________________ 124 વિરશિરોમણ વસ્તુપાલ. માટે તૈયાર જ હતું. તે પિતાના ઉપરવટ નામક અંધ ઉપર સ્વાર થયેલ હતો અને ઘણીજ કુશળતાથી સાંગણના ઘાને ચુકાવતા હતા. તેજપાલ પણ અશ્વારોહી હતી અને તે ચામુંડને ઉપરાછાપરી ઘા કરીને સતાવી રહ્યો હતો. વીરધવલની પાસે જ એક યુવાન ગુજરાતી ઘોડેસ્વાર હતા અને તે સાંગણ ઉપર વારંવાર ઘા કરીને તેને હેરાન કરી રહ્યો હતે. વિરધવલ તેની બહાદુરી જોઈને મનમાંને મનમાં જ તેને ધન્યવાદ આપતો હતા. આ પ્રમાણે સાળા અને બનેવી વચ્ચે ઘણીવાર સુધી યુદ્ધ ચાલ્યું; પરંતુ તેમાંથી એકે હતાશ થાય તેમ નહોતું. વિરધવલ સામો ઘા કરવાને બદલે સાંગણના ઘાને ઝીલીને તથા ચુકાવીને તેને નિરૂત્સાહ કરી નાંખવા પ્રયાસ કરી રહ્યો હતો અને તેજપાલ ચામુંડને સામો ઘા કરવાનો વખતજ આવવા દેતો નહતો. વીરધવલની કુશળતાથી સાંગણ ઘણેજ ગુસ્સે થઈ ગયે. તે જીવ ઊપર આવીને લડવા લાગ્યો; પરંતુ વિરધવલની પડખે ઉભેલે યુવાન ગુજરાતી જોડેસ્વાર તેને મચક આપતો નહતો. આ ઉપરથી ક્રોધે ભરાઈને તેણે પ્રથમ એ ઘડેસ્વારને હણ ન ખવાનો વિચાર કર્યો. આ વિચાર આવતાં જ તેણે પોતાના ભાલાને ઉગામ્યું અને જે તે એ ઘોડેસ્વાર ઉપર ઘા કરવા જાય છે, તેવોજ તે ઘેડેસ્વાર ઘણી જ છેકુશળતાથી એક બાજુ ખસી ગયો અને સાંગણનો ઘા ખાલી ગયા. આ તકનો લાભ લઈ વીરધવલ ત્વરાથી તેના ઉપર ધસી ગયો અને ભાલાના એકજ ઘાથી તેના વક્ષસ્થલને ભેદી નાંખ્યું. સાંગણને મૃત દેહ ઘોડા, ઉપરથી નીચે પડી ગયો અને તેનો આત્મા અન્યત્ર ચાલ્યો ગયો. ચામુંઅને તેના બંધુનાં મૃત્યુની જાણ થતાં તે અત્યંત ક્રોધાતુર થઈ ગયો અને તેજપાલને છોડી દઈને વિરધવલના ઉપર ધસી આવ્યો. વીરધવલ કાંઈ અસાવધ નહોતો. તે તેનું સ્વાગત કરવાને તૈયાર જ હતો. બન્ને વચ્ચે તુમુલ યુદ્ધ મચ્યું. આસપાસ લડતાં સેનાનીઓ પણ તેમની વચ્ચે ચાલતાં યુદ્ધથી દિમૂઢ બની ગયા અને યુદ્ધવ્યવસાયને ત્યજીને બન્ને વિરેની લડવાની, ઘા કરવાની અને ઘા ઝીલવાની કુશળતાને જોઈ રહ્યા. તેજપાલ અને યુવાન અશ્વારોહી બને વીરધવલનાં બન્ને પડખે ઉભા હતા; પરંતુ વિરધવલે તેમને શાંત ઊભા રહેવાની સૂચના કરેલી હોવાથી તેઓ તેને કાંઈ પણ મદદ કર્યા વિના તેમનાં યુદ્ધકાને જોઈ રહ્યા હતા. સેરડી સેનાનીઓ પિતાના રાજા સાંગણને મૃત્યુ પામેલ અને ચામુંડને અત્યંત ઉત્સાહથી લડતો જોઈને મરણઆ બન્યા હતા અને એક મરણીઓ સોને ભારે, એ કહેવત પ્રમાણે અસંખ્ય ગુજરાતી સેનાનીઓને ડા પણ મરણીઆ બનેલા સોરઠી સેનાનીઓ ભારે થઈ પડ્યા હતા. તેઓ
