________________
જોડવાનું સામર્થ્ય નથી. જે ધર્મ આત્માને મોક્ષની સાથે જોડતો નથી, એ ધર્મવ્યાપારને અનન્તજ્ઞાનીઓ અપરિશુદ્ધ કહે છે. વસ્તુતઃ એ અપરિશુદ્ધ ધર્મવ્યાપાર ધર્મસ્વરૂપ યોગથી જુદો છે. પરિશુદ્ધ અને અપરિશુદ્ધ ધર્મવ્યાપારને જેઓ સમજી શકતા નથી તેઓ અશુદ્ધધર્મને પણ યોગ માનવાની ભૂલ કરી બેસે છે. ગ્રન્થકારશ્રીએ જે પરિશુદ્ધ ધર્મવ્યાપારને યોગ તરીકે વર્ણવ્યો છે, એની પરિશુદ્ધિને જણાવવા અહીં પરિશુદ્ધ ધર્મને પ્રણિધાનાદિ પાંચ આશયની વિશુદ્ધિથી યુક્ત જણાવાયો છે. પ્રણિધાન, પ્રવૃત્તિ, વિધ્વજય, સિદ્ધિ અને વિનિયોગઆ પાંચ આશયની વિશુદ્ધિયુક્ત જ સાધુભગવન્તોનો-નિર્દોષ વસતિમાં રહેવાનો અને નવકલ્પી વિહાર કરવા વગેરે સ્વરૂપ સઘળોય ધર્મવ્યાપાર યોગ છે. આ પાંચ આશયની વિશુદ્ધિથી રહિત ધર્મવ્યાપાર; દ્રવ્યક્રિયાસ્વરૂપ હોવાથી તુચ્છકોટિનો છે. પ્રણિધાનાદિથી શૂન્ય સાધુઓના આચારને પણ અનન્તજ્ઞાનીઓએ યોગ તરીકે વર્ણવ્યો નથી. આથી તમો સમજી શકો છો કે કોઈ પણ ધર્માનુષ્ઠાનમાં પ્રણિધાનાદિ પાંચ આશયોનું શું મહત્ત્વ છે ? સાધુભગવન્તોના તે તે ધર્મવ્યાપારની અપેક્ષાએ શ્રાવકોના તે તે ધર્મવ્યાપારનું ફળ આમ પણ ખૂબ જ અલ્પ છે - એવાં અલ્પફળવાળાં તે તે ધર્માનુષ્ઠાનો પણ જે પ્રણિધાનાદિ પાંચ આશયથી શન્ય હોય તો તેનાથી વિશિષ્ટ કોઈ પણ ફળની પ્રાપ્તિ થવાની નથી – એ ભૂલવાજેવું નથી.
જે પ્રણિધાનાદિ પાંચ આશયના કારણે આપણો ધર્મવ્યાપાર પરિશુદ્ધ બનવાથી યોગરૂપે પરિણામ પામે છે - તે પ્રણિધાનાદિ પાંચ આશયનું
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
