha, rAsnA, ane araNI eone vATI teno lepa kare jethI vAyu saMbaMdhI sojo maTI jAya che. che, barUnAM mULa, padmaka, kesara, vALa, pILA vALa ane kamaLa eone lepa karavAthI pittane sojo maTI jAya che. athavA pAMca prakAranAM kSIra-dudha vRkSanAM-vaDanuM mULa, uMbarAnuM mULa, pIpaLAnuM mULa, pIparanuM mULa, ane netaranuM mULa athavA e pAcenI chAla laI vATI ghImAM meLavI (auSadhanA dazamA bhAge dhI laI ) lepa kare che, pittane je maTI jAya che. maraDozIMga, vagaDAu tulasI ( ApIbAbacI ), majITha, copaDadevadAra, kALu nasotara, ane AsagaMdha eone lepa kaphanA sojAne zAMta kare che. athavA pIpara, june khALa, saragavAnI chAla, retI ane haraDe ene gAyanA mUtramAM vATI jarA unAMkarI lepa kare te kaphano seje zAMta thAya che. - lepa karavAnI rIta. lepa rIte karavo nahIM, lepa karatAM ke karelo lepa aMga uparathI kharI paDe to teja e pharI lepa karavo nahIM, je ekavAra lepa karyo hoya te upara pharI bIje lepa kare nahIM. lepa karavAnAM auSadhane kaIka rAtavAsI rahyA hoya tene lepa kare nahIM athAta teyAra karela lepa rAtavAsI thayA pachI lepanA kAmamAM levuM nahIM; ane lepa sukAI gayA pachI pharIne upara lepa kare nahi tathA sukAyelA lepane kheravo paNa nahIM. je je na pAkato hoya, gaMbhIra seje haya, tathA lehI ke pittathI thaela je hoya te. eonI upara, catura vaie rAtre lepa karavA manA karela che chatAM paNa lepa kare. sajAnI upara kavAtha vagerenAM siMcana. vAyune nAza karanArA auSadhenA kavAthathI, athavA telathI, mAMsanA rasAthI, dhI ane kAMjIthI arthAta eone unAM karI tethI traNanA sojAne jhAre te vAyu sojo maTI jAya che. pittathI, lehIthI ke kSatathI sAjo thayo hoya che, tenA upara ThaMDA upacAro upayogamAM levA eTale auSadhanA rasothI, dudhathI, ghIthI, madhathI, khAMDathI, zeLaDInArathI ane pittane nAza karanAra ASadhanA kavAthI siMcana karavuM-jharavuM. kaphanA sojAmATe kaphano nAza karanArAM auSadhanA kavAthathI, telathI, kSArethI, pANI ane gemUtrathI arthAta eone ThaMDAM rAkhI tenA upara dhAra karavI jethI kaphano sojo maTI jAya che. sejAne coLIne karamAvI nAkhavAno vidhi. vaNanA sojAne aMgUThA vagerevaDe karIne masaLIne parasevo lAve. athavA AghaNo se kaThaNa hoya to dhIre dhIre karamAvavA mATe sajA upara mAlesa karI bApha ApIne Aste Aste vAMsanI naLIvate ke hAthanA taLAvate vA aMgUThAthI dhIme dhIme coLa jethI pase Ave che ane sojo narama paDe che. sajAmAMthI lehI kahADavAne hetu. vicitra varNavALo ke kaLo vizeSa pIDA sahita je sojo hoya athavA jherI ja 1 aMdhArAthI DhaMkAyelI bhAre garamI je lepa karyo na hoya te rUMvADAMnA chIdromAMthI bahAra nIkaLe che ane je lepa karela hoya te te garamI bahAra nIkaLI zakatI nathI mATe rAtrIe lepa karavo nahIM. For Private And Personal Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMdarama ) traNasetha prakaraNa. ( ra33) nAvaranA DaMkhane seje hoya tathA suratanA utpanna thaelA sejAnI pIDAne zAMta karavA arthAt na pAkavA devA mATe te sthaLe jaLo mUkAvavI athavA to zIMgaDI ke astarAvaDe lehI kaDhAvavuM kemake pIDAnuM mULa lohI che ane je lehIja temAM na hoya te pIDA thatIja nathI " jAti kuti rANA? " e mATe avazya lehI kaDhAvavuM. eka bAjue saghaLI kriyAo maLI jeTaluM kAma kare che te saghaLuM kAma ekaluM lohI kADhavAthI ja thAya che. sajA upara thoDAM unAM auSadho lugaDAmAM bAMdhI baphAro devAnA prakAra. je seje kAco hoya athavA pAka upara AvavA lAgyo hoya te tenA upara upanAha veda kare, jethI te sene kAco hoya zAMta thaI jAya che ane pAkavA lAgela hoya to turata pAkI jAya che. mATe dazamULa, kAMsakI, rAsnA, AsagaMdha, eraMDAnuM mULa, athavA eraMDA, nagoDa ane sAToDI eone garama lepa karo." athavA-saragave, pIpara, siMdhava, kapAsIyA, suMTha, zaNanAM bIja, aLasI, kaLathI, tala, java, sarasava, kALI tuLasI, mULAnAM bIja ane savA eomAMthI jeTalA padArtho maLI Ave teTalAne laI khATA rasamAM vATI caTaNa jevA banAvI jarA unA karI lugaDAmAM bAMdhI Ate Ate vraNanA sajA upara vidhi pramANe baphAra Apavo, jethI vAyuno sene nicce zAMta thaI jAya che. A zebhAMjanAdi upanAha veda kahevAya che. athavA sADInuM mULa, devadAra, suMTha, saragavo, ane sarasava eone khATA rasamAM karI unAM karI rahevAya te une lepa kare jethI sarva prakAranA roja maTI jAya che. A punarnavAdi lepa kahevAya che. traNanA sejane pakavavAno vidhi. je vraNane sejo lepa vagerenA karavAthI paNa zAMta na thAya to te upara pAcanIya pakavI nAkhe tevA) padArtho bAMdhavA-eTale zaNanAM bIja, mULAnAM bIja, saragavAnI zIMgo ke bIja, tala, sarasava, aLasI, sAtha ane dArU kahADavAno jA athavA-java, ghauM, lIMbaDAnAM pAna vagere vagere garama padArtho pakAvI garamA garama vaNa upara bAMdhe te, traNasothapAkI jAya che. pAkelA traNasotha-sejAne zastra vA auSadhothI phADavAno prakAra, je traNasothamAM rasI thaI gaI hoya, vAMkA na hoya ane kotaravALA hoya to teonuM tathA bharanIMgaLonuM zastravate ke auSadha kriyAthI bhedana karavuM joIe, kAraNa ke phoDI nAMkhI temAMthI rasI dAbIne kahADI nAMkhavI eja phAyadAkAraka che. zastrakriyA koI catura vedhanA hAthathI karAvavI; kemake zastrathI viMdha ke cIravAnA saMbaMdhamAM tathA keTale uMDe, keTale pahoLA cI daI aMdaranI lA kADhI nAkhavI te mUrkhalebhAgu vaidhanA jANavAmAM hotI nathI mATe zastrakriyAmAM kuzaLa hoya te pAse zastrakriyA karAvavI. temAM paNa e apavAda che keje vraNarogI bALaka, vRddha, zastranA ghAtane na khamI zake tevA mANasa, kSINa manuSya, bIkaNa ane strIo eone marmasthAnomAM ghaNa-gubAM thayAM hoya te te guNone evadhe nA lepathA phADI nAkhavAM, paNa zastrakriyA upayogamAM levI nahi. mATe karakacanuM mULa, rAtA citarAnuM mULa, nepALAnuM mULa, bhIlAmAM, kaNera ane helAnI, kAgaDAnI tathA garajaNanI 30 For Private And Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( ra34) amRtasAgara. (taraMga hadhAra eone lepa karavAthI vraNane seje phATI jAya che, ane rasI enI meLeja nIkaLI jAya che athavA khArA padArtho jevA ke aMghADAno khAra, sAjIkhAra, javakhAra vagere pagharthanA lepathI traNa phuTI jAya che. athavA te traNa bahuja kaThaNa haiya te hAthI dAMtanA vara-bhUkAne pANImAM vATI tenuM eka TIpuM traNa upara mUke to tethI kaThaNa gubaDAnA sajAne bhedI nAkhI rasIne bahAra kADhI de che. sojAne dabAvI rasI kAhADavAnA upacAra. je traNamAM rasI thaI gaI hoya, paNa marmasthAnamAM hoya to te upara zastrakyiA na karatAM auSadhopacAra karI phADI nAkhavuM joIe, mATe cIkaNI vadhInI chAla ke cIkaNA padArtho tathA cIkaNuM mULIyAM vATIne copaDavAM athavA java, ghauM ane aDada ene jhINo laTa karI teonI piTIsa banAvI rahevAtI sahevAtI vraNa upara bAMdhe to tethI sejo dabAya che. ane thata vraNane kheMca karI mAMhenI rasIne dabAvI bAhAra kahADI de che. paNa sedabAvavA mATe AvA lepa karavA vakhate jyAM chuTe tevuM nizAna jaNAtuM hoya te bhAgane khulle rAkhI lepa karavA tathA te lepane barobara sukAvA devo, jethI aMdaranI rasIne khecI turata bAhAra kADe che vraNane zodhavA-sApha karavAnA upAya. ghaNumAMthI paruM nIkaLI gayuM hoya tyAra pachI kaDavA paravaLa ane lIMbaDAnA pAnaDAM eone kavAtha karI te traNane jovAmAM Ave che tethI ghaNu-gaDa-muMbaDaghA sApha thaI jAya che. vAyunA vraNane dazamULanA kavAthathI dhovAM, pittanA traNa vaDa, gulara vagere pAMca kSIra vRkSanA kavAthathI dhovAM. kaphanA traNane garamALA vagerenA gaNathI ( AragvadhAdi gaNa ) nA kavAthathI jovAM, tethI sApha thaI jAya che. pIpaLe, uMbare, pIpara, vaDa ane netara enA kavAthathI traNanA sejAne ane cAMdIne dhavAthI sApha thaI jAya che. athavA tela, siMdhAlUNa, jeThImadha, lIMbaDAnAM pAnAM, haLadara, dAruhaLadara ane nasetara eone vATI ghImAM meLavI traNa upara lepa karavAthI vraNa sApha thAya che. athavA ekalA upara marInA mULane lepa karavAthI sarva jAtanAM traNa zodhAya che. athavA lIMbaDAnAM pAnaDAM, tala, nepALAnuM mULa, nasotara, siMdhAlUNa ane madha eone lepa karavAthI duSTa ghaNuM-kharAba-haThIlAM muMbaDAM paNa A sarvottama prakArathI zAMta ane sApha thAya che. athavA lIMbaDAnA pAnane jhINuM vATI teno lepa karavAthI traNa sApha thAya che, 3jhalAve che ane khAvAthI ulaTI, agnimaMdatA, pitta, kapha tathA karamIAne nAza kare che. temaja lIMbaDAnA pAnaDAMnI jhINI vATelI lugadI vaNanA mukhamAM rAkhavAmAM Ave che tethI marmasthAnamAM ane sAMdhAomAM thaela jhINAM ke jhINA mahevALAM gubaDAM-traNa sApha thaI jAya che. athavA haraDedaLa, nasetara, nepALAnuM mULa, kalagaranuM-vaDhavADIyAnuM mULa, be bhAga khu madha, seMdhava, lIMbaDAnAM pAna, ghI, dAruhaLadara, ane jeThImadha eonI dIvaTa athavA te talano kalka vraNane sApha kare che ane rUjhalAve che. 1 garamALo, iMdrajava, pADaLa, lIMba, gaLo, piluDI-maracAMsI, bherIMgaNI, kALapADa, karIAtuM, kaMTALA, kaDavA paravaLa, banne netanI karaMja, sAtavaNa, citrAmULa, maraDAnIMga, mIMDhaLa, bIjI jAtane kAMTALA ane sopArI A oDe AragvadhAdigaNa kahevAya che. tathA te ulaTI, kaDha, jhera, tAva, kapha, kharaja, ane pramehu eono nAza karanAra che ane duSTa kharAba ghaNane zuddha zApha karanAra che vAgabhaTa satra sthAnane adhyAya paMdarame. For Private And Personal Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMdaramo ) traNasotha prakaraNa (35) traNamAM dharatI-aMkura lAvavAnA upAya. je traNamAMthI rasI nIkaLI jAya che, arthAta je gubaDAMmAMthI saDeluM mAMsa nIkaLI gayuM che; chatAM rUjhAtAM na hoya to teonI upara talane kalaka madhathI mizrita karIne mukavAthI te traNe turata rUjhAya che. athavA AsagaMdha, kaDu, lodara, kAyaphaLa, jeThImadha, majITha ane dhAvaDInAM phula eone kalka ( caTaNI jevI lugadI ) karI traNa upara lagAvavAthI temAM sArI peThe rUjha Ave che. javane loTa ane jeThImadhanuM cUrNa karI tene dhI tathA telathI mizra karI unuM karIne hevAya tevo teno lepa karavAthI vraNamAM thatI baLatarA tathA temAM zaNukA AvatA hoya te maTe che. - vaNamAM jIvAta paDI gaI hoya te karanI jaDa, lIMbaDe, ane nageDa eeno lepa karavAthI traNamAM paDelA kIDAo marI jAya che. athavA lasaNano lepa karavA vaNamAM paDelA kIDA marI jAya che. athavA lIMbaDAnI chAla ane hIMga eono lepa karavAthI traNamAMnA kIDA marI jAya che. * lIMbaDAnA pAMdaDAM, vaja, hIMga, ghI, siMdhAlUNa ane sarasava eone ekaThAM karI teonI dhaNI de te vraNanI sukhAsa, kIDAo, kharaja ane pIDA maTI jAya che. bhAvaprakAza. jeTaluM sarasIyuM tela hoya teTaluM ja pANI laI kAMsAnI thALImAM nAkhI hatheLIvate sArI peThe mathe. pachI temAM rALa tolA 10, A tolA ja, ane bodArasiMga tolA 2 bhAra nAkhI pharI sArI peThe mathI ekachava karI kAcanA ke cInAI mATInA svacha vAsaNamAM bharI levuM. A rAlAdi malahara-malama kahevAya che. enAthI ghaNonuM zodhana thAya che. ane aMkura sArI peThe lAve che. rUjha lAvavA A samAna anya malama adhika asara kArakanathI. Agatuka traNanA upacAra. je manuSyane taravAra vagere zastra tathA anne zarIranA aneka bhAgamAM lAgavAthI aneka prakAranAM traNa-ghA, ghAjhAmarI vagere utpanna thAya che te AgaMtuka vaNa kahevAya che. te traNa-ghA thatAMja turata pavana vagaranI jagyAmAM te ghAyala purUSane laI jaI ghA vALI cAmaDIne sArA hoMziyAra vaiva, mocI ke, TebA denAra hoya tenA hAthe jhINA sUtara ke rezamane tArathI TebhA devarAvI kAMIka uNu acetanAdika upAya karavA; arthata ghauMnA medAnamAM pANI tathA ghI nAMkhI tene pakAvI, jyAre pANI baLI ekaluM dhI rahe tyAre te dhI laI rahevAya tevuM te sIvI lIdhelA dhA upara siMce-oyAde te te ghA turata rUjhe che. athavA kahu, mINa, dArUhaLadara, jeThImadha, karakarAnAM bIja tathA tenAM pAMdaDAM, kaDavAparavaLa, jAI ane lIMbaDAnAM pAdaDAM eene vATI-kalka karI ghImAM nAkhI agnidvArA sarva rasane vAvI mAtra dhI ra tene grahaNa karI te dhIno hevAya tema zeka kare te tAtakALa ghA rUjhAI jAya che. vedyaratna. aMga kapAtAM, bhedatAM, vIMdhAtAM ke ghavAtAM lohI vadhAre nIkaLe ane tethI lehIne kSaya vizeSa thAya te vAyu atyaMta pIDAne utpanna kare che mATe te pIDAne maTADavA tevA ghAyalane sneha (dhI) pAna karAvavuM, siMcana, lepana, upanAha, veda, snehanI pIcakArI ane vedanA haraNa kare tevAM auSadhe paNa karavAM. taravAra vagerethI gAtra kapAyAM hoya te te vakhate ja te ghAne gaMgeTInA mULIAnA sathI bharI de tethI te ghA turata pIDA rahita thai jAya che, AvA vaNavALAone ghara For Private And Personal Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 236 ) ( targa taLa-DaMDA upacAro zreSTha che. A traNavALAnuM rUdhira AmAzayamAM gayu` hAya to tene vamana karAvavuM ane hAjarImAM lohI gayuM hoya te reca ApavA. athavA vAMsanI chAla, eraDA, geAkharU ane pASANabheda ene kavAtha karI temAM hIMga tathA siMdhava nAkhI pIvAmAM Ave te koThAmAM gaeluM lohI jharI jAya che. athavA java, mIThAM meATAM khera, ane kaLathI ene sneha--cIkaTa vagaranA rasanI sAthe anna jamavuM athavA siMdhava nAkhIne yavAgU pIvI. athavA camelInAM pAna, lIMbaDAnAM pAna, kaDavAM paravaLa, kavA kaDavAM turIyAnAM pAMdaDAM, kaDu, dArUhaLadara, haLadara, upalasarI, machaThTha, kALAvALA, mINa, mArathuthu, jeThImadha ane karajAnAM khIja ene samAna bhAge lai teonA kalkathI pakAvavAmAM Avelu dhI cepaDavAthI jhINAM chidravALAM, marmasthAnamAM parU vahenArAM, DAM, vedanAvALAM, ane agemAM gati karanArAM traNA sAk thai jAya che ane bhAMya AvIne rUjhAi jAya che. A jA tyAdhRita kahevAya che. athavA cakhelI-jIinAM pAna, paTAla (kaDavAM paravaLa ke kaDavAM tu. rIyA ?) nAM pAMnaDAM, karakacanAM pAnaDAM, mINa, jeThImadha, upaleTa, haLadara, dArUhaLadara, kaDDa, majI, padmaka, haraDe, lodara, nIlakamaLa, upalasarI, methuthu ane karakacanAM bIja ene samAna bhAge lai kalka karI te caTaNIthI talanA telane vidhi pramANe siddha karI copaDe te tethI jhera sabaMdhI traNa, visphoTaka, bagalamAM thatI khAMkhalA, dAdara, ratavA, kIDAnA karaDa, zastrathI thaelAM turatanAM jakhama, dAjhI gaela. nakha tathA dAMtanA dhA vagere vagere turata maTI jAya che. traNanuM khagaDeluM mAMsa paNa A telanA cApaDavAthI bAhAra nIkaLI jAya che ane tamAma prakAranA traNAne sArka kare che tathA rUjhAvI deche. A jAtyAdi tela kahevAya che. athavA-'citrAmULa,lasaNa, hIMga, sarapakhA, vaDhavADIyuM, siMdura, vachanAga, ane upaleTa etA klaka karI sarasIyA telamAM nAkhI taila pakavavAnA vidhi pramANe telane pakavI tene upayoga kara te! duzrvaNu tathA aneka upAya karavAthI paNa na maTe tevA nADI traNa-bharanIgaLa tathA traNa mAtrane maTADe che. A viparItamala taila kahevAya che. athavA gaLA, kaDavA paravaLanAM mULa,suMTha, marI, pIpara, haraDe, beheDAM, AMbaLAM, ane vAvaDIMga ene samAna bhAge lai cUrNa karI te sarvanI samAna zuddha karelA bhezA gugaLa lai kuTI sarvane ekatra karI tenI yogya mAtrAe gALIe vALI temAMthI eka eka teAlAbAra sevana kare te vraNa, vAtarakta, gulma, udaranA rAga, sAjo ane pAMDu Adi rAgone jItI leche-A amRtAdi gugaLa kahevAya che. bhAvaprakAza amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agnithI dAjhelAnA upAya. puSTa dugdhavALAne agnithI tapAvavA, te te dAjhele turata ArAmane pAme che. tathA uSNa auSadheAja upayogamAM levAM, kAraNa ke sArIpeThe zeka thavAthI lohI paNa zekAi pAtaLu thAya che ethI garamI sArIrIte bAhAra nIkaLe che ane vAyunuM javuM paNa saghaLe rastethI thAya che. ekAraNa vaDe sukha thAya che, kahevAnu eja ke pehelA prakAranA dAjhelAnA zarIra upara zIte paMcAra karavA ke TADhuM pANI reDavuM upayogamAM levu nahIM,TADhA pANIthI lohI jAmIne mahAvedanA utpa 1 A tela mATe cakradatanA katA kahe che ke-upadaMza-cAMdI, prameha, bhaca'kara gaLaga'Da, zArIrika traNa, Aga Mtuka traNa, vicaryAMkA, kADha, khasa, ane duSTa traNa jakhama vagerene nAza kare che. tathA te upara khAnapAna suvA ke besavA mATe khIjI kazI paraMtujI nathI. arthAt marajI mujaba pathyamAMrahevu', For Private And Personal Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMdaramo.) traNagraMthI prakaraNa (23) ja kare che. durdaghanA upara tamAma TADhA upacAra-TADhuM pANI reDavuM vagereja upayogamAM levA. samyaga dadhane vaMzalocana, pIpara, ratAM jaLI, senAberU, ane gaLe eone vATI ghIthI yukta karIne lepa kare to samyakraSpa maTe che. atidagdha thayo hoya to, laTakI rahelA kharAba mAMsane kahADI nAkhI pachI zItaLa kriyAo karavI tathA sAThI cokhAnuM cUrNa bhabharAvavuM. athavA TIMbarUnI chAlanA cUrNane ghImAM ghuMTI cepaDavuM jethI ArAma thAya che. atha vA mINa, kAdava, jIruM, madha, haraDe ane rALa eothI mizrita kareluM gAyanuM ghI copaDavAmAM Ave to baLavAthI thaelo vaNa turata maTI jAya che ane cAre prakAranA baLelA janone baLelI jagyAe bhaya lAvIne jaldI rUjhALI devAno A akazIra ilAja che-A zikathAdi dhRta kahevAya che. athavA kaDavAM turIAnA-kukaDa velAnA kavAthathI ane kaTakathI kAveluM sarasavanuM tela dAjhayAthI thaelA traNane, pIDAne, rasInA vehavAne, baLatarAne ane phelAone maTADI de che-A paTeLAdi taila kahevAya che. bhAvaprakAza. athavA junI chene bALI pANImAM vATI telathI dAjha hoya te upara paDe to telanA jharALA-phollA samI jAya che. athavA javane bALI telamAM kAlavI copaDe to agnithI dAjhelAnA phokalAonI vyAdhi turata zAMta thAya che ane aMkura jaladIthI lAve che. athavA jIrAne zekI temAM mINa, rALa, ane dhI meLavI tene lepa kare to agnithI dAjhelAnI vedanA tAkALa samI jAya che. vaidyarahasya. athavA zuddha kaLI cunAne pANImAM bhIjavI te uparanuM nItAreluM pANuM laI teTalAja talanA telamAM tene mathI te malama dAjhelA manuSyane copaDe te turata tenI baLatarA tathA pIDAno nAza kare che ane rUjha lAve che-Ane aMgrejImAM lInImeMTa kelasIsa kahe che. athavA talanuM tela navaTAMka ane ghaNe vakhatane bhIjavI rAkhela khAvAno cune 4 tolA laI te bannene bhegAM karI pahora sudhI hAthathI mathI rAbaDI jevo thAya ke temAM rUnAM pela bhIMjavI dAjhelA bhAga upara copaDe te turata ArAma thAya che. traNagraMthInI saMprApti. kheda vagara zarIramAMthI nIkaLatuM je duSTa lohI tene vAyu zoSI laI traNane parU karyuM vinAno karI-rasI baMdha karI kharAba sojAvALe, gaMThAyalo, baLatarAvALo ane valuracaLavALe karI de che te traNacaMthI kahevAya che. traNagraMthInA upAya kapile, vAvaDIMga, taja ane dAruhaLadara eene jhINA vATI kaka karI telamAM nAkhI tethI pakAvI siddha kareluM tela traNathI upara paDe te muMbaDA tathA ghAmAM paDelI gAMTha verAI jAya che ane ArAma thAya che. vaidyarahasya. traNavALA ane dAjhelAnA sevyAsevya padArtho java, ghauM, rAtA cokhA, masUra, tuvara, maga, sAkara, ghI, tela, vaMtAka, kArelAM, kakaDAM, tAMdaLajo, vagere vagere sevavA yogya che, paNa khaTAsa, ThaMDA padArtho, khAra, mahenata, utAvaLuM 1mINa, jeThImadha, lodara, rALa, majITha, caMdana, ane moravela, eone sUkSma karI ghImAM pakAvI dhI siddha karavuM. te dhI baLelA mAtrane copaDe te turata rUjhAI joya che. A sikathAdidhRta kahevAya che. vaiidyarahasya. For Private And Personal Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( ra38) amRtasAgara, (taraMga - - - - - - - - - - - bolavuM, mithuna, suvuM, ujAgare, pharavuM, zAka, pAnabIDAM, keLuM ane vananA jevo vagara anya jIvonAM mAMsa sevavA yogya nathI. vaNasetha-traNa tathA agnidagdha ne adhikAra saMpUrNa bhagnaroga-hADakAnA jAdA pADavAno adhikAra bhagnanA bheda. bhaga be prakAranA che, eka kAMDabhagna ane bIje saMdhibhagna temAM je sAMdhAnA hAkaDAnA eka bhAganuM hADa bhAgyuM hoya te kAMDabhagna kahevAya che ane be hADakAMne sAMdhavAnI jagomAM je hADabhAgyuM hoya te saMdhibhagna kahevAya che. te saMdhibhagnanA cha bheda che-eTale utpaSTa 1, vizlaSTa ra, vivartita 3, tiryaggata 4, kSipta pa, ane adhogata e prakAre cha prakAra che. ' saMdhibhagnanuM sAmAnya lakSaNa. - zarIranA hAtha paga vagerene lAMbA karatAM ke TuMkA karatAM kivA pheravavAmAM AkarI vedanA thAya ane te upara kazuM paNa aDe te game nahIM e saMdhibhananAM sAmAnya lakSaNa che. chae prakAranA saMdhibhagnanAM vizeSa lakSaNa. be hADa Amane sAmAna ghasAvAthI sAMdhe dabAI jatAM baMne bhAgamAM sojo Ave ane rAtrIe vizeSa vedanA thAya tene utpiSTa kahe che. bane bhAgamAM sojo hoya ane niraMtara vedanA vizeSa thayA kare tene vilIbda kahe che. sAMdhA judA na paDatAM sAMdhAnAM bane hADa vAMkAM thaI jAya tethI te bane hADamAM AkarI pIDA thAya te vivartita saMdhibhagna kahevAya che. sAMdhAnA be hADakAM paikI eka hADakuM potAnuM sthAna cheDI ADuM thaI jAya ane tethI AkarI vedanA thAya tene tiryaggata saMdhibhagna kahe che. sAMdhAnAM banne hADakAM eka ekavA upara caDhI jAya tethI temAM kyAreka vadhAre ane kayAreka ochuM bhAre thI nIkaLe ane vedanA thayA kare tene kSipta kahe che. sAMdhAnAM bane hADakAM eka bIjAnA nIce jatAM rahe ane vedanA thayA kare tathA so chuTA paDI jAya tene adhogata saMdhibhagna kahe che. kAMDabhagnanA bAra bheda che tenI vigata. kAMDAbhagnane bAra prakAra che-eTale karkaTaka 1, azvakarNa 2, vicUrNita 3, pizcata 4, khalita pa, kAMDabhagna 6, atipAtita , majajAgata 8, visphaTita 8, vakra 10, alpachinna 11, ane bahuni 12. A 12 prakAranuM kAMDabhagna che. tenAM nAma pramANeja lakSaNa che; arthAta hADakAno bhAga chuTo paDIne vacamAM uMco ane paDakhAomAM namelo kaTaka-kuDacala jevo thAya tene karkaTaka kahe che. gheDAnA kAna jevuM moTuM hADakuM bahAra nI kaLe tene azvakarNa kahe che. hADakAne bhUko thaI gayo hoya ke je aDavAthI vA zabdathI jANI zakAya tene vicUrNita kahe che, hADakAM cIrayalAM ke vacamAMthI bhAMgela hoya chatAM ghaNA For Private And Personal Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org bhagna prakaraNa, padame. ) ( 239 ) sAntavALu ane paraspara vaLagI rahevu hoya tene pazciMta kahe che. hADakAnA bhAga DhIlA thai cattA thai gayA hAya tene khallita kahe che. hADakuM bhAMgIne kevaLa chuTu paDI cAmaDImAM rahyuM hoya tene kAMDabhagna kahe che. hADakuM saMpUrNa rIte chedAne paDelu hoya tene atipAtita kahevAya che. hADakAnA bhAga hADanI aMdara pesI majjAmAM paheoMcI gaye hoya tene majjAgata kahevAya che. hADakuM the|Duka cIrAi gayu hoya tene viTila kahe che. hADaku potAnA ThekANAne cheDI kubar3a vAMkuM thaI gayuM hoya tene vakra kahe che. hADakuM sArI peThe cIrAne ceTI rahyuM hoya tene ahinna kahe che. ane hADakuM sArI peDe cIrAIne judA judA khe bhAgavALuM thaI gayuM hoya tene mahutri kahe che. kaTakAdi kAMDabhagnAnuM sAmAnya lakSaNa, aMgeAmAM zithilatA, seAjAnA vadhArA, vedanAno vadhAro, jANe zULa nIkaLatuM heya evI pIDAne nIratara apAra vadhAre, dabAvatAM zabdanI utpatti, sparza-aDavuM jarA paNa khamAya nahIM, nADIonuM pharakavuM, sAMyeA bhoMkAyA jevI pIDA thAya ane zayana vagere sabaLI sthitimAM amukha hoya teA kAMDabhagna samajavuM. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagnanuM kaSTasAdhyapaNuM tha uN khAnAranuM, roga maTADavAnI kALajI rAkhanAranuM, vAyu prakRtivALAnuM tathA tAva, peTanuM caDavuM, meha, mUtra ane maLanI phabayata vagere upadrave vALAnu bhagna parANe parANe maTe che. bhagnanuM asApaNu gADhaNunuM, DhaMgarAnuM, khabhAnuM, gAlanuM, tALavAnuM, lamaNAnuM, sAthaLanA sAMdhAnuM, athavA mAthAnuM hADakuM bhAgyuM hoya te te asAdhya jANavuM' tathA keDamAM adheAgata bhagna, peDumAM utpiSTa bhaya, lalATamAM vicUrNita bhagna ane stananuM madhya, gudA, pITha, lamaNA tathA zrahAra tra-tALavuM eemAM sadhibhanna ke kAMDabhagna thayuM hoya te te asAdhya samajavuM. vaLI je goThaNa--AdinAM hADakAMo je te sthaLanA bIjA hADakAMthI chuTAM paDI gayAM hoya te te paNa asAdhya samajavuM, tathA je hADa sArI rIte bAMdhelu chatAM paNa DhaMgadhaDA vagara gemavAyAthI vikriyAne pAmyuM hoya athavA sArI rIte goThavAyA chatAM paNa DhaMgadhaDA vagara b dhAyAthI vikriyAne pAmyuM heAya athavA sArI rIte baMdhAyA hatAM paNa abhidhAta-prahAra vAgavA vagerethI pheraphAra thai javAnA lIdhe vikriyAne pAmyuM hoya te! te paNa asAdhya che mATe upAya karavA nakkAmA che. 1 hADa tathA sAMdhA bhAMgI gayA hAya tenA upAya. hADa ke sAMdhA bhAMgyA mAlama paDe ke teja vakhate tenA upara TADhuM pANI reDavuM, 1 hADanA pAMca bheda che. eTale tarUNa, naLaka, kapAla, rUcaka ane vaLaya e pAMca bheda che; apAt nAka, kAna, AMkha tathA gudA te tarUNa hADa kahevAya che. te kuNAM hADa hAvAthI namIne vAMkAM thai jAya che mATe temAM vakranAmanuM kAMDalagna thAya che.naLaka-naLIAnI peThe kANAvALAM hADakAMe peAtAmAM bIjA hADakAonA pravezathI cIrAi naya che. kapAla nAmanAM hADakAM goThaNa, nitaMba, khabhA, tAlavuM, gAla, lamaNA, sAthaLanA sAMdhA ane mAthAnAM hADakAo judAM paDI jAya che. rUcaka dAMtanAM hADakAMo truTI ntaya che, vaLaya-hAyanAM, paDakhAnAM, pIDhanAM, peTanAM, gudAnAM ane paganAM hADakAo paNa chuTI jAya che, sArAMzamAM - ThekANe jevA hADa tevAja prakAranuM lagna lAgu thAya che. bhAvaprakAza. For Private And Personal Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 240 ) ( taraMga pachI gArAnA lepa karavA, ane te upara kuza, DAbha sahita pATA bAMdhavA. sarva ThaMDA upacArA karavA. pATo bAMdhavo te dhaNA DhIlA paNa nahIM tema ghaNA sakhta paNa nahIM bAMdhave; kemake jo DhIleA pATA baMdhAya teA sAMdhAnI sthiratA rahetI nathI arthAt joDelA sAMdhA ADA avaLA thai Aya che. ane jo bahu tANIne AMdhe te, tethI cAmaDInuM sujavuM tathA pIDAtADA thAya che. eTalA mATe bahu DhIle! paNa nahIM tema bahu tANIne paNa nahIM arthAt joie tevA sAdhAraNu rIte pATA bAMdhavA. TuTelA ThekANe mA ane mahuDAM eone pANImAM vATIne tene lepa karavA. athavA 100 vAra dhAelA dhImAM sArI cAkhAno loTa meLavI tene lepa kare. athavA eraDI ke pIpaLAnI lAkha, ghauM ane kaDAyAnI chAla eenuM cUrNa karI dhI ane dudhamAM sevana kare te sAMdhA tuTI gayA hAya ane hADa bhAMgI gayAM hoya te sArAM thAya che. athavA lAkha, hADasAMkaLa, kaDAyAnI (ke AsadarAnI?) chAla, A saMgadha, moTI kAMsakI, ane gugaLa ene jhINAM vATI ekatra karI ( dudhanI sAthe ) sevana kare te tuTelAM hADa tathA khasI gaeluM hADaku ane tenI pIDA maTI jai vajra samAna aMga thAya che. A lAkSAgha gugaLa kahevAya che. athavA DIkarAmAM ghauMne adhabalyA zekI vATI 1 telA bhAra madhamAM phALavI cATe te keDa, sAMdhA vagerenA bhAMgelA bhAgane sAMdhI deche. athavA AMbaLAM, medAlakaDI, ane kALA tala ene pANImAM vATI temAM dhI meLavI lepa 4re teA, bhAgelAM hADa tathA bhAMgelA sAMdhA turata sArA thAya che. athavA manuSyanA mAMsanI mamAi ane vijAmeLa ene anumAna pramANe lai madha sAthe cATe teA hADa, snAyu, zirA, sAMdhA ane Azaya vagere chedAyAM bhedAyAM tuTayAM hoya te sArAM thAya che. athavA jene kAipaNa prakAranA mAra vAgyA haiAya te tene mAMsane sevA, mAMsa. dudha, dhI, vaTANAnuM yUSa ane puSTi karanAra anna pAneA teonuM sevana karAvavuM. vaidyahasya athavA lAkha, madha, dhI, lasaNa ane sAkara ene kalka sevana kare te che. dAi bhedAi gayelAM tathA judAM paDelAM hADakAM turata saMdhAi jAya che. athavA pILI koDIonuM cUrNa ratI 2 tathA 3 bAra kAcA dudhamAM-vagara unA karela dudhamAM sevana kare te, bhAgelAM hADa sadhAi jAya che. cakradatta a thavA khIjAmALanuM cUrNa madha sAthe sevana kare te hADa bhAMgyAnI pIDAnA nAza kare che. yAga taraMgiNI. athavA lAkaDI mudgara-magaLa vagerene mAra vAgyA heya teA, methI, medAlakaDI, suMTha, ane AMbaLAM eene gAmUtramAM sArI peThe vATI lepa kare te! mAra sAlate maTe che. rabhagna rAgInAM pathyApathya. amRtasAgara Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jene sadhi bhagna thaeluM heya teA mIThuM, tIkhA padArtho, khArA padAtho, khATA padArthe, mahenata, maithuna, kasarata, ane lukhAM anna vagerene tyAga karavA. 1 zIyALAmAM sAta sAta divase, unALAmAM traNa traNa divase ane TADha taDakA jemAM sarakhAM aHya te RtumAM pAMca pAMca divase pATA cheDavA. athavA te| dekhane anusarI pADe cheDavAnA niyama rAkhave-ema vaidyavinAdamAM tathA cakradattamAM kahelache. pATA bAMdhavAmAM vaidhanI parIkSA thAyache. pATA bAMdhavAnI khUbImAMja daradane vadhAravApaNu ke dhaTADavApaNu` samAcaluM che. vizeSa khulAzA mATe suzrutanuM avaleAkanakaro. bhA. kattA. 2 bALaka tathA tarUNa avasthA vALAnAM TuTelAM hADa vahelAM sarAM thAyache, paNa gharaDA tathA AkarA svabhAva vALAonAM TuTelAM hADa vagere saMdhAvAM bahu kaThaNa che. vaigharahasya. For Private And Personal Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir padara ) nADItraNa-bharanIgaLa prakaraNa ( 41 ) - - - - - - - - - - - - vAyarA vagaranuM sthAna tathA ThaMDA upacAro, ane pATA vagerenI mAvajata rAkhavI te vizeSa phAyadA kAraka che. bhagna regane adhikAra saMpUrNa nADItraNa-bharanIgaLano adhikAra. _ __ nADItraNanI saMprAptipUrvaka vyAkhyA. je ajJAnI vaidya ke mUkha manuSya pAkI gaelA gubaDAne rasa sahita jANe che chatAM haju kAcuM che evI zaMkA karI tene phADI nAkhavA udyama karato nathI athavA tevA pAkIga evA puSkaLa parUvALA traNa-sojAne kAco jANuM zodhana padAthathI sApha kare nahIM ane je thI pariNAme moDuM thAya tevA AhAra vihAra kare te mANasanuM te parU zarIranI cAmaDImAM, sAMdhAomAM, mAMsamAM, snAyuomAM, hADomAM, koThAmAM ane marmasthAnamAM praveza karI teo ne chidro-kANAvALAM karI teonI aMdara pesI jAya che. A parU bahu uMDANamAM utaravAthI temAMthI hamezAM pilI saLI ke naLInI peThe rasI vahyA kare che arthAta bharAya ane ThalavAya ema niraMtara rasI cAlu hovAthI tene nADIvaNa-bharanIgaLa kahe che. nADItronI saMkhyA. te nADItraNe pAMca prakAranA che-eTale vAyu, pitta, kapha, triSa, ane zaya vagerenA saMbaMdhathI thaela-Ama pAMca prakAra che. pAMca prakAranA nADItraNonuM lakSaNa je nADIghaNuM jhINA ane kaThaNa mAM vALo hoya tathA temAM zaLa cAle ane jemAMthI phINa sahita rasI rIte vadhAre vahyA kare che te vAyu saMbadhI nADItraNa jANa. je nADItraNa taraza tathA tAva, baLatarA sahita hoya ane jemAMthI unI pILA raMga jevI dahADe vadhAre rasI vahyA kare te pittanA saMbaMdha vALo samaja. je nADIvaNa bahu jADuM tathA jemAMthI cIkaNa, dhoLuM parU vahyA kare, akkaDa hoya, pukaLa caLa ane vedanA vALA tathA rAte vizeSa kaleda-vedanA thatI hoya te te nADItraNa kapha saMbaMdhI jANo. je nADIvaNa baLatarA, tAva, dama, mUcha tathA mukhamAM zeSa sahita hoya ane e vinA upara kahelA traNe dezanAM cinha hoya te te traNe doSa saMbaMdhI nADIvaNa samajavo. A nADItraNa prANanI hANa karanAra kALarAtrI samAna samajavo. jenA zarIramAM koIpaNa prakAranuM zalya ke astra kAMTo, tIra, gaLI vagere zastra zarIramAM sigayA haiya; paraMtu tene kahADavAmAM AvyAM na hoya vA najaNAya tevAM jhINAM hovAthI uDA uramAM hoya ( cAmaDI, mAMsa, zirAo, snAyuo, sAMdhAo, hADe ane marmasthAnomAM guma the gayAM che tethI te aMdara rahelAM zalya aMgone laMbAvatAM ke TukAM karatI vakhate bhagna je rIte pAke nahIM tema yAna pUrvaka tenuM rakSaNa karavuM-pAkavAthI zIrA ane snAyuone kharAba kare che. 31 For Private And Personal Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 242 ) amRtasAgara (taraMga temAM zalya khaTakavAthI parU vahe che. phINa sahita jADI chAza jevuM unuM tathA lohIvALuM pa vahyA kare che ane rAta divasa jemAM pIDA rahe che tene zalya saMbaMdhI nADItraNa kahe che. nADItraNanuM sAdhyA sAdhya tathA kaSTasAdhyapaNuM. vAyu, pitta, kapha e taNe ekaThA thaI javAthI je tridoSa nADItraNe thayo hoya te kadApi kALe maTataja nathI mATe asAdhya che ane e vinA bIjA cAra prakAranA nADItraNa che te yuktipUrvaka cikitsA karavAthI keTalIka mudate muzkelIthI maTe che. mATe kaSTasAdhya che. nADItraNanA upAya. prathama nADInI gati oLakhIne zastrano jJAtA catura vaidya heya te nADIvaNane zastravate cIrI aMdaranI rasI kAhADI zedhana ( sApha karanAra ) ropaNa ( aMkura lAvanAra) vagere kama pAchaLa kahelA ghaNonI peThe kare te bharanIgaLa maTe che. athavA thoranuM dudha, AkaDAnuM dudha, ane dAruhaLadara eonI dIvaTa karI te baranI gaLa-nAsUramAM muke te samasta prakAranA saganA nADItraNe A prayogarATa maTADI de che. athavA garamALAnuM mULa, haLadara ane majITha, eonA cUrNamAM ghI ane madha meLavI dIvaTa karI nADIvaNanI aMdara tene yuktithI ghAMcI de te, nADItraNanuM dhana ropaNa kare che. vaigharahasya. athavA jAInAM pAna, AkaDAnuM mULa, gara mALAnuM mULa, karakarAnuM mULa, nepALAnuM mULa, siMdhAlUNa, saMcaLa ane javakhAra eone khUba jhINuM vATI athavA thorane dudha ane madha sAthe jhINA vATI tenI dIvaTa banAvI nADItraNamAM yukti vAte dhAlI de to turata bharanIgaLa maTe che. cakradatta. athavA vraNarogamAM kahelA jAtyAdi vrata ane jAtyAdi tilanA siMcanathI ke copaDavAthI nADItraNa maTI jAya che. athavA triphaLA, trikaTu ane zuddha karela gugaLa eone samAna bhAge laI cUrNa karI ghImAM meLavI tenI akeka lAbhAranI gaLIo vALavI. pachI te cIvaTa sahita AmAMthI eka goLI khAya che tethI nADIva , duSTavraNa, zaLa, udava, bhagaMdara, gALe ane sarva prakAranA masA jema garUDa sapane nAza kare che tema-A saptAMga guggala upara kahelA rogone nAza karI de che. athavA kacUrAnA svAsamAM gugaLane tathA siMdUrane kalka nAkhI pakAveluM sarasIyuM tela nADItraNamAM bhare te nADItraNa ane bIjA paNa sarva jAtanAM guMbaDAM-ghA vagere maTI jAya che.-rUjhAI jAya che--A kacarataiila kahevAya che. athavA aMdhADAnAM bIjane siMdhAluNa sAthe sArI peThe jhINuM vATI nADItraNamAM bharI daI pATo bAMdhI de te bharanIgaLa-nAsara maTI jAya che. athavA madha sAthe siMdhAlUNa vATI tethI kharaDelI dIvaTa bharanIgaLamAM paherAvI dete nADIvraNa maTI jAya che. athavA traNanI cikitsAmAM kahelAM tenuM siMcana kare to bharanIgaLa maTe che. bhAvaprakAza, athavA tala, majITha, hAthI dAMta, ane banne haLadara eone jhINuM vATI lepa kare pittane nADItraNa maTe che. athavA tala, jeThImadha, ane nasotara athavA nepALAnuM mULa, lIMbaDe ane siMdhava eone jhINAM vATI tene lepa kare te kapha saMbaMdhI nADItraNa maTe che. athavA tala, madha ane ghI ekaThAM ghuMTI lepa kare te zalya saMbaMdhI nADIvaNa maTe che. athavA garamALa, haLadara ane saMcaLa enuM cUrNa ghI ane madhamAM kAlavI temAM 1 parejI sAthe A prayoga rovana karavo; kAraNa ke (karI) pALavI eja rogane nAza karavAno hattama upAya che. . For Private And Personal Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pada. ) nADItraNa-bharanIMgaLa prakaraNa, ( 243 ) sUtaranI dIvaTa bhIMjavI rAkhavAmAM Ave te duSTatraNe sArA thAya che. ema ceAgatara giNInA kattA trimallu bhaTa kahe che. athavA sAjIkhAra, sidhAlUNu, nepALAnuM mULa, citraka, jI (ke rU-kapAsa ?) nI jaDa, zevALa, ane gaLAnAM pAdaDAM, (athavA tulasInAM bIja) eete kalka ane tekSa gAyanA mUtramAM meLalI pakAvI-tela siddha karI tethI traNa bharI devAmAM Ave te duSTatraNa tathA kaph sabadhI nADIMtraNa maTI jAya che. A sarjIkAdyatela kahevAya che. cakradatta athavA tageDanAM pAna kivA nagoDanAM pAMce aga vATI temAMthI rasa nIceAvI lai te rasanA jeTaluja temAM tela nAkhI pakAI te tela nADItraNamAM bhare te nADItraNu tathA duSTatraNu maTI jAya che. ane A tela khasa, apacI, tathA anya gemAM ke sarva prakAranA ghAmAM pIvuM masaLavuM vagere hitakattA che. A nirguDItela kahevAya che. vRMda. athavA zuddha pArA tathA sugaMdhaka samAna lai tenI kharAbara khedArazIMga le! ane e sarvanI kharebara kapile! lai temAM thoDuM methuthu meLavI vATI ekatra karI cALI tethI cAragaNuM gAyanuM dhI meLavI temAM lIMbaDAnA rasa anumAna pramANa nAkhI sArI peThe mathI tethI rUnAM pela bhIMjavI traNanA ghA upara mukavAthI duRNu, nADItraNa ane traNa mAtranuM zeAdhana kare che tathA rUjha lAve che. vaigharahasya. athavA rALa 1 pasA bhAra, lai sapheda 1 pasAbhAra; sapheda-dhALu mANu r pasAbhAra ane mAdArazIMga 1 paisAbhAra lai rALa sapheda tathA dArane sArI peThe vATI paisA - bhAra gAyanA dhIne ubhuM karI temAM mINa ogALI uparanI aiSadhIo meLavI pachI kAMsAnI thALImAM nAkhI pANI sAthe hatheLIvate sArI peThe 108 vAra dhovuM. pachI te taiyAra thaelA malama game te jAtanA gukhaDA upara lagADe te! ArAma thAya che. athavA dhALu mANu, rUmImastakI, mAththu, phUlAvelA TaMkaNa, sAjIkhAra, siMdUra, kapIlo, edArazIMga, gugaLa, marI, sonAgerU,eLacI, mero, sapheda, hiMgaLAka ane zeAdhelA gaMdhaka ene samAna bhAge lai mINa vinA khIjAM sarvane vADI pachI gAyanuM dhI garama karI nISNu nAkhI egaLyA pachI sarva auSadhone meLavI pachI kharalamAM divasa 2 sudhI vATI ekacha karI copaDe te AgaMtuka, zArIrika tathA duSTatraNa vaMgere samasta traNeAne sArA kare che. athavA methuthu, kapilA, kheAdArazIMga, dheALA kAtheA, sapeE, siMdUra, mISNu, kesara ane gAyanuM dhI e sarvane barAbara lai dhI mINu ane merathuthA vinA khInna padAne judA vADhI cALI levA tathA merathuthAne judu vADI rAkhavuM. pachI gAyanuM dhI garama karI nIce utArI pehelA mAthuthu nAkhI pachI mINu nAkhI egaLyA pachI bIjA vATI rAkhelA padArthoMDa nAkhI halAvI kAMsAnI thALImAM nAkhI meheALA pANI sAthe hatheLIvate 1 divasa sudhI mathave. A taiyAra thaelA malamanI paTTI lagADavAthI traNa-gukhaDAM-bharanIMgaLa~nAsara ane cAMdI (sIphIlIja) vagere sarvane rUjhave che. vaidhakRttuLa, athavA hiMgaLAka paisA 3 bhAra, dheALu mINu paisA 3 bAra, sAjIkhAra paisA 1 bhAra lai pachI teonI lIMbaDAnA pAMdaDAMnI sAthe lugadI karI gAyanA ghImAM taLI pachI dhImAM mINu ogALI edArazIMga 1 paisAbhAra nAkhI lugadI vALAM auSadhe vATI temAM meLavI te malama upayogamAM le te sarva prakAranA traNe sArA thAya che. athavA jenA hAthe page vyAu phATatI-cIrA paDatA heya te rALa 1 paisAbhAra kAcA 1 paisAbhAra kALAM marI 1 pasAbhAra gAyanuM ghI ane camelInAM pAnanA rasa 4-4 paisAbhAra lai zrI ane rasa vinA anya auSadhone vATI cALI, pachI leTAnI kaDachImAM dha nAkhI Aya! meLavI rasa nAMkhI malama karavA. te malamanI cAthI-paTI lagAvavAthI zarI For Private And Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 244) emRtasAgara. (taraMga rano koIpaNa bhAga-mukhyatve hAtha paga phATatA hoya te avazya maTI jAya che. athavA lIMbaDAnAM pAna zera na laI teno rasa kAhADI pachI gAyanuM dhI navaTAMka leDhAnI kaDachI ke kaDAImAM nAkhI unuM karI temAM rALa pasAbhAra nAkhI pIgaLAvI temAM te rasa nAkhI devo jyAre rasa zeSI jAya ane malama jevuM bane tyAre temAM kAthe 1 paisAbhAra, merathuthuM paisAbhAra tathA bodArazIMga 1 paisAbhAra vATIne meLavI taiyAra thaelA A malamanI lugaDA upara paTI karI lagAve to phelA ane traNa mAtra avazya maTe che. nADItraNane adhikAra sapUrNa, Iti zrImanmahArAjAdhirAja rAjarAjendra zrI savAI pratApasiMhajI viracita amRtasAgara graMtha viSe zlIpada, vidhi, vraNatha, AgaMtukavaNa, zArIrikavaNa, arinadagdha, traNagraMthI, bhagna ane nADItraNa vagerenI utpatti lakSaNa tathA upAya nirUpaNa nAmane paMdaramo taraMga saMpUrNa - - - 0 taraMga soLamo. --:0+0:-- - duSTa bhagaMdara caMdrikA, liMgArsikane kucha samAja taragamAM, tasa nirUpaNa che spaNa. bhagaMdarano adhikAra bhagaMdaranuM pUrvarUpa svarUpa tathA zabdArtha nirUpaNa. je manuSyane bhagaMdara thavAnuM hoya tene keDamAMnA hADakAomAM se bheMkAyA jethI pI DA thAya, baLatarA, kharaja tathA vyathA vagere thAya che. gudAnI bAjumAM be AMgaLa jeTalA gALAmAM pIDA karanArI ane cIrAelI kelIo thAya che, arthAta gudA ane mUtrAzayanA vacamAMnI jagyAne cAre korA bhaga-ninI peThe phADI nAkhe che eTalA mATe A rogane bhagaMdara kahe che. te bhagaMdara pAMca prakArano che. eTale vAyune, pitta, kapha, tridoSane ane zalyane ema pAMca prakArano che te paikI vAyunA bhagaMdarane zatapanaka, pittanAne urugrIva, kaphanAne parizrAvi, trideSanAne saMbUkAvarta ane zalyanAne unmArgI kahe che. pAMca prakAranA bhagaMdaranAM cina. turA tathA lukhA padArthothI atyaMta kupita thaelo vAyu gudAnA pradezamAM phollIone utpanna kare che. e pheDakIonI mAvajata na karatAM bedarakArI rAkhe che, te phelIo bhayaMkara rIte pAkI Ave che, pIDA kare che, phATIne temAMthI rAtA zINo vahyA kare che ane temAMthI maLa-mUtra tathA vIrya paDe che. AmAM jhINAM jhINAM aneka nArAM paDe che ane cAlaNa jevAM dekhAya che tethI ja tene zataponaka (saMskRta bhASAmAM cAlIne zatanika) kahe che. pittane vadhAranAra padAthI pittaprakopa pAmI gudAnI pAsenA gALAmAM satI keDIone saMpanna kare che. A kolIo jhaTa pAkI jAya che ane pAkIne temAMthI uMTanA jevI For Private And Personal Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir seLo . ) bhagaMda2 prakaraNa. ( ra45 ) kharAba vAsanA vALuM 53 vahyA kare che ane pheDakInuM gaLuM uMTanI DokanI peThe vAku hoya che, tethI tene uSyagrIva bhagaMdara kahe che. je bhagaMdaranI phellI e kaThaNa, kharajavADI, jADuM parU-rasI vahenArI, thoDI pIDAyukata dhoLI hoya ane rAta divasa parU-rasI vahyA kare che, tethI tene paristrAvI bhagaMdara kahe che, A bhagaMdara kaphanA kApavAthI thAya che. je phoDakIo bahu bahu raMgavALI, bahu jAtanI pIDA sahita ane vividha prakAranA para vagerene vahenArI gAyanA AMcaLa jevI thAya che ane teno parU vahevAne rasto zaMkhalAnA AMTA jevo hoya che tethI tene zaMkhalA-saMbUkAvarta bhagaMdara kahe che. kAMTA, nakha ke khaMjaLavAthI abhighAta-vAgavAnA lIdhe gudAnI AsapAsa phaDakIo thAya che. e phelIo vadhe che, phATI jAya che ane bedarakArI rAkhavAthI temAM jIvAta paDI jAya che. tathA tyAM aneka ghaNo aneka mahevALAM thAya che ane jharyA kare che. A vraNoe ADA mArga pADI nAkhelA hoya che temAMthI vijhA vagere nIkaLe che, tethI A ubhAga bhagaMdara kahevAya che. bhagaMdaranuM kaSTasAdhyapaNuM, samasta--pAMca prakAranA bhagaMdara bhayaMkara che ane mahA mahenate Ayu baLavAna tathA izvara kRpA hoya te ja maTe che, temAM paNa tridoSana ane zavyathI thaelo bhagaMdara to asAdhya che. je bhagaMdaramAMthI vAyu, maLa, mUtra, vIrya ane jIvAta nIkaLatAM hoya te te rogInA jIvananI AzA cheDIja devI. bhagaMdaranA upAya, gudAnI AsapAsa koIpaNa prakAranI phaDakI thaelI jaNAya ke te pheDakInA uttama prakAranA yanathI upacAra kare. jema te bhagaMdaranI kelIo pAke nahIM tema ja vaLagADI lohI kaDhAvavuM, auSadhane garama karI tenuM te upara siMcana karavuM, sodhana karavuM vagere vagere upAyo karI e rogane mULamAMthI chedI nAkho. athavA vaDanAM kuNA kuNAM pAMdaDAM, jeThImadha, suMTha, sATaDInuM mULa ane gaLo ene sArI peThe vATI unAM karI teno sahevAto lepa jyAM sudhI phillIrUpe bhagaMdara hoya tyAM sudhI karavo te te bhagaMdaranI phollIo maTe che. athavA tala, lIMbaDAnI chAla ane mahuDe (ke jeThImadha !) eone dudhamAM vATI atyaMta ThaMDakatAvALo ThaMDe lepa kare te, pitta ane vedanAvALo bhagaMdara maTe che. athavA caMbelI-jUInAM pAMdaDAM, vaDanAM kuNAM pAMdaDAM, gaLe, suMTha ane siMdhAlUNa eone jADI chAzamAM vATI lepa kare te bhagaMdara maTI jAya che. vidyarahasya. athavA haLadara, AkaDAnuM dudha, siMdhAlUNa, kaNeranAM pAna, zuddha gugaLa ane iMdrajava eo kalaka karI telamAM nAkhI tela pakavavAnA vidhi pramANe pakavI te telane bhAlesa kare te bhagaMdara maTe che. A nizAdyataila kahevAya che. athavA triphaLAM tolA 3. zuddha gugaLa tolA pa ane pIpara tole na laI sarvane ekaThAM karI vATI gevIo banAvI sevana kare to bhagaMdara marI jAya che, tathA seje, goLe, ane gudAnA ma sA paNa maTI jAya che. A navakArSika guggala kahevAya che. athavA je zastrakriyAmAM kuzaLa hoya tevA caturagha pAse zastrakriyA karAvI pachI malama vagere lagADe te bhagaMdara maTI 1 zastrakriyA mATe je kahyuM che te mATe bhAvaprakAzathI ane suzrutathI tenuM pUrNa jJAna meLavI kayA bhagaMdaramAM kyA prakAranI zastrakriyAthI kevA prakArano cheda karavo ? vagere vagere jANI levuM. For Private And Personal Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara, (taraMga jAya che. bhAvaprakAza. athavA dAruhaLadara, haLadara, majITha, lIMbaDAnAM pAna, nasetara ane mAlakAMkaNI eono kalka karI bhagaMdaranA vaNane dhue to bhagaMdara maTI jAya che. tathA bharanIMgaLanI pIDA paNa tethI maTe che. athavA kalajIjI ane kutarAnuM hADakuM e bene gadheDAnA lohI sAthe patthara upara vATI teno lepa kare te bhagaMdara maTI jAya che. athavA bilADInA hADakAne triphaLAM (haraDe, beheDAM, AMbaLAnA rasamAM vATI lepa kare to bhagaMdara maTI joya che. athavA bilADAnA ane kutarAnA hADakAnI bhasma laI loDhAnA vAsaNamAM gAyanA ghI sAthe tene ghuMTI lepa kare te bhagaMdara maTI jAya che, tathA bIjAMpaNa duSTatraNane nAza kare che. athavA zuddha pAro 2 bhAga, zuddha semala 4 bhAga ke tAMbAnA melane 4 bhAga ), e bannene kAkavaMdhAnA rasamAM pAMca divasa sudhI ghuMTI tene trAMbAnA koDIAomAM saMpuTa karI te saMpuTane eka buMdamAM kANA vALI hAMllImAM mukI AsapAsa nadInI reta bharI tene suhA upara caDhAvI 8 pihAranI AMca (agni) daI jyAre pitAnI meLe ja zItaLa thaI jAya tyAre temAMthI te saMpuTa kAhArI temAMnA auSadhone mUSa (sonuM-rUpuM gALavAnI kulaDImAM bharI madha ane khaDIokhAra nAkhI agni upara rAkhI tene vaMkanALa dhamAthI jyAM sudhI cAMdInI peThe cakakara khAya (cAMdI - gere dhAtuo sArI peThe ogaLe tyAre caka khAya-phare che, tyAM sudhI dhamyA karavuM. pachI kAhADI laI kharala karI temAMthI ratI 3 bhAra madhamAM kAlavI sevana kare ane te upara triphaLAne kavAtha pIe tathA madhyamAM rahe te thoDA ja divasamAM bhayaMkara bhagaMdaranI pIDA maTI jAya che. A rUparAjarasa kahevAya che. vaidyarahasya, athavA pAro 1 bhAga, tathA AmaLasAra zuddha gaMdhaka 2 bhAga laI e bannenI kAjaLa karI temAM kuvArapAThAne rasa nAkhI kharala karI pachI tenI goLI karI tAMbAnA saMpuTamAM mukI te saMpuTane hAMllImAM rAkha bharI madhyamAM mukI tenA upara rAkha dabAvI tene nIce agni divasa 1 sudhI bALavo, jyAre enI meLe ja hAMDaluM zItaLa thAya tyAre temAMthI saMpuTa kAhADI laI tene jaMbIrI nAmanA khATA lIMbunA rasanA 7 puTa devA. tyAra bAda vATI cALI temAMthI rastI 1 madha sAthe kAlavI cATe te bhagaMdara jAya che, paNa te upara paththamAM musalI tathA lasaNa khAvuM ane te uparAMta miSTa bhojana karavuM, tathA divase suvAnuM, maithuna, vAsI bhajana ane ThaMDuM bhajana tyajavuM. A ravi suMdara (ravitAMDava) rasa kahevAya che, ema rasasiMdhune kartA kahe che. bhagaMdara rogInAM pathyApathya. daMDa, kasarata, maithuna, kustI, gheDA vagerenI svArI, kheda, navAM anna bhajana ane bhAre padArthonuM bhejana ATalI vastuo bhagaMdarane ghA rUjhAI gayo hoya; tadapi eka varSa parvata karavI nahIM teja phAyadAkArI che. ane jo e vastuo upagamAM le to saMyamanI nagarInA svAmInA samIpa svayaMpage satvare sthita thavuM paDe che. bhagaMdarano adhikAra saMpUrNa upadaMza-cAMdIno adhikAra upadaMzanAM nidAna tathA saMkhyA. guddhi upara hAtha vAgavAthI ke dAMta nakhanA vAgavAthI, mudijapa karavAthI. saMbhoga For Private And Personal Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir seLa ) upadaMza-cAMda prakaraNa. ( ra47 ) karyA pachI gudriyane na dhovAthI, pazu AdithI sRSTi virUddha karma-saMgama karavAthI, garamInA rogavALI-pradaranA rogavALI ladhu nivALI, ni uparanA kaThora vALavALI ke dUSita yoni vALI strinI sAthe saMbhoga karavAthI, ati maithunathI, ane ati garama padArthonA sevana athavA evA aneka bhUla bharyA AhAra vihArothI purUSanI vA strinI guvaidi upara upadeza (sIphIlIsa cepI roga ) utpanna thAya che. te roga pAMca prakAra che. eTale vAyu, pitta, phaka, tridoSa ane lehI sabaMdhI thAya che. pAMce upadezonAM judAM judAM cinho. je phollImAM se bheMkAyA jevI pIDA thAya, pharake phATI jAya ane kALA raMganI hoya to, te vAyu saMbaMdhI upadaMza samajavo. je phollIo raMge pILI, bahu cepa-parUvALI, ati baLavA vALI, rAta-mAMsa jevA dekhAvavALI hoya te, te pittane upadeza jANo. je phelIo dhoLA raMganI moTI, kharaja tathA senA ane jADA parUvALI hoya te te kaphano upadeza jANo. je phelIo vividha prakAranA paravALI tathA vividha vedanAvALI hoya che, te traNe doSane upadaMza jANo. je phelAo kALI tathA ghaNuM lohI vahenArI ane pittanA upadezanAM cihano. tAva baLatarA tathA zeSa sahita hoya te, te lehIne upadeza jANavo. upadezanuM sAdhyAsAdhyapaNuM. je upadaMza regamAM rogInI IdrinuM mAMsa vIMkhAI gayuM hoya ane temAM kIDA paDI zistane bhAga khavAI gayo hoya ane mAtra vRSaNa bAkI rahela hoya tevA upadaMza rogIne rAmanuM ASadha ApavuM yogya che, paNa anya ASadha ApavuM yogya nathI; kemake tevA rogIne auSadha ApavAthI apayaza vinA anya koI prApta thatuM nathI. (trideSane upadaMza asAdhya che, hIjanya upadaMza koIka samaya yApya gaNAya che.) upadaMzanA rogIne avazyanI sUcanA. jene upadaMza-cAMdI thaela hoya, chatAM bedarakArI paNe viSayamAM lIna thai vivala cittathI vanitAnA viSaya sukhamAM e rahe che ane bhayaMkara rogane maTADavA kazI paNa kALajI rAkhato nathI ne mUrNa manuSyane keTalAka vakhata pachI zista sujI AvI temAM kIDAo paDI jAya che ane baLatarA sahita pAkI chevaTe Idrine samULo nAza thAya che, eTaluja nahIM paNa svadhAmamAM pahoMcI jAya che mATe pratye janoe avazya dhyAnamAM rAkhavuM ghaTe che ke upadaMzanAM cinha thayAM jaNAya ke turata catura vaidyanA hAthathI cikitsA karAvavI. upadaMzanA upAya. prathama jaLe lagADI duSTa lohI kahADI. naMkhAvavuM athavA ridhdha ane dita karIne upadaMza rogInA liMganI phasta kholAvavI; kemake lehI kaDhAvavAthI de kamajora thAya che jethI pAka ane saMje zAMta thAya che. vizeSe karIne cAMdIvALA rogInI Idri pAka na pakaDe For Private And Personal Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( ra88) amRtasAgara. (taraga * -------- - = tema khAsa kALajI rAkhavI; kemake je pAke to idri gaLI saDIne nAza pAme che. mATe pAkavA na detAM te maTI jAya tevA tAkIde upAya levA. "sADInAM mULa, gaLo, suTha, jeThImadha ane vaDanAM kuNAM pAMdaDAM eone ukALo karI te pANIthI idinI cAMdIne dhovI, jethI upadaMza maTe che. athavA vaDanI kuNu vaDavAI, AsaMdarAnI chAla, jAMbuDAnAM pAMdaDAM, dara, haraDe, ane haLadara eone barAbara laI vATI lepa kare te, upadaMzanI pIDA ane sojo nAza pAme che. athavA je indri pAkI gaI hoya te uparanI davAonA ukALAthIja devI jethI ArAma thAya che. athavA triphaLAnA kavAthathI, vA jaLabhAMgarAnA rasathI cAMdIne levAthI upadeza maTI jAya che. athavA nIlakamaLa, rAtrIvikAsI kamaLa ane rAtAM kamaLa eonA kavAthathI upadaMzane traNane dhavA athavA eone vATI jADe lepa kare, jethI upadaMza maTI jAya che. athavA barIAnAM pAMdaDAMnuM athavA dADimanI chAlanuM cUrNa cAMdI upara dabAve agara lepa kare to upadeza maTI jAya che. athavA sepArIne pANImAM ghasI lepa kare te cAMdI maTe che. bhAvaprakAza. athave sopArI ane haLadarane pANI sAthe jhINuM vATI lepa kare to liMgane seje, caLa ane upadaMza maTI jAya che. athavA lokhaMDanI karAImAM triphaLAne bALI tenI bhasma madhamAM meLavI upadaMzanI cAMdI upara copaDe te tatkALa cAMdI rUjhAI jAya che. athavA kaDavAM paravaLa, lIMba, triphaLAM ane karInuM eno kavAtha karI kiMvA barasAra, bIbalAnA sArane kavAtha karI temAM zuddha gugaLa nAkhIne ke triphaLAnuM cUrNa nAkhIne pIvAthI sarva prakAranA upadeza maTI jAya che. vaigharahasya, athavA karIyAtuM, lIMbaDe, triphaLAM, kaDavA paravaLa, kakaca, jAInAM pAna, khera, ane bIbalo ene pANImAM sArI peThe vATI kalka karI tethI vA tenA kavAthathI siddha kareluM dhI pIe nA paDe to sarva prakAranA upadaMzane maTADe che. A nibAghachUta kahevAya che. cakradatta athavA pUrva kathita vaNanA adhikAramAM lakhelAM badhI khAya ke copaDe to paNa ArAma thAya che. athavA reca levAthI paNa upadaMza zAta paDe che. "athavA haraDe 8 bhAga, morathuthuM 1 bhAga, e bene khUba jhINuM vATI pachI lIMbuno rasa bhAga 100 pramANe laI temAM punaH ghuMTI geLIo 4 mAsAbhAranI karavI. temAMthI goLI 1 dahI sAthe divasa 15 sudhI khAya ane pathyamAM rahe to upadaMza nizva maTe che. athavA morathuthuM 1 bhAga, kAtho 1 bhAga, bodArazIMga 2 bhAga ane sopArInI bhasma 2 bhAga laI jhINAM vATI cALI te bhukI upadaMzanA-cAMdInA upara bhabharAvavI, jethI avazya ArAma thAya che." athavA zuddha karela pAre, gaMdhaka, haratAla, siMdUra, ane maNazIla laI temAM ghI nAkhI pachI tene 1 divasa taDake rAkhI tAMbAnA vAsaNamAM nAkhI tAMbAnI ja vATakIthI sArI peThe ghaMTI pachI tene upadaMza upara copaDe te kharaja sahita upadaMzano vyAdhi maTI jAya che. vaidyarahasya. athavA je upAyo koDhanA adhikAramAM kahevAmAM Avaze te saghaLAM dhI caLavAmAM, khAvAmAM ane copaDavAmAM upayogamAM le te upade za maTI jAya che. bhAvaprakArA, upadaMza regInA pathyApathya. maga, cokhA, ghauM, ghI, caNa, sAkara, turIyAM, saragavAnI zige, bakarInuM tathA gAthanuM dudha, unuM pANI ane halakA bhajana sadA hitakArI che. For Private And Personal Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org seALame, ) ligAze ane zUkASa prakaraNa, ( 249 ) hiMga, tela, maracAM, nRtAka, gALa, athANAM, khAjarI, maTha, jhAlara, garama padArtheA, divase suvuM, taDake pharavuM, mahenata karavI, maithuna karavuM ane chAza ke khaTAza khAvI e sA ahitakAraka che mATe upayegamAM levAM nahIM. upadazanA adhikAra saMpUrNa. liMgAzano adhikAra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -(00) liMgAoNnuM lakSaNa. purUSanI iMdranA upara jANe dhAnyanA kuNugA-aMkurA chuTayA hoya athavA kukaDAne mAthe kalagI hoya che te pramANe eka upara eka masA thAya che aUAt prathama jhINA jhINA thAya che ane pachI mAruM rUpa pakaDI cheka iMdrimAM, sAMdhAmAM ke iMdrinI maNinA-sopArInA kApAmAM upanna thAya che tene liMgavatti-carmakAla tathA liMgAruM paNa kahe che. liganA arthanu asAdhyapaNu-te e iMdrinA masA pIDAvALA cIkaNA ane traNe doSathI sahita hoya te te asAdhya che. upAya. iMdrinA masAone prathama je vaidha zastrakriyAmAM kuzaLa hoya tenI pAse zasravate kApI nakhAvavA. athavA sAjIkhAra, mArathuthu, zilAjIta, rasavatI, surame!, mazIla ane haratAla ene samAna bhAge lai cUrNa karI liMganA masA upara copaDe to te masA maTI jAya che. athavA jema pratikuLa ela daiva-bhAgya purUSArthane nAza karI nAkhe che. tema kumArapAThAnuM lAkharUM atyaMta jAmI rahelA ane vicitra guthaNI jevA thai rahyA hoya tevA liMganA masAne trIje divase maTADI nAkhe che. athavA zubha divase lAvelu bhAMrIMgaNInuM mULa baLadanA mUtra sAthe ghasI copaDe te! iMdrinA masA turata maTI jAyache. bhAvaprakAza. iMdrinA masAne adhikAra saMpUrNa, zakarogano adhikAra. O 0:0:0. karoganAM nidAna tathA sakhyA. je mUkhAo hoya che te mUrkhAonA kahevAthI iMddhine vadhAravA vagara vicAryuM, jethI ghaNA vikArA utpanna thAya tevA upAyA kare che; arthAt iMdrine moTI karavA lepa paTTi tathA pANInA melathI pedA thayelA zUka nAmanA jherI jIvaDAnA tela vagere upayogamAM le che, tethI 18 jAtanA roga utpanna thAya che eTale sarpapikA 1, aSTIlikA, ra, grathita 3, kuMbhikA 4, alajI pa, smRti 6, samUdrapIDikA 7, avamatha 8, puSkarikA 9, sparzahAni 10, uttamA 11, zatAnaka 12, tvakSAka 13, zANitArbuda 14, mAMsAbuda 15, mAMsapAka 16, vidraSi 11. ane tilakAlaka 18, A zaka roganA aDhAra bheda che. 3. For Private And Personal Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 250 ) www.kobatirth.org amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhAre prakAranA zukadeASanAM judAM judAM lakSaNA. sarSapikAnuM lakSaNa eche ke-jherI jIvaDAonA lepathI ke duSTa ravAthI dhoLI sarasava jevI phAllIo thAya che ane temAM ka tathA rUpa hoya che. ( targana - yonimAM maithuna - vAyu mukhya nidAna aSTIlakAnu lakSaNa eche ke-lAMbA TukA tathA vAMkA kAMTAvALI kahyu phollIo thAya che te aThThIlikA nAmanA luhAranA ojAra jevI kaheNu hAya che tethI tene aSTIlikA kahe che, temAM mukhya kAraNarUpa vAyu che. prathitanuM lakSaNa eche ke-dri javanI ela rahe che. temAM mukhya nidAnarUpa kapha che. kuMbhikAnu lakSaNa eche ke-jAbunA ThaLI mukhya nidAnarUpa mehI tA pitta hAya che. A tene kuMbikA kahe che. aNIe jevA kAMTAothI niratara purAi ga jevI dheALI phAllIo thAya che ane phollIo kuMbi-kAyaphaLa jevI hovAthI alajInuM lakSaNa eche ke-A nAmanI phAlI pramehamAM thAya che te lAlAza tathA kALAzavALI kivA anya phAlIethI vIMTAyalI hAya che tevIja phAlI keMdri upara thAya tene paNa alajI kahe che. A pheAllAnuM mukhya nidAna mahI ane pitta che. mRditanuM lakSaNa eche ke-zakadoSa thatAM iMdrane dabAvavAthI je sojo caDhelA hoya te mudita kahevAya che--AnuM mukhya nidAna vAyu che. samUDikAnuM lakSaNa eche ke-kadoSa thatAM banne hAthavate khaMdrine bahuja cALI masaLI nAkhe tethI je qAllI thAya che te samUhapaDakA kahevAya che AmAM paNa mukhya nidAna vAyu che. avamathanuM lakSaNa eche ke-dhaNI ane lAMbA aMkuro vALI phollI IMdrinA vacamAM krATe che tathA temAM pIDA thAya ane rUMvADAM ubhAM thaI Ave che. AmAM lohI tathA ka kApelAM hoya che. puSkarikAnuM lakSaNu eche ke-AsapAsa nhAnI anya phAkSIothI je phAllI vIMTAyalI hoya ane kamaLanA DADAnA jevI hoya che--A keAlI pitta ane lohInA kepanita che. sparzahAninuM lakSaNa eche ke-jene aDatAM sparze sahana na thai zake evI phAlI zUkadoSanA lIdhe kApelA lAhIthI utpanna thAya che. uttamAnuM lakSaNa eche ke-doSanelIdhe thaelA apacAthI maga tathA aDada jevI rAtI phAlI thAya che ane temAM mukhya kAraNu lohI tathA pitta hoya che. rAzananuM vadhu eche ke-dri cALaNInAM kANA jevA diyelI kAre bAjue vIMTAi jAya che ane jemAM mukhya nidAnarUpa vAyu tathA leAhI che. tvakSAkanuM lakSaNu eche ke-je khaMdrinI cAmaDInuM pAkavuM tAva tathA baLatarAne pedA karanAra che te pAka kahevAya che ane jemAM vAyu tathA lohInA prakopa hoya che. For Private And Personal Use Only zANitAbhraMdanu lakSaNa eche ke kALA phAllA tathA rAtI keAlIthI Itri pIDAya ane temAM AkarI vedanA thAya che. mAMsArbudanu lakSaNa eche ke-mAMsanA duSTapaNAnelIdhe dhaMtri upara mAMsanI rasoLIo thAya che te mAMsAbUda kahevAya che.
