________________
આ રીતે ઇચ્છા વગેરે યોગોનું સ્વરૂપ વર્ણવીને તે તે યોગના કારણને વર્ણવતાં ગ્રંથકારશ્રી સાતમી ગાથા ફરમાવે છે
एए य चित्तरूवा, तहाखओवसमजोगओ हुँति । तस्स उ सद्धापीयाइजोगओ भव्वसत्ताणं ॥७॥
આશય એ છે કે પૂર્વે જણાવેલા ઇચ્છા પ્રવૃત્તિ સ્થિર અને સિદ્ધિ આ ચાર યોગો પરસ્પર જુદી જુદી જાતિના છે. ઈચ્છાદિ દરેક યોગના અસંખ્યાત પ્રકારો છે. સ્થાનાદિ યોગ પ્રત્યેની શ્રદ્ધા, પ્રીતિ, વૃતિ અને ધારણા વગેરેના કારણે અપુનબંધકાદિ દશાને પામેલા ભવ્યજીવોને તેવા તેવા પ્રકારના ક્ષયોપશમભાવની પ્રાપ્તિથી આ ઈચ્છાદિ યોગની પ્રાપ્તિ થાય છે. સ્થાનાદિ યોગ પ્રત્યેની શ્રદ્ધાદિ આશયવિશેષથી જણાતો આત્માનો ક્ષયોપશમભાવ ઇચ્છાદિ યોગોની પ્રાપ્તિનું મુખ્ય કારણ છે. અનન્તજ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માઓએ પ્રતિપાદન કરેલી કોઈ પણ વસ્તુનો તે સ્વરૂપે સ્વીકાર કરવો તેને શ્રદ્ધા કહેવાય છે. ‘આ, આ પ્રમાણે જ છે' - એવો પરિણામ દુનિયાની દરેક વસ્તુમાં આપણે અનુભવીએ છીએ. કેટલીક વાર તો વિના જ્ઞાને એવો સ્વીકાર આપણાથી માત્ર વસ્તુના રોગના કારણે થઈ જતો હોય છે. અનુભવ અને શ્રદ્ધા બેનો યોગ થઈ જાય ત્યારે તે યોગ એક બીજામાં દૃઢતા લાવે છે. પરંતુ વસ્તુ પ્રત્યેના તીવ્ર રાગ કે દ્વેષના કારણે તે તે વસ્તુના વિષયમાં તીવ્ર શ્રદ્ધા થઈ જાય છે. અનુભવની અપેક્ષા ત્યાં લગભગ રહેતી નથી. સામાન્ય જ્ઞાનથી પણ શ્રદ્ધા થઈ જતી હોય છે. કેટલીક વખત તો તે તે વસ્તુના પ્રતિપાદક વ્યક્તિ પ્રત્યેની શ્રદ્ધા પણ વસ્તુ
૬૯
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
