Yogavinshika Ek Parishilan

Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan Jain Religious

Page 74

છે. શ્રદ્ધાનું કાર્ય પ્રીતિ છે. સ્થાનાદિ યોગના સાધક્યોગીના મુખની પ્રસન્નતા અને ઉલ્લાસ વગેરેના કારણે પ્રીતિ સ્પષ્ટપણે જણાઈ આવે છે. પ્રીતિની ઉત્કટતાના કારણે સ્થાનાદિ યોગોમાં ધૃતિ ધારણા વગેરેની પ્રાપ્તિ થાય છે, જે સાધકને સિદ્ધ બનાવે છે. - આ રીતે ઇચ્છાદિ યોગોની પ્રાપ્તિ માટે તેવા પ્રકારનો ક્ષયોપશમભાવ કારણ હોવાથી જે જીવોને જેટલા પ્રમાણમાં ક્ષયોપશમભાવ પ્રાપ્ત થાય છે, તે જીવોને તેટલા પ્રમાણમાં ઈચ્છાદિયોગોની પ્રાપ્તિ થાય છે. અને એ મુજબ યોગમાર્ગમાં પ્રવર્તતાને તેવા પ્રકારનો સૂક્ષ્મ બોધ ન હોવા છતાં માર્ગોનુસારિતા સંભવે છે એમાં કોઈ દોષ નથી. શા
ઈચ્છાદિયોગોના હેતુવિશેષનું વર્ણન કરીને તેના(ઇચ્છાદિના). કાર્યવિશેષને જણાવતાં ગ્રંથકારપરમર્ષિ ફરમાવે છે કે
अणुकंपा निव्वेओ संवेगो होइ तह य पसमु त्ति । एएसिं अणुभावा इच्छाईणं जहासंखं ॥८॥
યોગવિંશિકાની આ આઠમી ગાથામાં ગ્રંથકારપરમર્ષિ ઈચ્છા પ્રવૃત્તિ સ્થિર અને સિદ્ધિ સ્વરૂપ યોગનું કાર્ય; અનુક્રમે અનુકંપા નિર્વેદ સંવેગ અને પ્રશમ જણાવે છે. ઇચ્છાયોગનું કાર્ય અનુકંપા છે. પ્રવૃત્તિયોગનું કાર્ય નિર્વેદ છે. સ્થિરયોગનું કાર્ય સંવેગ છે અને સિદ્ધિયોગનું કાર્ય પ્રશમ છે. આઠમી ગાથામાં જણાવેલી વાત ખૂબ જ સ્થિરતાપૂર્વક વિચારવાની જરૂર છે. અનુકંપા વગેરેનું સ્વરૂપ અને ઇચ્છાદિયોગનું સ્વરૂપ વિચારવાથી ગ્રંથકાશ્રીના આશયને સમજતાં વાર નહિ લાગે. દ્રવ્યથી અને ભાવથી એમ બે રીતે અનુકંપા થાય
૭૧