Saptabhangi Naypradipa Prakarana

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha

Page 53

३५
सप्तभङ्गी-नयप्रदीपप्रकरणम् । इति व्यासतो नयान् प्रवक्तुं न शक्यते । समासतो नयं प्रकटयन्ति-स द्वेधा द्रव्यार्थिकः, पर्यायार्थिकश्व; यदुक्तम्
"णिच्छयववहारनया मूलिमभेदा णयाण सव्वाणं । णिच्छयसाहणहेऊ दव्ययपजट्ठिया मुणह" ॥
[विशे० गा० २३८१] अथ द्रव्यलक्षणमाह-सत् द्रव्यलक्षणम्, सीदति-खकीयान् गुण-पर्यायान् व्यामोतीति सत्, उत्पाद-व्यय-ध्रौव्ययुक्तम् , अर्थक्रियाकारि च सत्;
इति एतस्मात्कारणात् । व्यासतो नयप्रकाराणां वक्तुमशक्यत्वे व्यवस्थिते समासतो नयप्रकार उपदर्शयितुं शक्य इत्यत आहसमासत इति । स नयः, द्रव्यार्थिक-पर्यायार्थिकभेदेन नयो द्विप्रकार इत्यर्थः ।
उक्तार्थे संवादमाह-यदुक्तमिति । णिच्छयेति“निश्चय-व्यवहारनयो मूलभेदौ नयानां सर्वेषाम् । . निश्चयसाधनहेतू द्रव्यपर्यायार्थिको जानीहि" ॥ इति संस्कृतम् । अथ द्रव्यार्थिकनयनिरूपणम्
द्रव्यमर्थो विषयो यस्य स द्रव्यार्थिक इति व्युत्पत्त्या द्रव्यविषयको नयो द्रव्यार्थिकनयः, तत्र द्रव्यरूपविषयस्य ज्ञाने सत्येव, तद्विषयकनयस्य ज्ञानं सुशकमिति द्रव्यलक्षणमुपदर्शयितुमाह-अथेति । सद् इति यदि द्रव्यलक्षणं तर्हि किं नाम जगति वस्तु यन्न सद् ? इति सत्त्वलक्षणयोगात् सर्वस्य वस्तुनो द्रव्यत्वं स्यादित्यत आह-सीदतीतिस्वकीयान् गुण-पर्यायान् यद् व्याप्नोति तत् सद् इत्येतावता गुण-पर्याय