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir seLa. ) kaDharoga prakaraNa ( spI) mAM pAkanuM lakSaNa e che ke-iMdrinAM mAse kharI paDatAM hoya ane traNe doSanI pI DAo thatI hoya te mAMsapAka kahevAya che.-A tridoSajanita vyAdhi che. vidhinuM lakSaNa e che ke-prameha saMbaMdhI phelIomAM je tridoSa vidhi kahevAmAM Avela che tenA jevA ja lakSaNavALI phillI Idri upara tridoSanA prakopathI thAya che. - tilakAlakanuM lakSaNa e che ke--kALAraMganAM, dhoLAraMganAM ke vividha raMganAM ane zaka nAmanA erI prANuonI bhasmathI thaelAM hovAne lIdhe jherI thaelAM mAMse iMdrimAMthI kharI paDatAM jAya che vA Idrine kheravI nAkhe che ane kALAM kALAM thaIne vikharatAM jAya che-A rogamAM kALA tavA jevA mAM thAya che tethI tilakalaka kahe che. A traNe vajanita hoya che. zukadenuM sAdhyAsAdhyapaNuM. upara kahelA aDhAra bhedamAMthI mAMsAbuMda, mAMsapAka, vidhi ane tilakalaka e cAra, asAdhya che-bAkIne sAdhya che ema jANavuM. rAga upAya. zukadevanA sarva prakAra upara jherane nAza karanArA upAya karavA. jaLa mukAvIne jherI lehI kahADI naMkhAvavuM, reca Apa. halakAM bhojana karAvavAM. athavA triphaLAnA kavAthanI sAthe zuddha gugaLa pAvo. athavA ThaMDA dudhanA lepa tathA siMcana karavAthI zakadeSa maTe che. ane thavA rasavaMtIne lepa kare te durgadhiparU, vraNa, seje, araja ane zaLa eo karIne sahita saghaLA prakAranA liMga saMbaMdhi thaelA rogane jaDamAMthI ukheDI nAkhe che. athavA dAruhaLadara, tulasI, jeThImadha, gharamAMnA dhumADAne dhuMsa ane haLadara eonA kacchathI pakAveluM tela tene atyaMga-mAlesa karavAthI dinA vego nAza thAya che. A dararvitaila kahevAya che. bhAvaprakAza. athavA kAMsakInA telanuM mardana karavAthI zukadoSa maTe che. sarvasaMgraha. zakadoSano adhikAra saMpUrNa. koDharegano adhikAra. koDhanAM nidAna tathA saMkhyA. paraspara virodha thanArAM anna pAnonA khAvA pIvAthI, pAtaLA tathA bhAre padArthonA khAvAthI, maLa-mUtra-vamanAdinA vegane rokavAthI, bahu jamyA pachI kasarata karavAthI, agnine ke sUrya vagerene tApa sevavAthI, zIta, uSNa, laghana tathA AhAranI maryAdA rahita vidhi se 1 vAsyAyana kahe che ke-bhIlAmAnAM bIja, zaka nAmano pANIne kaDA ane kamaLanAM pAMdaDAM eone vAsaNanI aMdara bALI bhasma karI te bhasmamAM siMdhAluNa meLavI ubhI rIMgaNInA phaLanArasamAM vATI pachI iMdrine pADAnA chANathI sAre peThe dhoI tenA upara e bhasmane lepa kare te mana mAnatI iMddhi vadhe che, emAM jarA rAMdeha nathI. AsagaMdha, zatAvarI, upaleTa, jaTAmAMsI ane rIMgaNInAM phaLa eonI caTaNI kare telamAM nAkhI telathI cAragaNA dudhamAM tela pakAvavAnI rIti pramANe pakAvavuM. te telano mAlesa karavAthI indri, stana ane kAnanI bUTa vadhe che. A adhadhAdi tela kahevAya che. ema bhAvamizra kahe che. For Private And Personal Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 52) amRtasAgara. ( taraMga vavA thI, zramathI-bhayathI-parasevAthI pIDita chatAM visAmo na letAM ekadama hAvAthI vA, ThaMDuM pANI pIe tethI, bhajana na pacyA (ajIrNa) chatAM te upara pharI bhojana jamavAthI, virecanAdi pAMca karmo karyA chatAM virUddha AhAra vihAra karavAthI, navAM anna, dahI, mAchalAM, aDada, khATA padArtha, mULA, vATelAM ane, tala, dudha tathA goLa eonuM atyaMta sevana karavAthI, vidagdhAdi ajIrNa chatAM maithuna sevana karavAthI, divase suvAthI, gurU, deva, brAhmaNa, pavitra pustako, 5vita sthAna ane mahata purUSo eonAM apamAna karavAthI ane pApa karmo karavAthI vAta pitta kapha e traNe de, rasane, lehIne, mAMsane tathA lasIkAne dUSita karIne koDhane utpanna kare che, arthAta vAyu, pitta, kapha, rasa, lohI, mAMsa ane lasIkA e sAtenA bagADathI koDha pedA thAya che. vAyuAdi tridoSa ane rasAdi cAra de kaDhanA kAraNabhUta che. A sAta padArthonA samuccayathI sAta prakAranA ane agyAra prakAranA maLI aDhAra jAtanA koDha utpanna thAya che, arthAta sAta moTA koDha ane agyAra nhAnA koDha che. aDhAra kADhanAM nAma. kapALa 1, auduMbara 2, maMDaLa 3, sidhya 4, kAkaNaka 5, kuMDarIka 6, chatva che, ( A sAta mahAkuda che ane) ekakuNa 8, gajarma 9, carmadaLa 10, viciciMka 11, pAmA 12, dadra 13, visphoTaka 140, kiTibha 15, alasaka 16, vipAdikA 17 ane zatAra 18 (A agyAra zudra kuSTa che.) A caTAra koDha che; je ke sarva koDhamAM trida cheya che; topaNa pratyeka daSanI ughaNutAnA kAraNo uparathI judAM judAM nAme paDelAM che. koDha thayA pahelAM kevAM cinha thAya che.? pahelAM traNa thAya che te traNa ati komaLa, vA ati kharasaTha sparzavALA, parasevo ane lukhAsapaNae karIne sahita hoya che. athavA taDakAmAM pharyA chatAM paNa parasevo na Ave, baLatara, kharaja, cAmaDImAM beherApaNuM, khuMcyA jevI pIDA, zarIre dhrAMmaThAM, glAni, zaLanI adhikatA, vaNonuM bahu vakhata sudhI rahevuM, rUjhAI gayA pachI paNa lukhApaNuM, nahIM jevAM kAraNe chatAM tra ne vizeSa kapa, rUMvADAonuM ubhuM thavuM, ane lehImAM kALApaNuM eTalAM cihe koDha thayA pahelAM koDha thanAra manuSyane agamacetIrUpa thAya che tene koDhanuM pUrvarUpa kahe che. - che avicaLa hovAne lIdhe cAmaDI narama karI nAkhI cAre bAjue cAmaDIno raMga badalI nAkhe che te koDha kahevAya che. amuka daSanI prabaLatAthI amuka ke utpanna thAya che tene vicAra. vAyunI prabaLatAthI kapALa koDha thAya che. pittanI prabaLatAthI Adu bara, maMDaLa ane vicarcikA koDha thAya che, vAyu tathA pittanI prabaLatAthI akSajIva. vAyu tathA kaphanI prabaLatAthI gacarma, ekakuSTa, kiTibha, siMdhya, alasa ane vipAdikA koDha thAya che. pitta tathA kaphanI 1 siMdhanAmA kaDhane suprate hAnA koDhamAM gaNelo che, paNa carake tene moTA koDhamAM gaNelA che. kAraNa ke dhAtuomAM peThelA koDhane mahAku gaNavo ja joie teja pramANe dhAtuomAM peThela siMdhamapaNa moTA koDhamAM ja gaNavA yogya che. 2 da dAdarane suprata maheTA kaDhamAM gaNela che; chatAM carakanuM evuM mAnavuM che ke, je dAdara kALI ane uMDA mULavALI nathI to tene mhoTA koDhamAM na gaNatAM yuddha koDhamAM gaNavI yogya che; arthAt rAtI dara bahAnA koDhamAM ane kALI tathA majabUta mULavALI dAdara moTA koTamAM gaNavA lAyaka che. For Private And Personal Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir seLa. ) keDha prakaraNa ( 53 ) prabaLavAthI da, zatArU, puMDarIka, visphoTaka, pAma ane carmadaLa koDha thAya che ane traNe de panI prabaLatAthI kAkaNaka koDha utpanna thAya che. sAta moTA koDhanAM lakSaNe. kAMIka kALA tathA kAMIka rAtA phATelA mATInA vAsaNanA kakaDA jevA raMgana, lukhe, kharasaka, pAtaLI cAmaDIvALe ane atyaMta vyathAvALo je koDha hoya tene kapALa koDha kahe che. A koDha viSama che mATe mahA mehanate maTe to maTe ! jenA zarIranI cAmaDI UMbarAnA pAkelA phaLa jevI thAya tathA ghaNI baLatarA thAya, rUMvADAM dhabInA maMvALA jevAM thaI jAya ane ratAza tathA valurathI pIDita hoya te tene dubara koDha jANa. jenA zarIranI cAmaDI kAMika rAtI tathALI hoya, upAya karyA vinA ja nahIM evI, kAMIka bhInAzavALI-parasevAvALI, lIsI-cIkaNuM tathA te upara, uMcAM cakaraDAM eka eka cakaraDAne maLI gaelAM nIkaLatAM hoya to te maMDaLa keDha jANo. A koDha kaSTasAdhya che. je koDhathI zarIranI cAmaDI dhoLAzayukta rAtA raMgavALI pAtaLI hoya tathA tenA upara valuravAthI mAthAmAMthI kharatA khoDA jevI utarI khatI hoya ane tuMbaDInA phUla jevI kharaja yukta hoya te te sima-vibhUti-dabhUta keDha kahevAya che-AkaraDha vizeSa karIne chAtImAM ja thAya che. koI vakhate anya aMgomAM paNa thAya che. je koDhathI caNoThInA samAna raMgavALI cAmaDI thai jAya eTale vacamAM kALI ane AsapAsa rAtI athavA vacamAM rAtI ane AsapAsa kALI thaI jAya ane svAbhAve naja pAkavA chatAM paNa AkarI vedanAvALI traNedeSanI prabaLatAnAM cihUne sahita hoya te, te kAkaNuka koDha kahevAya che. je koDhathI zarIranI cAmaDI ghoLA kamaLanA pAMdaDA jevI arthata kamaLapala dhoLAM chatAM koroe bahu rAtAzavALAM hoya tevA raMganI ane uMcI tathA kaphanI prabaLatA yukta hoya te tene puMDarIka koDha kahe che. je keTathI zarIranI cAmaDI kaThaNa, aMtamAM rAtI tathA vacamAM dhumADAnA jevA raMga vALI thaI jAya, pIDAyukta ane rIMchanI jIbha jevA AkAravALI hoya te tene RkSachaThTha koDha kahe che. agyAra nhAnA koDhanAM lakSaNe. je koDha parasevA vinAne, ghaNA gherAvAvALe, mAchalAnA para jevA cakrAkAravALe, abhakanA patarA je caLakata ne lIse hoya te ekakuSTa kahevAya che ane je koDha jADe, hAthInA cAmaDA jevo lukho tathA kALo hoya te gajacarma koDha kahevAya che. je ke rAte, zULavALe, 1 agyAra nhAnA koDha kahyA chatAM ekakuthI zatArU sudhI gaNatAM bAra kSudra korTa thAya che, tethI te zaMkAnA samAdhAna mATe bheja kahe che ke hAthonI lukhI paDelI cAmaDI phATI jAya tene vicakA kahe che ane paganI cAmaDI phATI jAya tene vipAdikA kahe che ke vicacakA ane vipAdikAnA sthAnomAM phera paNa svarUpamAM pheranathI tethI vipAdikA ane vicacakAne eka mAni le che ane keTalAka AcAryo e banene judA gaNela che tethI bAra gaNe che, paNa kharI rIte vipAdikAne vicacakA ebene eka mAnI agyAre sutra koDha mAnela che. For Private And Personal Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 254) amRtasAgara, ( taraMga - phollAvALe, sparza zahana na karI zake te ane cAmaDIne cIrI nAkhanAra heya te carmadaLa koDha kahevAya che. je caLavALI, kALAzavALI ane ghaNuM parUvehevAvALI nAnI phollI e thAya te vicarcikA kADha kahevAya che. jenAtho hAtha tathA paga phATe ane temAM AkarI pIDAthAya te vipAdika koDha kahevAya che. je phelIo parUvALI bahubaLatarAvALI, jhINI jhINI, mIThI caLavALI zarIra phelliIo thAya che tene pAma-lukhasa koDha kahe che. jenAmAM tIvra pIDA, baLatarA ane moTA phollAo hoya tathA hAthe ane kulA-kachaTAnA bhAgamAM phelAyelI hoya ane ugra heya tene kachupArasakhasa koDha kahe che. je caLavALuM, lAla phollIovALuM ane prakaTa thAya tyArathI ja upaseluM je cakaraDuM che te da-dAdara-darAja-rIMga-majadAra te che - LAza sahita ratAzavALA ane pAtaLI cAmaDIvALA phollA thAya te visphoTaka kahevAya che. je kALI sukAyelI traNanA ThekANuM jevI kharasaTha ane lukhI kITIo thAya che tene kiTibha koDha kahe che. je caLavALA tathA lAlAzavALA moTA phollAothI vIMTAyala hoya te alasaka kahevAya che. ane je lalAza yukta kALAzavALuM, baLatarAnI pIDAvALuM ane ghaNA vaNavALuM jaNAya te zatArU koDha kahevAya che. sAta dhAtuomAM rahelA kADhanAM lakSaNo. rasa nAmanA dhAtumAM paDelo koDha hoya te, zarIrano varNa kharAba ane lukhAsa yukta thAya che. cAmaDI beherI thAya che, parase ghaNAja Ave che ane romAMca (rUMvADAM uphAM) thaI Ave che. - lAhI nAmanA dhAtumAM keDha peThe hoya te, caLa Ave ane parU vizeSa nIkaLe che. mAMsa nAmanI dhAtumAM kendra prApta thayo hoya te, kendranuM puTapaNuM, hAMmAM zoSa, kharasaThatA, phollIonuM upaDavuM, kheMcAyA ke bheMkAyA jevI vyathA, moTA dellAo thAya ane ekaja ThekANe koDhanI sthiratA thAya che. - medamAM paDela ke hoya te, hAtha huMThA, gatine nAza, aMganuM bhAMgavuM, kSata-cAMdAnuM phelAvuM ane lehI tathA mAMsamAM paDelA kaDhanA lakSaNa yukata hoya che. - hADakAM ke majajAmAM koDha peThela hoya te, nAka cIjuM thaI jAya che, AMkhe rAtI. kSatAmAM chavAta,-ghAMTAnuM khokharApaNuM ane pIDA thAya che. vIryamAM paDelo koDha hoya to, tethI strI tathA purUSanAM lehI ane vIrya devavaMta thaI jAya che ane tethI je saMtatI pedA thAya che . paNa kevALI hoya che. kaDhanA sAdhyA sAdhyapaNA viSe. rasamAM, rUdhiramAM ke mAMsamAM pele ane vAyunA tathA kaphanI prabaLatAvALo koDha sIdhya che. medamAM paDele athavA be dezanI prabaLatAvALe koDha yApya-kaSTasAdhya che ane mAjjAmAM asthi-hADamAM ke vIryamAM paDele kaDha, baLatarAvALe, maMda agnivALe, ke trido SanI prabaLatAvALo koDha asAdhya che mATe cikitsA karavA gya nathI. bAhAranA keDhimAM paNa chavAta paDI hoya to te asAdhya che. kaDhanuM ariSTa. je kahanA rogInuM aMga cIrAI-vIkharAI gayuM hoya, parU vagere bahu vahetAM heya, A kho rAtI rahyA karatI hoya ane kaMTha khare thaI gayo hoya tathA ulaTI reca vagere pAMca karmonA guNe lAgu na paDatA hoya che te koDhagI yamalekano vAsI che ema samajavuM. For Private And Personal Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir seLa. ) koDha prakaraNa ( 255) kaDhanA hodarUpa zcitrakoDhanuM lakSaNa je koDha utpanna thavAnAM mULa kAraNo che teja A trikoDha utpanna thavAnAM kAraNe che. trija lehInA AzrayathI kilAsa gaDha kahevAya che ane mAMsanA AzrayathI arUNa kahevAya che; arthAta kilAsa ane arUNa e be trikoDhanAja bheda che. koDha parU vagere karate hoya che ane zcitra para vinAnuM hoya che. koDha traNe dezothI thAya che ane zcitra eka eka dezathI thAya che. koDha rasa vagere saghaLA dhAtuomAM rahe che ane zcitra phakta lohI mAMsa tathA medamAMja rahe che eTale koDha ane zcitra vacce taphAvata che. de bheda uparathI sthitranA lakSaNanA bheda. vAyuthI thaela lukhuM, sTeja raDatuM ane lohImAM rahe che. pittathI thaeluM kamaLapatranI peDe vanamAM chelluM ane cAre bAjAe rAtuM, baLatarA vALuM, remano nAza karanAruM ane mAMsamAM rahenAruM hoya che. kaphathI thaeluM , 3, bhAre, kharajavALuM ane medamAM rahenAra hoya che. zcitra doSathI thayuM hoya ke traNathI thayuM hoya te paNa devabhedane anusarI tenA varNa upara pramANe ja hoya che. vAyuthI pittanuM ane pittathI kaphanuM vadhAre kharAba hoya che. citranuM sAdhyAsAdhyapaNuM je zcitra dhoLA rUMvADAM vinAnuM hoya, pAtaLuM, lehIvALuM, tAjuM ane agnithI babhAvinA thaela hoya te sAdhya che. te vinA anya sarva asAdhya che. athavA dri, ni, hAthamAM, paganA taLAmAM ke hoThamAM thaela hoya te zcitra-dhoLo koDha tA hoya te pahu asAdhya che. koDhavinA bIjA paNa keTalAka roga cepI che? eka bIjAnI pathArImAM suvAthI, bhegA besIne jamavAthI, eka ekanuM kapaDuM oDhavA-paheravAthI, eka ekanI paherelI phulanI mALA dhAraNa karavAthI ane eka ekanA caMdana vagerenA lepa karavAthI caLa, (khapa-lukhasa) cAMdI. bhUtano karelo unmAda, vraNa, tAva, udharasa, ratavA, kolerA, orI, achabaDA, zItaLA ane AMkhenuM dukhavuM tathA prameha vagare evA bIjA paNa saMsargathI thanArA rago eka manuSyathI bIja manuSyane uDa vaLage che. mATe evA cepI rogIthI barobara sAvadha rahevuM. koDhanA upAya. vAyunI prabaLatAvALA koTamAM ghIne upayoga karavo, kaphanI prabaLatAvALAmAM ulaTI TI karavA ane vidhi prabaLatAvALA koDhamAM lepa, zi- - leDI 3.", khArA haraDe, karakaca, sarasava, haLadara, bAvacI, siMdhAlUNa ane vAvaDIMga ene gomUtramAM vATI lepa kare che, keDha maTI jAya che. A pathyAdi lepa kahevAya che. athavA bAvacIne jhINI vATI AdAnA rasamAM ghuMTI zarIra upara coLavAthI Akare ane jAmIgaela kADha paNa nAza pAme che. A semarAjyakartana kahevAya che. athavA zrI brahmAjIe mAkaDeyaAdi maharSi one kahela tathA te maharSioe karI jeela paMcaniMbAdi prayogathI sarva roga nAza thAya che. te prayoga e che ke-lIMbaDAnI lIMboLI, mora, chAla, mULa ane pAMdaDAM arthAta lIMbaDAnAM pAMca aMga sarakhe bhAge laI tenuM cUrNa karI te cUrNane jaLabhAMgarAnA svarasanI 7 bhAvanA For Private And Personal Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 256 ) ( taraga devI. pachI triphaLA, trikaTu, brAhmI, geAkharU, bhIlAmAM, citrAmULa, vAvaDIMgano sAra, hukarakaDa, loDhAnuM cUrNa, haLadara, dArUhaLadara, bAvacI, garamALA, sAkara, upaleTa, iMdrajava ane kALIpADa ene samAna bhAge lai cUrNa karIne tene khera, bIbale ane lIMbaDA enA jADA kavAthana cha bhAvanA devI. pachI haraDe vagerenA cUrNatA 1 bhAga ane lIMbaDAnA paMcAMganA cUrNanA be bhAga lai ekaThAM karI madhamAM athavA paMcatikata nAmanA dhImAM athavA kheranA tathA balAnA kavAthamAM athavA unA pANImAM kAlavIne zubha divase cATavuM. niratara 48-49 rati bhAra mAtrA vadhAratAM cheka 4 tAlA sudhI thAya tyAMsudhI A avaleha cATavAmAM vadhAravuM. A prayoga karatAM pehelA reca vagerethI zarIrane sApha karI pachI snehananI kriyAkarI kAThAne snigdha karyA bAda A avalehane upayoga karavA. jethI vicarcikA, Adukhara, puMDarIka, kapAla, dAdara, kiTibha, alasaka, zatArU, visphoTaka, visarpa, gaDamALA, kapne prakApa, traNe prakAranA citra, bhagaMdara, zlIpada, vAtarakta, jaDapaNuM, adhatA, bharanIgaLa, mAthAnAM darada, samasta prameha, saghaLA pradarA, dADhanuM ane jhADa pAlAnuM jhera, vagere vagerenA nAza kare che. A avaleha madhamAM sevavAthI jADA peDhavALA kevaLa siMhanA samAna pAtaLA peTa vALA ane majabUta sAMdhAvALA thAya che. A avalehanA niraMtara je abhyAsI hoya tene jo sApa vagere jherI jIvA karaDe che te te jherI jIvA turata marIjAya che--A avalehanA upayogathI dIrghAyu thAya che, rega tathA mudrA prApta thatAM nathI ane caMdramA jevI suMdara kAMti thavAthI zarIranI bahu zAbA vadhe che-ApanabakAvalehu kahevAya che. athavA bAvacI telA 20, zilAta tAlA 20, zuddha gugaLa tAlA 40, mIMDhIAvaLa teAlA 12, leATAnuM cUrNa tAlA ?, ane merIyeAkalhAra, motha, vAvaDIMga, triphaLA, karakacanAM pAMdaDAM, khera, gaLe, nasetara, zuddha nepALA, haLadara, IMdrajavanI chAla, lIMbaDo, citraka ane garamALe! e ebe tAlA bhAra lai eenuM sUkSma cUrNa karI madha sAthe gALIe banAvI geoLI 1 prabhAte gAsUtra saMgAthe gaLavAmAM Ave te tethI, koDha, vAtarakta, dhoLAM paLI, zarIranI karacalI, zritra,pAMDu, peTanA viSama roga, prameha ane gumarega e saghaLAne nAza thAya che. A svAyabhuvagugala kahevAya che. athavA citrAmULa, triphaLA, trikaTu, jIrU, kalAjIjIrU, vaja, sidhAlUNa, ativiSa, upaleTa, cavaka, javAme, vAvaDIMga, eLacI, meDIajame, metha, ane devadAra eenuM cUrNa karI te sarvanI kharekhara zuddha gugaLa lai te sarvane dhInI sAthe sArIpeThe kuTIne tenI gALIe vALavI. A gALI prabhAtakALe bhAjananA samayamAM jaTarAgninA baLane anusarI sevana kare teA, aDhAre jAtanA kADha, kRSi, duSkA, grahaNI, gudAnA masAnA vikAro, mhoMnAM darado, gaLagraha, gRdhrasI, bhagna ane geALA e sarvanA nAza thaIjAya che, jema viSNu paramAtmA tyAne jIte che tema A gugaLa ukata vyAdhione ane UDAmAM rahelA vyAdhine jIte che. A ekavi tika guggala kahevAya che. athavA zuddha bhIlAmAM telA 128 bhAra lai kApI 1024 tAlAbhAra pANImAM nAkhavAM. 128 teAlAbhAra gaLAne kuTI te paNa te pANImAM nAkhI agnidvArAukALavuM. jyAre ceAthA bhAganuM ukALatAM bAkIrahe tyAre utArI lai, vastrathI gALI kAhADI temAM 32 tAlA dhI, 256 tAlA dudha, 64 tAlA sAkara ane 32 tAlA madha nAMkhI dhI amRtasAgar Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 A prayogamAM madha nAkhyApachI pAka karavA ema lakhyuM che, paNa madanapALa niyaMTamAM kahyu` che ke agni ane tApathI tuM thaela madha khAvAmAM Ave te manuSyanu' maraNa nipAve che; chatAM A pAThamAM tethI virUddha lekha che mATe vicArIne pADa upayogamAM levA, bhA. kattA. For Private And Personal Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir seLo . ) koDha prakaraNa. (57) mA tApathI tene pAka karavo. jyAre sarva drava jAo thaI jAya tyAre utArI laI temAM bIlAM, ativiSa, gaLo, bAvacI, pumADIAnAM bIja, lIMbaDa, triphaLA, majITha, trikaTu, ajamo, siMdhAlUNa, motha, taja, eLacI, nAgakesara, khaDasalIyapittapApaDe, tamAlapatra, vALo, kALAvALo, caMdana, gokharU, kacUro ane ratajaLI e pratyeka padArtho bane tolAbhAra lai teonuM cUrNa karI te pAkamAM nAkhavuM. A aveleha prAtaHkALe pANIthI 4 rUpiyA bhAra niraMtara sevana kare ane paththamAM rahe arthata kasarata, to, agni, khATA padArtho, mAMsa, dahI, maithuna, telanuM mardana, ane paMtha ke zrama karavAno tyAga kare te koDha tathA vAtarakta ane rAghaLA prakAranA masAne nAza thaI jAya che-A. amRtabhalAtakAvaleha kahevAya che. athavA lIMbaDo, ghALI upalasarI, ativiSa, bAvacI, kaDu, trAthamANa, triphaLA, metha, khaDasalIyopittapApaDe, rAto dhamAso, vaja, khera, sukhaDa, kALIpADa, suMTha, kacUro, bhAraMgI ( na maLe te ramaNInAM mULa levAM) araDUse, karIyAtuM, Idrajava, kALI upalasarI, iMdravaraNu, pIluDI, vAvaDIMga, kaDAyAnI chAla , ka, hastikaMda, gaLe, bakAnalIMbaDA, kaDavAM paravaLa, (kaDavAM turIyAM kukaDelo) haLadara, dAruhaLadara, pIpara, garamALo, saptaparNa, nAtara, jaLajAMbavA, dhoLI caNoThInAM phaLa, majITha, gajapIpara, rAsnA, kakaca, sAToDI, nepaLAnuM mULa, bobalAno sAra, jaLabhAMgara, kAMTAzalA, aMkeLa ane sAga e saghaLA padArtho ATha ATha tolA bhAra lai teone 1024 telA bhAra pANImAM maMda agnidvArA kavAtha karo. jyAre cothA bhAganuM pANI bAkI rahe tyAre nIce utArI vastragALa karI majabUta vAsaNamAM rAkhavo. pachI 1000 bhIlAmAM laI kopI 307ra telA bAra pANImAM pakAvI AThamA bhAganuM pANI bAkI rahe ke utArI laI gALI bane kavAthane bhegA karI pachI temAM geLa telA 400 bhAra nAkhI dhImA tApathI pakAvatAM zIrAnA jevo thAya tyAre temAM pharI 1000 bhIlAmAno garbha nAkhavo ane triphaLA, trikaTu, motha, vAvaDIMga, citraka, siMdhava, sukhaDa, upaleTa tathA ajamo e pratye padArtho 4-4 telA bhAra laI cUrNa karI tathA taja tamAlapatra, eLacI ane nAgakesara eo paNa ka-ja tolA bhAra laI cUrNa karI ukata avalehamAM meLavI devuM-A mahAbhalAtakAvaleha zrI sadAzivajIe jagata jIvonA kalyANa nimitte kahela che, tenuM sevana kare che, tethI zcitra, auduMbara, dAdara, RkSakaha, kAkaNaka puMDarIka, carmadaLa, gajacarma, visphoTaka, raktamaMDaLa, caLa, kapAlaka, khasa, lukhasa, paganuM phATavuM, vAtarakta, chae prakAranA haraNa, pAMDu, vraNa, kRmiyA, raktapitta, udAvarta, udharasa, zvAsa ane bhagaMdara eTalA rogo maTI jAya che. A avalehanuM sadA sevana kare te paLIyAM, ane ati bhayaMkara AmavAyu paNa maTI jAya che. A avaleha upara AhAra vihAra ke mithunamAM vizeSe karI pALavAnI jarUra nathI. A avaleha kAMtine bahu uttama kare che. ane jaTharAgni ne pradIpta kare che. A avaleha upara dudha athavA gaLAnA pANInuM anupAna ApavuM ane ghaNuM karIne bhajanamAM unAne ane khATAne tyAga karavo. athavA majITha, triphaLA, kaDu, vaja, dArU haLadara, upaleTa ane lIMbaDe eno kavAtha karIne niraMtara pIe te sarva prakAranA kendra nAza thAya che, tathA vAtarakta, caLa, khasa, raktamaMDaLa, dAdara, visarSa ane vizleTaka eone paNa nAza thAya che-A ladhumaMjISThAdikavAtha kahevAya che. athavA majITha, bAvacI, pumADI, lIMbaDo, haraDe, haLadara, AmaLAM, araDUse, zatAvarI, kAMsakI, gaMgeTI, jeThImadha, gokharuM, paravaLano vele, vALo, gaLo ane ratAM jaLa eone kavAtha karIne pIe te tethI ke, vAtarakta, rALa ane maMDaLane jaDamAMthI nAza thAya che. A madhyama 33 For Private And Personal Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org amRtasAgara. ( 258 ) targa zAdi kvAtha kahevAya che. athavA mA, khamaNA iMdrajava, gaLA, mAtha, vaja, suMTha, haLadara, dArUhaLadara, bheAMrIMgaNI, lIMbaDA, paravaLa, kaDDa, bhAraMgI, vAvaDIMga, jaLajAkhavA, pIsuDI, devadAra, jaLabhAMgarA, pIpara, trAyamANu, kALIpADa, zatAvarI, khera, triphaLA, karIyAtuM, bakAyana lIMbaDA, khIbalo, garamALA, ghauMlA, bAvacI, ratAMjaLI, vAyavaraNAM, nepALAnAM mULa, sAga, khaDasalIyepittapApaDe, upalasarI, ativiSa, rAte dhamAsA, iMdravaraNAM ane vALe eene kavAtha karI pIe teA lAMbA kALanA cAmaDInA rege, aDhAre prakAranA kADhA, vAtarakta, sadhaLA lohI vikAranA rogo, visarpa, cAmaDInuM beherApaNu ane AMkhanA rogo e sarvane nAza thAya che-A vRjiSThAdi kavAtha kahevAya che. athavA kALAMmarI, naseAtara, metha, zuddha haratAla, zuddha mazIla, devadAra, haLadara, dArUhaLadara, jaTAmAMsI, sukhaDa, IMdravaraNAM, kaNera, AkaDAnuM dudha, ane gAyanA chANunA rasa pratyek pArthe! eka eka tAlA bhAra levA, zuddha vachanAga e teAlA bhAra levA ane sarasIyuM tela 164 telA bhAralai ene cAragaNA pANImAM tathA bamaNA gai:mUtramAM pakAvI taila siddha karavuM. A telanuM mardana karavAthI kADhane nAza thAya che, tathA citra kADhane varNa badalAi jAya che. jo A telanuM nitya sevana kare teA, caLa, khasa, sighna, vicarcikA, puMDarIke, dAdara tathA tvacAnA zUnyapaNAnA nAza karI de che. A laghuricAdi taila kahevAya che. athavA marI, nasotara, nepALanAM mULa, AkaDAnuM dudha, chANunA rasa, devadAra, dArUhaLadara, haLadara, jaTAmAMsI, upaleTa, sukhaDa, iMdravaraNAM, kaNera, haratAla, mahuzIla, citraka, vaDhavADIyuM, metha, vAvaDIMga, pumADa, sarasaDI, iMdrajava, lIMbaDA, saptapaNuM, gaLA, ghera, sAmeA, karakaca, khera, bAvacI, vajra ane mAlakAMkaNI e saghaLAM cAra cAra tAlAbhAra levAM, zuddha vachanAga 8 teAlA bhAr ane sarasIyuM tela 256 tAlA bhAra tathA gAmUtra ethI cAragaNuM lai A samasta padAne loDhAnA vAsaNamAM athavA mATInA vAsaNamAM nAkhI dhImA tApathI pakAvI taila taiyAra karavuM. A telanA mardanathI kADhatA traNA, khasa, vicarcikA, dAdara, caLa, visphATaka, zarIranI karacalIo, paLIyAM, mhAM u paranA DAgha, tala ane masA e sarvane nAza kareche, sukamALapaNAne Ape che, jo A telane rajodarzana thayA pachI strI nAsa le teA tenA stane vRdghAvasthA thayA chatAM paNa namI jatA nathI. baLada gheADA ke hAthI vAyuthI pIDAtA hoya te! A telanu 3 vAra mardana karavuM, jethI te pavana vege cAle che arthAt vAyuno nAza thai jAya che-A mahAmaricAdvi tela kahevAya che. bhAvaprakAza, athavA zuddha haratAla lai sATeADInA rasamAM 1 divasa ghuMTI gALe vaLe tevI thAya tyAre tenI TIkaDIe karI taDakAmAM sukavI pachI sAToDInA pAMce AMganA khAra (rAkha)lai hAMllAmAM bharI tenA vacamAM te haratAlanI TIkaDIone mukI karI te upara sATeADInA paMcAMgane khAra bharI DhAM kaNI DhAMkI mukhe mudrA dai sukavI, tene culA upara caDhAvI bahuja dhImA tApathI niraMtara pAMca divasa sudhI tApa devA te, te rasa siddha thAya che. jyAre enI meLeja hAMllu ThaMDu thai jAya tyAre culA uparathI utArI TIkaDIone AstethI kAhADI lai temAMthI 1 rati garlRcyAdi kavAtha nA anupAna sAthe sevana kare te! aDhAra jAtanA kADha, bhayaMkara vAtarakta ane dustara phiraMga rAga, eTalA rAte nAza kare che. A prayoga sevanAre mIThuM, khaTAza, tikhArasa, agnine tApa, taDako e sarvane tyAga karavA. kadAca mIThA vinA na rahevAya teA theADA siMdhAlUtu sevana karavuM-A 'tAlukezvara rasa kahevAya che. vaigharahasya. athavA pAre, gaMdhaka, mAreluM trAMbu, mAreluM lATu, gugaLa, citrAmULa, zilAta, jherakAcalAM ane triphaLA ane samAna Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir soLama, ) . keDhi prakaraNa. ( 259 ) bhAge levAM. abraka ane karakacanA bIne pArAthI cAra gaNAM levAM. e saghaLA padArthone ekaThA karI te paikI vATavA yogya hoya tene vATI anyane temAM meLavI madha tathA dhImAM yanapUrvaka kharala karI dhInA vAsaNamAM rAkhI mukavAM. pachI emAMthI eka lAbhAra niraMtara prAta:kALe sevana karI ane tenA upara rAtA cekhA, dudha tathA madha sevana kare te nAka, kAna, ke AMgaLIo gaLI gaela hoya te manuSya A rasanA selvAthI kAmadevanA je suMdara bane che, paNa sevana karatI vakhate maithunane tyAga karavo. je koDha majabUta mULa nAkhI rahyA hoya te A rasa upara pANI ane bhAtanuM ja patha rAkhI sevana kare te koDhane nAza kare che. A galita phaTArI rasa kahevAya che. athavA upaleTa, mULAnAM bIja, kAMga, sarasava, haLadara ane nAgakesara eone vATI lepa kare te, lAMbA vakhatanuM sigmakoDha paNuM maTe chekesaraSaka lepa kahevAya che. athavA aMdhADAnA rasathI ke, haLadathI mizrita karelA keLanA khAramAM mULAnAM bIja vATI lepa kare te, sibbakoDha maTe che. athavA dAruhaLadara, mULAnAM bIja, haDatAla, devadAra ane nAgaravelanAM pAna e pratyeka padArtho 1-1-telA bhAra levA ane zaMkhanuM cUrNa 24 ratIbhAra levuM. A sarvane ekatra karI pANIthI zuMTI lepa kare to sidhdhakoDha nAza pAme che. athavA AMbAnI goTalIne trAMbAnI katharoTamAM trAMbAnI vATakIthI pANI sAthe ghuMTI athavA trAMbAnA vAsaNa upara ghasI jarA siMdhAlUNa nAkhI tene lepa kare che tethI carmadaLa kaDha maTe che. athavA jIruM tolA 4 ane siMdUra telA ra eothI sarasIA telane pakAvI te tela copaDavAthI lukhasa ane khasa maTI jAya che. A jIrakAtila kahevAya che. athavA majITha, triphaLA, lAkha, vaDhavADIyuM, haLadara ane gaMdhaka eonuM cUrNa karI tethI pakAveluM tela copaDe te khasa mAtra maTI jAya che.-A AdityapAka taila kahevAya che. bhAvaprakAza. "athavA pAre, jIruM, zAhajIruM, haLadara, dArU haLadara, marI, siMdUra, A maLasAra gaMdhaka ane maNazIla eone samAna laI pArA gaMdhakanI kAjaLa banAvI anya auSadhone jhINAM vATI gAyanA ghImAM 1 divasa lagI khasta karI pachI tenuM mardana kare te, khasa maTe che. athavA pAre, gaMdhaka, rathayuM, kAthe, mahedI, khurAsAnIajame, mINa ane mAlakAMkaNI e sarva auSadhone barAbara laI pAsa gaMdhakanI kAjaLa karI maNa vagara bIjA auSadhone vATI pachI dhImAM mINane ogALI bIjA auSadhe tenA aMdara nAMkhI ghaMTayA bAda pArA gaMdhakanI kAjaLa meLavI gAyanA ghI sAthe 1 divasa sudhI sArI peThe ghuMTI tenuM mardana kara te khasa tathA lahivikAranA phollA-lIo maTI jAya che. athavA zodhela gaMdhaka bhAga ra ane morathuthuM bhAga 3 laI pANI sAthe jhINuM vATI goLI karI jhINuM lugaDAmAM tene bAMdhI mIThAvagaranI ghauMnI bATImAM ghAlI zekI le. ema 3 tathA 4 vAra karI arthAta 3 tathA 4 divasa te ThaMDuM banAvI ghI sAkara sAthe khAya ane te piTalImAMnI goLI vATI dhImAM kAlavI copaDe te khasa-lukhasa maTI jAya che; ane lehIvikAra paNa maTe che." - thavA sidhAlUNa, pumADIAnAM bIja, sarasava ane pIpara ene kAMjanA pANImAM jhINuM vATI lepa kare te khasa-valura maTI jAya che-A saidhavAdi lepa kahevAya che. AkaDAnA pAMdaDAne rasa tathA haLadara e bene sarasIyA telamAM pakavI te telanuM mardana kare te khasa, vicarcikA ane pArasa khasa maTe che-A arka taila kahevAya che. athavA maNazIla, hIrAkaNI, haratAla, gaMdhaka, siMdhAlUNa, dArUDI, pASANabheda, suMTha, upaleTa, pIpara, vaDhavANuM, kaNera, puvADanAM bIja, vAvaDIMga, citraka, nepALAnAM mULa, ane lIMbaDAnA pAMda e pratyeka padArtho eka eka tevA For Private And Personal Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 260 ) bhAra lai teonA kalkathI 128 tAlA bhAra sarasIyuM tela 4 tAlA bAra, yAranuM dudha 4 tAlA bhAra ane 256 tAlA AMcathI pakAvI taila siddha karI tenA mAleza kare te asAdhya kaccha-pArasa khasa maTI jAya che. hArItamuni kathita A telanA mAlesathI caLa, khasa, cAmaDInA raMga ane lehInAM daro paNa maTe che. A kampyUrAkSasa tela kahevAya che. dAdaranA upAya. amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only ( targa pakAvavuM te pachI AkaDAnuM dudha bAra gomutra nAkhI madhurI upaleTa, vAvaDIMga, pumADanAM bIja, haLadara, siMdhAlUNa ane sarasava eene lIMbunA rasamAM vATIne copaDe teA, dAdara tathA koDha maTI jAya che. athavA dhrA, haLadara, siMdhAlUNu, pumADIAnAM bIja ane bAvacI ene kAMjImAM tathA dhATI chAzamAM vATI 3 vAra lepa kare te majabUta mULa dhAlelI dAdara tathA koDha maTI jAya che. citra-dhALA kADhanA upAya. eheDAMnI chAla, tathA kALA UmAnAM mULIyAM kavAtha karI temAM gALa nAkhI te sAthe khAvacInA bIjane kalka pIe te phaTakArI dhoLA kADha ane puMDarIka nAmane koDha paNa maTI jAya che. athavA soLa telA khAvacInAM bIja, cAra tAlA haratAla, nA teAlA maNazIla, caNoThI ane citrAnAM mULa ene gAmUtramAM vATI lepa kare te, tethI dhALA kADha maTI jAya che ane cAmaDIne raMga asala pramANe thai jAya che. athavA AmaLAMnA, ke kherasAranA kavAtha sAthe khAvacInuM cUrNa pIe te za'khajevA, cadramA jevA ane mAgharAnA phula jevA dhoLA kADha hoya tepaNa te maTI jAya che. bhAvaprakArA. athavA haLadara 32 teAlA, gAyanuM thI 34 tAlA, dudha 256 tAlA ane khAMDa 126 telA lai ene pAka anAvavAnA vidhi pramANe haLadarane dudhamAM ukALI kITI pADI khAMDanI cAsaNI karI temAM suMTha, marI, pIpara, taja, tamAlapatra, eLacI, vAvaDIMga, nasotara, haraDe, beheDAM, AMbaLAM, kesara, ane mAtha e pratyeka padArtho 4-4 tolAbhAra lai kesaravinA sarvanuM cUrNa karI kesarane dudhamAM chuTI prathama tene cAsaNImAM nAkhI truTI pachI te cUrNa tathA kITIne nAkhI halAvI ekajIva karI cIkaNA-rIDhA ane suMdara vAsaNamAM bharI levA. sAta rAtri pachI temAMthI dararAja 4 tAlAbAra pAka khAya teA, caLa, vispheTika, tathA dAdara, eenA nAza nimitte A atiuttama auSadha che. ane A pAkanA sevanathI senA jevI zarIranI kAMtI thAya che emAM jarA khATuM nathI. A harikakhaMDa kahevAya che. athavA zuddha takIyA haratAlane jaMkhIrI jAtanA khATA lIMbunA rasamAM pei tenA dazamA bhAge zuddha TaMkaNakhAra leveA. haratAlanA kakaDA karI temAM TaMkana nAkhI eka suMdara sapheta kapaDAne cArapa u karI temAM te banne pa dAthAnI pATalI bAMdhI jIrInA rasamAM dolAyaMtrathI dIvAnI agninA sarakhI AMcathI ra pAhAra svedana kare ukALe, pachI cunAnA pANImAM, kAMjImAM, bhUrAkALanA rasamAM, ane trikaLAnA kavAthamAM ukALavI. tyAra pachI khaTAimAM dhoi nAkhI sukavI khAkharAnI chAla ane haratAlane vATI tene gALeA banAvI taDake sukavI sAva sapuTa karI gajapuTa agni A pavA. jyAre agni svayaM zAMta thai jAya tyAre te sapuTane kAhADI lai te haratAlane bakarInA dudhamAM chuTI gALo banAvI taDaphAmAM sukavI 126 tAlA khAkharAnI rAkhane hAMllImAM bharI
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir seALame ) kADha prakaraNa tenA madhya bhAgamAM te gALAne geAThavI te upara rAkha tathA kaLIcuneA tAlA 16 dabAvI majata rIte tenuM mhoM baMdha karI je prakAre temAMthI jarApaNa dhumADe na nIkaLe te prakAre mudrA dai cUhe caDhAvI 32 pAhAra sudhI agni ApavA. enI meLeja ThaMDA thAya tyAre hAMllIne kAhADI temAMthI catnapUrvaka haratAlabhasmane kAhADI lai kharala karI suMdara zIzImAM bharI levI. A bhasma barak tathA meodharAnA phUla jevIdhALI ane agni upara nAkhavAthI dhumADA na nIkaLe tevI zuddha thAya che. te 1 ratIbhAra junA goLanI saMgAthe sevana kare ane te upara caNAnI roTalI, sADI cokhA tathA kodarA khAya arthAt 21 divasa A pramANe kare ane mIThuM, khaTAsa tela Adi sa de tA, aDhAra prakAranA koDha, vAtarakta ane firaMga rAga ( upadaMzanA eka bheda, ) vagerene nAza kare che. athavA pAro, gadhaka, haratAla ane mazuzIla e saghaLAM zuddha karela DrAya te levAM. dharanA dhsa, si MdUra ane dArUhaLadara e sarva nava tAlA ane mAvacI 2 teolAbhAra lai e saghaLAMne vATI gAyanA ghImAM meLavI zarIre copaDI taDakAmAM 1 pehAra athavA r pAhAra bese ane pachI nhAi nAkhe te tethI kharaja, dAdara, zrRmi ane koDha e sarvane 3 divasamAMja nAza kare che. athavA khAkharAnA mULanI chAlane sukavI tenI rAkha karI 100 telA bhAra lai temAM zuddha karelI haratAlanA kakaDA rapa mAsAnA pramANathI muko puna: khAkharAnA mULanI chAlanI rAkhathI haratAlane DhAMkI; arthAt eka navI hAMllImAM upara kahelA tela pramANe rAkha bharI vacamAM haratAlanA kakaDA mukI te upara pAchI tenIja rAkha DhAMkI sArI peThe dhyAvI DhAMkaNI DhAMkI mudrA kyA vinA 10 pAhAra sudhI AkarA agni ApavA. jyAre potAnI meLeja hAMDalI thaDI thAya tyAre haratAlanA cUrNabhasmane AstethI yukti sAthe kahADI lai kharala karI tene vastragALa karI suMdara zIzImAM bharI levI. emAMthI 2 ratIbhAra bhasma vagara zekelA jIrAnA 1 mAsAbhAra cUrNa saMgAthe pAnamAM mukI khAya ane tenA upara TADhuM pANI pIe tathA chIrI pALe eTale caNAnI roTalI, tathA zekelA caNA khAI 49 divasa pathyamAM rahe ane hadathI vizeSa pavana, vizeSa taDako-tApa sevana na kare te aDhAra prakAranA kADha, sarva prakAranA vAtarakta, vividha prakAranAM gaDagumaDa, dhA, pramehu pheollIo, vA pramehapiTikA, AmavAyu ane vAyunA vyAdhi e sarvane nAza kareche. vidyApati kaheche ke me A prayAga sArI peThe anubhavelA che. athavA puvADIAnAM bIja, khAvacI, sarasava, tala, upaleTa, haLadara, dArUhaLadara ane meAtha ene chAzamAM vATI-truTI lepa kare teA, dAdara, caLa ane vicaciMkAnA nAza thAya che. athavA mAthuthu tathA TaMkaNu 1-1 bhAga ane AvI 2 bhAga lai ene jaLabhAMgarAnA rasamAM cha divasa ghuTe bha, 7 bhAvanAo che phruTI dhoLA kADha upara copaDe te maTI jAya che-e anubhava siddha che. vaigharahasya. athavA- pAro, zaMkhano cUno, adhADAne khAra, talanA khAra, sATADIne khAra, haraDene khAra, araDUsAte khAra, paravaLA khAra, eraDAne khAra, javakhAra, TaMkaNakhAra, sAjIkhAra, navasAdara, AmalasArA gadhaka, pAMce jAtanAM lUNa ( saMcaLa, siMdhava, vaDAgarUM, darInuM mIThuM ane mIThuM), upaleTa, suM, marI, pIpara, kokamanA jhADanAM mULa, karakacanA jhADanuM mULa, vaDhavADIAnuM mULa, haLadara, ghaNu, berIkalhAra, kaDAyAneA khAra, pIparanA jhADanA khAra, rAi, sarasava, siMdUra, zilAjIta, pApaDIe khArA, pilA, lAdara, theAranAM mULaAM, AkaDAnAM mULAAM, methuthu, citrA ane AkaDAnA pAMce AMgane khAra, A saghaLAM auSadha cAra cAra tAlA bhAra la yathAyAgyarIte sarvane vATI tAMbAnA vAsaNamAM gAyanA mUtramAM That For Private And Personal Use Only ( 261 )
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 262 ) amRtasAgara --- --- --- ------ --- meLavI 1 divasa rAkhI mUkavAM. tyAra pachI temAM bheMzanuM, gheDAnuM, bakarInuM, hAthInuM, tathA uMTanuM mUla ane lIMbu, bIrIne, bIjerAne ane nAraMgIne rasa tathA caNAne khAra, sagavAne rasa, sAta dhAnyanI rAinA saMyogathI karelI kAMjI e sarva anumAna pramANe laIne temAM nAkhavAM. pachI te vAsaNanuM mahe DhAMkI daI ra1 divasa mAvajata sAthe ekAMtamAM rAkhI pachI temAMnI auSadhIne lepa kare te samasta koDha, gaMDamALa, visarSa, haraSa, vicarcikA, ane vAyunA samasta rogo 1 mAsanI aMdara maTI jAya che- A mahAlepa kahevAya che. rasasaMgraha koDha rogInA sevyAsevya. koDhanA rogavALAe nakhane kapAvate rahevuM, nitya auSadhe sevana karavAM, purUSa strIsaMgama vA strIe purUSa saMgama, mAMsa bhakSaNa, dArU pIve, khATA, khArA, tIkhA padArtho, dahI, dudha, goLa, tala ane aDada vagerene tyAga kare. | mAtra ghauM, caNa, sAThIkhA, maga, masUra, tuara, jaMgalanA pazuonAM mAMsa, turI, kuNu vaMtyAka, lasaNa, jAyaphaLa, rAI, kesara ane maTha tathA svaccha hitakArI padAcenuM sevana egya che. keTano adhikAra saMpUrNa Iti zrImanmahArAjAdhirAja rAja rAje zrI savAI pratApasiMhajI viracita amRtasAgara nAmA graMtha viSe bhagaMdara, upadaMza, liMgAruM ane keTare eenA nidAna saMprApti sahayatna nirUpaNa nAmane seLamo taraga saMpUrNa taraMga sattarama. zIta pitta udaIne koThane uoTha vaLI, amlapitta kerA bheda kA bali bhAtathI, duHkhada visa vALo visphoTaka kaNakArI, duSTa je phiraMga roga lakhyA avAtathI, mamUrikA zItaLAdi roga che nidAna saha deSa bheda rUpa cinha yoga ApAMtathI, vAMce vahAlA vAcake taraMga saMsadazamAmAM, varNavyA pramANu yukta ukta roge khaMtathI. zItapitta, urdada, koTha ane utkoThano adhikAra. zItapitta vagerenAM dUranAM tathA pAsenA nidAna ane saMprApti. zItaLa pavananA sparzathI vadhI gaelA kapha ane vAyu eo pittanA vadhArAnA kAraNothI thaI duSTa thaelA pittanA sAthe maLI cAmaDImAM tathA lohI , vageremAM pesI jAya che tethI zItapitta vagere thAya che. zItapittanuM pUrva svarUpa. - je manuSyane uparanA nAmavALo vyAdhi thavAne hoya tyAre te thayA pahelAM tarasa, arUci, meLa, zarIramAM glAni, aMgamAM bhArepaNuM, bakArI thayA jevuM thAya, dehamAM pIDa For Private And Personal Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattaramo ) zItapittAdi prakaraNa. (263) ane AMkho lAla eTalAM lakSaNa thAya che, arthAt AvAM lakSaNe jene thAya tene zItapitta nAmane rAma thaze ema jANI levuM. zItapittanuM lakSaNa. kIDI tathA bhamarIne karaDyA jevA AkAravALA, caLavALA, ghaNI vyathA, ulaTI, tAva ane baLatarAvALA je zarIranA bAhAra seje thAya che tene zItapitta kahe che. AmAM vA yunI prabaLatA vizeSa hoya che. udardanuM lakSaNa. vacamAM namela, rAtAzavALa, caLavALAM cakaraDAMvALe je sojo zizira (kuMbha ane mIna zakrAMti) RtumAM thAya tene udarda kahe che. AmAM kaphanI prabaLatA vizeSa hoya che. kaTha tathA utkaMThanuM lakSaNa. ulaTInA vegane rokavAthI vA ulaTI barAbara na thavAnA lIdhe pitta tathA kaphane vadhAra thatAM ane uchaLelA annano nigraha thatAM caLavALAM ane ratAzayukata je dhAmamAM nIkaLe che tene koTha ane eka dhAmAM maTIne bIjAM navAM dhAmaThAM thatAM Ave tene uTha kahe che. zItapitta, udarda, koTha ane utkaMThanA upAya. kaDavAM paravaLa-kukaDalAnAM phaLa, lIMbaDo ane arase eothI ulaTI karAvavI ane triphaLA, gugaLa tathA pIparane reca Apavo ethI zItapitta maTI jAya che. athavA sarasayA telanuM mardana karavuM. zarIrane unApANIthI dhovuM. madha sahita triphaLAnuM sevana karavuM ane navakArSika gugaLa vagerenuM sevana karavuM, jethI zitapitta maTI jAya che. athavA kaDune sAkara saMgAthe reca levAthI athavA juno goLa ane AdAne rasa khAvAthI zItapitta sArI peThe maTI jAya che ane jaTharAgnine pradipta thAya che. athavA goLa ane AMbaLAM athavA suMTha, marI, pIpara tathA javakhAra sahita ajame khAvAthI zItapitta maTe che. athavA sarasava, haLadara, puvADIAnAM bIja, ane tala eono kalka karI temAM sarasIyuM tela meLavI zarIre eLe te, zIttapita maTI jAya che. athavA ajame ane goLa khAya tathA pathya bhojana kare te, saghaLA zarIramAM thaele udarda 7 divasamAM maTI jAya che. athavA mahAti nAmanA ghInuM sevana karI letI kaDhAvavAthI udarda maTI jAya che. athavA lIMbaDAnAM kuNAM pAMdaDAM ane AMbaLAne vATI ghImAM meLavI niraMtara sevana kare te visphoTaka, caLa, kRmI, zItapitta, udarda, kendra ane kapha vagere sarvane nAza thAya che. athavA choleluM Adu 64 telA, gAyanuM dhI 32 telA, gAyanuM dudha 1ra8 talA ane sAkara 64 tela levI. pIpara, pIparImULanA gaMThoDA, marI, suMTha, citrAmULa, vAvaDIMga, metha, nAgakesara, taja, tamAlapatra, eLacI ane cUro e pratyepha padArthe cAra cAra lAbhAra levA. eone vidhipUrvaka pAka banAvo. artha AdAne jhINuM sudhArI dudhamAM nAkhI bhAve karI ghI nAkhI kITI banAvI anya auSadhIenuM cUrNa karI sAkaranI cAsaNI banAvI prathama temAM kITI nAkhI pachI auSadhe nAkhI ekachava thAya tema halAvI taiyAra kare. temAMthI dararoja cAra lAbhAra sevana kare te zItapitta, udarda, kaTha, uke, kSaya, raktapitta, udharasa, zvAsa, arUci, vAyugoLo, udAva, sAje, For Private And Personal Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara, (taraMga - - - - - - - - - - - - ----- - - - - - - * 1. " ** - * * valura ane kRmio e sarvane nAza kare che, jaTharAgnine pradIpta kare che, baLa tathA vIryane vadhAre che, ane zarIrane puSTa kare che mATe AdrakakhaMDanuM avazya sevana karavuM. bhAvaprakAza. ane thavA siMdhAlUNane dhImAM vATI zarIre coLI rAtI kAMbaLI oDhI suI jAya te zItapittA dirogo zAMta thAya che. athavA ghI, sonAgerU, siMdhAlUNa, kamube ane ene sarakhA bhAge laI vATI zarIre ceLei te koTha ane udaIregAdi nAza thAya che. athavA karIyAtuM, ane raDa, kaDu, kukaDalAnAM pAMdaDAM, liphaLa, caMdana ane lIMbaDe eno kavAtha kI sevana kare te, visarSa, baLatarA, tAva, mukhazopa, visphaTaka, tarasa ane ulaTI eono nAza kare che. A bhUniMbAdi kavAtha kahevAya che. athavA aDAmAM kaNAnI rAkha zarIre coLe. athavA ekaluM lasaNa ke, triphaLAne madhamAM cATe te 7 divasamAM udadaraga jaladIthI maTe che. athavA koDha prakaraNamAM kahelAM yatno upayogamAM le, phakta kholAve, sukAmULAnA yuthI vA kaLathInA yUpathI athavA lAva-tetaranA mAMsanA rasa sAthe sadA bhojana karavuM. vigharahasya. athavA kaTakaDIne nAgaravelanA pAnanA rasamAM ghuMTI zarIre coLe te zItapitta maTe che." athavA methIdANAkALAmarI, haLadara, ajame, kaloMjI jIruM, aphINa e saghaLAM cAra cAra tolAbhAra lai sarva jhINuM vATI tathA gadudha ane ghImAM zodhe. gadhaka paNa AThatolA bhAra laI te sAthe ghuMTI AdAnA rasane 3 puTa devA pachI 1 ke 2 TAMka pramANa geLIo vALI gaLI 1 niraMtara prabhAte sevana kare te zItapittAdinA samasta vikAra nAza pAme che. vidharana. zIttapittanAM pathyApathya. sAThIcekhA, maga, kaLathI, uvuM pANI tathA pavana vagaranuM sthAna hitAvaha che ane nahAvuM, paraseve lAvavo, bhAre--jaya anna bhojana ane ThaMDu pANI ahitAvaha che. zItapitta, ude kaTha ane utkaMThane adhikAra saMpUrNa amlapittano adhikAra nidAna pUrvaka amlapittanuM svarUpa. virodha kAraka AhAra, tathA baLatarA karanAra AhAra, bagaDela anna pAna, khATAM ane pittane vadhAranArAM anna bhojana karavAthI varSARtumAM pitAnA kAraNethI ekaThuM thaI raheluM pitta duSTa thAya che tene amlapitta kahe che. amlapittanAM lakSaNa bhojananuM na pacavuM, ekadama ghabharATa utpanna thavA, kaDavA ane khATA oDakAranuM AvavuM. zarIramAM bhAra, gaLAmAM tathA chAtImAM baLatarA, anna upara arUci, vagara mahenate thAka lAge, ulaTInA uchALA Ave, jaTharAgni maMda thAya ane parasevo thaI Ave e amlapittanAM lakSaNo che. taraza, mUchI zrama, meha, ane agni maMdatA paNa hoya che, tema khAdhA chatAM ke na For Private And Personal Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattara ) amlapitta prakaraNa (25) khAdhA chatAM paNa khATI, kaDavI ulaTI thAya che. hAtha pagamAM baLatarA tathA unAza rahe. ane tyaMta arUci, tAva, cakAmAM, phollIo ane valura evAM cinha paNa thaI Ave che. amlapittanA prakAra amlapittanA be prakAra che eka te adhogAmI-nIce gatI karanAruM ane bIjuM urdhagAmI-uMce gati karanAruM hoya che, temAM paNa eka vAyu kepI ane bIjuM vAta kapha kepI kahevAya che. AdhogAmI amlapittathI taraza, baLatarA, mUcha, phera, meha, chAtImAM pIDA, zarIra upara dhAmaThAM, agninI maMdatA, parasevo, ane zarIranI kAMti pILI paDavI vagere vagere upadra thAya che. A lakSaNe thavAnI sAthe maLadvAre kALuM, rAtuM, durgadhiyukta ane vividha raMgavALuM pitta paDe che. ane udhaMgAmI amlapittathI lIluM, pILuM, AsamAnI, kALuM, lAlAza paDatuM, rAtuM, atyaMta khATuM, mAMsa dhelA pANI jevuM, ghaNuMja cIkaNuM vA cI , va, kapha rahita, khAruM, turuM, vagere vagere rasayukta ulaTImAM pitta paDe che, koI kaI veLAe te A pagaluM anna ulaTImAM paDe che. athavA jamavA besavAnI pahelAM kaDavI ke khATI ulaTI thAya che ane tevAja oDakAra Ave che. gaLuM dukhe tathA chAtI baLe che ane te sAthe sAthe paNa dukhe che. upara kahI gayA chIe ke vAtajanya ane bIjuM vAtakaphajanya amlapitta hoya che. arzita denA dinelIdhe vibhAga paDelA che. je vAta sukA hoya temAM kaMpAra, ulaTI, zaLa, kapha sahita yukavuM, zarIramAM bhArepaNuM, bakavA, mUi, phera, meLa, meha, harSa ane zarIramAM jhaNajhaNATI tathA peTamAM pIDA thAya che. ane kapha vaData yukata amlapitta hoya te, kapha sahita thuMkavuM, zarIramAM bhAre tathA akaDAzapaNuM, arUci, ulaTI, nirbaLatA, agninI maMdatA, kharaja, ati niMdA, ane zarIramAM TADha vAyA sarakhuM thAya che.' amlapittanuM sAdhyAsAdhyapaNuM. amlapittane vyAdhi thato ja heya arthAta turatano thaelo hoya te te yatna karavAthI sAdhyamaTe te che, vadhAre vakhatano thaela hoya te, yApya eTale auSadhopAyathI mahenata bhaTe che ane paththamAM na rahe ane lAMbA vakhatano hoya to asAdhya gaNAya che. amlapittane upAya. amlapina regIne kukaDavelAnAM phaLa, lIMbaDe, aro , eone kavAtha karI temAM mIMDhaLa, siMdhAlUNa ane madha nAkhI pIvarAvI ulaTI karAvavI. athavA nasotara, madha ane AMbaLAno rasa pIvarAvI reca Apo. (jyAre vamana, virecana ThIka ThIka thaI jAya tyAre snigdha zarIravALAne anuvAsana basti ane ghaNA divasanuM heya te dezAnusAra AsthApana 1 amlapitta kapha, vAyu ane vAyunA saMsargavALuM hoya che kiMvA kapha ke, kaphapittanA saMsargavALuM hoya che, mATe doSone oLakhI cikitsA karavI. uMcI gativALuM amlapitta ulaTInA rega jevuM ane nIcI gativALuM atisAra jevuM hoya che, tethI vaidhone paNa vismayatA prApta kare che. je te sAco dha hoya to te TakI zake che ane ardhadagdha vaidha hoya to ghabharAya che, mATe pUrNa vicAra karI auSadha kriyA karavI kapha pitta yukta amlapittamAM-mUcha, bhramaNa, arUci, ulaTI, ALasa, kmaLa dukhavuM mukhamAM phekAsa, he gaLacaTuM thAya che. ane lALa paDayA kare che, mAdhavanidAna, * For Private And Personal Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 266 ) ( taraga khastI karAvavI. ) urdhvagAmI amlapitta hoya teA ulaTI ane adhAgAmI hoya te raica Apave. athavA tIkhA vadhAro vagerenA saMskArothI rahita java ane ghauMnA yUSa Adi padAmaiM pIvA athavA khAvA. athavA sAkara tathA madha sahita cokhAnI dhANInA sAthavA doSanI ceAgyatA jone ApavA. athavA chaDelAjava, kharaDUsA ane AMkhaLAM, eene kavAtha karI temAM taja, tamAlapatra, eLacI tathA madha nAkhIne pIe te, amlapittanI ulaTI maTI jAya che. athavA gaLA, lIMbaDAnAM pAMdaDAM,ane kukaDavelAnAM phaLa ene vATIne tathA madha nAkhI pIe te| aneka rUpA vALA mahAbhayakara amlapittano nAza thAya che. athavA araDUsa, gaLA, khaDasalIyeApittapApA karIAtu, trikaLA, jaLabhAMgarA, lIMbaDA ane kukaDavelAnAM phaLa eene kavAtha karI madha nAkhI pIvAmAM Ave to tethI amlapitta maTI jAya che--A dazAMga vAtha kahevAya che. athavA AmaLAne rasa jamyA pachI pIe athavA AMbaLAnA rasa sAthe bhajana kare te amlapitta, ulaTI, arUci, baLatarA, meha, prameha, zIta, TAla ane vIrya doSano nAza kare che ane nRpaNu taNu khanI tisagane chApu thAya che. athavA kALAmA rasa tAlA 400 lai teTalAMja gAyanA dudhamAM nAkhI temAM 32 tAlA AMbaLAMnuM cUrNa, 32 tAlA sAkara ane 8 tAlA bhAra gAyanuM dhI nAkhI mada agnivaDe jyAMsudhI nara5 mAvA jevA thAya tyAMsudhI pakAvI taiAra karavA. pachI A pAnAMdI e telA athavA cAra helA bhAra sevana kare to amlapittane pUrNarIte maTADe che. A khaDakumbrAMDakAvale kahevAya che. athavA soLa tAlA nArIyaLane pAkA garbha (parU) lai tene uttama patthara upara vATI nAkhI ke jhINuM zreNInAkhI 4 tAlA gAyanA dhImAM taLI pachI nArIyaLanA pANImAM (na maLe te gAyanA dudhamAM) pakAvI mAvA banAvI tethA cAraNI rapheda khAMDanI sahI karI temAM mAvA nAkhI zItaLa thayA pachI temAM dhANA, pIparImULa, taja, tamAlapatra, ecI, ane nAgakesara e pratyeka padArtheAnuM 24 24 cAThI bhAra cUrNa nAkhavu. sarjane ekatra karI suMdara pAtramAM bhIleluM. AmAMthI 4 tAlA kera tAlAlAra nitya bhakSaNa kare te purUSArtha, niMdrA, tathA baLa pta thAya che, ne amla pitta, pariNAma zULa tathA kSaya e sarvano nAza kare -A tAlikara khaDa kahevAya che. bhAvaprakAza. athavA bhaNu!kA-kALI drAkha tathA haraDenI chAla, e anne sarakhAM lai e khetI kharekhara sAkara lai sarvane vATo 1 telA pramANe goLIe bAMdhI temAMthI 1 gALI khAya te amlapitta, gaLAmAM tathA chAtImAM thate dADa-baLatarA,taza, mUThA, bhrama-phera, maMdAgni ane AmavAyune nAza kare che- jJAdi guTikA kahevAya che. athavA trikaTu, triphaLA, eLacI, mAtha, vAvaDIMga, ane tamAlapatra eene samAna levAM ane e sarvanI samAna lIMga levA ane e sarvanA samAna nasAtara ane e sarvanI kharAkhara sAkara levI, sarvanuM sUma cUrNa karI, prAtaHkALe bhAjana karyA pahelAM 48 caNADIbAra nAriyaLanA pANI saMgAthe sevana karI pachI ulaTI karI naMkhAve, tyA pachI jamavAnA samaya dudha, mAMsanA rasa, ane evAja anya uttama padArtheAnuM bhojana kare te, teja, baLa, tathA agnine vadhAre che, ane badhaSa, AmavAyu, AkarUM zULa, tathA amlapitta Adi sarvane-A avipittakara cUrNa nAza kare che. vaigharahasya. amlapitta rAgInAM pathyApathya. kaDavAM, Ta AhAra, tathA pAcana karanAra padArtheA; temaja ghauM, caNA, maTha, masUra, maga, amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattara ) visa prakaraNa, (27) vaTANA, haraDe, suratanuM deheluM sAkara sahita dudha. junA cokhAnI dhANI, madha sAkara sahita sAthavo ane peLanuM pILuM eTalA padArtho amlapitta rogIne pathya che mATe sevana karavA ane anya padhdha-A sivAyanA padArtho tyajI devA. amlapittane adhikAra saMpUrNa visarSa ragano adhikAra. visane hetu, saMkhyA tathA zabdArtha. khArA, khATA, tIkhA ke une padanuM atyaMta sevana kare, tethI dene kopa thaI visarSa roga utpanna thAya che. te visarSa sAta prakAra che ane cAre bAju gati karI je lAya che, tethI visa kahe che. te vAyu, pitta, kapha, sannipAta, vAta pittane, vAta kaphano ane kapha pino ema 7 bheda che? visaronuM sAmAnya lakSaNa. khArA, khATA, garama padArtho vagerenuM mata sevana karavAthI vAyu, pitta ane kapha deSavaMta thaI zarIranA lohI tathA mAM vagere sAta dhAtuone bagADI zarIramAM hAnI moTI phallIonA rAkaraDAone phelAve che e ja visarpanuM sAdhAraNa cihna che. sAte prakAranA virahanAM hANe. vAyu visarSa heya te vAyunA tAvanI , mAthAmAM, chAtImAM, gAtromAM tathA peTamAM zaLa vagere thAya che, tathA seje, gAtronuM pharakavuM, taNakhA nAkhanArI vyathA, cIyA jevI pIDA AkarSaNa thayA jevI vedanA ane romAMca thAya che. pittane visarSa hoya te, turata phelAya che. pittanA tAvanAM lakSaNa yukta hoya che ane bahuja lAla hoya che. kaphana visarpa hoya to, caLavALo, snigdha ane kaphanA tAvanA jevI pIDAvALA hoya che tridoSane visa hoya te upara kahelA traNe doSanAM lakSaNe hoya che. vAyu pittane visarSa hoya te, tAva, ulaTI, mUcha, atisAra, tarasa, phera-cakarI, heDanuM bhAMgavuM, maMdAgni, AMkhe aMdhArAM, rUcinanAza, ane AkhuM aMga saLagelA aMgArAthI viTAyeluM hoya tema thAya che. je je bhAga upara visarSa phelAto hoya tene ThekANe kelA je AsamAnI, ke rAtA raMgane thaI jhaTa sujI Ave che ane devatAthI banyA hoIe te ke1 lIlAM zAka tathA ziMDAkI vagere padArthonA sevanathI paNa visarpa thAya che. caraka saMhitA. 2 vAyu tathA pittathI thaelo visarpa agneya, kapha tathA vAyuthI thaelo graMthi ane pitta tathA kaphathI thaele kardamaka kahevAya che. enAM lakSaNo bhinna bhinna che. tathA lohI lasIkA, cAmaDI ane mAMsa e dUdhe thAya che ane teone vAyu pitta tathA kapha e trio doSavaMta kare che eTale visarpanI utpattimAM e sAta dhAtuo kAraNarUpa che. vizeSa khulAzA mATe mAdhavanidAna jIve, For Private And Personal Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (ra68) amRtasAgare, (taraMga le-jharALA upaDI Ave che tathA ghaNoja utAvaLe phelAI marmasthAnamAM turata pahoMcI jAya che. pachI temAM vAyunI prabaLatA thavAthI zarIramAM pIDA kare che. A visarSathI zuddhi ane nidrAno nAza thaI jAya che, vAraMvAra zvAsa caDhe che, heDakI Ave che, bahuja becenIne lIdhe bheya ke pathArI upara besatAM sUtAM vA, haratAM pharatAM jarApaNa kaLa vaLatI nathI, paNa vizeSa kaleza thAya che, mana tanane saMtApa rahevA chatAM paNa maraNarUpa atyaMta nidrA Ave che-Ane Aneya visarSa kahe che. vAyupha janita visarSa hoya te, kaphanA hetuthI duSTa thaelA kaphathI rokAyela ane pitAnA kAraNethI paNa duSTa thaelo vAyu ko bahu prakArathI bhedIne ane jenuM lohI va dhyuM hoya tenI cAmaDI, zirAo tthA snAyuomAM ane mAMsamAM rahelA lohIne devaMta karIne lAMbA, goLa, jADA, satA tathA khasaTha gAMThAonI hAra utpanna kare che temAM AkarI vedanA, tAva, dama, udharasa, jhADA, zodha, heDakI, ulaTI, bhrama, moha, varNane bigADa, mUrchA,zarIranI troDa, ane agnimaMdatA vagere upadrava thAya che. Ane graMthivisarSa kahe che. pittakaphane visarSa hoya to, tAva, sajaDapaNuM, nidrA, ghena, mAthAmAM pIDA, aMgomAM glAni, susti, cenavinA hAthapaga halAvavA, lavAra, rUcihIna, phera, mUI, maMdAgni, hADano dukhAva, taraza, itionuM bhArepaNuM, jhADAmAM AmanuM paDavuM ane te-nasanuM kaphathI pAvuM vagere vagere lakSaNa thAya che. A visarSa pahelAM AmAzaya upara thaI pachI cAre tarapha phelAya che; chatAM pIDA cheDI hoya che, bahuja rAtA pILA tathA dhoLA phollAothI vyApta ane snigdha, kALo-lukhA kALA raMgane melo sejAvALe, bhAre uMDA pAkavALA, ghaNuM unAzavALo hoya che, aDavAthI bhInAza ! jaNAya che, temAM cIrA paDe che, cAmaDIne gAra-kAdavanA raMga jevI kALI karI mAMsane kheravI nAkhe che, tethIja na-ramAyuM vAre khullA paDe che ane temAMthI maDadA jevI gaMdha AvatI hoya tene kaIka visa kahe che. tathI thaelA omA prakAranA visarSanuM lakSaNa. zastrathI phADI khAnArA prANIonA nakha-dAMtanA vAgavAthI thaelAM Agatuka kSatathI vAyu prakopa pAmI lehI ane pittane nAsura ke ghaNA vakhatanA jakhamamAM prerI-lAvI visapane utpanna kare che. A visarpa kaLathI jevA phollAothI viMTAyale kALo lohIvALA hoya che ane seje, saNakA, tAva tathA baLatrAthI atyaMta yukta hoya che. visarSanA upadravo. tAva, atisAra, ulaTI, cAmaDInuM cIravuM, mAMsanuM phATavuM, sustI, arUci, ane pAkavuM eTalA visarSanA upadra che. visapanuM sAdhyA sAdhyapaNuM. tridoSathI thaele visarSa ane kSatathI thaelo visarSa asAdhya che. pittathI thaele je kALA varNavALo hoya to asAdhya, vAyuthI, kaphathI tathA meza jevA raMga vagarane pittano visarSa sAdhya che; te paNa te sAdhya visarSe marmasthAnomAM thayA hoya te kaSTasAdhya che. - visarSanA upAya. visa vALAne baLatarA na kare tevA re ulaTI, lepa, siMcano ane lehI karAvavA For Private And Personal Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattame. ) snAyu-vALAne prakaraNa. ( 269 ) nI kriyAthI ArAma thAya che, paNa kayAdASanA visarpa che te tarapha pUrNa lakSa rAkhI upacAra kare te! yaza maLe che. athavA rAnA, nIlakamaLa, devadAra, ratAMjaLI, jeThImadha ane kAMsakI eene barAbara lai vATI dhI tathA dudhamAM meLavI lepa kare teA vAyune visarpa maTe che. athavA kasele, zidhADAM, kamaLakAkaDI, godarA nAmanu ghAsa, zaivALa ane kAdava eene vATI dhImAM meLavI paDaaMtara rAkhI ThaMDA lepa kare te pittanA visarpa maTe che. athavA triA, padmaka, ( ke kamaLa ? ) vALA, rIsAmaNI, kaNera, kharUnAM mULIyAM, ane rAte! dhamAsA eAne pANI sAthe jhINAM vATI lepa kare te kaphanA visarpa maTe che. athavA sarasaDIAnI chAla, tagara, jeDAmadha, ratAMjaLI, eLacI, jaTAmAMsI, hradara, dArUtuLadara, upaleTa ane vALe ene jhINAM vATI ghImAM meLavI lepa kare teA, visarpa, koDha, tAva ane sojo maTI jAya che-A dazAMga lepa kahevAya che. athavA karIApuM, araso, ka, kukaDalelAnAM mULa,triphaLA, ratAMjaLI ane lIMbaDAnI aMtarAla ene kavAtha karI pIvAmAM Ave te visarpa, baLatarA, sojo, valura, vasphATaka, taraza ane ulaTI eTalA rogono nAza kare che. A bhUniAdikavAtha kahevAya che. athavA karaca, saptaparNa (eka batane thAra), kalagara (vaDhavADIyA)nu mULa, ceranuM dudha, AkaDAnuM dudha, citrAmULa, jaLalAMgareA, haLadara, gAmUtra, ane vachanAga e samasta padArtheAthI telanA vidhi pramANe pakAveluM tela taiyAra thayA pachI jo zarIre coLe te, visarpa, visphoTaka ane vicarcikA maTI jAya che--A pharaja taila kahevAya che. bhAvaprakAza. athavA vaDanI vaDavAi, guMdI, ane keLanA garbha ene vATI dhAelA dhImAM meLavI lepa kare te graMthI visarpa maTIjAya che. athavA 100 vAra pANI sAthe mathelAM dhImAM sarasaDInI chAlanuM cUrNa meLavI lepa kare te! kardamaka visarpa maTe che. athavA kADha, phAlA--visphoTaka ane zoLI mATe je upAyA che teja upAyo karavAthI visarpa jaldIthI maTIjAya che. athavA jaLe lagADavI e ati uttama che. vaidyarasya, visarpa AgInAM pathyApathya. junA cekhA, caNA, maga, masUra, ghauM, kArelAM, keLAM, saragavAnI zIMgA, drAkSa, dADima, dhI ane puSTi karanArA padArtheA sevavA yeAgya che, paNa pavana khAvA, zrama-mahenata, krodha, tela khAvuM tIkhA ane khATA padArtho sevavA ceAmya nathI. visarparAgata adhikAra sapUrNa, snAyu-vALAnA adhikAra vALAnu nidAna tathA cihna. kharAba pANImAM pesavAthI, ke nhAvAthI, kharAba pANInA pIvAthI, kharAba kaseAjA-saLelA atranA khAvAthI kApa pAmelA doSa hAtha tathA pagamAM phAlA tathA sAjAne utpanna kare che, pachI te phollAone phADI-bhedI karIne te kSatamAM unA mAMsene sukavI tAMtaNA jevA dArAne utpanna kare che, tene vALA kahe che. snAyu-nArU vagere paNa enAMja nAma che. e dorA chAzamAM vATelA sAthavAnI poTIsa karIne bAMdhavAthI dhIredhIre bahAra nIkaLe che te For Private And Personal Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (27) amRtasAgara (taraMga-. sejo marI jAya che, paNa jo e dare-vA guTI-kapAI jAya te bahu seje Ave che, apAra pIDA thAya che ane marmasthAnamAM thayo hoya ke hADanI saMdhimAM thayela hoya te beDalAvI de che-laMgaDo banAvI de che. vaLI A roga eka ThekANe maTa ke pharI bIje ThekANe nIkaLe che, arthAta eka mANasane ekIvakhate pAMca sAta vALA nIkaLe che athavA eka pachI eka nIkaLe che. keTalAka dezomAM vALAno vizeSa upadrava hoya che. vALAnA upAya. visarpanA jevA vALAnA upAyo karavA athavA hana, lepana, siMcanavedana, vagere upAyo upayogamAM levA. athavA hIMgane ThaMDA pANIthI vATI pIe to vALo maTI jAya che ane pharI kadI paNa vALo nIkaLateja nathI. athavA gAyanuM ghI 3 divasa sudhI pIe te vALAne roga maTI jAya che, paNa ghI pIdhA pachI nagoDano rasa 3 divasa pIe to bhayaMkara vALo paNa maTI jAya che. athavA ativiSa, motha, bhAraMgI, suMTha, pIpara, ane behaDA eonuM cUrNa karI unA pANI sAthe pIe to zALAne roga nizcayapaNe maTI jAya che. athavA saragavAnI jaDa ane pAMdaDAMne kAMjInA pANImAM siMdhAlUNa sahita vATIne vALA upara bAMdhe ke copaDe te vALo jarUra maTe che. AvA keTalAMka koDAnAM mULI ane pANI sAthe vATI teno lepa kare te jarUra vALa nIkaLI paDe che. bhAvaprakAza athavA upaleTa, suMTha ane saragavAnuM mULa e ulaka karI temAM suMTha meLavIne vALa upara lepa kare to ArAma thAya che. vA, e ene che. paNa vALa maTI jAya che. athavA gurAnAM pAnaDAne tela copaDI unAM karI vALa para bAMdhe athavA dhaMturanA pAMnI tama karI tela mAliza kare te vALe maTI jAya che. bAvaLanAM bIja ka ra nA lepa kare te vALa maTI jAya che. athavA vizvanAH cAhAke pUta sUtakAliyo bahUta pAraphuTe pIDAkare vinA A , A maMtavaDe vALA upara hAtha mUkI 9 vAra mArjana kare ane goLa khavarAvI de te vALo maTI jAya che. vigharahasya athavA kabUtaranI hadhAra vATI madhamAM goLI karI 7 divasa sudhI gaLI jAya to avazya-niHsaMdehapaNe vALa maTI jAya che. vidyaratna. (A upAya sarvottama che.) athavA sAjIne madha sAthe ghuMTI vALA upara copaDe te niHsaMdehapaNe vALo maTI jAya che. e mArA anubhavanI vArtA che vALAne adhikAra saMpUrNa visphoTakano adhikAra. visphaTakane hetu ane saMprApti-utpatti tIkhA, khATA, tIkSaNa, baLatarA karanArA, unA, lukhA, ane khAsa padArthonA khAvAthI, ajIrNathI, bhojana karyA upara bhojana karavAthI, taDakAmAM pharavAthI, TADha, taDako tathA vRSTinA 1maragaelA kutarAnuM hADakuM pANI sAthe ghasIne copaDavAthI bhayaMkara vALAonuM darada paNa zAMta thAya che. vidhavinoda, deDakAne kAMjImAM bAphI vALA upara tethI zeka kare tevALAnuM ugra darada paNa zAM ta thAya che. vidyArahasya, For Private And Personal Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattaramA ) visphoTaka prakaraNa, ( 271 ) - atiyogathI ke anAyogathI athavA te hatuonA viparIta paNAthI vA te RtuomAM ka. helA AhAra vihAranA viparIta paNuthI kapa pAmelA vAyu Adi doSa lohIne mAMsane ane hADane dezavaMta karI tAvane utpanna karI cAmaDImAM sarva prakAranA phallAo utpanna kare che. visphoTakanAM sAdhAraNa lakSaNa. ' tAva sahita lehI tathA pittathI thaelA ane jANe devatAthI dhakyanA phollA thAya tevA phelAo zarIranA eka bhAgamAM ke samasta aMgamAM thaI Ave tene visphoTaka kahe che.' AThe prakAranA visphaTakanAM lakSaNe. mAthAnuM dukhavuM, AkarI pIDA, tAva, tarasa, sAMdhAomAM kaLatara, ane kALA raMganA phellA hoya te, vAyune viTaka jANavo. tAva, baLatarA, vedanA, pAkavuM, paranuM vahevuM, tarasa ane phelAono raMga pILo hoya ta, pittane visphoTaka jANa. ulaTI, arUci, pAkavuM, kaThaNatA, ochI vedanA ane aMgamAM bhArepaNuM tathA phelAono raMga pAMDu-phIko pe hoya te, kaphane visphoTaka jANajo. valura, baLatarA, tAva ane uDADI hoya te, kaphapittano vikeTaka jANo. je phollAomAM ati AkarI vedanA thatI hoya te, vAsupittano viTaka jANa. valura, aMgamAM zUnyapaNuM ane bhArepaNuM hoya te, vA kaphane vidaTaka jANavo. vacamAM namelA, aMtamAM uMcA, kaThaNa, thoDA pAkanArA, baLatarA ane lAlAza paDatA phollAo taraza, moha, ulaTI, mUTha, pIDA, tAva, lavAra, jAra, ane bebhAna vagere upakoe yukata hoya te, tridoSa-sannipAtane visphoTaka jANavo. caNoThI jevA raMgavALArAtA, parU vehenArA ane baLatarA karanArA je phelA heya te, lehIvikArane visphoTaka jANe. A visphoTaka pittane kupita karanArA je je kAraNo che te te kAraNothI lohI kupita thAya che ane tevA ke pelA lohIthI A visphoTa thAya che. visphoTakanA upadra. taraza, zvAsa, mAMsane saMkocasaDavApaNuM, baLatarA, heDakI, mada, tAva, visarSa ane marmasthAnomAM pIDA e visphoTakanA upadrave che. tathA moLa, chAtImAM vyathA, arUci ane 1 bheja kahe che ke-jyAre lohI ane pitta vAyunA saMbaMdhavALuM thAya che tyAre zarIranA eka bhAgamAM ke sarva bhAgamAM cAmaDI upara devatAthI dAjhelA jharALA jevA phellAo thAya che. tene visphoTaka samajavuM. sarva zuLomAM jema vAyu mukhya che tema sarva visphoTakomAM lohi ane pitta mukhya che tathA te sAthe vAyu paNa saMbaMdha rAkhe che. 2 jevI rIte zarIranA upara visphoTaka thAya che tevI ja rIte zarIranI aMdara paNa thAya che ane temAM bhayaMkara pIDA tathA tAva hoya che-A visphoTaka bAhAra nIkaLe teja jIvane kaLa vaLe che; paraMtu koI vakhate bahAra nIkaLe che ane koI vakhate nIkaLe to paNa nathI mATe anubhavI vaidhe te mATe yogya. kALajI rAkhI vAyunA visphoTaka samAna upAya karavA jethI yaza dhana ane sukha prApta thAya che. bhA, kartA. For Private And Personal Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 272 ) amRtasAgara. ( taraMga agamAM kaLatara Adi upadravo paNa visphoTakamAM hoya che, ema paNa keTalAka AcAyonu mAnavuM che. visphoTakanu sAdhyAsAdhya cihna. eka doSathI thaelA sAdhyuM, e doSothI thaelA sAdhya ane tridoSathI thaelA tathA upadravA yukta visphoTaka hoya te asAdhya ane bhayaMkara che ema jANavuM. visphoTakAnA upAya. rAgInA baLa upara AdhAra rAkhI laMdhana, vamana, reca ane pathya bhAjana ApavuM. athavA moTAM pAMca mULa ane nhAnAM pAMca mULa, (dazamULa, ) rAsnA, dArUhaLadara, vALe, rAtA dhamAsA, gaLo, dhANA ane meAtha ene kavAtha karI pIvAthI vAyune visphoTaka JaTI jAya che. athavA prAkha, sIvaNa, khajura, kukaDavelA, lIMbaDAnI aMtara chAla, araDUsI, kaDu, DAMgaranI dhANI, ane vAsA ene vAtha karI sAkara (doSanA pramANa pramANe) nAkhI pIe te, pittano visphATaka maTI jAya che. athavA karIAtuM, vaja, araso, triphaLA, iMdrajava, kaDAyAnI chAla, lIMbaDe ane kaDavelA enA ukALA karI ( deoSanA pramANe ) madha nAkhI pIe te! kanA visphoTaka maTI jAya che. athavA karIyAtuM, lIMbaDA, jeThImadha, metha, araDUsa, kukaDavelo, khaDasalIyeApittapApaDA, vALA, triphaLA ane iMdrajava A khAra vastuonA ukALA-kavAtha karI pIe te samasta prakAranA visphoTaka maTI jAya che. A ddAdazAMgakavAtha kahevAya che athavA drajavane ceokhAnA dhovaNa sAthe vATI lepa kare te visphoTaka maTI jAya che. athavA gA, kaDavAM paravaLa (ke kuDavelA ?) karIyAtuM, araDUsa, lIMbaDe, khaDasalIyeApittapApaDA, khera ane meAtha ene kavAtha karI pIe te visphoTaka ane visphoTakano tAva maTI jAya che. athavA ratAMjaLI, nAgakesara, dhoLI upalasarI, tAMdante, sarasaDIAnI chAla ane camelInAM-jAinAM pAna eene lepa karavAthI visphoTakanI baLatarA maTI jAya che. athavA kamaLa, caMdana, lodara, vALe ane banne jAtanI upalasarI ene pANI sAthe vATI lepa kare te visphoTakanI baLatarA maTI jAya che. athavA thayApotAnI mIMjane pANImAM dhasI lepa kare teA kALA jherI pheAlA, tathA bobalAi, gaLAnI gAMTha, kaNamULa-kAMnanA mULanI gAMTha, ane rAtA phAlA vagereno nAza kare che. bhAvaprakAza, athavA dazAMgalepa tathA kizAra gugaLa paNa visphoTakano nAza kare che. visphATaka rAgInAM pathyApathya. junA sAThIceAkhA, java, maga, masUra ane tuvara tathA halakAM pathya bhAjana ApavAM hita karache, paNa tIkhA, khATA, kaDavA, garama. ghaNA khArA, ane kasAyalA padAthaeN ApavA nukazAna karatA che, mATe pathya paLAvavuM. visphATakanA adhikAra sapUrNa 2(0) : For Private And Personal Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattara. ) phiraMgaroga prakaraNa ( ra73). phiraMgarogano adhikAra phiraMganuM nidAna. atyaMta garamI vALI strIone saMga karavAthI athavA evI strIo sAthe jeNe saMga karyo hoya ane te je ThekANe pesAba kare tyAM hisAba karavAthI athavA evAM manuSyo sAthe khAvA pIvA vagerene saMsarga rAkhavAthI, vAyune kopa thaI riMga ragane utpanna kare che. athavA je purUSa kSINa heAya ane vAraMvAra maithuna kare tethI kevaLa kSINa thaI vIryanA baMdheja rati thavAthI vAyunI vividha prakAranI vedanA thAya che tyAre vAyu pitta tathA kapha kaparvata thaI AgaMtuka phiragavAyune prakaTa kare che. phiraMgarAganuM svarUpa phiraMga vAyu traNa prakAra che eTale eka zarIranI nasamAM praveza karI janAre, bIje zarIranA upara rahenAra ane trIje zarIranI aMdara ane bahAra ema bane ThekANe rahenAro che. tenAM lakSaNo nIce pramANe. zarIranI bahAranI cAmaDImAM thanAra; arthata iMdrI upara phellI thAya ane phATe che tathA pIDA kamatI hoya che te sukhasAdhya che, jethI upAya karavA vaDe maTe che. zarIranI aMdara nasomAM paDele phiraMgavAyu hoya temAM pIDA vizeSa thAya che ane sejo Ave che. AmAM AmavAtanA jevI vyathA thAya che. A kaSTasAdhya che. zarIranI aMdara ane bahAra thanAra phiraMgavAyu tathA lAMbA vakhata sudhI rahenAre asAdhya che. phiraMgavAyunA upadra. kRzapaNuM, baLane kSaya, nAkanuM pAtaLuM paDavuM ke besI javuM, agninI maMdatA, mAMsa lohInI achata ane hADazoSa tathA vAMkApaNuM thavuM e phiraMganA upade che. 'phiraMganA upAya. rasa kapUra 4 ratI bhAra laI ghahunI kaNakanA vacamAM mukI goLI vALI te upara lavIMganuM cUrNa caDhAvI dAMte na lAgavA detAM addharathI vAsI pANI sAthe gaLI javI ane te upara kAthA cunA vinAnuM nAgara velanuM pAna cAvavuM tathA khArUM, khATu khAvuM nahIM, kheda kare nahIM, taDakAmAM ke tApamAM rahevuM nahIM, thAka lAge tevuM kAma karavuM nahIM, krodha karavo 1 jyArathI A khaMDamAM porTugIja-phiraMgI lokAnuM AvavuM thayuM tyArathI temanA saMsargathI thatA phiraMga ragano ahIMyAM phelAvo thAya che, tathA porTugIja ke porTugIjanI strIonA saMsargathI-saMgamathI vizeSa karIne Aga thAya che, tethI tene phiraMga rega kahe che. A roga upadaMza-cAMdIne bheda che, phiraMga gaMdhathI thanAra che, jema yuropakhaMDIonA AvavAthI ahiyAM TAiphAiDa phIvara vagere yurepanA rogo dAkhala thayA che temaja A phiraMgIonA pracArathI phiraga raga prasaryo che. A roga AgaMtuke che ane pA chaLathI temAM dezane saMbaMdha thAya che mATe doSanA lakSaNo uparathI kayA dezano che te oLakhI levo. 2 phiraMga vAyunI davA karatAM pahelA julAbAdi kriyAo karI anya upacAra karavA ane zuddha kare le rasakapUra levo, paNa te dAMti aDavAthI athavA AhAra vihAramAM gaDabaDa karavAthI mAThAM parINAma Ave che. mATe khAnAra ane khavarAvanAre bahu sAvadha rahevuM. 35 For Private And Personal Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 274 ) mRtasAgar ( targa nahIM, patha ane maithuna eTalAMvAnAM kare nahIM te| mULamAMthI phiraMga roga avazya jAya che. A pramANe e divasa gALI khAvI paNa kArI bamaNI ke tramaNI pALavI yeAgya che. athavA mAre 24 ratI, kAthA ra4 ratI, akala kare 48 karatI ane madha 7ra ratI bhAra lai e sarvane kharalamAM nAkhI sArI peThe TI tenI sAta geLIo vALI prabhAte pANI sAthe 7. divasa sudhI 7 goLI khAvI ane parehajI pALavI, jethI phiraMgavAyu maTI jAya che--A saptazALI guTI kahevAya che. athavA zuddhapAro 1 tAla, sugaMdhaka 1 telo, ane cokhA 1 telA lai enI kAjaLa karI tenAM sAta paDIkAM vALavAM ane temAMthI nitya 1 paDikAmAMnI davA tAjA aMgArA upara nAkhI yukti sAthe iMdrane dhuNI Ape te kiMga rega maTeche. athavA 24 ratIbhAra pAra lai tene pILA phUlavALI kAMsakInA pAMdaDAnA rasa sAthe hatheLAmAM nAkhI jyAM sudhI pArA na dekhAya tyAM sudhI banne hatheLI dhasavI. pachI banne hAthone amithI zekavA. A pramANe 7 divasa kare ane khArA khATA padArtheAno tyAga kare te phiragavAyu maTI jAya che. athavA lIMbaDAnAM pAMdaDAnuM cUrNa karI te cUrNanA AThamA bhAge haraDenuM tathA teTaluMja AmaLAMnuM cUrNa ane sALamA bhAge haLadaranuM cUrNa nAkhI temAMthI 24 caNAThI bhAra rAja pANI sAthe sevana kare te bAhAra tathA aMdaranA kiMga nAza thAya che. athavA cepacInInuM cUNuM 24 caNeADIbhAra lai madhamAM kAlavIne sevana kare ane mIThu-lU na khAya te riMga roga maTe che. athavA zuddha pAro tAle 1, zuddha gaMdhaka tAle 1, ane kAthe tAlA 1 lai teonI kAjaLa karI pachI haLadara, nAgakesara, nhAnI eLacI, mhoTI eLacI, jIrUM, zAhu jIrUM, ajamo, sukha, ratAMLI, pIpara, vaMzalocana, jaTAmAMsI ane tamAlapatra e sarvanuM nA teAlAbhAra cUrNa karI kAjaLa bhegu vATI tene ATha teAlAbhAra madhamAM dhuTI pachI ATha tAlAbhAra dhImAM vATI jhINuM thae temAMthI nA teAlAbhAr sevana karuM te, phira gavAyunI cAMdI avazya maTe che. tathA te vinA bIjA dhaNA vakhatanAM thaelAM gaDa gukhaDe paNa maTI jAyache, ane mhoM AvatuM nathI. A pramANe 21 divasa karavuM ane khArA khATA tela vagere sarva prakAranI karI pALavI. bhAvaprakAza athavA dhRtapAna, virecana tathA lohI kaDhAvavAthI phiga maTe che. athavA pArA, hiMgaLAka, mArayuthu, hIrAkasI ane gaMdhaka A sarva zuddha karelAM samAna bhAge lai pANI sAthe ghuMTI cAMdI upara cepaDe agara e sarvanuM jhINuM cUrNa karI cAMdI upara bhabharAve te kraganA nAza thAya che-A sUtakAdi lepa kahevAya che. athavA 101 vAra pANIthI mayeluM mAMkhaNa lai temAM mecuthu, mINa, kapilo, berajo, sidU2, sureAkhAra ane kheAdArazIMga e pratyeka padArtha eka eka tAlAbhAra lai pItaLanA vAsaNamAM nAkhI agni upara rAkhI pakAvI eva thae nIce utArI hatheLIthI mathI nAkhI dhoLA lugaDA upara lagADI-cAtI karI muke te bA, upadaMza, koSa, kiragadoSa, zastrane bA, dAMtane ke nakhatA ghA ane dAjhelAnI cAMdI e saghaLA prakAranA traNA turata nAza 1 dhUNI letI vakhate huM lugaDuM' eDhI cAre tarapha DhAMkI pavana na Ave tevI jagyAe besI gaLA sudhI lUgaDu' DhAMkI meIhuM khullu' rAkhI dhUNI levI. ne mehe phebrUNI lAge te mhoM AvI jAya che mATe mehAae dhUNI na Ave tema geAThavaNa rAkhI dhRNI levI. 2 moDhuM' na khAvAthI turata ArAma thAya che; kadAca mIDA vinA anA upara abhAva thAya te tenA badalamAM si dhAvaNa khAvuM te harakata nathI. For Private And Personal Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattaramA ) phigaroga prakaraNa. thAya che. vidyApati kahe che ke A prayoga khAsa mArA siMdUra navaTAMka ane ane gAyanuM dhI zera 1 laI bannene bhegAM rAnA pagaLamAM zarIra lapeTI rAkhe ane dudha bhAtaja khAya te vAyu vagere peAtAnI meLeja sApha thai sukAi jAya che ema anu bhavelA prayAga mATe vaidyastayane kattA vidyApati pArA ane sIsuM e banne zuddha karelAM tathA dhaNuMnuM thulu, AMbaLInAM mULa (kacukA), lIMbaDAnAM pAna ane gharamAMnA dhrUsa e sarvane samAna laI lIMbunA rasamAM sArI peThe kharala karI 8 mAsA bhAranI geALIe karavI. temAMthI eka goLI kheranA aMgArA upara mukI zarIre sArI peThe lugaDuM DhAMkI dhUNI le te 7 divasamAM sarva prakAranA visphoTaka-cAMdI vagere nAza thAya che, paNa ra1 divasa sudhI phakta dudha bhAtanuMja sevana karavuM. athavA triphaLA, kherasAra ne jAinAM pAna eene barAbara lai kADho karI kAgaLA kare teA (kadAca dhUNI levAthI) DAM AvI gayuM hoya te te maTI jAyache. athavA kalojI tathA khAdArazIMga, e banne traNa traNa TAMka bhAra lai e ethI DADhA junA goLa levA. ene vATI cUrNa karI gALamAM meLavI gALIo 15 karI prabhAta kALe ane saMdhyA kALe eka eka gALI sevana karavI. ema sAta divasa sevana kare ane te upara kata ghahuMnI roTalI ghIthI cApaDIne khAya te riMga vAyu maTI jAya che ane tenA sarva upadrave paNa nAza pAme che. A prayoga samAna anya kiMgane maTADavA sabaLa prayoga nathI; paraMtu A prayAga evA kharAba che ke jo jarApaNu kuththa karavAmAM Ave te DaeNAM AvI jAya che ane ghaNuM du:kha Ape che. mATe pathyapALavA pUrNa kALajI rAkhavI. A prayoga mArA (vidyApatita) anubhave che. A phigarajake sarI rasa kahevAya che. athavA hiMgaLAka mAsA 6, TaMkaNu mAsA 10, akalakarA mAsA 10 ane mINu mAsA 10 mINu sivAya sarvane TI mINu meLavI gelIe bhAranA ThaLI A jevaDI vALavI, temAMthI dararAja 1 gALI bAvaLanA agArA upara mukI cAMdIne ke zuMrIrane ( dhUNI levAnI rIta pramANe ) dhUNI Ape ane gAyanA ghImAM taLelI mIThA vagaranI dhatuMnI zaTalI khAya tathA rAtre pAna khIDu cAve teA arthAt 14 divasa A pramANe prayoga kare te riMga roga avazya maTI jAya che. athavA saragavAnI chAla, bakAyaNa lIMbaDAnI TAla, chINInA mULanI chAla, lIMbaDAnI aMtarachAla, jaLa bhAMgarA, sarapa MkhA, bhAMrIMgaNI, kacanAnI chAla, e saghaLAMnIchAla kharAkhara laI sukavI tene aSTAvazeSa kavAtha karI 4 teAlAbhAra nira Mtara kALAMmarInA cUrbhunA anupAna sAthe sevana kare te cha divasamAM aMtargata kriraMga vAyune paNu nAza kare che. athavA hiMgaLAka TAMka 1, mazIla TAMka 1,ane javanuM cUrNa DhAMka 12 lai saghaLAMne pANI sAthe vATI bAranA jevaDI gALIe vALI temAMthI 1 geALI khAraDInA mULanA agni upara mukI prabhAta samaya tathA saMdhyA samaya pavana rahaMta sthAnamAM besI vastra AThI gudA dvAre dhUNI le te z2iragavAyu, ane vAyu avazya maTI jAya che, paNa cha tathA 14 divasa sudhI lAgaDha A prayoga karavA For Private And Personal Use Only ( 175 ) anubhavele che. athavA mathI zarIre ceTaLI kAdarAtraNa, visphoTaka ane raMga geApALa nAmanA vaidhanA khAtrI Ape che. athavA jo rasakapUra pAsa ke DiMgaLAkanA sevanathI dhuNIthI mhAM AvIgayuM hoya te vaDa, UmarA, pIpara, pIpaLez ane pAsapIpaLA e pAMca vRkSanI chAlanA kavAtha karI kogaLA karavA jethI mhoM AvI gaeluM heAya te maTI jAya che. athavA karUM 2 tevA, ane kherasAra tela, e khatene pANImAM vATI mehADAmAM cepaDe ke kAgaLA kare te mukhapAka maDhe che.
