________________ કરમચંદની કમ કથા. 17. પહેલી તપાસ કરી. સારાં ભાગ્યે એક અનુભવી માણસ મળી આવ્યા અને તેણે દવાદારૂ કરીને મારા પુત્રને મૃત્યુમાંથી બચાવ્યો. અમે મારે પુત્ર સાજો થતાં દરમ્યાન તે ગામમાં રહ્યા અને ત્યારપછી ધવલપુર - વિવાને નીકળ્યા. મારા પુત્રમાં હજુ ચાલવાની શક્તિ આવેલી નહોતી; તેથી અમે ચાર મજારોને અમારી સાથેજ લીધા અને તેને ડોળીમાં બેસારીને કેટલેક દિવસે અહીં આવી પહોંચ્યા. અત્યારે અમે ધર્મશાળામાં ઉતારો કર્યો છે અને હું સીધો આપની પાસેજ આવ્યો છું.” પિતાનાં વિતકની વાત કહેતાં કહેતાં તે વૃદ્ધ પુરૂષ ઘડીમાં ગરમ ધડીમાં નરમ બની જતો હતો. છેવટે તેણે દઢતા ભરેલા અવાજથી કહ્યું મંત્રીશ્વર ! આ મારાં વિતકની વાત છે, પરંતુ હું આપની પાસે તેને કેવળ કહેવાને માટેજ આવ્યો નથી. હું તે અમારી ઉપર ગધ્રાના રાજાએ જે જુલમ ગુજાર્યો છે તે માટે તેને આપના હાથે શિક્ષા કરાવવાને, અને મારી પુત્રવધૂને છોડાવવાને માટે આપની પાસે વિનંતિ કરવા આવ્યો છું. મેં સાંભળ્યું છે કે ગોધાનો રાજા એ પાટણને માંડલિક રાજા છે અને આપ પાટણના મુખ્ય સત્તાધિકારી છે, તેથી શું આપ ગુજરાતની સીમામાં આવતાં મુસાફરોને લુંટવાના તથા તેમની વહુ દીકરીઓનું હરણ કરી જવાનાં અધમ કાર્યને માટે તેને શિક્ષા નહિ કરે? આપ જેવા બાહોશ અને વીર મંત્રીશ્વર શું આ અન્યાયને અને આવા અત્યાચારને સાંખી શકશે : મંત્રીશ્વર ! મારા આગમનનું કારણ એજ છે કે આપ એ નરાધમ રાજાને શિક્ષા કરે અને મારી પુત્રવધૂને તેના અધિકારમાંથી મુક્ત કરીને મને સેપિ.” એટલું બોલતાં બોલતાં કરમચંદ ક્રોધથી રાતે પીળા થઈ ગયો અને જુસ્સાના આવેગથી ઉભો થઈને આમ તેમ આંટા મારવા લાગ્યો. મંત્રીશ્વર વસ્તુપાલે તેને શાંત્વન આપતાં કહ્યું. “કરમચંદ શેઠ ! શાંત થાઓ અને નીચે બેસે.ગધ્રાના રાજાએ તમારા ઉપર જે જુલ્મ ગુજાર્યો છે, તેને બદલે તેને હું જરૂર આપીશ અને તમારી પુત્રવધૂને છેડાવીને તેમને સોંપીશ. તમે ચિંતા ન કરે.” - “મને બીબ ચિંતા નથી.” કરમચંદે નીચે બેસતા કહ્યું. “ચિંતા માત્ર મારી પુત્રવધુની છે; કારણકે તેનાં સતીત્વ ઉપર બળાત્કાર થયો, તે તે પોતાના પ્રાણ ત્યાગ કરશે અને તેથી તેને બચાવવાની પ્રથમ અગત્ય છે. " તમારી ચિંતા કારણ છે; પરંતુ તેને તાત્કાલીક ઉપાય નથી. 12
