________________ સારાષ્ટ્ર ઉપર સ્વારી. 123 એની આજ્ઞા મળતાંજ ઉભય બાજુના સૈનિકે યુદ્ધમાં પ્રવૃત્ત થઈ ગયાં. બન્ને બાજુએથી બાણનો વરસાદ વરસવા લાગ્યું અને તેની અસહ્ય મારથી સેંકડે યોદ્ધાઓ જમીનદોસ્ત થવા લાગ્યા. તલવારના ખણખણાટથી, ભાલાઓનાં ઘર્ષણથી, બાણોના વરસાદથી કાઈનાં મસ્તકે, કેઇના બાહુઓ, કેાઇની જાગે અને કેાઈના બીજા અવયે શારીરથી જૂદાં પડતાં હતાં અને તેથી શરીરમાંથી નિકળતા લેહી વડે પૃથિવી લાલચોળ બની ગઈ હતી. ઘાયલ થયેલા ચોદ્ધાઓના ચિત્કારથી રણભૂમિ ભયંકર લાગતી હતી અને સુભટોના છિન્નભિન્ન થયેલા અવયવોથી તેની ભયંકરતામાં એર વૃદ્ધિ થતી હતી. - ગુજરાતી સૈન્યના સખ્ત મારાથી સરકી સૈન્યને દીન બની ગયેલું જોઈને સાંગણ અત્યંત ક્રોધાતુર થઈ ગયો. તે પોતાના ભાઈ ચામુંડની સાથે રણભૂમિમાં એકદમ ધસી આવ્યો. સાંગણને રણભૂમિમાં લડત જોઈને તેના સુભટો ઉત્સાહમાં આવી ગયા અને બમણું જોરથી શત્રુઓ ઉપર તુટી પડ્યા. સોરઠીઓના અસહ્ય ધસારાથી ગુજરાતીઓ પાછી , હઠવા લાગ્યા અને થોડી જ વારમાં તેઓમાં નાસભાગ પણ થઈ રહી. સામત જેહુલ ગુજરાતી સૈનિકોને ઘણું સમજાવતો હતો અને તેમને ઉત્સાહમાં લાવવાનો પ્રશ્વાસ કરતો હતો, પરંતુ તેથી ગુજરાતીઓ ઉપર કાંઈપણ અસર થવા પામી નહિ. અને તેઓ જેમ ફાવે તેમ પોતાના પ્રાણ બચાવવાને નાસી જવા લાગ્યા. પોતાનાં સૈન્યની આ સ્થિતિ વીરધવલ અને તેજપાલના જાણવામાં આવી ગઈ. તેઓ અત્યારસુધી પિતાના ઘોડેસ્વારે સાથે એક બાજુ તટસ્થ ઉભા હતા અને યુદ્ધનો કેવો રંગ જામે છે, તે એક ધ્યાને જોઈ રહ્યા હતા. તેઓને ખાતરી હતી કે ગુજરાતી સૈનિકો સોરઠી સુભટોને અવશ્ય હરાવશે; પરંતુ જ્યારે તેમના જાણવામાં આવ્યું કે ગુજરાતીઓ તો હતાશ અને નિર્બળ બનીને રણભૂમિમાંથી પલાયન કરી જાય છે, ત્યારે તેઓ બન્ને બાજુએથી પિતાના ચુનંદા અધરોહી વીરેની સાથે ત્વરાથી રણભૂમિમાં દોડી આવ્યા અને પ્રબળ વેગથી ધસ્યા આવતા સેઠીઆઓને પલમાત્રમાં અટકાવી દીધા. પોતાના રાજા અને સેનાપતિને યુદ્ધક્ષેત્રમાં આવેલા જોઈને ગુજરાતી સુભટો નાશી જતા અટકી ગયા અને ઉત્સાહથી યુદ્ધમાં પ્રવૃત્ત થવા લાગ્યા. વીરધવલને મેદાનમાં આવેલ નિહાળીને સાંગણ એકદમ તેના ઉપર ધસી આવ્યો અને તેને અનેક કટુ વચન સંભળાવીને તેની સાથે પ્રચંડ યુદ્ધ કરવા લાગી ગયો. ચામુંડ પણ વિરધવલ ઉપર ધસી આવ્ય; પરંતુ તેજપાલે તેને અટકાવીને પોતાની સાથે લડવામાં રોકી દીધો. વિરધવલ લડવાને