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (ra76) amRtasAgara. phiraMgaroganAM pathyApathya. mIThA vagaranuM bhajana, halakuM bhejana, suMdara pavana, nirmaLa kuvAnuM pANI, ramaNika sthAna ane suMdara vArtAlApa sadA hitakArI che. ane khaTAza, tela, mIThuM, tIkhA padArtho, hiMga, garama vastu, goLa, dudha, dahI, vaMtyAka mahenata ane kharAba havA e sadA ahitakAraka che phiraMgaregane adhikAra saMpUrNa masUrikAno adhikAra masUrikA thavAnAM mULa kAraNa ane saMprApti-utpatti. tIkhA, khATA, khArA tathA javakhAra vagere khAre ane vidhi padArthonA khAvAthI, ghaNuM dAbIne jamavAthI, jhAlara, baTATA vagere zAkonA ghaNA khAvAthI, jherI phula vagerenA saMsargathI, duSTa pavananA sparzathI, kharAba pANIne pIvAthI ane rAhu tathA zanizcarAdi kUra grahonI deza upara daSTi paDavAthI zarIramAM duSTa thaelA lehInI sAthe maLI masUranA jevA AkAravALI phollIo dethI utpanna thAya che tene masUrikA rega kahe che. marikAnuM pUrvarUpa. jyAre marikA thavAnI hoya tyAre pahelAM tAva Ave che, caLa Ave che. e ku. vyA kare, koI padArtha upara prIti nahIM, bhrama thAya, cAmaDImAM saje, varNanuM viparItapaNuM ane AMkho lAla thAya che. caMda prakAranI masUrikAnAM kamavAra lakSaNo. vAyunI bhasUrikA hoya te, kALI, rAtI, AkarI vedanAvALI, kaThaNa ane lAMbA vakhate pAkanArI phollIo thAya che. pittanI marikA hoya te, sAMdhAonuM, hADakAMonuM, tathA parvenuM phATavuM, udharasa, kaMpA, sarva padArtha upara arUci, bhrama, tALavuM haTha tathA jIbha sukAya, tarazane vadhAro ane chellIo satI, pILI, peLI baLatarAvALI, tIvra vedanAvALI tathA turata pAkanArI thAya che. kaphanI bhasUrikA heya te, peLI, cIkaNI, atyaMta jADI, valuravALI DI pIDAvALI mane bahu vakhate pAkanArI phellIo thAya che. taNe dezanI marikA hoya te, jhADA thayA kare, zarIramAM kaLatara, baLatarA, tarasa, gurU, mukhapAka, AMkheAno dukhAvo, ane apAra bhayaMkara tAvanuM AvavuM thAya che. tathA temAM samasta pitta prakopanA vikAra thAya che. rasadhAtu mAM rahelI marikA hoya te, thoDA doSavALI, pANInA parapoTA jevI ane phuTayA pachI pANI jevuM parU vahe tevI keTalIo thAya che. lohI mAM rahelI marikA heya te, rAtA AkAranI, turata pAkanArI, pAtaLI cAmaDIvaLI, kuTayA pachI lohI vahevAvALI phellIo thAya che. A masurikA atyaMta duSTa lehIthALI naheAya te sAdhya che ane atyaMta duSTa lehIvALI hoya te kaSTasAdhya che. - mAMsamAM rahelI bhasarikA hoya te, kaThaNa, cIkaNI, bahu vakhate pAkanArI, pAtaLI For Private And Personal Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattarama. ) masarikA prakaraNa. ( 277 ) - - cAmaDIvALI ane gAtromAM zULa, hamezAM valura, mUcho tathA taraNa sahita phellIo thAya che. medamAM rahelI bhasUrikA hoya te, cakAM jevA AkAranI, kuNI, kAMIka ucI, jADI, cIkaNI, pIDAvALI, ghera tAva tathA bezuddhi, ane aNagamA sahita phelIo thAya che. A sarikAvALo bhAgye ja bace che. hADamAM tathA majajAmAM rahelI marikA heya to, nahAnI, zarIranA samAna raMgavALI, lukhI, capaTI, heja uMcI tathA bahuja mehathI vedanAthI ane aNagamAthI sahita, bhamarAo vIMdhI nAkhe tevAM chidra karanArI ane marmasthAnone bhedatI turata prANanI hANa karanArI ullIo thAya che. vIryamAM rahelI masurika heya te, pAke nahIM paNa pAkelA jevI jaNAya, cIkaNI, kuNI, apAra vedanAvALI, ane stabdhapaNA yukata tathA aNagame, moha, baLatarA ane unmAda sahita phollIo thAya che. A masUrikAvALo rogI jIvatoja nathI. cAmaDImAM rahelI mamUrikA hoya te, aNagame, arUci, ghena ane lavArA yukta phellIo thAya che A kaSTasAdhya che. rUMvADAM sudhI pahoMcelI masUrika hoya te, prathama tAva Ave tathA rUMvADA ubhAM thaI Ave evI, rUMvADAMonA khADAo barAbara uMcI, ratAza, udharasa ane arUcivALI phelIe thAya che. A phollIo kapha tathA pittathI thanArI che. masarikAonuM sAmrAsAdhyapaNuM. rasa tathA lohImAM rahelI; pittanI ane kaphapittanI marika sukhasAdhya che, jethI upAya vagara paNa zAMta thAya che, paraMtu vAyunI, vAyupittanI, ane vAyukAnI marika kaSTasAdhya che mATe barobara kALajI sAthe upAyo karavA. ane tridoSanI bhasUrikA asAdhya mATe upAya karavA yogya nathI. athavA paravALAM jevA raMganI, jAMbu jevA raMganI, leDhAnI geLIonA jevA raMgavALI ane alasInA phulanA raMga jevI keTalIka phelIo hoya, tevA A neka varNavALI phelliIo paNa asAdhya che. tathA lavAro, aNagame, mUcha taraza, heDakI, prameha, udharasa, bhayaMkara tAva, atinidrA, durgadhatA, mahe-nAka tathA AMkhamAMthI lohInuM paDavuM, kaMThamAM gharagharATa ane dArUNa zvAsa eTalA upadrava jovAmAM Ave te te bhasarikAvALe rogI yamalokano nivAsI jANa. masUrikAnA upAya. masurikA-zItaLAnA AraMbhamAM sapheda caMdananA kankamAM hADIAkarasaNane rasa meLavI pIe te zItaLA-baLI kamatI nIkaLe che. athavA ekalI hADIAkarasaNane ja rasapIvAthI paNa teTalo ja phAyado kare che athavA dazamULa, rAsnA, AmaLAM, vALo, dhamAso, gaLe, dhANuM, ane metha eone vATIne pIe to, vAyunI marikA maTe che. athavA machaTha, vaDanI chAla, meTI pIparanI chAla, sarasaDIAnI chAla, ane UMbarAnI chAla eone vATIne tene comera lepa karavAthI vAyunI masUrikA maTe che. athavA gaLe, jeThImadha, dhAkha, zelaDInAM mULa ane dADima eone vATI temAM goLa meLavI pIe to, vAyu prakopa na thatAM turata pAkI jAya che. athavA kukaDalAnAM mULIne ukALo athavA temAM zelaDInA mULIno svarasa nAkhI pIe te pittanI bhasUrikA maTe che, athavA lIMbaDAnI aMtara For Private And Personal Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 278 ) amRtasAgara, ( taraMga chAla, ghAsIopittapApaDe, kALIpADa, kaDavAM paravaLa, sukhaDa, ratAMjali, vALo, ka, AmaLAM, araDUse ane rAto dhamAse eone vATI temAM sAkara nAkhIne ThaMDuja rAkhI pIvAmAM Ave te pittanI marikA, baLatarA, pittane tAva, pittanAM traNa ane pittane visarSa paNa maTI jAya che. athavA lehI kaDhAvavAthI lohInA dezanI masUrikA maTe che. athavA arase metha, karIAtuM, iMdrajava, javAse, kaDavAM turIyA (kukaDevele), ane lIMbaDAnI aMtarachAla eno kavAtha thaMDe thayA pachI deSanA pramANamAM temAM madha nAkhI pIe te kaphanI masUrikA maTI jAya che. athavA lIMbaDe, ghAsIyapittapApaDa, kALIpaDa, kaDavAM turIyAM, sukhaDa, ratAMjali, vALo, AMbaLA, araDUse ane rAte dhamAsa eone kavAtha karI temAM sAkara nAkhI pIe te samasta prakAranI masUrikAo, tAva tathA visarSa yukta heya; tadapi nAza thaI jAya che. athavA AMbaLAM ane jeThImadha eone kavAtha karI temAM madha nAkhI kogaLA karavAthI heMmAM ke gaLAmAM bharikAnA lIdhe vraNa paDyA hoya te maTI jAya che. athavA vega ane jeThImadha eonA pANIthI AMkhe siMcana kare te masUrikAmAM eMTIja tI ke kharAba thatI AMkho sArI thAya che. athavA jeThImadha, triphaLA, moravela, dArUhaLadaranI chAla, nIlakamaLa, vALo, dara ane majITha eone vATI AMkha upara paDe ke eonuM pANI karI AMkhomAM TIpAM nAkhe te AMkhamAM thaelI masUrikA nAza thaI jAya che ane pAchI kadI paNa vyathA thatI nathI. athavA guMdInI chAlane vATI AMkhyonI upara jAo lepa kare che, AMkhomAM bharikAnI pIDA thaI hoya te maTI jAya che. athavA pAMca kSIra vRkSonI chAlane bhUke pAkelI rasIvALI lIlI jaNAtI bhasUrikA upara bhabharAvo ane rAkha athavA aDAyA chANane bhU bharAvo, jethI masUrikA maTI jAya che. bhAvaprakAza masUrikAne adhikAra saMpUrNa masUrikAnA bhedarUpa zItaLAne adhikAra zItaLAnuM svarUpa. zItaLAnA nIkaLavA pahelAM 3 divasa tAva Ave che. viSama vedanA-kayAreka ghoDI ane kayAreka ghaNuM jaNAya che, kyAreka TADha ane kayAreka garamI jaNAya che, paNa tene kaze cekasa niyama heta nathI. pachI bhasUrikAnA AkAre phelIo nIkaLe ane moTI thAya che. tAva AvyA pachI trIje divase phollIo nIkaLavA mAMDe che te sAtamA divasa sudhI nIkaLatI ja jAya che ane te pachI namavA lAge che tene zItaLA-mAtA-baLIAkAkA-badarI-bharI-- acapaDAvI vagere vagere nAmovALI kahe che. e zItaLA 7 prakAranI che. pahelA prakAranI zItaLAnuM svarUpa. marikAmAM je zItaLA devInuM dabANa thayuM hoya te te zItaLA kahevAya che. A zItaLAmAM bhUtanA pravezathI thaelA viSamajvara jevo tAva Ave che. pahelAM tAva AvIne pachI meTA phelAe nIkaLe te moTI zItaLA kahevAya che. A zItaLA pahelA sAta divase nIkaLe che, bIjA sAta divase bharAya che ane bIjA sAta divase sukAI jAya che ane pe For Private And Personal Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattara ) masurikAnA bhedarUpa zItaLA prakaraNa ( ra ) - - - - - - - - - - - - - - - - vAnI meLe ja kharI paDe che. emAM koI zItaLA pAkIne phare che tathA parU Ave che, je ema thAya to tenA upara aDAyA chANAnI rAkha bhabharAvavI; ane lIMbaDAnA sArAM pAMdaDAMvALI DALIthI mAkhIo uDADavI. tAva hoya chatAM paNa TADhuM pANI ja pAvuM, paNa unuM pANI pAvuM nahIM. zItaLAvALA mANasane pavitra ramaNika ekAMta ane ThaMDakavALA sthAnamAM rAkho, e mANasane koI apavitra mANasane pachA ke sparza na thAya tema karavuM, tema tenI pAse bahujaNe javuM paNa nahIM. zItaLAdevInuM pUjana karavuM ane auSadhopacAra karavA nahIM, joke A viSayamAM pUrvAcAryonA be mata paDelA che eTale keTalAka kahe che ke vadhe na karavAM ane keTalA eka kahe che ke avazya vadha karavA mATe jema loka rUDhIne cagya jaNAya tema karavuM. zItaLAnA upAya. lIMboLIonI mIja, baheDAnI mIMja ane haLadara eone ThaMDA pANI sAthe chINAM vATIne pIe to zItaLAnA pIDAkArI vikAre kadipaNu thatA nathI. athavA tAva AvavAnI zarUvAtamAM zItaLAnAM saheja cihana jaNAya ke keLanA thAMbhalAnA pANI sAthe athavA sukhaDanA, arasAne, jeThImadhanA ke cabelInA pAMdaDAnA rasanI sAthe madha pIe to zItaLAnA vikAro prApta thatA nathI. athavA zItaLAvALAne saghaLI zItaLa triyAo karavI. maMtrAdikathI bhUtAdikane TALavArUpa rakSaNa paNa karavuM. te gharanI aMdara cAre kora lIMbaDAnAM pAMdaDAM bAMdhavA ane te gharamAM uchaTa-abhaDAyala gaLInA lugaDAvALA ke nIca malina janane javA devA nahIM. athavA ratAMjalI, araDUse, matha, gaLo ane dhAkha eono hima (taraMga 1 lAnA pUrNa ubhAmAM juvo.) karIne pIve, jethI tAva jAya che. athavA japa, homa, balidAna, maMgalika vacana, pUjana, brahmabhejana, gAya, brAhmaNa, sadAzIva, jagadaMbA eono zraddhApUrvaka arcanothI zItaLAne zAMta karavI. athavA pavitra brAhmaNa pAse zraddhApUrvaka nIce lakhelA zItaLA stotranA pATha karAvavA, tema pATha karanAre zraddhApUrvaka pATha karavA, jethI zItaLAdevI zAMta thaI jAya che. zItaLA stotra. zrI skNduvaac||bhgvndevdevesh zItalAyAH stavaMzubham // vaktu mahasyazeSeNa visphoTaka bhayA paham 1 Izvara uvaac||dhyaanm // vande'haM zItalA devIM rAsabhasthAM digambarAm // yAmAsAdya nivarteta visphoTaka bhayaM mahat // 2 // asva.zrI zItalA stotrasya mahAdevaRSiH anuSTup chandaH zItalA devatA zItalopadrava zAntyarthe jape viniyogaH // zItale zItale ceti yo brUyA dAha pI. dditH| visphoTaka bhayaM ghora kSipraM tasya praNazyati // 3 // yastvA mudaka madhyetu dhRtvA saMpUjayennaraH // visphoTaka bhayaM ghoraM kule tasya na jAyate // 4 // zItale jvara dagdhasya pUtigandhagatasya ca / praNaSTa cakSuSaH puMsastvAmAhurjIvitauSadha. m // 5 // namAmi zItalA devIM rAsabhasthAM digambaram // mArjanI kalazopetaM zUrpAlaMkRta mastakam // 6 // zItale tanujAn rogAnaNAM harasidustarAn / visphoTaka vizIrNAnAM tvamekAmRta varSiNI // 7 // galagaNDa grahA rogA ye cAnye dAruNA nR. NAm / svadanudhyAna mAtreNa zItale yAnti te kSayam // 8 // na mantraM nauSadhaM For Private And Personal Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara (taraMga - -- - - kizcitpApa rogasya vidyate / tvamekA zItale dhAtrI nAnyAM pazyAmi devatAm // 9 // mRNAlatantu sadRzIM nAbhihanmadhya saMsthitAm / yastvAM sazcintaye devi tasya mRtyuna jAyate // 10 // aSTakaM zItalA devyA ya paThenmAnayaH sadA / vi. sphoTaka bhayaM ghoraM kule tasya na jAyate // 11 // zrotavyaM paThitavyaM ca narairbhakti samanvitaiH / upasarga vinAzAya paraMsvastvayana mahat // 12 // zItalASTaka metaddhi nadeyaM yasya kasyazcit / kiMtu tasmai pradAtavyaM bhAkti zraddhAnvito hi yaH // 13 iti skaMdapurANe kAzIkhaMDe zItalA stotraM sampUrNam // zItaLAnA bIjA bheda. vAyu tathA kaphathI utpanna thaelI kedarA jevA AkAravALI zItaLA te kedra vA orI zItaLA kahevAya che. gamAra loko "A zItaLA pAke che ema kahe che, paNa A zItaLA pAkatI ja nathI. A zItaLA ghaNuM karIne zakanAmanA pANInA kIDAnI peThe aMgene vIdhI nAkhe che. ane sAta ke daza divase vagara auSadhe samI jAya che. kadAca zAMta karavA SaDa ApavuM hoya te khadirASTakathI banAvela kavAtha Apavo. je zItaLA vizeSa garamIne lIdhe rAI jevA AkAravALI, valuravALI, ane jene upara hAtha pherave to sAruM lAge evI thAya che tene pANisahA-achabaDA kahe che. ane te sAta divasamAM enI meLe sukAI jAya che. je zItaLA sarasava jevA AkAravALI pILI hoya te sapikA kahevAya che. A zItaLAmAM tela coLavuM nahIM. je zItaLA kAMIka garamIrUpa kAraNathI bALakanA moM upara rAI jevA AkAranI thAya che te duHkha kedravA kahevAya che ane te pitAnI meLe ja sukAI jAya che. je zItaLA pahelAM tAva AvI pachI prAMsaThAM jevI, rAtA tathA uMcAM cakaraDAMvALI ane vyathAvALI hoya tene dAma kahe che. A zItaLAne. tAva traNa divasa sudhI rahe che. A zItaLA phollAonA maLavAthI ghaNA phellAvALI paNa thAya che. je zItaLA eka phallAmAM kALI hoya che te carmanI kahevAya che. A sAte prakAranI arthAta zItaLA orI achabAdi vageremAM zItaLA devIno sabaMdha heya che, jethI zItaLAne zAMta karavAne je kriyA kahI gayA chIe te karavI. zItaLAne adhikAra saMpUrNa iti zrImanmahArAjAdhirAja rAjarAjeMdra zrI savAI pratApasiMhajI viracita amRtasAgara nAmA graMtha viSe zItapitta udarda keTha utkaDa amlapitta visarSa snAyu-vALe visphoTaka phiraMgavAyu masUrikA ane bharikAntaragata zItanAdiregAnA hetu utpatti tathA yatna nirUpaNa nAmane sattara taraMga saMparNa. For Private And Personal Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhArame ). phukarega prakaraNa (ra81) taraMga aDhArame. sudaraga zira locana kAna, nAka vadana rada daMtasthAna; adhara jIbha tALu gaLaroga, tenA che adhikAra saga. kSarogeno adhikAra ajagalikAnuM lakSaNa. bALakone magajevI cIkaNuM zarIra jevA raMganI guMthAyalA jevI, pIDA rahita ane kapha tathA vAyuthI thaelI phollIo thAya che tene ajagallikA kahe che. upAya. je ajagalikA pAkI nahoya te, jaLa mUkIne pachI upAya karavA, ane chIpanI bhasma ke phulAvelI phaTakaDI eonA kalkanuM tenA upara vAraMvAra lepana karavuM. ane ajagalikA kaThaNa hoya te khAra muMkI pigaLAvI devI. athavA phaTakaDI, chIpa bhasma ane javakhAra eonA kalkane vAraMvAra lepa karavo. yuvaprakhyAnuM lakSaNa. kapha tathA vAyunA lIdhe javanA jevI, ghaNIja kaThora, guMthAyelI ane mAMsanA Azrama vALI je phelI heya che ne caMkhyA kahe che. aMtrAlajInuM lakSaNa. je kaThaNa, vAMkagaranI, uMcI, goLa ane thoDA parUvALI helI heya tene aMtrAlajI kahe che. A kapha tathA vAyuthI thAya che. cavaprakhyA ane aMtrAlajInA upAyo e bannene prathama svadana-zeka ApI pachI maNazIla, devadAra tathA upaleTa eone kaka lagADe. pAke tyAre Agala kahelA traNa vidhi pramANe upAyo karavA.. vivRtAnuM lakSaNa. - je phATelA oNvALI, apAra baLatarAvALI, pAkelA UMbarAnA phaLa jevI, geLa ane cophera sejA yukta phollI hoya te vidyutA kahevAya che. A pittathI thAya che. iMdraddhAnuM lakSaNa-vathamAM kamaLa kAkaDIo thavAnA cheDA jevI ane bIjI kesarao jevI phera jhINI jhINI phollIo jene vIMTAyelI hoya tene IvRddhA kahe che. A phollI vAyu tathA pittathI thAya che. galikAnuM lakSaNa-goLa, uMcuM, ghaNuMja rAtuM, bIjI phellIothI vIMTAyaluM ane pI karanAruM je maMDaLa-cakaraDuM thAya tene gadaMbikA kahe che. A vAyu tathA pittathI thAya che. jAlagardabhanuM lakSaNa-visapanI peThe vistAra karate, pAtaLA, thoDA pAkavALe, baLatarA ane tAvane piA karanAre je je thAya che tene jalagardabha kahe che. A roga pittane che. For Private And Personal Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 282 ) www.kobatirth.org amRtasAgara, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivRtA, iMdradhRdhdA, gardabhikA tathA jAlagadbhanA upAya. A cArenA visarpanA adhikAramAM kahelA pittavisarpanA upAyeA karavA ane pAke tyAre jIvanIya gaNunAM madhura auSadhothI pakAvelA dhIvarta rUAvavA. kapikAnuM lakSaNa-kAcabAnI peDe vacamAM uMcI ane ke sAta bayaMkara phelIo thAya tene kacchapA kahe che. A ka (targa cheDAomAM namelI pAMca tathA vAyuthI thAya che. upAya. pahelAM zeka karavA. pachI tenA upara haLadara, upaleTa, sAkara, haratAla ane devadAra eene pANI sAthe jhINAM vATI tene lepa karavA. pAkayA pachI traNanA jevA upAya karI maTADavI. zarkarAEdranuM lakSaNa-kaka tathA vAyu e mAMsane, zirAone, snAyuone tathA medane prApta thai gAMThane utpanna kare che. e gAMTha phuTIne temAMthI madha jevuM tathA dhI ke carabI jevuM ghaNuMja parU vahe che. emAM vadhelA vAyu mAMsane sukavI guMthAelA jevI kAMkarIne paidA kare che. A kAMkarI utpanna thatI jhINI naseAmAMthI gaMdhAtuM, bahuja kaledavALu` ane vividha varNavALuM lohI ekAeka vahevA lAge che, tene zarkarAkhUMda kahe che. upAya-mAMsa saMbadhI arbudanA mATe je upAyeA kahelA che te upAye AnA mATe karavA. kAraNeA tathA lakSaNA sahita keTalAeka vikAra. zarIramAM zakti chatAM kAma karavAmAM utsAha na rahe tene Alasya" kahe che. ciMtAthI je bahuja ajaMpo rahe tene ati kahe che. meLathI tathA cukavAthI prerAyaluM anna dhaNI muMjhavaNa karIne nIkaLe ane chAtI pIDamA kare te utkaleda kahevAya che. mhAMmAM mIThAsa, dhena, chAtInuM bhIDAvuM, zrama ane anna upara arUci thAya te glAni kahevAya che. plAnithI, ejanA kSayathI, du;khathI, ajIrNathI tathA thAkathI thaelA udAna vAyunA pradhrApathI ane AhAra ThekANe besavAthI pavananI je ucI gati thAya che tene udgAra-eDakAra kahe che. peTamAM je gaDagaDATa thAya te ATepa ane aMdhArAmAM rahevAnA jevuM jJAna thAya te tama kahevAya che. For Private And Personal Use Only pASANagardabhanAM lakSaNa-vAyu tathA kaphanA kApI dADhInA sAMdhAmAM kANu, AchI pIDAvALe ane cIkaNAsavALA sAjo thAya che tene pASANugardabha kahe che. upAya-prathama zeka kara. pachI pAsakAmAM kahevAze te kalkAnA jADA lepa karavA. vAyu tathA ka nAzaka je bIjA lepe che tenA paNa lepa karavA. jyAre pAke tyAre zastrathI chedI nAkhave 1 DoDI, kAkAlI, khIra kAkAlI, medA, mahAmedA, jagalI maga, jagalI aDada, RRSabhaka, jIvaka, ane jeThImadha e ASAne jIvanIya gaNa kahe che, te jIvanane vadhAranAra, rega. ane jarAdine nArA karanAra che. vAgbhaTa trasthAna.
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhArme. ) suga prakaraNa, ane traNanA jevA upAyA karavA. tathA `jA mUkAvI lohI kahADI naMkhAvavuM. panasikAnuM nidAna sahu lakSaNlR-kAnanI aMdara vAyu tathA kanA prApathI uDelI sthira ane AkarI pIDAvALI je kelI thAya che tene pasikA kahe che. upAya-prathama zeka karI pachI maNuzIla, haratAla, upaleTa, haLadara ane devadAra eenA lepa karavA. pAkelI jaNAya tyAre traNanI peThe upAya karavA. irivellikAnuM nidAna sahu lakSaNa,mAthAmAM goLa uma pIDA yukta, ugra tAva sahita ane trideSathI thaelI ne phollI thAya che tene IrivellikA kahe che. upAya-pittanAvisarpanI je cikatsA che te pramANe AnI cikitsA karavI. kakSA ane gaMdhanAmAnAM nidAna sahu lakSaNA-bhujAomAM, bagale mAM, khabhAemAM ane paDakhAemAM pittanA prakopathI vedanAvALI je kALI phAllI thAya che te kakSA ane teja sthaLAmAM pitta kApathI kALI phAllI thAya te gaMdhanAmA kahevAya che. upAya-A anne upara pitta visarpanA upAya yojavA. keTalAeka AcArye asmAnA vAgavAthI je kople thAya che tene kakSA-AMbalA' kahe che. ( 283) agnirahiNInuM lakSaNa-bagalanA bhAgamAM atize dArUNu, bhItara khaLatarA karanAra, tAva karanAra ane pradIpta agni jevA je phekSAe thAya che te agnireAhiNI kahevAya che. temAM vAyu pramaLa haiAya te cha divase, pitta prabaLa hAya teA 10 ane ka* prabaLa heya te 15 divase upAya karavAmAM na Ave te prANatA nAza thAya che. A rAga tridveSane che. upAya--ladhana, lohI kaDhAvavuM ane reca-AdithI zarIranuM zeAdhana karyuM tathA pitta visarpanI cikitsA pramANe cikitsA karavI. ciSyanuM nidAna sahu lakSaNa-vAyu tathA pitta ee manuSyAnA nakhanA mAMsamAM rahIne nakhanA nAza kare che tathA pakave che tene ciSya kahe che. kunakhanuM niddAna sahu lakSaNa-nakha upara ke nakhamAM kAMsa ke lAkaDAne mAra vAgavAthI nakha lukhA dhelA ane kharaza thai jAya che tene kunakha ke kulIra roga kahe che. For Private And Personal Use Only kharAba pANInI tathA mAchalAM, sApa, deDakAM, maDadAM vagerenA maLa-mUtramAM upajelI rAtI, kheALA SA, atyaMta kALI, capaLa, jADI. piMcchala rUpa, iMdradhanun samAna vicitra raMgadAra pIDhavALA ane vALamALI jaLe! era yukta heAya che. mATe tevI jaLeA mukAvavI nahIM nahIM te, valura, pAkyuM ane tAva tathA bhramAdi rogo thAya che. eja mATe cAkhA pANImAMnI, jhera rahita, razaivALa jevA kapiza ra'gavALI,gALa, pITha upara lIlA raMganI patievALI, vaDa vagerenA chAlanA raMga jevA pRSThabhAgavALI, No aMgavALI,ane sheja pILA peTavALI jaLeA mukAvavI, je jaLe kharAba leAhIne pAchuM sArI rIte vamatI nathIte ane niraMtara leAhI pIvAvALI jaLe jhera vagaranI hAya ane pANImAM paDI DhIlI thai jAya evo lehI vaDe unmatta thaelI jaLeA lagADavI nahIM. traNa jaLeA narama lugaDAthI DhAMkIne lagADavI. kharAba lehIne turata jaLA cuzI leche, jyAre caskA ane vadhura AvavA lAge tyAre jaLe ne ukheDI levI. ane tene vidhipramANe nIceAvI pIdheluM lehI vamAvI devuM ane te pachI mATI pANIyukta bharelA laDAmAM judI judI jaeAne rAkhI devI. ekaja ThekANe traNa jaLe bhegI rahe te! jheravALI jaLA gaNAya che. geLA, masA,vidri kADha, vAtarakta, gaLAnA rogA, AMkhanA regeA, jhera, visaryuM, ane gaDagumaDa vagere darade uparajayo yUgADavI, jethI edu:kha zAMta thAya che; kemake kharAba-bagaDeluM lohI nIkaLavAthI turata rAga ane pIDA rAMta paDe che, ane kharAba leAhI raktArAyamAMthI cAlI traNamAM vase che. vAsa. vizeSa khulAzA mATe vAgbhaTanA sUtrasthAnanuM avalehana karI.
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org (284) ( targa cipsa tathA kunakha e bannenA upAya-cipsamAM lAhI kaDhAvavuM, odhana karavuM ane emAMthI unAza jatI rahe tyAre unA pANIthI si Mcana karavuM. zastrathI kApI temAMthI pa vehevarAvavuM ane te pachI traNanA pramANe upAya karI rUjhavI navIna nakhalAvavA. athavA HchaMdaranA rasanI aMdara haraDene loDhAnA vAsaNamAM palALI te haraDene teja rasamAM dhasI cipsanI upara vAraMvAra lepa karave. athavA sIvaNunAM sAtakuNAM pAMdaDAM lai cipsane vIMTI rAkhavA te avazya maTI jAya che. ane kunakha mATe kaphanI vidraSimAM kahelA upAye upayogamAM levA. athavA TaMkaNakhArane aMdara pesADI devA jethI avazya punakha maTI jAya che. anuzayInu lakSaNa-aMdara pAkavALI-gaMbhIra, theDA sojAvALI ane maga jevA varNavALI je phAllI paganA upara thAya che tene anuzayI kahe che. upAya-kaSanA vidraSinI cikitsA pramANe cikitsA karavI. amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidyArikAnuM nidAna sahu lakSaNa-bagalamAM ke samasta sAMdhAemAM bhoMya kALAnI peThe badhAyelI, rAtI, samasta doSothI utpanna thaelI ane samasta deASAnA cihno sahita je kAlI thAya tene vidyArikA kahe che. upAya-pehelA jaLeA mUkI pachI pAkelI hoya te tene zasravate cIrI traNanA samAna cikitsA karavI. dArInuM lakSaNa-jene ughADe page karavAnI Teva vadhAre hoya tenA atyaMta lukhA paga thai javAthI paganA taLAmAM-eDIemAM kATa-cIrA paDI jAya che tene dArI-vyAu kahe che. AmAM vAyunI vedanA heAya che. upAya-paganAM taLIAMte sApha karavA mATe nasakhAlI lohI kaDhAvavuM. pageAnuM snehana svedana karIne pachI madha carakhI majjA ane javakhAra ene mizrita karIne teneA vAravAra pagataLIe-eDIe lepa karavA. athavA rALa, tathAsi dhAlUNanA cUrNane dhImAM tathA madhamAM kAlavI sArI peThe mathI sarasIyuM tela nAkhI page ghasavuM. athavA mINa, zilAjIta, dhI, gALa, bhezAgugaLa ( pApanI AMkha jevA caLakatA gugaLa ), rALa ane sAnAgerU eene ekaThAM karI lepa kare teA jarUra paganA cIrA turata maTI jAya che. athavA dhaturAnAM bIja ane mAnaka MdanI bhasmanuM pANI eene sarasIAmAM nAkhI pakavI te tela phATelI eDIo upara copaDA to avazya ArAma thAya che. kaMdaranuM lakSaNa-retIthI talavAelA tathA kAMTA vagerethI dhavAyalA pagamAM nhAnA khAra jevaDI uMcI gAMTha thAya che tene kadara-kapAsI-kaNI kahe che. upAya--zastravate kaNIne khAtarI kaDhAvI unA telane athavA agninA DAMba deve ke AkaDAnuM dudha goLa sAthe meLavI bAMdhavuM jethI te kaNI maTI jAya che. khArivAnuM lakSaNa-kharAba gArAnA sparzathI paganI AMgaLIomAM kADAvA lAge che tethI nIcenA bhAgamAM vadhura Ave, baLatarA thAya ane pIDA thAya che tene khAravA kahe che. upAya-kaDavAM paravala, maNazIla, lIMbaDAM, gAyadana, marI, tala ane bhAMrIgaNIne rasa eethI pakAveluM tela copaDavuM, pachI hIrAkasI, mahuzIla ane talanuM cUrNa bhabharAvanuM. athavA kacyAM, haLadara, hIrAkasI, padmaka, madha, gerUcadana ane haratAla eenA lepa karA. 1.madanapALa kahe cheke-meda-majajA tathA carakhI gAmamAM rahenAra pazuonI, jaLaprAya pradezanAM prANIonI ane jaLacara prANIonI levI, mATe bakarAnI carakhI ke hADamAMnA cekhA sneha-pesI levI. 1 ekarUpIAbhAra talanA telane leADhAnI kaDImAM garama karI teTalIja rALa nAkhI halAvI nIce utArI pAGgI sAthe mathI te malama upayogamAM levAthI avazya vyA kADhelI marI jAya che. For Private And Personal Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhAramA. ) raMga prakaraNa, ( 285 ) luptanAM nidAna saprApti sahu lakSaNa-rUMvADAMnA khADAomAM raheluM lehI pittanI sAthe kApavatatha rUMvADAMne kheravI pADe che ane te pachI lAhI sahita kak rUMvADAMnA khADAone rokI de che ke jethI bIjA vALa ugavA pAmatA nathI A rogane iMdraluptaTAla-khAlitya-UMdarI ane rUjyA vagere kahe che. upAya-kaDavA paravaLanAM pAMdaDAMone ra1rasa kADhADI te jagyAe ghase te lAMbA vakhatanI UMdarI paNa 3 divasamAM maTI jAya che. athavA gokharU, talanAM kula ane samAna dhI tathA madha enA mAthA upara lepa kare te karI navA vALA puSkaLa ugI Ave che. athavA hAthIdAMtanA vheranI bhasma, gADaranuM dudha ane rasavatI eene lepa karavAthI hAthanI hatheLImAM paNa vALa uge che teA khIjA ThekANe uge temAM te kahevuja zuM? athavA jeThImadha, kALukamaLa, dhrAkha, tela dhI ane dudha ee lepa karavAthI UMdarI maTI jAya che ane navA vALa gherAvAdAra Ave che. athavA camelInAM pAna, karakaca, vAyavaraNAM, kaNera ane citraka ene jhINAMvATI teothI tela pakAvI te tela cepaDete nizce UMdarI maTIjAya che. athavA coranuM dudha, AkaDAnuM dudha, vaDhavADIyuM, jaLabhAMgarA, vachanAga, bakarInuM mRtra, ge mUtra, coDI, IMdravaraNuM, sarasava ane dhoLIvana ene kalka karI tethI tela pakAvI tenuM zarIre mardana kare te UMdarITAla maTIjAya che A nuhIdugdhAdi tela kahevAya che dArUNanuM lakSaNa-vAyu tathA kanA kopathI vALAnI jagyA kharasaDaeN, caLavALI, ane lukhI thaijAya che tene dArUNuka kahe che. upAya-cAroLI, jeThImadha, upaleTa, aDada ane sedhava ene vATI madhamAM kAlavI mAthA upara lepa karave. athavA khasakhasane dudhamAM vATI ke AMbAnI geATalI ane haraDene dudhamAM vATI lepa karete ugra dArUNuka paNa maTIjAya che arUSikAnuM nidAna tathA lakSaNa-kanA, lohInA ane kRmiyAnA kApanelIdhe mAthAmAM bahu mukhavALA ane bahu kaledavALA traNA thAya che tene aSikA kahe che. upAyanIlakamaLanA kesarA, AMbaLAM, ane jeThImadha ene vATI lepa karete aSikA maTe che athavA trikaLA, loDhAnuM cUrNa, jeThImadha, kamaLa, upalasarI ane saiMdhava enA kathI pakAveluM tela arUSikAne maTADe che. A triphalAya taila kahevAya che. palitanuM lakSaNa-krodhathI, zAkathI ane zramathI kApelA vAyu zarIranI garamIne mAthAmAM lai jAya che ane mAthAmAM raheluM bhrAjaka nAmanuM pitta krodhathI kApI kane kupita kare che ane te kuSita ka mAthAnA vALAne kaivana vaya chatAM dheALA karI nAkheche tene palita-paLI kahe che. upAya-loDhAnuM cUrNa 1 telA, AMbAnI goTalI 5 tAlA, AMbaLAM 2 tAlA, huraDe 2 tAlA ane beheDAM .1 tAlA bhAra lai leADhAnA vAsaNumAM rAtavAsI palALI rAkhI pachI enA lepa kare teA dheALAvALa kALA thAya che. athavA zItraNa tathA ketakInAM mULa, kAMTA zarIAnAM phula, loDhAnA bhUkA, jaLabhAMgA ane triA e 4-4 tAlA bhAra laI kalka karI tethI tela pakAvI te telane loDhAnA vAsaNamAM bharI dharatImAM 1 mahine * videhrAcArya kahe che ke-UMdarInA rAga sIene thateAja nathI; kAraNake strInu duSTa lAhI pratimAse vahIjAya che, jethI rAmapAne duSTa leAhI rokIrAvAnA sa bhavaja nathI mATe e rega strIone thatA nathI. kArtikAcArya kahe che-iMdralupta roga dADhI muMmAMja thAya che, TAla-khAlitya roga mAthAmAMja thAya che ane rUjyArega pIDA sahita hoya che.mATe A mata bhedane nirNaya vaidhrevarAnI munAsukhI upara rahelA che. For Private And Personal Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 286 ) r sudhI dATI rAkhI pachI e tela vALAne lagADe teA kALAbhamarAnI pAMkha jevA thAya che. athavA triphaLA, gaLAnAM pAMdaDAM, jaLamAMgare ane lADhAne bhUkI, ene gheTInA sUtramAM chuTI lepa kare teA dhoLA vALa kALA thAya che. bhAvaprakAza athavA " pApaDIo khArI, siMdUra ane dArazIMga e traNe 1-1 mAsAbhAra levAM tathA khAvAnA cunA 8 mAsAbhAra lai ene patthara upara 3 ghaDI sudhI pANI sAthe lasATI jyAre nakha upara lagADI jotAM nakha kALA thAya tyAre te dhoLA vALAne lagADe teA kALA thAya che. " athavA mAcAMne jADA kuMtAnanA kakaDAmAM lapeTI telamAM zekI tenuM cUrNe 4 ratIbhAra levuM tathA navasAdara 4 ratIbAra, mAthuthu 4 ratIbhAra ane sidharAsaka 4 ratIbhAra lai AMbaLAnA rasamAM nAkhI leDhAnA vAsaNamAM loDhAnA ghuTAthI jyAM sudhI nakha upara tenuM TapakuM mukavAthI nakha kALA nathAya tyAM sudhI chuTavuM arthAt tenA sparzathI nakha kALA thAya eTale vALAne sApha karI tene aradha AMgaLa jeTalA jADA kharaDa karI te upara eraDAnAM pAnaDAM badhI rAtrIe suvuM savAre uThI kalepa choDI nAkhI AMbaLAM ane telane vATI coLI snAna karI nAkhe teA bhamarAnI pAMkha jevA dheALAvALa paNa kALA thAya che. athavA dArazIMga 4 TAMka ane meAhAranI koDanI rAkha 4 TAMka lai e bannene bhezanI khATI chAzamAM nAkhI nakhane aDADavAthI nakha kALA thAya tyAM sudhI ghuMTI pachI lukhAvALA upara tenA kharaDa karavA ane te upara eraMDAnAM pAdaDAM bAMdhavAM 1 pahera rAkhyA bAda A lepa cheDI nAkhI tela ane AMkhaLAM ghuMTI tenuM lepana karI nhAI nAkhavAthI dhoLA vALa paNa kAjaLanA samAna kALA thai jaze. vaigharahasya. amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir targa tilakAlakanuM lakSaNa-vAyu pitta ane kaphanA prakopathI kALA, talajevA pIDArahita uMcAi vagaranAM cAThAM paDe che tene tatra kahe che. sarkanuM lakSaNa zarIramAM aDada jevuM kALu tathA uMcu, meluM, pIDArahita ane acaLa je thAya che tene maza-masA kahe che. jaMturmANanuM lakSaNa-zarIranA jevA varNavALu, kAMIka uMcu, zarIranI sAtheja thaeluM ane ka tathA leAhI eenA prakApathI je maMDaLa thAya che tene jaMtumaNa-lAkhu' kahe che. temAM je rAtuM lAkhkhuM hoya tene lakSaNa kahe che. ( A viSe mata bhinava che te graMthAMtarathI jANavu.) For Private And Personal Use Only tilakAlaka, mazaka tathA jaMturmANanA upAya-masAne kApI nAkhavA. athavA khArathI ke agnithI khALI nAkhavA. athavA pAchAthI che.lInAkhI pachI sarasava, sAjIkhArI, haLadara, kesara eene pANIsAthe vATI uvaTaNuM-pIThI kare teA tala maTIjAya che. athavA sAjI, cune ane sAbu pANIsAthe vATI masAne cepaDe te masA maTIjAya che. athavA astarAthI chelI pachI sarasava, haLadara, upaleTa, sAjI, javakhAra ane kesara e ne pANIsAthe vATI tenu uvaTachu kare teA lasaNa-lAkhu maTIjAya che. bhAvaprakAza. athavA zAhajIrUM 6 teAlA, navasAdara ra teAlA, chIpanA cune 3 tAlA, mArathuthu 4 tAlA lai araNInA rasamAM athavA jaLabhAMgarAnA rasamAM sArI peThe DyuTI taDakAmAM sukavI krUrI vADInA mUtramAM ghuMTI gALI-seAgaDI banAvI sukAyA bAda vADInA mUtramAM ghasI lepa kare tA, lAMbA vakhatanA carmakIla-iMdri uparana! masA, lAkhuM, zarIra uparanA masA, ane tala vagere sarvane nAsa thAya che. athavA hiMgaLaka ane pulAveluM methuthu e pratyeka eka eka
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhArameM. ) kSudraroga prakaraNa. (287 ) tAlAbhAra lai temAM siMdUra nA telo, rALa traNa tAlAbhAra ane gAyanuM dhI 24 telA meLavI kAMsAnI thALImAM ke leADhAnA vAsaNamAM tAMbAnA chuTA-battAthI kAjaLanA jevuM thaI Aya tyAM sudhI buTI pachI tene upayogamAM leteA vallura tathA visphoTaka Adi sarve ( masA tala lAkhAM vagere) no nAza kare che. vaidharahasya nyaRtu lakSaNa-zarIramAM nhAnuM ke mhATu' kALuM ke dhALu zarIranI sAthe thaeluM, gALa caDA jevuM ane pIDA vagaranuM je maMDaLa thAya tene nyuccha kahe che. upAya-nasane vIMdhavAthI, lepothI, tela mardanathI nyuccha maTe che. athavA dudhavALA jhADeAnI chAlane vATI nyaccha upara cApaDe tA maTI jAya che. athavA bhAMganAM pAMdaDAM, vadhArAnuM mULa, ane zIzama ete vATI tene cALavAnI rIte cepaDe teA nyuccha maTI jAya che. bhAvaprakAza. parivartti-liMgavartinuM nidAna sahu lakSaNa-sarva zarIramAM karatA vAyu jyAre ceALAvAyI, dabAvAthI ke kAMi vAgavAthI IMdrinI cAmaDImAM Ave che tyAre vAyuthI duSita thai te cAmaDI avaLI thai vedanA sahita baLatarAvALI ane kAIka veLAe pAkanArI thAya che. AthI IMdrinI sepArInA nIce te cAmaDI gAMTha jevI laTakatI lAge che. A rega vAyu pitta ane kanA saMbaMdhavALA tathA AgaMtuka saMgI che. upAya-dhI cepaDI sArI peThe zekI 3 ke 5 divasa vAyune nAza karanArI zAlvAdinI lugadI khAMdhI pATA bAMdhaze. pachI dhIme dhIme te cAmaDIne lAMkhI karatAM iMdrinI seApArIne dabAvI cAmaDImAM pesArI devI, pachI pATA AMdhI svedana karI vAyunAzaka picakArIe devI ane regIne snigdha bhAjana, karAvavuM te parivartikA maTe che. bhAvaprakAza, apATIkAnu nidrAna sahu lakSaNa je strInI cAninuM chidra dhaNuMja sAMkaDuM hoya evI strI sAthe kAmavikSa thaI jora sAthe rati karavAthI athavA hastakarma-muSTijApa karatAM hAthanA dhasArA lAgavAthI iMdrinI cAmaDI avaLI thai jAya che. athavA IMdra cALAvAyI, dukhAvAthI ke, vIyaeNnA vegane josa vAgavAthI IMdrinI cAmaDI phATI jAya che tene avapATikA kahe che. upAya-tela dhI vagere sneheAthI tathA svedanAthI avapATikA maTI jAya che. . nirUddhaprakazanuM hetu sahita lakSaNa-iMdrimAM vAyu dhasavAthI cAmaDI sopArInA upara caDhI sApArIne DhAMkI de che, tethI pesAbanuM rAkANa karanAra thAya che tene nirUprakaza kahe che. A rogamAM mUtra dhImI dhAravALu, pIDA vagaranuM utare ane seApArI khullI thatI nathI. vAyuthI thAya che tethI vakhate vedanA paNa hoya che. upAya-anne tarapha meDhAvALI naLIne dhIthI cApaDI seApArInA sthAne dAkhala karI pachI te upara sUaranI carabI ke majjA nuM siMcana karavuM ane vAyunA nAza karanArA padArtheA saha cukAnA telanuM siMcana karavuM. tathA 3-3 divase cAgya naLI dAkhala karI e kriyAvaDe mArga paheLA karavA. tadanatara rAgInesnigdha anna ApavuM te! nirUSakaza maTI jAya che. sannirUddhagudanu hetu sahu lakSaNa-vegene aTakAvavAthI abhidhAta pAmeleA gudAmAM rahele vAyu gudAnA moTA dvArane rekIne nhAnuM karI nAkhe che, jethI mArga sAMkaDA thatAM ADe parANe parANe utare che tene sannirUddhaguda-badhASa kahe che. upAya--vAyunAzaka telathI rahevAte zeka karavA. athavA nirUprakazanI peThe upAyeA karavA. vRSaNana hetu sahu lakSaNa-je purUSa sArI peThe nhAtA nathI tenA bhRpuNe For Private And Personal Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 8 ) amRtasAgara, (taraMga upara mela vadhe che ane pachI parase thayAthI tyAM valura Ave che. tenAthI te ja vakhate pho thAya che ane parU vahevA lAge che tene vRSaNakachu kahe che. A kapha tathA lohInA prakopano vyAdhi che. upAya-rALa, upaleTa, siMdhAlUNa ane dhULA sarasava eone pANI mAthe jhINA vATI vRghaNuM upara eLe te maTI jAya che. ahapAnAnuM hetu sahu lakSaNa-maLa ke mUtrathI kharaDelI bALakanI gudA barAbara chevAmAM na Ave ke parasevo vaLyA hatAM bALakane na havave te lohInA ke kaphanA kopathI valura thAya che ane te khaLavAthI turata phollIo thAya che, paNa kare che evI e phaDakIomAMthI bhayaMkara vaNe thaI Ave che. tene ahipUtanA roga kahe che. upAya-prathama bALanI mAtAnuM dhAvaNa sApha karavuM. pachI triphaLA tathA kAthAno kavAtha karI phoDakIone devI ane zaMkhane bhUke saivIra tathA jeThImadha0 eono lepa kare. . gudabhraMzanuM lakSaNa-jenuM zarIra luchuM ane nirbaLa heya tethI athavA maraDA ane jhADAnA daradathI nirbaLa thaI jAya tethI ane jhADA vakhate jorathI karAMjhavAthI gudA bahAra nIkaLI Ave tene gudabhraMza-AmaNa kahe che. upAya-gudAne zeka daI ghI ke telathI AmaNane kharaDI aMdara pesADI devuM. pachI gAyanA chidrovALA cAmaDAthI yukti sAthe rokI devuM. athavA poyaNanAM kuNAM pAMdaDAM sAkara sAthe khAya te avazya AmaNa (AMbaLa) nIkaLatuM baMdha paDe che. athavA UMdaranI carabI ke bAphelA uMdaranA mAMsathI zeka kare te AmaNa nIkaLatuM baMdha paDe che. athavA kokama, citra, khATIlUNI, bIlAno garbha, kALIpAhADa ane javakhAra eone samAna laI cUrNa karI gAyanI chAza sAthe sevana kare te AmaNa nIkaLatuM baMdha paDe che ane agni pradIpta thAya che. athavA AMtaraDAM rahita UMdaranuM mAMsa ane dazamULa e baMne sarakhAM laI teonA kavAtha ane kalkathI vidhi pramANe taila pakAvavuM. e telanuM mardana kare te AmaNuM, gudAnuM zuLa ane bhagaMdara maTI jAya che. A mUzaka tela kahevAya che. bhAvaprakAza. athavA "mUSaka telanI peThe chachuMdaranuM tela copaDe te AmaNa nIkaLatuM nathI." athavA khATIluNIne rasa, boraDInA mULane rasa, ane dahI tathA suMTha, javakhAra sAthe kAMjI meLavI kalka karI temAM thI pakAve arthAta taila pakAvavAnI rIta pramANe tela pakAvI pIe te AmaNa nIkaLatuM baMdha paDe che. A cAMgerIdhUta kahevAya che. cAMdA. karanuM lakSaNa-nIkaLeluM AmaNa je baLatarAvALuM, rAtA cheDAvALuM, pAkelI cAmaDIvALu, AkarI vedanAvALuM, caLavALuM, ane tAva lAvanAra hoya te teja karadi kahevAya che. upAya-jaLabhAMgarAnA mULanuM cUrNa haLadara sAthe TADhApANIthI lepana karavuM. athavA savAramAM kamaLanA mULane kalka gAyanA ghI sAthe pIve, jethI visarSa ane zUkara turata maTI jAya che tathA tenAthI AvelA bhayaMkara tAva paNa maTI jAya che. pakaMTakanuM lakSaNa-kapha tathA vAyuthI thaeluM kamaLanALanA kAMTA jevuM, kAMTAochI da4:, valuravALuM, goLa ane dhoLuM je cakaraDuM thAya che tene paminIkaTaka kahe che. upAtharI aDAnA pANIthI ulaTI karAvavI. lIMbaDAnA pANIthI pakAveluM ghI temAM madha nAkhI pIvarAvavuM. lIMbaDAnA. garamALAnA kako vAravAra coLavAthI pahRminI kaMTaka maTI jAya che. mukhadUSikAnuM nidAna saha laNa-javAna mANasanA maha upara zImaLAnA kAMTA jevA kapha vAyu tathA lehI vagerethI utpanna thaelA khIla thAya che tene mukhadUSikA For Private And Personal Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhArame. ) surega prakaraNa ( ra89) kahe che. A khIla pratyeka javAna manuSyanA mahe upara thAya che. upAya-lodara, dhANA ane vajane lepa kare. athavA gerUMcaMdana ane marIne lepa kare. athavA sarasava, vaja, lodara ane siMdhavano lepa kare. athavA ulaTI karAvavI. athavA zImaLAnA kAMTA dudhathI vATIne traNa divasa copaDavA jethI javAnInA khIla maTe che. . vyaMga tathA nIlikAnuM lakSaNa-kodhathI, ane parizrama-thAkathI, kapa pAme pitta sahita vAyu mAM AvIne turata mahe upara vedanA vagaranuM pAtaLuM ane kALI jhAMkhavALuM kuMDALuM pADe che tene vyaMga kahe che. ane moM upara ke gAla upara vedanA vagaranuM pAtaLuM kALuM maMDaLa paDe che te nIlikA-dAjha kahevAya che. upAya-nasa khelAvI lehI kaDAvavuM. athavA vaDavAinA aMkurA, ane masUrano lepa karavo. athavA maThane madhamAM vATIne lepa kare. athavA vAyavaraNAnI chAlane bakarInA mUtramAM vATIne lepa kare, jethI baMga-mukha chAyA maTI jAya che. athavA jAyaphaLano lepa karavAthI vyaMga tathA nalikA e bane maTI jAya che. athavA AkaDAnuM dudha ane haLadarane cALavAthI lAMbA vakhatathI thaelI hoM uparanI kALAza jarUra maTI jAya che. athavA masUrane dudhamAM vATI dhI meLavI teno lepa kare te sAta divase kALAza maTI suMdara mukha thAya che. athavA vaDanAM pILAM pAMdaDAM, jAI, ratAM jaLI, u. paleTa, mAjIka ane dara eone lepa kare to javAnInA khIla ane mukha chAyA nAza pAme che. athavA kesara, sukha, dara, pataMga, ratAM jaLI, dAruhaLadara, vALa, majITha, jeThImadha, tamAlapatra, paka, kamaLa, upaleTa, gecaMdana, haLadara, lAkha, kALIcaka, nAgerU, nAgakesara, kesuDAM, ghahelA, vaDanA aMkurA, mAlatI, mINa, sarasava ane sugaMdhIvaja ( pAnanI jaDa? ) e pratyeka padArtho eka eka lAbhAra laI gaNuM dudhamAM vATI e kalkathI 128 telA telane dhImA tApathI pakAvI tene mehaDA upara mAleza kare te vyaMga-mukha chAyA, nIlikA, tila, masA, javAnInA khIla, padmanikaMTaka, ane jaMtumaNi-lAkhAM vagerene nAza kare che ane mukhane punamanA caMdramA jevI kAMtivALuM suMdara banAve che. Ane kuMkumAgha taila kahe che. bhAvaprakAza, | vAlamIkanuM hetu saha lakSaNa-khabhA, Deka, bagala, hAtha ane paga tathA sAMdhAone gaLAmAM rAphaDAnI peThe ghaNI TekarIovALo uMco ane uMDA mULavALo graMthI thAya che. temAMthI parU vahe che, vyathA thAya che ane aneka nArAothI visarpanI peThe phelAya che. ghaNuM karIne gAMTha thayA chatAM kALajI na rAkhe te AvI dazA thAya che. vadhAre vakhata A roga hoya to asAdhya che. upAya-zastravate kApI khAra ke agnithI sApha karI arbudanA upAyanI peThe upa karavA. vadhAre phelAyelo paNa marmasthAnamAM na hoya te saMzodhana karI lohI kaDhAvavuM tathA manaHzilAdha taila copaDavuM, hAtha paga upara ghaNAM nArUvALa vAlmIka hoya te maTane nathI. bhAvaprakAza, suka regane adhikAra saMpUrNa 1 lepa 5 AMgaLa jaDa kaniSTa, AMgaLanA trIjA bhAga jeTalo madhyama ane aradha AMgaLa jeTalo uttama jANa, tathA lepa sukAvavA Ave eTale kAkaDI nAkhavo nahIM te, mukhanI kAMtine bagADe che. bhAvaprakAza. 37 For Private And Personal Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (ra0) amRtasAgara, (taraMga na - - - - zirorogano adhikAra mAthAnA roganuM hetu saMkhyA tathA pUrNa rUpa vAyu, pitta, kapha, tridoSa, lohI, rasAdine kSaya, kRmi, sUryavarta. anaMtavAta, zaMkhaka. ane ardAvabhedaka e agyAra kAraNothI mAthAnA rogane janma maLe che. thaLa-saNukA Ave che. te agyAre prakAranAM lakSaNo nIce pramANe-mAthAnA re utpanna thavAnuM kAraNa mukhya duSTa bhajana ja che. pUrva rUpamAM lamaNA pakaDAya ane zarIra bhAre thAya che. - mAthAnA rogonuM viziSTha nidAna. ekAeka rIte mAthAmAM AkarI pIDA thAya che, temAM paNa rAte vizeSa pIDA thAya ane zekavAthI ke koI bAMdhavAthI pIDA halakI thAya to jANavuM ke vAyunA kAraNathI mAthAmAM saNukA Ave che. agninA aMgArAthI zakAtuM hoya tevuM atize mAthuM unuM thAya, AMkha ane nAkamAM baLatarA thAya, dahADe vadhAre dukhAvo tathA rAte ocho thAya te jANavuM ke pittanA kAraNathI saNakA Ave che. mAthuM aMdarathI kaphathI lIpAyeluM, bhAre, stabdha-sajaDa, TATuM ane AMkhonAM pipacAM tathA maheDuM sujelAM rahe te jANavuM ke kaphanA kopathI mAthuM dukhe che. upara kahelA traNe doSanAM sAmaTAM ke zeLabheLa cihane jaNAtAM hoya te tridoSa ko5nuM mAthuM dukhe che ema jANavuM. pitta saMbaMdhI mAthAnA roganA jevAM lakSaNo dekhAtAM hoya ane sparza jarApaNa sahana na thAya tevI pIDA thatI hoya te jANavuM ke, lohInA kopathI mAthuM dukhe che. mAthAmAM AkarI vedanA thatI hoya ane zeka karavAthI, ulaTI karAvavAthI, dhumADe pIvarAvavAthI, nAsa ApavAthI ane lehI kaDhAvavAthI pIDA vadhAre vadhatI hoya te jANavuM ke mAthAmAM rahelAM carabI, kapha, tathA rUdhira eone atyaMta kSayathavAthI mAthAne roga thayo che. A kaSTasAdhya che. A rogathI zarIra bhame che, mAthAmAM se bheMkAyA kare che, AMkha pharyA kare che ane mUcha tathA gAtromAM glAni thAya che. mAthAmAM atyaMta zaLa cAlatuM hoya, tathA mAthAmAM jIvaDAM jANe pholI khAvA pharatAM hoya tevuM jaNAya ane nAkamAMthI parU sahita lohI nIkaLe tathA chavaDA paNa nIkaLe te jANavuM ke bhayaMkara kRmijanya mAthAne roga che. divasa Uge tyArathI AMkhamAM tathA bhamaromAM DI DI pIDA thAya ane jema jema sUrya uce caDhate jAya tema tema vizeSa pIDA vadhatI jAya tathA jema jema sUrya DhaLate jAya tema tema pIDA ochI thatI jatAM divasa asta thae tadana maTI jAya. athavA kaIka vakhate zItathI ane koIka vakhate uSNatAthI paNa te pIDA zAMta thAya te jANavuM ke sUryAvartana nAlIdhe mAthuM dukhe che. A roga tridoSane hovAthI mahA muzkelIthI maTe che. For Private And Personal Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhArama. ) mAthAnA raMgenuM prakaraNa. duSTa thaelA traNeke Dokane atyaMta pakaDI-dabAvIne pota potAnA svabhAva pramANe pIDA, baLatarA, tathA bhArepaNuM vagere vagere AkarI vedanA utpanna karI turata AMkho, bhamare, ane lamaNAomAM vizeSa karIne gAlanA paDakhAmAM raheThANa kare che. tyArapachI kaMpAro, hanugraha ane AMkhanA rogone utpanna kare che te jANavuM ke anaMtavAtanA kAraNathI mAthuM dukhe che. A vyAdhi trideSa kepathI thAya che. pitta AlehI ane vAyu duSTa thaIne lamaNAne ThekANe vRddhi pAmI atyaMta pIDA Ape tathA bhayaMkara baLatarA, ane ratAzavALA dArUNa sajAne pedA kare che. A so jheranA sojhAnI paDe potAnA vegathI turata mAthAne, gaLAne, rekI 3 divasamAM prANanI hANa kare che tene zekhaka ziraroga (suzruta te kahe che ke kapha paNa e sAthe saMbaMdha dharAve che.) lukhAM bhejanothI, khAdhA upara pharI khAvAthI, himathI, pUrva dizAne pavana levAthI, maithunathI, mUtrAdinA vegane rokavAthI, ghaNuM cAlavAthI ke hada uparAMta bhAra upADavAthI ane ne zrama-kustI vagerethI kopa pAmelo baLavAna vAyu pite eka athavA kaphanI madada laI mAthAnA aradhA bhAgane pakaDIne, Doka, bhamara, lamaNa, kAna, AMkha ane kapALanuM aradha eomAM jhATakA jevI bhayaMkara pIDA kare che tene addhavabhedaka-AdhAzIzI kahe che. A roga vadhI javAthI AMkha ane kAnano nAza kare che. mAthAnA roganA upAya. vAyunA dukhAvAmAM snehana tathA svedana karavuM tathA mAthAmAM tela coLavuM ane pAMDA, AhAra tathA auSadhanA pATA bAMdhavA. vAyune haranAra upAyo karavA. athavA upaleTa, eraMDAnuM mULa ane suMTha eone ghATI chAzamAM vATI jarA unAM karI tene kapAle lepa karavo. athavA zvAsakuThAra nAmanA rasa (pRSTa aThThANumAmAM ju.) no nAsa le, jethI niHsadeha mAthuM dukhatuM maTI jAya che. athavA mAthAne ceraphera pharI vaLe teTaluM lAMbu ane 16 AMgaLa ucuM cAmaDuM laI mAthA uparavIMTI cAmaDAnA nIce aDadanI kaNakane lepa karI rogIne aDagapaNe besArI heja unuM tela mAthA upara cAmaDAnI karI rAkhelI vADamAM bharI devuM. vedanA baMdha paDe tyAM sudhI athavA 1 pahera ke cAra ghaDI sudhI emane ema hAlyA vagara rezagIne tela pUrIta rAkhe. jethIvAyunA mAthAno dukhA hanugraha oDanuM jhalAvuM AkhyAnI pIDA, kAnanI pIDA, aDadIvA ane mAthAno dhrujAre eTalA rogo upara upara kahela zirobasti upayogamAM le te teono nAza kare che. 5-7 divasa ke jyAM sudhI phAve tyAM sudhI A kriyA karavI. pahAra ke 4 dhaDI thayA pachI telane kahADI cAMmaDuM choDI laI mAthuM, Deka, hAM, kapALa ane khabhA vagerene cALavAM. pachI sahevAya tevA unA pANIthI zarIrane dhoI hitakArI bhejana jamavuM. athavA caMdananA pANIthI ThaDAM karelAM piyaNAM, rAtAM kamaLa ane dhaLA kamaLane raparza karavAthI pittathI dukhatuM mAthuM zAMta paDe che. athavA 100 vAranuM dhayala dhI mAthe copaDe-coLe ke mukI rAkhe te pittanuM mAthuM dukhatuM maTe che. athavA zvAsakuThArarasa, kapUra, navuM kesara, sAkara ane bakarInuM dudha e sadhaLAMone sukhaDanA pANIthI ghasI nAsa Ape te pittanI zira pIDA maTI jAya che. A prayoga sarva prakAranA saNakA upara ati phAyadAkAraka che. athavA goLa ane suMThanA kalkane nAsa de te mAthAno dukhAvo maTe che. athavA lehIjanya mAthAnI pIDA heya te pitta For Private And Personal Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 292 ) amRtasAgara. ( taraMga nI zIra pIDA pramANeja upAya karavA. athavA kaphanA dukhAvA upara laMghana karAvavuM. garamI thI bharelA lukhA tathA unA padArthothI zeka karavo. sannipAtathI thaela hoya te sannipAtane nAza kare tevA upAya karavA. ghaNuM karIne junuM ghI pAvuM e ati phAyadAkAraka che. athavA eraMDAnuM mULa, tagara, zatAvarI, haraDe, mIThI DeDI, rAsnA, siMdhAlUNa, jaLabhAMgara, vAvaDIMga, jeThImadha, suMTha, kALA talanuM tela ane telathI meLaveluM bakarInuM dudha eone cAra gaNuM jaLabhAMgarAnA rasamAM agni dvArA dhImA tApathI pakAvavA. jyAre sarva rasa baLI ekaluM tela ja rahe tyAre utArI gALI laI upayogamAM levuM. A telanAM cha TIMpA nAkamAM paDe che tethI saghaLA prakAranA mAthAnA roga nAza pAme che. vALa ke dAMta khaLabhaLI gayA hoya te te pAchA atyaMta majabUta thAya che. AMkha garUDanA jevI ane gIdhanA jevI dIrdhadI ane bhujAo zaktivALI thAya che. A pabiMdu tila kahevAya che. athavA kSINupaNAthI thaela mAthAnA roga mATe vIryazakti vadhe tevA dhAtuone vadhAranAra ane vAyune haNanAra praya karavA, mIThA padArthothI pakAvelAM dhI pIe vA nAsa le te, kSINupaNAne zira roga maTI jAya che. athavA kRmigathI zira rega thayo hoya te suMTha, marI, pIpara, karakaca ane saragavAnAM bIja eone bakarInA mUtramAM vATI nAsa levAthI kRmione jarUra nAza thAya che. athavA goLa ane ghI meLavIne khAvAthI suryAvarta roga maTI jAya che athavA dhInA mAlapuvA khAya. athavA dudha ane ghIne nAsa le. athavA dudha ane ghI pIe. athavA dudhamAM vATelA talathI zeka kare to tethI suryAvartanI pIDA maTI jAya che. athavA jaLabhAMgarAnA rasane ane bakarInA dudhane barAbara laI bhegAM karI taDakAmAM unA karI teno nAsa levAthI sUryAvarta maTI jAya che. A uttama prayoga che. athavA vachanAga, aphINa, AkaDAnI jaDa, dhaMturAnI jaDa, suMTha, upaleTa, lasaNa ane hiMga eone gAyanA mUtramAM vATI unAM karI teono lepa kare te AdhAzIzI maTe che. athavA reca ApavAthI AdhAzIzI maTe che. athavA unAM bhejana jamavAthI, ke, garamAgarama jalebI khAvAthI AdhAzIzI maTe che. athavA vAvaDIMga ane kALA tala eone dudhamAM vATI lepa kare to AdhAzIzI maTe che. athavA sAkara ane dudha nAkethI pIe. athavA nALIyeranuM pANI pIe. athavA TATuM-vAsI pANI pIe, athavA dhI pIe te AdhAzIzI tathA sUryavarti maTI jAya che. athavA AdhAzIzInAja upAye karavAthI anaMtavAta nAmane mAthAno duA paNa avazya maTI jAya che. athavA mAthAnI nasa khelAvavI jethI lohI nIkaLI anaMtavAta maTI jaze. athavA madhayukta dhIthI jharatA mAlapuvA, cUramuM ke zIro ArogavAthI anaMtavAta ane mAthAnI pIDA maTI jAya che. athavA triphaLA, haLadara, karIyAtuM ane lIMbaDe eone kavAtha karI temAM goLa nAkhI tene nAsa le te turata bhamara, lamaNA. kAna, AMkha ane AdhAzIzI vagerenA saNakA maTI jAya che. A pathyAdikavAtha kahevAya che. athavA dAruhaLadara, haLadara, majITha, lIMbaDe, vALo ane pakSaka eonuM lepana karavuM, jethI zaMkhaka-bamaNune dukhAvo maTI jAya che. athavA TADhA pANInI dhAra ke siMcana, vA, TADhA dudhanuM sevana ane dudhavALAM vRkSanI chAlanuM lepana karavuM, jethI lamaNane dukhAvo maTI jAya che. athavA jeThImadha 6 ratI, ane vachanAga 2 ratIbhAra laI eonuM ghaNuM ja jhINuM cUrNa karI sarasava jeTaluM nAkamAM nAkhavAmAM Ave te samasta prakAranA mAthAnA dukhAvA ma TI jAya che--A roga ati uttama che. athavA chIpano bhIne cune ane navasAdaranuM cU For Private And Personal Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhArame. ) mAthAnA raMganuM prakaraNa, ( ra3) huM e bannene hathelImAM dhasI nAsa le te mAthAno dukhAvo maTI ja jAya che. bhAvaprakAza athavA kesarane gAyanA ghImAM zekI sAkaranuM cUrNa meLavI tene nAza le te vAta ane lehIthI utpanna thaela mAthAnA saNakA tathA bhamara, lamaNuM, kAna, AMkha, AdhAzIzI, sUra varta, vagerenAM darado nAza pAme che. cakradatta, athavA trikaTu, puSkaramULa, haLadara, rAsanA, devadAra ane AsagaMdha, eono kavAtha karI nAkethI pIe te mAthAnA tamAma prakAranA dukhAvA baMdha thAya che. athavA dADimanA dANAno rasa kahADI tethI aradha bhAge temAM sAkara meLavI nAsa le te tatkALa mAthAnI pIDA maTe che. athavA upaleTa ane eraMDAnuM mULa eene kAMjImAM ghuMTI mAthA upara lepa kare te, mAthAnI pIDA maTe che. e ja pramANe meca kuMda-megharAnA phulono lepa kare te mAthAnI pIDA maTI jAya che. athavA devadAra, tagara, upaleTa, vALe, ane suMTha, eone kAMjI sahita telamAM ghuMTI lepa kare te mAthAnI vyathA maTI jAya che. athavA mIMDhaLa ane sAkara gAyanA dudhamAM ghuMTI nitya sUyodaya thayA pahelAM tene nAsa le te AdhAzIzI maTe che. athavA sasalAnA mAthAmAMnA sevAmAM bharIyAnuM cU rNa nAkhI jamyA pahelAM 7 divasa sudhI pIe te atyaMta duHkha denAra sUryAvarta tathA AdhAzIzI paNa turata dUra thAya che. gharahasya. athavA caMdana, siMdhAlUNa, ane suMTha e one pANI sAthe vATI teno mAthe lepa kare che, tatkALa mastaka pIDA maTe che. athavA AMbAnI aMtara chAlane pANImAM ghasI teno lepa kare to mAthAnI mahA pIDAne paNa nAza thAya che. athavA jaLabhAMgarAno rasa ane upaleTa e bannene vATI gAyanA mAkhaNamAM kAlavI mAthA upara lepa kare te mAthAnI mahAvyathA maTI jAya che. athavA pIpara, marI ane dara samAna laI sAthe vATI 3 divasa lagI nAsa le te sUryAvartane nAza thAya che. athavA ThaMDA pANImAM arIThAne ghasI tene nAsa Ape te AdhAzIzI vagere sarva mAthAnA re maTe che. athavA kaDavA kaMkoDAnA pAMdaDAnA rasano 3 vAra nAsa le te kapALamAnA kIDA kharI paDe che ane pIDA maTI jAya che. athavA nagoDa, siMdhAlUNa, suMTha, devadAra, pIpara, aMdhADe, sarasava, ane AkaDAnAM bIja eone TADhA pANI sAthe vATI tenI goLI karI tene ThaMDApANI sAthe lepa kare te sarva prakAranA mAthAnA roge nAza pAme che. vidyavahelabha. athavA lavIMga marI ane hiMga eone pANIthI vATI caNuM jevaDA SaDano nAsa le te nice mAthAnI pIDA maTe che." athavA A nIce lakhelA maMtrathI AdhAzIzI maTe che. 4 OM namo kAlI kili kile vAsI mRdhobhyAse hanumaMta vIra hAka mAre AdhAzIzI arddhakapAlI nAse jAjAra pApiNI jAjAre hatyArI na jAya to tArA gurunI AzA hanumaMta vIranI AzA garuDa paMkhanI AzA merI bhakti gurukI zakti kUro maMtra Izvaro vAcA. - A maMtrathI 21 vAra dhIre dhIre mAthAne phUka de te AdhAzIzI avazya jAya che (!) u~ namo AdhAzIzI huhuMkArI pahara pacArI mukha muMdI pATale mArI amukAre zIzI rahe mukha mahezvarako AjJA phurai OM ThaH ThaH svAhA. A maMtrathI 21 vAra mAthA upara AMgaLI pherave te AdhAzIzI jAya che. For Private And Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( ra94) amRtasAgara. (taraMga mAthAnA rogIne sevavA lAyaka vastuo. svacha havA, svaccha bhajana, svaccha pANI ane dezane anusarI svaccha auSadhIonuM sevana karavuM e sadA hitakArI che. ane zrama, taDakAmAM pharavuM, kupa karavuM e ahita karUM che. ziregane adhikAra saMpUrNa --(o)netranA rogano adhikAra. netramaMDaLanuM pramANa. netranuM maMDaLa be AMgaLa pramANunuM che arthAt be AMgaLa jeTalI jADAIvALuM athavA pitA potAnA aMguThAnA peTa jeTalI jADAIvALuM che ane tuM be AMgaLa jeTalI laMbAI vALuM che ema pUrvAcAryonuM kahevuM che. netramaMDaLamAM thatA rogonI saMkhyA. netranA maMDaLamAM ja roga utpanna thAya che ema zIdharanuM mAnavuM che, paNa anya pUrvacAnA mAnavA pramANe 78 roga che arthata 78 mukhya roga che bAkInA je peTAnA rege che tene judA na gaNatAM mukhyane avalaMbI gaNelA che. eTale kIkImAM 12, kALA DALAmAM 4, dhoLA DoLAmAM 11, pApamAM 21, netranA rUMvADAmAM 2, sAMdhAomAM che ane AkhA netra-AMkhamAM 17 roga thAya che e rIte kula 78 roga che. suzrata 76 roga kahe che ane caraka 78 kahe che, eTale carake je be vadhAre kahyA che te roga kIkImAM thanArA che. suzrata 76 kahe che tenI gaNatrI evI che ke-daza roga vAyuthI, 10 pittathI, 13 kI, 10 rUdhirathI, 25 e saghaLAMthI thanArA, ane 2 netranI bahAra thanArA roga che ema ekaMdare 76 thAya che. netra rogonI utpatti thavAnAM mukhya kAraNe. taDakA vagerethI zarIramAM ati tApa thAya tyAre ThaMDA pANImAM praveza kare tethI, taDakA vagerethI utpanna thaelI garamInI sAthe bahAra AvelA netranA tejane pANIthI parobhava thAya che tethI, vegaLA padArthone dhArIne jevAthI, vakhatasara ghauM na levAthI, agninA tApathI, dhULanA paDavAthI, dhumADAthI, ulaTInA rakavAthI, ghaNI ulaTIo thavAthI, zuktanA sevanathI, aranAlanA sevanathI, khATA rasa, kaLathI tathA aDadanA sevanathI, maLa-mUtra tathA adevAyunA rokavAthI, bahu rovAthI, zAka thanArA saMtApathI, mAthAmAM mAra vAgavAthI, jhapaTa baMdha ghaDe ke gADI deDAvavAthI, bahu pavana lAgavAthI, RtuomAM kahela vidhithI viparIta kAryo karavAthI, kAma dhathI thaelI pIDAthI, ati maithunathI, AMsu rokavAthI ane jhINA padArthone jevAthI tathA sute sute vAMcavAthI bahu jhINuM akSare vA ochA ujAsamAM najara kheMcIne vAMcavAthI netramAM che vikArane utpanna kare che. For Private And Personal Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aTAra ) narega prakaraNa ( 295 ) kIkInA raMganI vyAkhyA. AMkhanA kALA DoLAmAM rahela masUranI dALa jevaDI nirmaLa pAMca mahAbhUtathI banelI, nimiSe Ave tyAre pataMgIyA jevI ane nimiSa dUra khase tyAre agninA taNakhA jevI jaNAtI, lAMbA kALa sudhI rahenArAM tejathI siddha thaelI, chidravALI, jene hamezAM daMDa ane nukULa rahe che evI ane AMkhanuM je bahAranuM paDa ke je lohI tathA rasanA AdhAravALuM che tethI vIMTAyalI je daSTI che tene kIkI kahe che. AMkhamAM cAra paDa che. AMkhamAM cAra paDe che temAM sarvathI upara bahAranuM lohI tathA rasanA AzrayavALuM che. ane evuM hADanA AzayathI rahela che. A cAre paDanI ekaMdare netranA pAMcamA bhAga jeTalI jADAI che. pahelA paDamAM rahelA doSono svabhAva-je manuSyane dRSTinI aMdaranA pahelA paDamAM doSa rahelA hoya te te manuSya yathArtha svarUpane joI zake nahIM, kadAcita de cheDA hoya te vakhate barobara joI zake che.* - bIjA paDaLa-paDamAM rahelA doSone svabhAva-bIjA paDamAM doSa rahyA hoya te daSTi barobara svarUpa joI zakatI nathI eTale mAkhI, macchara tathA keza ane karoLiyAe bAMdhelAM jALAM vagere jevAmAM Ave che. maMDaLo, patAkAo ane kAraNe naheya te paNa jANe che ema kuMDaLanI peThe prakAzatAM jovAmAM Ave. paDachAyA vagerenA saMcAre uMce nIce tathA ADA ema aneka prakAranA jovAmAM Ave. varasAda, vAdaLAM ke aMdhArU naheya te paNa hoya evuM dekhAya che. svarUpanuM joIe tevuM grahaNa na karavA rUpa daSTine vizvamAM thavAthI vegaLA rahelA padArtho pAse ane pAse rahelA vegaLA jaNAya ane ghaNuM yatna karatAM chatAM paNa sAMyanuM nAnuM jaNAya nahIM. - trIjA paDaLamAM rahelA doSono svabhAva-trIjA paDaLamAM de rahelA hoya te je uMce hoya te jovAmAM Ave che, te dhaNuM moTA padArtha hoya; te paNa jANe lugaDethI DhAMkelA hoya tevA devAmAM Ave che. kAna nAka tathA AMkhovALAM zarIre jANe kAna nAka ane AMkhothI rahita hoya tevAM ke kAna vagerenA vikAravALAM hoya tevAM jovAmAM Ave che. je doSa baLavAna hoya te daSTi doSonA svabhAva pramANe raMgAI jAya che. doSo je nIcenA bhAgamAM rahyA hoya te, pAse rahelA padAthI jovAmAM AvatA nathI. je deze ucenA bhAga mAM rahyA hoya te, vegaLA rahelA padArtho jovAmAM AvatA nathI, deSa paDakhAnA bhAgamAM rahyA che te paDakhAmAM rahelA padArtho jovAmAM AvatA nathI. comera de rahyA hoya to nIce upara ke paDakhAmAM rahelA padArtho judA judA hoya; te paNa boga jevA dekhAya che. daSTinA vacamAM de rahyA hoya te moTA padArtho nhAnA jaNAya. daSTimAM doSa ADA rahelA hoya te, eka padArtha be padArtha jevo dekhAya. deSa je dadinA be bhAgamAM rahyA hoya te, eka padArtha traNa padArtha je jaNAya ane je dezo niyama vagara rahelA hoya te eka padArtha bahu padArtha je jaNAya che. videha kahe che ke AMkhanI mAMhenA paDaLamAM rahelA doSa anukrame upara uparanA paDamAM prA pta thAya che, For Private And Personal Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( ra96 ) amRtasAgara, ( taraMga cothA paDamAM rahelA doSono svabhAva-cothA paDamAM rahelA deSa hoya to dhArA jevuM dekhe che tethI te rogane timira kahe che ane cArebAjue daSTine rokI de che. keTalAka graMthakAro A rogane liMganAza" kahe che. A aMdhArA je moTo roga na hoya tyAMsudhI mANasa AkAzamAM rahelA caMdra, sUrya, tArAgaNa ane vIjaLIne dekhe che, kemake A kAza prakAzamaya hevAthI temAM aMdhArAnuM jora cAlatuM nathI. tema agni vagere. nirmaLa tene dekhe che ane ratna sonA vagere prakAzita padArthone paNa dekhe che, paNa jyAre A roga lAMbA vakhatane thAya tyAre temAMnuM kazuM paNa dekhAtuM nathI. jema A timira nAmanA rogane liMganAza kahe che temanilikA ane kAca paNa tene ja kahe che. kIkInA roganAM nAmanI saMkhyA. kIkInA roga bAra che. te paikI cha roga liMganAza kahevAya che-eTale vAyu, pittano, kaphane, videSane, lohIne ane pariglAya ema cha prakArano hoya che. tathA pitta vidagdhadaSTi kavidagdha daSTi, dhumradarzI, hasvajAtya, na laya ane gaMbhIrikA e bIjA cha rega arthAta ekaMdare 12 roga che. carakanA mata pramANe sannimittaka liMganA ane bIje animittaka liMganAza kahevAya che. cha jAtanA liMganAza-motIyAbiMdunAM lakSaNo. vAyu janya liMganAza hoya te, rUpe jANe bhamatAM hoya tevAM melAM aspaSTa ratAzavALAM ane jANe pheravIne phekelAM hoya evAM jaNAya che. pittajanya liMganAza hoya te-sUryanAM, pataMgIyAnAM, IdradhanuSmAM ane vIjaLInAM rUpo moranA pIchAM jevAM vicitra nilAM ane kALAM jovAmAM Ave che. kaphajanya heya te-cIkaNa, gheLA, pANIthI kubelAM ane kALIAnA jALAM jevAM rUpi jaNAya che. sannipAtajanya heya te-mera vicitra ghaNA prakAranAM rUpo dekhAya tathA aneka vargavALAM vizeSa athavA ochA aMgavALAM dekhAya athavA tejomaya dekhAtAM hoya che. rakatajanya liMganAza hoya te aneka prakAranAM aMdhArAM tathA rAtAM, lIlA, pILAM ane kALAM rUpa jaNAya che. parissAthI-eTale lohIthI muti thaelA pittathI liMganAza thayo hoya to-saghaLI dizAe pILI dekhAya, sUrya jANe ugato hoya tema dekhAya ane vRkSe pataMgIyAothI ke devatA vagerenA teja rUpathI vyApta hoya tevAM dekhe che. liMganAzano anya prakAra. vAyuthI liMganAza thayo hoya te-AMkhano raMgata, pittathI ke parilAyIthI thayo hoya te AMkhane raMga nIlo, kaphathI dhaLe, lehathI ratAzavALo ane vidoSathI vicitra raMga (AMkhamAM) jaNAya che 1 liMga eTale draSTi. 2 carakanA mata pramANe kIkInA 14 rAga che. For Private And Personal Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhAramA) netraraMga prakaraNa. ( ra97) vAyuAdie utpanna karelA liMganAthI AMkhyAmAM maMDaLa nAM judAM judAM rUpa thavA viSe. vAyuthI thaelAliMganAzathI maMDaLa rAtuM, capaLa ane kaThora thAya che. pittathI thaela liMganAzamAM-nIlA kAMsA jevuM, ke dhoLAza ke pILAzavALuM maMDaLa thAya che. kaphathI jADuM, cIkaNuM, ane zaMkha jevuM chelluM maMDaLa thAya che. AMkha coLatAM te maMDaLa pasare che. tridoSathI liMganAza thaelo heya te, upara kahelA sarva varNavALuM maMDaLa thAya che. lohIthI thaela hoya te, kuMpaLA jevuM ke kamaLapatra jevuM maMDaLa thAya che ane pittanA saMbaMdhavALA lehIthI thae le liMganAza hoya te jADA tathA rAtAkAcajevuM jADuM tathA rAtuM maMDaLa thAya che. pari skAyIthI liMganAza thayo hoya te, glAni pAmeluM tathA nIluM maMDaLa thAya che. kALAMtare dene nAza thavAthI vakhate potAnI meLe ja cakhuM thaI jAya che. saghaLA prakAranA liMganAzamAM te te dezanAM pitAnAM lakSaNe paNa cekasa rIte thAya che. kIkImAMnA bIjA cha regenAM lakSaNe. duSTa thaeluM pitta dRSTinA pahelA, bIjA paDaLamAM prApta thayAthI mANasanI daSTi pILI thAya che ane tethI mANase tathA rUpane pILAMja dekhe che. tene pavidagdha dRSTi kahe che. eja pitta bIjA paDaLamAM dAkhala thayuM hoya te te mANasa divase dekhate nathI. paNa rAte zItaLatAthI pitta ochuM paDatAM sarva padArtho dekhe che. A prakAra pittavidagdha daSTinA aMtarabhUta hevAthI jUda na gaNatAM tenA sAmela rAkhela che. duSTa thaela kapha daSTinA pahelA paDaLamAM AvyA hoya te mANasa rUpane dhaLA dekhe che tene kaphavadidhadaSTI rega kahe che. eja kapha dRSTinA traNe paDaLamAM AvyuM hoya te balAtkArathI ratAMdhaLApaNuM kare che, divase te dRSTi upara sUryane anugraha thavAne lIdhe kapha ocho thavAthI sarva padArtha joI zake che, paNa rAte dekhe nahIM. rAte AMdhaLApaNuM kavidagdhadaSTinA peTAne rega che jethI jUde gaNela nathI. zokathI, tAvathI, mahetanathI ane mAthAmAM taDakA vagerenA saMtApe thavAthI daSTine jora pahoMcatAM sarva padArtho dhumADAthI vIMTAyelA jevA dekhAya che tene dhUmadarzI kahe che. Aroga pittanI duSTatAthI thAya che. divase parANe parANe dekhAya tathA moTA moTA padArtho paNa hAna dekhAya ane rAte sarva padArtho jevA hoya tevA ja dekhAya tene hasvajAtya kahe che. daSTideSathI vyApta thayAne lIdhe neLIyAnI dRSTi jevI prakAze ane dahADe vicitra 2pa jaNAya to tene nakulAdhya roga kahe che. dRSTi vikRta thayA kare, vAyuthI upahata rahe, saMkocAyA kare, aMdara jatI rahe ane uDI vedanAthI sahita heya tene gaMbhIrikA kahe che. mahAmuni carakanA kahelA be vikAra piThI sanimitta liMganAzanuM hetu sahu lakSaNa jherI jUnA gaMdhavALA pavananA sparza-avarUpa nimittathI mAthAmAM amitApa - 38 For Private And Personal Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 8 ) amRtasAgara, (taraMga thatAM je liMganA thAya tene sanimitta liMganAza kahe che. tene abhispadanA lakSaNo uparathI jANI le. aminitta liMganAzanuM hetu saha lakSaNa. devanA, RSinA, gaMdharvanA, moTA bhAganA ke bIjA prakAzamaya padArthonA darzanathI daSTi upahata thaI jAya tene animitta liMganAza kahe che. deva vagerenAM pratyakSa darzana vizeSa karIne thatAM nathI mATe teonA darzananuM nimitta chatAM animitta mAnela che. A rogamAM AMkhe tejadAra jaNAya, kIkI zyAma tathA nirmaLa dekhAya che ane upadhAtanelIdhe kIkI phATI jAya che, rasadAya che ke, ochI thaI jAya che. kALA DoLAnA rogonI vyAkhyA. kALA DoLAnA genAM nAma, saMkhyA tathA sAdhyAsA thapaNuM savaNaka, avaNazukra, pAkAMtyaya ane ajakAjAta e cAra rogo AMkhanA kALA DALAmAM thAya che. teonAM judAM judAM lakSaNa nIce pramANe. je luM kALA DoLAmAM DubelA rUpavALuM hoya, jANe soyathI viMdhAeluM hoya tevuM lAge eTale goLa tathA vyathAMvALuM hoya ane niraMtara unuM pANI jharyA kare tene saghaNazukra kahe che. A phuluM kIkInA najIkamAM na hoya, uDuM na hoya-eka cAmaDImAM ja hoya, jharatuM na hoya, pIDA vagaranuM ane eka hoya te koI vakhate maTe che, paNa je kIkInI pAse hoya, uDuM, pIDAvALuM, jharatuM ane be hoya te kadi paNa maTatuM nathI. - je kALA DeLAnuM abhipaMdathI thaeluM phUluM AkAzamAM rahelA meghanI peThe thoDuM thoDuM prakAzanuM, caMdra ke zaMkha jevuM sveta jaNAtuM hoya te te vraNazukra kahevAya che. A jhuluM atyaMta sAdhya che. paNa je be traNa paDasudhI uDe pahoMcyuM hoya tathA jADuM ke lAMbA vana khatathI thaeluM hoya te kaSTasAdhya che. ane mAMsa vIkhAI javAne lIdhe namelA madhya bhAgavALuM mAMsathI vIMTAyeluM, caMcaLa. zirA-nasamAM thaeluM, dekhavA na denAra, be paDo sudhI pahoMceluM, cheDAmAM rAtuM ane lAMbA vakhatanuM hoya te te phuluM asAdhya che. vaLI je AMkhyomAMthI unAM AMsuDAM paDatAM hoya, phollI thaI hoya ane maga jevA AkAravALuM hoya te te A vaNazuka asAdhya che. tathA AMkhanI pAMpaNe tetaranI pAMkho jevI thaI gaI hoya te tepaNa asAdhya che. deNe karI lIdheluM dhaLApaNuM AkhA kALA DelAmAM comera chavAI gayuM hoya tene pAkAtyaya kahe che. A vyAdhi traNe doSathI thaela hoya te asAdhya samaje. A rogamAM pAkavApaNuM, AMsu, seje ane pIDA thAya che. - bakarInI lIMDI jevI, pIDA sahita heja ratAzavALI, lAla ane cIkaNuM AMsu yukta je uMcAI moTApaNAthI AkhA kALA keLAne pakaDIne prApta thAya che tene ajakA jAta kahe che. e ucAI medanI trIjA paTaLamAM thAya che. * 1 gadAdhara kahe che ke rakatAbhi paMdanAM lakSaNo uparathI A rogane oLakhI le, paNa kArtika kahe che kesamasta doSothI thaelA abhiSpadanAM lakSaNo uparathI A rogane oLakhI levo; arthAta 'kAMI ekalA raktAbiMdanAja uparathI oLakhAto nathI. " For Private And Personal Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org aDhAramA netraraMga prakaraNa, (Ree) dhALA DeALAnA rAgonAM nAmeA tathA sa MkhyA viSenI vyAkhyA. AMkhonA dheALA DeALAmAM prastAryarna, zukArya, rakatarbha, adhimAMsAma, snAsvama, zukti, arjuna, piSTaka, zirAnala, zirAjapiDakA ane balAsagrathita A 11 rAgeza thAya che. teonAM kramavAra lakSaNa nIce pramANe kALAzavALu ke rAtA jevuM paLuM cihna thAya dhALA DeALA upara sArI peThe dhALu ane kaNApaNAvALu je cihna heAya tene zukArma kahevAya che. A zuSkarmarUpa mAMsa Ne kALe vRddhi pAme che. dhoLA DeALA upara rAtuM tathA kuNuM je mAMsa vadhatu Aveche te raktArma kahevAya che. dhALA DALA upara pahoLuM, kuNuM, jADu ane jarAka kALAza sahita ratAzavALu' je mAMsa vadhatu Ave che tene adhImAMsAmeM kahyuM che. dhALA DeALA upara kAra, phelAtu ane strAva vagaranuM je mAMsa UMcu-caDhatuM thAya che tene snAvarsa kahe che. thAya che athavA me dhoLA DALA upara pAtaLu, vistIrNa, che tene prastAyama kahe che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhALA DALA upara kALAvALA ane mAMsa jevA je biMdu tInI chIpa jevuM thAya che tene zukti kahe che. dheALA DeALAmAM sasalAnA lohI jevA je eka biMdu thAya che: tene arjuna kahe che. dhALA DeALA upara kanA tathA vAyunA kepathI ATA jevuM dhALu ane melathI kharaDAela darpaNa jevu je mAMsa ucuM thAya che tene piSTa kahe che. dhoLA DALA upara jALAM jeve kaThaNa zirAovALA ane rAte mUtyu thAya che tene zirAjAla kahe che. je zirAone sa dhALA DeALA upara kALA DALAnI pAse rahelI ane zirAothI vIMTAyalI je dhoLI phAllIe thAya che tene zirA paDakA kahe che. dheALA DALA upara kAMsA jevA dheALA, kaThaNa ane pANInA TIpA jeve! jarAka uMce je biMdu thAya che tene alAsagrathita kahe che. pAMpaNAnA rAgonAM nAma tathA saMkhyA. AMkhyAnI pApaNA e hAya che. te paikI utsaginI, ku'bikA, peAthI, valbhazarkarA, aAvarbhe, zuSkAza, aMjananAmikA, balahavartI, vartaMbabeMka, kilaSTavarlDa, vanaikardama, zyAvavabhai, prakilAvahaiM, alinnavartye, vAtavattha, vArbuda, nimeSa, zaiANitAA, lagaNa, bisavaE, ane kucana e 21 rAge thAya che. teonAM kramavAra lakSaNo nIce pramANe~~ pApakhtunI aMdara mukhavALI, bAhAra rAtI, aMdara parUvALA, potAmAM ghaNI phekSAvALI, jADI ane vasuravALI je phallInI nIcenI pAMpaNamAM lohInA prakApathI thAya che te usaginA kahevAya che. For Private And Personal Use Only pApaNanA aMtamAM sujelI ane kubhIkA nAmanI velanA khInne jevI kaThora phelo je sannipAtathI thAya che ane kuTe che tene vA puTI jhuTI jhamyA kare che tene kuM bhIkA kahe che. srAvavALI, caLa sahita, bhAre, rAtA sarasava jevI ane pIDAvALI je phollI pAMpaNa AM thAya che tene pAthakI kaheche.
