________________
માટે આંખમાં ભેગા થયેલા લોહી વગેરેના કણ ખસી જવાના કારણે ચોખ્ખું દેખાવું આ ત્રણમાં જે ફરક છે એ ફરક ક્ષય, ક્ષયોપશમ અને ઉપશમભાવમાં છે. કર્મની સાયિકાદિ અવસ્થાના કારણે ઉત્પન્ન થનારી આત્માના તે તે ગુણોની અવસ્થાને ક્ષાયિકાદિ તરીકે વર્ણવાય છે. પરમાર્થથી આત્માના ગુણોમાં કોઈ પણ જાતની તરતમતા નથી. આવરણની તરતમતા; ગુણની તરતમતામાં ઉપચરિત-કાલ્પનિક છે. પ્રયત્ન; ગુણના આવિર્ભાવ માટે નહીં પણ આવરણ અલ્પ-સ્વચ્છ બનાવી બનાવીને સર્વથા દૂર કરવા માટે કરવાનો છે-એ કાયમ માટે યાદ રાખવું જોઈએ. ક્ષાયિકાદિ ત્રણ પ્રકારના કોઈ પણ સમ્યગ્દર્શનની સાથે અવિરતિ હોય ત્યારે તે ચોથા ગુણસ્થાનકની અવસ્થા છે. સમ્યગ્દર્શનાદિના પ્રભાવે પાપથી સર્વથા દૂર થવાની ભાવના હોવા છતાં તેને અનુકૂળ પરિણામ ન થવો – એ અવિરતિ છે. ભાવના હોવા છતાં પરિણામ નથી હોતો અને પ્રવૃત્તિ હોવા છતાં પરિણામ નથી હોતો એનો અનુભવ ઓછાવત્તા પ્રમાણમાં આપણને સૌને છે. માટે “સમકિતીને ભાવના હોય તો વિરતિ કેમ ના હોય’ - એ પ્રશ્ન અનુચિત છે-એ કહેવાની જરૂર નથી. આ રીતે પ્રથમ ગુણસ્થાનથી ચોથા ગુણસ્થાનકે આવ્યા પછી પણ ભૂતકાળના તેવા પ્રકારના કર્મના પ્રભાવે જીવના શુદ્ધ પરિણામો પડતાં પડતાં સર્વથા અશુદ્ધ બનતાં જીવ પ્રથમ ગુણસ્થાનકે પાછો જાય છે, ત્યારે જે અત્યન્તઅલ્પકાળમાં પહેલાં પામેલા સમ્યગ્દર્શનનો સ્વાદ અનુભવાય છે તે કાળની અવસ્થાને સાસ્વાદન નામના બીજા ગુણસ્થાનક તરીકે વર્ણવી છે. દૂધપાકની
૫૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
