Yogavinshika Ek Parishilan

Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan Jain Religious

Page 63

રહેવો એ બીજું ગુણસ્થાનક છે અને રુચિ પણ નહીં અને અરુચિ પણ નહીં એ ત્રીજું ગુણસ્થાનક છે. પાપથી અંશતઃ વિરામ પામવાનો પરિણામ પાંચમું ગુણસ્થાનક છે. સર્વથા પાપથી વિરામ પામવાનો પરિણામ છઠું ગુણસ્થાનક છે. સર્વથા પ્રમાદનો અભાવ એ સાતમું ગુણસ્થાનક છે. મોહનીયર્મનો સર્વથા ક્ષય કે ઉપશમ કરવાનો પ્રારંભ એ આઠમું ગુણસ્થાનક છે. સંજવલનના કોધ માન અને માયાદિનો સર્વથા ક્ષય કે ઉપશમ કરવો એ નવમું ગુણસ્થાનક છે. સૂક્ષ્મ લોભનો સર્વથા ક્ષય કે ઉપશમ કરવો એ દશમું ગુણસ્થાનક છે. મોહનીયર્મની સર્વથા ઉપશાન્ત અવસ્થા એ અગિયારમું ગુણસ્થાનક છે. મોહનીયકર્મની સર્વથા ક્ષીણાવસ્થા એ બારમું ગુણસ્થાનક છે. ચાર ઘાતિકર્મના સર્વથા ક્ષયે શ્રી કેવલજ્ઞાનાદિ ગુણોની પ્રાપ્તિ થવી એ તેરમું ગુણસ્થાનક છે. અને સર્વથા મનવચનકાયાની નિરોધ અવસ્થા એ ચૌમું ગુણસ્થાનક છે. આ રીતે પણ ટુંકાણમાં ગુણસ્થાનકનું સ્વરૂપ યાદ રાખી શકાય છે. - આ ચૌદ ગુણસ્થાનકોમાંથી પાંચમા ગુણસ્થાનકેથી જ યોગની પ્રાપ્તિ થાય છે. જ્ઞાનસ્વરૂપ કે ક્રિયા સ્વરૂપ આ યોગની પ્રાપ્તિ માટે ચારિત્રમોહનીયકર્મનો તેવા પ્રકારનો ક્ષયોપશમ જરૂરી છે. એ ક્ષયોપશમ પાંચમા ગુણસ્થાનકની પૂર્વે પ્રગટ થતો ન હોવાથી પાંચમા ગુણસ્થાનકની પૂર્વે યોગનો સંભવ નથી. યોગબિન્દુ નામના ગ્રન્થમાં પણ ગ્રન્થકારપરમર્ષિએ અધ્યાત્માદિ યોગની પ્રાપ્તિ પાંચમા ગુણસ્થાનકે જ બતાવી છે. અધ્યાત્મ, ભાવના,