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 300) amRtasAgara (taraMga ghaNI ja jhINI jhINI ghATI-jADI phellIothI mera vIMTAyelI, tIkSaNa ane jADI je phollI pAMpaNamAM thAya che tene vatmazarkarA kahe che pAMpaNamAM kAkaDInA bIja jevI, ochI pIDAvALI, lIsI, ane tIkSaNa aNuovALA je pholI thAya che te avarlsa kahevAya che. pAMpaNanA aMdaranA bhAgamAM kharasaka, akkaDa, ane dArUNa je lAMbo aMkura thAya che tene zuSkA zuM kahe che. pAMpaNamAM baLatarAvALI, bheMkAyA jevI vyathAvALI, rAtI, kuNI ane DI pIDA vALI je jhINI phollI thAya che tene aMjananAmikA-AMjaNa kahe che. pAMpaNanA jevA raMganI ane kaThaNupaNAvALI philIothI cAre bAjue pAMpaNa jADI thaI jAya tene mahalavarma kahe che. pANIthI bharapUra rahenArA ane caLavALA pAMpaNanA sevAthI AMkhe barAbara vAMcI zakAtI nathI tene varmabaMdhaka kahe che. pAMpaNa kuNI rahe, DI pIDA, hamezAM rAtI ane ekAeka paNa rAtI thanArI heya tene kilakhava" kahe che. A roga kaphanA saMbaMdhane pAmelA lohIthI thAya che. kilaSTavarbhanAM je lakSaNo kahyAM te hovA chatAM je pittathI yukata lohI baLatarA karatu hoya ane tene lIdhe pAMpaNe bhIMjAI jatI hoya to tene varmakardama kahe che. pAMpaNa je bahAra tathA aMdara kALAzavALI heya, sujAya, pIDA thAya, valura ane bhIMjAyelI rahe te tene sthAvavarma kahe che. pAMpaNa ghaDIka vedanA vALI bAhAra sujelI, ane cheDAmAM atyaMta bhIMjAyelI rahe te tene prakilajavAtma kahevAya che. na dhovAyA chatAM ane dhovA chatAM paNa pAMpaNe vAraMvAra maLI jAya ane kAcI ja rahe e akilanavarma kahevAya che. pAMpaNa ThekANathI khasI gaelA saMdhivALI, vIMcAvA tathA ughADAvA-Adi ceSTAo vinAnI ane pIDA sahita kepIDA rahita rahetathA saMkocAI jAya tene vAtAhatavarbha kahe che. pAMpaNonI aMdara gaLapaNA vino, thoDI pIDAvALe, jarAka rAte, ane ceTI rahela kaThaNa gAMTha utpanna thAya che tene varmarSada kahe che. pAMpaNomAM rahelo vAyu pAMpaNonI ughADa vaca karanArI zirAomAM pesIne pAMpaNane calAyamAna kare che tene nimeSa kahe che A roga asAdhya che. pAMpaNamAM rahelo ane komaLapaNAvALo aMkura vadhyA kare tene zeNitavarma kahe che. A roga lehIthI thAya che ane jema jema kapAya tema tema vadhyA kare che. * pAMpaNamAM pAka vagarane kaThaNa, jADe, ghaDI vedanAvALa, caLavaLa, cIkaNa ane bera jevaDI gAMThe thAya che tene lagaNa kahe che. traNe de pAMpaNanI bahAra sajAne pedA kare che, aMdara chidrone utpanna kare che ane pAMpaNe kamaLanA bisanI peThe pANIne strAva karyA kare tene misa varlsa kahe che. ane vAyu Adi doSone lIdhe pAMpaNone saMkoca thAya tathA tethI joI zakAya nahIM tene kaMcana kahe che." For Private And Personal Use Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhAra) netraraMga prakaraNa . (31) pAMpaNanA vALanA be reganAM nAma tathA teonAM lakSaNe. pamApa ane parmazAMta e be pAMpaNanA vALanA roga che. tenAM lakSaNe e che ke-vAyue calAvelA pAMpaNonA vALo netramAM pese che ane pesIne AMkhene vAraMvAra vase che. dhasI ghasIne kALA athavA dhoLA DoLAmAM sejAne utpanna kare che ane mULa sthAnathI kharI paDe che tene parmakapa-paravALAM kahe che. A roga bhayaMkara che. vaLI je pAMpaNanA vALanA AzayamAM raheluM pitta vALane ukheDI-evI caLa tathA baLatarane utpanna kare che tene padmazAMta kahe che. netranA sAMdhAonuM nirUpaNa. pahelo sAMdhe pAMpaNanA rUMvADAMomAM ane pAMpaNomAM che. bIjo sAMdhe pAMpaNamAM ane dhoLA DoLAmAM che. trIje sAMdhe dhoLA DoLAmAM ane kALA DoLAmAM che. cothe kALA keLAmAM ane kIkImAM che. pAMcamo sAMdhe kIkImAM che ane chaTho sAMdha AMkhanA cheDamAM che. sAMdhAomAM thatA roganAM nAme tathA saMkhyA. pUyAlasa, upanAha, pittastrAva, kaphasrAva, sanipAtastrAva, raktastrAva, parvaNI, alajI ane jatugraMthI e netranA sAMdhAomAM thAya che. te nava rogonAM lakSaNanI kamavAra noMdha nIce pramANe- * kIkInA sAMdhAmAM thaelo ane pAkelo je seje gaMdhAtA jADA para sUve che tene pUyAlasa kahe che. kIkInA sAMdhAmAM moTe, thoDA pAvALo, vizeSa valuravALo, kaThaNa, rAto ane echI pIDAvALe je gAMTha thAya che tene upanAha kahe che. sAMdhAnA vacamAMthI, lAlAza ane pILAzathI maLela athavA ekalo pILA unA pANIne srAva thAya che tene pittastrAva kahe che. peLo, dhATe tathA cIkaNe strAva thAya che tene kaphastrAvakahe che. sAMdhAmAM pAkela seje 5rU vehevarAvato hoya te tene sannipAta srAva kahe che.. karatuM paruM unuM hoya ane temAM vadhAre lehI jharatuM hoya te tene rUdhirastrAva kahe che. kALA DoLA tathA dheLA DoLAnA sAMdhAmAM goLa, sejAvALI, rAtI, jhINI ane baLatarAvALI tathA pAkavALI phollI pedA thAya che tene paNa kahe che. A roga lehInA prakopathI thAya che. pramehanA adhikAramAM kahI gayA chIe te pramANe rAtI, dhoLI, phollIothI vyApta ane bhayaMkarapaNavALI phollIo kALA tathA LA DeLAnA sAMdhAmAM thaI hoya te tene smalajI kahe che. pAMpaNa tathA pAMpaNanAM rUMvADAMonA sAMdhAomAM utpanna thaela aneka rUpavALA kIDAo caLane utpanna kare che ane aMdara netrane kharAba karatAM karatAM pAMpaNa tathA LA cheLAnA sAMdhAmAM jAya che tene ja tuTyathI kahe che. pAMpaNanA vALa ugavAnI je jagyA che te jagyAne cheDI daI pAMpaNanI aMdara vALa uge che ane te vALa kALA tathA dhoLA LA sAthe ghasAyA -khumyA kare che tene keTalAka graMthakAre paravALAM kahe che. For Private And Personal Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 32 ) amRtasAgara ( taraMga - AkhA netramAM thatA rogonAM nAma tathA saMkhyA. cAra abhiHda, cAra adhimaMtha, saMzoghapAka. azotha pAka, hatAdhimaMtha, vAtaparyaya, kapAka, anyato vAta, abhyAkhyudhita, zista ane zirAha e 17 rege Akhe netramAM thAya che. teonAM judAM judAM lakSaNo nIce pramANe cAra abhiSpadanAM nAma tathA lakSaNe. vAtAbhiSpada, pittAbhiSpada, kAbhiSpada ane raktAbhiSpada e cAra che. te paikI jemAM kAyA jevI pIDA, stabdhapaNuM, rUMvADAMonuM ubhu thavuM, valura, netronuM lukhApaNuM, mAthAmAM vedanA, cIpaDAthI rahitapaNuM ane AMsuonuM TADhApaNuM hoya te te vAyunA kepana-vAtAbhiSpada kahevAya che. jemAM baLatarA, pAkavuM, zItaLa padArtho upara rUci, AMkhomAMthI jANe dhumADA nIkaLatA hoya tema jaNAya, unAM AMsu kare ane AMkhe pILI jaNAya che te pittAbhi5da kahevAya che. unA padArtha upara bhAva, bhArepaNuM, AMkhomAM jo, kharaja, cIpaDAothI kharaDAelApaNuM, atyaMta zItaLapaNuM, ane vAraMvAra cIkaNo strAva thAya tene kaphAbhInkaMda kahe che. AMsumAM rAtAza, AMkhomAM lAlAza, cAre kora AMkhomAM atyaMta rAtI rekhAo ane bIjA paNa pittathI thaelA abhiSpadanAM lakSaNa yukta hoya tene rakatAbhASpada kahe che. cAra abhimaMthanAM cihano. je mANase abhiSpadanI upara padha vagere kare nahIM tevA manuSyane abhiSpadanI vRddhi thatAM AMkhamAM AkarI pIDAvALA cAra abhima thAya che. vAtAbhiSmadathI thaela adhimaMtha, pittAbhiSmadathI thaelo adhimaMtha, kaphAbhiSpadathI thaele adhimaMtha ane rakatAbhivRMdathI thaele AdhamaMtha ema cAra prakAre che. je adhimaMtha je abiMdathI thayo hoya te adhimaMthamAM te abhiSpadanAM cine hovA uparAMta aradhuM mAthuM jANe atyaMta ukheDI levAnuM heya tathA atyaMta mathI nakhAtuM hoya evI vedanA thAya che, mAtra abhiSpada ane adhimaMthamAM ATale ja taphAvata che tema cAre prakAranA abhimaMthamAM A judA prakAranI vedanAnAM sarakhAMja lakSaNo che. je adhimaMtha kAbhiSpadathI thayo hoya te sAta rAtrinI aMdara, raktAbhiudathI thayo hoya to pAMca rAtrInI aMdara, vAtAbhiSpadathI thayo hoya te cha rAtrinI aMdara ane pittAbhiSpadathI thayo hoya te turata ja vA traNa rAtrInI aMdara je vicAra vinA upAyo karavAmAM Ave te daSTine nAza karI nAkhe che. (bahu jorathI AMkha dukhavA AvI hoya tene adhimaMtha kahe che). je ne caLathI sahita, cIpaDAothI kharaDAela, AMsuvALAM, pAkelA uMbarAnA phaLa jevAM rAta, sejAvALAM ane pAkavALAM hoya te tene sazAthapAka kahe che. ane A saghaLAM lakSaNa heya paNa eka sojo na hoya to tene azathapAka kahe che. vAtAbhiSpadathI thaelo adhimaMtha thayA chatAM bedarakArIthI auSadho na kare te tethI AkarI pIDAo karI AMkhane parANe sukavIne nAza karI nAkhe che. tyAre e adhimaMtha hutAdhimaMtha kahevAya che. A roga asAdhya che. For Private And Personal Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhAra ). netraroga prakaraNa ( 303) koI samaye vAyu bhamaromAM ane koI vakhate nelAmAM ema vAraMvAra karyA kare ane aneka prakAranI tIvra vedanA thAya tene vAtaparyaya kahe che pAMpaNe dArUNa tathA lukhAM hoya AMkha vIMcAyelI rahe, baLatarA thAya, sArI paDe che nahIM, ane ughADatI veLAe AMkha vikRta dekhAya tene zuSkAlipAka kahe che. eka ThekANamAM rahele vAyu bIjA ThekANAmAM athAta DokanI vacamAM ke vAMsAmAM, kAnamAM, mAthAmAM, DADhImAM ane ghAMTAmAM rahela vADuM bhamara AMkha ane lamaNAmAM ghaNuM vedanA utpanna kare tene anya vAta kahe che. khATA rasa khAvAthI AkhI AMkha kALI, rAtA cheDAvALa, baLatarA tathA sejA sahita kare che tene azlAghuSita kahe che. jenI AMkhamAM pIDA hoya vA na hoya tathA AMkhanI nase satI thai jAya ane vAraMvAra cArekora vikRta varNavALI thAya tene zilpAta-sabaLavAya kahe che. je manuSya ajJAnathI zirotpAtanA upAya na kare to tenI AMkhamAMthI vAraMvAra ghaNAM AMsu vahe, pIDA thAya, AMkha rAtI thai jAya ane joI zakAya nahIM tene zirAha kahe che. netranA sAmapaNAnuM lakSaNa. AMkhyAmAM apAra vedanA thAya, bahuja rAtI rahe, caLa Ave, kAyA jevI khaTaka thayA kare, saNakA cAle ane pANI jharyA kare te jANavuM ke AMkha Amasahita che. mATe te vakhate te rogIne laMghana, lekhana, aMjana, dhRtapAna, kavAtha, bhAre bhojana, snAna ane mIThe ke kaDave rasa tathA bAphane zeka vagere upayogamAM levAM nahIM, nahIM te nukazAna thAya che. Amarahita AgenuM lakSaNa. pIDA ochI, caLakatI, je tathA AMsu zAMta ane dekhAvamAM nirmaLapaNuM jaNAya te nirAmanetra jANavAM, arthAta upara manA karelAM kAryo karavA lAyaka thayAM che. netranA roganA upAya. pagamAM sahuthI moTI dhorI nasa be che te mAthAmAM pahoMcelI che ane tenA sabaMdhavALI bIjI paNa ghaNI hAnI naso AMkhomAM pahoMcelI che, jethI te paganI naso upara siMcana, mana ane lepanathI AMkhane phAyado maLe che. methI, garamIthI, ghasArAthI ke dAbavA vagerethI te paganI nase devavaMta thaI ane kharAba kare che mATe ja narama joDA paheravA, pagone telane bhAlesa kara tathA pagone sArI peThe jovA te AMkhe rogarahita rahe che. - nela rogamAM baMdhana, lepa, veda, zirodha, reca, aMjana ane atana-Adi kriyAo karavI, AMkha, kukha, zIkhama, vraNa ane tAva e pAMca rogamAM pAMca rAtri laMghana karavAthI zuddha thAya che. aMjana, bharaNa bharavAM, ke kavAtha pIvo e AMkha du:khavA AvI hoya tyAre 3 divasa pachI upagamAM levAM; kemake Ama eTale cAra rAtri sudhI AMkhanuM kAcApaNuM rahe che mATe nirAma-pAkApaNuM thAya tyAre upAya karavA. arthAta cothe divase upAya karavA. aMjana AMjavAnI maryAdA tathA vyAkhyA. kALA DoLAnI nIce cheka AMkhanA cheDA sudhI aMjana karavuM. prathama bAbI AMkha mAM javuM ane pachI jamaNuM AMkhamAM AMja AMjavuM temAM paNa mAgazara, For Private And Personal Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 304 ) amRtasAgara, ( taraMga pipa,mahA ane phAgaNa eTalA mahInAmAM bapore aMjana AMjavuM. jeTha, aSADa, Aze ane kArataka eTalA mahInAmAM prabhAte ane sAMje aMjana AMjavuM. zrAvaNa ane bhAdravAmAM vAdaLAM na hoya tyAre aMjana AMjavuM. ane citra tathA vaizAkha mahInAmAM marajI paDe tyAre-game te vakhate aMjana AMjavuM. je aMjana AMjavuM hoya te be veLAthI vadhAre vakhata AMjavuM nahi. temaja thAkelA, bahu reelAbanelA, dArU pIdhelA, navIna tAvavALA, ajIrNavALA ane jhADA pezAba vagerenuM rokANa thaelA eTalA manuSyone aMjana AMjavuM nahIM. doSe pAkI gayA (laNa divasa) pachI netromAM emya aMjana karavuM. jethI netrane turata phAyado thAya che. jethI AMkha AMjavAmAM Ave tene aMjana kahe che. gelIrUpa, rasarUpa ane cUrNarUpa ema aM. jananA 3 bheda che. e aMjane saLI ke AMgaLIthI AMjavAM. cUrNajanathI rasAMjana ane rasAMjanathI goLIrUpa aMjana baLavAna che. rohana, ropaNa ane lekhana evA pratye aMjananA 3-3 bheda che. madhura rasavALuM ane neha (dhI vagere) cIkaTavALuM aMjana heya tene snehana kahe che. turA tathA kaDavA rasavALuM ane snehavALuM ajana hoya tene ropaNa kahe che ane khArA, kaDavA tathA khATA rasavALuM je aMjana hoya tene lekhana kahe che. Ane karUM aMjana heya te 1 vaTANu jevaDI, sAdhAraNa hoya te 1 vaTANuM jevaDI ane jhATake mAre tevuM na hoya te 2 vaTANA jevaDI goLI karavI. rasarUpa aMjana hoya te, traNa vAvaDIMga jeTaluM uttama, be vAvaDIMga jeTaluM madhyama ane eka vAvaDIMga jeTaluM kaniSTa jANavuM. ane cUrNarUpa aMjana je snehana hoya te tenI cAra saLI, paNa have te traNa saLI ane lekhana hoya te be saLI bharIne AjavuM. AMjavAnI saLI bane hoM kocAyelAMvALI joIe, lIsI ATha AgaLa lAMbI, vaTANu jevI geLa ane patharA dhAtu vagerenI saLI joIe. temAM paNa snehanamAM senA vA cAMdInI saLIne, lekhanamAM trAMbAnA loDhAnI ke patharanI saLIne ane ropaNamAM AMgaLIne uga kare. AMkhanI ATha kiyAe. zeka-pANI vagerenI jhINI jhINI dhAra karavI. aAtana-TIpAM pADavAM. piMDI-paTIsa-suparI mukavI. biDAla-AMkhanA bAhAra cAre bAjue lepa kare. tarpaNa-tapti karavA mATe AMkha upara dudha vagere bharavuM. puTapAka-pakAvela rasa AMkhamAM nAkhave. aMjanaAMjavuM ane zastrakriyA karavI. A ATha prakAre netranA rogone nirmaLa karavA. AMkha upara zeka karavAno vidhi. rogInAM netene vIMcAvI tenI upara cAra AMgaLa ucethI jhINI jhINuM dhAra karavI e netranA samasta rAga upara phAyadAkAraka che. vAyunA rogomAM dhI vagere sneha padArthonI dhAra karavI, te snehana zeka kahevAya. pitta tathA lohInA rogamAM haraDe vagerenA rasanI dhAra karavI. kaphanA rogo upara maLane ukheDanArAM suMTha vagere rasanI dhAra karavI. sneha zeka 600 capaTIo vagADIe teDalIvAra sudhI, ropaNa zeka 400 capaTIo sudhI ane lekhana zeka 300 capaTIo sudhI kare, jethI AMkhe nirmaLa thaI jAya che. zeka divase ja kare, paNa rAtrie karavo nahIM; kadAcita bahu duHkha thatuM hoya ane ghaNuM ja jarUra hoya te, rAtre paNa karavo. acetanane vidhi. regInI bane AMkhone AMgaLavate udhADI rAkhI temAM kavAtha, madha, ke nekanAM TIpAM For Private And Personal Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhArame.) netrarega prakaraNa (305 ) kapa = = = nAMkhatAM tene agrotana kahe che. maLane ukheDavA hoya te, ATha TIpa, bharatI karavI hoya te daza TIpAM, ane snehana hoya te bAra TIpAM nAkhavAM. ThaMDI RtumAM saheja unAM ane tApakArI Rtu hoya te kaMDAM TIpAM nAkhavAM. vAyunA daradamAM kaDavAM ke snehanAM TIpAM, pi nA daradamAM madhura ane zItaLatAvALAM TIpAM, ane kaphanuM darada hoya te tIkSaNa, lukhAM tathA garama TIpAM nAkhavAM. raghaLA prakAranAM TIpAMmAM 100 capaTI vagADIe teTalI vAra sudhInI maryAdA jANavI. kaI roga upara paNa rAtre TIMpAM nAkhavAM nahIM. piMDIne vidhi. guNakArI auSadhane sArI peThe vATI palI karI. AMkha upara mukIne upara lugaDAne pATo bAMdhave. vAyunuM darada hoya to niSpa tathA uSNa oSadhIonI thepalI mukavI, pittanuM hoya to zItaLa auSadhanI ane kaphanuM darada hoya lukhAM ane garama paDanI thepalI mukavI. eraMDAnAM pAMdaDAM, eraMDAnAM mULa ane eraMDAnI chAla enI thepalI mukavAthI vAyunuM, AMbaLAMnI thepalIthI kaj, lAMbaDAnAM pAMdaDAnI thelIthI pitta tathA kaphanuM, suMTha ane lIMbaDAnAM pAMdaDAM vATI temAM jarA siMdhAlUNa nAkhI jarA una karela thepalIthI vAyu tathA kaphanuM darada maTe che ane saMjo, caLa ta pIDAno nAza kare che. triphaLAnI thepalIthI traNe doSanuM ane triphaLAmAM aphINanA DoDavA-pasanA DoDA ane aphINane rasa nAkhI karelI thepalIthI sarva prakAranA AMkhone dukhAvAno nAza kare che. biDAlane vidhi. pAMpaNu vALe bhAga mukIne AMkhanI cophera aradhA AMgaLa jeTalo jADo lepa kare tene biDATAkarma kahe che. lepa na sukA hoya tyAM sudhI ja rAkhavo. jeThImadha, sonAgerU, siMdhAlUNa, dAruhaLadara ane sAMjana eo sarakhe bhAge laI paNuM sAthe iMTI AMkhanI AsapAsa lepa kare, jethI sarva prakAranA netra roga maTI jAya che. athavA rasAMjana: athavA haraDene. athavA bIlInA pAMdaDAne. athavA vaja, haLadara tathA suMThana. athavA suMTha ane senAne eone lepa karavAthI AMkhanA rogo maTI jAya che. tarpaNa vidhi. je gharamAM pavana taDako ke dhULano praveza na hoya te gharamAM rogIne catte suvADI aDadanI kaNaka laI tenI AMkhanI cArekora be AMgaLa ucI, sarakhI, majabUta ane pahoLI pALa bAMdhI pachI regInI AMkhe vIcAvI unA pANIthI pIgaLAveluM ghI athavA pANIthI 100 vakhata gheluM ghI ke, dudhamAMthI parabAruM kahADI lIdheluM dhI pAMpaNanA vALo buDI jAya tyAM sudhI te pALomAM bharavuM te bharAyA pachI regInI AMkhe ughaDAvavI ane 100 AMka gaNIe teTalIvAra rAkhavuM. tene tarpaNa kahe che. AMkhyo lukhI paDI gaI hoya, sukAI gaela hoya, vAMkI, melI thaI gaI haya, pAMpaNonA vALa kharI paDatA haiya, zilpAta, AMkhanuM mAMDa mAMDa ughaDavuM, timira, arjuna, phula, abhispaMda, adhikaMdha, zuSkAkSipAka, seje ane vAtaparya eTalA rogo upara tarpaNa hitakArI che, paNa vAdaLAthI chavAyelA divasamAM, ghaNIja garamInA divasamAM, ghaNu ja TADhanA divasamAM, ciMtAmAM, saMbhramamAM ane upadravo For Private And Personal Use Only
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 306 ) zAMta thayA pahelAM netranuM tarpaNu karavuM nahIM. bhAvaprakAza puTapAkanA vidhi. amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only ( 12ga snehathI bhareluM - telA bhAra mAMsa laI temAM bIjA auSadho ja teAlA bhAra nAkhI ane drava padA| 16 teAlA bhAra nAkhI ekaThAM karI tene pIMDA karI tene pAMdaDAMethI sArI peThe vIMTI puTapAkanI (.pRSTha AThamAmAM kahelI ) rIti pramANe agnimAM pakAvI pachI temAMthI rasa nIceAvI laine rasanA tarpanI rIti pramANe upayoga karavA. tapazu ane puTapAkanA vidhi karyA pachI rogIe tejadAra vastue, pavanI apaTa, AkAza ane sUryanA taDakA jove nahIM. a AMkha dukhatI hoya tA-haraDenI chAla, siMdhAlUNa, sonAgerU, rasavatI,dAhaLadara ane haLadara ete buTI lepa kare te AMkha dukhatI maTe che. vaigharahasya. athavA leADhAnA vAsajImAM lIMbune rasa nAkhI e rasane loDhAnA battAthI ghuMTI jADA karI AMkhA upara lepa kare te AMkhane dukhAvo maTe che zAdhara, athavA ii mAsA 1, phulAvelI phaTakaDI mAsA 1 ane leAdara mAse 1 laI lIMbunA rasamAM chuTI loDhAMnI kaDachImAM jarA unAM karI lepa kare teA tAtkALa netrane dukhAvA maTe che. athavA paDANI. lodara, phulAvelI TakaDI, rasavatI ane jeThIbadha eene eka eka mArA bhAra lai jhINAM vATI kuvArapAThAnA rasamAM ke pAsanA DADAnA pANImAM athavA pANI nAM meLavI 1 mAsAbhAranI poTalI karI vAraMvAra AMkha upara dakhAve te! AMkhane dukhAve maTI jAhe." AMkhamAM roLAcAlatA hAya tA-paThANI lAdarane dhImAM zekI, vATI vajragALa karI pATalI bAMdhI unA pAMNImAM jhameALI tethI AMkhe zeka kare te khaTakA baMdha paDe che. vaigharahasya. athavA AMkhanA dukhAvA upara zeka mATe bakarInA dUdhamAM sijaMlUgu nAkhI ubhuM karI tenI hevAya tevI AMkha upara dhAra kare te! vAyunI AMkha dukhatI hoya te maTe che. athavA haLadara, dArUhaLadara ane siMdhAlUNa ene bakarInA 6dhamAM pakAvI e dudhanI AMkha upara shevAtI dhAra pADe te AMkhatA dukhAvA maTe che. athavA paThANI lAdara ane jeThImadhane jhINAM vATI dhImAM zekI bakarInA dUdhamAM pakAvI te dudhanI AMkha upara dhAra kare te garmInI AMkha dukhatI hoya te maTe che, tathA pitta, rakta, lohIvikAra ane vAgavAthI thaelA AMkhane dukhAvA paNa maTe che. athavA triLAM, lAdara, jeDImadha, sAkara ane meAtha eene TADhA pANIthI dhUMTI tenI AMkha upara dhAra kare te lohI vikArathI duHkhatI AMkho sArI thAya che. zAdhara athavA lIMbaDAnAM pAna vATI tene lAdaranA che.DIA upara copaDI agni upara zekI pachI vATI temAMnA rasa nIceAvI tenAM AMkhamAM TIpAM pADe teA vAyu ane lAhithI dukhavA AvelI AMkhA maTIjAya che. athavA bairInA dhAvaNunAM TIpAM 8 nAkhe te raktapitta tathA vAyunA dukhAvAvALI AMkho sArI thAya che. athavA vAyudhI AMkhamAM zULa cAlatuM hoya ane upAyo karavA chatAM paNa ArAma na thate hoya te, kapALanI nasenuM koipaNa prakArathI lohI kaDhAvavuM athavA bhamarAnI nasane DAMbhI devI. athavA saragavAnA pAMdaDAMnI thepalIthI kaphanA dukhAvA ane lIMbaDAnA pAMdaDAMne jhINAM vATItenI thepalIthI pitta karatA dukhAvA maTeche. athavA AMbaLAne pANI sAthe jhINAM vATI AMkhe thepalI muke athavA bhUkApaNu lIMbaDAnI lIMkhALIne pANIthI vATI cepalI muke te *
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhAra ) netraraMga prakaraNa (307) pittanA saNakA-dukhAvo maTe che. athavA triphaLAne vATI thepalI karI AMkha upara muke te kapha pittano dukhAvo maTe. che. athavA darane kAjImAM vATI dhImAM taLI thepalI karI AMkha upara muke to lehIvikArathI AMkhe dukhatI hoya te maTe che. athavA suMTha ane lIMbaDAnAM pAna vATa jarAka siMdhAlUNa nAkhI tenI AMkha upara thepalI muke to AMkhano seje ane caLane nAza kare che. AMkhanI pAMpaNanI kInArI upara AMjaNI thaI hoya te-dhIthI zekI zastrathI chedI pachI te upara maNazIla, eLacI, tagara, siMdhAlUNa eonuM cUrNa karI madhamAM kAlavI - jaNI upara copaDavuM. netraroganA anya upAya. zaMkhanA vaccene nakkara bhAga, baheDAnI mIMja, haraDe kivA haraDenI maja, zuddha maNazIla, pIpara, marI, upaleTa ane vaja, ene sarakhe bhAge laI tenuM cUrNa karI bakarInA dudhamAM sArI peThe ghuMTI java jevI ke java jevI goLIe karI temAMthI eka vaTANuM jeTaluM pANImAM ghasI AMkhamAM AMje te timirane, mAMsa vadhatuM hoya tene, kAca (matIo ), paDaLa, abda, ratAMdhaLApaNuM ane eka varSanI mudatanuM phuluM eTalA netranA roge A codayavatti nAza kare che. athavA kesuDAnA phulane rasa kAhADI karavAnA bIjanA cUrNane keTalIka bhAvanAo daI lUMTI lAMbI jhINI goLIo karavI. pachI te goLIne pANI sAthe ghasI AMkhamAM AMjavAthI AMkhanAM phulAM, chArI, jhAMkha vagerene nAza kare che. Ane lekhanavarti kahe che. athavA hAthIne, suara, uMTano, baLada, gheDAne, bakarAne ane gadheDAne eTalAnA dAMta laI che ane e dAMtothI cothA bhAge ) zaMkhanI nAbhi, vagara vidhelAM sAcAM motI, samudraNa, (ane marI ) e saghaLAMne samAna bhAge laI sArI peThe pANI saMgAthe ghuTI java jevI lAMbI goLI banAvI pANI sAthe ghasIne AMje te sarva prakAranAM phulone nAza kare che--Ane daMtavarti kahe che. ( A paNa lekhanI vartikA che. ) athavA talanAM phula 80, lIMDIpIparanA kaNa 6 jaInAM phula 50, ane kALAmarI 16 eone sArI peThe pANuM sAthe chuTI goLI banAvI tene pANI sAthe dhasI Raa vaTANA jeTalI ane te timira, arjuna, phuluM ane mAMsane vadhAre eTalA netranA regene avazya maTADe che-Ane kumArIkA vA kusumikAvarti kahe che. (A ropaNI guMTikA kahevAya che. ) athavA rasAjana, haLadara, dahaLadara, mAlatInAM pAna, ane lIMbaDAnAM pAna ene sarakhe bhAge laI gAyanA chANanA rasamAM vATIne tenI gebI karavI ane temAMthI je vaTANA jeTaluM AMje te ratAMdhaLApaNuM maTI jAya che. ( A goLI ropaNI kahevAya che.) athavA AMbaLAnI mIja eka bhAga, baheDAnI bIja 2 bhAga ane haraDenI maja 3 bhAga laI pANI sAthe sArI peThe ghuMTI gaLI karavI. emAMthI be vaTANA jeTaluM AMjavAmAM Ave che, AMkhamAMthI jharatuM pANI ane vAyu ke lehInuM darada heya te maTI jAya che. ( A snehanavarti kahevAya che. ) athavA suddha kareluM morathuthuM, sAvanamAkhI. 1 tethI cothA bhAge anya auSadho levAM tathA temAM 2 marI levAM. cakadA. 2 dArahaLadarane bakarInA dudhamAM ane pANImAM ukALIne, mo nA hoya tene rasAjana-rasa jaMtI- rata--dAruhaLadarane zIrA kahe che. For Private And Personal Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (308) amRtasAgara. (taraMga - - - siMdhAlUNa, sAkara, zaMkhanI nAbhi, maNIla, nAgerU, samuphINa ane marI eonuM cUrNa karI madhamAM kAlavI Aje te pAMpaNanA rega, timira, mati ane phuluM eone uttama prakAre nAza kare che. (Ane paNarakriyA kahe che.) athavA bhImasenI kapUra-basane vaDanA dudhamAM ghuMTI ke vaDanA dudha sAthe AMkhamAM AMje te be mahInAnuM phuluM turata maTe che. athavA madha ane gheDAnI lALamAM marI vATIne Aje to ghena maTI jAya che. (A bane lekhanarasakriyA kahevAya che.) athavA jAInAM phula, paravALAM, marI, kaDu, gheDAvaja.ane siMdhAlUNa eone bakarAnA mUtramAM ghuMTI je te ghenamaTI jAya che. (ArasakriyA che. athavA rasAMjana,rALa, jAinAM phula, maNazIla, samudraNa, zikSaNa, sonAgerU ane marI eone samAna bhAge laI vATI madhamAM ghuMTI AMkhe je te prakalImanA kaleda ane caLane nAza kare che. ( A repaNurakriyA che. ) athavA gaLono rasa 1 lAbhAra laI temAM madha ane siMdhAlUNa 1-1 mAsA bhAra nAkhI sarvane sArI peThe ghuMTI je te pittA, timira, metI, caLa, daSTine nAza tathA dhaLA ane kALA DoLAnA aMdara praveza karelA netraroge vagereno nAza kare che. ( A ropaNa sakriya che.) athavA sAToDInA mULane dudhamAM ( ke strInA dhAvaNamAM ) ghasIne Aje te caLa, madhamAM ghasIne AMje te pANInuM jharavuM, dhImAM ghasIne Aje te phuluM, telamAM ghasIne AMje te timira ane kAMjImAM ghasIne AMje te ratAMdhaLApaNuM ene, jema sUrya aMdhArAne nAza kare che tema A sADInA prayoge (netranA rogane) nAza kare che. athavA bAvaLanA pAMdaDAno kavAtha karI tene zIrA jevo thAya tyAre madha meLavI te AMkhamAMthI jharatuM pANI turata baMdha thAya che emAM jarA saMdeha nathI ! (A ropaNasakriyAo che. ) athavA niLInA bIjane madhamAM ghasI thoDe barAsa nAkhIne AMkhamAM AMje te AMkhyo nirmaLa thAya che. ( A snehana rakriyA che.) athavA kALA sApanI carabI, zaMkhanI nAbhinuM cUrNa ane nimaLInAM bIjanuM , eone e katra ghuMTI Aje te sarva prakAranA netraraMgo maTI jAya che, eTaluM ja nahIM paNa lAMbA vakhatathI aMdha thayo hoya chatAM A aMjananA aMjanathI dekhate thAya che. (A rasadiyA che.) athavA kukaDInA IMDAnAM chotarAM, maNazIla, kAca, zaMkhanAbhinuM cUrNa. caMdana ane siMdhAlUNuM eone samAna laI sUkSma vATI nitya AMjavAmAM Ave to phulo vagere trinA reno nAza kare che. ( A lekhanacUrNa che. ) athavA marI 12 ratI bhAra, pIpara tathA samuphaNa 2424 ratI bhAra, siMdhAlUNa 12 ratI ane suddha sura rA telA laI eonuM sUmacUrNa karI cALI citrAnakSatre je te vA citrAnakSatranA divasathI AMjavuM zarU kare te tene thI kharaja, motI, kapha ane maLa vagereno nAza kare che. ( A lekhanacuNajana che.) athavA kalakhAparIAne suMdara kharalamAM vATI pANImAM sArI peThe bhIMjavI rAkhI tenI saghaLI Acha laI nIce rahelA bhAgane pheMkI deve, te saghaLI A cha sukAI pApaDI jevI thaI jAya tyAre tenuM cUrNa karI tene triphaLAnA rasanI 3 bhAvanA daI temAM dazamA bhAge barasa nAkhI sArI peThe ghuMTIne Aje te netranA samasta roge maTI jAya che. ( A re. paNa cUrNa che. ) athavA dheLA suramAne agnithI tapAvI tapAvI sAta vAra triphaLAne 1 je vastuonA rasa levA lakhyuM hoya paNa kadAca sa na maLe to te vastune ukALI tene kavAtha karI upayogamAM levo. For Private And Personal Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aThAramo ) netraraMga prakaraNa ( 309) - - - - - - - - - rasa ke kaDhAmAM kaMDa pADa ane 7 vAra strIonA dhAvaNuthI ThaMDo pADavo. pachI e suramAne sArI peThe ghuMTI cALI AMkhamAM AMje te tethI sarva prakAranA AMkhanA roga avazya maTI jAya che. A saivIrAjana kahevAya che. ( A snehanacUrNa che. ) athavA zuddha sIsAne vAraMvAra tapAvI triphaLAnA rasamAM, jaLabhAMgarAnA rasamAM, AdAnA rasamAM, dhImAM, madhamAM, gomUtramAM, ane bakarInA dudhamAM jema pAchuM uDe nahIM te prakAre eka pachI eka mAM ThAravuM. pachI te uttama sIsAnI zaLI banAvIne AMkhamAM pheravyA karavI, jethI te sarva prakAranA netranA vikArono nAza kare che. Ane dRSTi prasAdanAzALI kahe che. athavA upara kahelA prakAre sIsAne zuddha karI tenA babara zuddha pAra laI te bannenA barAbara zuddha surame meLavI sarvanuM aMjanagacUrNa karI te cUrNanA dazamAM hisse barAsa meLavI punaH jhINuM ghuMTI cALI levuM. AnA aMjanathI saghaLA prakAranA netranA roga maTI jAya che. A nayanAmRta vA pratyaMjana kahevAya che. sApanuM jhera dUra thavAnuM aMjana cUrNa-zuddha nepALAnI mIMjane lIMbunA rasanI 21 bhAvanAo daI jhINI ghuMTI java jeTalI lAMbI vATa karI mANasanI lALamAM ghasI akhimAM je te sApanuM jhera nAza thAya che ane te mANasa jIve che. zAdhara, AMkha dukhatI hoya te-ajarUtara ane hIMmaja e bannene pANImAM ghasI AMkhanI cAre kora tene lepa kare te vAyu pitta ane kapha vagere vikArothI AMkhamAM dukhAvo thaye haiya te maTI jAya che. graMthaka kahe che ke, A prayoga mAre anubhavela che. athavA kubAnA rasamAM khI hiMgane ghasI Aje te AMkhamAMnI pILAza (kamaLo) mAtra thoDA vakhatamAM ja nAza pAme che. athavA tulasI ane bIlIne rasa samAna bhAge laI te bannenI barAbara strInuM dhAvaNa laI kAMsAnI thALImAM nAkhI gajavelanA battAthI sArI peThe ghuMTI pharI trAMbAnA battAthI 3 pihAra sudhI ghuMTI jyAre kAjaLa jevuM thAya tyAre AMkhamAM AMje te turata AMkhanA roga-zaLa pAkavuM vagere maTI jAya che. Ane nArAyaNajana kahe che. athavA suMTha, haraDenI chAla, vagaDAu kaLathI, zuddha khAparIe, phaTakaDI, gheLo kAtho ane mAyAM eone samAna bhAge laI, tethI aradha bhAge barAsa, kastUrI ane vagara vidhelAM sAcAM motI laI saghaLAMne lIMbunA rasamAM 3 divasa ghuMTI goLIo banAvI pachI pANI sAthe ghasI ne Aje te timira, strInA dhAvaNa sAthe Aje te phuluM, tathA motIo, madhamAM Aje te AMkhano mela, lasaNanA rasamAM ghasI ne Aje te pANInuM jharavuM, jaLabhAMgarAnA rasathI ratAMdhaLApaNuM, gomUtrathI Aje te cIpaDAM ke AMkhanuM rahevuM ane keLanA rasathI Aje te, AMkhamAM vadhatuM mAMsa e sarva maTI jAya che, arthAta judAM judAM anupAnethI judA judA rogone nAza kare che. A nayanAmRtava. ThI kahevAya che, athavA aMdhADAnAM pAMdaDAMne eka mUSa-kulaDImAM pAtharI te upara zuddha jasadanAM pAtaLAM patarAM pAtharI te upara pharIne aMghADAnA pAMdaDAM pAtharavAM. A pramANe goThavI te mUSane mudrA daI sukavI aMgArAmAM goThavI yukti sAthe dhamaNathI ke bhuMgaLInI pheMkathI dhamI 1 pratyeka vastumAM -7 vAra ThAravuM ema vAgabhaTanuM paNa kahevuM che; chatAM pratyeka TIkAkAre 500 50, 25, 50,ra5 ane 25 vAra, ema kamavAra dravamAM ThAravA lakhe che paNa zA dharamAM tene mULapATha hatAM te kevaLa asatya kare che, kemake 6-7 vAra ThAravuM ema spaSTa lekha che, mATe je zuddha lekha che te grahaNa karela che. 2. A mugalAI davA che ane tene gujarAtImAM zuM kahe che te jaNAyuM nathI. bhA, kartA, For Private And Personal Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 310) amRtasAgara. taraMga jyAre aMgArA jevI lAlacoLa kulaDI jaNAya tyAre tene kahADI laI jhINuM chuMTI tenuM aMjana kare te, netronA saghaLA roga maTI jAya che. athavA gadheDAne dAMta--daDha laI pANImAM dhasI AMkhamAM AMje te zItaLAnuM phuluM maTe che. athavA junuM ghI AMkhamAM AMje te netranA samasta vikAra nAza thAya che. vidyArahasya. " athavA AMbaLAM ane gaMdhakathI bhAreluM zuddha trAMbu vATI tenuM aMjana kare te sabaLavAyu, tathA paDaLa vagere AMkhanA regene maTADe che. athavA zuddha morathuthuM, phulAvelI phaTakaDI, pIparanAM bIja ane sAkara eene samAna laI vATI kAjaLa banAvI AMkhamAM AMje te tethI chAyA, phuluM ane pANInuM jharavuM vagere maTI jAya che. " athavA haLadara, lIMbaDAnAM pAMdaDAM, pIpara, marI, vAvaDIMga, motha ane haraDe eone samAna laI bakarInA mUtramAM vATI dIvaTa samAna goLI banAvI chAyAmAM sukavI pANIthI ghasIne AMje to timira, gomUtrathI ghasIne Aje te paLa-motI ane strInA dhAvaNathI Aje te phulAne nAza kare che. A caMdraprabhAvati kahevAya che. bhAvaprakAza. athavA " haraDenI chAla 1 bhAga, behaDAnI chAla 2 bhAga, AMbaLAM 4 bhAga, zatAvarI 8 telA, jeThImadha 4telA, taja (dAlacInI), siMdhAlUNa, (lAharI namaka)pIpara, ane sAkara e sarvane barobara laI sarvanuM cUrNa karI TAMka 2 bhAra madha ane dhI saMgAthe 48 divasa sudhI sevana kare te timirane, paDaLane, motiyAne, ratAMdhaLApaNAne, phalAne, pANInA jharavAne, ane sabaLavAyune sArAMzamAM saghaLA netranA rogone A dvAdazAM mRta harItakI dUra kare che." athavA triphaLAno rasa 64 talA ane AmaLAM ke AmalIne rasa 64 lAbhAra laI te rasamAM pIpara, sAkara, dhAkha, triphaLA, lIluM kamaLa, jeThImadha, khIrakAkolI, dudha ane rIMgaNI eone kalka nAkhI teo sAthe gAyanuM ghI (maMdanidhArA ) pakAvavuM. jyAre sarva rasa baLI jAya ane ekaluM dhI raheluM jaNAya tyAre utArI laI gALIne suMdara rIDhA pAtramAM bharI levuM. e dhImAMthI anumAna pramANa bhajana karyA pahelAM, bhajananA vacamAM ane bhojana karyA pachI pIe te tethI saghaLA prakAranA ne rogo nAza thAya che, arthAta AMkhe bahu rAtI hoya, lehIdoSa, lohInuM jharavuM, ratAMdhaLApaNuM, motI, nIlikA, paDaLa, mAMsanuM vadhavuM, abhiSpada, abhimaMtha, mahAdArUNa paksakopa, ane traNe dee karelA netra saMbaMdhI rogo upara A prayoga atyaMta hitakAraka che. gIdhanA samAna daSTi thAya che. baLa ane jaTharAgnine vadhAranAra che. A mahAtriphalAghadhRta kahevAya che. cakradatta. athavA "saphedAne jhINo vATI cInAInA vAsaNamAM nAkhI pANImAM halAvI nAMkhave, jyAre sapheda nIce jAmI jAya tyAre pANI nItArI nAMkhavuM. ema traNavAra karyA pachI je sapheda rahe te sapheda mAsA 10 ane aMjarata mAsA 3 laI ajaratane je strIne dIkarI dhAvaNuM heya tenuM dhAvaNa laI temAM tene vATI pachI sapheghamAM meLavI temAM katIre guda mAse 1, basa ratI 4 ane kaDA guMda mAsA 1 bhAra laI 1 zA dharajI kahe che ke-jamIne uThayA pachI baMne hAthanI hathelIone dhasI (traNa vakhata) bane netro upare pherave to, timirAdi sarva netranA rogo nAza thAya che. tathA mahoMmAM. TADhA pANIne maLe marI TADhA pANInI pratyeka netrane traNa aMjalI chAMTe arthAta trikALa-savAra-bapora ane saM. dhyA vakhate chAMTe to koIpaNa prakArano AMkhamAM rega thataja nathI ane thayo hoya te te A prayoga karavAthI nAza pAme che. ( A bane praga ati uttama che ema huM mArA lAMbA samayanA anubhava uparathI kahI zakuM chuM.) lA, ka , For Private And Personal Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org netraroga prakaraNa, aDhAramA. ) ( 311 ) teone gulAbajaLamAM sArI peThe dhuMTI khera jevaDI gALI, vALI, pANI sAthe dhI ajana ke lepa kare te garamInA netarA, AMkhanuM dukhavuM, sAjA. ke khaTaka vagere samasta regA nAza pAme che. 35 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAgbhaTajInA mata pramANe mAtIe kADhADavAnI vyAkhyA. kAcA mAtI hoya teA, zastravate kahADavA nahIM, paNa pAkI gayA hoya te kAlADavA, te pAkelA menIyAbiMdunAM lakSaNa e che ke-kakI upara dahInA dheALavA jevA jAya ane te manuSyane kazuMpaNu dekhAya nahIM tathA AMkhamAM pIDA thAya nahIM tyAre te meAtIone pAko thaelA samajI zasravate yuktipUrvaka kAhADI nAMkhavA; paraMtu draSTipinasa, udharasa tathA ajIrNe rAgInA, ulaTI thaelAne, bIkaNanA ane mAthAmAM, kAnamAM tathA AMkhamAM salukA AvatA hoya te rAgInA mAtIyA kAhADavA nahIM, tathA zrAvaNa, kArataka ane caitra mAsamAM pazu meAtIyA kAhADavA nahIM. mAtIyA kAhADatAM pehelAM vizeSa tApa, vizeSa TAlADa, vizeSa varSA na hoya ane sAdhAraNa kALa hoya te vakhate reca vagerethI zarIrane zuddha karI bhAjana jamyA pachI divasanA pahelA pAhAramAM, suMdara makAnamAM, ajavALAvALI pavana rahita jagyAmAM DhIMcaNu varANIe sArI rIte besArI zastrakriyAmAM praviNa vaidye mukhanI varALathI rAgInI AMkhane parasevAyukta karI potAnA aMguThAvate |gInI AMkha masaLI melane ekaTho karI te rAgInA pachavADe eka catura-sudhaDa mANasane esArI tenA hAthavate rAgIne pakaDI rakhAvI, nAka tarapha dRSTi rakhAvI, zarIra mAthu vagere halAvavA na detAM mAthAne pakaDI kALA DALAthI ardha AMgaLa bhAga cheDI ane kaTAkSo pA AMgaLa cheADI vaidhe peAtAnI aMguDDA pAsenI tathA vacalI AMgaLIthI ane aMguThAthI zastra-nastarane pakaDI hAthane sthira rAkhI halakA hAthe daivakRta chidranA paDakhAmAMnA uparanA bhAge zastraprayAga karI motIyAnA paDane pUrI rIte kAhADI levA. jamaNI AMkhamAM DAbA hAthathI ane DAbI AMkhamAM jamaNA hAthathI zastraprayAga karavA. pachI te rAgInI sArI peThe mAvajata rAkhI ane dilAsA sAthe vaidhe strIonA dhAvaNanAM khela mukI zastranI aNIvate netra maDaLane nirlekhita karavuM. pachI rAgI pIDA na pAme tevI rIte vaidha dhIre dhIre nAsikAdvArA kane prerita karatA thA utsi canathI dRSTi maMDaLamAM prApta thaelA kapte dUra karI, sthira thayA athavA caLAyamAna thayA doSomAM bahArathI netate svati karI pachI vastune dekhavA lAge tyAre zastrane dhIre dhIre kAhADI levuM. pachI dhInAM pela mukI pATA bAMdhI je AMkhamAMthI meAtIyA kAThADayo hoya tenI sAhAmenI bAjunA paDakhe rAgIne suvADI devA, pachI je mane AMkhAmAMthI mAtIyA kahADayA hAya tA cattA suvADI devA. paNa pavana vagaranI jagyAe mAthuM paga na halAvavA detAM suvADave; tathA chiMka, udharasa, oDakAra, thukavuM, pANI pIvuM, nIcuM mhoM karavuM, snAna, dAtaNuM ane khAvuM e sAta divasa sudhI karavA devAM nahIM. arthAt halaku bhAjana karAvavuM. pIDA thAya te AMkhe hevAya tevA unA bIne zeka karavA. ane trikaTu, AMbaLAM, tathA puSkaramULa enA druvane dhI sAthe traNa divasa pIve. pachI pATA cheDI vAyune haranAra auSadhovaDe siMcana karI sAtame dAhADe barAbara AMkha khullI rAkhe teA harakata nathI; paraMtu jyAM sudhI dRSTi sthira na thai hAya tyAM sudhI jhINA padArthe tathA tejadAra vastuo vagere jevAM nahIM ane kiMcit paNa kupathya sevana karavuM nahIM nahIMte, santarega, pIDA ane agnimAMtha For Private And Personal Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 312 ) amRtasAgara (taraMga Adi rogo thAya che, mATe yathAgya upacAra karavA. A saMbaMdhI savistara khulAze meLava hoya te vAgabhaTanA uttarasthAnane cotho adhyAya joi meLavo. netranA rogInAM pathyApathya. cekhA, ghauM, maga, gAyanuM ghI, gAyanuM dudha, sAkara, madha, siMdhAlUNa, methInI bhAjI, tAMdaLajo, sAToDInI bhAjI, DeDInI bhAjI, bathavAnI bhAjI, masAkSI ane vikAra rahita guNavALA padArtho sevavA yogya che. vaLI thaMDA upAya, strInA dudhano zeka, sADInI jaDanA kalekane zeka ane nirvatasthAna tathA prakAzanuM na jevuM e sadA hitakArI che. AMkhane dukhAvo maTayA pachI paNa taDake, TADha, dahI, zaradI, pavana, khaTAza, mahenata, jhINI vastuone dhArIne nihALavI, dUradaSTi karI ke padArthane jevo ane ati ThaMDI vastunuM aMjana tathA prahAra eTalI bAbatothI bacavuM eja hitakArI che. keLAM, magaphaLI, koLuM, bhAjInuM zAka, strIsaMga, aDada, ujAgarA, gavAraphaLI, khArA, khATA, garama, vAyaDA, ane ThaMDA padArtho, kAMjI, sarasIyuM, pANImAM taravuM, avaLAM astarethI-hAmA astarAthI hajAmata karAvavI, mAchalAM, dahI, rAbaDI masAlA ane sUryAdinA prakAza mahAmuM jovuM vagere vagere sevavAgya nathI mATe e kupane tyajI sarva Idri karatAM AMkhanuM vizeSa karIne rakSaNa karavuM netra rogane adhikAra saMparNa karNa-kAnanA rogane adhikAra suzrutanA mata pramANe kAnanA aThyAvIza roganAM nAme. karNazaLa 1 karNanAdara, badhiratA 3, haveDa 4, karNazrAva pa, karNakaMDa 6, karNaya che, pratinAha 8, kRmikarNa , prahAra ke kSatathI thaela vidhi 10, depathI thaela vidhi 11, karNa pAka 12, pUtikarNa 13, vAtatha 14, pittasotha 15, kaphasetha 16, raktajakaNutha 17, vAyu, pitta, kaphano, lohIne, mAMsa, meda, ane nasene abuMda 24, ane cAra prakAranA araza 28 e 28 rogo kAnanA vibhAgamAM thAya che. carakanA mata pramANe karNapAlikA viSe cAra vizeSa roga kahela che eTale utpAta 1, unmathaka 2, duHkhavardhana 3, ane paralehina 4. e cAra roga che. kAnanA aThyAvIza regonAM kamavAra lakSaNa kAnamAM vAyu pesIne pitAne mArga choDIne avaLe raste derAya che tyAre kAnamAM cAre korA zo Ave che ane kapha pitta lehI vagare ne utpanna kare che. tene karNazuLa kahe che. A roga cikitsA upAya karavAne yogya nathI; kemake je karNazaLamAM mU, baLata1, 6 bAi 6ra dvArA " A arUNanA maMtrano japa karatAM pANIthI bane AMkhe vI, jethI atyaMta duHsaha AMkhanI pIDAne turata aMta Ave che. tathA ITane unI karI kAMchamAM ThArI tenI varALane AMkhane zeka-bApha ApavAthI AMkha dukhatI maTe che. ema hitopadezane karUM zrI ka8AcArya kahe che. For Private And Personal Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhArame. ) karNaroga prakaraNa. ( 313 ) rA, tAva, udharasa, zvAsa ane ulaTI e upadravA hoya teA te rAgI marIjAya che. kharAba mArge vicaratA vAyu zabdavAhinI nADIemAM pesI vividha prakAranA zabda saMbhaLAve arthAt kAnamAM tamarAM khAyA kare-dhAMdhATa thAya tene karNanAda kahe che. eja vAyu jyAre kAne sAmela karI zaMkhtavAhinI nADIomAM There che tyAre viparIta AhAra vihAra karanArA purUSAne AdhiratA-eherApaNu' thAya che. te eherApaNuM bALakane vRddhane ane lAMbA samayathI thaelu hoya teA asAdhya che. zramathI, dhAtukSayathI, lukhA ane kasAyalA bhAjanathI vAyu zabda mArgamAM jAmI jAya che tathA zireAvirecana lenArA ane ThaMDA padArtheAnA sevana karanArAone karNaveDa thAya che. ekalA vAyuthI aneka prakAranA zabdone kAnamAM prakaTa karanAra tene karNanAda kaheche ane je pittAdi doSothI yukata vAyu kAnamAM vAMsanA jevA avAja prakaTa kare tene kahyuMstreDa kahe che arthAt karNanAda ane kaNveDamAM eTalAja aMtara che. mAthAmAM kaipaNa prakAranA mAra vAgavAtho, pANImAM DubakI mAravAthI athavA vidradhinA pAkavAthI vAyunA kAraNane lIdhe kAnAmAMthI parU vahe che tene karNasrAva kahe che. kaphanA kAraNathI jyAre kAnAnI naseAmAM bahuja valura utpanna kare che tene karNakaDu kaheche. pittanA tejathI kak mukAi jAya che tyAre naseAmAM guMthana thai jAya che--melane pedA kure che tene katha kahe che. te karNasUtha-kAnane mela pIgaLI pAtaLe thai nAkamAM ane mhAMmAM Ave che tene pratinAhu kahe che. A pratinAhathI AdhAzIzInA rAga thAya che. jyAre kAnamAM kIDA paDe che athavA nhAnI nhAnI mAkhIo Asaga mukI jAya che tene ajanatvanA kAraNathI kRmikaNa kahe che. videhu kahe che. A rAga tridoSanita che. eka vidraSi kSatathI ke vAgavAthI thAya che ane bIjo doSathI thAya che. doSathI cAya che te kAnamAMthI rAte pILA strAva thAya che tethI vyathA, dhumADA nIkaLyA jevu, baLatarA tathA agninA pAse thatA tApa jevuM thAya che tene kavidhi kahe che. A banne vidradhi Agatukaja che mATe tene eka gaNela che. pittanA kApathI jyAre kAna pAkIjAya che. tyAre durgaMdhatA ane pacapacatApaNuM thAya che tene karNapAka-kAna pAkAM kahe che. vedanA sahita ke vedanA rahita jADuM parU jemAMthI khAsa durgaMdhIyukta. vaheche tene pUtI karNa gaMdha mAratA kAnakahe che. A regA vinA cAra jAtanA (vAyuthI, pittathI, kaphathI ane lohIthI thaelA) seAjA kAnamAM thAya che tenAM lakSaNA sAjAnA adhikAramAM kahI gaelA chIe mATe te pramANe samajI levAM. temaja cAra jAtanA ( vAyuthI,pittathI, kaphathI ane lohIthI thaelA ) arazA kAnamAM thAya che tenAM paNa lakSA arazanA adhikAramAM kahI gayA chIe mATe te pramANe samajI levAM. ate sAta prakAranA ( vAyuthI, pittathI, kathI, lAhIthI, mAMsathI, methI ane zirAthI thayelA amuDhA-rasALIe kAnamAM thAya che tenAM lakSaNe arbudanA adhikAramAM kahela che mATe te pramANe samajI levAM. 40 For Private And Personal Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 314 ) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara. carakanA matathI kAnanA cAra rAgA. vAyuthI, pittathI, kathI ane tridoSathI ema cAra prakArathI thanArA kAnanA roge che eTale jemAM kAnamAM avAja thAya, bahu pIDA thAya, seje hAya ane pAtaLu parU vahe tathA saMbhaLAya nahIM te jANavuM ke vAyuthI thaelA kAnanA roga che. rAtAzavALA sojo hoya, kAna phATayA hAya, baLatarA thatI hoya ane gadhAtu pILuM parU vehetu hAya te jANavuM ke pittathI thaelo kAnane rAga che. kAMInuM kAMi saMbhaLAtuM hoya, vadhura AvatI hAya, sthira sAnte hoya, dhALu ane cIkaNuM parU vahetu hAya tathA pIDA ochI hoya te jAvu ke kathI thaelo kAnane rega che. ane upara kahelAM saghaLAM jemAM cihna hAya tathA temAM je doSa vizeSa hoya tenA varNavALuM parU vahetuM hAya tA naNavuM ke sannipAtathI thaele kAnane rAga che. ( targa kAnanI kInerImAM thatA pAMca rAgAnuM vivecana. pariSADha, utpAta, unmathaka, duHkhaddhuna ane paralehI e nAmanA pAMca rege kAnanI sanerImAM thAya che. tenAM mULa kAraNA sahita lakSaNo nIce pramANe kuNI cAmaDI ke kAmaLa hovAnelIdhe jo dhaNA divasa sudhI vIMdhelA kAnane cheADI dai pachI ekadama tenA chedene vadhAravA mAMDe teA tethI kAnanI kanerImAM vedanAvALA phATelA, kALAza mizrita ane stabdha sAjo thAya che tene vAtaja paripATa kahe che. Araga kAnanA saNakAthI, ke bhAre dAgInA kAnamAM paheravAthI vA prahAra lAgavAthI ke masaLAvAthI thAya che. lohI athavA leAhI pittanA bhaMgaDavAthI kAnanI qInerImAM je sAnne kALA raMgane baLatarA, pAka ane pIDA sahita haiAya tene utpAta kahe che. kAnanA chedane parANe vadhAravAthI kAnanI kanerI ke buTamAM vAyunA kApa thai kAnI sahAyatAthI stabdha, thoDI pIDA ane caLavALA sAjAne prakaTa kare che, te rAga vAyu ane kaphanA kApathI thanArA unma thaka kahevAya che. nasa vIdhAvAthI ke ayeAgya prakAre vIMdhAyalA kAnane vadhAravA jatAM caLa, baLatarA vedanA ane pAkavALA sAjo thAya che tete du:khavarDjhana kahe che. A sente triSa janma che. sarasavanA jevI jhINI jhINI phollIo vikAra sahita kAnanI kanerImAM thai temAM thI rasI jhare che tathA caLa, baLatarA ane vedanA thAya che. ka ane leAhInA vikArathI 1khate jIvAta paNa paDI jAya che tathA cArekAra phelAya che ane khAdyapALamAM sthita ela zuSkakuLIne paNa lehita kare tethI tene rilehI kahe che. kAnanA rogInA upAya, For Private And Personal Use Only su, madha ane siMdhAlUNu eenA kalkathI tela ukALI te tela shevAya tevuM ubhuM hoya tyAre kAnamAM nAkhavuM, jethI kahyuzaLa, karNanAda, meherA ane vreDa vagere kAnanA go maTI jAya che. athavA lasaNa, Adu, saragavo, vAyavaraNA, mULA ane keLa eene cegya rIte rasa kAhADI unA karI tenAM shevAya tevAM kAnamAM TIpAM pADavAM, jethI kAnanI pIDA maTI jAya che. athavA AkaDAnAM phuTatAM pAMdaDAMne khaTAzamAM vATI temAM tela tathA sidhAlUNu nAkhI thAranuM jADu DeDavu karI temAM te bharI tenA upara kapaDA mATI karI.puTapA
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhArame. ) karNarema prakaraNa (35) kanI rIti pramANe tene pakavI sArI peThe temAMthI rasa navI laI te rasanA rahevAya tevAM unAM TIpAM nAkhavAM, jethI kAnamAM AvatA saNakA-zULa maTI jAya che. athavA AkaDAnAM pAkelAM pILAM pAMdaDAM laI te upara ghI copaDI agni upara zekI temAMthI rasa nIcovI laI te rasa sahevAya te une kAnamAM nAkhe te kAnanuM zuLa maTI jAya che athavA bakarAnA mUtramAM siMdhAluNa nAkhI unuM karI navazekuM hoya tyAre tene kAnamAM nAkhe te kAnanuM bhayaMkara zaLa ane kAnamAM tha te gaNamaNuTa tathA parU vehetuM hoya te maTI jAya che. athavA dhoLA AkaDAnuM mULa lAvI vATI tenAthI dhImI AMca vaDe pakAveluM tela kAnamAM nAkhe te traNe doSanuM kAnanuM zaLa turata maTI jAya che athavA aMghADanI rAkhane pANImAM meLavI temAM aMghADAne kaka nAkhIne pakAveluM tela kAnamAM rAkhe che, tethI kAnamAM thato gaNagaNATa ane baherApaNuM maTI jAya che. athavA bIlAMne gAyanA mUtramAM vATI tene kaka nAkhIne pANImAM ke dudhamAM pakAveluM tela kAnamAM nAkhe te baherApaNuM avazya maTI jAya che. A bilava tela kahevAya che. jemAMthI gaMdhAtuM ke vagara gadhAtuM parUvahetuM hoya ke kAnamAM chavAta paDI hoya te paNa upara kahela sAdhAraNa upAye karavA. athavA sAjIkhAra sahita bIjo ne rasa kAnamAM nAkhe te kAnamAMthI nIkaLatuM parU, pIDA ane baLatarA maTI jAya che, athavA AMbAnAM, jAMbunA, mahuDAnAM ane vaDanAM kuNuM kuNuM pAMdaDAMone jhINuM vATI tenAthI pakAveluM tela kAnamAM nAkhe te kAnamAMthI jADuM nitara gaMdhAtuM parU vahetuM hoya te roga maTe che. athavA camelInA pAnanA rasathI pakAveluM tela kAnamAM nAkhavAthI hamezAM - namAMthI vahetuM jADuM gaMdhAtuM parUbaMdha paDe che athavA strInA dhAvaNathI rasavaMtIne vATI madhamAM meLavI kAnamAM nAkhe te kAnanuM parU ke gaMdhAtuM jADuM niratara vahetuM parU baMdha paDe che. athavA upaleTa, hiMga, vaja, devadAra, savA, suMTha, ane siMdhAlUNa eenI caTaNI banAvI bakarAnA mUtramAM nAkhI tethI pakAveluM tela kAnamAM nAMkhe te, niraMtara kAnamAMthI gaMdhAtuM jADu parUvehetuM hoya te (pUtikarNa) rega maTI jAya che. A kuSTAditala kahevAya che. moTI chIpanA jIvaDAnA mAMsane kalka karI tethI pakAveluM sarasIyuM tela kAnamAM nAkhe to, kAnamAMthI vahetuM parU turata baMdha paDe che. athavA gaMdhaka, maNIla, ane haLadara eonA cAra lAbhAra cUrNanA | kakane sarasIyuM tela telA 3ra ane dhaturAnA pAMdaDAno rasa tolA kara temAM nAkhI tela pakA vavAnI rIti pramANe pakAvI kAnamAM nAkhe te, bahu vakhatathI vehe kAna paNa maTI jAya che. athavA kAnamAM jIvAta paDI hoya te kRmireganA adhikAramAM lakhelA kRminAzaka upAyo karavA. athavA giNIne dhumADe, sarasIyuM tela ane gAyanA mUtramAM ghuMTelI haratAlane rasa paNa kRmino nAza kare che. athavA kAnamAMthI bahuja durgadha AvatI hoya te gugaLane dhUpa devo. ane kAnanA sejAnA upAya sejAnA adhikAramAM kahevA pramANe, kAnanA masA-arazenA upAya arasenA adhikAramAM kahyA pramANe ane kAnanA abudanA upAye akhuMdanA adhikAramAM kahyA pramANe kavA, jethI ArAma thAya che. bhAvaprakAza, athavA mUlAne rasa sarasIyuM ane madha samAna bhAge laI kAnamAM nAkhe te, baherApaNuM maTe che. athavA nahAna eka lacInA cUrNane sAkara sahita kAnamAM nAkhe te baherApaNuM maTe che. athavA suMTha, pIpara, siMdhAlUNa, upaleTa, hIMga, vaja, lasaNa ane talanuM tela laI temAM AkaDanAM pAkAM pAMdaDAne rasa nAkhI tela pakAvavAnI rIti pramANe tela pakAvI kAnamAM nAkhe te kAnanI pIDA maTI For Private And Personal Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (36) amRtasAgara, (taraMga jAya che. athavA moTI chIpanA chavAonuM mAMsa, kamaLakAkaDI, hiMga, tuMbarU, siMdhAlUNa, ane upaleTa e pratye telA telA bhAra laI vATI pANI sAthe ghuMTI kalka karI tene 28 talA bhAra sarasIyA telamAM nAkhI hADIAkarasaNane rasa 28 talA bhAra meLavI telane maMdAnithI pakAvI te telanAM kAnamAM TIpAM nAkhe te kAnamAM thate ghAMghATa, kAnamAM paDelI cAMdI, kAnanI durgadhatA ane kAnanuM pAkavuM vagere sarva kAnanA roge nie turata maTI jAya che. athavA hADIyAkarasaNano rasa, nageDano rasa ane lasaNane rasa 4-4 telA bhAra tathA vaja, upaleTa, varIyAlI, trikaTu, ane lavIMga, eone telA telA bhAra laI eono kaka karI, 16 lAbhAra bakarInA dudhamAM teTaluM ja (16 talA) sarasIyuM nAkhI tela pakAvavAnI rIti pramANe taila siddha karI te telanAM kAnamAM TIpAM nAkhavAthI baherAza ane kAnamAM thatA gaNagaNATa maTI jAya che. athavA samudraNanA cUrNane kAnamAM nAkhe te baherAza, gaMdhAtuM parU ane kAnamAM paDelI cAMdI vagere kAnanA rege turata maTI jAya che. vigharahasya. kAnanI kInarInA roganA upAya. karNapAlikA sukAI jatI hoya te zeka karavo ane te pachI talane kalaka lagAvIne tene vadhAravI. athavA zatAvarI, AsagaMdha, kSIrakAkolI, ane eraMDIAnI mIMja eone kaTaka karI dudhamAM nAMkhI pakAveluM tela copaDe te, kAnanI loLanI pIDA maTI loLa rahe. jamAM vadhe che. A zatAvarI tila kahevAya che. athavA pariTika thaela hoya te prathama tyAMnuM jarA lehI kaDhAvI pachI jIvanIyagaNa (pRSTa 282 bhAmAM ju.) tene kalaka karI dudhamAM nAkhI tevaDe pakAveluM tela copaDe to, paripATika nAmane kAnanI buTano roga maTe che. athavA utpAta nAmane rega hoya te tyAM jaLo lagADI lehI kaDhAvavuM tathA ThaMDA lepa karavA. athavA vaDhavADIyAno tathA zatAvarIne kaka ane tathA kaMkapakSInI carabI sahi ta pakAveluM tela copaDe te unmatha avazya maTI jAya che. athavA jAMbuDAnAM pAMdaDAM, AMbAnAM pAMdaDAM ane bIlInAM pAMdaDAM, eonA ukaLAo karI tethI pakAveluM tela athavA te ukaLAo vaDe kAnanI lALane siMcana karI telathI sArI peThe snigdha karI te upara ja buDA vagerenAM pAMdaDAonAM cUrNa ja bhabharAvavAM, jethI duHkhavardhana nAmane kAnanI buTane roga maTe che. athavA chANathI ke chANAthI vAraMvAra zeka karI pachI bakarInA mavamAM vATeluM kapUra te upara copaDe te parilehI maTe che. bhAvaprakAza. kAnanA rogane adhikAra saMpUrNa nAkanA regono adhikAra. -09) - nAkanA roganAM nAmo tathA saMkhyA. nAnakaDA nAkamAM paNa 34 roga thAya che. eTale pInasa 1, putinasya 2, nAsApAka 3, yaza Nita 4, kSavathu pa, brazathuM 6, dIpta 7, pratInAha 8, pratistrAva 9, nAsAzatha 10. pAMca prakAranAM pratizyAya 15, sAta prakAranA akhaMDa 22, cAra prakAranA araza 26, cAra For Private And Personal Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adAra ). nAkanA regenuM prakaraNa ( 317 ) prakAranA roja 30 ane cAra prakAranAM raktapitta 34 e 34 roga che. tenAM naMbara vAra lakSaNe nIce pramANe-- jemAM zvAsathI sukAI gaelA kAnelIdhe nAka baMdhAI jAya chatAM bhInuM rahe, garama thaI jAya tathA nAka baMdhAI javAnA kAraNathI sArI ke naThArI vAsanAne jANI zake nahIM temaja nAkane utpanna karanAra dezanelIdhe chama paNa bagaDI jaI koI paNa svAdane oLakhI zake nahIM e rogane apInasa kahe che. gaLAnA ke tALavAnA mULamAM duSTa thaelo vAyu, pitta tathA kapha ane lohIne doSita karI mAM ane nAkanI vATe durgadha yukta pavana nIkaLe tene pUtinasya kahe che. nAkamAMnuM pitta vaNene prakaTa karI nAkane atisuM pakavI rasIne Utpanna kare che ane temAM kharAba gaMdha paNa thAya che tene nAsApAka-nAka pAkayuM kahe che. - kapALa-lalATamAM koIpaNa prakAra prahAra vAgavAthI deva kopavaMta thaI nAkanA rastethI lehIthI maLeluM parU vehevarAve tene pUyaNita kahe che. nAkanA tarUNAsthi ke zRMgATaka nAmanA marmasthAnamAM duSTa thaelo pavana kapha sahita bahu chI ko sAthe bahAra nIkaLe che tene devajanita lavazu kahe cheathavA tIkhA padArtho khAvAthI ke suMghavAthI vA sUrya rahAme jovAthI ane zaLI ke rAvate nAkanA tarUNasthine sparza thavAthI je chIMka Ave che tene AgaMtuka ja kSavathuM kahe che. mAthAmAM saMcita thaela duSTa, jADe tathA khArApaNavALa kapha garamIthI mAthuM tape tyAre nAkamAMthI nIkaLavA lAge che tene saMzazu kahe che. nAke bahu baLatarA thAya tathA nAkamAMthI dhumADA jevo pavana nIkaLe ane neka jANe agnithI baLatuM hoya tevuM lAge tene dIpta kahe che. vAyuthI maLelo kapha zvAsanA mArgane rokI de tene pratInAha kahe che. nAkamAMthI pILo gheLo ane jADo deva jharyA kare tene pratisrAva kahe che. nAkamAM rahelo kapha, vAyu ane pittathI ghaNaja sukAI jaI mAMDa mAMDa zvAsa levA de che tene nAsazeSa kahe che. pratizyAyanI nidAnapUrvaka saMprApti. maLa-mUtranA vega rokavAthI, ajIrNathI, nAkamAM dhaLa javAthI, ghaNuM bolavAthI, ghaNA dhathI, RtuonA niyamathI, virUddha kArya karavAthI, dhumADA vagerethI, mAthAne saMtApa thavAthI, ujAgarAthI, ghaNuM uMdhavAthI, pANInA ati sevanathI, ghaNuM ThaMDA upAyo sevavAthI, baraphanA sevanathI,ati maithunathI, ane ghaNuM rovAthI ekadama mAthAmAM kapha ekaTho thatAM vadhela vAyu pratizyAya-zaLekhamane utpanna kare che. A turata thanArA zaLIkhamano hetu che, paNa denA saMcayanA krame karIne zanIkhamano hetu che te e che ke-vAyu ke pitta vA kapha e traNe doSa athavA lohI mAthAmAM ekaThuM thavAthI tathA pitatAne kopabhUta karavAnAM nidAnathI kope che tyAre zaLakhamane utpanna kare che. arthAta sajanaka ane cayAdikramajanaka evAM zaLekhama thavAnAM mukhya be kAraNe che. zIkhamanuM pUrUpa-jyAre zaLIkhama thavAnuM hoya tyAre uparA upara chIka Ave che, mAthuM bhAre-jaDa thai jAya che, zarIra sajaDa thaI jAya, agamAM troDA, sevA For Private And Personal Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 318) - amRtasAgara, (taraMga onuM ubhuM thavuM ane bIjA paNa aneka upadrava thAya che arthAta nAkamAMthI dhumADA nIkanyA jevuM jaNAya, tALavAmAM phATa, nAkamAM saLavaLATa ane hemAMthI strAva thayA kare che. pAMca prakAranA zaLIkhamanAM lakSaNe. je vAyu kopathI zaLIkhama thayuM hoya te, nAka baMdhAI jAya, nAkamAMthI pAtaLuM pANI jharayA kare, gaLuM, tALavuM ane heTha sukAyA kare, lamaNuomAM pIDA ane ghAMTe bhAre ke kharo thaI jAya che. je pittathI zaLIkhama thayuM hoya te, nAkamAMthI unuM tathA heja pILuM pANI jhare che, zarIra dubaLuM, ghaNuMja pAMDu varNavALuM tathA saMtapta thaI jAya che. tara ghaNI lAge ane nAkamAMthI dhumADAvALe agni nIkaLatuM hoya tevuM jaNAya che. je kaphathI zaLIkhama thayuM hoya te, nAkamAMthI dhoLuM ThaDa tathA ghaNuM kapha sahita pANI kare che, zarIra dheLAza paDatuM thAya, AMkho sucha-tharavALI thaI jAya, mAthuM bhAre ane mAthAmAM, hoThamAM, gaLAmAM tathA tALavAmAM ghaNuM caLa Ave che. je vidoSathI saLIkhama thayuM hoya te, zaLIkhama pAkayA pachI ke pAkyA vinAja ekadama baMdha thaI jAya che. A zALIkhama asAdhya che. duSya zIkhamanAM lakSaNa-vAraMvAra nAka bhInuM thAya, vA, vAraMvAra baMdhAI jAya, vAraMvAra ughaDe ane zvAsa nIce mUkatAM kharAba vAsanA Ave tathA sArI narasI gaMdhanI khabara na paDe te, te duSTa LIkhama samajavuM. A zaLIkhama kaSTasAdhya athavA asAdhya che. - je lehIthI zaLIkhama thayuM hoya te, nAkathI lohI paDe che ane pittathI thaelA zaLIkhamanAM lakSaNe sahita hoya, AMkhe rAtI, chAtImAM pIDA, moMmAMthI durgaMdha yukta zvAsa ane durgadha sugadhanI parIkSA rahita nAka thAya che. A pAMca prakAranAM zaLIkhamamAM je upAya karavAmAM bedarakArI rAkhe to te saghaLAM asAdhya samajavAM arthata vadhAre vakhata zaLIkhama jArI rahe te bhayaMkara rogone janma Ape che, mATe zarIkhama maTADavA cothe divase tAkIde upAya levA. keTalIka vakhate zaLIkhamanAlIdhe nAkamAMthI kIDA paDe che. eTale kaphathI dheLA ane cIkaNuM jhINuM jhINuM kIDA paDe che ane vizeSa vadhI gaelA zaLIkhamathI baherAza, aMdhApe, vAsanA pArakhavAmAM azakti, AMkhanA bhayaMkara rege, zeSa, agninI maMdatA ane udharasa-kSaya vagerene utpanna kare che. tathA vizeSe karIne adhA zaLIkhamanA vadhavAthI ja thAya che, e ja hetu mATe cAMpatA. upAye AdaravA, paNa zaLIkhamathI zuM thanAra che? ema bedarakAra rahevuM nahi. A sivAya nAkamAM sAta jAtanA abuMda thAya che tenAM lakSaNo adanA adhikAra uparathI kramavAra samajI levAM. tathA cAra jAtane seje nAkamAM thAya che tenAM lakSaNe sejAnA adhikArathI jANa levAM, nAkamAM cAra jAtanA araza thAya che tenAM lakSaNe arazanA adhikArathI jANI levA ane nAkamAM cAra jAtanA raktapitta thAya che tenAM paNa lakSaNa raktapittanA adhikArI jANa levAM. pInasanA kAcApAkApaNAnuM lakSaNa. bhAthuM bhAre rahe. arUci, nAkamAMthI pAtaLuM pANI jhare, ghATo badalAI jAya ane ghaDI For Private And Personal Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhArame. ) nAkanA rogonuM prakaraNa. (329) ane palake thuMkavuM paDe che, jANavuM ke pInasa kAco che, paNa je mAthAnA bhArepaNu vagerenAM citte kahyAM te sahita kapha jADo thaI nAkanA chidramAM rahetI rahe, avAja-ghATa ce thAya, bhUkha lAge, pANI anAja svAdavALuM jaNAya ane kaphane svAbhAvika raMga thaI jAya te, jANavuM ke pInasa (eka jAtanA saLIkhamane bheda) pAkela samaje. nAkane roganA upAya. sarva prakAranA nAkanA roga utpanna thatAM hamezAM goLa ane dahInI saMgAthe marI khAya te mANasa sukhI thAya che. athavA kAyaphaLa, puSkaramULa, kAkaDAzagI, suMTha, marI, pIpara, javAso ane ajamo eonuM cUrNa athavA eone kavAtha AdAnA rasanI sAthe sevana kare te, pInasa, svarabhaMga, tamakazvAsa, halImaka, sannipAta, kapha, udharasa, tAva ane dama eono nAza kare che. athavA iMdrajava, hiMga, marI, lAkhano rasa, kAyaphaLa, upaleTa, vaja saragave ane vAvaDIMga eonuM avapIDa nasya le te pInasa vagere nAkanA rogo maTI jAya che. athavA suMTha, marI, pIpara, citra, tAlisapatra, AMbalInAMphaLa, astaveda, cavaka ane jIruM eTalAM barAbara levAM ane elacI, taja, tamAlapatra eone the bhAge levAM. e sarvanuM vastragALa cUrNa karI junA geLamAM meLavI goLIo karI sevana kare te pInasa, tathA zvAsa ane udharasa maTI jAya che, rUci upaje che ane svara sAro thAya che. A veSAdi vaTi kahevAya che. athavA bharIMgaNI, nepALAnAM mULa, java, saragavo, tulasI, suMTha, marI, pIpara ane siMdhAlUNa eonA kalkathI pakAveluM taila tene nAza le te pUtinasya maTI jAya che. A vyAdhi taila kahevAya che. athavA saragavAnAM bIja, bherIgaNInAM bIja, nepALa, trikaTu ane siMdhAlUNa eonA kakathI ane bIlIpatranA rasavaDe pakAveluM tela tene nAsa le che tethI pUtinasya maTI jAya che. A zitala kahevAya che. ane thavA mINane ghI ane gugaLathI mizrita karI tene bhUMgaLIdAra nAma dhumADe le te ghavathu ane brazathu-chIMko ghaNI AvatI hoya te baMdha paDe che. athavA suMTha, upaleTa, pIpara, bIlAM ane dhAkha eenA karakathI eonAja kADhAmAM tela pakAvavAnI maryAdA pramANe tela pakAvI athavA dhI pakAvI teno nAsa Ape te bahu chIMka AvatI baMdha paDe che. athavA vAvaDIMga, saMdhava, hIMga, gugaLa, maNuzIla ane vija eonuM cUrNa karI chIMkaNInI peThe suMghavAthI zaLIkhama maTI jAya che. athavA bhAMganA pAMdaDAMone puTapAkanA vidhi pramAmANe pakAvI tene tela ane siMdhavanI saMgAthe khAya te sarva prakAranAM zaLIkhama maTI jAya che. athavA gharanA dhumADAne dhaMsa, pIpara, devadAra, dudha, karakaca, siMdhAlUNa ane aMdhADAnAM bIja enA kakathI pakAveluM tela nAkanA arazo upara copaDe tonAkanA arasa-masA maTI jAya che. nAkamAMnA raktapittanA rakatapittanA adhikAramAM, nAkanA sejAnA sevAnA adhikAramAM, nAkanA arazenA arazanA adhikAramAM ane nAkanA akhuMdanA abuMdanA adhikAramAM tathA nAkamAM paDelA kamionA kRminA adhikAramAM kahelA upAya pramANe catura vaidya upAye karI tete rogane nAza kare. bhAvaprakAza. athavA je manuSya suvAnI vakhate zeranuM aradhe zera - he tevuM ukALeluM pANu ThaMDu karI pIe te pInasa rega maTI jAya che athavA suI jatI vakhate ThaMDuM pANI pIne suI jAya te 3 divasamAM pInasa roga nAza thAya che. athavA For Private And Personal Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 3ra8 ) amRtasAgara, (taraMga jIrU, ghI ane khAMDane nAsa le te nAkethI jharatuM pANI baMdha thAya che. gharahasya. nAkanA regene adhikAra saMparNa. mehaDAnA rogone AdhakAra. mahIM eTale zuM ? tathA maheDAnA rogonI saMkhyA. upara hoTha, nIcenA heTha, dAMtanAM peDhAM, dAMta, jIbha, tALavuM ane gaLuM e sAta aMgo maLIne mahIM kahevAya che. te mahenA viSe 67 rogo thAya che eTale heThamAM 8, dAMtanA piDhAomAM 16, temAM 8, jIbhamAM 5, tALavAmAM 8, gaLAmAM 18 ane AkhA mAM traNa e rIte ekaMdare 67 roga che. - maDAnA roge utpanna thavAnuM mULa kAraNa. anupa dezanA prANIonAM mAMsa khAvAthI, khAranA khAvAthI, ghaNuM dahI khAvAthI ane aDada khAvAthI arthAta eone hada uparAMta khAvAthI kAdi doSe kepIne mhoMmAM regene janma Ape che. hoThonA roganI hetu sahita saMkhyA. vAyuthI, pittathI, kaphathI, tridothI, lehIthI, mAMsathI, methI ane mArI vAgavAthI e TalA kAraNothI thaelA heThanA ATha roga che. teonAM kramavAra lakSaNe A pramANe che ke je vAyuthI haThane roga je hoya te banne hoTha kharaTha, lukhA, stabdha, kALA, AkarI pIDA sahita, cIrAyelA ane heja phATelI cAmaDIvALA heya che. je pittathI haThane rega thayo hoya te, banne hoTha cArekora pitta saMbaMdhI pIDA karanAra phAlIothI gherAyelA hoya che. pILA raMganA ane phelIomAM baLatarA tathA pAka thAya che. je kaphathI haThane roga thaye hoya te, cAmaDInA jevA raMgavALI phollIo yukta, thoDI pIDAvALA, valura sahita, dhaLA, cIkaNA, daMDa ane bhAre hoya che. je tridoSathI hoThane rega hoya to, bane hoTha keI vakhate kALA te kaI vakhate pILA to koI vakhate dheLA ane ghaNI phelIo sahita hoya che. je lehIthI haThane roga thaela heya te, bane cheTha khajUrInA phaLa jevA raMganI phellIonI vedanAthI pIDAtA, lehInA strAvavALA ane rAtA hoya che. je mAMsathI hoThane roga thayo hoya te, bane cheTha bhAre, jADA tathA mAMsanA cAnI peThe uMcA thaelA ane banane galophAMomAM jIvAta vadhe che. je medathI haThane roga - je hoya te, banne hoTha ghInA maDa jevA, caLavALA, kuNA ane cokhA sphaTika jevA vizeSa parUvALA hoya che. ane je prahAra vAgavAthI hoThane roga thayo hoya te, chelAI phATI gaelA, lehI jevA raMgavALA ane caLasahita pIDAvaMta hoya che. heThanA regenA upAya. hoThanA regavALAnuM jaLa vagerethI lehI kaDhAvavuM, kAraNa ke e regamAM kapha ane le For Private And Personal Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhAra ) DhATha tathA dAMta roga prakaraNa. ( 321 ) hI prAdhAnyatA dharAve che mATe vAravAra lohI ghaTatI rIte kaDhAvavuM. athavA tela, dhI, carakhI ane majjA eemAM mINu meLavI hADa upara cALe te vAyunA hoTha roga maTe che. athavA hAnI nasenuM lohI kaDhAvavuM, ulaTI karAvavI, reca ApavA, ThaMDA AdhAte lepa karavA, mAMsane rase pIvarAvavA, ane tikta nAmanuM dhI pIvarAvavuM, jethI pittanA hoThanA rage maTI jAya che. athavA zirevirecana vaDe mAthAne dekhethI khAlI karavAnA upAya devA. dhumADA pAvA, svedana ane kavaLa prayAga paNa karavA. kaphathI thaelA hoThanA rAga maTe che. athavA dhaulA, triphaLA ane ledara enA cUrNane madhamAM kAlavIne pratisAraNa karavuM, hADA upara traNa thayA hoya teA traNanA adhikAramAM kahelA upAya pramANe upAyA karavA. hADanA roganA adhikAra sapUrNa. ra . (). . dAMtAnAM peDhAMmAM je rAgA thAya che tenAM nAmeA tathA sakhyA. zItAda, daMtapupuTaka, daMtaveSTa, saiAri, mahAsASira, paridara, upakuza, vaidarbha, livardhana, adhimAMsaka, pAMca prakAranI dAMtanI nADIe, ane daMtavidhi e prakAre 16 gA dAMteAnA peDhAMmAM thAya che. dAtAnA peDhAMnA sALe rAgeAnAM kramavAra lakSaNA. dAMtAnA peDhAMmAMthI kAMi paNa vAgyA vinA lohI nIkaLe, peDhAM gadhAtAM, kALAM, cakacatAM, tathA kuNAM thaine verAvA mAMDe ane pAkavAnI garamIthI lAhIne ukALavA lAge tene zItAda kahe che. e athavA taNu dAMtamAM bahu sAjo thai Ave tene dattapupu kahe che. cA roga phar ane lohInA kApavAthI thAya che. peDhAMmAMthI lohI tathA parU nIkaLe ane dAMte hAlI-khaLabhaLI jAya tene krU taveSTa kahe che. A rAga leAhInA bagADathI thAya che. peDhAMemAM pIDA, lALa ane caLavALA so thAya tene sASir kahe che, A rAga vAyu tathA kaphanA kApavAthI thAya che. peDhAMmAMthI dAMte! hAlIjAya, tALavuM tathA peDhAM phATavAlAge, peDhAMe pAphIjAya ane maheDu atyaMta pIDAya tene mahAsASira kahe che. A rAga tridoSate che, jethI 7 rAtrImAM 1 vAyune, pittane tathA phane maTADanArA padArtheAnA kALIAne mhAmAM mukI aradhe! cAvIne yukI devA tene kavaLa prayAga kahe che. kavaLa bhakSya padArtheAmAM icchAne upajAvanAra, kaphane haranAra, tathA tarazanA, zA ne, virasapAne ane dAMtanA hAlavAnA nAza karanAra che. bhAvaprakAza. 