________________ ૧૭ર વિરશિરોમણું વસ્તુપાલ શિયાળાની આવી કડકડતી ઠંડીવાળી રાત્રિએ સુખશયાને ત્યાગ કરીને કંઇપણ મનુષ્ય ઘરથી બહાર નીકળવાનું પસંદ કરે નહિ, તે તે સ્વાભાવિક છે. તેમ છતાં અમુક માણસો આ શિવાલયમાં ઠંડીની દરકાર નહિ કરતાં આવેલાં હતાં અને પરસ્પર કઈ વિષય ઉપર ચર્ચા ચલાવી રહ્યાં હતાં. “ચાચિંગ મહેતા! ત્યારે તમારી માન્યતા છે એવી છે ને કે પાટણ અને સમસ્ત ગુજરાતની રાજસત્તા વિરધવલ અને વસ્તુપાલના ( હાથમાં જાય છે, એ ઠીક થાય છે?” એક માણસે સૂચક પ્રશ્ન કર્યો. “હા, મારી માન્યતા તો એવી છે. પ્રથમ મને ધવલપુરના રા" જ્યતંત્રમાં શ્રદ્ધા નહેતી; પરંતુ અહીં આવ્યા પછી અને અહીંને અનુ ભવ લીધા પછી મારી એ ચોક્કસ માન્યતા થઈ છે કે ધવલપુરનું રાજયતંત્ર સફળ થશે અને તેથી પાટણની પડતીમાંથી ચડતી પણ થશે.” ચાચિંગે જવાબ આપે. “પણ તમને આવી માન્યતા થવાનું સબળ કારણ શું મળ્યું છે? તમે શા આધારે કહે છે કે ધવલપુરનાં રાજ્યતંત્રથી પાટણની ચડતી થશે?” સામા માણસે આતુરતાથી પૂછયું. શા આધારે ?ચાચિંગે આશ્ચર્યથી જવાબ આપતાં કહ્યું. જયંતસિંહ! હું જે માન્યતા ઉપર આવું છું, તે કોઈ પણ પ્રકારનાં સબળ કારણ કે આધાર વિના આવતો નથી, એ મારો સ્વભાવ છે અને આ માન્યતાના સંબંધમાં પણ મેં મારા સ્વભાવની પૂરી કસોટી કરી છે. તમે જોઈ શકયા હશે કે વિરધવલે તથા વસ્તુપાલે પાટણનું રાજશાસન અને મહારાજા ભીમદેવની દરકાર નહિ કરતાં નવું રાજશાસન સ્થાપવામાં તથા પાટણના માંડલિકે, નાના ગામના ઠાકોરો અને રાજાઓને વશ કરવામાં ખરેખરી સફળતા મેળવી છે, જ્યારે તમે તથા મહાસામંત ત્રિભુવનપાલે પાટણનાં રાજ્યતંત્રને સ્વાધિન રાખવામાં નિષ્ફળતા મેળવે છે. આ ખુલ્લું સત્ય છે અને તેથી ધવલપુરનું રાજ્યતંત્ર સફળ થશે અને જાતે દહાડે વીરધવલ નહિ તે તેનો પુત્ર પાટણને મહારાજા બનશે, એવી માન્યતા બાંધવામાં મેં જરા પણ ઉતાવળ કરી નથી. મારી ખાતરી છે કે વિરધવલ અને વસ્તુપાલના હાથે પાટણની તથા સમસ્ત ગુજરાતની ચડતી થશેજ.” પણ અહીંનાં મંત્રીમંડળમાં કુસંપ છે, તેનું કેમ એ કુસંપને લાભ લઈ શું આપણે તેમનાં રાજ્યશાસનને નિષ્ફળ કરી શકીએ તેમ નથી?” બીજો માણસ જે સરદાર જયંતસિંહ હતો, તેણે પૂછયું.
