________________ 114 વિરશિરોમણું વસ્તુપાલ. લુંટીને દ્રવ્યવાન બનવામાં રસ લે છે. કેટલાકે તે યાત્રાળુઓ તથા મુસાફરોને લુંટવાને ધંધાજ લઈને બેઠા છે. તમારી આ દશા શું શોચનીય નથી? યાત્રાળુઓ તથા મુસાફરોને સગવડતા કરી આપવી, એ રાજાને ધર્મ છે, તેના બદલે તેમની પાસેથી ભારે કર લે, તેમને હેરાન કરવા અને બને તેમને લૂંટી લેવા વગેરે પ્રકારને નિંદનીય વ્યવસાય તેઓ કરી રહ્યા છે. આ શું તમને એગ્ય છે ! સબળ માણસો જે આ પ્રમાણે નિર્બળ માણસને પડતા હોય, તે વખત આવ્યે સબળ માણસોને નિર્બળ માણસેથી મહાત થવું પડે છે. મારા પતિ ગુજરાતના મહારાજા નથી; તે એક સામાન્ય સરદારના પુત્ર છે, એ તમારું કથન ઠીક છે, પણ તેઓ ગુજરાતનાં રાજ્યતંત્રના ચાલક અને શાસક છે અને તેથી તમારે તેમની તાબેદારી સ્વીકારવામાં કશી પણ અડચણ નથી અને જો તમે તેમ નહિ કરે, તો નિર્મળ ગુજરાતીઓ સબળ સૌરાષ્ટ્રવાસીઓને હરાવશે, એ નિશ્ચિત છે.” જયલતાનાં આ લાંબા વિવેચનથી સાંગણ અને ચામુંડ અત્યંત ક્રોધાતુર થઈ ગયા. ક્રોધના અતિરેકથી તેમનાં ચહેરા ભયાનક જવા લાગ્યા. સાંગણે બેવડા સાથી કહ્યું “તારી જીભને બંધ કર, જયેલતા ! અમારી નિંદા કરવામાં તું ડહાપણની હદ ઓળંગી જાય છે. સૌરાષ્ટ્રવાસીઓ ગમે તેવા છે, તો પણ તેઓના બાહુમાં જે અગાધ શકિત રહેલી છે, તેથી તેઓ ગુજરાતીઓને જરૂર મહાત કરશે, એ તું ચોકસ માનજે. તું અમારી બહેન થઈને અમને બીજાની તાબેદારી સ્વીકારવા માટે શિખામણ દેવા આવી છે, એથી અમને બેહદ દિલગીરી ) થાય છે. શું તું તારા ભાઈઓનાં અતુલ સામર્થ્યને જાણતી નથી કે તું અમને વીરધવલને તાબે થવાની સલાહ આપે છે. વીરધવલ કેણ છે? એક સામાન્ય ગામને ઠાકોર અને ભીમદેવને શુદ્ધ સેવક શું ! અમે તેના તાબેદાર બનીએ ? શું એ સંભવિત છે ? જલતા ! તને ભેળવીને લઈ જનાર એ ચાર વીરધવલ કે જે ખરી રીતે તે અમારે શત્રુ છે, તેને ખંડણી આપવાનું અને તેના તાબે થવાનું શું તું અમને કહેવા આવી છે ?" - કોમલાંગી જયલતા સાંગણના ક્રોધનાં વચન સાંભળીને ઉત્તેજીત બની ગઈ. તેણે વિના વિલંબે કહેવા માંડયું. “હા, એજ પુરૂષની તાબેદારી સ્વીકારવાનું તમને કહેવાને આવી છું અને તે તમારાં હિતને માટેજ. હું તમારી બહેન છું અને તમે મારા વડિલ બંધુઓ છો, બહેન હિમેશાં ભાઇનું હિતજ કરતી આવી છે એ ન્યાયે હું તમારું હિત