2 AMgaLI vate cUrNa, kalka ke avaleha, jIbha mhe ke dAMta upara ghasavAmAM Ave tene pratisAraNu kahe che, te pratisAraNa virasapaNAne, mhAMnI durgaMdhane, mukhaze Sane, tarazane, arUcine ane dAMta pIDAne maTADe che, paNa tenI ochI mAtrAnA upacega kare te zarIramAM jaDatA, kAnA kApa ane raseAnuM na jANavApaNu' thAya che ane te ati mAtrAno upayoga kare te mhAM AvI jAya che. zeSa, tarA, katarI ane glAni thAya che mATe yAgya mAtrAe dhIredhIre badhA dhasavAM sAyaprakAza, For Private And Personal Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (3rara ) amRtasAgara (taraMga manuSyanA prANanI hANa kare che. peDhAMonuM mAMsa vIMkhAI jAya, thuMkamAM lehI paDayAkare tene paridara kahe che. A roga pitta, lohI ane kaphanA kopathI thAya che. peDhAMomAM baLatarA, pAkavAthI dAMto hAlI jAya, temAMthI thoDI pIDAvALuM lohI nIkaLe. che ane tethI maheDe sejo Ave che tathA moMmAMthI kharAba gaMdha Ave che tene upakuza kahe che. A roga pitta ane lehInA kopavAthI thAya che. pikAMone ghasatAM heTa seje prakaTa thAya, dAMte hAlI jAya, vedanA thAya, pAke tathA baLatarA thAya che tene vaidarbha kahe che. A roga keIpaNa prakArano prahAra vAgavAthI thAya che. AkarI vedanA sAthe eka vadhArAno dAMta phuTe ane tenA phuTayA pachI pIDA narama paDe tene khalIvardana kahe che. A roga vAyunA kopathI thAya che. nIcenI hAranI chelI dADhamAM bahu vedanA thAya, tathA lALa vehenAro bhayaMkara sojo thAya tene adhimAMsaka kahe che. A roga kaphanA kopathI thAya che. . . pAMca prakAranI dAMtanInALIonAM lakSaNe-jevI rIte traNamAM vAyuthI, pittathI, kaphathI, tridoSathI ane zavathI thaelI nADIo hoya che tema tevI ja rIte pAMca prakAranI naLIo dAMtanAM peDhAMomAM paNa hoya che. mATe enAM lakSaNo nADI traNanA adhikAramAM kahyA pramANe samajI levAM. peDhAMomAM rahelA vAyu pitta kapha ane lohI e denA kAraNathI baLatarAvALa, vekanA sahita moTo seje thAya che ane kuTayAthI parU tathA lehI vahe che. tene aMtavikadhi kahe che. dAMtanA peDhAnA roganA upAya. peDhAMonuM lohI kaDhAvavuM. tyAra pachI suMTha, sarasava, haraDe, baheDAM ane AMbaLAne pANImAM nAkhI ukALo karI tene kogaLA kare to zIlAda nAmano roga maTe che. athavA hIrAkasI, dara, pIpara, maNazIla, ghauMlA ane tejabaLa eonuM cUrNa karI madhamAM kAlavI paDhAone copaDe te zItAda maTe che. athavA vAyuno nAza karanAra tela ke ghInA kogaLA kare te zItAda maTI jAya che. daMtapupuTa roga thatAMja lehI kaDhAvavuM ane pachI pAMca jAtanAM mIThAM sahita javakhArane madhamAM kAlavI dhIre dhIre dAMtane ghasavAM jethI tapupuTa maTI jAya che. mAthAne khAlI karanAra nAsa Apo ane snigdha bhajana jamADavAM athavA daMtayeSTha roga mATe peDhAMomAMthI lohI kaDhAvI tenA traNa upara lodara, pataMga, jeThImadha ane lAkha eonuM cUrNa madhamAM kAlavI AMgaLIvate peDhAM upara ghasavuM. athavA dAMta hAlatA hoya che, pAMca kSIrakSeno kavAtha karI temAM madha ghI ane sAkara nAkhI tenA kogaLA karavA. ane te pachI bolasarIne cAve to dAMte sthira thAya che. athavA bhadramotha, haraDe, suMTha, marI, pIpara, vAvaDIMga ane lIMbaDAnAM pAMdaDAM eone gomUtramAM vATI goLIo karavI ane tene chAyAmAM sukavI te goLI mahoMmAM rAkhIne suI jAya te hAlatA dAMta majabUta thAya che-Ane mustAdivaTI kahe che. athavA 400 telA bhAra kALAjulAno kAMTA zaLIo laI tene 104 telA bhAra pANImAM vidhiyukta kavAtha karatAM cothA bhAganuM pANI rahe tyAre temAM dhamA, khera, dudhIbera, jAMbu tathA AMbAnAM pAdaDAM, jeDImadha, For Private And Personal Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhArame) dAMtanA rogonuM prakaraNa (323) ane kamaLa e pratyeka padArthone baMbe tevA bhAra keka nAMkhIne temAM tela ke ghI nAkhI dhImA arinathI vidhivat pakAvI tenA kogaLA karavAmAM Ave ke mahemAM bharI rAkhe te turataja dAMtenuM hAlavuM baMdha paDe che, Ane sahucarAghartila vA ghI kahe che. siSira rega mATe peDhAomAMthI lehI kaDhAvI pachI lodara, motha ane rasAMjana eonuM cUrNa madhamAM kAlavI teno lepa kare ane vaDa Adi dudhanA kavAthanA kogaLA karavA, jethI soSira maTe che. je paridara thayo hoya te, zItAda mATe kahelA upAyo karavA, tethI paridAra maTe che. upaphaza thayo hoya te sApha karI banne tarapha moDAM karavAM, vraNane UMbarAnA pAMdaDAothI eNvA ane pAMca jAtanAM lUNa ane trikaTune madhamAM kAlavI AMgaLIvate dhIre dhIre paDhAo upara ghasavAM, jethI upakuza maTI jAya che. vaidarbha thaye hoya te tene zastrathI kApI peDhAMone sApha karI pachI khAra mukI de ane sarva ThaMDA upacAra karavA. khalivaddhana thaye hoya te, navA phalA dAMtane kahADI nAkhI tyAM hAMbhI daI kRmidatanA je AgaLa upAyo kahevAmAM Avaze te karavA. adhimAMsaka thaela hoya te kApI nAkhI vaja, teja. baLa, kALIpADa, sAjIkhAra ane javakhAra eonuM cUrNa karI madhamAM kAlavI paDhAMone lagADavuM te adhimAMsaka maTe che. tathA pIparanA cUrNane madhamAM kAlavI kavaLa karavA. tala, kukole, lIMbaDo ane triphaLA eno kavAtha karI kogaLA kare te zAMti thAya che. peDhAMenI naLIomAM bharanIgaLa paDela heya-je DADhArasI thaela heya to nADI vaNanA adhikAramAM batAvyA pramANe upAyo karavA. je dAMtanI aMdara nADI-nAsUra thaela hoya te dAMtanAM peDhAMone zastravate kApI dAMtane ukheDI nAkha; paraMtu te nIcenI hAra mATe upAya - ja, paNa uparanA dAMtanI hAra mATe tema karavuM nahIM. dAMta kAhADI nAkhyA pachI caMbelInAM pAna, dhaturAnAM pAna, ubhI rIMgaNInAM mULI ane gokharUnAM pAMce aMga laI e saghaLAnA kavAthamAM athavA majITha, lodara tathA jeThImadha eonA kavAthamAM pakAveluM tela dAMte copaDe te dAMtamAM thaelA parUnI gatIne baMdha kare che. A jAtyAditala kahevAya che. daMtavidradhi thaI hoya to vidradhinA adhikAramAM kahelA upAyo pramANe upAya karavA. piDhAonA regone adhikAra samApta thayo, dAMtanA rogonAM nAma tathA saMkhyA. dAlana, kRmidaMta, bhaMjanaka, daMtaharSa, daMtazarkarA, pAlikAyAvadataka ane karAla e Aka dAMtanA roge che, teonAM kamavAra lakSaNe nIce pramANe- dAMto jANe cIrAI jatA hoya tevI dAMtamAM pIDA thAya tene dAlana kahe che. A roga vAyunA kepathI thAya che. kALAM kANAMvALo, valuravALo, paDhAomAM sejAvALA, piDhAomAM parUvALA, mayakara vedanAvALA ane jemAM halAvavA vagere kAraNa vagara pIDA vALA hoya tene kamiTa kahe che. A roga vAyukopathI thAya che. dAMtamAM saLe lAge che. je rogathI mahuM vAMku thaI jAya, ane dAMta. TuTI jAya tene bhajanaka kahe che. A. roga kapha tathA vAyunA kopathI thAya che. ' je dAMte TADha pavana ke TADhA padArthono tathA lukhA ane khATA padArthone sparza sa For Private And Personal Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 324) 'amRtasAgara taraMga hana na karI zake tene daMtaharSa kahe che. A roga vAyu ane pitta kopathI thAya che. dAMtamAM rahelo mela ane pavane sukAvela kapha retI je kharasaDa sparzavALa thaI jAya tene daMtazarkarA kahe che. mela sahita dAMtanA avaya mATInA ThIkarAnI peThe phATavA lAge ane daMtazarkarA paNa thai Ave tene kapAlikA kahe che. A roga dAMtanuM nikaMdana karI de che. lohI sahita pittathI baLelA jevo dAMta barobara rIte kALe ke na thaI jAya tene zyAvadaMtaka kahe che. dAMtomAM rahelo vAyu dhIre dhIre datine bIhAmaNA ane ati kharAba karI nAkhe che. tene karAla kahe che. graMthAMtarathI hanumekSa nAmanAdaMtareganuM lakSaNa. jenI dADhamAM vAyu kopavaMta thaI dAMtane pakaDe athavA dADhimAM vedanA kare tene hanumakSa nAmano dAMtane roga kahe che." dAMtanA roganA upAya. lAkha rasa 64 telA, dudha 64 telA, ane lodara, kAyaphaLa, majITha, kamaLanA kesarA, padmaka, caMdana, rAtuM kamaLa, tathA jeThImadha eono gaNe kavAtha karI eja lodara vagere pratyeka padArtho cAra cAra telA bhAra laI teono kalka karI ukta kavAthamAM nAkhI teomAM 64 talA bhAra telanuM tela nAkhI tela pakAvavAnA vidhi pramANe tela pakAvI te taila oMmAM rAkhe arthata mahemAM tene kogaLo bharI rAkhe te dAlana, dAMtonuM hAlavuM, dAMtanuM paDavuM, pAlikA, zItAda, pUtivatra, mahIMnI durgadhatA, arUci ane mahenuM virapaNuM eTale ragenA nAza kare che. dAMtane majabUta kare che ane dAMtanA roga upara sAro phAyado Ape che-A lAkSAditaila kahevAya che. athavA vAyunAzaka telanA kogaLA kare te dAMtonA tamAma rogo maTI jAya che. athavA hIMgane jarA UnI karI (jyAM dukha thatuM hoya tyAM) dAMtanA vacamAM bAve te daMtakramine nAza thAya che. athavA gaLInA mULane athavA kokajaMghAnA mULane ke rAtI agheDInA mULane athavA kaDavI tuMbaDInA mULane vATI cUrNa karI dAMtamAM rAkhe che tethI dAMtanA saLAmAM thaelI chavAta marI jAya che. athavA "sAMbharanuM mIThuM, narakacUre, suMTha ane akalakare eonuM sUkSma cUrNa karI dAMta upara ghase to dAMtane aMbavA maTe che. athavA pAMca jAtanAM lUNa, merathuthuM, trikaTu, pIparImULa, hIrAkasI, mAyAM ane vAvaDIMga eonuM jhINuM cUrNa karI dAMte ghase te dAMtanA sarva roga maTe che. athavA hIrAkasI, mAyAM, lokhaMDano bhUke, sovanamAkhI, majITha, phulAvelI phaTakaDI ane triphaLA e sarva sarakhAM laI kharala karavAM. jyAre masI jevAM zyAma thAya tyAre te lagADavAnA upayogamAM (1 bhAsA bhAra) le to 7 divasamAM dAMta kALA thAya che ane majabUta paNa thAya che." athavA phulAvelI phaTakaDI, phulAveluM morathuthuM, kharasAra, tejabaLa, kAcI lAkha, vaMzalocana, marI, AMbaLAM, majITha, rUmImastakI, balasarInI chAla, siMdhAlUNa, mAyAM ane dakSaNI sopArI e sarva vastuonuM vastragALa cUrNa karI nagoDanA rasanI bhAvanAo daI taDake sukavI zuMTI pachI dAMte ghase to daMtanA sarva roga maTe che. vidyArahasya. athavA "upaleTa, trikaTu, zuddha karele kherAsAnI ajamo, haraDenI chAla ane kAthe eonuM cUrNa karI dAMte ghase che - For Private And Personal Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jIbharega prakaraNa. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhAra) ( 325) tenA dukhAve baMdha paDe che. athavA gagApAranI tamAkhu, akalakarA, kAyaLa, vAvaDIMga, trikaTu ane siMdhAlUNa ene jhINAM vATI dAMte dhase te dAMtanA dukhAve| maTe che. athavA pIpara, siMdhAluNa, jIrUM, haraDe ane mecarasa eenuM cUrNa karI dAMte dhase te dAMtAnI pIDA ane hAlanuM baMdha thAya che." athavA nAgara mAya, haraDe, trikaTu, vAvaDIMga ane lIMbaDAnAM pAMdaDAM, ene gAyanA mUtramAM sArI peThe ghuMTI goLI banAvI chAMyaDe sukAvI rAte sutI vakhate mhAMmAM rAkhe te avazya dAMtAnuM hAlavuM baMdha thAya che. athavA sidhAlUNa, kherasAra, upaleTa, dhANA, suMda, kALAMmarI, methuthu, ane zekeluM jIrUM enu cUrNa karI dAMte base te| dAMteAmAMthI nIkaLatuM lohI tathA hAlavuM baMdha paDeche. vaidharahasya. dAMtanA rogonA adhikAra saMpUrNa, jIbhanA rogonA adhikAra. jIbhanA rogonA nidAnA tathA nAmeA ane sa MkhyA. vAyuthI, kaphathI tathA pittathI thayelA, alAsa ane upiivhakA e rIte jIbhanA pAMca rega che. tenAM lakSaNA nice pramANe. vAyuthI thaelA jIbhatA rAga hoya te, jIbha jarAkATelI, khATA mIThA rasAne jANI zakatI na hoya tevI, seDAyukta lIlAsa paDatI ane kAMTAthI vyApta hoya che. pittathI thaelA jIbhanA rAga hAya tA, jIbhamAM baLatarA ane ratAzavALA kAMTAAthI viMTAyalI heAya che. kaphathI thaelA jIbhane roga hoya teA, jIbha bhAre lAge, jADI thai jAya ane zImaLAnA kAMTA jevA dheALA mAMsathI viTAyalI hoya che. alAsa roga hoya teA, chAnA nIce traNe doSo tathA lohInA prApathI atyaMta dArUNa sAte Ave che. A rAga vadhI paDe te jIbhane aTakAvI de che ane kadAca jIbhanuM mULa paNa atyaMta pAkI Ave che. upajivhikA rAga hoya teA, RbhanI aNInI AkRtivALA kak ane leAhinA kApavAthI jIbhane UMcI karIne sAje thAya che, temAMthI lALa jhare che, caLa ane baLatarAvALA hoya che. jIbhanA rAgAnA upAya. jIbhanA saghaLA rogo mATe lohI kaDhAvavuM ane gaLA, lIMbaDA tathA pIpara ene tIkhA padArtheAnI sAthe mhAmAM kavala rAkhavA, jethI jIbhanA rogo maTe che. athavA suMTha, marI, pIpara, javakhAra, haraDe ane citAmULa enu cUrNa dhasavAthI vA e cUrNanA kathI pAvelA telanA kogaLA karavAthI upajivhikA roga maTe che. bhAvaprakAza, athavA kacanAranI chAlane vAtha karI temAM kAthe nAkhI prabhAtamAM kAgaLA kare vA mhoMmAM bharI rAkhe te jIbhanuM kATavuM baMdha thAya che. vaigharahasya. ( vizeSa khulAzA mATe vRddhatrayI jIve.) jIbhareganA adhikAra saMpUrNa, For Private And Personal Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 3ra6) amRtasAgara ( taraMga tALavAnA rogonAM nAma tathA saMkhyA. gaLasuMDI, tuM kerI, abhra, kaccha, tAbUda, mAMsasaMghAta, tAlupuSpaTa, tAluzeSa, ane tAlupAka, e rIte tALavAnA nava roga che. galakuMDInuM lakSaNa- kapha ane lohI e bannenA kApavAthI tALavAnA mULamAMthI vadhe, lAMbo, vAyuthI pUrAelA cAmaDAnA daDA jevo ane tarazane, udharasane tathA zvAsane utpanna karanAra je je thAya che tene galakuMDI kahe che. CDakerInuM lakSaNa-tALavAmAM kapha ane lehInA kepavAthI jADe, kAyA jevI pIDAvALe, baLatarA ane pAkavALo je sojo thAya che tene tuM kerI kahe che. abhraSanuM lakSaNa--lehInA kepavAthI tALavAmAM akkaDa, to, tAva ane AkarI pIDA sahita je seje thAya che tene abhUtha kahe che. karachapanuM lakSaNa-kaphanA pivAthI tALavAmAM kAcabAnI peThe vacamAM uMce tathA cheDAomAM nIce ane DI pIDAvALo je seje turataja utpanna thAya che tene kacchapa kahe che. tAvabhedanuM lakSaNa-tALavAnA vacamAM lohInA kopavAthI kamaLanA kesarA samAna lAMbA mAMsanA aMkurathI paDakhAMomAM viMTAyale ane pittanAM sarva lakSaNovALo je se hoya tene tAvabaMda kahe che. mAMsapAtanuM lakSaNa-kaphanA kopavAthI tALavAmAM pIDA vagaranuM kharAba thaeluM mAMsa ekaThuM thAya che tene mAMsaghAta kahe che. tAlupupuTanuM lakSaNa -kaphanA kepavAthI tALavAmAM vedanA vagarane sthira che ane medavALA je bera je gAMThe utpanna thAya che tene tAlupupuTa kahe che. tAluSanuM lakSaNa-vAyunA kopavAthI tALavAmAM bahuja zeSa paDe athavA tALavuM phATayA kare ane zvAsa paNa thaI Ave tene tAluzaSa kahe che. tAlupAkanuM lakSaNa-pittanA kApavAthI tALavuM ghaNuM ja bhayaMkara rIte pAkI jAya tene tAlupAka kahe che. (A rogathI tALavAmAM kANuM paDe che.) tALavAnA roganA upAya. upaleTa, marI, vaja, siMdhava, pIpara, kALIpADa ane kevaDImotha eonA cUrNane madhamAM kAlavIne tene (tALavAmAM) ghasavAmAM Ave te gaLasuMDI maTe che. athavA gaLacuDI jIbhanI upara rahelI hoya to zastrakriyA jANanAra catura vaiSe tene chedI kahADavI. tyArapachI pIpara, ativiSa, upaleTa, marI, vaja, ane suMTha eonA cUrNane madhamAM kAlavI temAM saidhava nAkhI tethI pratisAraNa kare to gaLasuMDI maTe che. athavA vaja, ativiSa, rAsnA, kALIpADa, kaDa ane lIMbaDe eone kavAtha karI kavala ke kogaLA karAve te tALavAnA samasta roga maTI jAya che. (zastrakriyA mATe suzruta juve.) gaLAnA roganAM nAme tathA saMkhyA. pAMca prakAranI rohiNI, kaMThazAlUka, adhioha, vaLaya, balAsa, ekavaMdaka, vaMda, zatanI, gilA, kavidhi, galadha, svarakta, mAMsatAna ane vidArI e rIte gaLAnA aDhAra rogo che. For Private And Personal Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org aTArA, gaLAnA rogAnu' prakaraNa, pAMce jAtanI rAhiNInI hetu saha saMprApti. gaLAmAM vRddhi pAmelA vAyu, pitta, kaph vA trideSa ke lohI, mAMsa tathA lAhIne dUSita karIne gaLAnA uparAdha karanArA kRSNAothI prANanA nAza kare che tene rAhiNIrAga kahe che, tenAM jUdAM jUdAM lakSaNAnI vigata--- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 327 ) ' vAyuthI thaela hAya tA-jIbhanI cArekora bahuja vedanAvALA ane gaLAne rokI denArA mAMsanA gA thAya che ane te sAthe vAyu saMbadhI staApaNA vagerenA dhaNA upadraveA thAya che. pittathI thaela hoya te-gaLAmAM mAMsanA phaNagA turata paidA thAya, baLatarA sahita turata pArka ane tAva paNa bahuja Ave che. kaphathI thaela hAya tA-gaLAnI rage cAya che. dhIre dhIre pAke, bhAre ane sthira hoya che. nirodha thai gaLAmAM mAMsanA paNugA utpanna traNe DhASathI thaela hAya teA-upara kahelAM traNe doSanAM lakSaNAvALA gaLAmAM uMDA pAkavALA aMte jeonuM jora aTakAvI zakAya nahIM evA mAMsanA gA utpanna thAya che. leAhIthI thaela hAya tA-phelAethI vIMTAyala ane pittanA lakSaNAyukta mAMsanA hugAe gaLAmAM hoya che. rAhiNI rogathI maraNa thavAnA adhi. tridoSanI rAhiIthI surata, kanI rAhiNIthI traNa divase, pittanI rAhiNIthI pAMca divase ane vAyunI rANiIthI sAta divase mANasa marI jAya che. kahaeNzAlUkanuM lakSaNa-gaLAmAM kAMTAnI peThe ke dhAnyanI aNInI peThe pIDA pedA kuranArA kharasa, sthira, kheranA phaLIA jevaDA ane zastrakriyAthIja maTADI zakAya eve gAMTho thAya che tene kaThazAlaka kahe che. A gAMTha kaphanA kApathI thAya che. adhijihnuM lakSaNa-jIbhanI upara jIbhanI aNI jevA AkAravALA jo thAya che tene adhivDa kahe che. A zaga rUdhira mizrita ka kepathI thAya che. jo A sAjo pAka paDe te tene upAya karavAja nahIM. sA vaLayanuM lakSaNa-kak kApIne annanI gatine rokI kadamAM lAMbA tathA UMcA sojAne pedA kare che tene vaLaya kahe che. A rAga maTatAja nathI. alAsanuM lakSaNa-kapha tathA vAyu vadhI javAthI gaLAmAM zvAsavALA, pIDAvALA, ane chAtinA marmasthaLamAM chedananA samAna vyathA utpanna karanArA sAjAne utpanna kare che tene khalAsa kahe che. A rAga kaSTasAdhya che. ekavRMdanu lakSaNa-ka ane lohInA kopavAthI gaLAmAM gALa, namelA, khaLatara tathA caLavALA, jagaka pAkanArA, ane jarAka kuNA temaja mATe sojo utpanna thAya che tene eka kahe che. For Private And Personal Use Only vRMdanuM lakSaNa-pitta ane lohInA kApavAthI gaLAmAM ghaNAja uMcA, goLa, bahu aLatarAvALA ane AkarA tAvavALA sAjo thAya che. tene hRda kahe che. A rAgamAM je zULa hoya to vAyunA saMbaMdhavALA jANavA. zataghnanuM lakSaNa-vAyuthI, pittathI utpanna thayelI pIDA, baLatarA tathA vallura A
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 328 ) amRtasAgara. (taraMga di vikArovALI, kaThaNa, mAMsanA aMkurathI atyaMta vyApta ane gaLAne rokI denArI vATa tridoSathI thanArI te zatani kahevAya che. gilAyunuM lakSaNa-kapha ane lehInA kopathI gaLAmAM AMbaLAnA ThaLIyA samAna sthira, thoDI pIDAvALo ane jANe khAdheluM gaLAmAM bharAi rahyuM hoya tevuM jaNAte caMthi utpanna thAya che tene gilAyu kahe che. A roga zastrakriyAthI maTe che. kaMThavidhinuM lakSaNa-saghaLA doSanA kepavAthI saghaLA prakAranI pIDAvALA ane AkhA kaMThamAM vyApta thaI uThelo je se thAya che. tene kaMThavidradhi kahe che. galAghanuM lakSaNa-kapha ane lehInA kopavAthI gaLAmAM annane tathA pANIne aTakAvanA ro, udAna vAyunI gatino nAza karanAra ane AkarA tAvavALo je mahA saMje thAya che te galIgha kahe che. svarananuM lakSaNa-vAyunA mArge kaphathI duSTa thaI jatAM aMdhArU jovAmAM Ave, vArevAra hAMpha thAya, gaLuM sukAya tathA anAdi gaLavAmAM azakata ane ghAMTo bagaDI jAya tene svarana kahe che. A roga vAyunA kopane che. mAMsatAnanuM lakSaNa-kaMThamAM phelAyale, laTakate ane bahu duHkha denAre je sojo keme karIne gaLAne rUdhi nAkhe che tene mAMsatAna kahe che A. roga tridoSajanya che, jethI rAgI bacato nathI. vidArInuM lakSaNa-pittanA kopavAthI gaLAmAM baLatarA sahita AkarI vedanAvALA, dhaNoja rAto ane gadhAto tathA phATatA mAMsavALo je sojo thAya che tene vidArI kahe che. mANasa je paDakhe vadhAre sute hoya te bAjue A roga thAya che. gaLAnA roganA upAya. je rohiNI maTe tevI hoya to te mATe lehA kaDhAvavuM yogya che. athavA ulaTI karAvavI, dhumADe pAM, kogaLA karAvavA ane nAsa Apa te rohiNI maTe che. vAyujanya rohiNI mATe lehI kaDhAvI pachI saidhavaAdi lavaNothI pratisAraNa karavuM. ane snehanA sahevAya tevA kogaLA vAraMvAra karavA. kaphanI rehiNI mATe gharanA dhumADAne dhaMsa, suMTha, marI ane pIpara enA cUrNathI pratisAraNa karavuM. dhoLI garaNI, vAvaDIMga ane nepALAnuM mULa enA kacchathI pakAvelA tailamAM siMdhAluNa nAkhI teno nAsa levo. athavA eone kevaLa paNa mukhamAM dhAre. pittanI rohiNI mATe lehI kaDhAvIne sAkara, madha tathA ghauMlA eethI pratisAraNa karavuM ane dhAkha tathA phAlasAno kavaLa moMmAM rAkhe. kaMThazAkamAM lehI karAvI tuMDakerInI cikitsA pramANe upAya karavA ane eka vakhata DuM snigdha - jana jamavuM. adhijI hu mATe upahinA upacAre pramANe upAya karavA. ekavRdamAM lohI kaDhAvyA pachI zodhanane vidhi kare. vRdamAM paNa tevI ja kriyAo karavI. gilAyu mATe zastrakriyA karavI. kaMThavidhi mATe je marmasthaLamAM na hoya ane sArI peThe pAkI gayo hoya to tene kApI nAMkhavo. gaLAnA raMgenA sAmAnya upAye. gaLAnA rogamAM lehI kaDhAvI ane AMka nAsa ApIne pachI upAya karavA. dAruhaLadara, taja, liMbaDe, rasavaMtI ane iMdrajave eone kavAtha karIne pAve. athavA haraDene For Private And Personal Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aDhArame ) mukhaga prakaraNa (329) kavAtha karI madha sAthe pA, jethI vAyujanya gaLAnA rogo maTe che. athavA kaDu, ativiSa, devadAra, kALIpADa, motha ane zudrajava eone gomUtramAM kADhe karI pIvAthI pitta saMbaMdhI gaLAnA rogo maTe che. athavA maNakAdhAkha, kaDu, suMTha, marI, pIpara, dArU haLadara, pAtaLI taja, triphaLA, matha, kALIpADa, rasavatI, che, ane tejabaLa eonuM jhINuM cUrNa karI madhamAM kAlavI sevana kare to kapha saMbaMdhI gaLAnA roge maTI jAya che. athavA javakhAra, kALIpADa, tejabaLa, rasavatI, dAruhaLadara ane pIpara enI goLI madha sAthe bane nAvI moMmAM rAkhe te sarva prakAranA gaLAnA rogo maTe che. bhAvaprakAza, gaLAnA rogane AvakAra samApta, AkhA mehaDAnA roganAM nidAna tathA saMkhyA. vAyuthI, pittathI ane kaphathI thaelA AkhA moheDAmAM traNa roga thAya che. eTale je vAyuthI thayela hoya te-vedanAvALA phelAothI cAre kera mAM vyApta thAya che. jo pittathI thaele heya te-baLatarAvALA ane atyaMta pILA jhINuM jhINuM phellAothI AkhuM myuM bharAI-vyApta thaI jAya che. je kaphathI thaela hoya te-thoDI pIDAvALA, valura ane henI cAmaDInA jevA raMgavALA phelAothI AkhuM moM vyApta thaI jAya che. AkhA mahIMnA rogo paikI je je asAdhya roga che teonAM nAme. hoThanA rogomAM mAMsathI thaela, lohIthI thaelo ane tridoSathI thaele e traNa rogo maTatA nathI. dAMtanA rogomAM sthAvadaMtaka, dAlana ane bhajanaka e traNa maTatA nathI. dAMtanAM piDhAomAMnA rogomAM vidoSathI thaelI nADI-bharanIgaLa ane saiSira e be rogo maTatA nathI. jIbhanA rogomAM alAsa maTato nathI. tALavAnA rogomAM tAvArbada bhaTa nathI. gaLAnA rogomAM svara, vaLaya, chaMda, balAsa, vidArI, galaeNdha, mAMsatAna, zatAnI ane traNe doSathI thaelI hiNI e nava rego maTatA nathI. A saghaLA rogo mATe vaidhe prathama maTavuM izvarAdhIna che, ema spaSTa kahI pachI padha karavuM, paNa je "maTADIza" evI hIMmata ghAlIne auSadha kare te apayaza maLe che. AkhA oMnA roganA upAya. vAyunA mukharogamAM lUNa, phaTakaDI vagerenA kogaLA ke pratisAraNa karavAM. athavA vAtahara vastuonA telathI kavaLa ke nasya ApavAM. pittanA mukha roga mATe pittane haranArAM eSa karavAM, paNa prathama reca vagerethI - rIranuM zodhana karI pachI jeThImadha ane khesAro kavAtha karI temAM madha nAMkhI tenA kogaLA karavA. athavA dudhane ubhuM karI temAM thoDuM madha ane ghI nAkhI tenA kogaLA karavA. matalabamAM madhura ane zItaLa upacAro karavA. For Private And Personal Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 330 ) amRtasAgara, (taraMga kaphanA mukharoga mATe phulAvela mathuthuM ane phaTakaDI vATI tene mahenA phohalAo upara lepa karavo ane lALa jharavA devI. tridezanA mukhaga mATe nasa vadhAvI lehI kaDhAvavuM. mAthAnuM virecana ApavuM ane madha, mUtra, ghI, dudha tathA zItaLatAvALA bIjA padArthonA kavaLa karavA. athavA jAInAM pAMdaDa, gaLo, dhAkha, dhamAse, dAruhaLadara ane triphaLAM eene kavAya karI ThaMDuM thayA pachI madha nAkhI tenA gaLA karavA, jethI huM AvyuM hoya te maTI jAya che. athavA jAinAM pAna vAraMvAra cA vA, moMmAM rAkhe to he AvyuM maTI jAya che. athavA kALIjIrI, upaleTa ane iMdrajava eone cAvavAthI moheDAnuM pAkavuM, mahemAMnI cAMdI ane mahenI kharAba gaMdha dUra thAya che. athavA kaDavAM, paravaLa (ke kaDavAM turIyA) nAM, lIMbaDAnAM, jAMbunAM, AMbAnAM ane jAInAM, eTalAnAM tAjA-navAM pAMdaDAM laI kavAtha karI he joyA kare to mukhapAka maTI jAya che. athavA viphaLAnA kavAthamAM madha nAkhI kogaLA karavA. athavA dAruhaLadaranA jADA karelA rasamAM madha nAMkhI kogaLA karavA ke cepaDavA, jethI mehaDAnA roga, lehI bagADa ane bharanIgaLa maTI jAya che. athavA saptaparNa, vALo, kaDavAM turIyAM, motha, haraDe, kaDu, jeThImadha, garamALo ane ratAMjalI eono kavAtha karI pIe te mahene pAka maTI jAya che. athavA tala, nIluMkamaLa, ghI, sAkara, dudha ane madha eonA kogaLA karavAthI moM AvyuM hoya tathA he dAgyuM hoya te sarva maTI 84 . athavA bIjorAnA phaLanI chAla ekavAra khAvAmAM Ave to paNa mahAmAMnI khazaba madha maTe che ane apAnavAyu paNa zAMta thAya che. athavA haLadara, lIMbaDAnAM pAna, jeThImadha ane nIluM kamaLa eothI pakAvelA telanA kogaLA kare te jarUra mukhapAka maTI jAya che. bhAvaprakAza athavA erasAra, jAyaphaLa, barAsa, dakSaNa sepArI, cAturjata ane kasturI e saghalAM telA tolA bhAra laI jhINAM vATI kherasAranA kavAthamAM caNA jevaDI goLI karI moMmAM rAkhe te jIbha, hoTha, dAMta, he, kaMTha ane tALavAnA saghaLA roga maTI jAya che. A khadirAdivaTI kahevAya che. athavA kharasAra, jAyaphaLa, kAkola, barAsa ke cINIo kapUra ane dakSanuM sopArI e saghaLAM sarakhAM laI vATI pANI sAthe ghuMTI gaLI vALI mhoMmAM rAkhe te nA saghaLA vikAra maTI jAya che. athavA dArUhaLadara, gaLo, caMbelInAM pAna, dhAkha, ajame ane triphaLA ene kavAtha karI tenA kogaLA kare te mukhapAka maTI jAya che. vaigharahasya. mukharegane AdhakAra saMpUrNa iti zrI manmahArAjA dhirAja rAja rAjendra zrI savAi pratApa siMhajI viracita amRtasAgara nAmA graMtha viSe kSudraga, mastakarega, netra Taga, karNa, nAka, mukha, heTha, peDhAM, dAMta, jIbha, tALavA ane gaLA vagerenA roganAM nidAna saMprApti lakSaNa tathA upAya nirUpaNa nAmano aDhAra taraMga saMpUrNa For Private And Personal Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ogaNIzamo. ) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSa prakaraNa taraMga ogaNIzamo. -:(0): sthAvara jaMgama viSa taNAM, bheda sthAna vaLI cinha; auSadha saha ogaNIzamA, lakhyA taraMga achinna ( 331 ) jheranA adhikAra. jhera e prakAranAM che eTale eka sthAvara ane bIjI jaMgama kahevAya che.. potAnI mene calanazakti karI na zake tethI utpanna thaelu' te sthAvara jhera ane cAlatA prANIothI utpanna thanArUM te jaMgama jhera kahevAya che. sthAvara jheranAM 10 utpattisthAna che ane jaMgama jheranAM 16 utpattisthAnache. tene vivecana nIce pramANe: jhADanA mULamAM, pAMnaDAomAM, phLAmAM, jhulAmAM, chAlamAM, dudhamAM, sAramAM, gudamAM, dhAtuomAM ane kaMdomAM ema sthAvara jherane pedA thavAnAM 10 ThekANAM che. kaNera vagerenAM mULImamAM, kaDavI dudhelI vagerenAM pAnaDAomAM, kukaDavelA vagerenA kA mAM, netara vagerenA jhulAmAM, dhALI caNAThI vagerenI chAlamAM, sAramAM tathA guMdamAM, zvera vage. rainA dudhamAM, haratAla vagere dhAtuomAM ane vachanAga vagere kaMmAM jhera rahelAM che. jaMgama viSa dRSTimAM, zvAsamAM, dADhamAM, nakhamAM, maLamAM, mUtramAM, vIryamAM, lALamAM, sparzamAM, AMkaDAmAM, gudAmAM, adhevAyumAM, yonimAM, hAmAM, pittAmAM ane vALAmAM ema 16 ThekANe jaMgama jhera rahela che--pedA thAya che. manuSyonI dRSTimAM, divya sAponA zvAsamAM, kutarA tathA ziyALanI dADhAmAM, vAdha-vanA nakhomAM, DheDhagarALInA maLamAM, tathA mUtramAM, vAMdara tathA UMdaranA vIryamAM, haDakAyA janAvara tathA karALIA--khaDamAMkaDInI lALamAM, garama vastu khAnArI tathA vyabhicArINI strIyAnI cenimAM, garama vastu khAnArA tathA gumaithuna karAvanArAonI gudAmAM, sarpa vagerenA hADamAM, nALIyA tathA mAchalAnA pittAmAM, bhamarA-mAkhI-vIMchInA kAMTAmAM, vAdhanA vALAmAM, ane citrazIrSanA sparzamAM, maLamAM, mUtramAM, mhomAM, viAmAM tathA adhevAyumAM, eTalAM sthAnAmAM jaMganajhara haya che. sthAvara jheranA pratyek sthaLanA jheranAM cinhA. sthAvara viSathI tAva, heDakI, dAMtAnu akhAvuM, gaLAnuM pakaDAvuM, mukhe INanuM AvavuM ulaTI, arUci, zvAsa, mUrchA ane vikaLatA thAya che; paraMtu kayuM sthAvara viSa che ? e pAra khavAnI rIta nIce pramANe:~ jhADanAM jherI mULIyAM khAvAmAM AvyAM hAya ke khavarAvyAM hoya teA goTalA caDhe, mAda cAya ane bakavA thAya che. For Private And Personal Use Only jherI pAnaDAM khAdhAM ke khavarAvyAM hoya to tethI bagAsAM, dhrujArI ane zvAsa thAya che. jherI kLe! khAdhAM ke khavarAvyAM hoya te aDakAyamAM sAje, baLatarA ane khAvA upara abhAvA thAya che.
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (33ra) amRtasAgara. taraMga jherI phulo khAdhAM ke khavarAvyAM hoya to ulaTI, Apharo ane mUcha thAya che. jherI chAla, sAra ( hera lAkaDuM) tathA gaMda khAdhAM ke khavarAvyAM hoya te, he mAM durgadha, mAthAmAM pIDA, zarIramAM lukhAsa ane kaphanuM paDavuM thAya che. jherI dudha khAdhAM ke khavarAvyAM hoya te, moMmAM phINa, jhADAnuM thavuM ane jIbhanuM bhArepaNuM thAya che. semala, haratAla vagere dhAtuo khAdhI ke khavarAvI hoya te, chAtImAM pIDA, mULa ane tALavAmAM baLatarA thAya che. ane kaMda-vachanAga vagere khAdhA ke khavarAvyA hoya te, kayAre, stabdhatA, mAthAmAM pIDA, peTanuM vadhavuM, ulaTI, heDakI ane seje eTalAM cinha thAya che kaMdanAM jhere vinA bIjA nava jhere kALAMtare maraNa kare che, paNa suzrutamAM kahelAM 13 bhedanA kaMdanAM jhera turata prANa laI le che. bhAvaprakAza jheramAM svAbhAvika daza guNa che. lukhApaNuM, unApaNuM, tIkSaNapaNuM, sUkSmapaNuM, AzupaNuM, vyAyIpaNuM, vikAzIpaNuM, vizAdapaNuM, lapaNuM ane apAkIpaNuM e daza guNe jheramAM hoya che. jhera lukhApaNane lIdhe vAyune kupita kare che, uSNutAne lIdhe pittane tathA lehIne kepAve che, tIrNapaNane lIdhe buddhine bagADe che, tathA mananA baMdhane kApI nAMkhe che, su paNAne lIdhe avayavomAM pesI jAya che, AzupaNAne lIdhe zarIramAM turata phelAya che, vyAyIpaNAne lIdhe prakRtIne pheravI de che, vikAzIpaNAne lIdhe dene, dhAtuone tathA maLane ukheDI nAkhe che, vizAdapaNane lIdhe bhAre jora kare che, laghuSaNane lIdhe mAMDa mAMDa upAane tAbe thAya che ane apAkIpaNAne lIdhe mahA musIbate pace che. AvA guNone lIdhe jhera lAMbA vakhata sudhI duHkhadAyI thaI paDe che. zuddha sthAvara viSanA guNa. zuddha karIne sthAvara viSa khAvAmAM Ave te lukhA, unA ane tIkhA guNone lIdhe sUkSma guNa Ape che, viSayane vadhAre che, zarIranA saghaLA bhAgomAM turata phelI jAya che, satejatA ane aparipakavatApaNAthI turata amala karI vadhAre vakhata Take che. jherI zastranA vAgavAthI thatAM jheranAM ci. je zatrane jherI pANI pAmela hoya ane te zastra ghA vAgyo hoya te te jakhama turata pAke che, temAMthI lohI vahyA kare che, vAraMvAra pAke che, ghAmAMthI kALuM kaledavALuM dhajja gaMdhAtuM mAMsa saDIne kharyA kare che, tarasa lAgyA kare, bahAra tApa thAya, aMdara paNa baLatarA baLe ane bebhAna thayA kare che. jeNe dveSabhAvathI jhera khavarAvyuM hoya te duSTane pArakhavAnI yukti. koI mANase koIno ghAta karavA jhera khavarAvyuM hoya te, abhiprAya sUcaka ceSTAothI, vANathI, moMnA caherAthI jhera denAra varatAI Ave che. kAMI heja pUchayA chatAM paNa ghabharAI jaI uttara daI zake nahIM, bolavAnuM mana kare paNa muMjhAyA kare,kadAca bele te mUrNanI peThe baDabaDyA For Private And Personal Use Only
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir egaNIzame.) viSa prakaraNa (333) jevuM bole, AMgaLIonA TacAkA pheDe, nakhathI bhaya khetare, vinAkAraNe hase, prajyA kare, bIpI bIhIte eka bIjA hAmuM joyA kare, he zyAma paDI jAya, nAsI javAnA lAga khoLe, Ama tema vAraMvAra jete camakatA rahyA kare ane kaMgALapaNathI viparIta rIte varte che. jaMgama viSanAM sAdhAraNa cinho. jaMgama thI, nidrA, ghena, glAni, baLatarA, romAMca, seje, atisAra ane pAkavApaNuM jaNAya te jANavuM ke jaMgama viSa khAvAmAM Avela che. atyaMta tINa jaMgama viSa pachI tenA viSane vicAra! mukhyatve karI bhogI, maMDaLa ane sajila ema traNa jAtanA mahA jherI sarpa hoya che. temAM bhegI vAyu prakRtivALe, maMDaLi pitta prakRtivALe ane jila kaphaprakRtivALo hoya che, sarpanI jAtinI oLakhANa mATe suzrata ane caraka saMhitA ju. bhAgI jAtane sApa karaDyo hoya to te dezanI jagyA kALI thaI jAya che ane tene vAyu saMbaMdhI vikAre thAya che. maMDaLa jAtanA sarpadaMzathI DaMkhanI jo pILI jAyakata komaLa hoya che ane pittanA vikArone upanna kare che, ane rAjila sarSanA daMzathI Da. khanI jagyAe sthira saje, cIkaNo, pAMDu, nigdha, atyaMta jADA lehIvALo ane saghaLA kapha saMbaMdhI vikAre yukta hoya che. kyA sthaLamAM ane kayA kALe sarpa karaDe te aniSTa che? pIpaLAnA jhADa heThaLa, devamaMdiramAM, smazAnamAM, rADAmAM, vATamAM, saMdhyA vakhate, bharaNI nakSatramAM, tathA maghA nakSatramAM sApa karaDyo hoya te te mANasa bhAgye ja bace che. davakara sanAM jhera tathA lakSaNa viSe vicAra. davakara sApanuM jhera turata mANasanA prANa laI le che. te sApa varasAdanA, vAyarAnA ane tApanA saMgathI bamaNA jheravALA thAya che. je sApa cakranA, haLanA, sAthIyAnA ke aMkuzanA jevA cinhavALA hoya tathA phaNavALA hoya ane utAvaLI gativALA hoya te dava kara sApa kahevAya che. kene kene sApa karaDyuM hoya te jIvavAnI AzA choDI devI? ajIrNathI pIDAtAne, pittathI pIDAtAne, taDakAthI pIDAtAne, bALakane, gharaDhAne, bhUkhyAne, kSINa thaelAna, kSAvALAne, prameharogIne, kaDhI Ane, lukhA zarIravALAne, nirbaLane, garbhiNIne, ane ghAyalane sApa karaDyo hoya te turata marI jAya che. vaLI TADhuM pANI chAMTatAM chatAM paNa rUMvADA ubhAM thatAM na hoya, he vAMkuM thaI gayuM hoya, vALa nIkaLI paDatA hoya, nAka namI gayuM hoya, Doka nAkhI dete hoya, DaMkhane ThekANe kALe ke rAte seja hoya, bane jaDabAM sajjaDa thaI gayAM hoya, ghana-jADI ulaTI karato hoya, nAka, mahe, iMdri tathA gudA vATe lehI nIkaLatuM hoya, tyAre dADhe beThelI hoya, hero AvatI na hoya, tAva ane tIsArathI pIDAte heya belavAmAM asamartha hoya ane kALAvarNavALe hera thaI gayuM hoya te tenA jIvananI AzA choDI devI. For Private And Personal Use Only
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (334) amRtasAgara. (taraMga dRSi viSanAM lakSaNe. je jhera atyaMta junuM thaI gayuM hoya athavA jherano nAza karanAra vaDAe jenuM jora ochuM karI nAMkhyuM hoya athavA davathI, vAyuthI ke taDakAthI sukAI gayuM hoya athavA enI meLe ja daza guNemAMthI eka be ke traNa guNa ocho thaI gayA hoya tene dUSi viSa kahe che. e dUSi viSe thoDI zaktivALuM hovAthI mANasa tenAthI marI jatuM nathI, paNa lAMbA vakhata sudhI rIbAya che, jhADo pAtaLo thAya, zarIrane varNa badalAI jAya, virasatA, becenI, tarasa, bebhAnI, bhrama, kuceSTA, bolavAmAM gargAdapaNuM ane ulaTI vagere vyAdhio thayA kare che. dUSiviSanI vizeSa mAhitI mATe suzruta bhAvaprakAzAdinuM avalokana kare. jherI UMdara karaDayAnAM lakSaNa. jyAM jherI UMdara karaDyo hoya tyAM pAMDuvarNavALuM lohI stra, dhAmaThAM thAya, tAva Ave, arUci thAya, rUMvADA ubhAM thaI jAya ane baLatarA thAya che. prANa lenArA UMdaranA jheranuM kAma. je UdaranA karaDavAthI mU, agamAM se, varNanuM badalAvuM, kada, beherApaNuM, tAva, mAthAmAM bhArepaNuM, lALanuM jharavuM ane lohInI ulaTI thavI tathA UMdaranA AkAra jeja sojo thAya, te prANahara UMdaraviSa kahevAya che. kAcaMDe karaDa heAya te-je, kRzatA anekavarNanuM dekhAvApaNuM thAya tathA moha, thAya ane jhADe thayA kare che. vIMchInA jharanuM lakSaNa-vIMchInA karathI kaIkaja ajANyuM haze; tadapi je vizeSa jANavA egya che te jaNavavAnI jarUra che. eTale vIMchI DaMkha thatAM agana baLe, jaladIthI jhera uce caDhe, aMgene bhedanArI vyathA kare ane amuka vakhate pAchI DaMkhamAM vedanA AvI rahe che e te sahuke jANe che, paNa je vIMchInA DaMkhathI nAka tathA jIbha patatAnAM kAma bajAvI zake nahIM evI vedanA thAya, mAMse atyaMta paDyA kare ane kehanAthI prANa nIkaLI jAya tene prANahara vIMchInuM viSa kahe che. jherI deDake karaDayo hoya te-khamAM ekaja dADha uThelI hoya che, vedanA sahita pILe seje thAya che, taraza lAgyA kare che, uMgha Ave che ane ulaTI thAya che. jherI mAchala karaDayuM hoya to-baLatarA, seje ane vedanA thAya che. jherI jaLo karaDI heya te-caLa, seje, tAva ane mUcha Ave che jherI heThagIreLI karaDI heya te-baLatarA, seje, se kayA jevI vyathA ane aMge mAM paraseve thAya che. kAnakhaja karaDa heya te-khanI jagyAe parasevo thAya che, vedanA thAya che ane baLatarA thAya che. machara karaDayo hoya to-caLavALo ane thoDI vedanAvALo jarAka sejo Ave che. paNuM asAdhya (vagaDAu) macchara karaDyo hoya te bhUtAnA jhera samAna cina thAya che. jherI mAkhI karaDI heya te--khanI jo kALI, baLatarAvALI, mUcha ane tAva sahita phalI thAya che. suzrute cha prakAranI mAkhI kahI che temAM sthagikA nAmanI mA For Private And Personal Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ogaNezo.) viSa prakaraNa ( 335) - - - - khI turata pANa lenArI che. vAdha, citarA vagere karaDayA hoya to-sojA sahita pAvAge ghA thAya che, temAM thI parU vahe che ane tAva paNa Ave che. je cAra pagA janAvaranA nakha athavA jaMgalI mANasanA nakha, dAMta vagerethI jakhama thAya che temAM paNa upara pramANeja cinha hoya che. haDakAyAM kutarAM, ziyALa ke vAgha vagere haDakAyAM thayAM hoya ke te karaDyAM hoya tenuM lakSaNa, kutarAnA kAdhika doSa jJAnataMtuone naSTa karI tenA dhAtuone phADI nAkhe che, te gathI tenA moheDAmAMthI lALa gaLe che ane te AMdhaLAM kiMvA beherAM thaI AkAra teNIkara deDe che tathA tenuM puMchaDuM, haDapacI, kAMdha ane mAthuM nIcuM namI jAya che. mAthuM dukhyA kare ane moDuM namI jAya tyAre jANavuM ke kutarUM, ziyALa ke vAgha vagere haDakAyAM thaelA che. haDakAyAM kutarAM vagere jene karaDyAM hoya tene karaDyAne sthaLe baherAza thaI jAya che, kALuM lehI nIkaLe che, hAtha tathA mAthAmAM dukhAvo thAya che, tAva Ave, aMga jaDa-zUnya thaI jAya ane taraze tathA mUchAyukta hoya che. - Aja pramANe sApa, khaccara, gheDa, rIMcha, citra ane varU vagerene haDakavA hAlyo hoya ane koine karaDe te upara pramANe ja lakSaNe thAya che, jherI dADha hoya te kharaja, soyo ghecAyA jevI pIDA, zarIranA varNanuM badalAvuM, zUnyatA, cIkaNe paraseve, tAva, phera, baLatarA, ratAza, vedanA, pAkavuM, seje, gAMTha thAya, phoTo paDI jAya tathA tyAM phelA thAya, mAMsanA locA nIkaLavA lAge ane cakAMmAM paDI jAya te jherI dADha jANavI tathA AthI viparIta cinho hoya te jhera vagaranI dADha jANavI. upara kahelAM janAvaromAMthI je je janAvara karaDayuM hoya te te janAvara jevAja cALA kare che, tenA jevI cIro pADe che ane je janAvara karaDyuM hoya tene ja te mANasa darpaNa tathA pANImAM pratibiMba dekhe te te marI jAya che. je purUSane haDakAyuM janAvara na karyuM hoya chatAM pANInA aDavAthI, pANInA zabdathI ke jovAthI Dare te tenA upacAra na karavA; kemake tene jaLasaMgrAsa viSa prApta thaela che. ema samajavuM. ema vAgabhaTanuM kahevuM che. sthAvAra jheranA upAya. sthAvara viSa vALAne ulaTI karAvavI. viSa vALAne vamana jevo eka upAya tAtkAlika guNa kartA nathI. viSa bahu garama ane tINa che mATe sarva jhera upara hamezAM ThaMDA upAyo karavA. athavA jherane haranArI auSadhIo madha ane ghI sAthe te ja vakhate pAvI. khATe rasa khAvA Apo ane marInuM cUrNa zarIre coLAvavuM ane bhojanamAM sAThIcokhA, kedarA tathA siMdhAlUNa ApavuM. jeje jheranAM ane je je dezanAM adhika cinha jaNAya tene te tethI viparIta guNavALA upAyo karavA. (jema hAyaTakalerala zarIranI iMdriyane zithila-zItaLa karanAra che te tenA jherane zAMta karavA tethI viparIta guNavALuM nakasalaeNmikA yoga mAtAe ApavuM; kemake eno guNa nasene uSNa ane taMga karavAnuM che. ema pratyeka viparIta guNovALAM paDe eka ekane upara vicArIne kuzaLatA sAthe ApavAM) athavA For Private And Personal Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 336) amRtasAgara (tara ga sarasaDIyAnAM pAMca aMgane gomUtramAM vATI lepa kare te jhera maTI jAya che. athavA pIpara, hisanAM phula ( rohIsa na maLe te vALo levo. ), jaTAmAMsI, dara, pheTI eLacI, sAjIkhAra, marI, vALA, sonAgerU ane hAnI eLacI eene kavAtha karI ThaMDo thaze temAM madha nAkhI pIvAthI dUSi viSa maTI jAya che. dUSi viSa vALAne sArI peThe snigdha karI tathA ulaTIthI recathI zodhita karIne pachI A upAya ApavA. bhAvaprakAza. athavA tAMdaLajAnAM mULIo cokhAnA dhovaNamAM vATI trikaTuna cUrNa sAthe pIvAthI manuSya viSa hita thAya che. vaigharahasya. jaMgama jheranA upAya. haraDe, goruMcaMdana, upaleTa, AkaDAnAM pAna, kamaLa, barUnAM mULa, netaranAM mULa, vachanAga, vA aphINa, dhoLuM nasatara, iMdrajava, majIda, dhamAse, zatAvarI, ziMgaDAM, rIsAmaNi, ane kamaLanA kesarA, eono kalka karI cogaNa pANImAM athavA dudhamAM te kaka nAkhI dhImA tApathI dhI pakAvavuM. sArI rIte dhI pAkI rahe tyAre utArI ThaMDu thayA pachI dhInA jeTaluM ja madha nAkhIne sArI mAvajata sAthe suMdara pAtramAM bharI rAkhavuM. A mRtyu pAsa chedI vRta jheranA pathI thaelAM sarva du:khane ane jherane nAza kare che. aMjanamAM, coLavAmAM, pIvAmAM, picakArInA upayogamAM levAmAM AveluM A ghI sparzamAtrathI jherathI kharAba thaelI cAmaDIne sApha karI nAMkhe che. tathA kRttima-banAvaTI jhera, tamaka nAmano zvAsa, valura, mAMsasAda, bebhAnapaNuM ane sarSa, udara, kIDI, kALIyAdinA jherano A ghata uttama prakAre nAza kare che. bhAvaprakAza. athavA ghI, madha, mAkhaNa, pIpara, Adu, marI ane siMdhAlUNa eone ekaThAM vATI pIe te ghera takSaka nAgane karaDele paNa temanuSya) bace che. vaigharahasya. athavA sarasaDIAnA junA rasamAM dhoLAM marI (saragavAnAM bIja) 7 divasa sudhI bhIMjavI rAkhI tenuM aMjana reka vA nA de ke pIe to tethI sApanuM jhera nAza thAya che. athavA dhoLI sAToDInI jaDa puSya nakSatra ane ravivArane vega heya te divase vidhipUrvaka lAvI cokhAnA dhovaNa sAthe puSpA pIe te viSavALAM janAvaranAM viSa eka varSa sudhI tene parAbhava karI zakatAM nathI. cadata, viSNunA DaMkha upara-nepALane pANI sAthe ghasI tene lepa kare che te ja vakhate vIMchInuM jhera maTe che. athavA navasAdara, ane haratAla pANImAM ghasI DaMkha upara copaDe te vIMchInuM jhera utare che athavA pIpara ane sarasaDIyAnAM bIjane bakarInA dudhamAM ghasI DaMkha upara copaDe te vIMchInuM jhera maTe che. OMAditya rathavegena viSNubAhubalenaca suparNa pakSavAtena bhUmyAMgacchahA viSa. OMpakSa yogipAdAjJA zrI zivottama prabhupAdAkSA bhUmyAM gaccha mahA viSa. Ama vaDe 21 vAra vIMchInA DaMkhanI jagyAe hAtha pherave te turata viSa nAza pAme che. vaidyarahasya. kaNeranuM jhera caDyuM hoya te-haLadarane dudhamAM vATI sAkara meLavI pAvI. dhaMturAnuM jhera caDyuM hoya te-tAMdaLajAnAM mULIyAM athavA gaLe ke kapAsanA pAMce aMgane ghuMTIne pIvAM. AkaDAnuM jhera caDhayuM hoya to, tala ane ne bakerIne dudhamAM vATI lepa kare For Private And Personal Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ogaNIzamA. ) viSa prakaraNa. kavacanuM viSa caDhayuM hoya te, dhI ceALavuM. bhilAmAnuM viSa ke bhIlAmAnA dAga paDayA hoya to, 100 vAra dhAeluM dhI cALavuM. mAkhInuM jher caDhayuM hoya teA, kesara, tagara ane suMTha ene pANImAM chuTIne lepa karavA. madhanA bhamarA bhamarI karaDela hoya teA, suMTha, pALelA kabutaranI hadhAra, khIjorAnA rasa, haratAla, ane siMdhAlUNa eene vATI lepa karavA. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 337 ) UMdaranA jhera mATe-gharanA dhaMsa, machaThTha, haLadara ane siMdhAlUNane lepa karavA, jethI UMdaranuM jhera maTe che. athavA turIyAM ke sAkarane lepa karavAthI paNa U~daranuM jhera maTe che. deDakAnu era caDhayuM hoya to sarasaDIAnAM bIjane thAranA dudhamAM ghuMTI lepa karavA. kAnakhajAro karaDayA heya te| dIvAnuM tela cepaDavuM. athavA haLadara, dArUhaLadara, gerU ane maNazIla ene lepa karavA jethI kAnakhajUrAnuM jhera maTe che. sApanA jhera mATe nepALAnAM 7 khIja lIMbumAM bharI 7divasa rAkhI mukavA. zrI 7 divasa pachI bIjA lIMbumAM te dANAne ghAlI ane cha divasa rAkhI mukavA. ema 7 lIMbumAM 77 divasa lagI rAkhI mukavA. pachI te nepALAne mANasanI lALamAM ghasI DaMkhanA upara cApaDe te sApanuM jhera jarUra utare che. paNa dareka vakhate lIMbu khadalatI vakhate nepALAne taDake mukavI pachI bIjA lIMbumAM ghAlavA. vaidyarahasyanA kattA kahe che keA prayoga me yogI mahAtmAthI sapAdana karIne sArI peThe anubhavele che. hUMDakAyu kutarU vA haDakAyuM janAvara karaDyuM hoya te-te DaMkhanA sthAnanuM lehI kAhADI naMkhAvI loDhAnI zI unI karI te sthAnane DAMbhI devuM. athavA dhaMturAnAM tathA |kharAnAM LA cokhAnA dhovaNamAM chuTI temAM dhaMturAnA pAnaDAnA rasa, dudha, dhI, geALa meLavI ja teAlAbhAra pIe teA haDakAyA kutarAnuM jher maTe che. athavA dhaturAnAM khIja sahita kaLAne cAkhAnA dhovaNamAM ghuMTI lepa kare te haDakAyA kutarAnuM jhera maTI jAya che. acavA galajIbhIne rasa cepaDe te haDakAyA kutarAnuM jhera maTI jAya che. athavA mIMDhaLane ghasIne copaDavAthI paNa haDakAyA kutarAnuM jhera maTe che. vaidyarahasya. // OM alarkAdhipate yakSa sArameya gaNAdhipa alarka juSTametanme nirviSaM kuru mAcirAt svAhA // For Private And Personal Use Only A maMtravarDa nadIne kInAre athavA cAra rastA vacce snAna karAvI ceka-aeTa devaDAvI pote pavitra thai, khALa, kAcuM mAMsa, tathA dahI, phulamALA rAkhI baLIdAna dai 108 AhUti ApavI. pachI DAbhathI A maMtravaDe uMjaNI nAkhavI te, haDakAyA kutarAnuM jhera utare che. suzruta. athavA geALa, zekelA tala, AkaDAnuM dudha ane ge!La ene lepa karavAthI vA, pANI sAthe luMTIne pIvAthI haDakAyA kutarAnuM jhera maTe che. vAgabhaTa. athavA kukaDAnI hadhArane vATI lepa karavAthI haDakavA maTe che. athavA kumArapAThAnA garbha, ane siMdhAlUNane ghuMTI pa divasa bAMdhe tA haDakAyA kutarAnuM jhera maTe che. athavA tAMdaLajAnuM mULa tulasInI jaDa ane vaca eene ceAkhAnA dhAvaNamAM vATI 7 divasa pIvAthI haDakAyA kutarAnuM jhera maTe che. athavA tAMdaLajAnA mULane rasaane dArUDInA mULanA rasamAM dhI meLavI 7 divasa pIe teA haDakAyA kutarAnuM jhera maTeche. athavA kaDavI tuMbaDInI jaDa, suMTha, marI ane lIMbaDAnI lIMkheALI e 4-4 bhAga levAM ane zeAdhelA nepALA 9 bhAga, tathA naseAtara 7 bhAga lai sarvane vATI gALasAthe gALI bAMdhI yAgyamAtrAe unA pANI sAthe 7 vA 14 divasa khAya teA haDakAyA kutarAnuM 43
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (338) amRtasAgara, (taraMga jhera maTe che. athavA kaDavI tuMbaDInuM mULa, hiMgaLaka, zuddha karelA nepALA, marI,ane phulAvela kaNa e sarva barAbara laI vATI tAMdaLajAnA rasamAM ghuMTI gaLI bAMdhI unA pANI sAthe 7 divasa khAya ane jyAM kutarUM karaDyuM hoya tyAM e goLI mUtra sAthe ghasI copaDe to haDakAyA kutarAnuM jhera nAza pAme che." semalanuM jhera caDhayuM hoya te tAMdaLajAno rasa sAkara sAthe pIvo. aphINanuM jhera caDhayuM hoya te--kapAsanuM mULa ghasIne pAvuM. athavA sitAphaLInAM pAdaDAM ghuMTIne pAvAM athavA khAdhelA aphINathI bamaNuM cokhI hiMga pAvI. athavA meTI rIMgaNIne rasa 4telA laI dudhanI sAthe pIvAthI. athavA chAzane mIThuM pAvAthI aphINanuM jhera utarI jAya che. paNa prathama ulaTI karAvI khAvAmAM AveluM jhera tamAma nIkaLI jAya tema karI pachI ukta kahelA upAya karavA. kesavakalyANa dhaMturAnuM jhera caDhayuM hoya te kapAsanAM phUla pANImAM ukALIne pIvAM. athavA vaMtyAkanAM bIjane ukALI tene 4 telA bhAra kavAtha pIvo. vaidhavalabha. sarva prakAranA viSa mATe-kALAmarI, lAMbaDAnAM pAdaDAM, siMdhAlUNa, ghI ane madha eone ekaThAM huMTI pIvAthI sthAvara tathA jaMgama viSano nAza thAya che. athavA zedhelo vachanAga, phUlAvele TaMkaNuM, marI ane zodheluM morathuthuM e saghaLAMne samAna laI vATI baMdALanA rasamAM sArI peThe ghuMTI cAra cAra bhASAnI goLIo karavI. A goLa manuSyanA mUtra ke gomUtra sAthe sevana karavAthI sarva prakAranAM jhera-sapeza-kaMdaviSa-kRtama viSa vagere sarva viSane nAza kare che A vajapAta rasa kahevAya che. vaidyaratna. ' viSagInAM pathyApathya. sAkIcokhA, kodarA, kAMga, tAMdaLajo, DeDI, paravaLa, AMbaLAM, dADima, maganuM yaSa, vaTANAnuM yaSa, meranuM, gheTAnuM, tetaranuM, lAvAnuM, ane pUjata hariNa eonAM mAMsa jheravALA rogIne hitakArI che. virodhI bhojana, dha, bhUkhane vega, thAka, mithuna ane dAhADe suvuM eTalAMne viSa utarI gayA pachI paNa keTalAeka vakhata tyAga lagI kare. viSane adhikAra saMpUrNa Iti zrImanmahArAjAdhirAja rAjarAjedra zrI savAI pratApasiMhajIviracita amRtasAgara nAmanA graMtha viSe sthAvara jaMgamAdi viSanA bheda cinha ane upAya nirUpaNa nAmane ogaNIzame taraMga saMpUrNa taraMga vIza. niga vaLI garbhanA, putrada prasavaprega; savArega e sarvanA, hetuM cinha soga. pradarAdi strIrogano adhikAra. pradara roganI utpatti-virodhI bhojana karavAthI, dArU pIvAthI, jamyA upara ja For Private And Personal Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIrAmA ) srInA rogonuM prakaraNa. ( 339 ) navAthI, ajINuMthI, garbhanA paDavAthI, ati maithunathI, vAhanA upara atyaMta khesavAthI, ghaNA patha karavAthI, ati karSaNa karavAthI, ghaNA bhAra upADavAthI, abhidhAtathI, divase suvAthI, ane kAi prakArano mAra vAgavAthI strIone vAta, pitta, kaph ke triSa kupita thavAthI pradararoga (yeti mArgathI dhAtunu vehevuM te rAga) thAya che. pradara rAganI sakhyA-e pradararoga, vAyunA, pittanA, kaphanA ane tridoSanA ema cAra prakAranA che. pradaranu sAdhAraNa lakSaNa-strIonI yonimAMthI aneka raMganuM lohI aTakAva-Rtu vinAja vahyA kare tathA hADamAM, keDamAM kaLatara ane AkhA zarIramAM saNakA AvyA kare te rAgane pradara kahe che. cAre prakAranA pradaranAM lakSaNA. vAyunA pradaramAM lakhuM, rAtuM, juvALu, pIDA sahita ane mAMsanA dhAvaNa jevuM thoDu theDu leAhI vaLyA kare che. pittanA pradaramAM-pILA, nIlA, kALA tathA rAtAragavALuM ubhuM ane pitta saMbadhI baLatarAvALuM vedanA sahita meAhI vAravAra vahyA kare che. kaphanA pradaramAM--kAcA rasavALu, zimaLAnA zukra jevA raMganuM, cIkaNuM, jarAka pAMDupaNAvALuM ane tuccha dhAnyanA dhAvaNa jevuM lehI bahu vahyA kare che. trideASanA pradaramAM-madhanA, dhInA, tathA haratAlanA jevA varNavALu, majjA jevuM ane maDadAnA jevA gaMdhavALu lehI vahyA kare che-A pradara maTatA nathI. lAhI bahuja vehetAM thatA upadravo. lAhI bahu vahe te dukhaLatA, thAka, mUrcchA, mada, taraza, baLatarA, akA, zarIramAM phIkAza, preta, ane vAyuthI thatA AkSepatti vAyurAgA thAya che. pradaranu asAdhya lakSaNa. je strIne AThe pAhAra yuni mArgathI leAhI vahyA karyA kare che tathA tarazathI, khaLatarAthI, tAvathI yukta hAya ane nabaLI, kSINa paDI gaelA lohIvALI hAya te| tene pradara maTatA nathI mATe upAya karavA vyartha che. zuddha rajasvaLApaNAnuM lakSaNa. je strInuM ce|nimArgathI mahInete mahIne cIkkSA tAMtaNA vagaranuM, baLatarA vagaranuM, mULa vagaranuM, pAMca rAtasudhI vehenArU, bahu vadhAre paNa nahIM tema bahu evuM paNa nahIM evuM lAhI vahe tene rajodarzana.-aTakAva, abhaDAvuM-cheTe khesavuM-strIdharma.-Rtu prApta ane rajasvaLA thavuM vagere vagere kahe che. lehI vizeSa vahetA 3 rAta, madhyama vahe te 5 rAta ane svalpa vahetA 16 rAta sudhI vahe che ane eja krAraNanelIdhe RtukALa 16 divasalagI mAnela che( kamaLa tyAM lI khulluM raheche ane saMtAna prApti thAya che.) paNa jo e mudatathI vadhAre vakhata zehI vahetu jaNAya te! tene pradara samajI pradaranAzaka upAyo karavA. For Private And Personal Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 340 ) www.kobatirth.org amRtasAgara Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( taraMga pradararoganA upAya. saMcaLa, zaMkhajIrUM, jeThImadha ane nIlakamaLanAM phula vA, kamaLakAkaDI. e pratyek padAthA bAra bAra ratI bhAra lai ekaThA karI teone 4-4 tAlA bhAra dahImAM chuTI temAM ATha mAsA bhAra madha nAkhI pAvA, jethI vAyunA pradara maTe che. athavA jeThImadha 1 tela ane sAkara 1 tAle lai ceAkhAnA dhAvaNamAM vATIne pAvAthI rakta pradara maTe che. athavA rasavatI ane tAMdaLajAnAM mULIyAM ene vATI madhamAM kAlavI ceAkhAnA dhAvaNa sAthe pAvAthI sarva jAtanA pradara maTI jAya che. athavA AsApAlavanI chAla ja teAlA lai A gaNA pANImAM ukALI ardha bhAga kavAtha karI temAM teTaluMja dudha nAkhA, kavAtha baLI (16 teAlA) dudha rahe eTale nIce utArI ThaMDu karI pachI te dudha pAvuM. je agninuM baLa echuM hoya te ochuM dudha pAvuM jethI AkarA pradararoga paNa maTI jAya che. athavA turatanAM khAdI kAhADelAM DAbhanAM mULIyAM cekhAnA dhAvaNa sAthe vATI traNa divasa pAvAthI pradara maTI jAyache. athavA UMbarAnAM phLAne rasa kADADI temAM madhanAkhIne pAvo ane te upara dudha bhAta jamADavAM, jethI pradararoga maTI jAya che. athavA dArUhaLadara, rasavatI, karIyAtuM, araDUsa, metha, khIlu, madha, ratAMjaLI ane AkaDAnAM phUla ene kavAtha karI temAM madha nAkhI vidhiyukta pIe te| tethI vedanAvALA tathA saghaLI jAtane pradara maTI jAya che. A dAvyaMADhi kavAtha kahevAya che. bhAvaprakAza, athavA UMdaranI lIMDIonuM cUrNa gAyanA dudha sAthe 2 divasa vA 3 divasa baLAbaLa vicArI pIvAthI leADIvAnI nIke cAlatI hoya tepaNu baMdha thAya ane sarve jAtanA pradara maTI jAya che. athavA dhAvaDInAM phaLa, khIjAeALa, ane UMdaranI lIDIo e traNe samAna lai cUrNa karI 1 TAMka pramANu sevana kare teA pradara roga maTe che. vaigharahasya. ( A be prayoga ati uttama che. ) sAmaroganI hetu sahu saprApti ati maithunathI, ati zAkathI, ati thAthI, atisArathI ane jheranA yAgathI strIenA AkhA zarIramAM rahelAM jo kSeAbha pAme che ane sakeche. ane te jaLA sthAnathI bhraSTa thai sUtra mArgamAM jane maLe che, tethI strI vAravAra mRtare che tene sAma roga kahe che. For Private And Personal Use Only sAmaroganuM lakSaNa. jenuM suMdara svarUpa che evI strIonA ceAni mArgathI vAraMvAra prasanna-nirmaLa, ThaMDuM, gaMdharahita, dhALu ane pIDA rahita pANI-mUtra Ave che, paNa te tene aTakAvI zakatI nathI tethI te bicArI bALA bahu khecena rahe che, dukhaLI thAya che, mAthu` zithila rahe, mhoM tathA tALavuM sukAyA kare, mUrchA Ave, bagAsAM Ave, akatA thAya, cAmaDI bahuja lukhI thAya anekhAnapAnamAM tRpti thAya nahIM teA, jANIlevuM ke te strIne sAmaroga thayA che. sAmaroganA upAya. pAkelAM keLAM, AMbaLAnA rasa ane sAkara'tathA madha ene ekaThA karI upayogamAM le te sArI rIte sAmarega maTI jAya che. athavA aDadanA loTa, jeThImadha, bhAMyakALu, madha ane sAkara eene ekaThAM karI prabhAte dudha sAthe sevana kare te sAmaraNa maTI jAya che.
