________________ 170 વિરશિરોમણી વસ્તુપાલ તલવાર આપે અને પછી જુઓ કે મારું સામર્થ્ય કેટલું છે. ઠીક, પણ એ વાતને જવાદે; કારણ કે તેમ કરવાનું સાહસ તમે કરી શકશે નહિ. તમે મને જે શરતોએ મારું રાજ્ય સેપવા માગે છે, તે મારે કબુલ નથી. એવી શરતેએ મહેરબાની ભરેલી રીતે હું મારું રાજ્ય લેવાને ઇચ્છો નથી. ક્ષધાથી પીડાતે વનરાજ મૃત્યુને પસંદ કરે છે; પરંતુ જીવન ટકાવી રાખવાને ઘાસને કદિ પણ અડકતો નથી.” “તમે વનરાજ નથી પણ શિયાલ છે; કારણકે રસ્તે ચાલ્યા જતાં મુસાફરોને તમારી જેમ વનરાજ કદિ પણ હેરાન કરતું નથી, પરંતુ એ સંબંધમાં વધારે વિવેચન કરવાની અમારી ઈચ્છા નથી.” વરધવલે જરા જુસ્સાથી એ પ્રમાણે કહીને પૂછયું. “ત્યારે તમારે અમારી સરતે કબુલ નથી, કેમ ખરું ને ? “અલબત.” ઘુઘુલે જેરથી જવાબ આપ્યો. પણ તમારે કાજળ, કાંચળી અને શાટિકાને તે ઉપર કરવિજ પડશે.” વિરધવલે તેવાજ જેરથી કહ્યું. - બકુલ નહિ.” ઘુઘુલે ભાર પૂર્વક કહ્યું. તે અમારે એ વસ્તુઓ તમને પહેરાવવાને માટે તદી લેવી પડશે.”વરધવલે પણ ભાર પૂર્વક કહ્યું. એવી તસ્દી લેવાની કોણ હિંમત કરે છે ? " ઘૂઘુલે રાજસભાની તરફ જોઈને પ્રશ્ન કર્યો. * “હું પિતે તેવી હિંમત કરૂં છું; કારણકે મેં તેમ કરવાની પ્રતિજ્ઞા લીધેલી છે.” સેનાનાયક તેજપાલે આસન ઉપરથી ઉભા થઈને મૂછો ઉપર તાલ દેતાં દેતાં જવાબ આપ્યો. - ઘુઘુલે તેજપાલની સામે કરડી આંખે જોઇને કહ્યું. “કેણ, તેજપાલ ! એક સામાન્ય વણિક? " “હા,એજ વાણક.” મહામંત્રી વસ્તુપાલે જવાબ આપ્યો અને વીધવલની અનુમતિ લઇને પોતે જાતેજ પાંજરાને ઉઘાડી નાખ્યું. ઘુઘુલના હાથ પગમાં લેઢાની મજબુત બેડીએ નાખેલી હોવા છતાં તે એકદમ ઉભે થઈને પાંજરાની બહાર આવ્યો અને વસ્તુપાલ તથા તેજપાલની સામે ટટ્ટાર ઉભો રહ્યો. તુરતજ તેજપાલે તેના કંઠમાં કાજળની ડબ્બી બાંધી દીધી અને કાંચળી તથા શાટિકાને તેનાં મસ્તક ઉપર ઓઢાડી દીધી. ઘુથુલ પ્રથમ તે તેજપાલની તરફ ધસ્ય, પરંતુ પિતાના પ્રયત્નમાં નહિ ફાવતાં જેમને તેમ ઉમે રહ્યો. થેડીજ ક્ષણમાં તે એકદમ નીચે પડી ગયે અને તેના મુખમાંથી લેહીની ધારા વહન થવા લાગી. વસ્તુપાલે
