Book Title: Saptabhangi Naypradipa Prakarana
Author(s): Yashovijay Upadhyay, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
View full book text
________________
११
सप्तभङ्गी नयप्रदीपप्रकरणम् । 'स्याद्' इत्यनेन कथञ्चित् स्वकीयद्रव्य-क्षेत्र-काल-भावचतुष्टयरूपेण, अस्त्येव घटादिवस्तु, नास्त्येवान्यदीयद्रव्य-क्षेत्र-कालभावचतुष्करूपेण, तथाहि-घटो द्रव्यतः पार्थिवत्वरूपेण, नास्ति जलादिरूपेण क्षेत्रतः पाटलिपुत्रकत्वेन, नास्ति कान्यकुब्जत्वेन कालतः शैशिरत्वेन, नास्ति वासन्तिकत्वेन; भावतो रक्तत्वेन, नास्ति पीतत्वेन । एवं सर्वमन्यदेव ज्ञातव्यम् । खद्रव्यादिचतु
स्वस्वनिमित्तभेदेनैवैकत्रावस्थितिमासादयन्ति, प्रयोजनवशतश्च प्राधान्यमनुभवन्ति, ततश्च सदंशस्य प्रयोजनवशात् प्राधान्यविवक्षायां तथातत्प्रतिपादकः प्रथमो भङ्ग उपतिष्ठत इत्यर्थः। 'स्यादस्त्येव घटः' इत्यत्र 'स्या इत्यनेन किमुक्तं भवतीत्यपेक्षायामाह-स्यादितीति-अनेकान्तता तदा स्याद् यद्यस्तित्ववन्नास्तित्वमपि भवेत् , तथा च नास्तित्वालिङ्गितेऽस्तित्वं नापेक्षाभेदमन्तरेणेति तदवबोधकः 'स्याद्' इति शब्दः कथञ्चिदित्यर्थकः । कथञ्चिदस्तित्वावगमेऽपि निमित्तविशेषजिज्ञासा नोपशाम्यति, ततश्च न निराकाङ्क्षार्थबोध इत्यत आह-स्वकीयद्रव्य-क्षेत्र-कालभावचतुष्टयरूपेणेति । स्वकीयद्रव्य-क्षेत्र-काल-भावचतुष्टयस्यास्तित्वावच्छेदकत्वे तदनवच्छेदकस्य परकीयद्रव्य क्षेत्र-काल-भावचतुष्टयस्थ तत्प्रतिपक्षनास्तित्वावच्छेदकत्वमर्थात् प्राप्तमेव, तथा च स्वकीयद्रव्यादिचतुष्टयैरस्त्येव घट इति ‘स्यादस्त्येव घटः' इत्यनेनाभिहितेऽर्थात् प्राप्तमेव परकीयद्रव्यादिचतुष्टयैर्नास्त्येव घट इत्याह-नास्त्येवेति । स्वद्रव्यादिनाऽस्तित्वं परद्रव्यादिना नास्तित्वं च घटे भावयति-तथाहीति । यच्च स्वद्रव्यादिभ्योऽन्यत् तत् सर्वं परद्रव्यादि, तद्रूपेण नास्तित्वमवसेयमित्याह-एवमिति । तथा च 'स्यादस्ति घटः' इत्यस्य विशेषतः कीदृग् उल्लेख इत्यपेक्षायामाह-वद्रव्यादीति । यदि च घटस्यास्तित्वे

Page Navigation
1 ... 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138