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vIza. ) strInA genuM prakaraNa (341) - - - - - - - - - - mUtrAtisAranA upAya. lAMbA vakhata sudhI saMbhoga cAlu rahe te tene mUtrAtisAra thAya che arthAt uparA upara mUtra utaryA kare che, te mATe te mUtrAtisAra strInA baLane nAza karI nAkhe che. te hRpara "tADanI jaDa, khAreka, jeThImadha ane bhayakoLuM eonuM cUrNa sAkara meLavI khAya te mUtrAtisAra maTe che. athavA puvADIyAnAM mULane cokhAnA dhovaNa sAthe vATI pIe te mUtrAtisAra maTe che. athavA peLImusaLI, tADanuM mULa, khAreka ane pAkAM keLAM eone dudha sAthe sevana kare te mUtrAtisAra maTe che." (kALA talanA sevanathI bahu mUtratA maTe che.) nimArgathI peLI dhAtu vahetI hoya tenA upAya. mAMbaLAnAM bIjane kalaka karI temAM madha tathA sAkara meLavI khAya te 3 divasamAM dhaLI dhAtu vahetI baMdha thAya che. athavA nAgakesarane jADI chAzamAM vATI 5 divasa pIe ane jADI chAza sAthe bhAta khAya te gheLe pradara maTI jAya che. bhAvaprakAza, (kuSmAMDa pAka, kaselA pAka ke, jarakAvalehanA sevanathI paNa pradaraga maTe che.) yoninA roganAM nidAna tathA saMkhyA. miyA AhAra vihArathI duSTa thaelA vAtAdi dee dUSita karelA rajathI tathAM te vAja purUSanA vIryathI vA devagatithI nimAM bhinna bhinna roga utpanna thAya che. te keniroganA 20 bheda che. vIza jAtinI, ninAM nAmo tathA lakSaNo. udAvattAni, vaMdhyA, viSNutA, paripletA ane vAtalAni e niroga vAyuthI thAya che. lehitAkSarA, prasaMsinI, vAmanI, putrI, pittalA A pAMca reniga pittathI thAya che. atyAnaMdA, kaNinI, AnaMdacaraNa aticaraNa, ane lembalA e pAMca peniga lebsa kaphathI thAya che, paMDI, aMkiDanI, vittA, sUcIva&A, ane tridoSiNI e pAMca meniga vidoSathI thAya che. e saghaLA 20 rega che tenAM lakSaNe nIce mujaba - je ene ghaNu kaSTathI phINa sahita radarzananA rUdhirane choDe che te udAttA - nI kahevAya che. je yoni niratara rajodarzana rahita hoya te vaMdhyAyoni kahevAya che. je ni sarvadA vedanA sahita rahetI hoya tene vidhutAni kahe che. je yoni mithuna karavAthI atyaMta vedanAvALI thatI hoya te tene paritAni kahe che. je yoni kaThaNa, akkaDa ane zULathI tathA se bhoMkAyA jevI vedanAthI pIDita hoya te vAtalAyoni kahevAya che. je yoni baLatarAvALuM lohI savatI hoya tene lohItAkSarAni kahe che. je yoni masaLavAthI pitAnA ThekANethI khasI jAya ane kharAba chokarAne janma Ape tene prasaMsInIni kahe che. je yoni pavananI sAthe lohI sahitavIryane bahAra kAvADI nAkhe te vAmini ni kahevAya che. je ni rahelA garlane rUdhiranA strAvane lIdhe pADI . nAkhatI hoya te putrIni kahevAya che. je ni baLatarAthI, pAkavAthI tathA vara' thI bahuja yukta hoya tene pittalAni kahe che. je yoni mithunathI saMtoSa na pAme te atyAnaMdAni kahevAya che. je yonimAM kapha tathA lohIthI mAMsanI DeDI jevA AkAra nI gAMTha thaI hoya tene karNikAni kahe che. je ni maithunanA samayamAM purUSanuM vIrya For Private And Personal Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 342 ). amRtasAgara ( taraMga paDavA pahelAM ja lehIne choDI de te AnaMdacaraNAni kahevAya che. je ni maithuna samaya purUSanuM vIrya paDatAM pahelAM vAraMvAra lohIne gerave che te aticaraNAni kahevAya che-A yonimAM vIrya rahetuM ja nathI, tethI garbha rahetuM nathI. je ni cIkaNI, caLavALI ane bahu ja ThaMDI hoya tene glaeNmalAni kahe che. je nI lohI vagaranI rahetI hoya ane mithunamAM kharasaTha lAgatI hoya te vaMDI ni kahevAya che-A nivALI strInA stana bahu hAnA heya che tethI keTalAka tene astaniyoni paNa kahe che. jenI ninuM chidra jhINuM hoya evI strIne dIrdhaidrivALA purUSane saMyoga thAya te tenA ni aMDakoSanI peThe laTakatI bahAra nIkaLI Ave che tene aMDinI ni kahe che. je ni moTA chidravALI hoya tene vivRttAni kahe che. je yoni bahuja jhINA chidravALI hoya tene sUcavajApini kahe che. ane je ni samasta denA kopanelIdhe sarva denA cinhayukta hoya tene viSiNIni kahe che. A 20 nipachI traNe denA prakopathI thatA paMDi-Adi pAMca nirogo ane sAkhe che ane bAkInA sAdhya che. yAnikaMdareganuM hatu. divase suvAthI, ghaNe krodha karavAthI, atyaMta mahenatathI, ati mithunathI ane nakha | dAMta vagereno ghA thavAthI pita pitAnA nidAne anusarI kapelA vAyuAdi de enimAM nikaMda nAmanA rogane utpanna kare che. nikaMdanuM svarUpa tathA saMkhyA. parU lehI yukta phanasa ke UMbarAnA phaLa jevI gAMTha yonimAM utpanna thAya che tene benikaMda kahe che. te genikaMda cAra jAtine che- eTale vAyu, pitta, kapha ane trideSane ema 4 prakArane thAya che. e cAre prakAranAM nira-nirALAM cinha. je vAyuno nikaMda hoya te, lakhe, kharAba varNavALe ane zaTelA mukhavALo hoya che. je pittane nikaMda hoya te, baLatarA, lAlAza ane tAvathI yukta hoya che. je kaphano nikaMda hoya te, talanA phUla jevo ane kharajavALa hoya che. ane je tridoSane yonikaMda hoya te upara kahelAM sarva cinha yukta hoya che. nikadaroga je strIne thAya te strIne strIdharma thAya nahIM ane te vAMjhaNI hoya che vA, vAMjhaNI thaI jAya che. vAMjhaNI maTI putravaMtI thavAnA upAya. je strIne aTakAva na Avato hoya te te strIne (khape te) mAchalAnuM bhajana karAvavuM, tathA kAMjInuM, aDada, kALA talanuM, are aradha pANIvALI chAzanuM ane dahInuM bejana karAvavuM. athavA kaDavI tuMbaDInAM bIja, zedhela nepALa, pIpara, goLa, maLa, dArUnA nIce rahelo kahe ane javakhAra eone tharanA dudhamAM vATI tenI dIvaTa banAvIne yonimAM paherAvavI, jethI aTakAva Ave che. athavA mAlakAMkaNanAM pAMdaDAM, sAjIkhAra,vaja ane bIbe (vijayasAra ?) eone TADhA dudhamAM vATI pIvAthI rajasvalAdharma prApta thAya che. athavA kALA tala, trikaTu, bhAraMgI ane goLa eeno kavAtha karI (15 divasa) pIe tonikSe aTakAva Ave che. tathA lehIne geLA heya te dUra thAya che ane AzAnI AzA baMdhAya che. For Private And Personal Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vIzamAM ) garbha roga prathama ( 343 ) garbha dhAraNa karavA mATe gageTI, khapATa ( kAMsakI ), sAkara, jeThImadha, vaDavAInA akurA ane nAgakesara ene madhamAM, dudhamAM tathA dhImAM TI pIvAthI vAMjhIyApaNuM maTe che arthAt enAthI avazya putra prApti thAya che. athavA RtukALamAM AsagadhatA kavAtha (gAyanA) dudha dhI sAthe prabhAte pIe te| strI garbhane dhAraNa kareche. athavA dhoLI rIMgaNInuM mULa zanIvAre vidhiyuktanAMtarI puSpArkayaNe kAgaDA aNumAlyA hAya te vakhate pUrvatarapha mukha rAkhI parachAyA na paDatAM harSayukta kAhADI lAveluM hoya te mULane kumArIkAne hAthethI gAdudhamAM hyuTAvI sUyaeN sanmukha prasanna cittathI pavitra thaI RtukALamAM pIe te patinA sa Myoga vaDe avasya garbha raheche. athavA pILA phUlanA kAMTAzaLAyAnAM mULa, dhAvaDInAM phUla, vaDavAinA akurA ane kALu kamaLa ene dudhamAM vATI vidhiyukta pIvAthI nizce garbha raheche. athavA pArasapIpaLAnI jaDa athavA tenAM bIja, dhoLA phUlanA sarapu MkhA ane jIrU ene vATIne pIe tathA pathya bhAjana kare teA jarUra garbha raheche. athavA khAkharAnA eka pAMdaDAne dudhamAM vATI pIe te te srIbaLavAn putrane pAme che emAM saMdeha nathI. athavA karakadane (ke kocAnA mULane), athavA kADhanA garbhane athavA zivali'gInAM khIjane gAdudhamAM vATI pIe tA strI garbhane dhAraNa kare che. bhAvaprakAza athavA khIjorAnAM bIjane gAyanA dudhamAM sIjavI temAM gAyanuM ghI meLavI tenA barAbara nAgakesaranuM cUrNa nAkhI RtukALamAM 5 TAMka cha divasa lagI sAkara sahita pIe te strI garbhavatI thAya che. athavA eraDAnA geALAne phAlI temAM bIjorAnAM bIja nAkhI dhI sAthe chuTI dudha sAthe RtukALamAM divasa 3 lagI pIvAthI strI garbhavatI thAya che. athavA pIpara, suMTha, marI, nAgakesara eene vATI RtusnAnAMtare dhInI saMgAthe 3 divasa pIe teA strI putravatI thAya che. sarvasaMgrahu." athavA nAgakesara ane jIrUM samAna lai Rtu AvyAthI 13 divasa lagI nitya 4 tAlA bhAra gAyanA ghI sAthe niraMtara 05 tAlA bAra pathyamAM 1 rahI sevana kare ta| avasya patisayAgathI putra prApta thAya che. athavA ekalA nAgakesarathI paNa garbha raheche. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir garbha na rahe tevAM anubhava aiSadho. RtukALamAM pIpara, vAvaDIMga ane TaMkaNakhAra eenuM samAna bhAge cUNaeN karI dudhanI sAthe pIe te te strIne kadI garbha rahetAja nathI. athavA RtukALamAM jAsudanAM sukAM kula AranALathI vATIne 3 divasa pIe ane 4 telA bhAra te upara junA gALa khAya te kadI paNa garbha rahetA nathI. athavA lIMmeLInuM tela rUnA pelavate yenimAM RtustAnAMtare ( dina 5) muke te garbha raheja nahIM. bhAvaprakAza. dudhelInuM mULa bakarInA dudha sAthe strIe 3 divasa pIvuM, jethI khacIta aTakAva baMdha thai jAya che te garbha rahevAnI AzAja kyAMthI ? athavA kheADInI lAkha telamAM ukALI che teAlAbhAra je pIe tene garbha rahetAja nathI. vaighavalaNa. 1 dudha bhAtanuM bhAjana ke mana gamatAM mIThAM bheAjana karavAM, udvega,bhaya. zAka, krodha tyAgavA, divase nidrA, taDakAmAM pharavuM, vadhAre pharavuM, TAhADa veDavI ane thAka lAge tevAM kAme| na karavAM. prasanna cittathI snAna karI chUTAvALe suMdara khALane keDamAM teDI kapALamAM tilaka karI sUrya sanmukha ISTadevanuM smaNaeN karI haSa~ sAthe aiSadha pIvuM-ema 13 divasa karavuM; kemake RtukALa 16 divasane che, paNa 3 disa aTakAvanA bAda kayA che mATe 17 divasa karavuM. bhA, 3. For Private And Personal Use Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 344) amRtasAgara (taraMga strIonA yoniroganA kramavAra upAya. tagara, rIMgaNI, upaleTa, siMdhAlUNa ane devadAra eonA kacchathI talanA telane pakAvI tenuM muMbaDuM yonimAM pahere te vidyutA ninI vyathA maTe che. je yoni vAtalA, kaThaNa, gaMdhAtI, stabdha ke kharasaTha hoya te, paDadAvALA pavanarahita oraDAmAM, vAyune nAza karanArI aiSadhIone ukALo karI eka mATalImAM bharI te mATalIne aradhA ke peNA bhAganI dharatImAM dATI daI pachI temAM dhagadhagatA loDhAnA khIlA vagere nAkhI tenI bApha nine ApI parase lAve. athavA vAyunAzaka telanuM muMba hamezAM nimAM paherI rAkhavuM. pittanA nirogo mATe pittane nAza karanArI auSadhIone athavA lILIyone telamAM pakAvI te telanAM puMbaDAM nimAM paheravAM. nimAM baLatarA thatI hoya to, AMbaLAno rasa sAkara sAthe pIve. athavA kamalinI (ke hADIAkarasaNu?) nI jaDane cekhAnA dhovaNamAM vATIne pIvI. yonimAMthI kharAba gaMdha Avato hoya te vaja, ara, kaDavA paravaLa, ghauMlA ane lIMbaDe eonuM cUrNa rUnA pelamAM lapeTI yonimAM paheravuM tathA garamALA vagerenA kavAthathI nine ghevI jethI gaMdha rahita thAya che. pIpara, marI, aDada, savA, upaleTa ane siMdhAlUNa eone vATI hAthanA aMgUThAnA jeonI AMgaLI (tarjanI) jevI jADI ane lAMbI vATa banAvI yonimAM pahere te kapha saMbaMdhI ninA rogo maTI jAya che. triphaLA, gaLA ane nepALanA mULane kavAtha karI tethI nite chevAthI nimAM valura AvatI hoya te maTe che. ' kA, haraDe, jAyaphaLa, lIMbaDAnAM pAMdaDAM ane sopArI eonuM cUrNa karI bhaganA yuddhamAM vATI vastragALa karI sukavI tene yuktipUrvaka yonimAM pahere te yoni sAMkaDI thAya che ane pANI jharatuM hoya te maTe che. athavA kocanAM mULIyAne kavAtha karI tethI nine dhevAmAM Ave te yoni sAMkaDI thAya che. bhAvaprakAza, athavA bhAMgane jhINI vATI cALI nhAnI nyAnI piTalIo banAvI 1 hira sudhI nimAM pahere te ni ghaNI ja sAMkaDI thaI jAya che. athavA carasane khUba bArIka vATI tenI svaccha kapaDAmAM piTalIo karI 1 pira yonimAM pahere te ni sAMkaDI thAya che. vaidyaratna, athavA AMbaLAnI jaDa, kasela, baLanuM mULa,mAyAM, beraDInuM mULa ane arasAnuM mULa e ene kavAtha karI tethI yonine ghevI, jethI sAMkaDI thAya che. athavA dahInA gheLavAthI nine devI, jethI ni sAMkaDI thAya che. athavA dhULe kAtho, phulAvelI phaTakaDI, dhAvaDInAM phula ane mAyAM eene jhINA vATI piTalIo banAvI yonimAM pahere te ni sAMkaDI thAya che. ninA saMghaLA re ga maTADavA mATe phALavRta. machaDa, jeThImadha, upaleTa, triphaLAM, sAkara, kAMsakInAM bIja, bamaNuM zatAvarI, gaNI AsagaMdha, ajamoda, haLadara, dArUhaLadara, kAMga, kaDu, kamaLa, piyaNAM, dhAkha, sukhaDa ane ra 1 ni upara khAMDa masaLavAthI yonimAM valura AvatI hoya te jarUrI maTe che. yonimAM zaLa cAlatuM hoya to vaja ane savAre kharaDa kara. bhA, ke, For Private And Personal Use Only
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thIzame ) garbhAga prakaraNa. ( 345 ) tAMjali e saghaLAM paDe. eka eka teAlAbhAra lai teone lameTI caTaNI banAvI 64 tAlAbhAra dhImAM 128 tAlAbhAra zatAvarInA rasa ane 128 te lAbhAra dudha nAkhI dhImA tApathI pakAvI sarva rasa maLI mAtra dhI rahe tyAre nIce utArI gALI lai zIzImAM bharI levuM. A zrInuM purUSa sevana kare to rati ramaNamAM zaktivAna thai, vIra, buddhizALI tathA rUpavaMta putrAne utpanna kareche. jenA garbha paDI jatA hoya, jene muvelAM bALaka avataratAM hoya tathA TuMkI AvaradAvALAM bALA thatAM hAya ane jene dIkarIoja thatI hoya tevI strIoe avazya A dhInuM sevana karavuM, jethI e saghaLI aDacaNA maTI jAya che. cenistrAva, lohInA doSa tathA khIjApaNu yoninA rogA ane bhUtapretAdinA vaLagADa dUra karanAra A phaLazrRta azvinIkumAroe kaheluM che. jenA vADe jIvatA hAya ane eka varSI gAya hoya tenuM dudha levuM ane agni aDAyA chANAnAja deve evI paraparA che. yeAnika da roganA upAya. sAnAgerU, vAvaDIMga, AMbAnI geTalI, haLadara, rasAMjana ane kAyaphaLa ene vATI cALI madhamAM kAlavI tene yonimAM rAkhe, tathA triphaLAnA vAthamAM madha nAkhI tethI ceAnita sicana kare te, yeAnikada maTe che. garbhavatInA rAgonA upAya. garbha pracalita thatA hAya, pradara thayA hoya, ke peTamAM pIDA thatI heAya teA vALA, ativiSa, mAtha, mocarasa ane iMdrajava enA kavAtha karI pAvA. A himerasiMde kathAza kahevAya che. athavA garbhavatIne tAva AvatA hoya te, jeThImadha, ratAMjI, vALeA, upa lasarI ane kamaLapatra eenA kavAtha karI temAM sAkara tathA madha nAkhI pAvA. avA bakarInA dudha sAthe suMTha pAvI jethI viSamajvara maTe che. garbhavatIne saMgrahaNI thai hoya tA, AMbAnI tathA jAMbunI chAlane kavAtha karI tenI sAthe cekhAnI dhANIne sAthave caTAvavAmAM Ave te turataja garbhavatInA jhADAnuM darda maTe che. athavA vALe, arala, ratAMjaLi, kAMsakI, dhANA, gA, mAtha, kALAvALA, javAsA, khaDasalIyeApittapApaDe ane atividha ene kavAtha karIne pIvAthI garbhavatIne atisAra, lohIvA, garbhanuM paDavuM--pIDA ane aneka prakAranI vyAdhinA nAza thAya che. garbhasrAva ane garbhapAta thavAnAM mukhya kAraNA. garbhavatI chatAM purUSano saMyoga karavAthI, paMtha karavAthI, gheADA, uMTa ke gADI upara svArI karavAthI, parizrama karavAthI, vadhAre dAkhathI, tAvathI, upavAsathI, ThaMkavAthI, prahAra vAgavAthI, ajIrNathI, doDavAthI, khADA TekarA tathA pattharavALI jamInamAM gADI-gADAmAM svArI karI jhapaTAdha calAvavAthI, recathI, ulaTIthI, kalezathI, garbhane pADanArA padAthAne upayoga karavAthI, tIkSNa, khArA, unA, tIkhA, kaDavA tathA lukhA padAthAnA sevanathI, vegane abhighAta karavAthI, viSamAsanathI, kaDhaMgI rIte suvAthI ane bhayathI tathA muvAvaDInA khALa eka ladhavAthI garbhastrAva ane garbhapAta thAya che. 48 For Private And Personal Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 346) amRtasAgara, (taraMga garbhastrAva-garbha gaLavAno hoya te zULa cAle ane lohI vahe che. cothA mahInA sudhI rUdhirape garbha hoya che, tethI tyAM sudhI garbhane nukazAna thAya te garbhasAva kahevAya che ane tyAra pachI garbhanAM aMga kaThaNa thayA bAda pAMcamA ke chaThThA mahInAmAM nukazAna lAge te ga"pAta kahevAya che. jema vRkSanA kAcA phaLane ghAnA vAgavAthI ociMtuM phaLa paDI jAya che tema kAcA garbhane paNa heja vAgavAthI ke dabAvAthI paDI jAya che mATe garbhavatIe sAvacetI rAkhI gya AhAra vihAramAM vartavuM. garbha gaLate heya tene thaMbhAvavAnA upAya. nILuM kamaLa, rAtuM kamaLa, rAte khIlanA kamaLa, dhaLuM kamaLa ane jeThImadha eone kavAtha karI pIvAne abhyAsa rAkhe te baLatarA, tarasa, chAtinI pIDA, raktapitta, mUccha, ulaTI ane arUci tathA garbhanuM gaLavuM e sarvane baMdha pADe che. garbhapAtanA upadrava garbha pate heya tyAre baLatarA thAya che, paDakhAomAM zaLa, pIThamAM vyathA, peTamAM AkarA ane mUtranuM rokANa thAya che garbha eka ThekANethI bIje ThekANe jAya tyAre paNa AmAzaya tathA pakavAzaya vageremAM bha thAya che ane garbhapAtanA upadrave paNa thAya che. paDatA garbhane thaMbhAvavAnA upAya. DAbha, kAsa, eraMDo ane gokharU eenAM mULa laI kalka karI te vaDe pakAvelA dudhamAM sAkara nAkhIne te dudha pAvuM, jethI garbhavatInuM zALa maTe che. athavA gokharU, jethI madha, bherIMgaNuM ane amyAna (bANa pukha-zarapaMkha-zarapaMkho ) eonA kalkathI dudhane pakAvI temAM sAkara tathA madha meLavI pIe te garbhiNInI vedanA TaLI jAya che. athavA bhamarInA gharanI mATI, majITha (ke rIsAmaNI), magara, dhAvaDInAM phula, sonAgerU ane rALa eomAMthI je padArtha maLI Ave tenuM jhINuM cUrNa karI madhamAM kAlavI cATe te garbhapAta nI zAMti thAya che athavA kaselAM, kamaLa ane zigaDAM eona kaka karI dudha sAthe pAe te garbhiNIne sukha thAya che. (garbha paDatuM nathI.) gaNiI strIne Aphara-peTa ke peDhuM caDyAM hoya te vaja tathA lasaNanA kaTakathI dudha pakAvI temAM hIMga ane saMcaLa nAkhI pAvuM. cokhAnAM-DAMgaranAM mULa, zelaDInAM mULa, DAbhanAM mULa, kAsaDAnAM mULa ane pAnabAjarIyAnAM mULa eonA kalkathI pakAvelu dudha pIe te tRSAne, baLatarAne raktapittane tathA mUtranA rekANane maTADanAra che. 1 kuMbhAranA hAthe cAkaDA upara vAsaNa banAvatI vakhate je mATI vaLage che te mATIne pANImAM ghI pIvAthI paDato garbha avazya thaMbhe che ! . . sAta benA bAMdhAno 90 ane 100 ne sarvatobhadra yaMtra lakhI strInA zarIra pramANe nAchaDI mApI che gAMTha vALI sAtamI gAMThamAM gAMmaDIA loko aMgarakhAnI kase jema kAgaLa bAMdhe che tema sAtamI gAMThamAM te yaMtrane bAMdhI keDe bAMdhe te paDato garbha thaMbhe che. (A bhAraderI che.) bhA. katta, For Private And Personal Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thIzame ) gabharAma prakaraNa, garbhiNI strIne garbhanA rakSaNa mATe daramAse karavAnA upAyeA. pahele mahIne--jeThImadha, sAganAM bIja, Asagadha ane devadAra eemAMthI jeTalAM maLe teTalAMnA eka telA bhAra kalka karI dudhamAM dhoLIne pAve. zrIje mahIne-asmataka, kALA tala, majI ane zatAvarI eemAMthI je hAtha lAge tene teAlAbhAra kalka dudhamAM gheLIne pAve. trIje mahIne-guMdI, kAMga, ghauMlAM, kamaLa, upalasarI, ane anaMtamULa emAMthI je hAtha lAge tene 1 teAlAbAra kalpha dudhamAM ghoLIne pAve.. cAthe mahIne-dhamAso, upalasarIanaMtamULa ( dhoLI ane kALI upalasarI ), rAsnA, bhAragI ( vA kamalinI ), ane jeThImadha eemAMthI je maLe tenA 1 tAlAbAra kalpha dudhamoM dhoLIne pAve. (347) pAMcame mahIne-ubhI bhArIMgaNI, kheDI bhArIMgaNI, sIvaSNu, valAcana ( vA pAMcakSIra vRkSanI vagara ughaDelI kupaLA ), pAMca kSIra vRkSanI chAla ane dhI eemAMthI je hAtha lAge tenI 1 teAlAbhAra lugadI banAvI dudhamAM dhALIne pAvI. chaThThuM mahIte-gadhIsameravA, vaja, sastA, geAkharU ane jeThImadha eemAMthI je hrAya lAge teonI caTaNI dudhamAM dhoLIne pAvI. sAtame mahIne-ziMgaDAM, kamaLaneA kaMda, mAkha, kaselAM emAMthI je maLe tene kalka dudhamAM gheLIne pAve. A upara kahelA upAye sAta mahInA sudhI karyA kare te garbhane koI nukazAna thatuM nathI. AThamA mahIne-kATha, ubhI bhoMrIMgaNI, khIlI, kaDavAM paravaLa, zelaDI ane bhoMyabheTIMgaDI eonAM mULa lai TADhA pANI sAthe kalka karI, cAra tA bhAra pANI meLavelA 32 tAlAbAra dudhamAM te kalka nAkhI ukALI pANIneA bhAga baLI jAya te pachI dudhane ThaMDu pADIne pAvuM. navame mahIne-jeThImadha, pALI upalasarI, kALI upalasarI, AsagaMdha, ane rAtA dhamAsA eene TADhA pANI sAthe vATI 1 telA bhAra kalka karI 4 telA bhAra dudhamAM dhoLIne khAvA. For Private And Personal Use Only ane jeThImadha tathA sAkara dazame mahIne--suMTha, jeThImadha ane devadAra ene TADhA pANI sAthe vATI 1 tAmA bhAra kaka dudhamAM dhALIne pAve. athavA suTha ane AsagaMdhanA kalka karI 124 tAlA pANI meLaveluM 3ra tAlA dudha laI temAM te kalka nAkhI pANI baLatAM sudhI dudhane pakAvI pachI te dudha pIvuM jethI garbhanuM sarakSaNa kare che. agyAee mahIne-rAyaNanAM phaLa, kamaLa, rIsAmaNa ane haraDene kaka upara pramANe pIvA. bArame mahIne-sAkara, bheAMyakALu, Asagadha, pArasapIpaLAnAM kuLa ane kamaLanI DAMDI enA kalka dudha sAthe pAvA, jethI garbha puSTa thAya che ane AkarI pIDA zAMta thAya che.. vAyuthI garbha sukAi gayA haiAya tenA upAya. je strInA vAyue pharIne garbha sukAi jAya ane peTa meTuM na thAya tathA khAlI paDe te te strI jIvanIyagaNano AdhAtA kalka karI. tethI pakAveluM dudha pAvuM. ane
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (348) amRtasAgara, (taraMga mAMsane rasa pA. tathA puSTi ka SaDo khavarAvavAM jethI choDa pharI pAMgare che, paNa kevaLa sukA lAkaDA jevo garbha thaI gayuM hoya te DAMgara khaMDAvavA vagerenAM kAme strInA hAthe karAvavAM athavA anya upAya karavA jethI zalya nIkaLI jAya che. prasavanA mahInAone niyama tathA te niyama vityA pachInA upAya. garbhavaMtI strI ghaNuM karIne navame ke dazame mAse bALaka prasare che ane vakhate agIyArame ke bArame paNa jANe che paraMtu te uparAMta jo garbhane prasava na thAya te vikAra grasta garbha jANI viSamAsana, viSama vAhana ane khAMDavA vagerenuM kAma karAvavuM jethI khulAzo thAya che. mAtra tarUNI gulma je geLAne eka bheda che te hoya to te mATe garbhapAtanA ke gaLAnA nAzanA upAyo upayogamAM levA. prasava kALamAM strI kaSTAtI hoya tenA upAya. jaNavAnI vakhate chAtI hoya te keninI cAre bAjue sApanI kAMcaLInI tathA mIMDhaLanI dhUNI devI. athavA vaDhavADIyAnA mULane, derAvate strInA hAthamAM tathA pagamAM bAdhavuM. athavA hADIAkarasaNanuM mULatathA pADaLanuM mULa hAthe page bAMdhe to strIne sukhe samAdhe tuta prasava thAya che. athavA piinAM mULIyAne kalka karI temAM talanuM tela nAkhI tene meninI aMdara copaDe te turata prasava thAya che. athavA pIpara ane vaja eone pANI sAthe vATI eraMDIyA telamAM kAlavI TI upara lepa kare te sukhe prasava thAya che. athavA bIjerAnuM mULa ane jeThImadha eone vATI ghI sAthe pIe te sukhe prasava thAya che. ane thavA zelaDInuM uttara dizA taraphanuM mULIyuM laI garbhavatInA zarIra babara lAMbA derAthI keDamAM bAMdhe te turata prasava thAya che. bhAvaprakAza, athavA suparavipArthe sUrya samaya mu sarva mA de mAra mAra ! ! A maMtra vaDe aboTa pANIne 9 vAra maMtrane pAvAthI tAtkALa prasava thAya che. athavA cavarNana yaMtranA dekhADavAthI athavA cakravyuhanI racanA dekhADavAthI turata prasava thAya che. cakudatta, athavA kAMsAnI thALImAM pANI bharI temAM kamaLanA sukA phulane "| | 10 | 14 | | | | | mukI te hAme kakSAnI strI jI. ve te turata prasava thAya che; paNa kamaLa phula khIlyuM ane pra sava thayo ke turata pANImAMthI A cakravartana yaMtra aSTagaMdha- A yaMtra paNa eja che) upADI levuM. nahIM te levAnuM devuM dhI kAMsAnI cakhI thALImAM (bhANe lakhIne batAva ( thAya che-lAbhane badale hAni thAya lakhI kaSTAtI strIne dekhADo ( jethI turata prasava thA- ( 24 koThAna yaMtra cokhI che. athajethI turata prasava thAya che. je ya che. vigharahasya, ) vA kAMsAnI thALImAM kesara vaDe AlekhI temAM " bhai" e akSara lakhI kachAtI strIne batAvI pANImAM ghoLI te yaMtra pA jethI turata prasava thAya che. rahasyasamuccaya.' 1 kachAtInA prasavanuM dhyAna dharI bhamaraDA dudhelInA velAne uThAvI laI tenI uDhANInI peThe ghuMca aa karI pANImAM bhIMjavI kaSTAtI strInI DuMTI upara mUke te turata prasava thAya che. prasava thAya ke turata tene upADI alaga mukI devI. bhA, kad, For Private And Personal Use Only
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vizamo ) roga prakaraNa. ( 349 ) mUDhagarbhanI utpatti tathA lakSaNa. pitAnA nidAnathI dura thaele vAyu stabdha gativALA thaI garbhanI gatine aTakAve che. ane ni tathA peTamAM zaLa calAvI tathA mUtrane rokI garbhane vAMka-ADe karI nAkhe che. te garbha 4 prakAre thAya che eTale kIlaka, pratira, bIjaka, ane parigha ema ja bheda che. keTalAka AcAryo ATha bheda kahe che temAM 4 bheda upara kahyA che ane urdhvabAhu, caraNaka, zira ane pArzvaka e ja maLI 8 bheda kahelA che. jenA hAtha paga tathA mAthuM nimAM khIlAnI peThe aTakI rahela hoya tene kalaka bhUgarbha kahe che. jenA banne hAtha paga bahAra nIkaLyA hoya ane bAkIne bhAga nimAM aTakI rahe hoya tene pratiSphara mUDhagarbha kahe che. jenuM bhAthuM be hAthanI vacamAM hoya ane bAkInuM zarIra yonimAM aTakI rahyuM hoya tene bIjaka mUDhagarbha kahe che je garbha bhagaLanI peThe nimAM ADe paDele heya tene paridha mUda garbha kahe che. koI mUgarbha mAthAthI peninA dvArane rokI de che. koI piTathI menina kArane rokI che. koi bevaDI vaLelI pIDathI ninA kArane rokI de che. ke eka hAtha bahAra kahADI bAkInA bhAgathI aTakI rahe che. ke banne hAthane bahAra kAhADI bAkInA bhAgathI ane TakI rahe che. koI Doka bhAgI javAthI nIcA thaI gaelA maheDAthI aTake che. koI ADe thaI javAthI ane kaI pitAnuM paDakhuM pharI javAthI gati rokAI jatAM aTakI rahe che. (sukRtamAM bIjI rIte mUDhagarbhanA ATha prakAra kahelA che te jANavA te graMthanuM avalokana kare.) mUDhagarbhavALI strInAM asAdhya cinha kevAM hoya? je strI potAnI Deka nAkhI detI heya, sarva aMge TADhAM thaI gayAM heya, lAja vagaranI thaI gaI hoya ane jenA peTa upara nIla raMganI nasa upaDI AvI hoya te garbhane mArI nAkhe che athavA te mule garbha tene mArI nAkhe che. garbhamAM bALaka marI gaye hoya tenAM cinha. garbhamAM ja bALaka marI gaela hoya te te strInA peTamAM garbhanuM hAlavuM cAlavuM baMdha paDe che, vINe AvatI nathI, mUtra ane kapha vagerenuM paDavuM thatuM nathI-jaNavAnAM lakSaNe badhA paDI jAya che. zarIra kALAzayukta pAMDuvarNavALuM thAya che, zvAsa gaMdhAya che ane mare bALaka sujI javAthI garbhavALIne nIkaLe che. garbhanuM tathA garbhavatInuM mRtyu thavAnuM kAraNa - garbhavatIne pura mahInA jatA hoya chatAM koI prahAra vAge heya evA AgaMtuka utpAtathI athavA bavAlA manuSya (bhAI vagere) nA maraNathI ke dhanane nAza thavA vagerethI thaelA mananA utpAtathI athavA roganI pIDAthI peTamAM ja garbha maraNa pAme che. vaLI nisaMvaraNa nAmane rega ke je garbhavatI vAyu karanArAM aonuM, pAnuM, mithunanuM ane ujAgarAnuM ati sevana kare, tethI tene vAyu kupita thaele yoninA mArgamAM rahelo uce cAlanAra hevAthI nidvArane baMdha karI nAkhe che ane pachI aMdara rahele vAyu garbhe mAM rahelA bALakane paDI garbhAzayanA kArane rokI de che, jethI garbhane zvAsa rokAtAM guga For Private And Personal Use Only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 350 ) varga lAIne marIya che ane hRdayanA uMcA bhAgathI cAlatA zvAsa garbhavatIne mArI nAkhe che. te yonisaMvaraNa rAga, tathA garbhanuM calitapaNuM nathatAM kUkhamAMja lAgI rahelApaNuM, kRkhamAM lohI ane vAyuthI thaeluM eka jAtanuM zULa, garbhanuM mUDhapaNuM ane AkSepAdi udharasa zvAsa vagere upadravAnA kAraNuthI garbhavatInuM maraNa thAya che. amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUDhagarbhanA upAya. jeNe saraMkaTanA samayamAM paNa dhaNI strIone prasava karAvyo hoya ane te kAmamAM sArI peThe yaza sa MpAdana karelA hoya evI dayANIne melAvI te mATe upAya levarAvavA. jo garbha jIvatA hAya teA, catura iyANIe potAnA hAthe dhI cepaDIne hAthane ceAnimAM paherAvI yuktithI jIvatA garbhane bAhAra kheMcI kADhADavA ane jo marI gayA hAya te zastrakricAmAM kuzaLatA dharAvanAra iyANIe garbhavatInI yonimAM zastra sahita hAtha dhAlI cetanatA vALA jarA paNa garbha jaNAya te tene zastrathI na chedatAM bAhAra kADhavA. je cetanatAvALA garbhane bhUlathI kApI nAkhavAmAM Ave te tenI mAtAnuM mhAMta thAya che, paNa garbha bharI gaelAja jaNAya te niHzaMkapaNethI zastrathI kApI bAhAra kADhADI nAkhavA. jo marI gaelA garbha jarA vAra peTamAM rahe te garbhavatInA turata prANu le che mATe kApI kADhADavuM. athavA je aMga aTakI rahyuM hAya te agate kApI kAhADI levA ane strInuM saMrakSaNa karavuM. garbha kADhADI lIdhA pachI strInA zarIra upara unA pANInI dhAra karavI, telanuM mardana karavuM ane yeAnimAM dhI nAkhavuM, jethI yeAni komaLa thAya che ane zULa maTI jAya che. prasava thayA pachI yAnimAM cAMdI ke dukhAvA thaela heAya te mATe upAya. tuMbaDInAM pAMdaDAM ane paThANI lodara ene samAna laI jhINAM vATI tene yoni upara lepa karavA, jethI cAMdI ane dukhAvA turata maTI jAya che. khAkharAnAM kuLa ane barAnAM kuLa ane talanA telamAM vATI yenimAM lepa karave jethI yAni peAtAnA sthAnake esI dRDha thAya che. prasUtAnuM peTa vadheluM hoya te tene besADI devA mATe 21 divasa pachI prabhAtamAM pIparAmUchaLanA cUrNane dahInA dhoLavAmAM meLavIne pAvuM jethI hatuM tevuM peLI jevuM peTa thai jAya che. prasava thayA chatAM era peTamAM rahI heAya tene pADavAnA upAya. Shua Ara na paDI hoya te! tethI zULa, Ako ane agnimadatAne pedA kare che mATe sApanI kAMcaLI, kaDavI tuMbaDI, kaDavAM turIyAM, ane sarasava enuM cUrNa karI sarasIyA telamAM bhIMjavI yoninI cAre bAjue tenI vADI devI jethI era bAhAra paDe che. athavA vaDhavADIyAnA mULanA kalkane prasUtAnA hAtha paganAM taLIyAM upara lepa karavA jethI ora bAhAra paDe che. ora paDayA pachI jAte unA pANIthI jhArI tela coLI aMdara dhI cepaDavuM. makkala roganuM nidAna tathA saprAptipUrvaka lakSaNa. suvAvaDI strIne lukhArAthI vadhelA vAyu tINuM tathA uSNe sukavelA lohIne rAkIne hUMTInI nIce, paDakhAmAM, mUtrAzayamAM tathA peDhumAM gAMThane pedA karI DUMTImAM, mUtrAzayamAM, tathA peTamAM mULa calAve che. pakavAzaya (hAjarI) phulI jAya che ane paisAbarAkAya che. tene jUga kahe che. For Private And Personal Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pIrAmA ) gabharAga prakaraNa, mala roganA upAya. javakhAranuM jhINuM cUrNa karI hevAya tevA unA pANI sAthe vA, dhInI sAthe te cUrNa pAvuM. athavA pIpara, pIparImULa, marI, gajapIpara, suMTha, citrA, cavaka, medInAM bIja ( ke nagoDanAM khIja ? ) eLacI, ajamAda, sarkhava, hIMga, bhAraMgI, kALIpADa, iMdrajava, jIrUM, akAyana, nhAnA pIluDI, ativizva, kaDu ane vAvaDIMga A pIppalAdi gaNunA kavAya karI temAM siMdhAlUNa nAkhIne pAvA, jethI goLA, thaLa, tAva, makakSa ane makkalanuM zULa tathA kapha vAyunA sArI peThe nAza karI Abhane pakAvI agnine pradipta kare che. A pippalAdi gaNa kavAtha kahevAya che. athavA trikaTu, cAturjata ane dhANA enuM cUrNa jInA geALamAM meLavI nityu khAya te makkA zaMga nAza pAme che. suvAvaDIne zu zu sevavA yogya che. suvAvaDIe yogya AhAra vihAra karavA, tathA parizrama-thAka lAge tevI mahenata, maithuna, krodha, ane ThaMDA padArthonA tyAga karavA. pathyamAM rahevuM. ajIrNa thAya tema jamavuM nahIM, ajIrNa chatAM jamavuM nahIM nahIMto suvArega thAya che; athAt dhaNA pavanavALI jagyAmAM rahevAthI ke besavAthI khATApArA bejatenuM bhAna na rAkhavAthI, dASAkApe tevAM AcaraNA AdaravAthI, viSama bhejanathI, ajIrNathI ane ayegya kriyAothI suvAraJa thAya che. te rAga mahA muzkelIthI maTe che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 351 ) suvArAganuM lakSaNa. aMgAnuM bhALavuM, tAva, udharasa, taraza, gAtromAM bhArepaNuM, sojo, mULa ane jhADA thavA vagerenA rAgane suvAregamAM samAveza thAya che eTale dhaNuM karIne suvAvaDIneja A rAge! thAya che tethI tene sUtiSa-suvArAga kahe che. athavA tAva, jhADA, sojo, zULa, AphrA, nirbaLatA, krena, arUci, ane meLa ee ge suvAvaDIne mAMsanA tathA baLanA kSayathI thAya che, tene paNa sUtikAreNa kahe che. sUtikA rAgAnA upAya. For Private And Personal Use Only vAyune haranArI auSadhI sevavAthI sUtikArega maTe che. athavA mULanA kavAtha karI te jarA jaNa unA DrAya tyAre temAM dhI nAkhI pIvAthI suvAvaDInA rogo maTI jAya che. athavA devadAra, vaja, upaleTa, pIpara, suMTha, kayiAtuM, kAyakraLa, kaDu, dhANA, haraDe, gaja pIpara, bAMrIMgaNI, gAkharU, dhamAsA, meATI rIMgaNI, atavasa, gaLA, kAkaDAzIMga, ane kALIjIrI ene samAna bhAge lai tene vAtha karI AThamA bhAganuM pANI bAkI rahe te vakhate temAM siMdhAlUNu tathA hiMga nAkhI suvADIne pAve jethI zULa, udharasa, tAva, zvAsa, mUrcchA, dhrujArA, mAthAnI pIDA, khakavA, tarasa, baLatarA, ghena, atisAra ane ulaTI ee sahita vAyu tathA kathI, utpanna thanArA suvAroga maTI jAya che. A krAryAdi kavAtha suvAroga mATe uttama auSadha che. athavA jIrUM, lAMjIrUM, savA, varIyAlI, ajame. kheADIajamA, dhANA, methI, suMTha, pIpara, pIparAmULa, citraka, chINInAM mULa, kheranI mIMjo, upaleTa ane kapIle e saghaLA padAthAne cAra cAra teAlAbhAra lai teonA 128 tAlAbhAra dudha, 16 teAlA zrI ane 400 tAlA goLa sAthe pAkanA niyama pramANe pAka taiyAra karavA. A pa`cajIka pAka suvAvaDanA rAge, yAninA rAge, tAva, kSaya, udharasa, zvAsa, pAMDu,
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (upara) amRtasAgara, (taraMga kRzatA ane vAyu saMbaMdhI rogo upara ghaNo ja phAyadAkAraka che. athavA batrIza tolA suMThanuM cUrNa dhamAM karavI 128 talA bhAra gAyanA dUdhamAM nAkhI tene mAvo kare ane temAM 8 talA bAra gAyanuM ghI nAkhI re pADI pachI base telA khAMDanI cAsaNI karI temAM te kITI nAkhI pachI temAM 12 tolA dhANA, 20 telA varIyALI, tathA vAvaDIMga, jIruM, suMTha, marI, pIpara, metha, tamAlapatra, nAgakesara, taja ane hAnI eLacI eTalA padArtho cAra cAra telA bhAra laI sarvanuM vastragALa cUrNa karI cAsaNImAM nAkhI ekajIve karI lADu ke corasa khaDa pADI suMdara pAtramAM bharI levuM. A saibhAgya suMThapAkanA sevanathI suvAvaDanA roga, tarasa, ulaTI, tAva, baLatarA, zeSa, zvAsa, udharasa, barala ane karamIA roga e sarvano nAza thAya che tathA agnine pradipta kare che. suvAvaDInAM pathyApathya. jenuM saghaLuM lehI khAlI thaI gayuM hoya tevI suvAvaDIe eka mahInA sudhI rinadha. paththa tathA DuM bhajana karavuM. dararoja jarUra zeka karavo ane tela paNa coLAvavuM ( kIrI pALavI che. deDha mahIno thaI gayA pachI athavA pharI abhaDAya tyAM sudhI suvAvaDI kahevAya che mATe cAra mAsa thaI jAya ane kazA upadrava jaNAya nahIM te kIrI pALavI baMdha karavI nahI te sukhanA sAMsA thaI paDe che. stanaregenI saMprApti tathA lakSaNa. doSa, dudhavALA athavA dudha vagaranA strInA stanane prApta thaI lehane tathA mAMsane delavaMta karI gAMTha pAka vagere rogone utpanna kare che tene stanaroga kahe che. A roga kumArikA-kanyAne thatuM nathI. prasUtA tathA garbhavaMtI strIone ja A roga stanI dhamanI nADIo khullI thaelI hovAne lIdhe ja thAya che. te stanaga vAyu, pitta, kapha, tridoSa ane Agatuja ema pAMca prakArathI thAya che. rUdhiranA kopane stanaroga thato ja nathI. stana rogonA upAya. strInA stanamAM je jovAmAM Ave te vidhinA adhikAramAM kahelA upAyo karavA. stane upara zeka karaja nahIM. stana roga mATe pittane nAza karanAra eDa karavAM. athavA jaLo mukI duSTa lehI kahADI nAkhavuM. athavA IMdravaraNAnuM mULIyuM ghasI lepa kare jethI stanaroga maTI jAya che. athavA haLadara ane dhaturAnAM pAna eone ghuMTI lepa kare te stanaroga maTe che. athavA tapAvelA lekhaMDane pANImAM hArI te pANI strI pIe to stanarega maTe che. athavA vAMjha ke koDInA mULIyAne ghasI lepa kare te stananI pIDA maTe che. bhAvaprakAza. strI rogane AdhakAra saMpUrNa Iti zrI mamahArAjAdhirAja rAjarAjezrI savAI pratApasiMhajI viracita amRtasAgara graMtha viSe strIonA pradarAdi sarva roganAM nidAna, lakSaNa ane yatna nirUpaNa nAmane vazamo taraMga saMpUrNa 1 A graMthamAM graMtha kattAe rAMDelI, vezyA, ane pati virakta strIo vagerenA garbhapAta mATenA upAe graMthanI pUrNatAnA hetuthI ekatra karI lakhelA hatA, paraMtu te upAyathI pAtakI lokone ghAtathI For Private And Personal Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekavIza) bALaroga prakaraNa. (353) taraMga ekavIzamo. bALakanA roge badhA, prAcIna graMtha pramANa; A taraMgamAM varNavyA, sukhakara saMdhi mujANa. -(0) --- bALakanA rogane adhikAra samaju mA bApe bALagrahothI bALakanuM rakSaNa karavuM. jeonAM bALake gaMdAM-apavitra hoya tathA jenI mAtA phuvaDa hoya tenA bALakane bALagraha paDe che. te bALagraha, prakhyAta navagrahathI judA ja prakAranA graho che, tema teo nI saMkhyA paNa navanIja che. eTale skaMda 1, skaMdapasmAra 2, zakunI 3, revatI 4 pUtanA 5 aMdhakRtanA 6, zatapUtanA 7, mukhamaDakA 8, ane nImeSa 8 e nava bALagraha kahevAya che. bALagrahanI utpatti. skaMda vagere nava grahe kArtikeyasvAmInA saMrakSaNArthe zrI sadAzivajIe tathA kRttikAe, pArvatie ane agnie upanna karelA che. eTale skaMdagrahane zrI sadAzivajIe prakaTa karyo che, tenuM bIjuM nAma kumAra che. skaMdA pasmAra grahane agnie upanna karyo che te agni jevI kAMtivALo che ane skaMdasakha tathA vizAkha e nAmathI paNa oLakhAya che. zakunIdhI mAMDIne mukhamaMDikA sudhinA cha grahe strI rUpe che, aneka rUpavALA che ane gaMgA pAvaMti tathA kRttikAo eonA rajoguNI tathA tamoguNI bhAga rUpa che. naimeSa nAmanA bALagrahane pArvatIjIe upanna karyo che, tenuM gheTA jevuM mahe che ane svAmI kArtikeyane prANa samAna pyAro che. e nave bALagraha saMpatti tathA divya zarIravALA che. teo je samaya zrI sadAzivajIe kArtikeya svAmIne devatAonA senApati karyA te veLAe A saghaLA graho dedipyamAna sAMgane dhAraNa karanArA kArtikeya svAmI AgaLa AvIne ubhA ane hAtha joDI kahevA lAgyA ke "he svAmI! amone AjIvikA Apo." A prArthanAnAlIdhe kArtikeya svAmIe zrI zaMkara pitAne teonA mATe vinavyuM tethI AzutoSa bhagavAne te bALagrahane kahyuM ke- A jagata viSe pazu pakSI manuSya ane deva e traNa jAtI che. te traNe jAtio eka ekanA paraspara karelA upakArothI varte che ane te upakArathIja TakI rahela che devatAo. te te yogya samayamAM garamI, varSa, zaradI ane pavanane unna karI manuSya tathA pazu kama mATe sahAyatA maLatI joi te upAyone atre tyAga karyo che; je ke chidragaNI duSTAtmAone tathA vyabhicAra vallabha janone pitAne svArtha sAdhavAnI agavaDatA paDavAthI A pUrNa graMtha chatAM paNa apUrNa lAgaze, paNa tevA kutsita karmacArInA kathane upara kevaLa lakSa na ApatAM sadAcAra ane satapaMthamAM rahI potAnuM kArya pAra pADayuM che mATe sujJa sadAcArI sujane mArA hetune lakSamAM laI nahIM jevA viSayanI nyUnatA mATe rahelI apUrNatAnA doSa mATe daragujara karaze. bhale kurmija kukarma karavA anya sthaLathI potAnI duSTa vAsanA pAra pADe, paNa A graMyathI te hetu pAra na paDe tema thavuM durasta dhArI meM tene tyAga karyo che, bhA, ke, For Private And Personal Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (354) amRtasAgara. (taraMga pakSIone tRpta kare che. manuSyo yajana, hAthajoDa, namaskAra, japa tathA homAdika kriyAo uttama prakAre karI devatAone tRpta kare che. pazu pakSIo potAnAM dudha vagerethI tathA mAMsA dithI manuSyo ane devatAone tRpta kare che, tathA manu pAlana-AdithI pazu-pakSIne tRpta kare che. A pramANe hovAthI saghaLuM te te bhAgamAM vaheMcAI gayuM che ane tene lIdhe kAMI bAkAta rahyuM nathI mATe tamArI sArI rIte AjIvikA te phakta bALake upara ja AdhAra rAkhe che, jethI je manuSya devatAo, pUrvaje, brAhmaNa, sAdhuo, guo ane atithI janonuM pUjana na karatA hoya, tathA je kuLa apavitratA ane anAcArathI sahita hoya, kusita vRttivALAM, koIne bhikSA ke balidAna na ApatAM hoya tathA phuTelA kAMsAnA vAsaNamAM jamatAM hoya teonA kuLamAM je bALake unna thayAM hoya te bALakane tamo bedhaDakapaNAthI vaLagaje, jethI tamArI bhalI rIte AjIvikA cAlaze ane pUjA paNa thaze." A prakAre bALahe unna thayA che ane e kAraNathI bALakane pIDe che. Ama hovAthI jeone bALagraha vaLagyA hoya teo bALakonA upAyo karavA bahu muzkela thaI paDe che. jeo bALakone bALagraha vaLagyA hoya tenAM sAmAnya lakSaNe. ghaDIkamAM bALaka udvega pAme, ghaDIkamAM rovA lAge, nathI tathA dAMtathI pitAne ane mAne phADI nAkhe che, uMcuM joyA kare, dAMta kacaDyA kare, caNa caNe, bagAsAM khAya, bhamaranA cALA kare, haTha karaDe, vAraMvAra phINavALI ulaTI kare, dubaLuM thaI jAya, rAte jA gyA kare, zarIramAM sojo Ave, atIsAra thAya, ghATo kharAba thaI jAya, mAchalAnA tathA lehInA jevA gaMdhavALo thAya, ochuM khAya, melA aMgavALuM thaI jAya ane bhAna vagaranuM thAya. A saghaLAM bALagrahAnA vaLagADa thavAnA sAmAnya lakSaNo che. paNa e navA bALagraho paikI kyA grahane vaLagADa che te pArakhI kahADavAnAM kAraNe nIce pramANe jIMdagrahane vaLagADa heya te, bALakanI AMkhe sujelI jaNAya, lohInA jevA - dhavALA, stanapAna mATe arUci, vAMkA mahevALe, AMkha khaba ne pharatI eka pAMpaNavALI thAya che evo udvega pAmelo pANIthI bharelI AMkhevALe, thoDuM renA, kaThaNa muThIo vALanAra ane kaThaNa vikAvALe thAya che. aMdApasmAra bALagrahano vaLagADa hoya te, bALaka saMjJA rahita, vAraMvAra vALone cuMTa, nIcI Doka rAkhanAro) akkaDa thaI jate, hAtha pagathI jANe nAcatA hoya tema cALA karato, maLa-mUtranA vegavALo, ghaNIvAre bagAsuM khAnAro, ane he phIyukta (AkAza svAmuM jotA, mAtAnA stana tathA pitAnA haiThane karaData, saraMbhajavara, uMghane nAza, pAca ane lehInA samAna gaMdhavALA) bALaka thAya che. zakunI bALagrahane vaLagADa hoya te, bALaka zithila aMgavALe, bhayathI camakatA, pakSI jevA gaMdhavALA, cAre kera strAvavALA gaDagubaDathI pIDAto, baLatarAvALA pAkelA phelAothI vyApta ane (atIsAra, jIbha, tALuM gaLAmAM kSatayukta, sAMdhAomAM baLatarA, zaLa, mukha tathA gudAmAM pAka ane tAvayukata bALaka thAya che. revatI bALagrahane vaLagADa hoya te, bALaka netA ahevALe, harita raMganI vikA vALe, dhaNeja pAMDuraMgavALe, vA kALAzayukta, tAva, mukhapAka ane zarIramAM vyathAnAlIdhe nAka tathA kAnane masaLa ane masaLa, khAMsI, vAMkA mukhavALA ane bakarAne samA For Private And Personal Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekavIza.) bALaroga prakaraNa (35) -- - - - - -- - - - - - na gadhavALo, pAtaLI viSTAvALA) thAya che. pUtanA bALagrahane vaLagADa hoya te, bALakanAM aMge zithila, rAta divasa ajapAvALa, pAtaLA jhADe, kAgaDA jevA gaMdhavALo, ulaTIthI pIDAte, vANAM ubhAM thaI jAya evo ane vAraMvAra tarasa yukata (ghena, kaMpAra, heDakI, Aphare mUtranA rekANayukta heya) che. adhapatanA bALagrahane vaLagADa hoya te, bALaka dhAvavA mATe kaMTALato, tAva, atIsAra, udharasa, heDakI, ulaTIthI pIDAte, kharAba varNavALe, hamezAM udheja sunAra, ane lohInA jevA gaMdhavALA (maMdAgni, durgadhatA, aMgazoSa, dRSTimaMda, valura pithakInI janya zUnyatA, atyaMta zaLa, svaranI tINatA, dhrujAre ane mAchalAM ke khaTAsayukta gadhavALa) thAya che. zItapUtanA bALagrahane vaLagADa hoya te, bALaka cIse pADyA kare che, bIhI bIhIne jhabake-dhruje, taNAI jAya, peTamAM avAja thAya, aMgomAM durgadha ane jhADe bahuja pAtaLo (ravuM, vAMkI dRSTithI jevuM, tarasa, eka pAMsaLI TADhI te eka unI hoya che. tathA kAcI mAMsa pasI jevA gadhavALo) hoya che. mukhamuMDikA bALagrahane vaLagADa heya to, aMge glAni pAmI gaelAM, hAtha paga tathA mahoMmAMthI lohInuM nIkaLavuM, udvega, bahu khAvuM, peTa melI nasothI vyAptaane zarIramAMthI gomUtra jevA gaMdhanuM nIkaLavuM (tAva, arUci heya) eTalAM cinho thAya che. ane nigameSa bALagrahane vaLagADa heya te bALaka phINavALuM ke, madhya bhAgamAM namI jAya, uga pAme, ucuM joI joI hasyA kare, bahuja caNacaryA kare, zarIramAM thI carabI ke lehI jevo gaMdha Ave ane bebhAna thai jAya che. sAmAnya bALagrahane vaLagADano upAya. jaMgalI aDada, borIkalhAra ane vALa eonA kavAthathI bALakane navarAve. ane saptaparNa, upaleTa, haLadara tathA sukhaDa eonuM vilepana karavuM, jethI bALagrahone vaLagADa maTI jAya che. athavA sApanI kAMcaLI, lasaNa, pIluDI, dhI, lIMbaDAnAM pAna, bilADitanI vikA, bakarInA vALa, gheTAnuM zIMgaDuM (ke maraDAziMga ?), vaja ane madha eeno dhumADe devAthI saghaLA bALagrahanA vaLagADanI pIDA nAza pAme che. bALagrahonA nivAraNa mATe bALazAMtio tathA pUjanAdi karAvavAM. na bALagrahonA vaLagADanI pRthaka pRthaka cikitsA kaMda bALagrahanA nivAraNa mATe eraMDAnA pAnaDAnA kavAthathI bALakane navarAve. vA, jhAre. athavA sarasava, sApanI kAMcaLI, vaja, dhoLI caNoThI, ghI, uMTanA, bakarAnA, tathA gheTAnA movALA (vALa) eonI dhuvADI devI, jethI skaMda bALagrahane vaLagADa nAza pAme che. skadApasmAra bALagrahane vaLagADa maTADavA bIlI, kALa sarasa, peLI che ane surasAdigaNa (kALI tulasI, kALIpADa, bhAraMgI, marA, kahAra, rohIza, rAI, bAvacI, keyaphaLa, kAsaMdara, vAvaDIMga, nageDa, kaNera, UMbare, kAMsakI, satI aMghADI, zAka ane bakAna lIMbaDA) ne kavAtha karI bALakanA zarIrane jharavuM. athavA mUtra, bakarInuM mUtra, gheTInuM, pADAnuM, gheTAnuM, gadheDAnuM, uMTanuM ane hAthInuM mUtra--A ATha mUtro laI temAM tela nAkhI pakAvI te telane bALakanA zarIre mAleza kare. A maMtrASTaka taiila kahevAya che. athavA For Private And Personal Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (3pa6). amRtasAgara (taraMga gIdhanI vikA, ghuDanI viSA, vALa, hAthIne nakha, ghI ane baLadanA vALa eonI dhuvADI devI. athavA javAse, zimaLA, kaDavI TIMDerI, ane karaMja-karakaca eone dhAraNa karavAM. athavA te bALakane cAra rastAonI vacce navarAvI-rAmara saMzora & thata raNa virATa zira zivAyariMtu zumAnanA A maMtra bolavo. zakuni bALagrahanA nivAraNa mATe netara, AMbo ane kaTha eno kavAtha karI bALakane navarAve ane vALa, jeThImadha, kALA vALa, upalasarI, kamaLa, padmakASTa, lodara, ghauMlA, majITha ane sonAgerU eone lepa kare. athavA kaMdA pasmAranA nivAraNa mATe je dhUpa ane upAyo kahyA che te paNa karavA. athavA zatAvarI, iMdravaraNuM, nAgadamaNI, bharIgaNI, ghoLI rIMgaNI, kAMsakI ane ubhI rIMgaNa enAM mULa dhAraNa karavo. athavA tala, cekhA, phula, haratAla ane maNazIla eonuM karakarAnA jhADa nIce balidAna mUkavuM ane balidAnanA pAse bALakane vidhiyukta navarAvavo, jethI zakunI bALagrahano vaLagADa maTe che. revatI bALagrahane vaLagADa maTADavA-AsagaMdha, maraDozIMga, upalasarI, sAToDI, gulAba, ane bhoMyakoLu eono kavAtha karI bALakane navarAva. athavA upaleTa, rALa, gugaLa, pILe vALe, ane haLadarekada'ba enA kacchathI pakAvelA tailane mAleza kare. athavA gAnA vADAmAM sugaMdhI dhoLAkula, cekhAnI dhANI, dudha, rAtA cokhAno bhAta ane dahI eonuM balidAna devuM. jethI revatI graha dUra thAya. pUtanA bALagrahanI pIDAthI bALakane mukta karavA-brAhmI, aralU, vara, lIMbaDa ane garaNa ene kavAtha karI bALakanA zarIrane dhevuM. athavA tAju keLuM, dhoLI dho, haratAla, maNazIla, upaleTa ane rALa eonA kalkathI pakAveluM tela zarIre caLavuM. aMdhapatanA bALagrahano vaLagADa maTAvA-lIMbaDe, kaDavAM paravaLa, rIMgaNI, gaLo ane araDU e pacatikata gaNanA kavAthathI te bALakane navarAvavo. athavA pIpara, pIparImULa, bherIMgaNI, ubhI rIMgaNI, citro jeThImadha ane same eonA kalkathI taila pakAvI bALakane pAvuM ane caMdana, kesara, agara, kapUra ane karatUrI eonuM zarIra lepana karavuM tathA AMkhe upara caMdana ane kapUranuM lepana karavuM. athavA kukaDAnI hAra, vALa, sApanI kAMcaLI ane junuM lughaDuM eonI vAraMvAra dhuvADI devI, jethI aMdhapUtanA bALagrahane vaLagADa maTe che. zItapUtanA bALagrahane vaLagADa maTADavA-gAyanuM, tathA gheTAnuM mUtra, motha, devadAra, upaleTa, kesara, agara, kastUrI, kapUra ane caMdana eothI pakAvelA tailanuM bALakanA zarIre mardana karavuM. athavA kaDu, lIMbaDe, khera, khAkharA ane kaDAchAla eeno kavAtha karI temAM dudha meLavI tethI dhI pakAvI te dhI bALakane pAvuM. athavA gIdhanI ghAra, ghuvaDanI hAra, talavaNI, sApanI kAMcaLI, ane lIMbaDAnAM pAMdaDAM eonI ghaNuM devI. athavA caNoThI, kAMsakI ane dhaLI caNoThI eonI mALA dhAraNa karavI. athavA nadInA kinArA upara bhaga bhAta zItapUtanA ne samarpaNa karavA. jethI zatapUtanAne doSa maTI jAya che. mukhamuMDIkA bALagrahane vaLagADa maTADavA-koTha, bIlI, araNI, araDUse, dhoLo eraDe ane kAkI eone kavAtha karI bALakane navarAve. athavA jaLabhAMgarAnA svara samAM AsadanA kakathI telane carabInI sAthe pakAvI tenA bALakanA zarIre bhAveza kare. For Private And Personal Use Only
