________________ મંત્રી શ્રીધર. શ્રીધર સેવા-પૂજન ઈત્યાદિ કાર્યથી પરવારીને બેઠકના ખંડમાં બેઠે હતા; તે વખતે તેના દ્વારપાળે આવી નમન કરીને એક સન્યાસીનાં આગમનની વાત જાહેર કરી. શ્રીધરે સંન્યાસીને સન્માનપૂર્વક પિતાની પાસે તેડી લાવવાની કારપાળને આજ્ઞા કરી. આજ્ઞા મળતાંજ દ્વારપાળ ચાલ્યો ગયો અને થોડી જ વારમાં એક સન્યાસીએ બેઠકના ખંડમાં પ્રવેશ કર્યો. સન્યાસીને જોઈને શ્રીધરે ઉઠીને નમસ્કાર કર્યા અને પ્રત્યુત્તરમાં સન્યાસીએ જય સોમનાથની ઉદ્દઘોષણા કરી. શ્રીધર સન્યાસીને આસન ઉપર બેસાડીને પોતે પોતાની જગ્યાએ બેસી ગયે. ક્ષણવાર બને ચૂપ રહ્યા અને ત્યારપછી શ્રીધરે વાતની શરૂઆત કરતાં પૂછયું. “મહારાજ ! આપ કયાંથી આવો છે અને આપનાં આગમનનું શું કારણ છે, તે કહે. આપનાં ભજનને માટે કોઈ વ્યવસ્થા કરાવું?” મંત્રીશ્વર ! ભોજનના સમયને હજી ઘણે સમય છે અને તેટલા સમય સુધી અત્રે રોકાવાન મારે વિચાર નથી એટલે તે સંબંધી વ્યવસ્થા કરાવવાની અગત્ય નથી. વખત થતાં મારા ભોજનને માટે હું મારી જાતે જ કઈ સ્થળેથી ભીક્ષા લઈ આવીને સુધાને શાંત કરી લઈશ. સન્યાસી માટે ભોજનની ખાસ વ્યવસ્થા હેયજ નહિ; અમારે તે જે મળે, તેથી સંતોષ માનીને પેટની પૂજા કરી લેવી જોઈએ.” એ પ્રમાણે કહીને સન્યાસીએ આગળ ચલાવ્યું. “હું અત્યારે તે ગુજરાતમાં ફરતા ફરતે આવું છું; પરંતુ મારું નિવાસસ્થાન ખાસ કરીને સોમનાથ હેવાથી ત્યાંથી આવ્યો છું, એમ કહું તે પણ ચાલશે અને અહીં આવવાનું કારણ તે તમને ખાસ મળવાનું અને તમારી સાથે થોડી વાતચિત કરવાનું છે. તમને અત્યારે ફુરસદ તે છે ને ?" “રાજ્યકાર્યમાં હું બહુ ભાગ લેતા નહિ હોવાથી મને ફુરસદ છે અને તેમાંએવળી સાધુ-સન્યાસીની વાત સાંભળવાને તે મને ઘણું જ પુરસદ છે; કારણ કે સાધુ-સન્યાસીનાં મુખેથી ધર્મ અને આત્મકલ્યા ની વાત સાંભળતા મને ઘણેજ આનંદ થાય છે અને તેથી હું તમારી વાતચિત સાંભળીને ઘણોજ ખુશી થઈશ.” શ્રીધરે ઉત્તર આપતાં કહ્યું. શ્રીધરના ઉત્તરથી મહેડાંની વિકૃતિ કરીને સન્યાસીએ કહ્યું “હું તમને ધર્મની વાત સંભળાવવાને આવ્યું નથી. મારો અહીં આવવાનો હેતુ ધાર્મિક નહિ, પણ રાજકીય છે.” “રાજકીય !" શ્રીધરે સહજ આશ્ચર્ય દર્શાવીને કહ્યું. “સંસારત્યાગી સન્યાસીને રાજકીય વિષય સાથે શો સંબંધ ? મેં જાણ્યું કે
