________________ અત્યાચાર. સાધન વગેરેની મને લાગે છે કે આપને ખબર નથી. કારણ કે જે એની આપને ખબર હોત, તો આપને મારાં કચનમાં શંકા ધરવાનું કારણ રહત નહિ. ગધ્રાધિપતિ ! હું જે બોલું છું, તે કેવળ સત્ય અને અપ્રમાદપણેજ બોલું છું. ખરી રીતે તે આપનું કથન જ અસત્ય અને પ્રમાદવાળું છે, કારણકે આપ બુદ્ધિશાળી અને વીરશિરોમણિ મંત્રીશ્વર વસ્તુપાલ અને તેજપાલને તેલ–મરચું વેચી ખાનારા વણિક ગણે છે એ આપનો અસત્ય પ્રલા૫ અને પ્રમાદ નહિ તે બીજું શું ? આપ આપને સિંહ માને છે અને રાજાધિરાજ વીરધવલ અને મંત્રીશ્વર વસ્તુપલને શિયાળ ગણો છે, એ પણ આપને વિશેષ પ્રમાદજ છે. વસ્તુતઃ તે વીર શ્રેષ્ઠ એવા મહારાજ અને પ્રધાન આપને જ શિયાળ ગણે છે કારણકે નિર્દોષ અને નિસહાય યાત્રાળઓ અને વણઝારાઓને છૂપી રીતે લૂંટી લેનાર અને પ્રજાને પીડનાર એવા આપ શિયાળ નહિ તો બીજા કોણ? બસ કર, તારી જીભને બોલતી બંધ કર; નહિ તે તેને કાપી હેવી પડશે” ધુંધુલ જોરથી બોલી ઉઠશે. “શિયાળ છું કે તારો રાજા અને વણિક પ્રધાન શિયાલ છે, એને નિર્ણય યુદ્ધ કરશે. તારા જેવા વાચાળ માણસની જીભ તેને નિર્ણય કરી શકે તેમ નથી અને તેથી જે તું તારા જીવનની દરકાર કરતે હેય તે ત્વરાથી રાજસભાને ત્યાગ કરીને ચાલ્યો જ. જે કે હું એ દરાશાની સાથે યુદ્ધ કરવામાં લજજ માનું છું; તે પણ તેમને જલ્દી અહીં મોકલજે કે જેથી તેમને તેમણે કરેલાં સાહસનું ફળ આપી શકાય.” “બહુ સારૂ. આપની ઇચ્છા પ્રમાણે હું તેમને અવશ્ય અહીં મોકલીશ; પરંતુ રાજન ! યાદ રાખજો કે એથી આપની, આપના રાજ્યની અને આપનાં સર્વસ્વની પાયમાલી થશે. ધવલક્કપુરનાં વિજયી સૈન્ય આગળ આપનું બાહુબળ નિરર્થક છે; પરંતુ આપને અત્યારે સારી સલાહ રચશે નહિ. કારણકે જ્યારે સર્વસ્વનો વિનાશ થવાનું હોય, ત્યારે ઔચિત્યની ખલના, બુદ્ધિને વિપર્યાસ તથા મહાપુરૂષોની સાથે વિરોધ એ ત્રણ કારણે ઉત્પન્ન થાય છે. વિનાશકાળે વિપરિત બુદ્ધિ, એ સૂત્ર કેવળ સત્ય છે.” રેવત એટલું કહીને તથા ઘુઘુલને રાજની રીતિ પ્રમાણે નમીને રાજસભાને તુરતજ ત્યાગ કરીને ચાલ્યો ગયો. તે પછી ઘુઘેલ અભિ માન અને અહંકારમાં ડોલતે ડોલતે પિતાનાં ખાનગી આવાસે જવાને - રવાના થશે.