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekavIza,) bALarema prakaraNa, (3pa7 ) athavA vaja, rALa, upaleTa ane ghI eonI dhuvADI devI. athavA gulAla, hIMgaLeka, phula, meMpa, pAre ane maNazIla eo gAyanA vADAmAM-gazALAmAM mukhyamaMDikAne arpaNa karI dudha tathA puroDAsanuM balidAna devuM ane mAtA pAmavatI guma mApa madhyAtriyA thAtu tutvAM muvamavi. A maMtravaDe pANI maMtrI bALakane teja ThekANe navarAvo. nigameSanA vaLagADane maTADavA-bIlI, araNI ane pratikaraja eonA kavAthathI bALakanuM zarIra jhAravuM. athavA kAMga, sala devadAra, upalasarI, savA, bhaMya AMbaLInI chAla athavA aralU, dahIne maMDa, khATI bhAjI ane mUtra eothI taila pakAvI te tela bALakanA zarIre coLavuM. ane pIparanA thaDamAM tala,cokhA, phula ane vividha prakAranAM bhakSya -lADu vagere mIThAInuM balidAna bALaka upara 7 vAra utArIne ApavuM. kSIravALA jhADa nIce navarAvI ajAnanazca lAkSinaH kAmarUpI mahAyazAH bAlaMpAlAyatA devo naigameyo'bhirakSatu A maMtrane pATha karavo, jethI naimeSa grahane deva maTe che. bhAvaprakAza bALakone DAkaNI vagerenI thatI pIDAnI utpati lakSaNa ane upAya saha vyAkhyA. laMkApati rAkSasa bhUpa rAvaNanI bAra baheno che te bALakone pIDA kare che. eTale bALakanA janmathI pahele divase, pahele mahIne ane pahele varSe naMdA nAmanI mAtRkA bALakane pIDA kare che eTale pahelAM tAva Ave, rUve ane uMkArA kare tathA dhAve nahIM te te naMdA mAtRkAno deSa samajavo. tenA nivAraNa mATe nadInA banne kAMThAnI mATI laI putaLuM banAvI cokhA, gheLAM phula, 7 dhoLI dhajA, 7 dIvaDAM, 7 vaDAM, sAta pUrIo, 7 muThIo, 7 sAthIyA, 3 jAMbu caMdana, phula, nAgaravelanAM pAna, mAchalInuM mAMsa, dhUpa, dArU, ane uttama cokhA, eo bALakanA uparathI utArI cAra rastA vacamAM ugamaNA ubhArahI bapore utAra mukavo. pachI pIpaLAnAM pAna kaLazAmAM nAkhI temAM pANI bharI te pANIthI bALakane navarAve ane lasaNa, sarasava, bakarAnuM zIMgaDuM tathA lIMbaDAnAM pAna ane zivanirmAlyanI dhUNI devI. te utAre utAratI vakhate je maMtra bela te nIce pramANe-- OM namo nArAyaNAya amukasya vyAdhi hana, hana, muMca muMca kI phaT svAhA - A maMtravaDe utAra utArI upara kahela vidhi traNa divasa karI cothe divase brahma bhojana karAvavuM, jethI naMdA mAtRkAne deva maTe che. bALakanA janmathI bIje divase, bIje mahIne ke bIje varSo sunaMdA mAtA bALakane pIDA kare che, tethI tAva Ave, AMkheM phATI ja rahe, dhUkyA kare, uMgha Ave nahIM, joyA kare, uMkArA karyA kare ane dhAve nahIM eTalA upadrava thAya che. tene maTADavA eka pasalIprasta cokhA, dahI, goLa tathA dhI eone ekaThAM karI eka rAmapAtramAM bharI temAM gaMdha, pAnabIDAM, pILAM phula, pILI dhajA 7, 7 dIvaDAM, 10 sAthIyA, mAchalAnuM mAMsa, dArU ane talanuM cUrNa eTalI vastuo bALakanA uparathI utArI AthamaNi dizAe saMdhyA vakhate cAra rastA vacce te balidAna devuM ane pachI zAMti jaLathI bALakane snAna karAvI ziva nirmAlya, sarasava, bilADAnA vALa, vALa, sugaMdhIvALo tathA dhI eno te bALakane dhUpa devo ema 3 divasa karI cothe divase brAhmaNone jamADavA, jethI sunaMdA mAtRkAne doSa For Private And Personal Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (38) amRtasAgara, (taraMga dUra thAya che. upara kahele utAro utAravAne maMtra auM namo nArAyaNAya amukasya vyAdhi hana hana muMca muMca hIphaTa svAhA." bALakanA janmathI trIje divase, trIje mahIne ke trIje varSe rAvaNanI behena pUtanA mAtRkA bALakane pIDA kare che, tethI prathama tAva, kaMpAra, dhAvavA upara arUci, hAthanI muM o vALI rAkhe, cIse pADe ane ucuM joyA kare che, tenI zAMtinA mATe utAra e che ke-nadInA banne kInAranI mATI laI putaLu banAvI sukhaDa, phula, nAgaravelanAM pAna, ratAMjali, cha rAtAM phula, cha rAtI dhaja, 7 divaDAM, 7 sAthIo, pakSIonuM mAMsa, dArU ane bhAta eone dakSiNa dizAe trIjA pihere cAra rastA vacamAM bALakane mAthethI utArI utAra muke. zivanirmalya, gugaLa, sarasava, lIMbaDAnAM pAdaDAM ane bakarAnuM zIMgaDuM eone dhUpa devo. ema 3 divasa karI cothe divase brahma bhojana karAvavuM. ___ "auM namo nArAyaNAya bAlasya vyAdhi hana hana muMca muMca hAsaya svAhA" A maMtra vaDe utAra utArI copaTe muka, jevI pUtanA mAtRkAnI pIDA maTe che. bALakanA janmathI cothe divase, cothe mahIne ke cothe varSe rAvaNanI behena mukhamaDikA mAtRkA pIDA kare che, tethI tAva, DekanuM namI javuM, AMkhe phATI rahevI, dhAvavA upara kaMTALe, paze paDe reyA kare ane muMThI vALI rAkhe che. tenI zAMtinA mATe utAra- nadInA banne kAMThAnI mATI laI putaLuM banAvI dhaLa kamaLanAM phula, sukhaDa, nAgaravelanAM pAna, 10 dhajA, 4 divaDAM, 13 sAthIyA, mAchalAnuM mAsa, dArU ane bhAta eone uttara dizAmAM trIje pahere cavATamAM pahelA mahInAnA pAThamAM je dhA kahyuM che te dhUpa daI "nA nA thAya muMa muMja svadi A maMtrathI bALakanA mAthA uparathI utArI coTAmAM mukavo. ema 3 divase karI cothe divase brAhmaNone bhojanathI tRpta karavA, jethI mukhamaDikAne doSa maTe che. bALakanA janmathI pAMcame divase, pAMcame mahIne ke pAMcame varSe kaTapUtanA rAvanI behena bALakone pIDA Ape che, tethI tAva, dhrujAre, dhAvavA upara aprIti ane muMThIonuM vALI rAkhavuM vagere upadrava thAya che tenI zAMtinA mATe kuMbhArane cAkaDAnI mATInuM putaLuM banAvI sukhaDa, pAna, ujaLA cokhA, dhoLAM phula, pa dhajA, 5 divaDAM, 5 vaDAM laI izAna kUNe bali ApavuM. zAMti jaLathI bALakane navarAvI zivanirmAlya, sApanI kAMcaLI, gugaLa, lIMbaDAnAM pAna, ane dhI eenI bALakane dhUNI devI. nAnA samazaru thAya ghUra vRja na na svaA utArAnA maMtrathI utAra utAravA ema 3 divasa karI cALe dahADe brahma bhojana karAvavuM te zAMti thAya. bALakanA janmathI cha divase, chaTre mahIne ke cha varSa zakunikA matakA bALapIDA Ape che, tethI prathama tAva, dhrujAro, zarIra vidarNa thAya, dinarAta ajaMpe ane uMcuM joyA kare te tenI zAMtI mATe ghaNuMnA loTanuM putaLuM banAvI dhoLAM lAla tathA pILAM phula, madira, 10 divaDAM, 20 dhajA, 10 sAthIA, 10 muThIyAM, 10 vaDAM, dudha, jAMbu, ane mAMchalAnuM mAMsa eTalA padArthono utAro agnikUNAmAM bapore nIce lakhelA maMtrathI utAro utArI ThaMDA pANIthI bALakane navarAvI pachI zivanimalya, lasaNa, gugaLa, sApanI kAMcaLI ane lIbaDAnAM pAna eene dha5 de. ema 3 divasa karI cothe divase brahma bhojana karAvavuM "3 rane For Private And Personal Use Only
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekavIza ) bALaroga prakaraNa ( 359 ) nArAyaNAya cUrNaya cUrNaya hana hana svAhA." bALakanA janmathI sAtame dahADe, sAtame mahIne ke sAtame varSe zuSka revatI mAtA bALakane pIDe che, tethI prathama tAva, dhrujArI, revuM, mUThIo vALI rAkhavI vagere upadrava thAya che. tethI zAMtinA mATe utAra e che ke lAlakula, dhoLAMphula, caMdana, nAgaravelanAM pAna, rAtA cekhA, kaMsAra ane khIcaDI tathA tera sAthIyA, bapora pachI jhADane nIce utArAnA maMtrathI utAro bALaka uparathI utArIne mukavo. zAMti jaLathI snAna karAvI, gugaLa, dheTAnuM zIMga, (vA maraDAzIMga), sarasava, vALo, sugaMdhI vALo, ane dhI eene dhUpa de. "OM namo nAnA raNa tere ghana ina muMja svAda." A utAra utAravAne maMtra che. A prakAre 3 divasa vidhi kare ane e divase brahmabhojana karAvavuM, jethI zAMti thAya che. bALakanA janmathI AThame divase, AThamA mahIne ke AThamA varSe AryakA matakA bALakane saMtApe che, tethI tAva, bhajanamAM arUci, zarIrane gaMdha gIdha-garadhela je dugaMdhi yukta thAya che ane aMge pUjyA kare che. tenI zAMti mATe lAla ane pILI dhajAo, sukhaDa, phula, pUrI, gaLapApaDI, mAMchalAMnuM mAMsa, madira, ane jAMbuDA eTalAMvAnAM laI prabhAta veLAe "OM namo nArAyaNAya caturdiza mokSaNAya vyAdhi hana hana muMca muMca daha daha OM hI 8 dA. A maMtravaDe bALakanA mAthA uparathI utAra utArI bahAra mukI devo. ema traNa divasa karI cothe dAhADe brAhmaNone jamADavA, jethI doSanI zAMti thaI bALaka sukhI thAya che. bALakanA janmathI navame divase navame mahIne ke navame varSe bhUsUtikA mAtRkA bALakane naDe che, tethI tAva Ave zarIramAM pIDA thAya hamezAM ulaTI thAya, ane muThIo vALI rAkhe tenI sukha zAMti mATe nadInA banne kInArAonI mATI laI tenuM putaLuM banAvI dhoLApula, sukhaDa, nAgaravelanAM pAna, 13 dhoLI dhajAo, 13 divaDAM, tera sAthI, tera putaLI, mAchI lInI 13 putaLI, mAchalAnuM mAMsa, ane dArU eTalI vastuo laI gAmathI uttarAdA jaI OM no nA thAya caturmulAya na na muMja muM . A maMtrathI bALakanA upara upara kahelI vastuone utAra utArI balidAna ApavuM. pachI zAMti jaLathI snAna karAvI gugaLa, lIMbaDAnAM pAna, gAyanuM zIMgaDuM, dhoLA sarasavuM ane ghI eonI dhUNI devI. ema 3 divasa karI cothe divase brAhmaNa jamADavA jethI sukha maLe che. bALakanA janmathI dazame divase, dazame mahIne ke dazame varSe mitratA mAtRkA bALakene vaLage che, tethI tAva, gAtramAM udvega, ukArA kare, rUve ane maLa tathA mUtra karyA ja kare che. tenI zAMtinA mATe darIyAvanI mATI laI tenuM putaLuM banAvI caMdana, pAna, lAlaphula, ratAMjali, pAMcavarNI dhajAo 5, 5 divaDAM, 5 sAthIo, 5 putaLI, mAchallAnuM mAMsa ane dArU eTalAM vAnAM laI vAvyakRNamAM 3 namo nArAyapAca cUta sutAya kuMvara , A maMtravaDe bALaka uparathI utAre utArI balidAna devuM. pachI zAMti jaLathI snAna karAvI, kAgaDAnI hAra, gAyanuM mAMsa, gAyanuM zIMgaDuM, lasaNa, bilADInA vALa, lIMbaDanAM pAnaDAM, ane dhI eonI dhUNI devI. ema 3 divasa karyA bAda brAhmaNane bhojanathI tRpta karavA te, zAMti thAya che. - bALakanA janmathI agIyArame divase, agIyArame mahIne ke agIyArame varSe pili. picchikA mAtRkA bALakane pIDe che, tethI prathama tAva, bhejamAM arUci, uMcu joyA For Private And Personal Use Only
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (360) amRtasAgara (taraMga kare ane aMga bhAgyA kare che. tenI zAMtinA mATe ghahunA loTanuM putaLuM banAvI ratAMjalIthI putaLAnuM dahIM lAlakarI mahemAM dudhanI dhAra daI pILAMkula, sukhaDa, pAna, pILI dhajAo 7, cha divaDAM, 8 pUrI, 8 vaDAM, 7 kacorI, mAchalAnuM mAMsa, tathA dArU eTalI vastuone pUrva dizAe bALakanA mAthA uparathI 3 no nAtha ya ra muMga vAEURT. A maMtra vaDe utAra utArI balidAna devuM. pachI zAMti jaLathI snAna karAvI, zivanirmAlya, gugaLa, gAyanuM zIgaDuM, sApanI kAMcaLI ane ghI eone dhupa de. ema 3 divasa kyA pachI ja the divase brAhmaNone jamADavA te, zAMti thAya che. bALakanA janmathI bArame divase, bArame mahIne ke bArame varSe kAmukA mAtRkA bALane vaLage che, tethI pahelAM tAva, haze, bake-lavAre kare, hAthane toDI nAkhe, vALa pakaDe, cIse pAyA kare, vAraMvAra jhabake ane bhojanamAM abhAva hoya che. tenI zAMtinA mATe dudhanA bhAvAnuM putaLuM karI athavA dudhathI ghahune loTa bAMdhI tenuM putaLuM banAvI caMdana, pAna, dhoLAkula, dhoLI dhajAo 7, 7 divaDA, 7 mAlapuvA dahI bhAta vagere hAthamAM laI u" no nArAyapAya huM muMga phuna rahya". A maMtra bhaNI bALakanA mAthA uparathI utAro utArI balidAna devuM. pachI zAMti jaLathI snAna karavI, zivanirmAlya, gugaLa sarasava ane dhI eonI dhaNI devI. ema 3 divasa karyA pachI ethe divase brahmabhojana karAve te, sarva doSa zAMta thAya che. ema rAvaNakRta kumArataMtra graMthamAM kaheluM che. bALakanA rogonI utpatti nidAna tathA lakSaNo. bALakanI mAtA bhAre, viSama tathA dene vadhAranArAM bhajana kare, tethI tenA (mAnA) zarIramAM doSe kopI jAya che, ane dhAvaNa bagaDe che. viparIta AhAra tathA vihArathI dhAvaNa dUSita thAya che ane te dhAvaNa dhAvavAthI bALakanA zarIramAM rogo utpanna thAya che. jo dhAvaNa vAyuthI duSTa thayuM hoya ane te dhAvaNa bALaka dhAve te tethI vAyu saMbaMdhI rogothI Atura thAya che, nabaLA ghAMTAna, pAtaLA aMgavALo thAya che ane maLa-mUtra tathA pavanane aTakAva thAya che. pittathI dhAvaNa duSTa thayuM hoya te, pitta saMbaMdhI daravALe, taraze ane saghaLAM agamAM garamIvALA thAya che. kaphathI dhAvaNa bagaDyuM hoya te, kapha saMbaMdhI davALa, nidrAthI pIDAtA, jaDa, sejAvALA, vAMkI AMkhevALo hoya ane ulaTI karyA kare che. tAva vagere je je rege moTAone thAya che te te rege bALakone paNa thAya che, paNa je teonAthI judA prakAranA khAsa bALakone ja thanArA roge che tenuM vivecana nIce pramANe-- tALavAnA mAMsamAM kapha ke pAyamAna thaI tAlakaMTha nAmano roga utpanna kare che, ethI bALakanuM tALavuM besI jAya che-jene gaLuM paDayuM kahe che. te rogathI dhAvavA upara kaMTALe, jhADe pAtaLo thAya, tarazalAge, AMkhyAmAM gaLAmAM tathA mahelamAM pIDA thAya, Doka dhAraNe rAkhI zake nahIM ane kyA kare che. bALakane mAthAmAM tathA mUtrAzayamAM traNe doSonA kopathI prANano nAza kare evA rAtA varNavALA visarSa thAya chetene mahApadya roga kahe che. mAthAmAM thaelo visarpa lamaNAomAM thaI hRdayamAM jAya che ane hRdayamAMthI gudAmAM jAya che. temaja mUtrAzayamAM thaele visarSa gudAmAM jAya che ane gudAmAMthI hadayamAM jAya ane hRdayamAMthI mAthAmAM jAya che. A rogane 2tavA kahe che. For Private And Personal Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekavIzame.) bALaroga prakaraNa, (36). bALakanI ghUMTI vAyue karIne phulI jAya che tethI pIDAyukta thAya che tene tuMDIpAka kahe che. pittanA lIdhe bALakanI gudA-besaNuM pAke che tene gudapAka kahe che. bALakanI gudA maLa mUvathI kharaDAelIdheyA vagara vadhAre vakhata rahe tethI athavA bALakane paraseve vaLyA chatAM na navarAve tethI lehIne tathA kaphane kopa thAya che ane tyAM valurane utpanna karI phellA uThAvI parU karAvavA mAMDe che. Ama thavAthI bhayaMkaracAMdI-gubaDAM thAya che tene ahipatanA roga kahe che. bALakanA zarIramAM doSanI achatane lIdhe pAMpaNomAM eka kukUNaka nAmano roga thAya che, tethI AMkhyAmAM pIDA, caLa tathA pANI jharyA kare che. te kAraNathI bALaka pitAnA hAthathI lalATa, nAka tathA AMkhene ghasyA-coLyA kare che. sUryanuM teja joI zake nahIM ane AMkhe paNa ughADI zake nahIM. bALakanA zarIramAM nidha-cIkaNI, zarIra samAna raMgavALI, guthAyelI, pIDA vagaranI, jhINI maganA jevA AkAranI kapha vAyunA kopathI je phelIo thAya che tene ajagalikA roga kahe che. bALaka garbhavatI strInuM dhAvaNa dhAve te vA, na dhAve te paNa tene udharasa, agninI maMdatA, ulaTI, ghena, kRzatA, rUcinAza, bhrama ane kaThAnI vRddhi thAya che tene pArigaliMka rega kahe che. agnine pradipta karanAra upAyothI A roga maTI jAya che. bALakane je dAMta-rAkSasI AvavA lAge to te samaya saghaLA regenA kAraNe rUpa kahevAya che. paNa ghaNuM karIne tAva, pAtaLo jhADe, udharasa, ulaTI, mAthAmAM pIDA, bharAI Ave, pathakI nAmane pAMpaNano raMga ane visarSa eenA kAraNa rUpa thAya che tene datadeDaka roga kahe che. bALakanA regenA upAyo. moTA manuSyonA mATe je tAva vagere rogomAM upayo kahI gayA chIe teja re bALakane thayA hoya to teja upAya karavA; paraMtu DAMbha, kSAranI kriyA, ulaTI, reca ke phasa kholAvavA vagere upAyo bALakane karavA nahIM. "maraNa kaSTamAM AvI paDelA bALakane ulaTI, reca tathA basti-picakArInI davAo ApavI-" ema sukRtanI AzA che. bALakane jamyA pachI eka mahInA sudhI eka vAvaDIMga jeTalI ane pachI mahIne mahIne eka eka vAvaDIMga vadhAratAM davA ApavI, paNa davA cUrNa ke kalparUpe vA cATaNa rUpe karIne ApavI. keTalAka AcAryone evo mata che ke pahele mahIne eka ratIbhAra - vadha madha, dhAvaNa, sAkara tathA ghI eomAM kAlavIne caTAvuM, pachI dara mahIne eka eka ratI vadhAratA javuM, te cheka eka varSano bALaka thAya tyAM sudhI. ane pachIthI seLa varSane thAya tyAM lagI varSe varSe pAMca pAMca ratI vadhAratAM auSadha ApavuM, te cheka sitteramA varSa sudhI ane pachI pharI bALakanI piThe echA mApe davA ApavI. kavAtha hoya te upara kahelA mApathI cAra gaNe pAvo. je bALaka dhAvaNa dhAvIne ja rahe tene dudhanI ke ghInI sAthe aiSadha ApavuM. je bALakanI mAtAne auSadha ApavuM hoya te dudha ghInI sAthe ja ApavuM. bALaka dhAvatuM hoya ane anna paNa khAto hoya to tene dudha tathA dhInI sAthe eDa ApavuM aNasamaju bALaka dhAvaNa uparaja raheto hoya te ratana upara davA cepaDIne For Private And Personal Use Only
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (36ra) amRtasAgara, (taraMga dhavarAve, jethI bALakanA peTamAM davA jAya che ane roga maTe che. bALakane tAva Avato hoya te, saghaLA padArtho baMdha karvA, paNa dhAvaNa baMdha karavuM nahIM. bALakane laMghana karAvavuM hoya te tenI mAne halakuM bhojana karAvavuM eja bALakane laMdhana che. athavA bhadramotha, haraDe, lIMbaDa, kavAM paravaLa ane jeThImadha eone kavAtha karI jarA une hoya te vakhate pAe te saghaLI jAtanA tAva maTe che. A bhadramustAdi kavAtha kahevAya che. - tAvanI sAthe jhADo hoya te, motha, pIpara, ativiSa ane kAkaDAzIMga eonuM cUrNa karI madhamAM kAlavI caTADavuM, jethI udharasa, zvAsa-hAMphavuM, ulaTI ane navarAtisAra maTI jAya che. A caturbhadrAdikA kahevAya che. bALakane jhADo thayo hoya te bIluM, dhAvaDInAM phula, vALo, lodara ane gajapIpara, eene kavAtha karI ThaMDo thayA pachI madha meLavI pAe tathA eonA cUrNane madhamAM kAlavI caTADe to atIsAra maTe che. A bivAdiavaleha kahevAya che. bALakane bhuMgaLIvATe jhADo thatuM hoya terIsAmaNInAM mULa (ke majITha), ledara, dhAvaDInAM dava ane upalasarI eone kavAtha karI ThaDa thayA pachI temAM madha nAkhIne pAe te, bhayaMkara atIsAra paNa maTe che. A samaMgAdika vAthe kahevAya che. bALakone atIsAra thaye hoya to-vAvaDIMga, boDIajame, ane pIparanA dANa enuM cUrNa karI navazekA pANI sAthe aDavALIne pAI devuM, jethI jaLasa paDatuM cheya te maTI jAya che. A viDaMgAdi cUrNa kahevAya che. - bALakane raktAtIsAra-lehIkhaMDavADo thayo hoya te--mocarasa, rIsAgaNInAM mULa ane kamaLanA kesarA eo sarva sevA te lAbhAra tathA cokhAnI kaNakI savAlAbhAra laI temAM agIAra telA pANI nAkhI tenI yavAgU banAvI bALakane pAvI jethI jhADAmAM lehI paDatuM hoya te maTI jAya che. suMTha, ativiSa, motha, vALo ane iMdrajava eone kavAtha karI prabhAte pIvA Ape to bALakonA sarva prakAranA atisAra maTI jAya che. bALakane maraDo thayo hoya te, cokhAnI dhANI, jeThImadha, sAkara ane madha eene cokhAnA dhAvaNa sAthe pAe to maraDo maTI jAya che. A lAdI curNa che. bALakene saMgrahaNI thaI hoya te- haLadara, dAruhaLadara, devadAra, dabI rIMgaNI gajapIpara, gadhImero ane savA eonuM cUrNa madha tathA dhImAM kAlavI caTADe to, bALakanI saMgrahaNI, vAyunI pIDA, kamaLe, tAva, atIsAra tathA pAMDuraMga vagere sarva maTI jAya che. ane jaTharAgni pradipta thAya che. A rajanyAdi caNe che. bALakane udharasa thaI hoya to-methe, ativiSa, ara, pIpara ane kAkaDAzIMga, eone svasa karI temAM madha nAkhIne caTADe te sarva prakAranI udharasa maTe che. A mustAdi svarasa kahevAya che. athavA rIgaNInA phulonA kesAone vATI madhamAM kAlavIne caTADe te bALakanI lAMbA vakhatanI udharasa pa maTI jAya che. bALakane udharasa tathA zvAsa hoya te--dhANA ane sAkarane cokhAnA dhAvaNa sAthe pAvA. athavA kALIdrAkha, ara, haraDe ane pIpara enuM cUrNa madhamAM kAlavI For Private And Personal Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekavIza.) bALaroga prakaraNa (363) caTADe te udharasa tathA tamakazvAsa paNa turata maTI jAya che. A drAkSAdica kahevAya che. bALakane heDakI tathA ulaTI thaI hoya te--kahunuM cUrNa madhamAM kAlavI caTADe to heDakI tathA lAMbA vakhatathI thayelI udharasane paNa maTADe che. A kukI avaleha che. bALaka dudha kI kahADa hoya -ubhI bharIMgaNInA phulono rasa, bhairIgaNInA kulane rasa, pIpara, pIparImULa, cavaka, citraka ane suMTha eone ekaThAM meLavI caTADe te dudha okata baMdha paDe che. bALakane Aphare caDhaye hoya te, siMdhAlUNa, suMTha, eLacI, hIMga ane bhAraMgI eonuM cUrNa karI che athavA pANInI sAthe meLavI caTADe te Azaro ane vAyu saMbaMdhI zA maTI jAya che. A siMdhyAdiavaleha che. bALakanuM matra rokAyuM hoya te-pIpara, marI, (Da) sAkara, madha, hAnI eLacI ane siMdhAlUNa eonuM cATaNuM caTADe te, pisAba chuTe che. A sitAdi avaleha che. bALakane lALa bahu garatI hoya to--UpalasarI, tala, dara ane jeThImadha eenA kavAthathI roja ne sApha kare te lALa garatI baMdha paDe che. bALakanA hAMmAM cAMdI paDI hoya to-pIparanI chAla ane pIparanAM pAnDAM laI eene vATI madhamAM kAlavI mAM paDe che, moM AvyuM hoya te maTI jAya che. bALakanI TIe sojo AvyA hoya te--mATInA goLAne agnimAM tapAvI tenA upara dudha reDI TI zake te sojo maTI jAya che. bALakanI TI pAkI hoya te, haLadara, dara, ghauMlA ane jeThImadha enA ka7thI pakAveluM tela DuMTIe copaDe to pAka maTe che. athavA bakarInI lIMDIone bALI tenI rAkha cALIne bhabharAve te paNa pAka marI jAya che. - bALakanI besaNa pAkI heya te-rasavatI pAvI ane rasavaMtIne lepa kare. athavA zakha, rasavaMtI ane jeThImadha enuM cUrNa copaDe tepaNu gudAno pAka maTe che. bALakanA dAMta pharatI veLAe thatAM darada mATe dhAvaDInAM phula ane pIpara enA. cUrNane madhamAM kAlavIne teMcI athavA madhanI sAthe AMbaLAnA rasathI dAMtanAM peDhAM ghase te dAMta sukhapUrvaka Ave che. bALaka khAtAM chatAM tathA jaTharAgni pradipta chatAM dubaLe rahe te, bheMyake chuM, ghauM, ane jo eonuM cUrNa ghImAM kAlavI caTADavuM ane te upara madha tathA sAkara sahita kaheluM dudha pAvuM, jethI zarIra puSTa thAya che. bALakane cAMdI, ratavA, visphoTaka tathA tAva mATe triphaLA, lIMbaDe ane haLadara eone kavAtha pIvo. bALaka royA kare te--triphaLAM ane pIpara eenuM cUrNa madha ghImAM kAlavI caTADavuM te reta baMdha thAya che. gaLuM paDayuM hoya te, haraDe, vaja ane upaleTa eonA kalakane madhamAM kAla nI dhAvaNanI sAthe pAvuM. kaNaka roga hoya te triphaLA, dara, sAToDI, suMTha, rIMgaNI ane ubhI bora NI eone pANImAM vATI jarA unAM karI tene lepa karavo. For Private And Personal Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (364) amRtasAgara, taraMga ahIpUtanA roga hoya te, zaMkha, ghaNe sara ane jeThImadha eno lepa karavo. pArIgaliMka-pArUlA roga hoya te, jaTharAgnine pradipta karavAnI davA ApavI. bALakanuM zarIra puSTa karavA-zakti vadhAravA mAreluM sonuM, upaleTa, madha, ghI, ane vajanuM cUrNa eka varSa lagI caTADavuM jethI baLa, buddhi, sAmarthya ane puSTi prApta thAya che. bALakane vAreghaDIe tarasa lAgatI hoya te vALe ane sAkara eonuM cUrNa madhamAM kAlavIne caTADavuM. bALakane lAkSAdi taila uttama phAyado Ape che ane saghaLA rogo maTADe che mATe tene upayogamAM levuM. bALakane mahemAM thulIo Ave che te eLacIne bALI tenI rAkha madhamAM * kAlavIne jIbha upara copaDavI. AMcakI AvatI hoya te, pUlAvela kaMkaNa vAla 1 madhamAM caTADe. varAdha thaI hoya te-babanA rasamAM goLa nAkhI pA. bALakonA rogone adhikAra saMpUrNa iti zrImanmahArAjAdhirAja rAjarAje zrI savAI pratApasiMhajI viracita amRtasAgaranAmA graMtha viSe bALakanA samasta renI utpatti, lakSaNa ane yatna nirUpaNa nAmane ekavIza taraMga saMpUrNa taraMga bAvIzamo. paMDha bheda lakSaNa ane, yogya yatra sukhakAra; A taraMgamAM vigatethI, varNavyA che niradhAra. paMDharega thavAnAM kAraNe. kaDavI vastuonA ativegathI, khaTAza, uSNa, mIThA vagerenA bahu sevavAthI vIryane nAza thAya che, athavA bhayathI, zekathI, kodhathI ane putra strI dhanane ekAeka nAza thavAthI ke ratikrIDAsamaya ociMtuM koI AvI caDhavAthI tathA raMgenA AvI lAgavAthI ane ati 1 abolA bALakane rega pArakhavAnI e rIti che ke, jyAM vedanA thatI hoya tyAM hAtha aDADatAM zarIra care che, rUve che athavA bALaka te jagyAe vAraMvAra hAtha aDADyA kare che. mAthAmAM pIDA hoya te, AMkhe vasI rAkhe che ane mAthuM DhALIde che. mUtrAzayamAM vyAdhi hoya to, mUva rekAya che tathA bhUkha tarasa jatI rahe che. je jhADA ke mUtranuM rekANa, vihalapaNuM, ulaTI, peTa caDhayuM hoya ane A taraDAM bole te koThAmAM rega che ema samajavuM. reyA karatA hoya to AkhA zararImAM pIDA thAya che ema jANavuM. jIbha hoTha karaDato hoya,zvAsa hoya ane muThI vALI rAkhe to jANavuM ke chAtImAM pIDA che. ane gudA valUryA kare tathA muMjhAIne royA kare to karamanI pIDA che ema jANavuM. vadhAre ochuM darada tenA revA uparathI jANI levuM. bhA, karNa, For Private And Personal Use Only
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAvIza ) paMDharema prakaraNa. (365) maiithuna karavAthI purUSa nAmardanajSaka thai jAya che mATe "ativetravata" sarva bAbate hadathI vadhAre karavI e sadA nukazAnakAraka che. vaLI idri upara koI prakAre mAra vAgavAthI, ati brahmacarya pALavAthI ane guda mi. yuna tathA muSTijApAdithI paNa napuMzaka thAya che. mahAtmA suzrutajInA matathI sAta prakAranA najSakanAM lakSaNo. pitAnA ghoDA vIrya (mAtAnA vizeSa raja) thI je saMtAna thAya che te Asekya naka kahevAya che. A napuSaka, bIjAnA vIryane pote mukhamAM dhAraNa karI gaLI jAya che tyAre kAmotpattinI ceSTA kare che tyAreja Idri caitanya thAya che.) tenuM bIjuM nAma mu. khani che. je strInI dadhita ni che tenAthI utpanna thaela saMtAnane saigaMdhika najSaka kahe che. A napuMzaka, strInI ni tathA purUSanuM liMga suMghe che tyAre mithunaicchamAM pravRtta thAya che tenuM bIjuM nAma nAzAni che. je purUSa atyaMta brahmacarya dhAraNa karavAthI zithila thaI gayA hoya te pahelAM pitAnI gudAbhaMjana karAve tyAra pachI strI sAthe ratikriyA karI zake tene kubhika najSaka kahe che. AnuM bIjuM gudAni che. athavA mAtAnI viparIta rItithI ane pitAnA durbaLa vIryathI paNa kuMbhIka napuMzaka thAya che. athavA RtukALamAM rahIne strInI sAthe kayukta vIWvALe purUSa gamana kare ane te strI tethI vRddhi pAme nahIM tethI anya purUSane Icche tene kuMbhika napuMzaka utpanna thAya che. je purUSane anyanuM mithuna joI pita maithuna karavAnuM sAmarthyavAna thAya teneIrbaka vA, dani najpaka kahe che. RtukALamAM je purUSa viparItAsana vaDe mohavazathI rati rame (pate nIce ane strI upara rahI rati rame) tethI je saMtAna thAya te bAyalo thAya che tene paMDha napurvaka kahe che. A napuMSakane dADhI mucha hotAM nathI. strI samAna cALA ane anya pAse gudamaithuna karAvavA Atura hoya che, paNa pote ratisaMga karI zakto nathI; kemake tenA aMgamAM vIryano leza hete ja nathI, je RtukALamAM strI, upara kahyA pramANe viparIta ceSTA kare ane tethI kanyA utpanna thAya te te kanyA purUSa samAna vyApAra karanArI thAya che. arthAta purUSanA peThe bele, cAla ane anya strI sAthe nithI ni gharSaNa kare che tyAre tRpti thAya che tene paM% strI kahe che, najSakapaNuM maTavAnA upAya. je sahaja-janmathI ja napuSaka hoya teonA upAya te cheja nahIM, paNa je kSINa 1 bhAvamithe vAtAdi doSane anusarI 7 napuMzaka mAnela che eTale mAnasika, pittaja, vicakSaca janya, regajanya, ziraccheda janya, zukataMbha janya ane sahaja A sAta bheda che. mAhAtmA carake 4 bheda mAnela che eTale bIjo paghAta, vajabhaMga, jarAsaMbhava ane kSayaja e cAra gaNela che. tene vigatavAra khulAze meLavavA te maharSionA graMtho athavA amArA taraphathI prakaTa thaela najSakAnaMdamaMdArane prathama bhAga jIve, For Private And Personal Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (366) amRtasAgara, (taraMga paNAne lIdhe, roganelIdhe, bhaya zoka krodha ke glAnine lIdhe jeo najSaka thayA hoya te teoe vAjIkaraNa prayoga karavA. jo ke je purUSa dekhAvamAM pucha hoya, paraMtu strI sabhagamAM jarA paNa kAmane nahoya tene paNa napuM pakaja mAnela che. tevAone paNa vAjIkaraNa prayoga karavA jarUranA che. vAjIkaraNa eTale avAja ( ) vAnine (zu. ti) jire na ti vAvivArapAm-vIrya vagaranA purUSane vIrya yukta je upAya vaDe karI zakAya te upAyane vAjIkaraNa kahe che. athavA je padArtha purUSane mithunamAM gheDAnA je samartha kare te padArtha ne vAjIkaraNa kahe che, mATe vRddhAvasthA thayA chatAM strI ramaNanI IcchA karanArane, strIone pyAre saMpAdana karanArane, ati strI saMgathI kSINa thaelAne, napuMpakane, thoDA vIryavALAne, bhAganI IchAvALAne, dhanavAna rUpavAna tathA yavana vAnane ane jene vadhAre strIo heya tene vAjIkaraNa hitakArI che, jethI vAjIkaraNa karavA Alasya rahita rahevuM. puSTa zarIra vALAe paNa deza kALane anusarI vAjIkaraNanuM sevana karavuM. vAjIkaraNa karanArA padArtho. aneka prakAranAM uttama bhojana, aneka prakAranA uttama pIvAnA yoga (dudha vagere ) padArtho, kAnane madhura lAge tevA gIta-vacana-vAjI, cAmaDIne sukha Ape evA komaLa gAdI-takIyA, puSpa, navIna strIne sparza, ajavALI rAta, suMdara soLa zRMgAra sajelI hAva bhAva hAsya kaTAkSa kutUhala ane lalita lAvaNyavatI khIlatI yuvAnIvALI capaLA strI, manahara vArtA vinoda, saMgItadhvanI, uttama AnaMda ApanAra pAnabIDAM, mAdaka ( dArU bhAMga vagere ) padArtho, suMdara sugaMdhadAra mALA, manane harI le tevAM svarUpa, khIlelA vana upavana bagIcAo ane mana vAMchita padArthonI prApti eTalA vAnAM vAjIkaraNa karanAra che arthata kAmadevane jAgrata karanAra che ! temaja mahelanI uMcI aTArIo (jhakhAo), nIla kamaLanAM pAdaDAM, tathA najIkamAM sugaMdhadAra maMdiranA pAlAo paDyA hoya, madirA pIne masta banelI madavatI mAnunI madanane jagAvanArI, viNA nAda, zaMgArIka vArtAo ane ekAMta sthAna e paNa kAmadevane sahAyatA ApanAra che; arthAta dhyAnI jJAnIonAM bhAna bhulAvI mAna mukAvI vilAsavati vanitAnA viSayamAM lubdha karanAra che. rativardhana coga. mALavI gekhara, ekhare, jeThImadha, gaMgeTI, AsagaMdha, zatAvarI, muzaLI ane cAM ee sarvanuM cUrNa karI cUrNanA jeTalA ja ghImAM cUrNane zekI tethI ATha gaNA dudhamAM tene one mAvo banAvI sarvathI bamaNI sAkara nAkhI tenA lADu banAvI paththamAM hI khAya to ati uttama vAjIkaraNa kare che. ane napuSapaNuM TALe che. A gesurAdi cUrNa kahevAya che. athavA dakSaNI cIkaNI sopArI 40 tolAbhAra laI tene jhINe bhUko karI pANImAM bAphI kuNe thaye khAMDI cUrNa karI sukavI vastragALa karI tene AzraNa gAyanA dudhamAM, dhIthI ka. 1 zuka bahotarI, zRMgAra sataka. cora paMcAzikA, pravINasAgara, madhu mAlatI, zRMgAra tilaka, rasika priyA, suMdara phAra, jagatavinoda, alaMkArika vArtAo, rasika nATake, ramujI rammata gammatanI kahANIo ane amArA taraphathI prakaTa thaela akabara ane bIrabalanI vArtAo manano u sAha vadhAravA avazya vAMco. For Private And Personal Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAvIzame.) paMDharaga prakaraNa (367) - - -- - ------ ramavI sopArInuM cUrNa nAkhI mA kare, pachI temAM ghI tolA , nAkhI re paDavo bAda sAkara telA 200nI cAsaNuM karI temAM te ra nAkhI ekajava karI temAM elacI, gaMgeTI, kAMsakI, pIpara, jAyaphaLa, jAvaMtrI. tamAlapatra, tAlIsapatra, taja, suMTha, vALa, kALevALa, matha, triphaLA, vacana, zatAvarI, cAM, kha, ekharo, gokharU, khajUra, tavIra, dhANA, kaselAM, jeThImadha, zIMgaDAM, jIruM, kalajI, ajamo, kamaLakAkaDIne magaja, jaTAmAMsI, varIALI, methI, bhoMyakoLuM, kALI musaLI, AsagaMdha, kacaze, nAgakesara, marI, navI cAroLI, zImaLAnAM bIja, gajapIpara, kamaLakAkaDIne kaMda, sukhaDa, ratAMjali, ane lavIga e dareka padArtho cAra cAra lAbhAra laI cUrNa karI te cAsaNI mAM meLavavuM. tathA zuddhapArAnI bhasma, zuddha baMga bhasma, zuddha nAgezvara, zuddha gajavela, ane zuddha abhraka bhasma eo paNa IcachA pramANe temAM nAkhI mizra karI kastUrI tathA barasanuM cUrNa vajane nAkhI cAra cAra tolAbhAranA lADu vALI levA. pachI jarAgninA baLa pramANe AthI telADu prabhAte khA. jyAre te pacI jAya tyAre jamavuM. khaTAza khAvI nahIM. A tivallabha pUgI pAka nuM nitya sevana kare te vIryanI vRddhi thatAM kAmadevanI vRddhi thAya che, maithunamAM vAjI samAna parAkrama Ave che, jaTharAgni pradipta thAya che, baLa vadhe che, zarIra upara cAmaDInI paDelI karacoLIo maTe che, hRSTa puSTa thAya che, ane vRddha chatAM A pAkanA sevanathI yuvAna bane che arthAta juvAna samAna kAmI, suMdara svarUpa ane rUci ApanAra thAya che. athavA pAkelI rasadAra sugaMdhadAra uttama kerIono rasa eka hajAra covIsa telA bhAra laI temAM 256 lAbhAra sAkara, 64 talA gAyanuM ghI, 3ra telA suMTha, 16 talA marI, 4 telA pIpara, ane ra56 telA pANI nAkhI sarvane ekaThAM karI tene mATI vAsaNamAM agnidvArA pAka karavo ane pAka karatAM jyAre lAkaDAnI kaDachI (cATavA) thI halAvatAM ghATa thAya tyAre nIce utArI temAM dhANA, jIruM, haraDe, citraka, metha, taja, kajIruM, pIparImULa, nAgakesara, eLagI, lavIMga ane jAyaphaLa, e pratyeka padArthonuM cAra cAra - lA cUrNa nAkhavuM. ThaMDo thayA pachI 3ra tolA madha meLavI uttama baraNImAM bharI le. A Asa-kerI pAka bhejana karyA pahelA purUSe 1 lAbhAra jaTharAgninA baLane anasarI paththamAM rahI khAMya te, rati rAMgamAM vAjI samAna kavitavAna thAya che, samartha, baLavAna puNa ane sadA roga rahita thAya che. tathA saMgrahaNI, kSaya, zvAsa, arUci, amlapitta, mahA zvAsa, raktapitta, ane pAMDu eTalA rogone nAza kare che. athavA sukhaDa, ratAMjali, pataMga, dArULadara, agara, kALuMagara, devadAra, sarala nAmane devadAra, kamaLa, pArasa pIpaLAnAM pAMgeaMga, kapUra, kastUrI, beda, muka, zilArasa, navIna kesara, jAyaphaLa, lavIMga, meTI eLacI, hAnI eLacI, jAvaMtrI, kaThoLa, kapurImadhurI, tamAlapatra, nAgakesara, kALovALe, sugadhIvALo, jaTAmAsI, taja, vaMzalocana, chaDIle, bhadramotha, sugaMdhI medInAM bIja, ghaulA, lobAna, gugaLa, lAkha, nakhale, majITha, tagara, mINa, rALa, dhAvaDInAM phula, ane tagaranAgaDA e pratyeka padArtho 24-24 ratIbhAra laI kaTaka karI te kalkathI telane dhImA agnithI pakAvavuM. pachI te telane zarIre caLe te 80 varSane buDho purUSa paNa yuvAna, vIryavALo ane strI vallabha thAya che. sopArInuM cUrNa dudhamAM nAkhI dhI meLavI mA thaye temAM sAkara meLave pachI bIjI auSadhIo meLavavI e paNa pATha che mATe jemAM gya lAge tema karavuM, bhA, kartA, For Private And Personal Use Only
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 368) amRtasAgara (taraMga A talanA bhAvezathI vAMjhaNI putravaMtI thAya ane aputrane putra thAya che tathA so varSanuM A yuSya thAya che, A caMdanAdi taila tAva, baLatarA, paraseve rakatapitta, kSaya, durgadha, koDha ane valurane nAza kare che. athavA kaucAM tolA 26 lai 64 talA gAyanA dUdhamAM nAkhI dhImAM tApathI pakAvavAM. pachI tene chetarAM vagaranAM karI jhINuM vATI te medA jevI luga dInI nhAnI nhAnI revaDIo banAvI gAyanA ghImAM taLI sAkaranI bamaNuM cAsaNImAM galephavI. pachI te revaDIo DubI jAya teTalA madhamAM nAMkhI nokhI nokhI rAkhI mukavI. AmAMthI pAMca TAMka jeTalI sAMje tathA prabhAte sevana kare che jenuM vIrya turatIlata thaI jatuM hotha tathA jenI IdrI namI jatI hoya te purUSa paNa rati saMgamamAM vAjInA samAna sAmartha prApta kare che. A vAnari guTikA kahevAya che. athavA akalakaro, suMDa, lavIMga, kesara, pIpara, jAyaphaLa, jAvaMtrI ane sukhaDa, e pratyeka padArthone eka eka lAbhAra laI teonuM cUrNa karIne temAM cAra lAbhAra cokhuM aphINa meLavI pachI tenI pAMca pAMca ratI bhAranI gelIo vALI niraMtara eka eka goLI rAte madhanI sAthe khAya te purUSanuM vIrya taMbhana thAya che, rati kriyAmAM ati AnaMda thAya che. ane strI vallabha thAya che. A akarabhAdi guTikA kahevAya che. A goLI upara kaheluM dudha pIe to vizeSa phAyado thAya che. athavA yakeLAnA cUrNane bheya koLAnA rasanI 21 bhAvanA ApI pachI madha tathA dhImAM meLavI cATe te daza strI sAthe ramaNa karavA jeTaluM sAmarthya prApta thAya che. athavA AMbaLAnA cUrNane AMbaLAnA rasanA 21 puTa daI tene sAkara madha ane ghI saMgAthe meLavI cATe te 80 varSane vRddha paNa yuvAna samAna ratikrIDA rame che. suzruta saMhitA. athavA abhrakanI zuddha bhasma 4 bhAga, baMganI zuddha bhasma 2 bhAga, pArAnI zuddha bhasma 1 bhAga, ane e saghaLAnA barAbara bhAge zatAvarI lai tathA cAturjata (taja, tamAlapatra, nAgakesara, elacI), jAyaphaLa, trikaTu, lavIMga ane jAvaMtrI e babe bhAga laI sarvanuM cUrNa karI tenAthI cUrNathI) bamaNuM sAkara meLavI ghI ane madhanA sAthe goLIo vALI agninA baLanA pramANamAM mAtra ugamAM levAthI turata navIna AnaMdane vadhAre che, ghaNI madavatI strIo sAthe ramaNa karI teonuM mAna marDana ane sarve rega (vIrya-nabaLAInA sarva rage)no nAza kare che--A madanamaMjarI guTikA kahevAya che. ga taraMgINI "athavA zuddha aphINa ane zuddha pAre samAna laI teone dhaturAnA bIjanA telamAM 3 divasa sArI peThe dhuMTI temAM sAkara ane bhAMga barAbara meLavI 1 ratIbhAra temAMthI khAIne upara dudha (kaheluM) pIe te vIrya staMbhana thAya che. ane napuSapaNuM maTe che. sAra saMgraha" athavA jAyaphaLa, akalakaro, lavIMga, suMTha, kesara, pIpara, kasturI, barAsa, ane azvinI zuddha bhasma e sarva samAna laI teo sarvanI babara zuddha aphINa laI sarvane jhINuM vATI maga jevaDI goLIo vALI temAMthI eka goLI vA 2 gaLI khAya te vIrya staMbhana thAya che. A nAgArjunI guTikA kahevAya che. athavA AratIne kapUra, phulAvela TaMkaNa ane pAra e samAna laI agathI AnA rasamAM ane madhamAM 1 divasa ghuTI sopArI choDI idrI upara lepa karI 1 pahoddhAra rAkhI pachI dhoI nAkhI strI saMga kare te vIrya staMbhana thAya che. athavA peLI kaNeranA jaDanI chAla, akalakara, ajameda, kALAdhaturAnAM bIja, ane jAyaphaLa e saghaLAMne pANI sAthe vATI marI pramANe goLI bAMdhI 1 goLI manuSya nA mUtramAM maNi chatra choDI dI upara lepa kare te napuM pakapaNuM maTe che. ane vIya staMbhana For Private And Personal Use Only
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tevIza.). dhAtu zodhana-mAraNa prakaraNa ( 368) thAya che. athavA sUaranI carabI madha sAthe ghuMTI dvI upara 1 mahInA sudhI lepa kare to vajabhaMga-IdrInI zithilatA maTe che. athavA dhoLIkaNeranA mULIyAnI chAlane dudhamAM jamAvI tenuM ghI kahADI temAM vachanAga, jAyaphaLa, aphINa, zuddha nepALA anumAna mAphaka meLavI che divasa sudhI idro upara lepa karI nAgaravelanuM pAna lapeTI rAkhe ane brahmacaryamAM rahe te pulapaNuM maTe che. " athavA kaucAMnA cUrNane dudha sAthe pIe. athavA kaucAM aDadanI dALamAM meLavI pIe. bhoMyakoLAnA mULane ghasI 1 te lAbhAra ghI vA dudha sAthe pIe. athavA ghahunuM zastra ane kacAnuM cUrNa dudhamAM pakAvI ThaMDu thaye temAM ghI nAkhI khAya. athavA zatAvarI ane kocanI jaDa vATIne pIe te vIrya ane baLanI vRddhi thAma che. suzruta saMhitA. athavA aDadhe zera gAyanuM dudha, 1 tole sAkara ane nA tolo gAyanuM dhI ukALIne pIvuM, jethI uttama rasAyananA guNa prApta thAya che. vaidajIvana, napuMdhaka adhikAra ane prayoga saMpUrNa Iti zrI manmahArAjAdhirAja rAjarAjezrI savAI pratApasihajI viracita amRtasAgara nAmA graMtha viSe napuMzaka bheda lakSaNa ane vAjIkaraNa nirUpaNa nAmane taraMga bAvIzame saMpUrNa taraMga tevIzamo. saptadhAtu upadhAtunI, zodhana bhAraNa rIta, sevana vidhi guNa saha sahI, varNana vAre khacita. sapta dhAta-eTale enuM, rUpuM, trAMbu, jasada, sIsuM, kalaI ane huM ene sAta dhAtu kahe che, ane sevanamAkhI, rUpamAkhI, merathuthuM, kAMsuM, pItaLa, siMdUra tathA zilAchata A sAta upadhAtu kahevAya che. rasa eTale pAra ane uparasa eTale hiMgaLAka, haratAla, maNazIla, abhraka, sura, gaMdhaka, khaDIokhAra, khaDI, cAka, ramacI, phaTakaDI, zaMkha, keDI, gerU, hirAsI, khAparI, badArazaMga ane camakapASANa vagerene kahe che. sAte dhAtuonAM zedhana. senA, rUpA, trAMbA ane lokhaMDanAM bArIka patarAM karAvI agnimAM tapAvI tapAvI tela, chAza, kAMjI, gomUtra ane kaLathInA kavAthamAM-e darekamAM eka pachI ekamAM traNa traNa veLA ThAre , e dhAtuo zuddha thAya che ane tyArapachI bhasma karavAnA kAmamAM levA yogya thAya che. ( kalaI sIsuM ane jasada e traNane gALI gALIne upara pramANe chamakAvavAM.) mRgAMka (suvarNa bhasma) banAvavAnI rIta. senAnA varakha athavA zuddha karela senAnAM kaMTaka vedha patarAM laI tethI bamaNe zuddha para laI e bannene lIbunA rasamAM ghurI khINa thaye gALo karI, pachI te goLAnA barobara zuddha gadhaka bhUke levA ane be mATInAM sarakhAM ghasI kADelAM capaNamAM ame For Private And Personal Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (37) amRtasAgara, (taraMga gadhakane bhUko pAtharI gaLo mukI pAcho adhe gaMdhakano bhUko upara rAkhI tene saMpuTa karI kapaDA mATIthI tene majabuta karI 30 aDAyA chANano agni Apo. ema 14 vakhata kare te, senAnI nirUtha (madha ghI ane khaDIokhAra nAkhIne AMca devAthI paNa sajIvana thAya nahIM tevI) bhasma thAya che. paNa dareka vakhate saMpuTamAM gaMdhaka upara kahyA pramANeja pAtharavo. athavA senAnAM zuddha karelAM patarAMthI saLamAM bhAge sIsuM nAkhI khahAsamAM e bannene kharala karI gaLA banAvI goLA jeTalo zuddha gaMdhakane bhUko laI saMpuTamAM geLo mukI upara nIce gaMdhakano bhUko pAtharI saMpuTa karI te upara kapaDA bhATI daI , majabUta banAvI 30 aDAyA chANAne agni Apo. ema cha vakhata karavAthI senAnI nirUtha bhasma thAya che. zAvara saMhitA, athavA kaMcanAra vRkSanA rasamAM zuddha pAro ane zuddha senAnA japatra samAna patrone ghuMTI pachI AgIyAnA rasamAM tathA vaDhavADInA rasamAM ghuMTI, pachI senAnA cothA bhAge TaMkaNakhAra nAkhI vATI tenAthI bamaNuM sAcA motInuM cUrNa ane te sarvanA samAna zuddha gaMdhaka nAkhI ekatra karI sArI peThe ghuMTI teno geLo banAvI kapaDAthI majabUta vITI pachI mATI lapeTI sukavI sAva saMpuTamAM mukI te upara kapaDA mATIthI mudrA daI tene eka mIThAthI bharelA mATalAnA vacevaca mukI mATalAne mehaDe mudrA daI sukavI gajapuTa agni Apavo. enI meLeja ThaMDo thaI jAya tyAre saMpuTane ughADI bhasmane kahADI laI zuddha gaMdhaka-pAro meLavI kharala karI ekava thaye pharI saMpuTamAM baMdha karI mudrA daI gajapuTa agni Apa ane pitAnI meLe ja ThaMDo thAya tyAre bhasmane grahaNa karavI. te be ratI bhAra bhasmane 8 marI, 7 pIpara sAthe vATI be athavA ratI pramANa madha ane ghI viSama bhAge laI te sAthe pI bhojana sahita niraMtara sevana kare te durbaLatA, nirbaLatA, kapha, vAyu, saMgrahaNI, udharasa, zvAsa, kSaya ane arUcine nAza kare che tathA jaTharAgnine pradipta kare che. A mRgAMkarasa kahevAya che. ciMtAmaNi, rUparasane vidhi. zuddha haratAlane lIMbunA rasamAM 1 pahera sudhI ghuMTI pachI haratAlathI traNa gaNuM zuddha cAMdInAM kaMTaka vedha paDyAM laI te upara te haratAlano lepa kare ane teone sarAva - puTamAM mukI kapaDA mATI daI sukavI 30 aDAyA chANAne agni Apo. ema 14 vAra karavAthI cAMdInI uttama bhasma thAya che. A rUparasane ratI bhAra yogya anupAna sAthe sevana kare te ghaNA guNa kare che. bhAvaprakAza. athavA "cAMdInAM zuddha kaMTaka vedha patranA upara nIce rUpamAkhIne bhUko cAMdInA patra samAna sarava saMpuTamAM mukI saMpuTane kapaDA mATIthI daDha karI sukavI gajapuTa agni Apo jethI zuddha rUpa thAya che." trAMbAnI bhasma karavAne vidhi. zuddha karelAM trAMbAnAM paDyAM karI te upara rUpamAkhIne lepa karI vA, sAvalAmAM upara nIce tene bhUle mUkI temAM saMpuTakarI kapaTA mATIthI majabUta karI gajaTa ami Apa, jethI tamezvara zuddha taiyAra thAya che. A tAMbAnI bhasma 1 ratIbhAra 1 mahinA sudhI kevaya anupAna saha sevana kare te pAsa, udharsa vagere rogone nAza kare che. " For Private And Personal Use Only
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tevIzame.) dhAtu dhana-mAraNa prakaraNa (371 ) * ++ + + ga - - - - - - sIsAnI bhasma karavAno vidhi. zuddha karelA sIsAne mATInI tAvaDI ke DIbamAM gALI temAM sIsAnA cothe bhAge pIpaLAnI tathA AMbalInA cheDInI bhUkI thoDeDe nAkhI loDhAnI kaDachI vate halAvatA javuM. ema na pahora sudhI karavAthI sIsAnI zuddha bhasma thAya che. te bhasmane sarakhe bhAge zuddha maNazIla, sAthe kacchamAM vATI koDIAnA saMpuTamAM mukI kapaDA mATI karI gajapuTa agni Ave. jyAre te agni potAnI meLeja zItaLa thaI jAya tyAre te bhasmane pharI maNazIla ane kAjI sAthe iMTI puna gajapuTa agni Apo. A pramANe 60 puTathI sIsAnI zuddha bhasma thAya che tene nAgezvara kahe che. A nAgezvara bhasma stI 1 vA, 1 ratI yogya anupAna sAthe sevana kare te adhika guNe Ape che ane sarva rogane dUra kare che. bhAvaprakAza, athavA sIsAne zuddha karI kaDhAImAM ogALI pachI tene kevaDAnA jADA mULIyAthI halAvyA karavuM, jethI divasamAM tenI rAtI bhasma taiyAra thAya che. tene 21 divasa ratIbhAra sevana kare te ghaNA guNa kare che." baMga-kalanI bhasma karavAno vidhi. mATInA vAsaNanI aMdara zuddha karelI kalaIne nAkhI ogaLyA pachI kalAIthI cothA bhAge pIpara ane AMbalInA choDayAnuM cUrNa laI thoDuM thoDuM cUrNa temAM nAkhatA javuM ane levAnI kaDachIthI halAvate javI. jethI be pahoranI aMdara kAInI uttama bhasma thAya che. te bhasmanA vajana jeTalI zuddha haratAla laI te banene khATA rasathI kharala karI, sarAva saMpuTamAM mUkI gajapuTa agnimAM pakAvI dazamA bhAge haratAla nAkhI khATA rasathI 1 pihora sudhI ghuMTI gajapuTa agni Apa, ema 10 vAra karavAthI zuddha kalaI-baMganI bhasma thAya che tene aMgezvara kahe che. mAtrA ratI 1 nI che. bhAvaprakAza, athavA zuddha karelI kalaInA babara zuddha pAro laI te bannenenI gAMTha pADI patrA karI tenA jhINA TukaDA karI pachI gAyanA chANanuM kANuM pAkA pAMcazera tela laI te upara karelAnuM cUrNa zera 1 pAtharI te upara kalaInA kakaDA pAtharI pharI te upara kaselAnuM cUrNa bIchAvI te upara te TalAja vajananuM bIju chANuM DhAMkI Asa pAsa bIja chANa goThavI pavana na Ave tevI jagyAe mukI agni prakaTa. te agni zAMta thayA pachI kalaInA mamarA pAkIne taiyAra thaze tene vATI cALI yogya mAtrAe upagamAM lete sAro phAyado Ape che." jevI rIte kalakanI bhasmano vidhi che tevI ja rIte jasada bhasmana paNa vidhi che. leha bhasmane vidhi. "zuddha karela gajavelano bhUko karAvI tene chozamAM, gomUtramAM, tathA kAMjImAM 7-7 vAra (tapAvI tapAvIne ) bujhAvI pachI AkaDAnA dudhanA 7 puTa, gharanA dudhanA 7 puTa, triphaLAnA rasanA ( rasa namaLe te tenA kavAthanA) 7 puTa devA ane dADimanA pAnanA rasanA 7 puTa daI arthAta puTa detA javuM ane gajapuTa agni ApatA javuM. jyAM sudhI te gajalanI bhasma pANI upara tare nahIM tyAM sudhI puTa ane gajapuTa agni Apo. A pramANe banelI leha bhasma sevavAthI uttama guNa Ape che. athavA gajavelanA burAdA For Private And Personal Use Only
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 372 ) ( targa bhUkAne lIMbunA rasanI ane navasAdaranI 21 bhAvanAo ApI pachI sarAva sAMpuTa karI gajapuTa agni ApavA; eTale dareka puTa vakhate gajapuTa agni Apate jAya te zuddha lAhu bhasma thAya che tenA sevanathI ghaNA guNa thAya che. "1 amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAta upadhAtuonA sAdhana-mAraNanI rIta. sAvanamAkhI, rUpamAkhI, abhraka, mahuzIla, haratAla, pA, e sAta upadhAtuo kahevAya che. 2 seAvanamAkhInuM zeAdhana--bIjorAnA rasamAM ke jaMkhIrAnA rasamAM sevanamAkhIne nAkhI leADhAnI kaDhAimAM agni upara pakAvavI. jyAre rasa baLI kaDhAi aMgArA jevI lAla thai jAya tyAre nIce utArI ThaMDI thayA pachI sovanamAkhIne pratye kAmamAM levI. (athavA 3 bhAga sAvana mAkhI ane 1 bhAga siMdhAlUNa lai upara pramANe zeAdhana karavuM.) seAvanamAkhInI bhasmanA vidhi--zuddha sAvanamAkhIne kaLathInA kvAthamAM athavA telamAM, chAzamAM ke, bakarInA mUtramAM sArI peThe ghuMTI sarAva saMpuTa karI gajapura agni ApavA jethI sevanamAkhI marI jAya che. rUpamAkhInuM zAdhana--vAMDhaka koDI, bharaziMga ane lIMbunA rasamAM vATI AkarA taDakAmAM sukavIne sarva kAryamAM levI. khAparIye ane suramA rUpamAkhInuM mANasevana mAkhInA mAraNu pramANeja samajavuM. abhraka zeAdhana--kALA abhrakane kAlasAmAM dhamI gAyanA dudhamAM tArI purI tAMLajAnA rasamAM,cAkhAnA dhAvaNumAM ke AMbalInI-lIMbunI khaTAsamAM 8 pAhAra sudhI bhIMjavI rAkhave| jethI judAM judAM patrAM thAya che, ane zuddha paNa thAya che. dhAnyAbhrakanA vidhi--abhrakanA vajanathI cothA bhAge cekhA lai teonI kAMbaLAmAM poTalI abhraka sahita khAMdhI rAMta sudhI pANImAM DuAvI rAkhavI, pachI tene hAthathI ceALI cALI kAMbaLAmAMthI pANImAM bhUkA rUpe abhraka nIkaLe tema karavuM eTale jhINA abhrakanA bhUkA pANImAM nIkaLI Avaze, tene pANImAMthI yukti pUrvaka kAvADI lai kAmamAM levA. abhraka mAraNa vidhi-dhAnyAbhrakane AkaDAnA dudhamAM chuTI goLa TIkaDIe karI AkaDAnA pAdaDAMthI vIMTIne sArI rIte agnine gajapuTa devA. karI teja pramANe AkaDAnA dudhamAM ghuMTI gajapuTa agni ApavA. ema 7 vAra karyA bAda vaDanI vaDavAinAM 3 puTe| ApI khala karI agninA 3 gajapuTa devA, jethI zuddha abhraka bhasma thAya che. pachI loDhAnA vAsaNamAM abhrakabhasma ane teTaluja dhI nAkhI agniArA pakAvavI. kAcanA saghaLu For Private And Personal Use Only 1 leAhabhasma echAmAM ochI vIrAteAlA ane vadhAremAM vadhAre bAvana teAlA karavI paNa tethI ochI ke vadhAre karavI nahIM. AyurvedasudhAkara 2 A sAta upadhAtu graMthakAre gaNAvI che, paNa koi graMthamAM tenuM pramANu jaNAtuM nathI. rUpadhAtu, rasa ane uparasanA padArthe ekaThA karI sAta upadhAtue gaNI kAhaDelI jaNAya che bhA. kA 3 thAranA dudhanA 7 puTa, kuMvAra pAThAnA 7 puTa, tathA tAMdaLAnA rasanA, meAthanA, kAMchanA, citrakanA, ja'khIrI rasanA, triphaLAnA kvAthanA, citrakanA, mUtranA 7-7 puTa devA bAda vaDavAinA kAThAnI, majAnA kADAnI 77 bhAvanAone devI jethI atyaMta zuddha abhrakabhasma thAyache.A bhasma 1 ratI bhAra 2 mahinA sudhI rove te pramehArdi rAge ya,napuNatA TaLe ane puSTi Apeche graMthakI.
