________________ કરમચંદની કર્મકથા. કરમચંદે મહાઅમાત્યની તરફ નજર કરી કહ્યું, " મારી કથા વિસ્તારથી મેં મંત્રીશ્વરને કહી છે અને છેવટમાં મારી પુત્રવધૂને પુથુલના અધિકારમાંથી મુક્ત કરાવવાની વિનંતિ પણ કરી છે. હવે આપને જેમ બોગ્ય લાગે તેમ કરો.” એટલું કહીને કરમચંદ ચૂપ રહ્યો, પરંતુ તે પછી રાજાની આજ્ઞાથી તેણે પોતાની કર્મકથા પુનઃ કહી દેખાડી. તેની કથા સાંભળીને વિરધવલે કહ્યું. “શું થુથુલે તમારા ઉપર આટલો બધો જુલ્મ ગુજાર્યો છે ? શું તે તમારી પુત્રવધૂનું હરણ પણ કરી ગયો છે ?" - “આપને મેં મારી જે કથા કહી, તે કેવળ સત્ય છે.”કરમચંદે કહ્યું. તમારી હકીકત સાંભળતાં જણાય છે કે ઘુઘુલનો અત્યાચાર અસહ્ય છે. મારા દેશમાં આવતા મુસાફરોની ઉપર તે જુલમ ગુજારે છે અને તેમને હેરાન કરે છે, એવી જે મેં વાત સાંભળી હતી તે તમારા કથનથી કેવળ સત્ય જણાય છે. વિરધવલે કહ્યું. “ઠીક પણ કરમચંદ શેઠ ! તમે હવે ચિંતા કરશે નહિ. હું એ નરાધમ ધુંધુલને મહાત કરીને તમને તમારી પુત્રવધૂ પાછી અપાવીશ. તમે જાઓ અને હમણું આ નગરમાં રહેજે.” “બહુ સારૂ. આપની આજ્ઞા પ્રમાણે હું અહીંજ રહેવાને છું. મંત્રીશ્વરે મને પિતાની સાથે જ રહેવાની સગવડ કરી આપી છે. પરંતુ આપ આ કાર્યને બની શકે તેટલી ઉતાવળથી કરશે એ મારે નમ્ર આગ્રહ છે; કારણ કે જે બહુ સમય વ્યતિત થઈ જશે. તે પછી મારી પુત્રવધુ ચતુરા જીવતી રહેશે કે નહિ, એની મને શંકા છે. એ નરાધમ જે તેની ઉપર બળાત્કાર કરશે, તે તે જરૂર પિતાના પ્રાણને ત્યજી દેશે.” એટલું કહીને કરમચંદ ચાલ્યો ગયો અને તે ગયા પછી રાજા તથા મંત્રીઓ ઘુઘુલના અત્યાચાર વિષે અને કરમચંદની ફરિયાદ વિષે શું કરવું અને કેવી રીતે કામ કરવું, તે સંબંધમાં વિચારમાં પડ્યા.
