________________ વેરની વસુલાત. 143 વાંચવા, એમ કાંઈ ઠરતું નથી. સદાચારી મનુષ્ય પણ જે શિક્ષાપ્રદ વિષયો વાંચે, તો તેમને નવું નવું જાણવાનું મળે છે અને એ હેતુથીજ મેં આપને એ વિષય વાંચવાનો આગ્રહ કર્યો છે. તેમ છતાં આપને જે એ માટે ખોટું લાગ્યું હોય અથવા તો મારો અવિનય થયો હોય, તો તે માટે હું આપની ક્ષમા માગું છું.”. “પદ્મા ! તારી ચાતુરીને હું જાણું છું. પ્રથમ કટુ વચન સંભબાવીને પછી ક્ષમા માગવી, એ તારી કેવળ ધૃષ્ટતાજ છે. તું એમ માનતી હઈશ કે હું મૂર્ખ છું; પરંતુ તારી એ માન્યતા કેવળ અસત્ય છે. મને સ્વમાનની, સ્વાભિમાનની અને માનાપમાનની કિંમત છે. તું જેમ મંત્રીશ્વરની બહેન છું, તેમ હું નગરશેઠને પુત્ર છું, એ તારે ધ્યાનમાં રાખવાનું છે. મંત્રીની બહેન હોવાથી તું ગર્વમાં છકી ગઈ છું; પરંતુ હવે તું મારી પત્ની-નહિ મારી દાસી થઈ છું, એ તારે ભૂલી જવાનું નથી. તારા આવાસે વાડીમાં તેં મારું જે અપમાન કર્યું છે, મને અનાચારી, ઉડાઉ, મોજી અને મૂર્ખ માનીને જે કટુ વચન સંભળાવ્યાં છે, તે હું હજુ ભૂલી ગયો નથી. એ અપમાનનું વેર વાળવાને-તેને બદલો લેવાને સદાચારનો ઢોંગ કરીને મેં તારી સાથે લગ્ન કર્યું છે; નહિ તે તારા જેવી માનિની બાળાની સાથે કદિ પણ લગ્ન કરવાનું હું પસંદ કરું નહિ અને હવે તને બતાવી આપવા માગું છું કે એ અપમાનનું શું પરિણામ આવશે. મારો આ નિશ્ચય હતો અને છે તેમ છતાં મારાં મનમાં બીજો વિચાર એવો ઉત્પન્ન થયો હતો કે તેં મારું અપમાન કરવામાં જે મૂર્ખાઈ કરી છે, તેને સદંતર ભૂલી જઈને તને મારે પ્રેમ અર્પણ કરી સુખી કરવી; પરંતુ અત્યારનાં તારાં વર્તનથી મારા એ વિચારને મારે પડતું મૂક પડે છે; કારણ કે હજુ તારે ગર્વ ગળે નથી-હજુ તારું અભિમાન નાશ પામ્યું નથી. તને તારી વિદ્યાને, તારા આચાર-વિચારને, તારા કુળનો અને તારા ભાઈના અધિકારને એટલો બધે ગર્વ છે કે તું મને એક સામાન્ય પુરૂષ ગણુને કટુ વેણે સંભળાવવામાં માનસિક આનંદને અનુભવે છે; પરંતુ હું તારા એ મિથ્યા ગર્વને તેડી નાંખવા માગું છું અને મને કરેલ અપમાનનું તારે કેવું ભયંકર પરિણામ સહન કરવું પડે છે, એ તને બતાવી આપવાને ઇચ્છું છું. તારાં મુખમાંથી જ્યારે ને ત્યારે હું સદાચારની વાતો સાંભળું છું; કારણ કે તું સદાચારી છું અને હું અનાચારી છું, એવી તારી માન્યતા છે; પરંતુ તું યાદ રાખજે કે તારી એ માન્યતાનું તને કટુ ફળ અનુભવવું પડશે. "