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tevI zamo ) upadhAtu dhana-mAra prakaraNa. dhI pacI jAya tyAre tene sarva kAmamAM levI. athavA dhaLA abakane zuddha karI tene barabara goLa laI temAM pANI nAkhI jADo ragaDA karI tene abhrakanAM patrAM upara paDI devo ane te upara surokhArano bhUko bhabharAvo. abhrakathI aradha bhAge surokhAra le. pachI tene aDAyA chANAnA agnine tApa devo jethI camaka vagara adhyaka bane che. haratAla zedhana vidhi-haratAlane bhUko karI tene 1 pilera sudhI phelA yaMtrathI kAMjImAM bApho. pachI te ja pramANe keLAnA rasamAM 1 pahera bAphe, tathA talanA telamAM ane triphaLAnA pANImAM paNa 1-1 para bA. A pramANe kapira pakavavAthI haratAla zuddha thAya che. haratAlane mAravAno prakAra-"zuddha karelI patrAvALI haratAlane eka divasa sudhI dUdhinA rasamAM ghuMTI pachI baLabIja ke kAMsakInA rasamAM 2 divasa ghuMTI goLA karI chAMyaDAmAM suthvI pachI khAkharAnI rAkha eka hAMllAmAM bharI tenA vacamAM te gaLe mUkI upara nIce barobara rAkha rAkhI sArI peThe dabAvI cUle caDhAvI kramavardhitamaMda madhyama ane tIkSaNa agni 3 divasa sudhi Apo. dhuvADe nIkaLavA de nahIM ane dhuvADo nIkaLavA mAMDe tyAM khAkharAnI rAkha dabAvI devI. 3 divasa pachI hAMllI enI meLe ja ThaMDI thAya tyArake yuktithI haratAlane kahADI levI te peLI bhasma thAya che. mAtrA 1 ratInI che, sevana karavAthI sarva rega jAya che. athavA zuddha karelI haratAlane kuvArapAThAnA garbhamAM 3 divasa ghuMTI hAnI hAnI TIkaDIo karI sukavI ane khAkharAnI rAkhathA hAMllI aradhI bhI dabAvI TIkaDIo pAtharI pachI pharI khAkharAnI rAkha dabAvIne bharI devI. pachI cUhe caDhAvI 4pahereno tIvra agni Ape, pitAnI meLe ja ThaMDe thAya tyAra pachI AstethI haratAlane kAhADI laI pAnamAM 1 ratI bhAra khAvI, jethI koTane nAza kare che. te upara maTha caNAnI roTalI mIThA vagaranI khAvI. A haratAla tolamAM utare che, nirdhana thAya che ane sAre phAyado Ape che." cadrodaya rasanI kriyA. sonAnA varakha 4 talA, pAro 32 tolA, ane zuddha gaMdhaka 64 telA bhAra laI hiravaNa-kapAsanA punA rasamAM tathA kuvArapAThAnA rasamAM 8 pihira kharala karI tene agni sahanaka-Atasa rIsImAM bharI kapaDA mATI karI sukavI vALukA yaMtramAM vidhi pUrvaka sthApana karI 24 para agni Apa; athata kramavardhita agni Apavo. jyAre siddha (lAlaraMga) thaI jAya tyAre yaMtrane utArI laI sIsIne pheDI te rasane kAhADI le. pachI jAyaphaLa, barAsa, lavIMga, ane samudra zopa e pratyeka padArtha cAra cAra telA bhAra laI te rasa sAthe ghuMTI temAM kastUrI mAsA cAra meLavI pachI A rasa pAnamAM 3 ratI bhAra egya anupAna saha sevana karI niyamamAM rahe te mahA kAmI thAya che ane madavatI strIonA madana mane mardI nAkhe che tathA mahA baliSTa bane che. A caMdrodaya rasa kahevAya che. vidyarahasya. 1 caMdrodaya rasa sevana karI te upara turatanuM deheluM (dhAreSNu) dudha pIvuM, kuNuM mAMsa khAvuM, medAne padArtho, tetara, roTalI, tathA gariSTa bhajanAdi manane AnaMdakArI bhojano karavAM, jethI gha4paNa maTe che, dehe puSTa thAya che, vIryane staMbhana kare che ane samasta regone nAza thAya che, je strI valabha thavuM hoya to A rasanuM avazya sevana kare gaciMtAmaNi. For Private And Personal Use Only
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 374) amRtasAgara (taraMga *-- -- - - --- - --- * - - - - - haragIrI rasa vA, rasasiMdUrane vidhi. "prathama pArAne kharalamAM nAkhI haLadara, iTADIne bhUke tathA gharamAM ghUsa ane lIMbuno rasa nAkhI 3 divasa sudhI kharala karI pachI triphaLA, kAMjI, citraka, kuMvArapAThuM, ane trikaTu eenI sAthe 3 divasa lagI ghuMTI lasaNanA rasamAM 3 divasa ghuTave. teja pramANe jaMbIrIne rasamAM paNa 3 divasa ghuMTI mATInI be sarakhA mAM joDAI zake tevI paththara upara ghasIne sApha karelI hAMllIo laI eka hAMllImAM te pArAne rAkhI pachI bIjI hAMllInuM bIjI hAMllI sAthe he jeDI mukhe mudrA daI cUhe caDhAvI nIce agni Apo, paNa uparanI hAMkalIne pade bhInuM kapaDuM rAkhIja mUkavuM. jyAre nIcenI hAMllImAM pAro uDIne uparanI hAMllImAM vaLagI jAya tyAre te DamarUM yaMtrane ukheDI yuktithI pArAne kahADI le. athavA hIMgaLaka mAMthI uDAvele pAra levo. pachI tene vAMjhaka kaDInA rasamAM dhuM. tyAra pachI te hAMllImAM vAMjhakaDIne rasa bharI temAM sarapakSInI jaDa tathA saraNane rasa, bhAMgane rasa, jaLabhAMga, mIThuM, siMdhAlUNa, ane kAM e saghaLAM samAna laIne nAkhavAM ane te pArAnI kapaDAmAM piTalI bAMdhI tene lAyaMtra dvArA 4 hirane agni Ave, jethI pAro zuddha thAya che. " athavA eka hajAra lIMbunA rasamAM trikaTu, rAi, siMdhAlUNa, citrAmULa, ane hiMga eo sAthe 20 divasa lagI pArAne kharala kare, to pAro doSa rahita zuddha thAya che. rasaciMtAmaNi, A zuddha karelA pArAne 20 lAbhAra laI tenA barAbara zuddha gaMdhaka le,navasAra TAMka 2,tathA phaTakaDI tela 1 temAM nAkhI kharala karavAM. pachI Atasa sIsImAM bharI mukha bIDI kapaDA mATI karI vALukA yaMtrathI 3 divasa agni dvArA pakAvI jyAre lAla raMgane bane-jaNAya tyAre sIsI nIce utArI ThaMDI thayA pachI sIsI keDIne rasa kahADI le, te rasasiMdUra athavA ha rIrasa kahevAya che. A rasa 1 ratIbhAra pAnamAM mUkI sevana kare ane pathyamAM rahe te samasta rogano nAza kare che. zarIrane puSTi-baLa-parAkrama Ape che, Ayu tathA kaMdanI vRddhi karanAra che, putra dAtA che, jaTharAgni, teja, rUci, AnaMda ane utsAhane vadhAranAra che. A rasa pIpara ane madha sAthe seve te vAyu, trikaTu tathA citrAnA cUrNathI seve te karega, eLacI, sAkara, suMTha, Adu, maheTI rIMgaNI, gaLe ke pANI sAthe seve te pittaroga ane dhI, haLadara, triphaLA tathA zImaLAnA phaLa sAthe seve to nirbaLatAne nAza kare che athata pachI-kauvata Ape che. vasaMtarAja. athavA-"hiM. gaLAmAMthI kAhADele pAra ke pUrve kahelA vidhi pramANe pele pAro ane zodhe gaMdhaka samAna bhAge laI vaDavAInA rasamAM 1 divasa kharala karI AtasI sIsImAM bharI mukha baMdha karI kapaDAmATI daI vALuyaMtrathI maMda madhyama ane tIkSNa ema kramavAra 20 paherane agni Apa. pachI enI meLe ja sIsI ThaMDI thAya tyAre aMdarathI rasa kahADI laI 1 ratIbhAra pAna sAthe pathyamAM rahI sevana kare to ghaNuM guNa bakSe che. A rasa hiMga gaka samAna raMgano bane che. " pArAnI bhasma karavAne vidhi. kALA UMbarAnA dudhamAM zuddha pArAne keTalIka vakhata ghuMTI jyAre tenI goLI vaLe te 1 ekatA pahelA vALI pakhatI kALI hAlamAM auSadha bharelI Atasa sI sI mUvI-goThavIe sIsInI AsapAsa gaLA sudhI nadInI retI bharI devI ane pAThamAM lakhyA pramANe agni Apavo. tene vALukAyaMtra kahe che. For Private And Personal Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAvIzame.) mizra prakaraNa ( 375 ) thAya tyAre kALA UMbarAnA dudhamAM cekhI hiMga vATI ane enI be mUso (dhAtu-sanuM gALavAnI kulaDIo) banAvI tenA saMpuTamAM te pArAnI gaLIne mUkI sAMdhA baMdha karI te saMpuTane mulatAnI mATI-meTanI be moTI mUso banAvI te mUsamAM mUma goThavI saMpuTa karI kapaDA mATIthI daDha karI sukavI gajapuTa agni Ave, jethI pArAnI bharama thAya che. ane thavA aMdhADAnAM bIja vATI tenI be mUso banAvI teonA saMpuTamAM kALA UMbarAnA dudhamAM pAro mizrita karI vA, kharala karI mUke. pachI kubAnAM phula, vAvaDIMga ane khera eonuM cUrNa te pArAnI upara nIce bharI bhabharAvI saMpuTanA sAMdhA joDI daI pachI te saMpuTane mATInI kulaDIe-mUsomAM gaThavI tene kapaDA mATIthI majabUta karI gajapuTa agni Apo, je thI ekaja puTamAM pArAnI bhasma thaI jaze. A bhasmane cogya vakhate, egya mAtrAe rogya anupAna sAthe upayoga karo. bhAvaprakAza, hiMgaLakanI bhasmano prakAra. gAMgaDAvALo caNe zuddha kareluM hiMgaLoka telA 8 bhAra laI tene kaDachImAM mUkI agni upara rAkhI lIMbuno rasa zera zeSAvo arthAta TIpe TIpe tene rasa pAve. pachI DuMgaLIne rasa zera 3 pAvo. tyAra bAda 1 zera DuMgaLInI lugaDI karI tenA vacamAM te hiM gaLakano gAMgaDa mUkI pakAvI pachI 1 zera jheracalAM, 1 zera rAI, 1 zera mAlakAMkaNI, 1 zera DuMgaLI, 1 zera dhI ane 1 zera madha e saghaLAMne ekatra karI teonI lugadI banAvI kaDhAImAM mUkI, lugadInA vacamAM te gAMgaDAne goThavI, DhAMkI tenA nIce 8 paherane agni Apo, jethI hiMgaLakanI uttama bhasma thAya che, tela utare che ane lAlaraMga kAyama rahe che. tenI mAtrA be ratI vA 1 ratI pAnamAM khAya ane kIrI pALe te samasta rogane dUra kare che ane bhUkha lagADe che, tathA napuSakapaNuM dUra kare che." dhAtu upadhAtu zedhana mAraNa vidhi saMparNa. Iti zrI manmahArAjAdhirAja rAjarAjezrI savAI pratApasiMhajI viracita amRtasAgara nAmA graMtha viSe dhAtu upadhAtu rasa upara zeAdhana mAraNa nirUpaNa nAmane vevIza taraMga saMpUrNa taraMga covizamo. Asava pAka zilAbRta zodhana kSAra nikAsananI kRti sArI, nehana svedana vAMti virecana zreyasi sevana che hitakArI; basti prakAra sudhumranuM pAna ne raktavimocana dUSaNa hArI, vizamAja taraMga viSe lakhI ATalI bAbata bhAta sudhArI. dazamULAsavane vidhi. sAyaparaTI, pIlavaNI, beyarIMgaNI, maheTI rIMgaNI, gokharU, bIlI, araNa, zivaNu, 1 sAMdhA baMdha karavA mATe paNa kALA UMbarAnA dudhamAM ghaselI hiMgaja upagamAM levI. che ane gujarAtamAM sabaDo mA jovAne kahe che. te mulatAnI mATI kahevAya che. For Private And Personal Use Only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 376 ) amRtasAgara taraga pADaLa ane aralU e daza jhADanAM mULAne (dazamULa kahe che te) 20-20 teAlAbAra levAM, tathA citrAmULa 100 teAlA, puSkaramULa 100 teAlA, leAdara 80 teAlA, gaLA 80 teAlA, AmaLAM 64 teAlA, dhamAsA 48 tAlA, kherasAra,bIbala, haraDe e 32-32 teAlA, upaleTa, machA, devadAra, vAvaDIMga, jeDImadha, bhAragI, kATha, kheDeDAM, sATADI, cavaka, jaTAmAMsI, ghauMlA (DhAMga), upalasarI, zAhajIrUM, nasotara, nagoDanAM bIja, rAsnA, pIpara, seApArI, cUrA, haLadara, varIALI, padmaka, nAgakesara, meAtha, iMdrajava, suMTha, ane aTakavarga1 e pratyeka padAthaeNka A A te lAbhAra lai sarvane khAMDI adhakacarAM karI tene AThagaNA pANImAM nAkhI agnidvArA ukALavAM, jyAre cothA bhAganuM pANI rahe tyAre nIce utArI mATInA vAsaNamAM ga!nI levuM. kALIdrAkha 240 tAlA lai cAra gaNA pANImAM ukALI trInna bhAganuM pANI bAkI rahe te veLAe gALI kADhADI prathamanA kavAthamAM meLavI ThaMDA thayA pachI temAM madha tAlA 128 nAkhavuM tathA geALa teAlA 1600, dhAvaDInAM kula 80 tAlA, kaMkALa, vALe, sukhaDa, jAyaphaLa, lavIMga, eLacI, tamAlapatra, nAgakesara ane pIpara eenuM ATha ATha teAlAbhAranuM cUNuM karI temAM nAkhavuM. tathA kastUrI TAMka 1 nAkhI sarvane ekatra karI eka mATInA rIMDhA' mATalAmAM bharI DhAMkaNuM DhAMkI kapaDethI mhAM bAMdhI kapaDachANunI mudrA dai doDha mahinA sudhI bhoMyamAM (ukaraDAmAM) dATI rAkhavuM. tyAra pachI tene rasarUpa Asava thayo jANI khAdAra kAhADI upayegamAM levA. ( athavA 21 divasa khAtaranA DhagalAmAM dATI rAkhI pachI bAvAra kAvADI dArU khIMcavAnI bhaThThIvaDe te rasa khIjA mATalAmAM bharI vALAthI te pIpara sudhInI ApadhI je upara batAvI gayA chIe teenI pATalI karI bhaThThIne mADhADe sugaMdha bhatyu devA te poTalI bAMdhI rAkhavI ane Asava khIMcI levarAvavA, tathA te bruta thayA pachI kAmamAM levA. )eTale nirmaLInA bIjanuM cUrNa nAkhI nirmaLa karI 15 divasa pachI tenI cAra te lA bhAranI mAtrA sevana kare te kSaya, ulaTI, pAMDu, bhagaMdara, saMgrahaNI, arUci, zULa, udharasa, zvAsa, vAyunA roge, kamaLe, koDha, gudAnA masA, prameha, maMdAgni, peTanA vyAdhi, sarkarA-5tharI, mUtrakRccha dhAtukSaya, ane kRzatA e sarvane nAza kare che, zarIrane puSTa kare che, vadhyAne garbhavatI kare che ane baLa teja vIryane puSkaLa vadhAre che. A dazamULAsava vA dazamULAriSTa kahevAya che. zAdhara sahitA je je vastune Asava ke ariSTa anAvavA icchA haiAya te te vastunA uparanA vidhi pramANe Asava ke ariSTa banAvI upayegamAM levA. 1 aSTakavarganI ASadhIe maLavI muzkela che mATe jIvaka RSabhakane badale bheAMyakeLa, medA mahAmedAnA khale jeDImadha, kAkAlI kSIrakAkALIne badale Asagadha ane Rddhi vRddhine khale haiMkara kaMda ema pratinidhi auSadhI bamaNI levA mATe para'parA che. ra kAcA pANImAM je auSadho nAkhI madha banAvyuM hoya te Asava ane ASo nAkhI ukALI je madhu karavAmAM AvyuM heAya te ariSTa kahevAyache. mATe Asava karavA hoya te ukALyA vinA mATInA mATalAmAM pANI yukta eSaDA bharIne mhoM baMdha karI tenA upara kapaDuM vIMTI kapaDA chANane para dai mahinA ke tethI echA vakhata lagI chAparA upara sUryanA tApamAM rAkhI mUkavuM jethI te suMdara Asatha thAya che ane jo pANImAM eSaDe, nAkhI kvAtha pharI mATalAmAM bharI dRDha karI chAparuMrAkhe te ariSTa thAya che. guNa ane mAtrA bannenI sarakhI che. bhA, kA For Private And Personal Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org cAvIzamA ) mizra prakaraNa. musaLIpAkanA vidhi. dheALI musaLI tAlA 16 bhAra, kAcAM, bhoMyakoLu, gekharU, zatAvarI, kAMsakInAM khIja, gaMgeTInI chAla, taja ane suM, enuM cUrNa karI samAna dhImAM karameAvI dudha prastha 10 mAM nAkhI tene mAvA banAvaveA. dhI nAkhI rave pADI nIce utArI ThArI devA. pachI khAMDa prastha 7 nI cAsaNI karI temAM te ravA nAkhI halAvI ekTava karI pachI temAM likaTu, cAtujaMta, lavIMga, jAyaphaLa, jAvatrI, vaMzalocana ane kastUrI vagere auSadhIonuM anumAnasara cUrNa nAkhI, abhraka, leha, tathA sAnAnI bhasmA ke haragIrIrasa vagere paNa temAM yogya mAtrAe nAkhI, cAroLI, pistA, badAma vagere mevA nAkhI halAvI lADu vA cArasa khaMDa pADI 4 teAlAbhAra athavA khAnAranA agnibaLanA pramANamAM be TAMka mAtrAnuM sevana kare te zarIrane puSTa banAve che ane pramehArdi sarva rogono nAza kare che. A susaLIpAka kahevAya che. A pramANe je je padArtheAnA pAka karavA hoya te te karI upayegamAM levA. zilAjItanI utpatti tathA zeAdhavAnA vidhi. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 777 ) grISma RtumAM atyaMta tApanA paDavAthI parvata tapI jAya che tyAre temAMthI rasa nIkaLe che tene zilAta kahe che. vidhyAcaLa-parvatamAM lekhaDa vadhAre hovAthI tyAM zilAjIta vizeSa pedA thAya che. te zilAjItane ( leDhAnA vAsaNamAM nAkhI ) gAyanA dudhamAM, liphLAnA vAthamAM ane jaLabhAMgarAnA rasamAM--eka pachI ekanAM eka athavA e divasa palALI rAkhI sukavI upayogamAM leve. athavA zilAjItanA kAMkarAone unA pANImAM 1 pAhAra sudhI bhIMjavI pachI te pANIne DAhALI, masaLI vastrathI gALI levuM ane mATInA vAsaNamAM bharI taDake mUkavuM. pachI karI masaLavuM arthAt pINu caDhe tema tene halAvavuM, mathavuM ane te upara je phINu Ave te yuktithI utArI khIjA vAsaNumAM levuM. ema niraMtara be mahinA sudhI je paNa Ave te utAryA kare, taDake mUkyA kare ane pANI nItArI kAMkarI nIkaLe tene kAhADI nAkhyA kare teA zuddha zilAjIta thAya che. e zilAjItane agni upara nAkhatAM jo ligAkAre bane tathA dhumADA rahita jaNAya to zuddha jANavA. te zuddha zilAjItane eLacI ane pIparanI sAthe sevana kare te 1 mahinAmAM mUtrakRccha, mUtrarAdha, prameha tathA kSayanA nAza kare che. mAtra tI 8 nI upayogamAM levI. yAgaci'tAmaNi, vizeSa mAhetI mATe bhAvaprakAza prathama khaMDanA khIjo bhAga jue. khAra kAhADavAnA vidhi. For Private And Personal Use Only je je vastuonA khAra kAhADavA hoya te te vastuone bALI rAkha karI tene pAhALA vAsaNamAM nAkhI hALuM pANI reDI 2 divasa sudhI bhIMjavI rAkhI aDavALI sArIpeThe hulAvI kapaDAthI gALI kAhADavuM. jyAMsudhI temAMthI khArU pANI nIkaLe tyAM sudhI pANI reDI gALI lekhaMDanI kaDhAimAM nAkhI ami upara caDhAvI te pANIne khALI nAkhavuM-zASavavuM jethI te padArthamAMnA khAra nIce jAmaze. te khAra lai je prayAgamAM vAparavA ghaTe temAM vAparavA. arthAt javakhAra, talasarAnA khAra, eraDAno, khApaNane, ke koipaNu jhADano khAra kAvADavA hoya to A pramANe kAhADI levA, paNa caNAne khAra banAvavA hoya te mAha mahinAmAM caNAnA khetaramAM pAchalI 3--4 ghaDI rAta hoya te vakhate jai jhINuM ludhaDu 28
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (378) amRtasAgara, (taraMga - - - - .. ... - caNanA choDavA upara pheravavuM. ema 15 divasa sudhI kare che te lugaDuM TATanA jevuM thaI jAya che pachI te kapaDAne leDhAnI kaDhAImAM pANInI aMdara bhIMjavI che te pANIne gALI nItArI kAcanA vAsaNamAM bharI levuM tene caNAne khAra kahe che. athavA upara pramANe caNAnA khetaramAM jaI pAchalI rAte paDelA caNAnA choDa uparanA jhAkaLane jhINA kapaDA te cusAvI nIcovI le to paNa te ja pramANe caNAne khAra bane che. te khAra ajIrNa, peTanA darade, ane maMdAgni mATe upayogI che. mAtrA roga ane rogInA agni baLa pramANe snehavidhi. snehanA cAra prakAra che eTale ghI, tela, carabI ane hADamAMnI mIMjI ema cAra snehanA bheda che. rane pAna pInAranA komaLa ke kaThora koThA upara dhyAna rAkhI yogya mAtrA tathA kayA rahanuM pAna yogya che? tene vicAra karI deza kALa vaya agnibaLa ane roganuM baLAbaLa tapAsI upayoga karo. snehanI uttama mAtrA 4 talA, madhyama 3 talA ane halakI be tolAnI mAtrA ApavI. pUrva para vicAra karyA vinA ochI ke vadhAre mAtrA Ape te rogane maTAvAnA badalAmAM rogane janma maLe che mATe je rega upara je neha jeTalI mAtrAe Apa yogya lAge te pramANe, Ape. vizeSa mAhitI meLavavA bhAvaprakAza, cakradatta ane caraka sukRtAdimAM teonA adhikAra ju. svedavidhi. vedanA 4 bheda che, tApa, uSNa, upanAha ane drava ema 4 prakAra che te vAyu roganI pIDAne nAza karanAra che. tApa ane ummada kaphano nAza kare che. veLu-re. tInI poTalI bAMdhI aMgArA upara unI karI ke hAMllImAM aMgArA bharI athavA mIThuM, pANI, lughaDuM ke, hAtha vagere koI paNa padArthano zeka kare te tApada kahevAya che. loDhAne gaLo, pathare, ke IMTane khUba tapAvI chAza chAMTI paDAmAM ke kAMbaLAmAM lapeTI zeka kare te uSNa ke ummada kahevAya che. tApa ane uSma benA meLApathI upanAha sveda kahevAya che ane zarIrane ludhaDAMthI DhAMkI zarIra upara khATA rasayukta garama pANI siMce vA, vAyunAzaka oSaDAthI unuM pANI karI tethI zarIrane jhAre ane parase lAve tene dravada kahe che. sveda ApavAnuM mukhya kAraNa te eja che ke, parasevo lAvavAthI je rage zAMta paDe te upara veda-zeka karI paraseve lAva. jyAM vA Avyo hoya tyAM kaLathI, aDada, ghauM, ane lasI, tela, sarasava, varIALI-savA, devadAra, nageDa, jIruM, eraMDInA goLI, eraMDAnI jaDa, rAsnA ane saragavAnI jaDa e saghaLAne mIThA sahita kacchathI ke koIpaNa khATA rasathI bArIka vATI tene garama karI daradanA ThekANe tethI zeka kare, jethI vAyunA rogo maTe che. Ane mahAsAlavaNarveda kahe che. vALada, ghaTIda, phaLada, jaLada vagere vedanA ghaNA bheda che. tene vizeSa khulAza meLavavA zAkedhara, Ayurveda sudhAkara ane vRddhatrathI vAMce. keTalAka rogomAM prathama veda ane keTalAka rogomAM pachI sveda ApavAno vidhi che. baLavAna manuSyane baLavAna veda ane madhyamane madhyama veda Apa. jyAM pavana na Avato hoya te jagyAeja sveda ApavA besADo. svedavidhi karyA pachI turata pavana seve nahIM. vamanavidhei. zaraRtumAM, vasaMtaRtumAM ane varSARtumAM avazya ulaTI mITa ane julAbanI For Private And Personal Use Only
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vIza mizra prakaraNa (379 ) davAo sevavI. je manuSya baLavAna hoya, kapharogI hoya, ubakAnA darathI pIDAtA hoya, dhIra rivALo hoya, jene ulaTI phAyadAkAraka haya, viSadoSayukta hoya, maMdAgni, slIpada-rA, koDha, visarSa-ratavA, prameha, ajIrNa, bhrama, zvAsa, udharasa, mRgI, unmAda, raktAtIsAra, nAka, heTha, tALu tathA kAnane pAka, medavRddhi, atIsAra, kapha, pitta, paDakhAno dukhAve, chAtInA vyAdhi, kaMThamALa, bharanIgaLa, rasoLI, zaLIkhama, vadharAvaLa, tAva, jIbha upara paDa caDeluM hoya ane arUci eTalA rogavALA rogIne avazya ulaTI karAvavI, paNa ati ghare, garbhavatI, durbaLa, jADA zarIravALe, kSatathI Atura, madathI pIDAte, bALaka, rUkSa, bhUkhyA, jene kAna, AMkha tathA momAMthI lohI vahetuM-nIkaLatuM hoya, jene picakArI mArI hoya, udAva rogI, lUkhA ane kaThaNa padArtho khAdhA hoya, kevaLa vAyuvALo, pAMDurogI, timira, geTa, peTanA rogavALe, kamiyAnA rogavALA ane bhaNavAthI jeno ghAMTe besI gayo hoya eone ulaTI karAvavI nahIM, paraMtu eo je ajIrNa ke viSathI pIDAtA hoya to tene ulaTI ApavI. pAtaLI rAbaDI karI temAM dudha, chAza, dahI nAkhI gALA sudhI pAvI. pachI siMdhAlUNa, madha, ane vaja khavarAvI, unuM pANI pAI, gaLAmAM AMgaLI ke eraMDAnuM nALa nAkhavuM jethI ulaTI thAya che. kaDavI, tIkhI athavA sUga caDhe tevI vastuothI ulaTI karAvavI. mIMDhaLanuM cUrNa unA pANI sAthe pAvuM. phaTakaDI, tamAmu unA pANI sAthe pIvAM. lIMbaDA vagere kaDavA padArtho pAI ulaTI karAvavI, jethI upara kahelA sarva rege nAza thAya che. ulaTI barAbara rIte thavI joIe nahIM te, hadathI vizeSa ke ochI rIte ulaTI thavAthI bagADa thAya che mATe yogya rIte ulaTI karAvavI, ulaTI karAvyA bAda jIbha upara jIrAnuM cUrNa cepaDavuM. matalabamAM jIbhane svAdiSTa vastuo lagADI suga ane virasatA maTe tema karavuM. bIjoruM, nAraMgI vagere rUcikAraka phaLo khAvAM. sugaMdhi attara puSpa vagere suMghADavA ane suMdara rUcikAraka bhojana jamADavAM. vizeSa mAhetI mATe bhAvaprakAza pUrvakhaMDane bIjo bhAga vAMce. ( virecana-recane vidhi. prathama mANasane snehapAna karAvI bApha daIne pachI ulaTI karAvavI. tyAra pachI yegyarIte julAba Ave. ulaTI karAvyA vinA reca ApavAthI kapha nIcA bhAgamAM paDIne grahaNI nAmanA zarIranI aMdaranA sthAnakane DhAMkI de che, ke jethI agnimaMda thaI jAya che, zarIra bhAre rahe che ane maraDo thAya che. ulaTI karAvyA vinA re Ayo hoya te kAcA kaphane upAyothI pakavo joIe. zaradda ane vasaMtaRtumAM dehanuM zodhana karavA jarUra reca le, paNa bIjI RtuomAM reca le nahIM. recamAM rUcikAraka auSadhIo ApavI. jene ajIrNa,pitta, Amajanyaroga, peTanA roga, Are, baMdhakoSa, pAMDu, masA, upadaMza, prameha, vraNa, barala, visphoTaka, AMtaravidhi, gaTe, zaLa,vizacikA, netraroga, yoniroga, zULa, kRmi, jheradeza, ulaTI, vAtarakta, bhagaMdara, koDha, kAna, nAka, mukha, mAthAnA rega, sejAnA roga, mUtranuM rokANa, arUci, garamI ane chAtInA roga thaela hoya tene avazya reca levo yogya che; paraMtu vRddha, bALaka, garbhiNI, na tAva caDheluM hoya tene turata bALaka prasavyuM hoya tene sthULa zarIravALA, taro, kSINa, bIhIkaNa ke bIhInelo, maMdAgnivALo, medarogI, bhUSA zarIravALe ane kheda, ghA tathA cIkaNA zarIravALA hoya tene reca Apavo nahIM. pittaprakRtivALAne komaLa, kapha prakRtivALAne sAdhAraNa ane vAyuprakRtivALAne Akare julAba Apa. kuNu koThAvALAne For Private And Personal Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (380) amRtasAgara, (taraMga kALIdrAkha, dudha ane eraMDIyA telano reca Apo. madhyama keThAvALAne nasotara, garamALo ane kaDu vagerene reca Apavo. ane kaThaNa koThAvALAne thenuM dudha, dArUDInuM mULa, nepALAnuM mULa ane zuddha nepALI tathA abhayAdi modaka vagerene reca Apavo. "prathama pAMca divasa lagI mIMDhI AvaLa, jIruM, varIyALI, kALIdhAkha, gulAbanAM phula eo samAna bhAge laI temAM - gaNuM khAMDa tolA 40 meLavI 48 telA pANImAM ukALI 20 lAbhAra pANI rahe tyAre gALI laI 4 divasa pIe te peTane maLa pAcana thAya che. ane pAMcame divase mIMDhI AvaLa, nasetara, gulAbakaMda, jIrU, varIyALI ane khAMDa eone ukALI eka be divasa pIe ane ghI sahita cokhAnI khIcaDI khAya tathA khATuM khAruM khAya nahIM te reca lAge che ane tamAma daradI maTe che. vasaMtaRtumAM mIMDhI AvaLa, nasotara, gulAbanA phula, varIyALI, jIruM ane cINI khAMDane reca Apo. grISmaRtumAM nasetara ane sAkara-khAMDane reca Apa. varSARtumAM nasetara, pIpara, dhAkha, suMTha ane madha eono reca Apo. zaradaRtumAM nasotara, dhamAse, metha, dhAkha, sugadhIvALA, jeThImadha, sukhaDa, mIMDhI AvaLa ane sAkara eono reca Apavo. hemaMtaRtumAM nasetara, citraka, kALIpADa, dArUDInAM mULa, mIMDhI AvaLa, ane vaja eone reca Apo. ane ziziraRtumAM nasetara, pIpara, suMTha, siMdhAlUNa, madha ane mIMDhI AvaLa eone julAba Apa. athavA haraDe, marI, suMTha, vAvaDIMga, AMbaLA, pIpara, pIparAmULa, taja, tamAlapatra ane mAthe eo sarakhA bhAge laI teomAM traNagaNo zuddha nepALa, ATha gaNuM nasotara, ane chagaNI sAkara nAkhI sarvanuM cUrNa karI madha sAthe eka eka telA bhAranI lADuDIo vALI prAta:kALe eka eka lADuDI khAvI ane tenA upara TADhuM pANI pIvuM. jyAM sudhI unuM pANI ane unuM anna sevavAmAM na Ave tyAM sudhI reca lAgyA kare che. A prayoga upara parejanI jarUra nathI. A abhayAdidakathI viSamajavara, agnimaMdatA, pAMDuroga, udharasa, bhagaMdara, paDakhAMonI pIDA, pIThanAM darade, sAthaLanuM darada, panuM darada, piMDInuM darada ane peTanuM darada maTe che. mAtra A prayoga upara tela mana ane krodha kare nahIM. A modaka dhoLA vALa thaI gayA hoya tene kALA banAvI rasAyaNanA guNa Ape che. julAbanuM SaDa khAdhA pachI AMkhe upara TAnuM pANI chAMTavuM, attara vagere sugaMdhi padArtho suMghavA ane nAgaravelanAM pAna khAvAM. pavana vinAnI jagyAe besavuM, TADhA pAhuthI hAtha, paga dhevA nahIM. tema TADhA pANIne aDavuM paNa nahIM. jhADAnA vegane rokavo nahIM. suI rahevuM nahIM ane vAraMvAra heja unuM pANI pIdhA karavuM. kadAcita A vidhimAM bhUla kare te barobara reca lAgatuM nathI ane tethI DuMTImAM dukhAvo, kUkhamAM zULa, jhADA baMdha, pavananuM zekAvuM, caLa, prAmaThAnuM upaDavuM, zarIramAM bhArepaNuM, baLatarA, arUci, Apharo, bhrama ane ulaTI eTalA upadrava thAya che. reca sArI peThe na lAge te pAcana padArtho vaDe Amane pakAvI pachI snehapAna karAvI snigdha karI pharI reca Apa. reca bahu lAge te mUcho Ave che. AmaLa bahAra nikaLe che, zaLe phuTe che, ane atisAra vagere upadrava thAya che. tene TADhA pANIthI navarAvavA ke zarIra upara TADhuM pANI chAMTavuM ane cokhAnA TADhA dhAvaNamAM madha meLavI pAIne thoDuMka vamana karAvavuM. AMbAnI chAlanA kaTakane dahIMmAM vATI ghUMTI upara copaDe. ane te upara sADIcokhAnI sAthe ke masuranI sAthe bakarInuM dudha ApavuM For Private And Personal Use Only
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir covIza. ) mizra prakaraNa (381) - - - - - - - - sArI peThe reca lAgyo hoya te zarIra halakuM, manane prasannatA ane vAyu pita pitAnA sthAnamAM prApta thAya che; tathA idri baLavAna tathA buddhi nirmaLa thAya ane bhUkha sArI lAge che. recanI davA sevana karyA pachI jhA vAyare, TADhuM pANI, ajIrNa thAya tevAM anna, kasarata, maithuna, telamardana ane mahenata karavI nahIM. halakAM bhojana karavAM. vizeSa mAhetI mATe vRddhatrayI (caraka, suzrata ane vAmbhaTa.) vAMco. chae RtuomAM haraDe khAvAne vidhi. grISmaRtumAM samAna goLa sAthe haraDenuM cUrNa khAvuM, varSARtumAM siMdhAluNa sAthe be haraDenuM cUrNa khAvuM, zaraRtumAM sAkara sAthe 3 haraDenuM cUrNa khAvuM, hemaMtaRtumAM suMThanI sAthe 4 haraDenuM cUrNa khAvuM, zizirabatumAM pIparanI sAthe 5 haraDenuM cUrNa khAvuM ane vasaMtaRtumAM madha sAthe 6 haraDenuM cUrNa khAvuM. je A pramANe e RtuomAM haraDenuM sevana kare te manuSya sadA nirogI rahe che. basti-picakArIne vidhi. je rogInAM maLa-mUtra rokAI gayAM hoya teone auSadhanI picakArIo gudA tathA itimAM devI. tene bastikarma kahe che. te picakArI jasadanI naLIvALI bakarAnA aMDakoSanI athavA senA vagere dhAtuonI naLIvALI gAyanA puchaDAnA AkAre bane che temAM evadhIonuM pANI ke tela vagere bharI yuktithI picakArI ApavI, jethI vAyunA sarva roga maTe che. te bastinA be bheda che-eTale anuvAsanabasti ane nirUhabasti, jemAM dhI tela vagere bharI picakArI ApavI tene anuvAsana basti kahe che ane kavAtha, dudha tathA telane bhegAM karI tethI je picakArI ApavI tene nirUhabasti kahe che. anuvAsanabastino bheda mAtrAbasti che ane nirUhabastine bheda uttarabasti che. e be prakAramAM ahIM prathama anuvAsanabastinI rIti kahIe chIe. anuvAsana ane mAtrA bastimAM dhI-AdinI mAtrA ATha te lAbhAranI ke cAra lAbhAranI levI. lUkhA zarIravALAne, tINa agnivALAne, kevaLa vAyuvALAne, anuvAsanabasti ApavI, paNa kADhIne, prameharogIne, jADA zarIravALAne ane peTanA rogIne anuvAsanabasti ApavI nahIM. ajIrNavALAne, unmAda rogIne, tarazathI pIelane, sojo, mUccha, arUci, bIhInelA, dama, khAMsI ane kSayavALAne nirUhabasti devI nahIM tathA anuvAsanabasti paNa devI nahIM. eka varSathI te cha varSa sudhInA bALakane cha AMgaLInI naLIne, cha varSathI te bAra varSa lagI ATha AMgaLInI naLIne ane bAra varSathI uparanAM mANasane bAra AgaLanI naLIne upayoga karo. cha AMgaLanI naLImAM maga jevaDuM, ATha AMgaLanI naLImAM vaTANA jevaDuM ane bAra AMgaLanI naLImAM boranA ThaLIyA jevaDuM chidra rAkhavuM. picakArIne ghI copaDI potAnI buddhivaDe vakhata roga vicArI picakArI mAravI. bastinuM sArI rIte sevana karavAmAM Ave te zarIra puSTa thAya che, varNa sAre gAya che, baLa vadhe che, Arogya rahe che, ane AyuSya vadhe che. zItakALamAM ane vasaMtaRtumAM snehanI basti divase ApavI ane grISma, varSo tathA zaradaRtumAM snehanI basti rAtre ApavI. ati snigdha bhajana na karAvatAM halakuM bhojana karAvavuM. snehamAM savA ane saMdhavanuM cUrNa nAkhI yogya mAtrAe reca lIdhA pachI cha rAta brahmA pachI jenA zarIramAM For Private And Personal Use Only
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org amRtasAgara. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 382 ) khaLa AvyuM hoya te rAgIne telanuM mardana karI, dhIme dhIme unA pANIthI navarAvI, bhAjana karAvI, zAstranI mAdA pramANe pagathI cArekora calAvI, maLa-mUtrane tyAga karAvI, pavana cheDAvI anuvAsanAsti ApavI. rAgIne DAbA paDakhA bhara muvADI DAkhe| sAthaLa uMcAkarI jamaNA sAthaLanA sakeca karAvI gudAne cIkaNI karI pachI temAM naLI nAkhI dhIrabuddhivALA vedya derAthI bAMdhelA picakArInA mAhADAne DAbA hAthathI dAkha devendra picakArI devAnA vakhate rAgIe bagAsuM, udharasa ke chIMka khAvI nahIM. AMkha vIMcIne ughADavAmAM Ave tathA 1 gurU akSara khelavAmAM Ave teTalA vakhatane eka mAtrA kahe che tevI 30 mAtrA jeTalo vakhata picakArI devI. zarIramAM sneha sArIrIte peThA pachI 100 mAtrA sudhI sabaLAM gAtrA lAMbAM karIne cattu suvuM ke jethI sarva zarIramAM sneha prasarI jAya. pachI dhIredhIre rAgInA paganA banne taLAmAM vaidhe traNa traNa vAra potAnA hAthanAM taLAM kavAM. eja pramANe banne kIMca-pIMDI upara tathA banne kulAupara paNa hAthanAM taLAM DhAkavAM. pachI tenI pathArIte ucakAvI vaLI prathamanI peThe hAthanAM taLAM pUrvanAM sthAnakoe DhAkavAM. pachI rAgIe sukhethI nidrA karavI. je rogIne upadrava rahita, pavana sahita ane maLa sahita, sneha gudAmAMthI turata pAchu nIkaLe tene sArI rIte anuvAsana basti thai satrajavI. pachI snehanA vikAranA nAza karavA unuM pANI pAvuM athavA dhANA ane suMThane kavAtha pAvA. A pramANe 7-8 ke 9 vakhata anuvAsana basti ApavAmAM Ave ane sarva asti enA aMte niha basti devAmAM Ave te sarve vAyunA roga maTI jAya che, paNa jo barAbara zuddhi na thai hoya ane maLa yukta sneha pAchA na nIkaLe teA aMga zithila thai jAya che, peTa caDhe che, zULa, zvAsa thAya che ane hojarImAM bhArepaNuM lAge che. jo Ama thayu hAya te| tIkSNa auSadhAvALI niha asti ApavI athavA auSadha sahita luDAnI dIvaTa karI gudAmAM kheAsavI, jethI vAyu anulAbha thAya che. ane maLa sahita sneha bAhAra nIkaLe che. evA mANasane reca devA. tIkSNa nAsa Apavo. anuvAsana tela-eTale gaLA, eraDI, karaja, bhAragI, araDUse, rAhisa, zatAvarI, kAMTAzaLAye| ane cAkI eTalAM auSadhAne cAracAra teAlA bhAra lai ane java, aDada, aLasI, kheranI mIMjo tathA kaLathI eTalAM auSadho AThe ATha teGalA bhAra lai sadhaLAMne cAra drANu tAlanA pANImAM pakAvI eka drANu (1024 tAlA rahe tyAre temAM cAracAra telA bhAra saghaLAM jIvanIya gaNunAM eSadhA nAkhI eka Adyaka ( 256 tAlA ) tela pakAvavuM. e tela anuvAsana - stinA upayAga le te vAyu saMbadhI sarva vikAra maTIjAya che. khastinI kriyAmAM kAMika viparItapaNuM thai jAya te 76 rAgane janma maLe che. tenA khulAzA meLavavA suzruta jIve. (taraga For Private And Personal Use Only nirUhabastinA vidhi. teAkhA tekhA AdhAnI meLavaNI uparathI niha khatinA ghaNA bhedo thAya che. niha astinuM khIjuM nAma AsthApana basti che. nirUttu astinI savA prasthanI mAtra uttama, prasthanI madhyama ane traNa kuDavanI kaniSka mAtrA jANavI. je aticIkaNA zarIravALu hAya, dekhene pakavI khazeDavA heAya, chAtInI cAMdIthI pIDAtA hAya, dubaLA hoya, AkarA hAya, ulaTIthI pIDAtA hoya, heDakI, udharasa, dama, gudAnI pIDA, sAjo, atIsAra, kaoNlerA, kADha,
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAvIza) mizra prakaraNa (383) madhuprameha ane jaLodarathI pIDAte heya tathA garbhavaMtI heya eTalAM manuSyane nirUha basti devI nahi, paNa vAyu saMbaMdhI vyAdhi, udAva, vAtarakta, viSamajvara, mUccho, taraza, Aphare, mUtrakRccha, patharI, peTanAroga, vadharAvaLa, pradara, maMdAgni, prameha, zaLa, amlapitta ane chAtInA roga, eTalA regavALAne vidhipUrvaka nirUha basti devI. adhevAyu, maLa-mUtranI hAjata pUrI pADyA pachI, bhukhyAne unApANIthI navarAvI taila mardana karAvI bapore AgaLa kahelI sneha baMktinI rIti pramANe gharanI aMdara yogya vidhie nirUha basti devI. nirUha. basti devAyA pachI picakArIne gudAmAMthI bahAra kAhADavA beghaDI ubhaDaka besArI rAkha. yogya lAge te e basti bIjI trIjI ane cothIvAra paNa devI. vAyuroga hoya te nehavALI eka nirUha bastidevI. pittane roga hoya te dudhavALI be nirUha basti devI ane kaphane roga hoya te tUrA, tIkhA, ane mUtra Adi padArthone unA karI tenI traNa nirUhabastio devI. sukumAra zarIravALAne, vRddhane ane bALakane komaLa barita hitakArI che. prathama ukeladana bastidevI-eTale eraMDI, mahuDAnI chAla, pIpara, seMdhava, vaja ane chINInAM phaLano kulka eonI bastidevI, pachI doSahara basti devI-eTale zatAvarI (ke varIyALI ?), jeThImadha, bIlI ane iMdrajava ene kAMjImAM ke, gomUtramAM vATI tethI basti devI. pachI saMzayamanIya basti devI-eTale kAMga, jeThImadha, motha ane rasavaMtI eone dudhamAM vATI tethI bastidevI. dhanabasti eTale haraDe tathA garamALAnA Adi laI teone julAba lAge tevI picakArI mAravI. lekhanabasti eTale triphaLAne kavAtha gomUtra, madha, ane javakhAra eothI basti devI. vRMhaNabasti eTale maLane ukheDavA dhAtuone vadhAranArA padArthane kavAtha ke madhura padArthonA kaka, ghI ane mAMsanA rasAthI bastidevI. pichala basti eTale bora, nAraMgI, gaMdA, zImaLAnA phaLanA aMkuro eone dudhamAM pakAvI madha nAkhIne bakarAnA, gheTAnA tathA kALA haraNanA leha sahita basti devI. - nirUha bastinA telanuM pramANa e che ke pahelAM thoDuM siMdhAlUNa nAkhI temAM soLa telA madha nAkhI khUba vATI pachI temAM 24 telA sneha nAkhI zuMTIne ekajIva karI temAM 8 talA kaka nAkho, tene paNa ghuMTI ekachava karI temAM 32 telA kavAtha ane chelIvAre 16 talA yogya cUrNa nAkhI saghaLAne sArI peThe ghuMTI tethI nirUha bastidevI eTale bAra prakRtinI mAtrAe devI. vAyunuM darada hoya te 16 talA madha, ane 24 telA sneha nAkhavo. pittanuM darada heya te 16 talA madha ane 1ra telA sneha ane kaphanuM darada heya te 24 tela madha ane 16 telA sneha nAkho. madhatilaka basti-eTale 32 talA eraDAnA mULane kavAtha karI aradha bhAge madha tathA aradha bhAge tela ane seLame hisse savA tathA siMdhAlUNa nAkhI vaIyAthI valovI picakArI mAravI. jethI baLa vadhe, vaNa sAro thAya, maithuna zakti vadhe, agni pradIpta thAya, dhAtunI puSTi thAya ane meda, gAMTha, kRmi, barala, maLa tathA udAvata ene nAza kare che. yApana basti-eTale madha, ghI, dudha, tela eone ATha ATha tolA laI temAM eka te chINInAM mULa-ane-eka telo siMdhAlUNa nAkhI zuMTIne pirAkArI ApavI, ethI pAcana thAya che ane jhADe utare che. For Private And Personal Use Only
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 384) amRtasAgara, (taraMga yutaraya basti--eTale eraMDAnA mULane vALa karI temAM madha, tela, siMdhAlUNa, vaja ane pIpara nAkhI picakArI devI. siddhabati eTale-paMcamULanA kavAthamAM tela, pIparasiMdhava tathA jeThImadha nAkhI picakArI devI. phaLavArta-eTale dasta thavAnA mATe gudAmAM ghI copaDI aMgUThA jevI jADI bAra - gaLa lAMbI ane cIkaNI paDanI dIvaTa banAvI aradhI khesavI. A sivAya uttarabati paNa che, te liMga ane enimAM ApavAthI purUSanA vIryanA de ane strInA rajanA no nAza thAya che. A saghaLI bastio mATe khulAze meLavavA vRddhatrayI tathA laghutrayI (bhAvaprakAza, zApara ane mAdhavanidAna.) vAMcI vAkepha thAo. basti karma karAvanArAe unA pANIthI nhAvuM, divase suvuM ane ajIrNa thAya tema karavuM nahIM.' dhUmrapAnano vidhi. . dhUmrapAnanA cha bheda che eTale zamana, vRMhaNa, recana, kAna, vAnI ane traNapana evA cha prakAra che. madhya tathA prAyogika e be zamananA paryAya zabdo che. sneha ane mRdu e be bRhaNanA paryAya zabdo che ane dhana tathA tIkSNa e be recananA 5 ya zabdo che. thAkelA, bIhInelA, dukhiyArA, picakArI dIdhela hoya tevA, julAba lIdhela hoya tevAne, ujAgarAvALAne, tarasyAne, baLatarAthI pIDAyelAne, tAvavALAne, zodhavALAne, peTanA rogIne, mAthAnA abhitApavALAne, timiravALAne, ulaTI, Apharo, chAtInA darada, prameha, pAM, garbhavatIne, lUkhA zarIravALAne ane kSINa thaelA manuSyone tathA jeNe dudha, madha dhI ke Asavano upayoga karela hoya tevAne, anna dahI ke mAchalAM khAdhAM heya tene, bALaka, vRddha ane dubaLA zarIra vALAne dhUmrapAna karAve nahIM. temaja bA ramuM varSa beThAM pahelAM ane ezImuM varSa utaryA pachI dhuMvADAnuM grahaNa karavuM nahIM. hadathI vadhAre ke ocho dhuMvADe grahaNa karavA nahIM nahIM te, ulaTA navA upadrava utpanna thAya che. je gya rIte vidhi sahita dhuvADe upayogamAM le te udharasa, kapha, zaLIkhama, zvAsa, DokanI pIDA, dADhI, tathA mAthAnI pIDA, ane vAyunA vikAre maTI jAya che. drio, vANI ane mana svaccha thAya che. vALa, dAMta ane dADhI mUMcha majabUta thAya che tathA he sugaMdhita thAya che. zamana dhuMvADAmAM eLacI Adine, baMhaNa dhuMvADAmAM ghIvALe rALa, recana dhuMvADAmAM rAi Adi tIkhA padArthone, kAsaLa dhuMvADAmAM bherIMgaNuM tathA marIne, vAnana - vADAmAM naso tathA cAmaDAne ane traNane dhuvADI devAmAM lIMbaDAno tathA vaja vagerene kaka upayogamAM le. athavA regInI zAMti mATe gharamAM aparAjIta dhUpa ane praha deSa, bALagrahadoSa, bhUta-preta, DAkaNI, Adine nAza karavA mAhezvara dhUpa karavo. (juvo 54 124mAmAM.) 1 basti karmamAM prasthano tala 28 tolA bhArane gaNave. 2 kapelA doSane zAMta karanAra, 3 dhAtuone puSTa karanAra, 4 zarIramAMthI ne khAlI karanAra 5 udharasa maTADanAra, 6 ulaTI karAvanAra 7 ane cAMdI baDAM vagerene dhUNI devAmAM upayogI. For Private And Personal Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org cAvIzamA. mizra prakaraNa, dhUmrapAna karanArAe manamAM satApa karavA nahIM. dhULathI vegaLA ravA nahIM. dhumADA pIvAnI naLI kayA prakAranA dhumADAmAM keTalI lAMkhI levI ? tenA khulAzA mATe bhAvaprakAzAdi granthe juo. zarIramAMthI lAhI kaDhAvavAne vidhi Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only ( 385 ) rahevu ane krodha kara ane tyAnI naLI prANInA rogo upara dhyAna ApI arthAt leAho vikArAdi rAge thayA jANI sa khelAvI 64-32 ke 16 tAlA lohI kaDhAvavuM. svAbhAvika rIte zarad RtumAM lohI kaDhAvavuM. lohIthI pedA thatA cAmaDInA rogA, gAMTha ane sejo vagere daradeza lehI kaDhAvavAthI maTI jAya che. je veLAe vAdaLAM na hoya tathA vIjaLInuM camakatu na hoya tyAre grISma RtumAM, zaradda RtumAM bapore ane zItakALamAM rAga upara dhyAna ApIne lehI kaDhAvavuM, leAhI madhura, rAtuM, zIta tathA uSNupAthI rahita, bhAre ane cIkAzavALu hoya te zuddha jANavuM. bagaDelu lAhI hAya tA tethI sAjo, rAtAM brAMmaDAM, pIDA, baLatarA, pAka, caLa ane phelIe thAya che. zarIramAM lohI vadhI gayuM. heya te aMge tathA netre rAtAM thAya che, nasA jhule che, gAtramAM bhArepaNuM thAya che, udha bahu Ave che, dhena thAya che ane baLatarA thAya che. jo zarIramAMthI lohI echuM thai gayuM hoya te mU, cAmaDImAM lukhAza ane zarIranI nase lohInI kSItAnelIdhe utpanna thayelA vAyuthI zithila thai jAya che. tathA ayogya krame cAlavA lAge che. jo vAyuthI lohI bagaDayuM hoya teA, rAtuM, phINavALu, lUkhuM, kaNa, pAtaLuM, chUTuM nahI paDanAra ane sAyanI peThe vedanA karanArU thAya che. pittathI lohI bagaDayuM hoya tA, madhurapaNA vagaranuM, garama, mAkhIo tathA kIDIone na game tevuM, pILuM, hA raMganuMlIluM,kALuM ane kAcA padArthanA jevA gaMdhavALu` hoyache. jo kaphathI lohI bagaDayuM hoya te,TADhuM, jhAjhuM, cIkaNuM, gerUnA pANI jevu, mAMsanI pesI jevuM, chUTuM paDI jAya tevu ane madagativALu hoya che. jo e doSathI lAdI bagaDayuM hoya te,khe doSanAM lakSaNA ane traNe doSathI bagaDayuM hoya te traNe doSanA cinho jovAmAM Ave che, tathA durgaMdhavALu, kAMjI jevu hoya che. je jherathI lohI bagaDayu hAya te kALu thAya che, nAkamAMthI veGevA mAMDe che, kAcA padArthanA jevA gatavALu, kAMjI jevu ane sarva prakAranA kADhata utpanna karanAra hoya che. jo zuddha lohI hoya te, pAtaLu, bhamelA jevuM rAtu hoya che. vAtarakta, seAA, dAha, aMganuM pAkavuM, zarIranuM lAla raMge thavuM, nAka vageremAMthI lohInuM nIkaLavuM, koDha, anivArya vAyuroga, pAMDu, nAka vagere upara kAMNA vALI gAMDa, lohInuM jherathI dUSita thavu, gAMTha, rasALI, apacI, kSudraroga, agnimatha nAmanuM AMkhanuM darada, vidArI roga, stananA rogo, gAtronuM pIDAvuM, gAtromAM bhAre paNa, raktAbhiSyada nAmanA AMkhanA dukhavAnA roga, ghena, nAka ke mDAmAMthI durgaMdhanuM AvavuM, khaLatarA, jamaNA paDakhAnI gAMThanI pIDA, kharala, ratavA, aMdaranuM zukhaDuM, pheADakInuM upaDavu kAnanuM, haThavuM, nAkanuM ke mhAMnuM pAkavu', mAthAnI pIDA, cAMdI ane raktapitta eTalA rAgAmAM avazya lohI kaDhAvavuM. e daradomAM zIMgaDI, jaLA ke tuMbaDI-rUmaDI vA, sa kholIne lohI kaDhAvavu. dubaLu, ati maithuna karanAra, napu MSaka, DhIkaNu, garbhavatI, suvAvaDI, pAMDurogI, ulaTI Adi pAMca kamAthI zuddha thaele, snehapAna karelA, aze regavALA, sarva aMgamAM seLavALo, udararoga,dama, udharasa, ulaTI, atIsAravALA, koDha rAgavALA,jene atyaMta svedakriyA karI hoya tene, 16 varSathI ochI tathA 90 varSathI vadhAre umarane ane jenuM pittAdithI leAhI nIkaLI gayuM re
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 386) amRtasAgara, (taraMga heya eTalAenI nasa khelAvavI nahIM, jevizeSa jarUra hoya te jaLa mUkI hI kaDhAvavuM, paNa je tevA daradIone jhera caDhayuM hoya te phasa khelI lehI kaDhAvavAmAM harakata nathI. vAyuthI, pinathI ke kaphathI lehI bagaDeluM hoya te gAyanA zIMgaDAthI, jaLothI ke tuMbaDIthI lohI kAphADavuM, paNa be deSathI ke traNa thI lohI bagaDyuM hoya te, yuktithI nasa khelIne, astara mArIne lehI kaDhAvavuM. zIMgaDuM AsapAsathI daza AMgaLa sudhInuM, jaLo eka hAtha sudhInuM, tuMbaDI bAra AMgaLa sudhanuM, astarAnA cIrA be AMgaLa sudhInuM ane nasa kholavAthI saghaLA - rIranuM lehI khIMcIne sApha kare che. TADhamA vakhate lehI kaDhAvavuM nahIM. temaja bhUkhyAnuM, mUchita daradInuM, niMdrAthI gherAyalAnuM, bIhInelAnuM, divALAnuM, thAkelAnuM ane maLa-mUtranA rekANavALAnuM lehI kahADavuM nahIM. lohI kahADavAnI kriyA karatAM lohI bahAra na Ave te, upaleTa, suMTha, marI, pIpara ane saidhavathI chedanA ne caLavuM eTale tethI lehI nIkaLaze. jyAre bahu tApa, bahu TADa na hoya ane vedaparasevAnI kriyA na karI hoya tathA zarIra bahu - garama karavAmAM na AvyuM hoya te te samaya rogIne rAba pIvarAvI tapa karI pachI lehI kAhADavuM. bahuja parasevo Avyo hoya, uSNakALa hoya, athavA zastra bahu uMDu nasamAM u tarI gayuM hoya te lehI bahu nIkaLe che. je lehI bahu nIkaLavA lAge te dara, rALa, rasavaMtI, javano loTa ke (ghauMne leTa) dhAvaDInuM cUrNa, dhaturAnuM cUrNa, gerU, sApanI kAMcaLa, ane rezamI ke sAdA lughaDAnI rAkhanA cUrNathI eTale emAMthI gametenA cUrNathI chedane rekI devo jethI lohI nIkaLatuM baMdha paDe che. zItopacAra karavAthI paNa lehI vahetuM baMdha paDe che. khAra mUkvAthI vraNanuM moM joDAI jAya che ane DAbhathI nasene saMkeca thAya che. * bagaDeluM lohI zarIramAM jarA bAkI rahI jAya tenI harakata nahIM, paNa lehI bahuM nikaLe che tethI anya navA upadrava thAya che-eTale aMdhApa, AkSepa vAyu-tANa, tarasa, AMkhane timira rega, mAthAnAM darada, pakSaghAta, zvAsa, udharasa, heDakI, baLatarA tathA pAMDuroga eenI utpatti thAya che. ane samaya upara mRtyu paNa thAya che. dehanI utpatti lohIthI ja che. lehIja dehane dhAraNa kare che ane lehI eja jIvananA AdhArabhUta che mATe lohInuM avazya rakSaNa karavuM. lohI kahADayA pachI TADhA upAya karavAthI pavanano kopa thAya te vyathAvALA sejA upara jarA unAzavALuM dhI reDavuM. lohI nIkaLavAthI nabaLAI vadhI paDe te, haraNa, sasalA, gheTA, kALIAra ane bakarAnA mAMsanA rase pAvA, tathA dudhanI sAthe sAThAcokhA khavarAvavA. lehI barAbara nIkaLyuM hoya te pIDAnI zAMti, zarIramAM halakApaNuM, vyAdhi tathA upadrano nAza ane mananuM svasthapaNuM thAya che. lehI kaDhAvyA pachI jyAM sudhI baLa na Ave tyAM sudhI atyaMta mahenata, mithuna, keva, TADhA pANIthI snAna, ghaNA pavanamAM rahevuM, ekaTANu jamavuM, divase suvuM, khATuM-khAruM ke tIkhuM bhajana, zoka, vAda ane ajIrNa thavAyogya bhajana vagere karavAM nahIM. bhAvaprakAza. lehI kaDhAvavAne vidhi saMpUrNa iti zrImanmahArAjAdhirAja rAjarAjedra zrI savAI pratApasiMhajI vira cita amRtasAgaranAmA graMtha viSe Asava-ariSTavidhi, pAkavidhi, zilAchata zedhana, khAra kahADavAne vidhi, caNakhArano prakAra, snehana, svedana, vamana, virecana, harItakIga, bastikarma, dhUmrapAna ane lohI kahADavAne vidhi nirUpaNa nAmane cAvIza taraMga saMpUrNa For Private And Personal Use Only
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pacIza.) Rtu-dina-rAtricaryA prakaraNa, (387) - , taraMga pacIzamo. paRtu aniza kRtya vaLI, zArIrikanuM zAna; A chelAja taraMgamAM, kaththAM sukhada vyAkhyAna. cha RtuonA AhAra vihArane adhikAra hemaMta, zizira, vasaMta, grISma, varSa ane zarada e cha Rtuo che. te cha RtuonuM eka va kahevAya che. babe mahinAnI eka Rtu heya che eTale mRgazira tathA piSamahinAne hemaMta Rtu, mahA phAgaNane ziziraRtu, cetra vaizAkhane vasaMtaRtu, jeTha AdhADane grISmaRtu, zrAvaNa bhAdavAne varSARtu ane A kArtikane zaraRtu kahe che. keTalAkanA mata pramANe dha ane makarasaMkrAMtine hemaMta, kuMbha ane mInasaMkrAtine vasaMta, meSa ane makarasaMkrAMtine grISma, mithuna ane karka saMkrAMtine zizira, siMha ane kanyAsaMkrAMtine varSa ane tulA tathA vRzrika krAMtine zaraRtu mAne che. kaI kaI RtumAM kyA kyA dezano saMcaya, kopa tathA zAMti thAya che ? grISmaRtumAM vAyune saMcaya, varSARtumAM vAyune kopa ane zaraRtumAM vAyunI zAMti thAya che. varSARtumAM pittane saMcaya, zaraRtumAM pittane kepa ane hemaMtaRtumAM pittanI zAMti thAya che. ziziraRtumAM kaphane saMcaya, vasaMtaRtumAM kaphane kepa ane grISmaRtumAM kaphanI zAMti thAya che. A doSano, saMcaya prakopa ane zAMti AhAra vihAranA kAraNothI ja thAya che ane vagara samaye zAMti paNa potAnI meLe ja thAya che. vAyukepanA AhAra-vihAra-halakI, lUkhI, DI, ghaNI TADhI varatuonA sevanathI, ghaNAkhedathI, saMdhyA samaya maithuna karavAthI, zacathI, bhayathI, ciMtAthI, ujAgarAthI, prahAra lAgavAthI, pANImAM taravAthI, ananA ajIrNathI ane dhAtuone kSINapaNathI tathA bIja paNa kAraNathI vAyukope che. pittakapanA AhAra-vihAra-kAvI, khATI, khArI, garama, tIkhI varatuone vizeSa sevanathI, krodhathI, taDakAnA sevanathI-bare tApamAM pharavAthI, bhUkha-tarazanA vege rekavAthI, annanA ajIrNathI ane bIjA paNa kAraNothI aradhI rAtanA vakhate pitta kare che. kaphapanA AhAra-vihAra-mITha, cIkaNA, TADhA, bhAre padArthonA khAvAthI, dahADe suvAthI, jaTharAgninA maMdapaNAthI, prabhAte bhejanakarI pachI kheda vagerenA karavAthI ane bIja paNa kAraNothI kai kapa pAme che. A traNe de teone dUra karavAnA upAye karavAthI zAMta thAya che. hemaMtaRtunA AhAra-vihAra-bheMzanuM ke gAyanuM tAjuM ghI, mIThA khATA, ke khAsa rasa mIThuM, telanuM mardana, tala, ghaNuM, aDada, sAkara-Adi mIThAvya, suMTha sAthe haraDenuM sevana, rUnAM taLAI-rajAI oDhavAM pAtharavA, pavana rahita sthAna ane navIna vastra vagere suMdara sukhakArI paNika padAsaha AhAra vihAra kare. zizira vAtunA AhAra-vihAra-pIpara saMyukta haraDe khAvI, marI, Adu For Private And Personal Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (388) amRtasAgara (taraMga - tAjuM ghI, siMdhAlUNa, vaDa, goLa, dahIM ane hiMmata RtumAM je kahyA te AhAra vihAra upayogamAM levA. vasaMta RtunA AhAra-vihAra-A RtumAM kaphapanI zAMti mATe madha sAthe haraDe khAvI jethI baLa vadhe che, vasaMtamAM vana upavanamAM egya vakhate pharavuM hitakArI che, citrA mULanuM gya anupAna saha sevana karavuM. ane kaphano nAza karanArA AhAra vihAra karivAja sukhada che. grISmaRtunA AhAra-vihAra-gahana vRkSonI ghaTAmAM haravuM-pharavuM, besavuM, goLasAthe haraDe khAvI, TADhuM pANI pIvuM, zIkharaNI-zIkhaMDa, sarabata, sAthavA, dhAkha, mIThAM bejana, cIkaNu dravya, sAkara, TADhA pANImAM taravuM, khasanI Tao ane phuvArAnuM sevana, kapUra caMdananAM vilepana, divase suvuM ane suMdara khasanA paMkhAne pavana tathA managamatA vinoda u. pagamAM levA, paNa kaDavI, tIkhI, khArI, khATI, dAha karanAra vastuo, kheda, dArU ane taDakAmAM besavuM, pharavuM bilakula upayogamAM levA yogya nathI. varSatunA AhAra-vihAra-siMdhAluNa sAthe haraDenuM sevana, cIkaNA dravya, khArA, khATA padArtho, DAMgara, java, suMTha, marI, pIpara, pIparAmULa, citraka tathA siMdhAluNa sahita dahInuM ghoLavuM, unuM pANI, kuvAnuM pANI, gheLAM vastra, karavuM, halakA bhajana ane julAba, eTalAM pathya che. tathA divase suvuM, kheda, taDake, taLAvanuM pANI pIvuM, dahI, vananuM dhAnya, ane maithuna eTalAM kupathya che. zaraRtunA AhAra-vihAra-varSARtumAM saMcaya thaela pitta zaratumAM kepa pAme che mATe sAkara, sAthe haraDe sevana karavI, tathA sAkara vagere mIThA padArtho, sADIokhA, maga, taLAvanuM pANI, ukALeluM-kaheluM dudha, ane dhAtu, vIrya, parAkramane vadhAranAra vastuonuM sevana sadA hitakArI che. tathA tIkhA, khAra, khATA padArtho, Asava, to, divase suvuM, 5vadizAne pavana eTalAM sadA ahitakArI che. vizeSa mAhitI mATe kezavakalyANa ane vRddhatrayI vAMco. dinacaryA. (paDhIe uDI sAMjare suvA sudhImAM manuSya zuM zuM karavuM? nirogI manuSya potAnA AyunA rakSaNArthe pAchalI cAra ghaDI rAta rahe tyAre jAgavuM ? ane duHkha-kaSTanI zAMti nimitte zrI jagataniyaMtA parabrahma paramAtmAnuM vA, pita pitAnA iSTadevanuM smaraNa karavuM. pachI mAMgalika vastuone sparza tathA tevI vastuonuM darzana karI, Aje amuka kAma karavuM ane amuka kAma na karavuM teno nizcaya karI pathArImAMthI uThI ubhA thaI maLa-mUtrane tyAga karI eTale maLamUtrano vega na rekatAM tathA paNe hAjata na lAvatAM maLamUtranA divase uttara dizA tarapha ane rAte dakSiNa dizA bhaNI meM rAkhI tyAga kare. pachI sIdhA jhADanuM eTale belasIrI, bAvaLa Adi jhADanuM pitAnA hAthanI chelI AMgaLI 1 suzrata kahe che ke divasanA prathama bhAgamAM vasaMta, bapore grIkha, triIjA pahore zizira, saMdhyAeM varSa,aradhI rAte zaradu ane pareDhIe hemaMtaRtunAMcinha jaNAya che arthAta eka aherAtrI mAM paNa cha RtuonA svabhAva dekhAya che. For Private And Personal Use Only
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pacIzame.) dinacarya prakaraNa, ( 389) jevuM jADuM-pAtaLuM 12 AMgaLa lAMbu, gAMThA vagaranuM chiddhavinAnuM uttama dAtaNa svastha citte AstethI peDhAne ghasI ula utArI dAtaNa karavuM. TADhA pANInA 12 kogaLA karI TADhA pANIthI he dhoI nAkhavuM. dAMte ghasavA mATe siMdhava sAthe heja zekeluM jIruM ane jarA suMTha meLavI tenuM cUrNa dAtaNanA kuNA kucAthI ghasavuM jethI dAMtanA roga maTe che. tyAra pachI zarIre nArAyaNa tela vagere telanuM mardana karI caNAnA leTanI ke kaMkoDI vagerenI pIThI coLI zarIranA baLa pramANe kusti-kasarata karI, thAka dUra thavA suMdara jaLathI snAna karavuM eTale ke thI heDala unA pANIthI ane keDathI upara TATA ke navAyA pANIthI nhAvuM jethI keTalAka roge maTe che, arthAta hAvAthI zoca maTe che, zarIranA mela jAya che, zakti vadhe che, garamInA roga maTe che, hIyAne tApa, lehIne kapa, zarIranI durgadha thAka, parasevo, Alasya, caLa, tarA, baLatarA, tApa-pApa maTe che ane utsAha, baLa, AyuSya, teja, kAMti, sukumALatA, rUci, bhUkha, buddhi, sukha ane dravyAdi vadhe che. vIryane vadhAre che, AnaMda Ape che, zarIranA kami, ane mArganA khedane dUra kare che. uMghamAMthI uThIne, bhojana karIne, ughanAM jhokAM AvatAM hoya tyAre tathA tAva, atIsAra, AMkha ke kAnanA daradavALA, zIkhama, tathA Apharo thaye heya tevA, pavanarogIe ane ajIrNavALAe hAvuM nahIM. nAhyA pachI levAthI zarIrane sArI peThe luchI Rtune anusaratAM pavitra vastra paherI saMdhyAvaMdana devapUjAna gAya brAhmaNa AcArya gurU vRddha ane atithi vagerenuM pUjana sanmAna karI zakti pramANe dAna daI madhyAnha samaya bali vaizvadevAdika karI nokara-cAkara pazu-pakSiya ane kuTuMbI janonI saMbhALa levI; athavA kuTuMbIo sAthe besI bhajana karavuM. temAM prathama madhura, snigdha, pachI tIkhA ane khArA padArtho jamI athavA potAnI prakRtIne mAphaka Ave tevA hitakArI padArtho cokhA, ghauM, maga, ghI ane uttama prakAranAM zAka bhAjI vagerethI yukta bhojana dhIme dhIme jamI pachI sAkara sahita kaDheluM dudha pIvuM, paNa bhajananA aMte dahIM khAvuM nahIM, bejana hadathI vadhAre ke niyamathI ochuM karavuM nahIM; paraMtu rUci pramANe bhojana karavuM ane bhajana karavA samaya bhojana upara mAtA, pitA mitra, vaidha, rasoI karanAra, mora, cakora, kukaDe, kutaro ane vAMdara eonI dRSTi pADavI arthata enI rUbarU jamavuM ane jamI uThyA pachI agatsya, kuMbhakarNa, zanaizvara, vaDavAnaLa tathA bhImasena e pAMca prabaLa agnivALAonuM smaraNa karI peTa upara hAtha pherave jethI 1. vaidyarAja harizcaMdra kahe che ke-unA pANIthI nahAvuM, dudha pIvuM, yuvAna strIono samAgama karavo ane dhI sahita alpajana karavuM eTalAM vAnAM manuSya lokone sadA hitakArI che. TADhA pANIthI ke unA pANIthI nhAvuM e pota potAnI prakRtine anusAra upayogamAM levuM. 2 makhkhIcakhkhI gorakha rakhkhI cetamacchaMdara Akala vAkula kare to gurU dinAtha cANa-jamatAM pahelAM A maMtra bolI jamavuM, jethI mAkhI bhejanamAM AvatI nathI ema huM mArA anubhavathI kahuM chuM. 3 mera, ku, kutarUM ane cakora jheranuM pArakhuM kare che mATe teone bhojananA padArtha nAkhI pachI jamavuM. je jherathI maLelA padArtha hoya che to teo suMdhI dUra khase che mATe jamatI vakhate teone avazya pAse rAkhavAM bhA, kartA, For Private And Personal Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 9 ) amRtasAgara (taraMga bhajana sArI peThe pacI jAya che. tadaaMtara sugaMdhita puSpamALa, attara, sukamALa vastra eone dhAraNa karavAM, khasanA paMkhAthI pavana le, zItaLa chAyAmAM rahevuM. bhojana karyA pachI be ghaDI thAya eTale TADhuM ane mIThuM pANI Ate Ate pIvuM, paNa utAvaLathI ke ghaNuM pANI pIvuM nahIM jamyA pahelAM pANI pIe to agni maMda thAya che ane jamyAnA aMtamAM pANI pIe te viSa samAna guNaApe che mATe bhajananA vacamAM pANI pIvuM. ajIrNamAM pANI pIvAthI ajIrNa maTe che. anna pacyA pachI pANI pIe te baLa vadhe che. bhejana karI besI rahevAthI Alasya vadhe che, zarIra bhAre thAya che. mATe muMjA rA parva che-jamIne 100 DagalAM jeTaluM karavuM. jene suvAnI Teva hoya teNe jarA suI javuM, sIdhA suvAthI baLa vadhe che, DAbA paDakhe suvAthI Ayu tathA baLa vadhe che, bhojana pacI jAya che. ane bhojana karI paMtha kare ke daDe te tenI pAchaLa mRtyu doDe che. arthAta mahArogane zaraNa thaI maraNa pAme che. suvuM kahyuM che, paNa UMgha levI kahI che ema samajavuM nahIM mAtra DAbe paDakhe be ghaDI ALoTI ArAma le. bhajananA aMtamAM suMdara navevana maravaMtI mAnunInA hAthanI maLelI gAyanI suMdara chAza rUci pramANe tune anusarI pIvI tathA zIkharaNI-zIkhaMDa, dahInuM ghoLavuM vagere sevana karavAM-eTale dudhane ukALI rAte jamAveluM bheMza ke gAyanuM dahI laI uttama vastrathI sAkara ke bUrA sAthe mathI-chaNa nAkhI tathA temAM marI, eLacI, barAsa vagere aMdAjesara nAkhI taiyAra kareluM zIkhaMDa sevana karavAthI vIrya, baLa tathA rUci vadhe che ane pitta-vAyu vagerene nAza thAya che. athavA beMzane dahIne chaNI temAM suMTha, marI, pIpara, rAI, siMdhAluNa vagere nAkho te dahInuM ghoLavuM sevana kare te kapha tathA vAyuno nAza kare che. zItakALamAM dahIM khAvuM, paNa kaphaprakopa samayamAM khAvuM nahIM. jamyA pachI suMdara sugaMdhita mukhavAsa-eLacI, sopArI, barAsa vagere sahita uttama kAthA, cUnAyukta pAnabIDAM khAvAM. pachI vyApArAdi kAryomAM daDha utsAha sAthe pravavuM. samaju manuge saMdhyAkALe AhAra, mithuna, nidrA, zAstrAdikanuM adhyayana ane paMtha e pAMca karma karavAM nahIM, kemake jamavAthI roga, mathunathI bhayaMkara saMtAna, nidrAthI nidhana natA, bhaNavA-vAMcavAthI AyuSyanI hAni ane paMthathI bhaya utpanna thAya che. rAtricaryA. cAMdanI rAta hoya te cAMdanImAM pharavuM, kemake cAMdanI TADhI che, kAmadeva saMbaMdhI A naMdanadAtA che, ane taraza, pitta tathA baLatarAne nAza karanAra che. aMdhArI rAta bhaya,meha, bhrAMtine utpanna karanAra tathA pitta kaphane haranAra che ane kAmadevane vadhArI glAni ApanAra che. rAte pahele pihore kAMIka bhUkha rahe evI rIte jamavuM ane bhAre padArtho khAvA nahIM. pachI niyamasara suMdara sukamALa pathArI upara suMdara sthAnamAM zayana karavuM ane mithunanI icchA thAya te suMdara chelaDI kAmavatI kAminIthIzakti pramANe kAmakrIDA karavI. saMganA Adi tathA aMtamAM bheMzanuM athavA gAyanuM sAkara sahita keTaluM dudha pIvuM. saMbhoga karIne nahAvuM. vRddhA eTale pitAthI moTI ummaravALI strI sAthe saMbhoga karavo nahIM; kemake su ke kharAba mAMsa, zraddhA stro, ugatA sUryane ke kanyA saMkrAMtino taDako, barobara nahIM jAmeluM dahI, paroDhIye maithuna karavuM ane paroDhIye uMghavuM e cha vAnAM turata prANane nAza karanArA che. paNa je tAjuM mAMsa, navuM anna, bALA strI, dudhanuM jamaNa, tAjuM ghI ane unA pa For Private And Personal Use Only
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pacIzame. zArIrika ane IdriyavijJAna prakaraNa. ( 3 ) NIthI nhAvuM e cha vAnAM turata prANane baLa ApanArAM che. hemaMtaRtumAM vAjIkaraNanA paDe khAI baLa meLavI potAnI IcachA pramANe maithuna karavuM, ziziraRtumAM marajI pramANe, vasaMtaRtu tathA saradaRtumAM trIje divase, varSARtumAM ane grISmaRtumAM paMdara paMdara divase maithuna karavuM. zItakALamAM rAte, grISmamAM divase, vasaMtamAM divase ane rAti, varSamAM megha garjanA vakhate ane zaraRtumAM marajI paDe tyAre maiithuna karavuM. paNa, prabhAte, saMdhyA, madharAteM, gAya chuTe te vakhate ane bapore maithuna karavuM nahIM. gupta, ramaNika havA, zobhAyukta makAnamAM hAsya vineda gAyana vAjIMtrAdinA. vilAsa sAthe vilAsavatI vanitA saha vilAsa kare. purUe rajasvaLA, rogI, meTI umaravALI, kAmadevanA vega vinAnI, malIna ke malIna vastra-aMgavALI, deSilI, dubaLI, vAMjhaNI,-garamI Adi ninA rigavALI, ane kaDavA bolI tathA garbhavatI strI sAthe rati-gamana karavuM nahIM. tema bahu jamelA, dhIraja vagaranA, bhUkhyA, dukhatA aMgavALAe, rogI, bALake, vRddha, maLamUtranA vegavALA ane maithuna karavAthI je roga vadhe tevA regavALA maithuna karavuM nahIM. maMthana karI nahAIne sAkara sahita kaheluM dudha ke mAMsarasa athavA Asava pI, khasanA paMkhAno pavana le, gaLanA padArtho khAvA ane nidrA karavI e sadA hitakArI che. atimaithuna karavAthI zaLa, udharasa, viSamajvara, kSINatA, kSaya ane AkSepakAdi vAyunA rogo thAya che, mATe hadamAM rahI pratyeka kArya karavAM; kemake "tisara rIta" pAchalI pAMca ghaDI rAta rahe tyAre uThI mukhaI ATha aMjI pramANe TATuM ane mIThuM vAsI pANI mATInA vAsaNamAM bhareluM hoya te pIe te vAyu, pitta ane kaphane chatI 100 varSa sukhe jIvana bhogave che. tathA gudAnA masA, jarA, kaDha, medavikAra, jhADAnuM darada, tAva, peTanA roga, hIbagADa, pittanA bagADa, mAthAnA, gaLAnA, ThAThAnA, pIThanA, tathA AMkhanA rege, mUtravAnI aDacaNa, ane vAta, pitta, kSata, kaphAdi rogane nAza kare che. * Iti RtucaryA, dinacaryA tathA rAtricaryA samApta. zArIrika ane iMdriyavijJAna. dehadhArI manuSyanA zarIramAM vAyu, pitta, kapha e traNe deva, sAta dhAtuo, tathA zarIranuM upajavuM, maravuM vagere je je zarIranA dharma che teonuM yathArtha svarUpa saMkSepathI kahIe chIemanuSyanA dehamAM 7 kaLA, 7 Azaya, 7 dhAtuo, 7 upadhAtuo, 7 dhAtuonA 9 saRtajI kahe che ke-samaju purUSe chae RtuomAM traNa traNa divase strIne saMga kare. paNa grISmaRtumAM paMdara paMdara divase strI saMbhoga karavo. - 2 keTalAka graMthakAre kahe che ke, sUrya ugavAne jarAvAra hoya te veLAe pANI pIvuM, paNa bheja kahe che ke rAtanA cothA pohoramAM rAte rAkhI mukeluM-vAsI pANI ja pIvuM." A vAsI pANI pIvAne pravega meM pUrNapaNe khAtarIthI ajamAvI je che, ane tethI dasta sApha utare che, pIMDIonuM kaLatara ane mAthAnI pIDA maTe che, tathA netranuM teja vadhe che, bhUkha sArI peThe lAge che, ane glAni maTe che; paraMtu niraMtara niyama sahita pIe teja phAyade thAya che. te 3 dinacaryA tathA rAtricaryA ane RtucaryAne vizeSa khulAzo meLavavA caraka, suzrata, vAkSaTa tathA bhAvaprakAzAdi graMzanuM alakana kare, bhA.ka. For Private And Personal Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( ra ) amRtasAgara, taraMga maLo, 7 vacA, ane traNa deva tathA hADa, mAMsa, medane bAMdhavAnI hAnI na 800, joDanA sAMdhA 210, hADakAM 300, marmasthAna 107, 700 nase, dhamanInADIo 24, mAMsapesI 500, strIonA zarIramAM para ane sarvavyApinI nADIo 16 che. purUSanA zarIramAM 10 tathA strInA zarIramAM 13 chidra che. A saMkSepa mAtrAthI kahela che. hADa, nasa, mAMsapesI ane marmasthAne viSe maharSionA bhinna bhinna mata che mATe teonuM nirAkaraNa karavA vRddhatrayI (caraka, suzruta, vAlmaTa) vAMce. te sAta kaLA pahelI mAMsane dhAraNa karanArI mAMsadharA kaLA che, bIjI lohIne dhAraNa karanArI rAdharA kaLA che, trIjI medane dhAraNa karanArI medadharA kaLA che, cothI kaphane dhAraNa karanArI yakRtaplIhA kaLA che, pAMcamI AMtaraDAone dhAraNa karanArI purISadhara kaLA che, chaThThI agnine dhAraNa karanArI amidharA kaLA che. ane sAtamI zukrane dhAraNa karanArI zukradharA kaLA che. sAta Azaya-lehI ane jIvanuM sthAna raktAzaya te chAtImAM che. tene nIce kAnuM sthAna, tenAthI kAMIka nIce AmAzaya che, DuMTInA upara DAbI bAjue agninuM sthAna che, te agnisthAnanA upara tila che tene lema kahe che, te tarazanuM sthAna che. agninA sthAnanA nice pavananuM sthAna che, tene nIce DAbA bhAgamAM maLanuM sthAna che tene hAjarI kahe che ane te hojarI-pakavAzayanA nIce jamaNI bAjue mUtrAzaya che, A sAta AzayasthAna che. purUSane sAta sthAna che ane strIone 10 sthAna che eTale garbhAzaya ane be stananA be dugdhAzaya e traNa maLI 10 Azaya che. sAta dhAtu-rasa, lehI, mAMsa, meda, hADa, pesI ane vIrya e sAta dhAtuo che. te pittanA tejathI pAcana thaI eka ekathI prakaTa thAya che eTale pratyeka vastu khAdhA pachI cothe cethe divase eka eka dhAtu prakaTa thAya che. tAtparya eke khAdhelI cIjamAMthI cothe . divase rasa nAmane dhAtu thAya che, AThame divase levI, bArame divase mAMsa, soLame divase meda, vazame divase hADa, vIzame divase pasI ane arUAvIzame divase vIrya pedA thAya che. sAta dhAtuonA maLa-jIbha, AMkha ane galophAnuM pANI enA maLa rasadhAtuno maLa che, rajakapitta lohI dhAtune maLa che, kAnane maLa mAMsa dhAtune maLa che, jIbha dAMta bagala ane idri enA maLa medane mela che, nakha, vALa, ane rUMvADI hADano maLa che, A khanA pIA ane mahe uparanI cIkAza majjAne maLe che ane he uparanA khIla tathA chellIomAMthI nIkaLatI kaNIye vIryane maLa che. sAta upadhAtuo-carabI mAMsano upadhAtu che, parasevo meda, dAMta hADane, vALa ma . jjAne, ane e ja zukano upadhAtu che, te ja sarva zarIramAM rahe che cIkAza, TADhaka, sthiratA, ujavaLa vagere guNa dhAraNa karanAra che. te somAtmaka zarIramAM sthita thaI baLa tathA puSTi prakaTa kare che. strIonA zarIramAM be upadhAtuo vizeSa che eTale be stanamAM dudha thAya che te be ane rajodarzana e traNa upadhAtuo strInA aMgamAM hoya che. stanamAM dudhanuM AvavuM ane nimAM lohInuM AvavuM samaya Avye prakaTa thAya che ane samaya vItye baMdha thAya che. arthAta stanya rasano upadhAtu ane Artava lehIne upadhAtu che. sAta tvacA-cAmaDI-pahelI avabhAsinI tvacA che te simakanuM sthAna che e For Private And Personal Use Only
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir picIza ) mizra prakaraNa ( rUTaka) eTale siMdhdhake pahelI tvacAmAM pedA thAya che, bIjI lohInA svacA che te kIlakakoDhanI janmabhUmi che. trIjI svatA tvacA te carmadaLakeTanI janmabhUmi che, jethI tAmrA tvacA che te phiyAsakaDhanI janmabhUmi che, pAMcamI vedanI vacA che te sarvekedanI janmabhUmi che, chaThThI rohiNe tvacA che te gAMTha gaDagumaDa kaMThamALAdinI janmabhUmi che ane sAtamI sthaLA tvacA vidradhi-AdinI janmabhUmi che. e sAta vacAnuM jADa5Na java jeTaluM che - traNadoSa-vAyu, pitta ane kapha e 3 de chee traNenA pAMca pAMca bheda che, e pAMca pAMca bheda sthAnamedanA kAraNathI mAnavAmAM Avela che, pitta pAMga che, kapha paNa pAMcaLe che, paNa te bannene vAyu pitAnI prabaLa gativaDe AkhA zarIramAM pheravI bhinna bhinna ronAM rUpe prakaTAve che. vAyunuM svarUpa-vAyu doSa dhAtu bhaLane eka sthAnakethI bIje sthAnake laI janAra che, zIdhragativALe che, capaLa che, sUkSma che, zItaLa che, suko che, halako che, khara, 6, gavAhI, tejyukta, dAhaka, ane rajoguNamaya che. te vAyunAM pAMca sthAna che, tethI tenAM pAMca svarUpa che eTale hojarI, koDo, agnisthAna, chAtI. ane kaMTha e pAMrA ThekANAM vAyunAM che. gudAmAM rahele apAnavAyu, nAbhimAM samAnavAyu, hRdayamAM prANavAyu, kaMThamAM udA vAyu ane sarva zarIramAM vyAnavAyu rahe che te pitA potAnA sthAnathI bhraSTa thae aneka prANaghAtaka rogone janma Ape che. - pittanuM svarUpa-pitta garama che, pAtaLe che, pILe che, satoguNamaya che, kahe che, tI che, ane dagdha thaye mATe che. te pAMca sthAnamAM rahenAra che eTale agninA AzayamAM tilakamANa agnirUpa thaI rahe che, tvacAmAM kAMti karanAra, netramAM rahI dedipya daSTi rAkhanAra, prakRtimAM rahI pAcanakriyA karanAra ane hRdayamAM rahI buddhi-Adine prakaTa karanAra che. tenAM raMjaka, pAcaka, bhAjaka, Alocaka ane sAdhaka evAM pittanAM pAMca rUpa che. kaphanAM svarUpa-sthAna-kapha cIkaNo, bhArI, veta, pizkila, zItaLa, tamoguNamathI tathA mIThe che ane dagdha thaye khAro thAya che, te AmAzayamAM, mAthAmAM, gaLAmAM, chAtImAM ane sAMdhAomAM pAMca rUpathI rahe che. eTale ke dehamAM rahI, dehanI sthiratAne sarva aMgenA komaLapaNAne kare che, te kaledana, snehana, rasana, avalaMbana ane zleSmA e pAMca rUpa che te pAMca sthAne je upara kahyAM temAM bhinna bhinna rUpe rahe che. manuSyanA zarIramAM mAMsa hADa tathA mekane bAMdhavAnA mATe snAyuo-nase tathA zarIranA AdhArabhUta hADakAM che ke je sadA dehane bhAra mAra sahana karanAra che tathA zarIramAM marmathAne che eTale je jIvane dhAraNa karanAra sthAna che te marmasthAna kahevAya che, te ane sAdhemAMdhAone joDanAra saMdhina paNa ghaNI che, te vAyu pitta kapha tathA sAta dhAtuone vahevAvALI che. te sivAya dhamanI-mukhya nADI che te rasane vahevAvALIo ane pavanane vahevAvALIo che. 16 te meTI naso ke jene kaMDarA kahe che, te paNa zarIramAM vidhamAna che ane pitApitAne dharma bajAve che. arthAta zarIrane saMkecavuM ke vistaravuM te kAmane bajAve che. snAyu, hADakAM, marmasthAna, joDana, dhamanIo, kaDAo ane mAMsa pesIo eonI mArI pratyeka graMthonI bhinna bhinna rItinI che ke vadhAre te kaI For Private And Personal Use Only
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org amRtasAgara. (328) (taraMga ochI ema matAMtara darzAve che, tenuM kAraNu tA eja che ke kAie kevaLa moTAonI gaNanA karI che ane koie kevaLa sUkSmanI gaNanA karI nathI ane kAie sUkSma sahita mAdAonuM ToTala karI saravALA bAMdhela che, jethI mataphera paDe che; paraMtu vAstavikarIte sarvanuM kahezu mrutya che. A zaMkAonuM samAdhAna gRhamIthI karI levuM. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zarIramAM daza dri-dvAra che eTale be nAkanAM, e AMkhanAM, e kAnanAM, liMganuM, gudAnuM, mukhanuM ane raMdhra e daza dvAra kahevAya che te paikI ratra vagara nava dvAra khullAM che. strIyAnA zarIramAM traNa dvAra vizeSa hoya che eTale e stananAM ane eka gabhAzayanuM e traNa maLI tera dAra che; joke zarIramAM sUkSmadAra tA rAma remeM che, paNa mukhya dvAra upara pramANeja che. DUMTInI AkhI bAjue heAjarI ane arala che; temaja jamaNI bAjue yakRta che. udAnavAyunA AdhAra te phephasAM che ane lehIne vahevAvALI je nase tenuM mULa arala che. raMjakanAmA pitta tenuM je sthAna tenA viSe je raktanuM sthAna che tene yakRta kahe che. ghUMTInA DAbhA bhAgamAM abhyAzayanA upara je tila che te jaLane vahevAvALI je nase che tenuM mULa ane tila te tarazane DhAMkI de che ane kUkhamAM je e gALA che tene vRka kahe che te anne jArane je bheda che tene puSTa kare che tathA je paNa te vahevAvALI nase tenA A dhArabhUta che temaja purUSArthane vahevAvALA che, liMga garbhA che ane vIrya, mUtra ene A dhAra che tathA haiyuM mana citta buddhi aha MkAra enuM sthAna che, ane AjanuM ghara che. nAbhi dhamanI zirAone-Adi lai nasAnuM sthAna che ane sarva dhAtuonA saMyeAgathI nAbhinA je vAyu che te zarIrane puSTa kare che. nAbhine pavana haiyAnA kramaLamAM jAya che tene sparza karI gaLAnI bAhAra nikaLe che arthAt viSNupadanuM je amRta tene pIvA nAsikAThArA pavanathI AkAzanA amRtane pIte karI mukha nAsikrAArA gaLA vageremAM thai peTamAM prApta thAya che ane vegavaDe te pavana samasta dehanA aMgeAmAM krI agAne jIvane tathA jArAne puSTa kare che. zarIra tathA hradayanA prANa pavanane je sayega tene AyurbaLa kahe che ane zarIra prANanI je judAi thavI tene maraNa kahe che. A pRthvImAM prANImAtra maraNane zaraNa che, paNu kAi asara nathI mATe maruNa anivArya che, tethI mRtyune jItI zakAya tema nathI paraMtu vaidha rAgAne jItI zake che arthAt sAdhya rogane maTADI zake che; e ke sAdhya rega thayA chatAM khedarakArI rAkhI upAya (padhya) na karavAthI jApya-kaSTasAdhya thAya ane kaththa kare teA kaSTasAdhya roga asAdhya rUpe thAya che tathA asAdhya chatAM paNa kupaththa kare te nizra mRtyu pAme che; kAraNa ke rAto maMtrima mATe manuSya mAtrane e avazyanuM kArya che ke, hitakArI, prakRtine pasada paDe tevA AhAra-vihAramAM vicarI potAnA zarIranuM saMrakSaNa karavuM; kemake dharmArtha kAma mokSALAM rApara sAdhana smRtam zarIramAM vyAdhi thavAthI manuSya koi kArya karavAmAM samartha thai zakatuM nathI mATe zarIrane AreAgya rAkhavuM eja parama purUSArtha che. laukikamAM paNa prasiddha kahevatache ke eka tanadurUsti hajAra nyAmatapaheluM sukha te jAte narA-mArTa karmavipAkane jANanAra manuSa~ cAra purUSArtha-dharma artha kAma tathA mekSanA sAdhanarUpa zarIrane sAcavavuM. je zarIrane satApe che te vizva satApaka -dhAtaka che ane je zarIrane sateje che-sAcave che te samasta jagatane sAcave che-rakSaNa kare che ema jANavu sAta dhAtuonA bhaLa vAyu pitta ane ka e traNe te pota potAnA sthA For Private And Personal Use Only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pacIzame) mizra prakaraNa. ( pa) namAM samAna rUpe rahyA hoya te zarIrane mahAsukha maLe che, paNa jo e ochAvattA rUpe thAya che te aneka rogone janma ApI zarIrane nAza kare che. A saMbaMdhI vizeSa khu lAze meLavavA vRddhatrayI vAMce.. zArIrika IhiyavijJAna samApta sRSTi kama. A brahmAMDanA kAraNe AmAM je tirUpa sata-cita-AnaMda rUpa brahma paramAbhA te pRhA rahita nirguNa che, te pitAnI prakRtirUpa bhAyAthI-mAyAnA vegathI, IcchAdi yukata thaI A jagatane utpanna kare che-eTale parabrahma paramAtmAnI mAyA nitya che, jema sU nI pratiRyA-prakAza che tema paramAtmAnI pratiachAyA mAyA che. te mAyAe jaDa cetanyatAne saMga karI A anitya-kSaNabhaMgura asAra saMsArane utpanna karyo, jema. nATakI le ke bAjIgara leke potAnI mAyA phelAvI aneka rUpane prakAze che tema te mAyA-prakRti saMsAranI mAtA tene prathama buddhine utpanna karI. te buddhi kevI che? ke pachAmathI mahatane jenuM svarUpa che. te mahatathI ahaMkAra utpanna the, tenA traNa prakAra che-raja, tama ane sata e traNa guNo che. rUpa ahaMkAranA bheda che. pachI te saguNa ane rajoguNanA meLApathI daza Idriyo utpanna thaI tathA agyAramuM mana paNa pedA thayuM arthata mana, nAka, jIbha, AMkha ane cAmaDI e pAMca jJAneMdri tathA vANI, hAtha, paga, liMga ane gudA e pAMca karmendriya maLI daza Iddhi thaI. tamoguNa vizeSa sate guNanA melApathI pAMca tanmAtrA eTale zabada, sparza, rUpa, rasa tathA gaMdha e pAMca tanmAtrA che. te tanmAtrAthI paMca mahAbhUta pedA thayA; arthata zabdathI AkAza, sparzathI vAyu, rUthI agni, rasathI jaLa ane gaMdhathI pRthvI utpanna thayAM. pAMca jJAtinA viSaya eTale kAnane viSaya zabda, cAmaDIne sparza, netrane rUpa, jIbhane svAda ane no sugaMdhi durgadhi grahaNa karavAne viSaya che. kavinA viSaya eTale vANI viSaya bolavuM, hAthane grahaNa karavuM, page cAla, liMgane madhuna karavuM ane gudAne viSaya maLano sarva prakAre tyAga karavAnuM che. prapha tine prAdhAna, prakRti, zakti, niyA ane vikRti evAM pAMca nAmothI oLakhe che te zivathI saMyukata rahe che te prakRtinA vIza mahatatva che. eTale ahaMkAra 1, pAMcamAtrA 6, daza Idriyo 17, mana 18 prakRti 10 ane pAMca mahAbhUta 24 e cAvIza mahatatva kahevAya che, te vikAra che. e 24 mahatatvane rahevAne zarIra rUpI ghara che. e gharamAM jIvAtmA zubha tathA azubha karmone AdhIna thaele nivAsa kare che. te manarUpI dUtane vacce tha jIvathI saMyukta zarIra buddhivAna deha kahevAya che. te deha pApa-puNa, sukha duHkhAdikee karI vyApta che manathI pAsamAM baMdhAyela tathA pitAnA karelA karmathI baMdhAyela che. vAtmA eTale kAma, krodha, lobha, moha, ahaMkAra, daza Idriyo ane buddhi e sarva ajJAnathI jIvAtmAnA baMdhanarUpa che. jyAre AbhAne AtmajJAna thAya tyAre e baMdhanathI muMkA thaI muktine saMpAdana kare che. jethI duHkha upaje te vyAdhi ane jethI sukha upaje te AregyatA kahevAya che. For Private And Personal Use Only
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (36) amRtasAgara (taraMga A pramANe saMkSepathI sRSTinI utpatti kadI vizeSa khulAzA mATe veda purANa ane caraka suzrata vAbhAdinuM avalokana karo. sRSTikrama saMpUrNa AhAranuM, paripAkanuM, garbhanI utpattinuM tathA bALaka poSaNAdinuM lakSaNa. prANImAtra je bhajana kare che te prathama pavananI preraNAe AmAzayamAM prApta thaI pAcaka pittanA prabhAvathI kAMIka paripakava thaI ansa-khATApaNAne prApta thAya che. pachI nAbhimAM rahenArA samAna vAyuthI che chaThThI grahaNa nAmanI kaLAmAM prApta thAya che, tadanaMtara grahaNI kaLAmAM AhAra pacI kedanI agnie karI kaDa thaI pachI teja AhAra kaNavA agnithI sArI rIte pacavAthI rasarUpa thAya che. jo AhAra sArI peThe pace nahIM ane kA rahI jAya te te AhArane Ama thaI jAya che. je koThanI agni prabaLa hoya te te AhArane rasa madhura thAya che ane madhura thaI cIkaNApaNAne prApta thAya che tathA sArI peThe pAkI-pacI zarIranI sarva dhAtuone puSTa kare che-e rasa amRtatulya thAya che ane je AhAra maMdAgnie karI dagdha thaI gayo hoya te peTamAM kaDavo khATe ke viSa svabhAvane prApta thAya athavA e rasa regenA samUhane zarIramAM prApta kare che. AhAra sAra-rasathI ja baLa prApta thAya che. je AhArane rasa sArahIna hoya te pAtaLo maLa thAya che te neTa che, je pANI pIvAmAM Ave che tene sAra to nodhArA vAyu saghaLA aMgamAM phelAvI de che ane niHsArane peTamAM prApta karI mUtra banAvI liMgadvArA bahAra kADhe che tathA AhAranuM kITa je maLa te hojarImAM rahe che tene gudAne pavana baLavaDe gudAdvArA bahAra kAhAre che. AhArano je rasa te nAbhine samAna vAyunI preraNAthI manuSyanA haiyAmAM jaI maLe che ane pittathI pacyA pachI lAla raMganuM lohI thaI sarva zarIramAM jIvananA AdhAra bhUta thaIne vahe che. jamelA padArthone cAra cAra divase eke dhAtu banI aThThAvIza divase vIrya thAya che ane strIne aThThAvIza divase ke mahine ja thAya che. strIdharma thayA pachI strI purUSanA saMyogathI strInuM zuddha lohI ane purUSanuM zuddha vIrya maLI garbhasthAnamAM garbhane utpaja kare che ane nava mahIne nidvArA prasava thaI bALaka prakaTe che. maithuna samaya strInuM sa ja ochuM ane purUSanuM vIrya vizeSa heya te putra, tathA vIrya DuM ane raja vadhAre heya te putrI ane banne samAna hoya te napuMzaka padA thAya che. pachI je harinI IcchA hoya che te bane che, paNa ghaNuM karIne upara pramANe AdhAra rakhAya che. bALakanA janma pachI eka mahInAno thAya tyAre 1 rati auSadha ApavuM eTale dudha, dhAvaNa ke sAkara saMgAthe ApavuM ane daramAse eka eka rati mAtrA vadhAratA javI eTale varSane thAya tyAM sudhI. pachI eka mAsa auSadha ApavuM te soLa varSa sudhI. tyAra pachI mAtrA yogya pramANamAM rAkhI cheka 70 varSa sudhI kAyama mAtrA rAkhavI ane 70 varSa pachI pAchI bALakane samAna mAtrA ghaTADI devI. A tela kaccha ane curga mATe kahevuM che. maNe je kavAtha hoya te te telathI cAra gaNe Apo. For Private And Personal Use Only
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pacIzame ) mizra prakaraNa bALakane hamezAM meMja AMjavI tathA uvANuM vA, snAna karAvavuM. dara mahine ulaTInI davA pavI. ane haraDene ghasAro nitya pAve. pAMcame varSe ana khavarAvavuM, soLamA varSa pachI julAba Apa, tathA maithuna 20 varSa pachI ciMtavavuM. A pramANe je vidhi sahita cAle te manuSya kadi rogagrasta thatuM ja nathI ane gharaDhapaNuM prApta thatuM ja nathI. garbha rahe tyArathI ja uttama vidhanI dekharekha heThaLa rahe te dehane rega, jarA ane mRtyu naDatAM ja nathI. manuSyanA zarIranI gati-10 varSa lagI bALapaNa 20 varSa lagI zarIranuM vadharApaNuM, 30 varSa lagI zarIranuM moTApaNuM thAya che, 40 varSa lagI buddhinuM Agamana rahe che, 50 varSa lagI tvacAnuM gADhapaNuM rahe che, 60 varSa lagI netranI jyoti rahe che, 70 varSa lagI zarIramAM vIrya rahe che. 80 varSa lagI vIryanuM cUnodhapaNuM rahe che. 40 varlDa lagI jJAna-dhAraNA rahe che, 100 varSa lagI bolavuM, hAtha pagamAM baLa ane maLa-mUtranA tyAganuM jJAna rahe che, 100 varSa lagI smaraNazakti rahe che ane 120 varSa lagI prANa mAtra rahe che. je manuSyanuM zarIra nirogI rahe to upara je lakhI gayA chIe te daza daza varSa pachI ghaTI jAya che. manuSyanA AyunuM pramANa 120 varSanuM gaNAya che. dhati ahArano, paripAkane, garbhapatti ane bALaka poSaNAdino Apa kAra saMpUrNa vAtAdi prakRtibhedathI manuSyanA mananI paDatI pichANa. je manuSyanA vALa TuMkAdurbaLa-kRza zarIra, lUkhuM zarIra, vAcALa, caMcaLa manavALuM hoya ane AkAzamAM rahevAvALA prANI-padArthonAM svama Ave te tenI vAyu prakRti jANavI. jene javAnImAM dhoLAvALa AvI jAya, buddhivaMta haya, parasevo vadhAre Ave, krodha hoya ane svamAmAM teja dekhAya to jANavuM ke tenI pittaprakRti che. jenI gaMbhira buddhi heya, cIkaNAvALa, baLavAna hoya ane pANInA sthAne svamAmAM dekhe te jANavuM ke tenI kaphaprakRti che. vizeSa jJAna meLavavA anya prAcIna graMthonuM avalokana kare. dati prakRti vicAra saMpUrNa Iti zrImanmahArAjAdhirAja rAjarAjezrI savAIpratApasiMhajI viracitA amRtasAgara nAmanA graMtha viSe Rtuca, dinacaryA, rAtricaryA, ane zArI ikiyavijJAnAdi nirUpaNa nAmane pacIza taraMga saMpUrNa Si For Private And Personal Use Only
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 38 ) www.kobatirth.org amRtasAgara Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lekhakanI viAsa. : kirITa da. te bhava roga thakI bacavA mana, te nara nitya bhajo naTanAgara: te bhrama rAgathI mukta thavA mana, te gurU jJAni banne nara nAgara. jo mana rogathI mukta thavA mana, te bhajavA rRpa jo tana rogathI mukta thavA mana, to nirakho nita amRtasAgara, ratanAkara; mattagaje chaMda 2. jema karI dadhimaMthana suMdara, suMdara mAkhaNa tAravI lye che; jema kI madhamAkhI sthaLe! sthaLa, uttama mAkSikane udhare che. jema jasrI javAhiramAM thI, pAkhi zuddha maNi gRhi karyuM che; tema sutattva tamAma tAsa racyo, vara granthA pUrNa kahe che. che vara bhojana te! paNa jo na jame, di te hi bhUkhaja bhAge; che paya pAvine gaMga taNuM, paNa pAna karyA viSNu pApa na tyAge. che. vara keMsara raMga tathAvindra, sparza karyA viNa raMga na lAge; kAmita pUrNa pustaka A paNa, siddha karye jayaduMdubhi vAge. je gurU vAkaya pramANa thakI, karazeA bhalibhAta vicAra prayogo, te maLaze dhana kirti suAziSa, prApta thaze zubha cchita bhAMgA, jo karazo nija DA'hupaNa te naDaze, nita vyAdhi upAdhi ye; pheka phajeta thaze jagamAM vadhaze, manamAM nita nUtana roge. deharA chaMda. mATe sugurU samIpathI, bhaNI manana karI sAra; deza kALa Adi tA, karavA pUrNa vicAra. kArya karI kramasa sahu, maDhe rAga tatkALI; siddha thAya sahu kAma viLa, va vege jayamALa, ya che sujJa kRtana mujAta, vaizya harajIvana karI; suputra haragoviMda, dakSa gyAtA ... adhike; rAmacaMdra sunu zreSTa, zreSTi mahAdeva mubhAgI; premi parIkSaka nitya, guNI vara guNAnurAgI; e ubhaya tarAe granthane, punarAdAra karAvo; asara nAma karI avinamAM,kIrtidhvaja kAviye. For Private And Personal Use Only
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amRtasAgara, (38) deharA chaMda, saMvat zire zare khaMDa zazi, vijyAdazamI vArU, ko prakaTa chApI khare, graMtha sudhAnidhi cArU. rahine amadAvAdamAM, vapara hitArtha nimitta; pUrNacaMdra acalezvare, lakhe lekha priya mitta. IMdravijaya chaMda. je sujana muja lekha viSe zrama doSa thakI rahi bhUla kadApi, te kari Apa sudaSTithi zedhana lekha vidUSi kare mana ApI; deSa vinA jaga ekaja zrI hari te viNa doSa lhA jaga vyApI, ema vicArI ja sAra grahI karaze muja unnati deSa uthApI. jyAM lagi vyoma viSe zazi sUryaja kyAM lagi zeSa dharA zira dhAre, jyAM lagi zaMbhu zivAha zeti jyAM lagi auSadhi bhAra aDhAre; nadha naga nidhi che sthira jyAM lagi jyAM lagi bhArati vArtha ucAra, lAM lagi amRtasAgara A rahi kAyama saMkaTa sarva nivAre. 11 tathAstu ! For Private And Personal Use Only
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - che. ane amRtasAgara graMtha samApta - 1 che che) For Private And Personal Use Only
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only