________________ પાટણની ચડતી કે પડતી ? 175 નથી અને કદાચ આવે છે, તે તેઓ તેની લેશમાત્ર પણ દરકાર કરતા નથી.” જયંતસિંહ કે જે સંન્યાસીના વેશમાં હતો અને જેને નાગડ તથા સરદારસિંહ ખરેખર સંન્યાસી જ જાણતા હતા, તેણે ઉત્તર આપે. નાગડ મૌન રહ્યો એટલે ચાચિંગે પૂછ્યું. “એ તે ઠીક, પણ તમને માર્ગમાં મળેલ ગેવાળ કેણ હતો ?" કોણ હતો કેમ? ગાયનું પાલન કરનાર ગોવાળ.” સરદારસિંહે જવાબ આપે. પણ તેણે તમને શી વાતમાં રોકી રાખ્યા હતા ?" ચાચિંગે પુનઃ પૂછયું. “વાતમાં તે કાંઈ સાર નહતો. તે ગેવાળાને રાજ્ય તરફથી થતી હેરાનગતીનું વર્ણન કરતા હતા.” સરદારસિંહે જવાબ આપ્યો. - “રાજ્ય તરફથી ?" ચાચિગે એ શબ્દો ઉપર ભાર મૂકીને પ્રશ્ન કર્યો. હા અને તે માટે મહામંત્રીની રાજ્યનીતિની નિંદા કરતો હતો.” સરદારસિંહે સરલતાથી ઉત્તર આપો. ત્યારે તે ગોવાળ નહોતે.” ચાચિંગે ધીમેથી કહ્યું. “ગેવાળ નહોતો?” નાગડે આશ્ચર્યથી પૂછ્યું. " જરૂર નહોતે.” ચાચિંગે જવાબ આપે. આ ત્યારે તે કોણ હોવો જોઈએ ?" સરદારસિંહે પૂછયું, તે વખત જતાં ખબર પડશે.” ચાચિંગે ઉત્તર આપ્યો. જયંતસિંહ કે જે અત્યારસુધી મૌન ઉભો હતો, તેણે કહ્યું. “તે ગમે તે હોય, તેવા આપણને શી દરકાર છે? ચાચિંગ મહેતા આ નગરમાં આવ્યા પછી અને અહીંની રાજ્યપદ્ધતિ જોયા પછી મૂઢ બની ગયા છે અને જ્યાં ત્યાં શંકાની નજરથી જુએ છે, એમ તેમની વાતચિત્ત ઉપરથી જણાય છે.” ચાચિંગ મૌન રહ્યો. તેણે વિવાદમાં ઉતરવાનું પસંદ કર્યું નહિ. નાગડે જરા આતુરાથી કહ્યું. “સન્યાસી મહારાજ ! હવે એ આડી અવળી વાતને જવા દઈએ અને આપણે મૂળ વાત ઉપર આવીએ. અમને અત્રે બોલાવવાનું શું પ્રજન છે ? તે જાણું એટલે અમને ખબર પડે.” “બરાબર છે.” જયંતસિંહે કહ્યું. “ચાચિંગ મહેતાએ તમને
