________________ સૌરાષ્ટ ઉપર સ્વારી. 119 પરસ્પર લગ્ન થયું. આ ઘટનાથી વીરધવલને તેના સાળાની સાથે સપ્ત વેર બંધાયું હતું અને તેની વસુલાતને માટે તેઓ પરસ્પર ભયંકર યુદ્ધમાં ઉતરવાને તૈયાર થઈ ગયા હતા. વીરધવલની સૌરાષ્ટ્ર ઉપરની ચડાઈનો ગુપ્ત આશય તે મદોન્મત સાંગણ અને ચામુંડને વશ કરવાનેજ હતું અને તેથી તે સારાષ્ટ્રના રાજાઓ તથા ઠાકોરોને તાબે કરીને સત્વર સોરઠમાં આવી પહોંચ્યો હતો. ગુજરાતના નાથ સિદ્ધરાજ જયસિંહે સોરઠને તાબે કરીને તેને પાટણનાં મંડલમાં જેડી દીધેલ હતા, તે સમયથી સેરઠના રાજા ગુજરાતના મહારાજાના તાબે રહીને ખંડણી ભરતા હ. જો કે તેને સ્વતંત્ર બનવાનો પ્રયાસ તે શરૂજ હતે; પરંતુ સિદ્ધરાજ અને કુમારપાલ જેવા પ્રબળ મહારાજાઓના સમયમાં તેમનાથી તેમના પ્રયાસમાં ફલિભૂત થઈ શકાણું નહોતું. છેવટે ભીમદેવના સમયની અંધાધુંધીને લાભ લઈ તેઓ સ્વતંત્ર બની બેઠા હતા અને પાટણની પ્રભુતાને ફરીથી સ્વીકારવાને તૈયાર નહતા. આ વખતે સોરઠમાં મુખ્ય વામનસ્થલીને રાજા શાશનદેવ હતો અને તે જે કે પાટણનાં મંડલમાં રહેવાને ખુશી હત; પરંતુ તેના બે પુત્ર સાંગણ અને ચામુંડ એ વિષયમાં તેનાથી સખ્ત વિરૂદ્ધ હતા; તેઓ પાટણના રાજાના તાબામાં રહેવામાં જરા પણ ખુશી નહતા. શનિદેવ થોડા સમયથી સ્વર્ગવાસી થયા હોવાથી વામનસ્થલીની રાજ્યસત્તા સાંગણના હાથમાં આવી હતી. પોતાના નાના ભાઈ ચામુંડને તેણે સૈન્યની સરદારી આપી હતી. આ બન્ને ભાઈઓ બાહુબળમાં શ્રેષ્ઠ હતા; પરંતુ જુવાનીના મદમાં ઉદ્ધત બની ગયા હતા અને પ્રજાને પીડવામાં તથા સોરઠમાં આવતાં યાત્રાળુ લેકેની પાસેથી અસહ્ય કર લેવામાં અને તેમને હેરાન કરી લુંટી લેવામાં મજા માનતા હતા. ગુજરાતના મંત્રી વસ્તુપાલના જાણવામાં જ્યારે આ હકીકત આવી, ત્યારે તે યાત્રાળુ લોકો ઉપરના જુલ્મથી બહુજ ક્રોધાયમાન થયું અને તેણે. સૌરાષ્ટ ઉપર સ્વારી લઈ જવાની ગોઠવણ કરી. વિરધવલ પણ તેના મતની સાથે તુરતજ સંમત થયો; કારણ કે તે પિતાના સાળાની સાથેનાં વેરની વસુલાત કરવાને ઈન્તજાર હતે. રાત્રિને પ્રથમ પ્રહર હજી વ્યતિત થઈ ગયું નહોતું. પૃથિવી ઉપર રાત્રિજન્ય શાંતિનું સ્થાપન થયું નહોતું. લેકસમુહ સૂર્યાસ્ત થઈ ગયા છતાં પણ જીવનની દડધામમાં મશગુલ હતા. વામનસ્થલીથી અર્ધ કેસનાં અંતરે ધવલપુરને રાજા વીરધવલ પિતાનાં સૈન્ય સહિત છાવણું નાંખીને રહ્યો હતો. છાવણીમાં સ્થળે સ્થળે અસંખ્ય દીપકે.
